hæmus - Libraria pentru toti

vlerësimit dramatik, se “Spiunimi është bërë dobësi kombëtare tek ne” Ajo
jep të qartë, si në një peisazh ku përshkruhet gjithçka me hollësi, se deri ku
shkonte ky lloj absurditeti, deri në çfarë shkalle tentakulat e “nënës” që polli
njeriun e ri shkonin në popull, duke prekur të gjitha shtresat, që tek ata të
zellshmit, shokët e peposhëve, apo të atyre që merrnin rrogën për këtë punë e
deri tek ata...turma...stomatologia etj, duke shkuar deri tek Shoshoja, një nga
figurat më të realizuara artistikisht. Shoshoja i penduar, i vrarë shpirtërisht
për gjithçka që ka bërë në jetë, i vetvrarë fizikisht, por i vrarë në psikologjinë
e tij vite më parë është mishërim i ati cënimi të rëndë moral, njerëzor, fizik që
ju bë deri në bërthamë, popullit të thjeshtë, atij që e duartrokiste në
marshimet e një majit, pjellën e fatkqesisë së tij, një Shosho i detyruar të
spiunojë vëllain e tij, i urtë në mendimet e veta, vëzhgues i imët jetës që e
rrethon, kritik i shpikjes më të madhe të vetvrasjes së një populli: tufëzimit,
një Shosho që në fund të fundit mbeti siç kishte qënë gjatë gjithë jetës së tij, i
pafuqishëm të shkojë kundër dhunimit të vetvehtes duke e mbyllur këtë jetë
të sunduar nga të tjerët me vetvrasjen, që përsëri ishte akti i tij i fundit i
nënshtrimit të tij, nënshtrimi ndaj fatit, nënshtrimi ndaj një pamundësie tjetër
jetese veç asaj që e shtyn peposhët dhe shokët e tij.
Një dyshe që do ti shikoja të pandarë, pavarësisht që njëri tregon në kohë
reale historinë e tij, ndërsa tjetri vjen nëpërmjet revokimit të jetës së tij,
tashmë të shuar, është dyshja e personazhit kryesor që tregon dhe Gavrilit.
Personazhi kryesor ose autori i tregimit, nëqoftëse do ta quajmë të tillë,
nëpërmjet gjuhës që ka zgjedhur autori, të rrëfimit në vetën e parë, vjen i
afërt dhe i plotë në autorrëfimin e asaj cope jete që e lidh me Gavrilin, por
dhe me Peposhin. I sinqertë në pastërtinë e tij, nuk arrin të besoj tek e keqja e
Peposhit, deri sa ai ja pohon cinikisht hapur dhe aty ai shpërthen, thyhen
kufijtë e dyshimit brenda vetvehtes, urren, mohon, vëzhgon... por si shumë të
tjerë, i pafuqishëm të kundërshtojë, hesht, pret lejen e kryetarit të këshillit për
të takuar të fejuarën, shkruan ndonjë poezi, thyhen pa dashur portretin e
udhëheqësit dhe i tromaksur fsheh copat e thyera deri sa i japin fshehurazi një
tjetër. Ne figurën e tij shohim fatin e shumë të tjerëve, që vërtet nuk u bënë
spiunë, as provokatorë, por të trembur shtynë jetën e tyre nën peposhët. Nuk i
duartrokitën, por as i kundërshtuan. Dëgjonin me respekt mendimet rebele të
Gavrilit, por nuk i thanë hapur ato, shkruanin poezi fshehurazi dhe nuk i
botonin. Në fund ai vetë pohon: Mjerë populli i nënshtruar, thashë me vehte.
(përsëri me vehte)... I përulur, mendova me dhimbje. Në vazhdim të kësaj
ideje, ndaj nënshtrimit të një pjese të popullsisë vjen dhe thirrja që bën nëna e
Gavrilit para pemës ku vareshin sandalet e birit të saj të zhdukur nga
peposhët. Ajo brenda marrosjes së saj akuzon: Ju të goditur dhe unë e marrë!
Dhe me urtësinë e të marrit thërret përsëri: Jo sot e marrosur, jooo! Që
atëherë që s'dija të shihja. Që s'ditëm.
Në anën tjetër Gavrili me sandalet e tij të varura në një pemë. Një simbolik
tepër e bukur dhe e dhënë me zgjuarësi nga autori. Sandale që lëkunden nga
323