hæmus - Libraria pentru toti
hæmus - Libraria pentru toti hæmus - Libraria pentru toti
Më së shumti, lirika erotike e Sulkuqit është refleks i një lutjeje, një dëshirë e ndezur, një gjakim i zjarrtë që pasioni përvëlues i dashurisë, i përjetuar si ëndërr, të shndërrohet në realitet; por që përgjithësisht, nuk e kalon këtë prag, pra nuk jetësohet: “Fshihma lotin / prej një ëndrre / bëma ëndrrën të vërtetë’ (“Fshihma lotin”); ose “Prita hënën / të trokisja në portën tënde / si ëndërr”. Nuk mund të lihet pa u vënë re se leksema endërr, sikurse edhe disa leksema të tjera që përbëjnë çelësa poetikë në frymëzimet e kësaj poeteshe, ka një konotacion të pasur që ndryshon nga një motiv në një tjetër. Kështu, ajo në më të shumtën e rasteve nuk përdoret në kuptimin e saj të parë, leksikologjik, si ëndërr gjumi, dhe as si një gjendje ëndërtare e njeriut të zgjuar, por në kuptimin e vetë ndjenjës së dashurisë, është metaforë e këtij pasioni. Në poezinë “Vetëm ti”, thuhet: “Unë e di / se vëtëm ti, / përmbi gji më je shetitur, / që nga sot e mot e mot / që kur ëndrra më trazoi.” Ose, “Pa të ftuar më erdhe në ëndërr . . . / pa emër, pa të shkuar, pa të ardhme, / ‘të tashmen’ – në ëndërr jetova. / si ‘e tashme’ frikur u largove” (“Emër pa emër”). Duhet thënë, gjithashtu, se nganjëherë është vështirë të përcaktosh në mënyrë kategorike kuptimësinë e kësaj lekseme si stilemë, sepse ajo mund të interpretohet kështu dhe ashtu: “Në shtratin e ëndrës t’u futa . . . / me aromë gruaje të marrë, / tek ëndrra ime u ktheva.” * * * Në motivet e dashurisë si endërr e parealizuar shpesh zotërojnë notat e një keqardhjeje për një rini të ikur, të parinuar, për një dashuri të parealizuar, dhe që gjithnjë tingëllon si një thirrje për ta respektuar dashurinë, për t’i dhënë asaj vendin që i takon në jetë, d. m. th. kryevendin. “Hej, ç’më ikën puthjet! (Nuk e di se ku . . . ?) / ngrinë mbi buzë të ngrira / a mbi fjalë pa prush! ?” (Puthjet). Këtij cikli motivor i takon poezia e bukur tejet origjinale “Si shpend drejt vdekjes”: Përballë të erdha si njeri As nuk më pe, as nuk më preke . . . Mërgova fshehtas te loti im Si zogth i trembur prej një ngrice . . . Loti, një tjetër çelës i poezisë së Sulkuqit, në vargun që shkëlqen nga dhimbja: “mërgova fshehtas te loti im”, ka konotacionin e ëndrrës, dashurisë, vuajtjes. Në poezi të tjera, ai ka edhe konotacionin universal të vuajtjes njerëzore dhe të dhimbjes për vuajtjet e të tjerëve, që shfaqet në mjaft poezi të saj. Herë të tjera, duke marrë karakter universal, poezia e Sulkuqit kthehet në ankesë, qortim, kritikë deri në protestë ndaj kushteve shoqërore, ekonomike e 220
shpirtërore, po edhe subjektive, që i bëhen pengesë dashurisë, si në poezinë “Kreshendo”: Do të lutem për të fundit herë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . për vajzat që flirt bëjnë me vete, për meshkujt që s’dinë ku venë, për burrat që dehin burrërinë . . . për djemtë që kërkojnë dashurinë.”... Në poezinë "Nga gjithë sa kam shkruar", poetesha me nota keqardhjeje gjykon dashurinë a dashuritë e mbetura pa përgjigje. Rinia kalon dhe "s'mund të ndizesh më / kur në hi je tretur". Gabon ai që pretendon të mjekojë plagë të vjetra: "Kush premton që di / të mbyllë një plagë të vjetër, / pa dashje gabon, / hap një plagë tjetër.". Por, përballë këtyre notave pesimiste e disfatiste ngrihet madhërishëm dashuria e femrës si nënë dhe si motër: Çdo gjë që kam shkruar, Fjalë poezish - do t’i gris harruar Pa dhimbje në shpirt Do mbetem veç nënë Do mbetem veç motër, Kështu qenka thënë Jeta bëhet lodër. Ky motiv trajtohet, gjithashtu, në poezinë “Dashuritë e mia”. Ndërsa, në poezinë “Puthuni, aktorë”, për dashurinë e pakufishme të nënës, thuhet që ajo rron “edhe kur i shkulet zemra”. Në erotikën shqipe të traditës, ka shembuj të bukur, në të cilët dashuria e mbetur pa përgjigje, dashuria e pafat, vuajtja e pangushëlluar, e ka drejtuar muzën poetike në shtigje të tjera dashurie, në ato universale. Me një simbolikë të tejdukshme, në poezinë “Dejtënori” (Detari), Serembe gjen jo vetëm prehje dhe qetësim shpirtëror, por edhe lumturinë, duke e bartur ndjenjën drejt një ideali po aq të lartë e të fisëm. Ti te ky dhe . . . pushonj Te deti û dejtënor! Ti prehe, û luftonj Me shi, rrufe dhe bor! Po ti, kopilje, e di Se yti më së jam: Ruata te nj’yll û i zi 221
- Page 169 and 170: REGJISORI (Regjisori, nga vendi ku
- Page 171 and 172: gjendej ajo fuqi për ta dashur jet
- Page 173 and 174: MAESTROJA (Nga prapaskena) Skena ë
- Page 175 and 176: MISIONARI Të urtët gjithmonë e p
- Page 177 and 178: REGJISORI (Nga i njëjti vend, nga
- Page 179 and 180: MAESTROJA Në vijim të bisedës q
- Page 181 and 182: (Errësohet skena) V. (DASHNORËT E
- Page 183 and 184: Mos pyet. Bardhyli kish dëgjuar p
- Page 185 and 186: MAESTROJA Para pritjes, apo pas pri
- Page 187 and 188: OAZI I PËRKTHYESIT OAZA TRADUCĂTO
- Page 189 and 190: MEDALION TRAIANUS (TRAIAN VASILCĂU
- Page 191 and 192: Sunt mulţumit că pot s-alerg spre
- Page 193 and 194: Duce-m-aş şi tot aş merge, Flori
- Page 195 and 196: Skeletet tona në litar i varin Ne
- Page 197 and 198: Nga erdhi teprica, s'e di. Jashtbre
- Page 199 and 200: ALISA VELAJ Scrisă pe sticlă (E s
- Page 201 and 202: Fără culoare (Pa ngjyrë) Fără
- Page 203 and 204: Mă plimb pierdută pe malul aceste
- Page 205 and 206: do isha i mirëpritur në botën q
- Page 207 and 208: parë letrare ku pasqyrohet terrori
- Page 209 and 210: Johan Mortiz është liruar, më n
- Page 211 and 212: ishin të papërfytyrueshme, deri e
- Page 213 and 214: Lirika erotike në letërsinë shqi
- Page 215 and 216: leksemë ka fituar një konotacion
- Page 217 and 218: Një tis i tejdukshëm sensualiteti
- Page 219: përjetimeve të tilla, të cilat p
- Page 223 and 224: mëparshëm: “Të të puth në sh
- Page 225 and 226: Nëpër zgjime - / zgjoj e zgjohem
- Page 227 and 228: JALEA ISMAILOVA Literatură român
- Page 229 and 230: Agheran şi basmele populare român
- Page 231 and 232: cu capac de argint” de Nefzat Ius
- Page 233 and 234: Азербайджанский чи
- Page 235 and 236: олицетворяют как м
- Page 237 and 238: произведений Эмине
- Page 239 and 240: годы культурно-нау
- Page 241 and 242: Une caractéristique des connecteur
- Page 243 and 244: qoftë, ose…ose, si…si…en alb
- Page 245 and 246: La présence de mais dans (6) n’
- Page 247 and 248: La polyvalence des connecteurs en g
- Page 249 and 250: Presentation of a project, in: Aijm
- Page 251 and 252: si funksion të strukturojnë tekst
- Page 253 and 254: Nisur nga kritere formale klasifiki
- Page 255 and 256: here së bashku. Kështu, lidhëzor
- Page 257 and 258: - Numërues: premièrement…deuxi
- Page 259 and 260: përshkruajmë dallimet dhe ngjashm
- Page 261 and 262: (AUTO)PORTRET Krisje… Bisedë me
- Page 263 and 264: njerëzore që udhëtonte pa pushua
- Page 265 and 266: predikues të shumtë, i blinte me
- Page 267 and 268: turpshme, tinzare që adoleshentja
- Page 269 and 270: Asnjëherë nuk imagjinoja ta shkru
shpirtërore, po edhe subjektive, që i bëhen pengesë dashurisë, si në poezinë<br />
“Kreshendo”:<br />
Do të lutem për të fundit herë<br />
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
për vajzat që flirt bëjnë me vete,<br />
për meshkujt që s’dinë ku venë,<br />
për burrat që dehin burrërinë . . .<br />
për djemtë që kërkojnë dashurinë.”...<br />
Në poezinë "Nga gjithë sa kam shkruar", poetesha me nota keqardhjeje<br />
gjykon dashurinë a dashuritë e mbetura pa përgjigje. Rinia kalon dhe "s'mund<br />
të ndizesh më / kur në hi je tretur". Gabon ai që pretendon të mjekojë plagë të<br />
vjetra: "Kush premton që di / të mbyllë një plagë të vjetër, / pa dashje gabon,<br />
/ hap një plagë tjetër.". Por, përballë këtyre notave pesimiste e disfatiste<br />
ngrihet madhërishëm dashuria e femrës si nënë dhe si motër:<br />
Çdo gjë që kam shkruar,<br />
Fjalë poezish - do t’i gris harruar<br />
Pa dhimbje në shpirt<br />
Do mbetem veç nënë<br />
Do mbetem veç motër,<br />
Kështu qenka thënë<br />
Jeta bëhet lodër.<br />
Ky motiv trajtohet, gjithashtu, në poezinë “Dashuritë e mia”. Ndërsa, në<br />
poezinë “Puthuni, aktorë”, për dashurinë e pakufishme të nënës, thuhet që ajo<br />
rron “edhe kur i shkulet zemra”.<br />
Në erotikën shqipe të traditës, ka shembuj të bukur, në të cilët dashuria e<br />
mbetur pa përgjigje, dashuria e pafat, vuajtja e pangushëlluar, e ka drejtuar<br />
muzën poetike në shtigje të tjera dashurie, në ato universale. Me një<br />
simbolikë të tejdukshme, në poezinë “Dejtënori” (Detari), Serembe gjen jo<br />
vetëm prehje dhe qetësim shpirtëror, por edhe lumturinë, duke e bartur<br />
ndjenjën drejt një ideali po aq të lartë e të fisëm.<br />
Ti te ky dhe . . . pushonj<br />
Te deti û dejtënor!<br />
Ti prehe, û luftonj<br />
Me shi, rrufe dhe bor!<br />
Po ti, kopilje, e di<br />
Se yti më së jam:<br />
Ruata te nj’yll û i zi<br />
221
Change language