hæmus - Libraria pentru toti

Krishtit dhe shenjtorëve të përndritur, as besimin fetar. Jo, kurrë! Por nuk
mund të besoj naivitetin e detyruar të kohës tejet të thinjur përballë mençurisë
dhe zhvillimeve moderrne, ndaj në përsiatjet e mia synoj përmasën
vërtetësore, ashtu si e përfytyroj lindjen e besimit kristian. Ndoshta nuk është
tamam kështu, po kush mund të argumentojë saktësisht të kundërtën?
Herezia është sëmundje e pavetëdijshme e gjthkahershme dhe fatkeqe e
njerëzimit. A nuk janë heretikë piktorët e ikonave që vizatojnë Krishtin dhe
Zotin me fytyrë njeriu, për më tepër të atyre që njohin më mirë? Nuk është
herezi të paraqesësh hyjnoren, të pavdekshmen me pamjen e krijesave
vdektare, mbushur me mëkate pa fund, sikundër është njeriu? Domosdo
mëkaton “ se cënon premisën themelore të besimit, karakterin mbinjerëzor të
fesë ” sikundër kumtojnë teologët. Sikur majmunët të kishin ndërgjegje a nuk
do ta përfytyronin perëndinë me tiparet e fizikut të tyre dhe jo pamje tjetër
më të hijshme?
Gjithsesi herezia e njohur e Ariusit dhe arianistëve që dyshonin natyrën
hyjnore të Krishtit, është më pak e dëmshme se mohimi i ekzistencës fizike të
tij dhe besimit te Zoti.
Të gjithë njerzit e letrave e kanë pranuar si të padiskutueshme formulën e
ngjizjes së veprës që Heminguej e ka përcaktuar “është me rrezik për një
shkrimtar të flasë për veprën që e ka akoma në duar, sepse kështu si të
thuash rrezikon “ ta thajë atë ”. A mendoni njëlloj?
Istref Haxhillari: Si ngjizet një vepër letrare? Ju cekët linjë delikate paksa
fluide, ku druaj se definohet ndonjë rregullsi e pranueshme për të gjithë.
Sigurisht nuk shpërball Heminguein e madh, krejt jashtë mundësive të mia,
vetëm mund të ravijëzoj përvojën modeste të zefilljes së romanit tim, që nuk
çapit përplotërisht në vragën e nobelistit të shquar. Kam përshtypjen se
sprovat krijuese nuk hyjnë në të njëjtën hulli, nuk mund t’i binden saktësisht
ndonjë ecurie fikse përgjithësuese, njëngjyrëshe.
Plazmimi letrar, ndoshta edhe i tragave të tjera të artit, i ngjan së tepërmi
ngjizjes së fëmijës në barkun e nënës. Akti i formësimit në zanafillë është
proces i fshehtë brendësor dhe i pakuptuar, s’e di askush veç krijuesve
potencialë, madje shansi i pjalmëzimit është i pakapshëm për vetë çiftin
ngjizës. Kur duken shenjat e para të shtatzanisë gruaja e paqartë në fillesën
fshehtarake, e pasigurt ngurron t’i shfaqet partnerit të afërt, po kur sigurohet
plotësisht i jep lajmin me gëzim të parrëfyer. Të dy lumturohen,
hamendësojnë vajzë apo djalë, shpalosin dëshira, kundërshti, pastaj në
vijimësi përkujdesen ta publikojnë ndër njerëzit më të afërt.
Përjetimi i mbrujtjes së krijesëzës tejçohet në rrethin e zgjeruar, tashmë përtej
dyshes nismëtare. Lajmi nuk përhapet më tej gjersa ngjizja bëhet e dukshme
nuk fshihet më, veç në raste të pakuptimta kur gruaja s’del nga shtëpia dhe
burri s’i shprehet askujt, me pak gjasa kohët e sotme, përjashtimisht barrës së
266