hæmus - Libraria pentru toti

trajtë fluide mendësore, gjenin ngushëllim për plagë të rënda, përjetonin
ndodhitë e mira apo të liga, të dashura apo të hidhura. Caqet e kësaj kulture të
mbartura nga një brez në tjetrin lëviznin mes grupimeve njerëzore tej mase të
larmishme, jetësore dhe eterike. Bashkëjetesa e të gjallëve me të vdekurit,
mpleksja e jetës së shkurtër me botën e përtejme të amëshuar, thirrja e së
shkuarës, historisë mbetet përmasë e përbotshme për të gjitha vendet e të
gjitha kohët. Forca e rrënjës nuk zbehet kurrë. Pa të shkuar nuk mund ta ketë
të ardhme, askush nuk lind nga hiçi. Ky është thelbi i gjenetikës, shkencës më
skrupuloze mes gjithë të tjerave.
Kam përshtypjen se ky dimension themelor i ekzistencës së trojeve tona
mbetet spontan, i pjesëzuar në shtresa pasaktësie me brazda të thella bosh, që
së bashku kumtojnë zhvlerësim, nëpërkëmbje apo harresë. Nuk është rasti të
thellohem në shkaqet e mungesës grishëse, torturësjellëse, ndaj po përpiqem
të zhbiroj thesarin e fshehur kudo, të gërmojmë si në përrallën e plakut që
fshehu dikur qypin me florinj në një zonë të pacaktuar të kopshtit dhe djemtë
e “ gjetën ” pasi gërmuan tërësisht çdo qoshe të tij.
Sigurisht zhgualli i jetës së njeriut apo bashkësisë së krijesave të arsyeshme
fsheh mistere pafund, një kompleks vegimesh që mund të gjurmohen përmes
hullish fshehtarake dhe vragëza gjithfarësh, të padukura si filli i Arjanës në
legjendën e lashtësisë. Në korijen enigmakërleshur të arsyes përplot me të
panjohura hyhet përmes logjikës, deduksionit për të arritur nga e veçanta në
të përgjithshmen, nga grimcat elementare te Universi. Dhimbjet e mëdha,
tejet të rënda, të pazakonta tejçohen përmbi legjenda, udhëtojnë gjatë në trase
të sigurt, sprovuar denjësisht në shekuj e mijëvjeçarë, sikundër mëtuam ta
ndriçojmë më sipër.
Por është më e lehtë të hysh në dhimbjen e dukshme, ta sendërtosh atë, të
dritësosh kumtin e lemerishëm dhe shumë më e vështirë të fijezosh
komponentë të tjerë të përhershëm të dukjes njerëzore, ndër të cilët veçohen
shakatë, humori i hollë teptisës, që përcjell detaje të këndshme të jetës.
Dhimbja është e dukshme nuk fshihet, lexohet lehtë dhe tejçohet natyrshëm e
leqendisur, tmerruese, tymnajë shkatërrimtare. Shakaja e padukshme fshihet
prapa fjalësh të menduara mirë, të serta për t’u përthithur, apo nojmash
delikate dykuptimshme, të errëta, therëse. Gjëma ndehet vetëtimthi, spontane
e pavarur prej njeriut që nuk do ta dëshironte kurrë në asnjë rrethanë, hoka
sajohet, mendohet, është e pritshme me kohëveprim të gjatë. Ashtu siç janë të
kundërta në thelbin e tyre, vishen me mbështjellje të ndryshme dhe përcillen
në trajta krejtësisht të kundërta. E tillë është filozofia e ekzistencës, një
bashkëjetesë e detyruar e kundërshtive të përjetshme.
Përmes këtij vështrimi, optikë e turbull evazive në brendësinë e vet, do të
gjurmoj përmasën interesante, të vështirë por gjithsesi të gëzueshme,
optimiste. Nëse dikush do të më inspironte alternativën mes gjëmës së lehtë
interpretative dhe shakasë së vështirëzhbiruar, pa mëdyshje do të zgjidhja të
dytën. Ndoshta prirja e përjetimit estetik të jetës apo frika ndaj mëkateve,
282