hæmus - Libraria pentru toti

- Numërues: premièrement…deuxièmement (secondement,
deuxièmement, (et) puis, (et) ensuite) / së pari… së dyti
(11) Mon maître me charge de vous dire, premièrement qu'il feint de partir
avec l'armée, deuxièmement qu'il reviendra cette nuit même, dès qu'il aura
donné ses ordres (GIRAUDOUX, Amphitr. 38, 1929, I, 4, p.49):
(11’) Im zot më porositi t’ju them, së pari se ai bëri sikur u nis me ushtrinë,
së dyti se do të kthehej sonte, sapo të jepte urdhrat.
- Kohor: tantôt…tantôt, d’abord…ensuite, herë…, herë… ; në
fillim…, pasyaj… më vonë…
(12) Demandons-lui d'abord ce qu’il pense, nous déciderons ensuite.
(12’) Le ta pyesim atë fillimisht se ç’mendon, ne do të vendosim më vonë.
Lidhëzorët dypalësh të ilustruar me shembuj janë renditur sipas asaj që ne
mendojmë se është përdorimi bazë i tyre, domethënë sipas përdorimit të tyre
më të shpeshtë. Ashtu si lidhëzorët e thjeshtë, edhe ata të përbërë (dysh,
dypalësh, shumëpalësh) janë në njëfarë mase polivalentë.
5. Analiza krahasimore e lidhëzorëve
Polivalenca e lidhëzorëve, në përgjithësi, e bën shumë interesante analizën
krahasimore të lidhëzorëve, sepse efektet e kuptimit të lidhura me përdorimet
specifike të lidhëzorëve nuk janë të njëjta në gjuhë të ndryshme. Kjo sjell një
vështirësi përkthimi të lidhëzorëve të shprehur nga Lysheri (2002, pp. 144-
52). Sipas tij (ibid., p. 145) kjo shkaktohej nga karakteri i tyre joreferencial.
Shpesh, i njëjti lidhëzor mund, sipas kontekstit, të përkthehet me një numër
lidhëzorësh të ndryshëm në një gjuhë tjetër. Kjo vihet re nëse do të
shqyrtohet studimi i Nëlkes (1999, pp. 44-5) për lidhëzorin donc/pra dhe
korresponduesit e këtij lidhëzori në gjuhën daneze. Ose le të marrim shembuj
me lidhëzorin “Comme”
(13) Comme Louis partait, Luc arrivait.
(13’) Kur (Në çastin kur) ikte Luigji, mbërrinte Luka.
(14) Comme il pleut, Annie ne sortira pas.
(14’) Meqë bie shi, Ani nuk do të dalë.
(15) Vous agissez comme je le faisais à votre âge.
(15’) Ju veproni siç bëja unë në moshën tuaj.
Pra te fjalia e parë sipër lidhëzori comme është sinonim i atij Au moment où.
Në këtë rast ky lidhëzor shpreh një marrëdhënie kohore (njëkohësi). Në rastin
e dytë ai mund të zëvendësohet me lokucionin parce que dhe tregon shkak,
ndërsa në rastin e tretë kemi thjesht një krahasim. Pra siç shihet një lidhëzor
është mbajtës i shumë kuptimeve.
Një përdorimi të një lidhëzori të gjuhës A nuk i përket gjithnjë i njëjti
lidhëzor në gjuhën B, madje ka raste kur lidhëzorëve të gjuhës A nuk i përket
asnjë lidhëzor ( sidomos dypalësh) në gjuhën B. Për shembull:
257