hæmus - Libraria pentru toti

*
Jetojmë me bindjen e gabuar se sivëllezërit tanë më të kamur në parime e
realitete demokratike na tolerojnë të paktën çdo muaj. Nga ana tjetër, na
duhet të tolerojmë gjëra që tërmetojnë gjer edhe parimet morale që ata vetë i
japin për firmosje. Lexojmë e ngremë në qiell autorë të rëndomtë, por tashmë
të famshëm, dhe mbajmë ngujuar me shpërfilljen tonë gjeninj që s’kanë as
me se të paguajnë qiranë dhe të cilët, rrethuar nga vipa, yllka me një gisht
brekë e një thua tru, nga reklama, politofilë, grafomanë, turistë të të
menduarit etj, duket sikur janë lindur më kot. Në fakt, gjuhët e qarkullimit të
gjerë dhe shumica dërrmuese e autorëve që i përfaqësojnë, nuk bartin kaherë
ndonjë kumt të denjë për vëmendjen tonë, ndonëse mbështeten prej një
mekanizmi të fuqishëm buje. Mirpo është një dallim vigan mes qarkullimit të
një kumti kulturor dhe shitjes së një kumti kulture e qytetërimi. Ka libra që
qarkullojnë dhe libra që shiten. Libra që shpëlajnë tru dhe libra që lajnë
mëkate. Ata që mbijetojnë përmes kulturës emërtohen konsumatorë kulture.
Shumica e tyre i janë nënshtruar pa kushte materializmit dhe besojnë se nuk
ka rëndësi kumti dhe thelbi i tij, por numuri i atyre që e marrin, e pranojnë, e
tretin në qënie, e përcjellin më tej drejt binjakëve të vet shpirtërorë e
mishtorë, duke e shndërruar luftën kulturore në një modë. Kjo shumicë, në të
vërtetë nuk jeton, por gjallon e mbijeton (më saktë do të ishte: nënjeton),
gjithnjë e më e njëtrajtësuar, duke pandehur se po toleron ca si shumë një
pakicë poetësh të përmallur, të pafuqishëm, të pazot të përshtaten, viktima të
një konservatorizmi të skajshëm, kur në realitet ndodh krejt e kundërta.
Mbase tingëllon si teprim, por saherë nënkultura a shkultura kanë kaptuar një
prag të caktuar, kanë sjellë luftra të përbindshme, ose nuk kanë lejuar
ndërprerjen e tyre.
Cultura autentică sau „despre toleranţă fără toleranţă”
Chestiunea toleranţei în cultură a devenit esenţială în epoca numită
postmodernă, când cultura trebuie să tolereaze aproape zilnic incultura.
Niciodată bătălia dintre cultură şi incultură n-a fost atât de cruntă, dominată
de neprevăzut şi de multă tristeţe. Poate pentru că actul culturii subînţelege
identitate, irepetabil, inconfundabil, ambiţie supremă (ceea ce dăunează
cumva solidarităţii civice) iar actul inculturii: satisfacţie măruntă,
predominant materială, scopuri mediocre (ceea ce, în mod deloc paradoxal,
ajută la crearea unor comunităţi mari şi puternice).
Toleranţa nu este un fenomen recent în istoria umanităţii, dar numai în zilele
noastre tinde să capete structura unei noi religii. În fond, ea reprezintă o
24