hæmus - Libraria pentru toti

mëparshëm: “Të të puth në shtratin e zjarrtë, / nuk mund! / të m’i ftohësh
afshet e natës, gjithashtu.”
* * *
Në fushën e lirikës erotike të traditës, kritikën tonë letrare e ka shqetësuar
dukuria e diskrecionit, mungesa e identifikimit nga ana e poetëve për vajzën
që kanë dashur, dukuri kjo që është shfaqur që tek Naimi, në poemthin
erotik“Bukuria” dhe ka vazhduar, me ndonjë përjashtim të rrallë, deri tek
Migjeni, që është cilësuar si “poeti më i skajshëm i mundshëm në poezinë
tonë të traditës”, dhe “poeti, ashtu siç fshehu lidhjen emocionale me një
vashë që e desh nga sytë e bashkëkohanikëve dhe bashkëqytetarëve, po me aq
rreptësi e fshehu edhe nga lexuesi i vargjeve të tij” 11).
Pa mohuar kushtet shoqërore të kohës, që janë bërë pengesë për të shfaqurit
publik të së dashurës a të të dashurit, dhe vetë mëndësinë e kohës, mendoj se
shkak i kësaj dukurie është edhe natyra e përmbajtur e shqiptarit. Çabej, një
nga njohësit më të mirë të psikologjisë së popullit tonë, ka shkruar: “Thelbi
shpirtëror i popullit tonë është rezervimi” 12). Çajupi, përveç emrit të gruas
së vdekur, Evgjenisë, ka përmendur emra që sipas gjase janë emra fiktivë.
Kështu edhe Camaj. Ndryshon puna me Gaspër Palin, që përmend në lirikat e
tij erotike emrin e vajzës që dashuroi dhe me të cilën pati marrëdhënie intime,
Kleyden, shqiptuar me aq bukuri e brishtësi artistike në poezitë: “Dritë të
mshehuna”, “Vashë e panjohtun”, “Zane stuhish”.
Sikur e ndjen peshën e rëndë të diskrecionit të poezisë së traditës, Sulkuqi
bën përpjekje të çlirohet prej saj. Në poezinë “Pas 30 vjetësh”, poezi kushtuar
shokut të maturës, “poetit dhe njeriut fisnik Nexhip Ejupi”, që dikur
shkruante vjersha për te, ajo poetizon: “Të t’them të drejtën, / vjershat kur
lexoja, / ‘kështu jam veç unë’ – me vete mendoja”. Por “më mirë që nuk fole,
/ më mirë që s’të kuptova. / Kaq bukur s’do shkruaje, / sot s’do të takoja”.
(është fjala për një takim poetësh).
Gjithsesi, u shpall apo nuk u shpall idenntiteti i së dashurës a i të dashurit,
nuk ka ndonjë vlerë në rrafshin e realizimit poetik: as nuk e bën më të
përsosur dhe as nuk e lë të mangët poezinë.
* * *
Mjeshtëria në fushën e poezisë erotike të Iliriana Sulkuqit qëndron në vlerat
estetike të kësaj poezie, që njëmendësohen në përcaktimin e objektit poetik,
në mënyrën e qasjes ndaj tij, gjuhën, stilin, figuracionin. Ajo që e dallon më
së shumti veçorinë e përcaktimit të objektit poetik është burimi i këtij objekti
nga rrethanat jetësore të poetes; dhe ajo që e dallon mënyrën e qasjes ndaj
objektit poetik është sinqeriteti i plotë, çka përbën një nga çelësat e suksesit,
mos më kryesorin, përveç talentit të padiskutueshëm dhe pjekurisë së arrirë
223