hæmus - Libraria pentru toti

kanë qënë pjesë e diasporës shqiptare, të larguar nga vendi për shkaqe
kryesisht politike, pushtimi ose opozitare dhe kundërshtare të regjimeve
intsitucionale të shekullit te kaluar. Eksodet ilirike, ato të kohës së
Skënderbeut, duke arritur deri në vitet 90 nuk shteruan energjitë e traditës
kombëtare, por nëpërmjet kësaj diaspore u inkaruajuan të gjitha lëvizjet për
përparim shoqëror dhe politik në vendin amë. Po të bëjmë një paralele me
eksodin dhe diasporën israelite, pothuajse është i njëjti fenomen.
Aktualisht në Shqipëri vazhdon largimi intelektual dhe i intelektualëve në
veçanti, por që për gati 20 vjet ky emigrim (washbrain) shqiptar, duke e
krahasuar në raport me numrin e popullsisë, është fatal dhe ka pasoja në
trashëgiminë, traditat dhe kulturën e një kombi. Arsyen mund ta gjejmë në
krizën e pushtetit politik, ekonomik dhe institucional. Nuk mund të shlyhen
nga kujtesa as cënimet e rënda të të drejtave dhe lireve të njeriut, si rrahja e
gazetarëve, zhdukja e njerëzve, vetgjyqësia dhe fenomene të tjera. Në mënyrë
të qëllimshme pushteti në këta 20 vjet thekson se e drejta e njeriut është e
drejta e fjalës dhe reformat në çdo fushë, kur ky koncept dhe ky përcaktim
jepen qëllimisht të cunguar, kur në botën e sotme për të futur në shtetet që
respektojnë lirite dhe të drejtat e njeriut është të materializosh individin me
strehim, punë dhe sherbime që të plotësojnë nevojat.
Shoqëria shqiptare edhe sot prezantohet si element me kërkesë për të
bashke/jetuar në mjedisin përparimtar për një shoqëri të hapur civile;
misionarë dhe ambasadorë të këtij qëllimi janë individualisht gjithë shqiptarët
që jetojnë në diasporë, misioni i të cilëve është integrimi në jetën ku jetojnë,
por njëkohësisht ata prezantojnë edhe kulturën shqiptare. Shoqërite postkomuniste
në veçanti po kalojnë, si në çdo fushë, edhe një tranzicion akoma
më të rëndësishëm në atë të idesë, atë që përbën rezultanten e tërësisë morale
dhe materiale dhe reaksionin dhe reflektimin ndaj saj; ekziston transformimi
midis traditës dhe modernizimit. Ndërsa në shoqërinë tonë po ndodh
evolucioni shoqëror për afirmimin e një shoqërie të hapur civile, por
ndërkohë ky ndryshim është diametralisht i kundërt me shoqëritë tribale, ose
tradicionale. Sipas pionierëve të antropologjisë Ruth Benedict, George Foster
çdo kulturë ka dinamikën, logjikën dhe mendimin e saj. Në këtë kuadër çdo
shoqëri i përgjigjet procesit të ndryshimit në mënyra të ndryshme, këtu
influenca e faktorëve të jashtëm është e dukshme, por kjo nuk do të thotë se
në këtë proces do të merret një formë ose model për zhvillim që duhet të
ndërtohet brenda realitetit dhe tendecave të shoqerise shqiptare. Këto
fenomene nuk janë të reja për shoqërinë njerëzore në tërësi dhe atë shqiptare
në veçanti. Në çdo etapë historiko-shoqërore, që nga egjiptianët e lashtë,
grekët nëpërmjet kolonizimit të tokave të Mesdheut, Romës në kohën e
pushtimeve të saj, Osmanllinjve në pushtimet në Lindje dhe në Perëndim. Sot
predominon kultura Amerikane dhe Europiano-Perëndimore, Japonezët duke
293