hæmus - Libraria pentru toti

krejt si në barbari. Njeriu ndrydhet sot vetëm në përmasën e vet shoqërore…
Ikim më mirë? Qënka vonë!
Luçiani këqyri sahatin.
- Ora ime paska ngelur, tha. Sa është ora, baba?
- 25!
- Nuk marr vesh, tha Luçiani.
- E marr vesh që s’e merr vesh!. Askush nuk don të marrë vesh! Është ora 25:
ora e qytetërimit evropian. (…)
- Ja, pra, i shitur tek gjermanët, i dashur Moritz! Tha shefi i ekipit duke
qeshur. Pyes veten sa të holla do të kenë bërë hungarezët me lëkurën tënde.
S’më duket se kushton shumë. Do kenë marrë ndonjë arkë me plumba në
këmbim. Kam dëgjuar se gjermanët nuk paguan me të holla. Kanë dhënë
armë e municione. Më shumë se një arkë me municion nuk besoj se kanë
dhënë për ty. Një arkë për të gjitha: lëkurën, kockat, mishin.
Shefi i rrahu supin dhe qeshi sërish:
- Është një çmim mjaft i mirë! Rusët s’do të kishin dhënë kaq: tek ata njerëzit
kushtojnë më lirë.
Personazhi kryesor i romanit është një fshatar i ri rumun, ortodoks, që
zyrtarisht quhet Johann Moritz dhe i shërben priftit të fshatit Fantana
(Shatërvani). Ai kalon parreshtur mes situatash të skajshme, shprehi të
absurditetit të një bote që nuk del dot nga traumat. Kryexhandari i fshatit e
damkos si hebre - ndonëse e di mirë që është rumun i krishterë - që të shtjerë
në dorë Suzanën, bashkëshorten e Johanit. Pasi arratiset në Hungari, Johani
kapet, pandehet spiun rumun dhe torturohet keqas. Më tej internohet në
Gjermani, ku një specialist i epërsisë së racës ariane e sheh si mishërim të
„familjes heroike”. Si roje në një kamp përqëndrimi, Johani ndihmon
arratisjen e një grupi francezësh, mirpo sos ai vetë në një kamp përqëndrimi
amerikan si nazist i dyshuar për krime lufte. Ngjarjet dendësohen në mënyrë
marramendëse dhe heroi i romanit kalon nga njëra fatkeqësi në tjetrën pa u
ndërkryer. Sjellja e tij është një „qeverisje” e qetë, fshatçe, e trandjeve të
fatit. Johani kërkon vendin e vet në një univers ku është gdhirë me një
vetëdije të epërme pafajnie dhe me një kuptim po aq të thellë gjërash e
qëniesh. Ai gjithmonë ka bindjen se ndodhin keqkuptime dhe saherë thirret
për t’u ndëshkuar, sa herë dënohet e nëpërkëmbet, në fakt pret që ta lirojnë.
Sipas kritikut Paul Miclau, në romanin „Ora 25” ravijëzohet një fytyrë e
panjohur e kombit rumun: me një filozofi të lindur, ky duron botën dhe
historinë, duke i çuar në shpinë drejt përjetësisë. Pafajnia e heroit është një
mënyrë të jetuari, për të mbetur i lirë’.
168
208