hæmus - Libraria pentru toti

mollët po lulëzojnë si dikur dhe kalaja përmbi Katjelin e ngurtësuar kushedi
qëkur, po rivishet me pjergulla të hijshme.
Përthyerja e vendit paqyrohet besnikërisht në karakteret njerëzore, të larme
gjithfarëlloj. Krijimi përsëdytet, njëherë për plazmimin e lëndës inerte pa
shpirt dhe tjetrën në ngjizjen e lëndës jetësore ndër qeniet e gjalla.
Tushemishtarët punëtorë e kokulur jetojnë vetëm një kilometër përtej
vërdovarëve trima e të sertë dhe po aq larg mëmlishtarëve qeflinj që nuk u
hahet shumë puna. Linakët e urtë dhënë tepër pas përçapjeve jetësore të
llojllojshme, veçan blegtorisë së shtuar, nuk përkujdesen fort për pamje e
veshje sqimatarësh, ndërsa përtej udënishtarët qibarë s’para durojnë njeri mbi
kokë e kështu pafund.
Larmitë e kudogjendura në njerëz apo dheun e begatë, fare afër për ato
kundërshti të pabesueshme, i japin vendit bukuri përrallore në kufijtë e
legjendave.
Hiret plot nur grumbullohen mot pas moti, shumohen në trajtë eteri, lëndë
inkadeshente e padukshme për shpirtin e zakontë, derisa godasin të
përzgjedhurit e Zotit, të cilët i bëjnë ujem, i pështjellin me majën e gjërit
pastaj u përhedhin magjinë e së bukurës. A nuk është Lasgushi përzgjedhja e
kësaj magjie hojëzuar dora - dorës, ndoshta përgjatë një shekulli para tij? A
mund të dyshohet se vjershërimi lasgushian është përimtim nuresh mbledhur
prej një kohe fort të gjatë?
Lasgushi ngriti përmendoren e lavdisë së pavdekur shtatëdhjetë vjet më parë,
ashtu si edhe themeluesi i prozës moderne shqipe, Mitrush Kuteli, të dy bij të
kësaj treve plot hijeshi. Copëza e dheut tonë pasi u ngjiz për një kohë të gjatë
i dha vendit e më përtej figura të papërsëritshme. Në treçerek shekulli mbeten
maja të larta që do të adhurohen shumë gjatë nëpër motmotshmërinë e
thinjur.
Kujtesa është zahireja e shpirtit dhe mbetet e tillë për aq kohë sa ruan
përmasa logjike apo sensin e masës, përndryshe kthehet në të kundërtën e vet.
Kujtesa e munguar e dy figurave të mëdha të kulturës pogradecare për disa
dhjetëvjeçarë qe e dhimbshme, shpërfillja skajore e turpshme, diçka përtej
dhunës.
Po edhe kujtesa e shpërdoruar dekadat e fundit tingëllon në të njëtën trajtë të
përçudnuar me imtësira shpesh groteske. Eshtë kthyer në standart një tiradë
me të cilën fillojnë folësit nëpër ekspozita, paraqitje librash apo veprimtari të
këtij lloji: “ Në qytetin e Lasgushit e Mitrushit…” Krejt normale se korifenjtë
e letrave këtu janë në sinorin e tyre, brenda artit të cilit i dhanë shumë dhe
meritojnë shumë. Si jehonë e vagëlluar e kësaj tingëllime plot dinjitet edhe
kur përurohen rrugë, ujësjellës apo lulishte, politikanë dhe folës të tjerë
ardhur nga larg na kujtojnë se gjenden në qytetin e Lasgushit e Mitrushit,
shpesh me shprehje dijetari që kumtojnë të vërteta të thella të cilat sapo
qenkan zbuluar dhe ne vendasit e gjorë nuk i dimë. Kujtojnë se ky refren
është e vetmja ndjesi që hyn në shpirtin e njerëzve, e mjaftueshme për të
275