Energiewende në Gjermani
Brochure of the travelling exhibition in Albanian.
Brochure of the travelling exhibition in Albanian.
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Transformimi i sistemit energjetik të <strong>Gjermani</strong>së
02 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Të dashura vizitore,<br />
të dashur vizitorë,<br />
Gëzohemi që dëshironi të mësoni për një nga projektet më të rëndësishme të së ardhmes së<br />
<strong>Gjermani</strong>së: "<strong>Energiewende</strong>" (Tranzicioni i sistemit të energjisë).<br />
Ne kemi vendosur ta kthejmë të gjithë furnizimin me energji të <strong>Gjermani</strong>së <strong>në</strong> mënyrë<br />
thelbësore <strong>në</strong> energji nga burime të rinovueshme. Dhe <strong>në</strong> këtë mënyrë jemi të përkushtuar ta<br />
përdorim energji<strong>në</strong> me efiçencë gjithnjë e më të lartë. Kjo ia vlen nga ana ekonomike dhe <strong>në</strong><br />
këtë mënyrë <strong>Gjermani</strong>a jep një kontribut thelbësor për mbrojtjen e klimës.<br />
"<strong>Energiewende</strong>" është përgjigjja jo<strong>në</strong> për pyetjen: Si mund ta bëjmë furnizimin me energji të<br />
sigurt, me kosto efektive dhe të qëndrueshëm? Kjo është një mundësi unike për <strong>Gjermani</strong><strong>në</strong><br />
si vend biznesi dhe investimi, e cila do të hapë mundësi të reja biznesi, do t'i japë shtysë<br />
inovacioneve dhe do të krijojë vende të reja pune dhe rritje ekonomike. Në të njëjtën kohë,<br />
ne duam të bëhemi të pavarur nga nafta dhe gazi që vjen nga importi dhe dëshirojmë të<br />
sigurojmë cilësi të lartë jetese <strong>në</strong> vendin to<strong>në</strong>.<br />
© iStock/SilviaJansenx © Paul Langrock<br />
1971<br />
Qeveria federale miraton programin e saj të parë për mjedisin.
© dpa/Westend61/Werner Dieter<br />
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 03<br />
Përse e bëjmë këtë ekspozim? Qeveria federale flet shumë shpesh<br />
<strong>në</strong> mbarë botën për "<strong>Energiewende</strong>". Interesi është aq i madh, saqë<br />
"<strong>Energiewende</strong>" është bërë tashmë një term që përdoret normalisht <strong>në</strong><br />
shumë gjuhë të botës. Gëzohemi shumë për këtë fakt.<br />
Në të njëjtën kohë shumë njerëz ja<strong>në</strong> të befasuar nga dimensionet<br />
e projektit "<strong>Energiewende</strong>" dhe nga numri i madh i aspekteve të<br />
lidhura me të. Kjo <strong>në</strong>nkupton edhe që e gjithë kjo nismë nuk mund<br />
të arrihet brenda një dite. "<strong>Energiewende</strong>" është një proces kompleks<br />
dhe që shtrihet <strong>në</strong> disa breza, proces i cili duhet të plotësojë kërkesat<br />
e ndryshme të shumta. Masat e nevojshme duhet të je<strong>në</strong> të menduara<br />
mirë, <strong>në</strong> mënyrë që të mos cenohet as mbrojtja e klimës dhe as<br />
mirëqenia. Prandaj gjithnjë e më shumë ka faza <strong>në</strong> të cilat progresi<br />
arrihet vetëm ngadalë. Në këtë ekspozim dëshirojmë të bëjmë të<br />
njohura pikërisht këto detyra dhe sfida të larmishme.<br />
"<strong>Energiewende</strong>" është e ndërthurur fort <strong>në</strong> një kornizë ndërkombëtare.<br />
Ne kërkojmë një shkëmbim intensiv me fqinjët ta<strong>në</strong> evropia<strong>në</strong><br />
dhe partnerët ndërkombëtarë, dhe kemi si synim zgjidhjet dhe<br />
bashkëpunimet transkombëtare. Sepse për të reduktuar emetimet<br />
globale të CO 2<br />
, për të kufizuar ngrohjen e mëtejshme globale dhe për<br />
të arritur një furnizim të sigurt, të qëndrueshëm dhe ekonomikisht të<br />
përballueshëm të energjisë, kemi nevojë për zgjidhje të përbashkëta.<br />
Transformimi i sistemit të energjisë <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> tregon se <strong>Gjermani</strong>a<br />
e merr seriozisht përgjegjësi<strong>në</strong> e saj për botën dhe njerëzit. Ne ju<br />
ftojmë të bashkoheni me ne ndërsa vëmë <strong>në</strong> jetë "<strong>Energiewende</strong>" -<br />
strategjia e kalimit <strong>në</strong> energji<strong>në</strong> e gjelbër.<br />
Shpresojmë që ta pëlqeni këtë prezantim dhe që ai të jetë nxitës<br />
i shkëmbimi idesh frymëzuese.<br />
1972<br />
Në qytetin e vogël jugor gjerman Penzberg ndërtohet një<br />
nga banesat e para që përdor energji<strong>në</strong> diellore <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.
04 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Efiçenca e energjisë<br />
Kursimi i energjisë dhe<br />
përdorimi i saj me efiçencë<br />
Përdorimi me efiçencë i energjisë elektrike, ngrohjes dhe karburantit kursen para, rrit<br />
siguri<strong>në</strong> e furnizimit dhe mbron klimën. <strong>Gjermani</strong>së i duhet të importojë një pjesë të madhe<br />
të burimeve të saj të energjisë. Importet ja<strong>në</strong> rritur pothuajse <strong>në</strong> rreth 2/3 e kërkesës së<br />
përgjithshme për energji, nga rreth 50% që ishin <strong>në</strong> vitet '70. Kjo është arsyeja përse efiçenca<br />
e energjisë, së bashku me zgjerimin e energjive të rinovueshme, ja<strong>në</strong> shtyllat kryesore të<br />
"<strong>Energiewende</strong>".<br />
Ndërgjegjësimi për përdorimin me efiçencë të energjisë është rritur përgjatë dekadave të tëra<br />
<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>. Një shkaktar i rëndësishëm ishte kriza e parë botërore e naftës <strong>në</strong> vitin 1973. Ajo<br />
u tregoi gjerma<strong>në</strong>ve varësi<strong>në</strong> e tyre nga burimet fosile. Për rrjedhojë, qeveria e atëhershme<br />
federale filloi një fushatë informimi për kursimin e energjisë dhe vendosjen e një kufiri të<br />
shpejtësisë <strong>në</strong> autostrada. Që nga ajo kohë ja<strong>në</strong> miratuar shumë ligje të tjera dhe ja<strong>në</strong> vë<strong>në</strong> <strong>në</strong><br />
zbatim me sukses shumë masa për efiçencën e energjisë. Këto masa karakterizohen nga tre<br />
elementë: financimi i synuar, informimi dhe këshillimi, si dhe objektivat e detyrueshme për<br />
reduktimin e konsumit të energjisë.<br />
© dpa/Jörg Carstensen © dpa/Westend61/Werner Dieter<br />
1973<br />
Lufta e Jom-Kippur (<strong>në</strong> tetor 1973) shkaktoi një krizë nafte <strong>në</strong> mbarë botën. <strong>Gjermani</strong>a miratoi<br />
ndalimin e përdorimit të makinave <strong>në</strong> katër të diela <strong>në</strong> të gjithë vendin, për të kursyer energji.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 05<br />
Çfarë synon të kursejë <strong>Gjermani</strong>a<br />
Synimet e kursimit <strong>në</strong> konsumin e energjisë primare<br />
kundrejt 2008<br />
Ekonomia rritet, konsumi i energjisë ulet<br />
Zhvillimi i produktit të brendshëm bruto dhe konsumi i energjisë primare<br />
1.958 14.905<br />
2.355<br />
14.766<br />
2.497<br />
14.217<br />
3.263<br />
13.525<br />
-50 % -6 %<br />
1990<br />
2000<br />
2010<br />
2017<br />
Arritur <strong>në</strong><br />
2050 2017<br />
Produkti i brendshëm bruto <strong>në</strong> mld. €<br />
Ø +1,4%/vit që nga 1990<br />
Konsumi i energjisë primare <strong>në</strong> Petaxhaul<br />
Ø -0,3%/vit që nga 1990<br />
“Më i miri është ai kilovat-orë<br />
që nuk e përdorim.”<br />
Angela Merkel, Kancelare Federale e <strong>Gjermani</strong>së<br />
Strategjia po funksionon: kërkesa për energji e <strong>Gjermani</strong>së është ulur<br />
që nga viti 1990, por nga ana tjetër produkti i brendshëm bruto është<br />
rritur ndjeshëm. Kështu, industria gjermane konsumon mbi 10% më<br />
pak energji sesa më parë, por ka dyfishuar prodhimin e saj ekonomik.<br />
Falë përparimeve teknologjike familjet private dhe bizneset mund<br />
ta përdorin energji<strong>në</strong> me efiçencë më të lartë. Pajisjet moderne<br />
shtëpiake harxhoj<strong>në</strong> deri <strong>në</strong> 75% më pak energji elektrike krahasuar<br />
me të njëjtat lloje pajisjesh 15 vjet më parë. Përveç kësaj, energji<br />
tashmë kursehet edhe nga ndryshimi i stilit të jetës së përditshme.<br />
Për këtë arsye, dhjetë mijë konsulentë për energji<strong>në</strong> ja<strong>në</strong> çdo ditë <strong>në</strong><br />
lëvizje <strong>në</strong> të gjithë vendin, për t'u ilustruar qiramarrësve, pronarëve<br />
të shtëpive ose sipërmarrësve mundësitë e kursimit me a<strong>në</strong> të<br />
auditimeve të energjisë dhe për t'i informuar ata rreth programeve të<br />
subvencionimit nga shteti.<br />
Të gjitha shtetet a<strong>në</strong>tare të Bashkimit Evropian ka<strong>në</strong> rë<strong>në</strong> dakord të<br />
reduktoj<strong>në</strong> konsumimin e tyre të energjisë primare me 20% deri <strong>në</strong><br />
vitin 2020, dhe të paktën 27% deri <strong>në</strong> vitin 2030. <strong>Gjermani</strong>a dëshiron<br />
ta përgjysmojë konsumin e saj të energjisë <strong>në</strong> perspektivën afatgjatë.<br />
Kjo është pjesë e angazhimeve <strong>në</strong> Marrëveshjen e Parisit për Klimën.<br />
Rritja e ndjeshme e produktivitetit të energjisë<br />
Vlera e përfitimit nga një gigaxhaul energji (GJ)<br />
241,29 €<br />
+87%<br />
1 GJ<br />
128,80 €<br />
1 GJ<br />
1990 2017<br />
1975<br />
Ligji për sigurimin e furnizimit me energji parashikon rezerva të<br />
larta energjie dhe një kufizim të shpejtësisë <strong>në</strong> rrugët gjermane.
06 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Ngrohja<br />
Ngrohje e këndshme,<br />
e rinovueshme dhe efikase<br />
Suksesi i "<strong>Energiewende</strong>" varet edhe nga fakti <strong>në</strong>se do të zvogëlohet kërkesa për energji për<br />
ngrohjen, ftohjen e ambienteve dhe përgatitjen e ujit të ngrohtë sanitar <strong>në</strong> ndërtesa. Si dhe nga<br />
pjesa që mbuloj<strong>në</strong> energjitë e rinovueshme <strong>në</strong> plotësimin e kërkesës së mbetur. Kjo për faktin<br />
se ngrohja përbën më shumë se gjysmën e konsumit gjerman të energjisë. Pothuajse 2/3 e këtij<br />
konsumi e përdorin rreth 40 milio<strong>në</strong> familje private për ngrohje dhe ujë të ngrohtë.<br />
Ulja e kërkesës për energji për ngrohje<br />
Synimet e kursimit <strong>në</strong> kërkesën totale për energji për ngrohje<br />
<strong>në</strong> ndërtesa<br />
2152 Petaxhaul<br />
ka<strong>në</strong> harxhuar rreth 40 milio<strong>në</strong> familje gjermane për ngrohje dhe ujë të ngrohtë <strong>në</strong> vitin<br />
2016<br />
Kjo është ekuivalente me<br />
-80% -18,3% 14% 12,9%<br />
Arritur <strong>në</strong><br />
Arritur <strong>në</strong><br />
2050 2016 2020 2017<br />
OIL<br />
Kërkesa për energji<br />
primare <strong>në</strong> ndërtesa<br />
(kundrejt 2008)<br />
Pjesa e energjisë nga<br />
burime të rinovueshme<br />
<strong>në</strong> kërkesën për ngrohje<br />
50 miliardë<br />
litra naftë<br />
Gjashtëfishin<br />
e kërkesës për energji<br />
të aviacionit gjerman<br />
Kërkesën për energji të<br />
Uzbekistanit<br />
Për këtë arsye, qeveria federale dëshiron të reduktojë me 80% deri <strong>në</strong> vitin 2050 kërkesën për<br />
energji primare për naftë dhe gaz <strong>në</strong> ndërtesa. Përveç kësaj duhet përmirësuar ndjeshëm edhe<br />
© dpa/Jacobs University Bremen © dpa<br />
1975<br />
Qeveria federale nisi një fushatë informimi për kursimin e energjisë.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 07<br />
efiçenca e energjisë <strong>në</strong> ndërtesa, si dhe të rritet kontributi i energjive të<br />
rinovueshme <strong>në</strong> sigurimin e ngrohjes dhe ftohjes. Synimi është që 14%<br />
e kërkesës për energji për ngrohje dhe ftohje të mbulohet nga energjitë<br />
e rinovueshme deri <strong>në</strong> vitin 2020. <strong>Gjermani</strong>a po kështu <strong>në</strong> zbatim edhe<br />
synimet evropiane: Direktiva aktuale e BE-së për efiçencën e energjisë<br />
<strong>në</strong> ndërtesa përcakton që pas vitit 2021 të gjitha ndërtesat e reja <strong>në</strong><br />
Evropë duhet të je<strong>në</strong> ndërtesa me performancë "afër zero energji", që<br />
<strong>në</strong>nkupton ndërtesa me një konsum shumë të ulët energjie.<br />
<strong>Gjermani</strong>a e ka dalluar herët potencialin e kursimit që qëndron te<br />
ndërtesat. Tashmë që prej vitit 1976 qeveria e atëhershme federale<br />
nxorri, si pasojë të krizës së naftës, ligjin e parë për kursimin<br />
e energjisë dhe më pas rregulloren e parë për izolimin termik të<br />
ndërtesave për ruajtjen e ngrohtësisë. Këto rregullore ja<strong>në</strong> zhvilluar<br />
dhe lëndë djegëse fosile, si nafta ose gazi. Kërkesa për energji për<br />
ngrohje e një familjeje mesatare gjermane është rreth 145 kWh për<br />
metër katror sipërfaqe banimi <strong>në</strong> vit, e cila përkon me rreth 14,5 litra<br />
naftë. Ndërtesat e reja me efiçencë të lartë energjie kërkoj<strong>në</strong> vetëm<br />
1/10 e kësaj vlere. Në ndërtesat ekzistuese, kërkesa për energji primare<br />
reduktohet me deri <strong>në</strong> 80% <strong>në</strong>përmjet rehabilitimit energjetik dhe<br />
kalimit <strong>në</strong> shfrytëzimin e energjive të rinovueshme. Kjo kërkon një<br />
izolim më të mirë të zarfit të ndërtesës, rinovimin e komponentëve,<br />
një modernizim të furnizimit me ngrohje dhe ftohje dhe teknologji<br />
të optimizuar të kontrollit. Vetëm <strong>në</strong> vitin 2015 ja<strong>në</strong> investuar rreth<br />
53 miliardë euro <strong>në</strong> rehabilitimin energjetik. Qeveria federale ofron<br />
grante dhe kredi me interes të ulët si nxitje për këto rehabilitime.<br />
Qytetarët e <strong>Gjermani</strong>së kursyen <strong>në</strong> vitin 2016 pothuajse 500 euro<br />
për frymë <strong>në</strong>përmjet masave për efiçencën e energjisë duke i bërë ata<br />
Sa energji konsumohet <strong>në</strong> ndërtesa<br />
Ndarja e konsumit total përfundimtar të energjisë <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Ndërtesat e reja konsumoj<strong>në</strong> vetëm 1/10<br />
Konsumi vjetor për ngrohje <strong>në</strong> litër naftë për metër katror<br />
sipërfaqe banimi për lloje të ndryshme ndërtesash<br />
15–20 litra<br />
Ndërtesat e vjetra të parehabilituara<br />
36,0 %<br />
<strong>në</strong> ndërtesa<br />
5–10 litra<br />
Ndërtesat e vjetra të rehabilituara<br />
7 litra<br />
Ndërtesat e reja<br />
28,0 %<br />
ngrohja<br />
4,7 %<br />
uji i ngrohtë<br />
2,8 %<br />
ndriçimi<br />
0,4 %<br />
kondicionerët<br />
1,5 litra<br />
"Shtëpitë pasive"<br />
Statusi: 2016<br />
më tej <strong>në</strong> vazhdimësi dhe ja<strong>në</strong> përshtatur me përparimet teknologjike.<br />
Që nga viti 2009, sipas ligjit për ngrohjen me energji të rinovueshme,<br />
të gjitha banesat e reja duhet të mbuloj<strong>në</strong> një pjesë minimale të<br />
kërkesës së tyre për energji me a<strong>në</strong> të energjive të rinovueshme. Kjo,<br />
për shembull, arrihet duke mbështetur një kaldajë me gaz ose me<br />
naftë <strong>në</strong>përmjet energjisë termike diellore ose duke instaluar një<br />
sistem ngrohjeje që përdor vetëm energji të rinovueshme, si p.sh. një<br />
pompë nxehtësie ose kaldajë me peletë.<br />
Nga të gjitha banesat <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>, 70% e tyre ja<strong>në</strong> mbi 35 vjeçare. Pra<br />
ato ja<strong>në</strong> ndërtuar përpara kohës së miratimit të rregullores së parë<br />
për izolimin termik të ndërtesave. Prandaj shumë ndërtesa nuk ja<strong>në</strong><br />
të izoluara mjaftueshëm dhe shpesh nxehen me kaldaja të vjetruara<br />
pararojë <strong>në</strong> botë.<br />
Një vëmendje të veçantë i është kushtuar zëvendësimit të sistemeve<br />
të vjetruara të ngrohjes dhe kalimit nga lëndët djegëse fosile <strong>në</strong><br />
energji të rinovueshme. Ndërkohë që <strong>në</strong> vitin 1975 gjysma e të<br />
gjitha apartamenteve <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> ngrohej mirë me naftë, sot këto<br />
apartamente përbëj<strong>në</strong> vetëm çerekun e totalit. Nga banesat e reja<br />
të ndërtuara nga viti 2016, 60% e tyre do të përdorin energjitë<br />
e rinovueshme për ngrohje. Sistemet termike diellore, kaldajat<br />
e ngrohjes me biomasë ose pompat e nxehtësisë që shfrytëzoj<strong>në</strong><br />
ngrohtësi<strong>në</strong> e ambientit, plotësoj<strong>në</strong> tashmë rreth 12% të kërkesës për<br />
ngrohje. Në mënyrë që zëvendësimi të bëhet sa më shpejt, qeveria<br />
federale gjermane ofron incentiva që nga viti 2000 për rinovimin<br />
e sistemeve të vjetruara të ngrohjes.<br />
1977<br />
Qeveria federale vendos standardet e para për efiçencën e energjisë <strong>në</strong> ndërtesa<br />
me rregulloren për izolimin termik të ndërtesave për ruajtjen e ngrohtësisë.
08 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
“Fillimi i fundit të epokës<br />
së naftës është pra<strong>në</strong>.”<br />
Dieter Zetsche, Daimler AG<br />
© dpa/Paul Zinken<br />
1979 / 1980<br />
Lufta ndërmjet Iranit dhe Irakut shkakton<br />
krizën e dytë mbarëbotërore të naftës.<br />
1984<br />
Kompania "Enercon" zhvillon impiantet<br />
e para eolike moderne për prodhim<br />
tregtar të energjisë <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 09<br />
Lëvizshmëria<br />
Udhëtimi me energji elektrike<br />
Makinat ja<strong>në</strong> produkti më i rëndësishëm i eksportit të <strong>Gjermani</strong>së.<br />
Kjo industri pu<strong>në</strong>son më shumë se 750 000 vetë dhe është një nga<br />
pu<strong>në</strong>dhë<strong>në</strong>sit më të mëdhenj. Në të njëjtën kohë, sektori i transportit<br />
është një nga konsumatorët më të mëdhenj të energjisë. Ai zë rreth 1/3<br />
<strong>në</strong> konsumin e energjisë përfundimtare <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>. Prandaj qeveria<br />
federale po i përforcon përpjekjet e saj për të ulur konsumin.<br />
Automjetet me "qeliza karburanti" konsiderohen si shtesë<br />
e rëndësishme për automjetet elektrike që punoj<strong>në</strong> me bateri.<br />
Projektet për zhvillimin e teknologjive me hidrogjen dhe qeliza<br />
karburanti do të marrin 1,65 miliardë euro financime nga shteti. Në<br />
disa qytete të mëdha gjermane autobusë hibridë me hidrogjen ja<strong>në</strong><br />
futur tashmë <strong>në</strong> përdorim <strong>në</strong> transportin publik.<br />
Sukseset e para ja<strong>në</strong> të dukshme: Për shembull, numri i kilometrave<br />
të përshkruar çdo vit <strong>në</strong> qarkullimin e mallrave dhe pasagjerëve<br />
pothuajse është dyfishuar midis viteve 1990 - 2017, por konsumi është<br />
rritur me vetëm 9% për të njëjtën periudhë.<br />
Për të kursyer më shumë energji, <strong>Gjermani</strong>a po zhvillon teknologji<br />
efiçente të automjeteve dhe punon për elektrifikimin e automjeteve.<br />
Para së gjithash autoveturat, makinat tregtare të shpërndarjes së<br />
dërgesave brendaqytetase, si dhe mjetet e transportit publik dhe<br />
motoçikletat duhet të kthehen <strong>në</strong> automjete elektrike. Prandaj qeveria<br />
federale përkrah zhvillimin e tregut dhe të teknologjisë me shumë<br />
programe.<br />
Përveç sistemeve të lëvizjes miqësore ndaj mjedisit, një rëndësi të<br />
madhe po fitoj<strong>në</strong> edhe konceptet e reja të lëvizshmërisë, si ndarja<br />
e përbashkët e veturës, biçikletës apo e motorëve të vegjël elektrikë.<br />
Ndarja e përbashkët e një automjeti nga disa persona lehtëson<br />
qarkullimin rrugor dhe zvogëlon emetimet. Zgjidhjet dixhitale<br />
i bëj<strong>në</strong> shërbimet e transportit më efikase dhe ndihmoj<strong>në</strong> gjithashtu<br />
kalimin <strong>në</strong> përdorimin e biçikletave. Aktualisht <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> ja<strong>në</strong><br />
të regjistruar më shumë se 2,1 milio<strong>në</strong> përdorues te 150 ofruesit<br />
e Carsharing.<br />
Në mënyrë që "<strong>Energiewende</strong>" të jetë e suksesshme edhe <strong>në</strong> sektorin<br />
e transportit, ja<strong>në</strong> të nevojshme ndryshimet <strong>në</strong> shumë fusha të jetës së<br />
përditshme, të politikës dhe të ekonomisë. Prandaj ky proces kërkon<br />
kohë, <strong>në</strong> mënyrë që transporti të bëhet i qëndrueshëm pa kufizuar <strong>në</strong><br />
të njëjtën kohë lëvizshmëri<strong>në</strong> e qytetarëve.<br />
Synimet dhe progresi i <strong>Gjermani</strong>së <strong>në</strong> sektorin e transportit<br />
Rritja e efiçencës së energjisë<br />
Sa energji nevojitet për të udhëtuar 100 kilometra?<br />
1990<br />
66,1 Megaxhaul<br />
100 km<br />
2013<br />
35,6 Megaxhaul<br />
100 km<br />
Zgjerimi i elektromobilitetit<br />
82,8<br />
milio<strong>në</strong> njerëz jetoj<strong>në</strong><br />
<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
<strong>Gjermani</strong>a<br />
2018<br />
63,7<br />
milio<strong>në</strong> automjete ja<strong>në</strong> të<br />
regjistruara <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
44.419<br />
Makina<br />
elektrike<br />
Elektromobiliteti<br />
2018<br />
Zgjerimi i elektromobilitetit deri<br />
<strong>në</strong> 2022<br />
+<br />
236.710<br />
Automjete hibride<br />
1 milio<strong>në</strong><br />
automjete<br />
1986<br />
Në centralin bërthamor Çernobil (Ukrai<strong>në</strong>) ndodh një aksident i rëndë i reaktorit.<br />
Themelohet Ministria Federale për Mjedisin, Mbrojtjen e Natyrës dhe Siguri<strong>në</strong><br />
e Reaktorëve Bërthamorë.<br />
1986<br />
Makina e parë diellore e regjistruar udhëton<br />
përmes <strong>Gjermani</strong>së.
10 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Energjitë e rinovueshme<br />
Energjia nga era dhe dielli<br />
Zgjerimi i energjive të rinovueshme, <strong>në</strong> krah të efiçencës së energjisë, është shtylla qendrore<br />
e "<strong>Energiewende</strong>". Era, dielli, energjia hidrike, biomasa dhe energjia gjeotermale ja<strong>në</strong> burime<br />
energjie ekologjike dhe që sigurohen <strong>në</strong> vend. Ato e bëj<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><strong>në</strong> të pavarur nga lëndët<br />
djegëse fosile dhe japin një kontribut thelbësor për mbrojtjen e klimës.<br />
Më i avancuar është përdorimi i energjive të rinovueshme <strong>në</strong> sektorin e energjisë elektrike:<br />
Që nga viti 2014, energjitë e rinovueshme ka<strong>në</strong> qe<strong>në</strong> burimi më i rëndësishëm <strong>në</strong> përzierjen<br />
e energjisë elektrike <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>. Ato furnizoj<strong>në</strong> më shumë se një të tretën e konsumit<br />
gjerman. Dhjetë vite më parë ato plotësonin vetëm 9% të kërkesës. Themeli i këtij suksesi<br />
është financimi i fokusuar. Ai filloi <strong>në</strong> vitin 1991 me ligjin për injektimin <strong>në</strong> rrjetin elektrik<br />
të energjisë elektrike nga burime të rinovueshme, i cili për herë të parë vendosi një tarifë<br />
fikse furnizimi dhe një detyrim blerjeje, me qëllimin për ta hapur tregun për teknologjitë<br />
e reja. Në vitin 2000, ai u pasua nga ligji për burimet e rinovueshme të energjisë (EEG) me me<br />
tre elementë të rëndësishëm: tarifa e garantuar "feed-in" për përdorimin e teknologjive të<br />
ndryshme, furnizimi me përparësi <strong>në</strong> rrjet dhe shpërndarja e kostove shtesë të krijuara tek të<br />
gjithë konsumatorët e energjisë elektrike, <strong>në</strong>përmjet një sistemi shpërndarjeje.<br />
© aleo solar AG/Flo Hagena<br />
Burimet e rinovueshme ja<strong>në</strong> burimi më<br />
i rëndësishëm i energjisë <strong>në</strong> përzierjen<br />
e energjisë elektrike<br />
Pjesa e energjive të rinovueshme <strong>në</strong> konsumin bruto të<br />
energjisë elektrike<br />
3,4%<br />
Era furnizon shumicën e energjisë elektrike nga<br />
burimet e rinovueshme<br />
Ndarja e prodhimit të përgjithshëm të energjive të rinovueshme <strong>në</strong> vitin 2017<br />
1990<br />
6,2%<br />
2000<br />
17,0%<br />
Energjia e erës<br />
16,3 %<br />
2010<br />
33,3%<br />
2017<br />
Panelet<br />
fotovoltaike<br />
6,1 %<br />
Energjia<br />
hidrike<br />
3,1 %<br />
Biomasa<br />
6,9 %<br />
Që nga hyrja <strong>në</strong> fuqi e ligjit për burimet e rinovueshme të energjisë, investimet vjetore<br />
ja<strong>në</strong> rritur <strong>në</strong> mënyrë të vazhdueshme para së gjithash <strong>në</strong> parqet eolike dhe impiantet<br />
fotovoltaike, por edhe <strong>në</strong> impiantet e prodhimit të energjisë elektrike me dru dhe biogaz.<br />
Kërkesa shumë e lartë krijoi një sektor të ri ekonomik, me më shumë se 338 000 vende pune<br />
1987<br />
Krijohet parku i parë eolik <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.<br />
Në parkun eolik <strong>në</strong> bregun perëndimor<br />
prodhohet energji elektrike nga 30 turbina.<br />
1990<br />
Qeveria federale lançon një program prej<br />
1000 çatish për promovimin e sistemeve<br />
fotovoltaike.<br />
1990<br />
<strong>Gjermani</strong>a Lindore<br />
dhe Perëndimore ja<strong>në</strong><br />
bashkuar sërish.
© dpa<br />
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 11<br />
Energjitë e rinovueshme fuqizoj<strong>në</strong> prodhimin e energjisë dhe mbrojtjen e klimës<br />
Shifrat kryesore për vitin 2017<br />
1,7 milio<strong>në</strong><br />
Impiantet e subvencionuara nga<br />
EEG për prodhimin e energjisë elektrike<br />
217 terravat-orë<br />
Prodhimi i energjisë elektrike<br />
Përkon pothuajse me prodhimin e përgjithshëm<br />
të energjisë elektrike <strong>në</strong> Indonezi.<br />
179 milio<strong>në</strong> to<strong>në</strong><br />
CO 2<br />
-ekuivalent ja<strong>në</strong> evituar<br />
Korrespondon me më shumë se dyfishin e emetimeve<br />
të gazeve me efekt serrë nga Kili <strong>në</strong> vitin 2015.<br />
vetëm <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>. Dhe ajo nxiti prodhimin efikas <strong>në</strong> masë të<br />
impianteve për energjitë e rinovueshme, gjë që reduktoi ndjeshëm<br />
çmimet e impianteve <strong>në</strong> mbarë botën. Kështu, <strong>në</strong> vitin 2014 një<br />
modul paneli diellor kushtonte 75% më pak sesa 5 vite më parë.<br />
Në vitin 2000, çdo kilovat-orë nga energjia diellore <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
financohej me një konvertim rreth 50 cent euro, kurse sot ai është<br />
mesatarisht ndërmjet 4 dhe 5 cent euro. Energjia diellore është<br />
zhvilluar <strong>në</strong> një burim të rëndësishëm të energjisë elektrike <strong>në</strong> këtë<br />
shtet, pavarësisht nga rrezatimi i moderuar i diellit <strong>në</strong> Evropën<br />
Qendrore. Impiantet fotovoltaike furnizoj<strong>në</strong> sot gati 1/5 e energjisë<br />
elektrike nga energjitë e rinovueshme.<br />
Aktualisht, burimi më i rëndësishëm i energjisë elektrike nga<br />
burimet e rinovueshme është energjia e erës. Energjia elektrike nga<br />
impiantet eolike <strong>në</strong> vend kushton ende mesatarisht ndërmjet 1,9 cent<br />
dhe 2,5 cent për kilovat-orë.<br />
Sfida për <strong>Gjermani</strong><strong>në</strong> është që të orientojë zgjerimin e mëtejshëm<br />
të prodhimit të energjisë nga era dhe dielli <strong>në</strong> mënyrë të tillë<br />
që ato të mbeten të përballueshme dhe të kontribuoj<strong>në</strong> për<br />
siguri<strong>në</strong> e furnizimit me energji. Për këtë arsye qeveria federale<br />
ka ristrukturuar financimin për energjitë e rinovueshme për<br />
sektorin e energjisë elektrike. Zgjerimi fokusohet <strong>në</strong> teknologjitë<br />
me kosto efektive të erës dhe diellit. Korridoret vjetore të zgjerimit<br />
për teknologjitë individuale e bëj<strong>në</strong> më të lehtë planifikimin dhe<br />
kontrollin. Operatorët e impianteve me energji të rinovueshme<br />
gradualisht duhet të shesin energji<strong>në</strong> e tyre elektrike <strong>në</strong> treg, ashtu si<br />
të gjitha centralet e tjera të prodhimit të energjisë. Kështu ata marrin<br />
më shumë përgjegjësi për sistemin e furnizimit me energji. Që nga<br />
viti 2017, vlera e financimit për të gjitha impiantet me kapacitet më<br />
të madh se 750 kW jepet <strong>në</strong>përmjet thirrjeve për oferta për teknologji<br />
specifike. Kjo ndikon <strong>në</strong> rreth 80% të zgjerimit vjetor. Zgjerimi është<br />
gjithashtu i ndryshëm <strong>në</strong> rajone të ndryshme. Kudo ku ka pengesa<br />
<strong>në</strong> rrjetin elektrik, sasitë e ofertuara ja<strong>në</strong> më të ulëta. Këto masa do<br />
të bëj<strong>në</strong> të mundur që historia e suksesit të energjive të rinovueshme<br />
<strong>në</strong> sektorin e energjisë elektrike të vazhdojë më tej. Si rezultat<br />
i zvogëlimit të kostove të lidhura, ndryshimi <strong>në</strong> sistemin e financimit<br />
kontribuon gjithashtu që përfitimet ekonomike të "<strong>Energiewende</strong>" të<br />
mund të shfrytëzohet akoma më mirë.<br />
1990<br />
Paneli Ndërqeveritar për Ndryshimet Klimatike<br />
(PNNK) bën publik raportin e tij të parë mbi<br />
gjendjen e klimës globale.<br />
1991<br />
Ligji për energji<strong>në</strong> elektrike detyron të gjithë furnizuesit<br />
gjerma<strong>në</strong> të energjisë të blej<strong>në</strong> energji<strong>në</strong> elektrike të prodhuar<br />
nga burimet e rinovueshme dhe ta injektoj<strong>në</strong> atë <strong>në</strong> rrjetin publik.
12 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Kostot<br />
"A nuk është '<strong>Energiewende</strong>'<br />
tepër e shtrenjtë për qytetarët<br />
<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>?"<br />
Jo, sepse "<strong>Energiewende</strong>" duhet të kujdeset edhe për faktin që <strong>në</strong> të ardhmen energjia të mbetet<br />
e përballueshme. Në të njëjtën kohë, "<strong>Energiewende</strong>" kujdeset vetë për vendet e pu<strong>në</strong>s dhe fuqi<br />
të re ekonomike. Dy shtyllat e saj, zgjerimi i energjive të rinovueshme dhe efiçenca e energjisë,<br />
duhet të pakësoj<strong>në</strong> varësi<strong>në</strong> nga importet e energjisë, të rritin siguri<strong>në</strong> e furnizimit dhe të<br />
mundësoj<strong>në</strong> investime fitimprurëse <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>. Investimi <strong>në</strong> "<strong>Energiewende</strong>" është investim<br />
fitimprurës.<br />
Sa shpenzon <strong>në</strong> muaj një familje për energji<strong>në</strong>?<br />
Të dhënat mujore, krahasim i vitit 2003 dhe 2016<br />
Ngrohja dhe<br />
uji i ngrohtë<br />
66<br />
75<br />
Ngrohja dhe<br />
uji i ngrohtë<br />
Gatimi<br />
Ndriçimi dhe<br />
energjia elektrike<br />
Karburantet<br />
10<br />
22<br />
78<br />
176<br />
€<br />
224<br />
€<br />
24<br />
40<br />
85<br />
Gatimi<br />
Ndriçimi dhe<br />
energjia elektrike<br />
Karburantet<br />
2003<br />
2016<br />
Për krahasim: Pjesa e shpenzimeve e një ekonomie familjare: 9%<br />
Në dekadën e kaluar çmimi i naftës bruto është rritur ndjeshëm. Një pasojë: ndërsa <strong>në</strong> fund<br />
të shekullit të kaluar qytetarët shpenzonin ende më pak se 6% të shpenzimeve totale të tyre<br />
private për energji<strong>në</strong>, <strong>në</strong> vitin 2016 ajo tashmë ishte rreth 7,5%.<br />
© dpa/Philipp Dimitri © dpa/McPHOTO‘s<br />
1992<br />
Konferenca e OKB-së për Mjedisin dhe Zhvillimin <strong>në</strong> Rio<br />
miraton parimin udhëzues "Zhvillimi i Qëndrueshëm".
© dpa/Jens Büttner<br />
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 13<br />
Sa shpenzoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> total të gjitha familjet gjermane për energji<strong>në</strong>?<br />
Të dhënat për vitin 2016 <strong>në</strong> miliardë euro<br />
106,4<br />
miliardë<br />
euro<br />
35,7<br />
11,4<br />
19,0<br />
40,3<br />
Ngrohja dhe uji i ngrohtë<br />
Gatimi<br />
Ndriçimi dhe energjia elektrike<br />
Karburantet<br />
Kjo përkon me 3% të të ardhurave kombëtare bruto të <strong>Gjermani</strong>së.<br />
Pjesën më të madhe të faturave të energjisë për familjet private <strong>në</strong><br />
<strong>Gjermani</strong> e zë<strong>në</strong> ngrohja, uji i ngrohtë, gatimi dhe karburantet bazuar<br />
<strong>në</strong> lëndët djegëse fosile të importuara. Pas rënies së çmimit të naftës<br />
<strong>në</strong> fund të vitit 2014 që solli edhe rënien e mirëpritur të çmimit<br />
<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>, çmimet e naftës u rritën sërish nga viti 2018. Në këtë<br />
mënyrë kostot nuk mund të llogariten. Kjo sepse çmimi për lëndët<br />
djegëse fosile dhe disponueshmëria e tyre mbetet i varur nga interesat<br />
e ofruesve ndërkombëtarë.<br />
E vërtetë: projekti "<strong>Energiewende</strong>" shkakton edhe kosto dytësore.<br />
Duhen investuar miliarda, për të ndërtuar një infrastrukturë të re<br />
energjetike dhe për të vë<strong>në</strong> <strong>në</strong> zbatim masat për efiçencën e energjisë.<br />
Kështu, zgjerimi i energjive të rinovueshme ishte faktor që kontribuoi<br />
<strong>në</strong> rritjen e çmimeve mesatare të energjisë elektrike për familjet private<br />
<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> <strong>në</strong> vitet e fundit. Nëse <strong>në</strong> vitin 2007 qytetarët ka<strong>në</strong> paguar<br />
mesatarisht rreth 21 cent euro për kilovat-orë, çmimi <strong>në</strong> ditët e sotme<br />
është rreth 29 cent euro. Në çdo kilovat-orë energji elektrike të paguar<br />
qytetarët kontribuoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> financimin e zgjerimit të burimeve të<br />
rinovueshme <strong>në</strong>përmjet të ashtuquajturës "tarifë shtesë e EEG-së". Për<br />
vitin 2019 kjo tarifë është 6,4 cent. Ajo çfarë qytetarët paguaj<strong>në</strong> vërtetë<br />
<strong>në</strong> fund varet nga ndërveprimi i faktorëve të ndryshëm të çmimit.<br />
Kështu çmimi <strong>në</strong> bursën e energjisë elektrike ka rë<strong>në</strong> ndjeshëm. Kjo<br />
është për shkak të sasive <strong>në</strong> rritje të energjisë elektrike nga burimet<br />
e rinovueshme, të cilat shiten <strong>në</strong> bursat e energjisë. Të dy elementët<br />
e çmimeve të llogaritura së bashku, tarifa shtesë e EEG-së dhe çmimi<br />
i energjisë elektrike <strong>në</strong> bursë, ja<strong>në</strong> <strong>në</strong> trend rë<strong>në</strong>s që prej katër vjetësh.<br />
Si rezultat, edhe shpenzimet mesatare për energji elektrike për familjet<br />
private ka<strong>në</strong> mbetur të qëndrueshme për të njëjtën periudhë. Me kalimin<br />
<strong>në</strong> një sistem ankandi kostot për financimin e energjisë nga burime të<br />
rinovueshme do të ulen dhe ekonomia familjare do të lehtësohet më tej.<br />
Për qytetarët është gjithashtu e rëndësishme që ekonomia gjermane<br />
të mos jetë e mbingarkuar. Kostot e larta të energjisë reflektohen<br />
<strong>në</strong> çmimet e produkteve për konsumatorët dhe ndikoj<strong>në</strong> <strong>në</strong><br />
konkurrueshmëri<strong>në</strong> e kompanive gjermane. Për këtë arsye <strong>Gjermani</strong>a<br />
i ka përjashtuar pjesërisht nga tarifa shtesë e EEG-së kompanitë që<br />
harxhoj<strong>në</strong> shumë energji. Ky lehtësim është i lidhur <strong>në</strong> të njëjtën kohë<br />
me kërkesën për të investuar më shumë <strong>në</strong> efiçencën e energjisë.<br />
1994<br />
Futet <strong>në</strong> treg automjeti i parë elektrik<br />
i prodhuar <strong>në</strong> seri <strong>në</strong> Evropë.<br />
1995<br />
Berlin zhvillohet Konferenca e parë e Kombeve të Bashkuara për<br />
Ndryshimet Klimatike. Filloj<strong>në</strong> bisedimet për reduktimin global të<br />
emetimeve të gazeve me efekt serrë.
14 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Mbrojtja e klimës<br />
Reduktimi i gazeve<br />
me efekt serrë<br />
"<strong>Energiewende</strong>" është një komponent qendror i mbrojtjes së klimës. Qëllimi i përbashkët është<br />
që të kufizohen <strong>në</strong> një masë të qëndrueshme pasojat e ndryshimit të klimës për njerëzit, natyrën<br />
dhe ekonomi<strong>në</strong>. Sipas përllogaritjeve të Panelit Ndërqeveritar për ndryshimet Klimatike (PNNK)<br />
ngrohja globale lejohet të arrijë maksimumi 2 gradë Celsius më shumë <strong>në</strong> krahasim temperaturat<br />
<strong>në</strong> epokën para industriale. Prandaj <strong>në</strong> atmosferë lejohet të emetohet vetëm një sasi e caktuar<br />
e gazeve me efekt serrë. Meqë tashmë 65% e kësaj sasie gjendet <strong>në</strong> atmosferë, ja<strong>në</strong> të nevojshme<br />
përpjekjet e shumta globale dhe kombëtare për të reduktuar emetimet e gazeve me efekt serrë.<br />
Dioksidi i karbonit është ai që kontribuon më së shumti <strong>në</strong> ndryshimin e klimës. Para së gjithash<br />
ai krijohet nga djegia e lëndëve djegëse fosile. Më shumë se 1/3 e të gjitha gazeve me efekt <strong>në</strong><br />
<strong>Gjermani</strong> dhe <strong>në</strong> mbarë botën shkaktohet nga termocentralet elektrike. Për rrjedhojë, kalimi <strong>në</strong><br />
burime neutrale për klimën, si p.sh. energjia nga burime të rinovueshme, është element qendror<br />
për mbrojtjen e klimës.<br />
Objektivat për klimën dhe progresi<br />
Reduktimi i planifikuar dhe i arritur i gazeve me efekt serrë (krahasuar me 1990)<br />
Nga krijohen gazet me efekt serrë?<br />
Të gjitha të dhënat <strong>në</strong> milio<strong>në</strong> to<strong>në</strong> CO 2<br />
ekuivalent <strong>në</strong> 2017<br />
Objektivi<br />
2030<br />
-40% -23%<br />
Evropa<br />
(BE-28)<br />
Arritur <strong>në</strong><br />
2016<br />
Objektivi<br />
2030<br />
min.<br />
-55% -28%<br />
Arritur <strong>në</strong><br />
2017<br />
<strong>Gjermani</strong>a<br />
905 milio<strong>në</strong> to<strong>në</strong><br />
...<br />
328<br />
91<br />
171<br />
39<br />
193<br />
72<br />
10<br />
Sektori i energjisë<br />
Familjet<br />
Transporti<br />
Biznesi, tregtia, shërbimet<br />
Industria<br />
Bujqësia<br />
Të tjera<br />
© dpa/Luftbild Bertram © dpa/MiS<br />
1996<br />
Evropa vendos të liberalizojë tregjet e saj të energjisë elektrike dhe gazit, të cilët më parë ishin të<br />
kufizuar <strong>në</strong> territoret fikse kombëtare. Komisioni i BE-së bën publike strategji<strong>në</strong> e tij të parë të<br />
përbashkët evropiane për zgjerimin e energjive të rinovueshme.
© iStock/ querbeet<br />
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 15<br />
Si e ka reduktuar <strong>Gjermani</strong>a emetimin e saj të gazeve me efekt serrë?<br />
Të gjitha të dhënat <strong>në</strong> milio<strong>në</strong> to<strong>në</strong> CO 2<br />
ekuivalent<br />
1250<br />
1990<br />
1121<br />
1995<br />
1046<br />
2000<br />
994<br />
2005<br />
910<br />
2010<br />
905<br />
2017<br />
Me <strong>në</strong>nshkrimin e Protokollit të Kiotos <strong>në</strong> vitin 1997 <strong>Gjermani</strong>a<br />
u angazhua që të reduktojë me 21% emetimet e gazeve me efekt serrë<br />
deri <strong>në</strong> vitin 2012, krahasuar me nivelet e vitit 1990. Që nga ajo kohë<br />
<strong>Gjermani</strong>a ka bërë përparime të dukshme. Në 2017, rënia e arritur<br />
ishte tashmë 28%. Për të gjeneruar një miliardë euro, kompanitë sot<br />
<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> shkaktoj<strong>në</strong> sot vetëm gjysmën e gazeve me efekt serrë<br />
krahasuar me 1990.<br />
Deri <strong>në</strong> vitin 2030 <strong>Gjermani</strong>a dëshiron të rrisë ndjeshëm përpjekjet<br />
e saj dhe të pakësojë emetimet kombëtare të gazeve serrë me të<br />
paktën 55%. Deri <strong>në</strong> vitin 2050 emetimet duhet të bien nga 80 deri<br />
<strong>në</strong> 95% <strong>në</strong> krahasim me nivelet e vitit 1990. Këto synime kombëtare<br />
të reduktimit të emetimeve ja<strong>në</strong> të përfshira <strong>në</strong> politikën evropiane<br />
dhe ndërkombëtare të mbrojtjes së klimës. Kryetarët e shteteve dhe të<br />
qeverive të BE-së ka<strong>në</strong> vendosur që të reduktoj<strong>në</strong> me 20% emetimet<br />
e gazeve të tyre serrë deri <strong>në</strong> vitin 2020, dhe të paktën 40% deri <strong>në</strong><br />
vitin 2030. 195 shtete <strong>në</strong> mbarë botën miratuan Marrëveshjen e Parisit<br />
<strong>në</strong> dhjetor të vitit 2015. Me qëllimet e tyre për mbrojtjen e klimës ata<br />
duan të kufizoj<strong>në</strong> ngrohjen globale <strong>në</strong> më pak se 2 gradë Celsius gjatë<br />
këtij shekulli.<br />
Instrumenti kryesor evropian për mbrojtjen e klimës është tregtimi<br />
i kuotave të shkarkimeve të karbonit, i cili përcakton një kufi të sipërm<br />
fiks për shkarkimet totale të ndotësve të të gjithë pjesëmarrësve. Ai<br />
është i detyrueshëm për të gjithë shkaktarët e mëdhenj të gazeve<br />
me efekt serrë dhe përfshin një pjesë të madhe të emetimeve të CO 2<br />
nga sektori i energjisë dhe industrisë. Për çdo ton gaz me efekt serrë<br />
kompanitë duhet të disponoj<strong>në</strong> certifikata për sasi<strong>në</strong> përkatëse. Nëse<br />
sasia nuk mjafton, ata mund të blej<strong>në</strong> certifikata e emetimit ose të<br />
investoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> teknologji miqësore ndaj klimës. Kështu emetimet CO 2<br />
shmangen atje ku është më e volitshme. Deri <strong>në</strong> vitin 2030 duhet të<br />
emetohen 43% më pak gaze serrë <strong>në</strong> të gjithë sektorët e mbuluar nga<br />
tregtimi i kuotave të emetimeve, <strong>në</strong> krahasim me vitin 2005.<br />
Në mënyrë që <strong>Gjermani</strong>a të arrijë objektivat e saj kombëtare të<br />
reduktimit, qeveria federale ka miratuar "Programin e veprimit<br />
për mbrojtjen e klimës 2020" dhe "Planin për mbrojtjen e klimës<br />
2050". Programi i veprimit përmban masa të ndryshme për të rritur<br />
efiçencën e energjisë dhe për ta bërë transportin, industri<strong>në</strong> dhe<br />
bujqësi<strong>në</strong> më miqësore ndaj mjedisit. Plani për mbrojtjen e klimës<br />
përcakton objektivat afatgjata të reduktimit të CO 2<br />
për sektorët<br />
e veçantë, si p.sh. sektori energjetik ose industria.<br />
1997<br />
Miratohet Protokolli i Kiotos për reduktimin <strong>në</strong> mbarë botën të gazeve me<br />
efekt serrë. 191 shtete e ka<strong>në</strong> ratifikuar marrëveshjen që nga ajo kohë.
16 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Energjia bërthamore<br />
Heqja dorë nga<br />
energjia bërthamore<br />
Përdorimi i energjisë bërthamore për prodhimin e energjisë elektrike ka shkaktuar<br />
mosmarrëveshje të forta <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> për disa dekada. Për shumë gjerma<strong>në</strong> rreziku i teknologjisë<br />
është vështirë të vlerësohet dhe ata frikësohen për pasojat e mundshme për njeriun, natyrën<br />
dhe mjedisin si rezultat i aksidenti <strong>në</strong> reaktor. Aksidenti <strong>në</strong> Çernobil <strong>në</strong> Ukrai<strong>në</strong> (1986), nga i cili<br />
u ndotën edhe pjesë të <strong>Gjermani</strong>së, i konfirmon këto frikësime. Në vitin 2000, qeveria federale<br />
mori vendimin të tërhiqej plotësisht nga përdorimi i energjisë bërthamore për prodhimin<br />
e energjisë elektrike dhe për të kaluar <strong>në</strong> sigurimin e energjisë nga burimet e rinovueshme.<br />
Marrëveshja e përgjithshme e lidhur me operatorët e centraleve bërthamore vendosi një kufizim<br />
të afatit të përdorimit të objekteve ekzistuese dhe ndalimin e ndërtimit të centraleve të reja.<br />
© dpa/Uli Deck<br />
Në vitin 2010 ky rregull u ndryshua. Centralet ekzistuese ende <strong>në</strong> funksionim do të operoj<strong>në</strong><br />
për një kohë më të gjatë, për të shërbyer si urë derisa energjitë nga burimet e rinovueshme të<br />
siguroj<strong>në</strong> një zëvendësim të plotë të tyre. Pas aksidentit të reaktorit <strong>në</strong> Fukushima, Japoni, <strong>në</strong><br />
mars 2011 qeveria federale e tërhoqi këtë vendim.<br />
Për shkak të rreziqeve të mëdha, centralet bërthamore ka<strong>në</strong> shpenzime të larta për sigurimet<br />
dhe mekanizmat e sigurisë. Prandaj një heqje dorë nga fuqia bërthamore është gjithashtu<br />
kuptimplotë edhe <strong>në</strong> aspektin ekonomik.<br />
Kur do të mbyllen centralet bërthamore?<br />
Reduktimi i planifikuar i kapacitetit të centraleve bërthamore gjermane deri <strong>në</strong> fund të vitit 2022<br />
Kapaciteti total<br />
i centraleve bërthamore<br />
Fukushima<br />
43 %<br />
Nëntor 2003<br />
Maj 2005<br />
Gusht 2011<br />
57 %<br />
Maj 2015<br />
Dhjetor 2017<br />
Dhjetor 2019<br />
Dhjetor 2021<br />
Dhjetor 2022<br />
2000 2005 2010 2015 2020<br />
1998<br />
<strong>Gjermani</strong>a miraton një ligj për liberalizimin<br />
e tregut të saj të gazit dhe energjisë elektrike.<br />
2000<br />
Komisioni i BE-së bën publike strategji<strong>në</strong> e parë të përbashkët<br />
për energjitë e rinovueshme, efiçencën e energjisë dhe mbrojtjen<br />
e klimës <strong>në</strong> Evropë.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 17<br />
© dpa/Jens Wolf<br />
Ku ndodhen centralet bërthamore <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>?<br />
Centrale të ndaluara dhe centrale <strong>në</strong> funksionim<br />
Prodhimi më i lartë vjetor <strong>në</strong> shifra<br />
Vlera më e lartë e prodhimit vjetor të energjisë elektrike<br />
<strong>në</strong> terravat-orë<br />
Unterweser<br />
2011<br />
Lingen<br />
1997<br />
Philippsburg 1<br />
2011<br />
Emsland<br />
2022<br />
Mühlheim-Kärlich<br />
2001<br />
Biblis A + B<br />
2011<br />
Stade<br />
2003<br />
Philippsburg 2<br />
2019<br />
Neckarwestheim 1<br />
2011<br />
Brunsbüttel<br />
2011<br />
Obrigheim<br />
2005<br />
Brokdorf<br />
2021<br />
Krümmel<br />
2011<br />
Grohnde<br />
2021<br />
Würgassen<br />
1994<br />
Grafenrheinfeld<br />
2015<br />
Neckarwestheim 2<br />
2022<br />
Isar 1<br />
2011<br />
Gundremmingen B<br />
2017<br />
Gundremmingen C<br />
2021<br />
Isar 2<br />
2022<br />
Rheinsberg<br />
1990<br />
Greifswald<br />
1990<br />
Viti i mbylljes së planifikuar<br />
Viti i mbylljes<br />
Centrale bërthamore<br />
të ndaluara tashmë<br />
Centrale bërthamore<br />
<strong>në</strong> funksionim<br />
171 TWh<br />
Të gjitha centralet<br />
bërthamore gjermane<br />
2001<br />
217 TWh<br />
Të gjitha energjitë e rinovueshme<br />
2017<br />
Parlamenti gjerman miratoi me shumicë të cilësuar për të përfunduar<br />
sa më shpejt të jetë e mundur përdorimin e energjisë bërthamore për<br />
prodhimin e energjisë elektrike. Disa centraleve bërthamore iu desh<br />
ta përfundonin prodhimin e energjisë elektrike me hyrjen <strong>në</strong> fuqi të<br />
ligjit, dhe impiantet e mbetura do të ndërpresin gradualisht operacionet<br />
e tyre të energjisë deri <strong>në</strong> fund të vitit 2022. Gjatë kësaj kohe <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
siguroj<strong>në</strong> furnizim me energji elektrike ende shtatë centrale bërthamore.<br />
Ato furnizoj<strong>në</strong> rreth 1/8 e prodhimit kombëtar të energjisë elektrike.<br />
Sfidat që sjell përdorimi i energjisë bërthamore demonstrohen<br />
gjithashtu edhe nga problemi i asgjësimit të nevojshëm të mbetjeve<br />
radioaktive. Për të mbrojtur popullatën dhe mjedisin, ato duhet të<br />
ruhen të ndara <strong>në</strong> mënyrë të sigurt nga biosfera për kohë shumë të<br />
gjatë. Sipas mendimit të ekspertëve kjo arrihet më së miri <strong>në</strong>përmjet<br />
një depozitimi përfundimtar <strong>në</strong> formacione të thella gjeologjike.<br />
<strong>Gjermani</strong>a dëshiron që mbetjet e saj radioaktive t'i asgjësojë <strong>në</strong><br />
vendin e saj. Por kërkimi për një vendndodhje të përshtatshme për<br />
një depozitim përfundimtar është i vështirë. Popullata <strong>në</strong> vende të<br />
mundshme ose tashmë të eksploruara ka reaguar deri tanimë <strong>në</strong><br />
mënyrë refuzuese.<br />
Prandaj <strong>Gjermani</strong>a tashmë po përdor një qasje të re, duke i përfshirë<br />
të gjitha pjesët e shoqërisë <strong>në</strong> një proces kërkimor transparent dhe me<br />
baza shkencore. Vendndodhja për depozitimin përfundimtar duhet<br />
të jetë gjetur deri <strong>në</strong> vitin 2031, për të ruajtur <strong>në</strong> veçanti materialet<br />
e mbetura me radioaktivitet të lartë. Ky vend duhet të ofrojë siguri<strong>në</strong><br />
më të mirë të mundshme për një hapësirë kohore prej një milion vitesh.<br />
Për rrjedhojë, depozitimi përfundimtar rrit edhe kostot për energji<strong>në</strong><br />
bërthamore.<br />
Për mbetjet me nivel të ulët dhe të mesëm radioaktiviteti <strong>Gjermani</strong>a<br />
ka miratuar tashmë një vend depozitimi për këto lloj mbetjesh. Vendi<br />
i depozitimit "Konrad" është planifikuar të vihet <strong>në</strong> funksionim <strong>në</strong><br />
vitin 2022.<br />
2000<br />
Hyn <strong>në</strong> fuqi ligji për burimet e rinovueshme të energjisë<br />
(EEG). Ai do të jetë nxitësi vendimtar për zgjerimin<br />
e energjive të rinovueshme <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.<br />
2000<br />
Qeveria federale vendos për heqjen dorë nga energjia<br />
bërthamore; afati maksimal i lejuar për funksionimin<br />
e një centrali bërthamor: 32 vjet.
18 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
© dpa/Jens Büttner<br />
2002<br />
Hyn <strong>në</strong> fuqi rregullorja e parë për kursimin e energjisë. Ajo përcakton<br />
kërkesat për efiçencën e përgjithshme të energjisë për ndërtesat e reja<br />
dhe ato ekzistuese.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 19<br />
Ekonomia dhe vlera e shtuar<br />
"A nuk e humbin pu<strong>në</strong>n<br />
e tyre shumë njerëz si rezultat<br />
i "<strong>Energiewende</strong>"?<br />
Investimet e mëdha <strong>në</strong> impiante të reja të të<br />
gjitha energjive nga burime të rinovueshme<br />
Investimet vjetore <strong>në</strong> impiantet e prodhimit <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>, <strong>në</strong> miliardë €<br />
Sa vende pune ofroj<strong>në</strong> energjitë nga<br />
burime të rinovueshme?<br />
Vendet e pu<strong>në</strong>s <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>, 2016<br />
160200<br />
Energjia eolike<br />
338600<br />
Vende pune<br />
105600<br />
45200<br />
Biomasa<br />
Energjia diellore<br />
4,6<br />
2000<br />
27,3<br />
2010<br />
15,1<br />
2016<br />
20300<br />
Gjeotermale<br />
7300<br />
Hidrike<br />
Jo, përkundrazi. "<strong>Energiewende</strong>" është diçka që ia vlen edhe nga<br />
pikëpamja ekonomike: ajo zvogëlon ndotjen e mjedisit, emetimin<br />
e gazeve me efekt serrë, promovon inovacionin, rrit vlerën e shtuar<br />
<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> dhe shmang kostot për importin e energjisë. Në<br />
zgjerimin e energjive <strong>në</strong> burime të rinovueshme ose <strong>në</strong> rehabilitimin<br />
e ndërtesave pjesa më e madhe e ardhurave mbetet brenda <strong>në</strong> vend.<br />
Sepse detyrat që kërkoj<strong>në</strong> shumë pu<strong>në</strong>, si instalimi ose mirëmbajtja,<br />
realizohen nga vetë kompanitë vendase.<br />
Nëpërmjet zgjerimit <strong>në</strong> energji nga burime të rinovueshme dhe nga<br />
investimet <strong>në</strong> efiçencën e energjisë po krijohen profile të reja pune dhe<br />
vende pune <strong>në</strong> sektorët e së ardhmes. Kështu për shembull, nga masat<br />
e ndryshme të zbatuara për efiçencën e energjisë vetëm <strong>në</strong> sektorin<br />
e industrisë, tregtisë dhe rehabilitimit të ndërtesave ja<strong>në</strong> krijuar më<br />
shumë se 560 000 vende pune. Dhe investimet <strong>në</strong> energji nga burime<br />
të rinovueshme ka<strong>në</strong> më shumë se dyfishuar numrin e punonjësve <strong>në</strong><br />
këtë sektor brenda dhjetë vitesh.<br />
Këto vende të reja pune po zëvendësoj<strong>në</strong> pjesërisht vendet e pu<strong>në</strong>s <strong>në</strong><br />
sektorët industrialë që ja<strong>në</strong> shumë të varur nga lëndët djegëse fosile,<br />
veça<strong>në</strong>risht <strong>në</strong> nxjerrjen e naftës, gazit dhe qymyrit, si dhe <strong>në</strong> prodhimin<br />
e energjisë elektrike. Përveç kësaj ka ndryshime të përgjithshme<br />
strukturore. Kështu për shembull, liberalizimi i tregjeve të energjisë <strong>në</strong><br />
Evropë rrit konkurrencën dhe kjo kërkon më shumë efiçencë nga ana e<br />
kompanive. Të gjithë këta faktorë së bashku çoj<strong>në</strong> edhe <strong>në</strong> një përshtatje<br />
të vendeve të pu<strong>në</strong>s. Prandaj numri i pu<strong>në</strong>torëve <strong>në</strong> kompanitë <strong>në</strong><br />
sektorin e energjisë konvencionale ka rë<strong>në</strong> <strong>në</strong> vitet e fundit.<br />
2003<br />
Evropa miraton një sistem detyrues të tregtimit të<br />
kuotave të emetimeve për gazet me efekt serrë.<br />
2004<br />
Sektori i energjisë nga burime të rinovueshme<br />
pu<strong>në</strong>son 160 000 persona <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.
20 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
"<strong>Energiewende</strong>" <strong>në</strong> rrafshin ndërkombëtar<br />
"<strong>Energiewende</strong> mund të<br />
funksionojë <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> -<br />
por çfarë ndodh me vendet<br />
e dobëta nga ana ekonomike?"<br />
© dpa/epa Business Wire<br />
"<strong>Energiewende</strong>" nuk është luks, përkundrazi ajo mbështet një zhvillim të qëndrueshëm<br />
dhe ekonomik të suksesshëm. Sepse "<strong>Energiewende</strong>" është një nxitës i inovacionit, i cili<br />
i jep shtysë rritjes, mirëqenies dhe pu<strong>në</strong>simit <strong>në</strong> sektorët premtues të së ardhmes. Kështu<br />
që nuk është çudi që <strong>në</strong> të njëjtën kohë të gjitha vendet <strong>në</strong> botë të duan ta bëj<strong>në</strong> më të<br />
qëndrueshëm sistemin e tyre energjetik.<br />
Thuajse të gjitha vendet dëshiroj<strong>në</strong> të zgjeroj<strong>në</strong> energji<strong>në</strong> nga burime të rinovueshme<br />
Vende me politika për energjitë nga burime të rinovueshme<br />
Më shumë se një mekanizëm mbështetës<br />
Tarifa "feed-in"/pagesa premium<br />
Kuotat më të ulëta për energjitë<br />
e rinovueshme<br />
Tenderët<br />
Matje <strong>në</strong> rrjet - konsumi i energjisë dhe<br />
injektimi nga sistemet e vogla fotovoltaike,<br />
shpesh private, kompensohen me njëri-tjetrin<br />
Mbështetja financiare<br />
Nuk ka politika nxitëse ose nuk disponohen<br />
të dhëna<br />
Çmimet për teknologjitë e rinovueshme inovative, si ato eolike dhe diellore, ka<strong>në</strong> rë<strong>në</strong><br />
ndjeshëm vitet e fundit <strong>në</strong> mbarë botën. Përveç kësaj, kontribut të rëndësishëm ka<strong>në</strong> dhë<strong>në</strong><br />
investimet e hershme <strong>në</strong> kërkim dhe zhvillim, si dhe financimi i energjive të rinovueshme për<br />
të hyrë <strong>në</strong> tregun e vendeve të ndryshme të industrializuara, veça<strong>në</strong>risht <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.<br />
Falë uljes së kostove të investimeve dhe uljes së kostove operative, energjitë nga burime<br />
të rinovueshme <strong>në</strong> disa rajone të botës ja<strong>në</strong> konkurruese sot pa marrë subvencione. Për<br />
shembull, <strong>në</strong> Amerikën Veriore dhe Jugore, parqet eolike dhe impiantet e mëdha të energjisë<br />
diellore furnizoj<strong>në</strong> energji elektrike me çmim më të lirë sesa termocentralet e reja elektrike<br />
me lëndë djegëse fosile. Vende si Kina, Brazili, Afrika e Jugut ose India ja<strong>në</strong> vende lider <strong>në</strong><br />
zgjerimin e burimeve të rinovueshme. Por megjithatë, shpërndarja e tyre është vështirësuar<br />
pjesërisht, sepse vendet subvencionoj<strong>në</strong> lëndë djegëse fosile për të mbajtur të ulët çmimet<br />
2005<br />
Fillon tregtia evropiane e kuotave<br />
të shkarkimeve. Marrin pjesë të<br />
gjitha shtetet e BE-së.<br />
2007<br />
BE-ja miraton një paketë për energji<strong>në</strong> dhe klimën për vitin<br />
2020, me objektiva detyruese për zgjerimin e energjive nga<br />
burime të rinovueshme, mbrojtjen e klimës dhe efiçencën<br />
e energjisë.<br />
2007<br />
Louis Palmer fillon një turne botëror me<br />
"taksi<strong>në</strong> diellore". Automjeti furnizohet vetëm<br />
me energji diellore. Udhëtimi zgjat 18 muaj.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 21<br />
© dpa<br />
për konsumatorin. Me rreth 325 miliardë dollarë çdo vit, këto<br />
subvencione ja<strong>në</strong> më shumë se dyfishi i subvencioneve për energjitë<br />
nga burime të rinovueshme. Nëse këto para do të përdoreshin për<br />
programe për përmirësimin e efiçencës së energjisë, atëherë do të<br />
kishte <strong>në</strong> dispozicion tre herë më shumë fonde.<br />
të planifikimit dhe kohë ndërtimi më të shkurtra sesa centralet<br />
bërthamore ose centralet me qymyr. Në këtë mënyrë ato u ofroj<strong>në</strong><br />
shumë njerëzve aksesin e parë <strong>në</strong> energji<strong>në</strong> elektrike. Kjo është<br />
gjithashtu një arsye përse shumë vende ka<strong>në</strong> ngritur programe<br />
financimi për energjitë nga burime të rinovueshme.<br />
Ku ndodhet shumica e impianteve <strong>në</strong>për botë?<br />
Kapaciteti i impianteve për prodhimin e energjisë elektrike deri <strong>në</strong> vitin 2017<br />
1 | SHBA<br />
1 | Britania e Madhe<br />
Biomasse<br />
2 | Kina<br />
3 | India<br />
Era <strong>në</strong> det<br />
të hapur<br />
2 | <strong>Gjermani</strong>a<br />
3 | Danimarka<br />
1 | SHBA<br />
1 | Kina<br />
Gjeotermale<br />
2 | Filipine<br />
3 | Indonezi<br />
Era <strong>në</strong> tokë<br />
2 | SHBA<br />
3 | <strong>Gjermani</strong>a<br />
1 | Kina<br />
1 | Kina<br />
Energjia hidrike<br />
2 | Brazili<br />
3 | SHBA<br />
Fotovoltaike<br />
2 | Japonia<br />
3 | <strong>Gjermani</strong>a<br />
Duke qe<strong>në</strong> burime të brendshme, energjitë e rinovueshme zvogëloj<strong>në</strong><br />
varësi<strong>në</strong> nga importet e energjisë, si dhe nga luhatja e çmimeve të<br />
tregut për lëndët djegëse fosile. Ato mund të japin një kontribut të<br />
rëndësishëm <strong>në</strong> plotësimin e kërkesës gjithnjë e <strong>në</strong> rritje për energji<br />
të vendeve <strong>në</strong> zhvillim dhe atyre të zhvilluara, pa shkaktuar rritje të<br />
emetimeve të gazeve me efekt serrë ose dëmtim lokal të mjedisit.<br />
Burimet e rinovueshme ja<strong>në</strong> gjithashtu alternativa më ekonomike<br />
<strong>në</strong> rajonet me infrastrukturë të pazhvilluar, ku prodhimi i energjisë<br />
elektrike duhet të realizohet nga gjeneratorët e naftës me kosto<br />
të lartë. Impiantet e energjisë diellore dhe parqet eolike mund të<br />
instalohen <strong>në</strong> kohë relativisht të shkurtër; atyre u nevojiten faza<br />
<strong>Gjermani</strong>a mbështet politikën energjetike të qëndrueshme,<br />
inovative dhe të përballueshme <strong>në</strong> mbarë botën; dhe ndan më tej<br />
përvojat e saj me "<strong>Energiewende</strong>" me vendet e tjera. Kështu krijohet<br />
një bashkëpunim i ngushtë me fqinjët evropia<strong>në</strong> dhe partnerët<br />
ndërkombëtarë. <strong>Gjermani</strong>a luan një rol aktiv <strong>në</strong> komitetet dhe<br />
organizatat shumëpalëshe dhe merr pjesë <strong>në</strong> një numër të madh<br />
partneritetesh bilaterale për energji<strong>në</strong> me vende si India, Kina, Afrika<br />
e Jugut, Nigeria ose Algjeria.<br />
2008<br />
<strong>Gjermani</strong>a fut <strong>në</strong> përdorim certifikatën e performancës së energjisë <strong>në</strong> ndërtesa: ajo jep<br />
informacion për konsumin e energjisë dhe cilësi<strong>në</strong> energjetike të ndërtesave.<br />
Ligji për ngrohjen me energji të rinovueshme parashikon që një pjesë e caktuar e<br />
energjisë për ngrohje <strong>në</strong> ndërtesat e reja duhet të sigurohet nga burimet e rinovueshme.<br />
2009<br />
75 shtete themeloj<strong>në</strong> Agjenci<strong>në</strong> Ndërkombëtare<br />
për Energjitë e Rinovueshme (IRENA).
22 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Rrjeti i energjisë elektrike<br />
Një rrjet inteligjent<br />
© dpa/Stefan Sauer<br />
Transformimi i sistemit energjetik ka nevojë për një infrastrukturë moderne dhe efikase.<br />
Prandaj linjat për energji<strong>në</strong> elektrike duhet të zgjerohen dhe i gjithë sistemi duhet të bëhet<br />
më fleksibël. Kur centralet bërthamore gjermane të mbyllen, prodhimin e energjisë do të<br />
marrin përsipër energjitë e rinovueshme <strong>në</strong> veçanti <strong>në</strong> veri dhe <strong>në</strong> lindje të <strong>Gjermani</strong>së. Kjo<br />
energji nevojitet <strong>në</strong> jug të vendit. Aty duhet të zëvendësohen centralet bërthamore, dhe kjo<br />
është zona ku jetoj<strong>në</strong> shumë njerëz dhe ku ja<strong>në</strong> vendosur ndërmarrje të mëdha industriale.<br />
Autostradat e reja të energjisë elektrike me teknologji veça<strong>në</strong>risht efikase do të transportoj<strong>në</strong><br />
energji<strong>në</strong> e erës nga <strong>Gjermani</strong>a veriore dhe lindore drejtpërdrejt <strong>në</strong> jug.<br />
Rrjeti elektrik gjerman me gjatësi<br />
1,8 milio<strong>në</strong> kilometra<br />
Ku do të zgjerohet rrjeti elektrik?<br />
Linjat e reja dhe të planifikuara <strong>në</strong> rrjetin gjerman të tensionit të lartë<br />
Ende jo <strong>në</strong> proces miratimi<br />
HAMBURG<br />
Në proces miratimi<br />
BREMEN<br />
Miratuar ose <strong>në</strong> ndërtim<br />
Realizuar<br />
HANOVËR<br />
BERLIN<br />
Nyjë lidhëse e rrjetit<br />
Park eolik <strong>në</strong> det të hapur<br />
Linjë lidhëse <strong>në</strong> det<br />
DORTMUND<br />
LAJPZIG<br />
DYSELDORF<br />
DRESDEN<br />
KËLN<br />
FRANKFURT<br />
MBI MAIN<br />
Kjo është sa<br />
45<br />
herë perimetri i Tokës <strong>në</strong> ekuator<br />
SHTUTGART<br />
NYRENBERG<br />
MYNIH<br />
Nxitësi i dytë i zgjerimit të rrjetit <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> është tregu i brendshëm evropian për energji<strong>në</strong>.<br />
Në mënyrë që energjia elektrike të transmetohet pa pengesa <strong>në</strong> të gjithë Evropën dhe të bëhet<br />
më e lirë për konsumatorët, Evropa ka nevojë për një infrastrukturë të fortë brenda dhe përtej<br />
kufijve të saj. Operatorët evropia<strong>në</strong> të sistemeve të transmetimit paraqesin çdo dy vjet një plan të<br />
përbashkët për zhvillimin e rrjetit. Të gjitha projektet gjermane ja<strong>në</strong> të përfshira <strong>në</strong> këtë plan.<br />
Operatorët përgjegjës të rrjetit kryej<strong>në</strong> një vlerësim të vetin, me një parashikim për 10 deri<br />
<strong>në</strong> 20 vjet, se për çfarë linjash elektro-energjetike ka nevojë <strong>Gjermani</strong>a. Propozimet e tyre<br />
shqyrtohen nga një autoritet shtetëror, Agjencia Federale e Rrjetit, <strong>në</strong> një proces me shumë<br />
faza me pjesëmarrje intensive të publikut. Ajo përdor qasjen e dialogut për të përcaktuar se cila<br />
zgjidhje i plotëson më së miri nevojat e njerëzve, mjedisit dhe ekonomisë.<br />
2009<br />
Ligji për zgjerimin e linjave të transmetimit të energjisë (ENLAG)<br />
përshpejton miratimin e linjave të reja të tensionit të lartë.<br />
2010<br />
Qeveria federale miraton një koncept për energji<strong>në</strong> me një strategji<br />
afatgjatë për furnizimin me energji të <strong>Gjermani</strong>së deri <strong>në</strong> vitin 2050.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 23<br />
© dpa/euroluftbild.de/Hans Blossey<br />
“<strong>Energiewende</strong> është projekti i <strong>Gjermani</strong>së<br />
për të dërguar njeriun <strong>në</strong> Hë<strong>në</strong>”.<br />
Frank-Walter Steinmeier, President Federal<br />
Edhe rrjeti i shpërndarjes duhet të jetë gjithashtu i përshtatshëm për<br />
"<strong>Energiewende</strong>". Në fillim ishte menduar vetëm për shpërndarjen e mirë<br />
të energjisë elektrike te konsumatorët. Funksiononte si një rrugë me<br />
një drejtim. Sot, pothuajse të gjitha sistemet diellore dhe shumë turbina<br />
me erë injektoj<strong>në</strong> energji<strong>në</strong> elektrike <strong>në</strong> rrjetin e shpërndarjes. Ajo që<br />
nuk konsumohet <strong>në</strong> vend rrjedh <strong>në</strong> drejtim të kundërt. Përveç kësaj,<br />
prodhimi i energjisë nga burimet e rinovueshme luhatet për shkak<br />
të kushteve të motit. Kur dielli ndriçon, sistemet diellore gjeneroj<strong>në</strong><br />
shumë energji elektrike, kur ka re, fuqia e tyre bie me shpejtësi. Në<br />
mënyrë që rrjetet e shpërndarjes të mbeten të qëndrueshme, madje<br />
edhe me prodhime të pasigurta, ato duhet të zhvillohen më tej <strong>në</strong> rrjete<br />
inteligjente. Në një "Smart Grid" të tillë, të gjithë aktorët komunikoj<strong>në</strong><br />
me njëri-tjetrin: nga prodhimi tek transmetimi, magazinimi dhe<br />
shpërndarja deri te përdoruesi i fundit. Kështu prodhimi dhe konsumi<br />
i energjisë elektrike mund të koordinohen më mirë me njëri-tjetrin dhe<br />
të përshtaten <strong>në</strong> një kohë të shkurtër.<br />
Si funksionon një Smart Grid?<br />
Paraqitje e thjeshtuar e aktorëve, infrastrukturës dhe kanaleve të komunikimit<br />
Rrjeti i transmetimit,<br />
rrjeti i shpërndarjes<br />
Kontrolli dhe komunikimi<br />
Matësi inteligjent<br />
Prodhimi i energjisë elektrike<br />
burimet konvencionale dhe të rinovueshme<br />
Konsumatorët<br />
privatë, industria, tregtia<br />
Tregu<br />
furnizimet, shërbimet,<br />
tregtimi i energjisë<br />
Transiti<br />
<strong>në</strong> vendet fqinje të BE-së<br />
Lëvizshmëria<br />
autovetura, transporti<br />
publik<br />
Ruajtja<br />
bateri, sistemet e ruajtjes<br />
2010<br />
E-ja miraton një direktivë për performancën e energjisë për<br />
ndërtesat. Mbas vitit 2021 të gjitha ndërtimet e reja duhet të je<strong>në</strong><br />
ndërtesa me performancë "afër zero energji".<br />
2010<br />
Agjencia Gjermane e Energjisë publikon një studim për zgjerimin<br />
e nevojshëm të rrjetit të energjisë elektrike për një pjesë rreth 40%<br />
të energjisë nga burimet e rinovueshme <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.
24 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Siguria e furnizimit<br />
"A nuk mund të sigurohet<br />
furnizimi me kaq shumë<br />
energji elektrike nga era<br />
dhe dielli?"<br />
© dpa/Moravic Jakub<br />
Gjerma<strong>në</strong>t mund të je<strong>në</strong> të qetë pasi e ka<strong>në</strong> të siguruar furnizimin me energji elektrike edhe<br />
<strong>në</strong> të ardhmen. Furnizimi me energji elektrike <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> është ndër më të mirët <strong>në</strong> botë. Në<br />
8760 orë të një viti, energjia elektrike ndërpritet mesatarisht vetëm 12,8 minuta. Në fakt, kjo<br />
vlerë është përmirësuar gjatë viteve të fundit, pavarësisht kontributit <strong>në</strong> rritje nga energjia e<br />
erës dhe ajo diellore.<br />
Ndërprerjet e energjisë <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> ja<strong>në</strong> shumë të rralla<br />
Kohëzgjatja mesatare e ndërprerjes së furnizimit me energji elektrike <strong>në</strong> minuta, 2013<br />
10,0 Luksemburg<br />
11,3 Danimarkë<br />
12,8 <strong>Gjermani</strong> (2016)<br />
15,0 Zvicër<br />
15,3 <strong>Gjermani</strong> (2013)<br />
23,0 Holandë<br />
68,1 Francë<br />
70,8 Suedi<br />
254,9 Poloni<br />
360,0 Maltë<br />
Ndërprerjet e energjisë ja<strong>në</strong> të rralla për shkak të luhatjeve <strong>në</strong> prodhimin e energjisë. Në<br />
shumicën e rasteve ato shkaktohen nga shkaqe të jashtme ose gabime njerëzore. Ky ishte<br />
gjithashtu rasti <strong>në</strong> ndërprerjen e fundit më të gjatë <strong>në</strong> pjesë të <strong>Gjermani</strong>së më 4 <strong>në</strong>ntor 2006.<br />
Shkaku për ndërprerjen e energjisë për disa orë ishte shkëputja e planifikuar e një linje<br />
elektrike. Kjo çoi <strong>në</strong> një mbingarkesë të linjave të tjera dhe <strong>në</strong> një reaksion zinxhir <strong>në</strong> rrjetin<br />
elektrik evropian. Si rezultat i kësaj ngjarjeje, mekanizmat e sigurisë <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> dhe <strong>në</strong><br />
vendet fqinje evropiane ja<strong>në</strong> përmirësuar më tej.<br />
Për shembull, për të shmangur mungesat, <strong>Gjermani</strong>a ka ngritur një rezervë fikse me centrale<br />
elektrike shtesë. Ato ja<strong>në</strong> të rëndësishme veça<strong>në</strong>risht <strong>në</strong> muajt e dimrit. Sepse <strong>në</strong> këtë periudhë<br />
të vitit konsumi është tepër i lartë dhe impiantet e prodhimit të energjisë nga era <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
prodhoj<strong>në</strong> pjesën dërrmuese të energjisë elektrike. Nëse rrjetet e energjisë elektrike ka<strong>në</strong><br />
ngarkesë tepër të lartë, sepse qarkullon shumë energji nga veriu për <strong>në</strong> jug, atëherë këto<br />
centrale elektrike rezervë plotësoj<strong>në</strong> kërkesën <strong>në</strong> jug.<br />
2011<br />
Një aksident i rëndë ndodhi <strong>në</strong> një central bërthamor <strong>në</strong> Fukushima, Japoni.<br />
<strong>Gjermani</strong>a vendos të përshpejtojë heqjen dorë nga përdorimi i energjisë bërthamore për<br />
prodhimin e energjisë deri <strong>në</strong> vitin 2022. Tetë impiante të vjetra u mbyllën menjëherë.<br />
2011<br />
Komisioni i BE-së publikon "Udhërrëfyesi për Energji<strong>në</strong><br />
2050" me një strategji afatgjatë për mbrojtjen e klimës<br />
dhe furnizimin me energji <strong>në</strong> Evropë.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 25<br />
© dpa/euroluftbild.de/Hans Blossey<br />
Energjitë nga burime të rinovueshme furnizoj<strong>në</strong>, <strong>në</strong> orë të caktuara,<br />
një pjesë deri mbi 60% të furnizimit me energji elektrike <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.<br />
Këto vlera do të rriten më tej <strong>në</strong> vitet e ardhshme. Këtu energjitë<br />
nga burimet e ndryshme të rinovueshme plotësoj<strong>në</strong> njëra-tjetrën.<br />
Projektet pilot ka<strong>në</strong> treguar se mund të kombinohet prodhimi nga<br />
impiantet e ndryshme dhe së bashku ato të siguroj<strong>në</strong> një furnizim<br />
shumë më të besueshëm me energji elektrike. Në fazat e "qetësisë<br />
së errët", kur as dielli nuk ndriçon dhe as era nuk fryn, centralet<br />
elektrike fleksibël konvencionale plotësoj<strong>në</strong> boshllëkun. Para së<br />
gjithash, termocentralet me gaz ja<strong>në</strong> të përshtatshme për këtë qëllim,<br />
por edhe hidrocentralet me rezervuar me pompim dhe impiantet<br />
bioenergjetike mund të furnizoj<strong>në</strong> gjithashtu shpejt energji elektrike.<br />
Në perspektivën afatmesme dhe afatgjatë, periudha të tilla duhet të<br />
kapërcehen edhe <strong>në</strong>përmjet depozitimit të energjisë.<br />
Një rol të rëndësishëm luaj<strong>në</strong> vetë konsumatorët e energjisë. Ata mund<br />
të marrin stimuj për të konsumuar energji elektrike kur ka shumë<br />
më tepër <strong>në</strong> dispozicion, si p.sh. gjatë periudhave me erë të fortë.<br />
Konsumatorët e mëdhenj siç ja<strong>në</strong> fabrikat apo magazinat frigoriferike<br />
mund të lehtësoj<strong>në</strong> dukshëm sistemin e përgjithshëm.<br />
Detyra e madhe është riorganizimi i tregut të energjisë elektrike. Për<br />
këtë qëllim <strong>Gjermani</strong>a ka nisur një proces reformash dhe ka zbatuar<br />
hapat e parë. Një shenjë e rëndësishme dalluese është fleksibiliteti.<br />
Të gjithë aktorët <strong>në</strong> tregun e energjisë elektrike duhet të reagoj<strong>në</strong> sa<br />
më mirë të jetë e mundur ndaj luhatjeve të prodhimit të energjisë<br />
elektrike nga era dhe dielli. Në të njëjtën kohë, rrjetet ka<strong>në</strong> nevojë për<br />
konkurrencë midis mundësive të ndryshme të balancimit, <strong>në</strong> mënyrë<br />
që të mbaj<strong>në</strong> të ulëta kostot e përgjithshme.<br />
Dhe e fundit, por jo nga rëndësia, rritja e përbashkët e tregjeve<br />
rajonale deri më tani të ndara të energjisë elektrike <strong>në</strong> Evropë dhe<br />
zgjerimi ndërkufitar i rrjeteve çoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> një stabilitet dhe fleksibilitet<br />
më të madh edhe <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.<br />
Si luhatet prodhimi i energjisë nga burimet e rinovueshme?<br />
Prodhimi i energjisë elektrike nga të gjitha burimet e energjisë dhe konsumi i të energjisë elektrike <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> gjatë vitit 2017<br />
100 GW<br />
Prodhimi dhe konsumi i energjisë elektrike<br />
80 GW<br />
60 GW<br />
40 GW<br />
20 GW<br />
0 GW<br />
Janar 17 Shkurt 17 Mars 17 Prill 17 Maj 17 Qershor 17 Korrik 17 Gusht 17 Shtator 17 Tetor 17 Nëntor 17 Dhjetor 17 Janar 18<br />
Central elektrik konvencional<br />
Impiant diellor Era <strong>në</strong> tokë Era <strong>në</strong> det të hapur Energjia hidrike Biomasa<br />
Konsumi i energjisë<br />
2012<br />
Protokolli i Kiotos zgjatet deri <strong>në</strong> vitin 2020<br />
<strong>në</strong> Konferencën për Klimën <strong>në</strong> Doha.<br />
2013<br />
<strong>Gjermani</strong>a miraton ligjin e parë federal të planifikimit<br />
të kërkesave për zgjerimin e nevojshëm të rrjetit të<br />
transmetimit të energjisë elektrike.
26 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Ruajtja<br />
Energjia për<br />
rezervë<br />
© dpa/Hannibal Hanschke<br />
Në vitin 2050, 80% e energjisë elektrike do të vij<strong>në</strong> nga burime të rinovueshme, kryesisht nga<br />
energjia e erës dhe sistemet fotovoltaike. Kur papritmas <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> as dielli nuk ndriçon dhe<br />
as era nuk fryn, nevojitet një sistem energjetik që mund të përshtatet shpejt dhe me fleksibilitet<br />
<strong>në</strong> situata të tilla. Një mundësi ja<strong>në</strong> depozituesit e energjisë. Në periudhat me shumë erë dhe<br />
diell ato mund të marrin energji. Në varësi nga nevojat tuaja, ato mund të furnizoj<strong>në</strong> energji<br />
edhe <strong>në</strong> kohë pa erë, <strong>në</strong> errësirë dhe qiellit të mbuluar nga retë.<br />
Ruajtja e energjisë <strong>në</strong> shtëpi: bateritë<br />
Kombinimi i një sistemi fotovoltaik dhe baterisë për konsum<br />
vetjak dhe injektim <strong>në</strong> rrjet<br />
Përdorimi i rezervuarëve natyrorë:<br />
Liqenet me pompim<br />
Ndërtimi i një sistemi me liqen me pompim<br />
Sistemi fotovoltaik<br />
Rezervuari i sipërm<br />
Motori/<br />
Gjeneratori<br />
Transformatori<br />
1.<br />
2.<br />
Ruajtja <strong>në</strong> bateri<br />
Konsumi vetjak:<br />
përdorimi direkt i energjisë<br />
nga dielli ose bateria<br />
Injektimi <strong>në</strong> rrjet<br />
i energjisë së tepërt<br />
Depozitimi i energjisë<br />
Energjia elektrike (e tepërt) vë <strong>në</strong><br />
lëvizje turbi<strong>në</strong>n, uji pompohet <strong>në</strong><br />
rezervuarin e sipërm<br />
Pompa turbina<br />
100 000 depozitues <strong>në</strong> bateri <strong>në</strong> funksion Kapcitet 9,2 GW <strong>në</strong> funksionim, 4,5 GW <strong>në</strong> ndërtim<br />
1.<br />
2.<br />
Rezervuari<br />
i poshtëm<br />
Dhënia e energjisë së ruajtur<br />
Uji rrjedh poshtë, vë <strong>në</strong> lëvizje turbi<strong>në</strong>n,<br />
turbina prodhon energji dhe e injekton <strong>në</strong> rrjet<br />
Ekzistoj<strong>në</strong> shumë zgjidhje për depozitimin e energjisë: Depozitimi afatshkurtër, siç ja<strong>në</strong><br />
bateritë, kondensatorët ose bateritë me volan mund të marrin dhe të japin energji elektrike<br />
disa herë brenda një dite. Por ato ofroj<strong>në</strong> vetëm një kapacitet të kufizuar.<br />
Për të ruajtur energji<strong>në</strong> elektrike për një periudhë më të gjatë kohore, <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> përdoren<br />
<strong>në</strong> veçanti hidrocentralet me rezervuar me pompim. Një kapacitet rreth 9 GWh nga<br />
hidrocentralet me rezervuar me pompim është aktualisht i lidhur <strong>në</strong> rrjetin gjerman, ku një<br />
pjesë e impianteve gjenden <strong>në</strong> Luksemburg dhe Austri. Kështu, <strong>Gjermani</strong>a ka kapacitetin<br />
më të madh <strong>në</strong> Bashkimin Evropian, por mund ta zgjerojë këtë vetëm <strong>në</strong> mënyrë të kufizuar.<br />
Prandaj, ekziston një bashkëpunim intensiv me vendet që ka<strong>në</strong> kapacitete të mëdha<br />
depozitimi. Mbi të gjithë, këto vende ja<strong>në</strong> Austria, Zvicra dhe Norvegjia.<br />
Një alternativë tjetër për ruajtjen afatgjatë të energjisë ja<strong>në</strong> depozitat e ajrit të ngjeshur. Këtu,<br />
energjia e tepërt përdoret për të ngjeshur ajrin <strong>në</strong> rezervuarët <strong>në</strong>ntokësorë, siç ja<strong>në</strong> zgavrat e<br />
2013<br />
Makina e parë e zhvilluar plotësisht<br />
nga e para me motor të pastër elektrik<br />
prodhohet <strong>në</strong> seri <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.<br />
2013<br />
Vihet <strong>në</strong> pu<strong>në</strong> impianti i parë <strong>në</strong> botë<br />
i konvertimit të energjisë elektrike <strong>në</strong> gaz<br />
<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>, i nivelit industrial.<br />
2014<br />
<strong>Gjermani</strong>a reformon ligjin për burimet<br />
e rinovueshme të energjisë. Për herë të parë<br />
ajo përmban objektiva vjetore të zgjerimit dhe<br />
përshpejton integrimin e tregut.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 27<br />
© Paul Langrock<br />
kubeve kripore. Nëse nevojitet, ajri i ngjeshur përdoret për të vë<strong>në</strong> <strong>në</strong><br />
lëvizje një gjenerator dhe për të prodhuar kështu energji elektrike.<br />
Një koncept edhe më premtues për ruajtjen afatgjatë të energjisë është<br />
shndërrimi i energjisë elektrike <strong>në</strong> gaz (power-to-gas). Këtu energjia<br />
elektrike nga burimet e rinovueshme konvertohet <strong>në</strong> hidrogjen ose gaz<br />
natyror sintetik <strong>në</strong>përmjet procesit të elektrolizës. Avantazhet: hidrogjeni<br />
ose gazi natyror mund të ruhet, të përdoret direkt ose të injektohet <strong>në</strong><br />
rrjetin e gazit natyror. Ato mund të transportohen lehtë dhe të përdoren<br />
<strong>në</strong> mënyrë fleksibël. Centralet elektrike mund t'i kthej<strong>në</strong> ato sërish <strong>në</strong><br />
energji elektrike dhe ngrohjes, sipas nevojës, dhe konsumatori fundor<br />
mund të gatuajë, të ngrohet ose të furnizojë automjetin e tij me to.<br />
Për këtë arsye, qeveria federale promovon kërkimin dhe zhvillimin <strong>në</strong><br />
mënyrë që të ulë kostot e ruajtjes së energjisë, pasi ato ja<strong>në</strong> aktualisht<br />
shumë të larta. Që nga viti 2011 ekziston iniciativa e financimit<br />
"Ruajtja". Përveç kësaj, që nga viti 2013 qeveria federale ka mbështetur<br />
sisteme të vogla të decentralizuar të depozitimit të energjisë të lidhura<br />
me impiantet fotovoltaike. Një fushë e re e përdorimit të baterive<br />
është përdorimi i tyre për balancimin e shpejtë të disbalancave të<br />
vogla <strong>në</strong> rrjetin e energjisë. Kjo do të thotë se edhe makinat elektrike<br />
që nuk përdoren mund të kontribuoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> stabilitetin e furnizimit me<br />
energji elektrike. Futja <strong>në</strong> treg e sistemeve të tilla të baterive do t'i japë<br />
shtysë kërkimit dhe inovacionit dhe do të zvogëlojë kostot.<br />
Në vitet e ardhshme kërkesa për ruajtjen e energjisë do të rritet,<br />
veça<strong>në</strong>risht për instalimin <strong>në</strong> automjete elektrike. Kostot e ulëta të<br />
sistemit për të gjitha teknologjitë e depozitimit <strong>në</strong> rrjetin e energjisë<br />
mund të priten vetëm <strong>në</strong> afat të gjatë, kur energjitë nga burimet e<br />
rinovueshme të zë<strong>në</strong> pjesë shumë të lartë të prodhimit të energjive.<br />
Në periudhën afatshkurtër dhe afatmesme, është më ekonomik<br />
përqendrimi <strong>në</strong> masa të tjera, për shembull siç është zgjerimi i rrjeteve<br />
të energjisë elektrike ose kontrolli i synuar i prodhimit dhe konsumit<br />
për përdorim me efiçencë të energjisë.<br />
Shndërrimi i energjisë elektrike <strong>në</strong> gaz<br />
Parimi i funksionimit të elektrolizës dhe metanizimit, si dhe përdorimet e mundshme<br />
Prodhimi i tepërt i energjisë<br />
nga burimet e rinovueshme<br />
ELEKTROLIZA<br />
Metanizimi<br />
H 2 (hidrogjen)<br />
CH 4 (metan)<br />
H 2 (hidrogjen)<br />
H 2 (hidrogjen)<br />
Rrjeti i gazit natyror<br />
Sistemet e ruajtjes së gazit<br />
Përdorimi industrial<br />
Lëvizshmëria<br />
Prodhimi i energjisë<br />
elektrike<br />
Furnizimi me ngrohje<br />
15 projekte pilot <strong>në</strong> funksionim, 6 <strong>në</strong> ndërtim dhe <strong>në</strong> përgatitje<br />
2014<br />
BE-ja miraton objektivat për energji<strong>në</strong> dhe klimën për vitin<br />
2030: Reduktimi i gazeve me efekt serrë me 40%, pjesa<br />
e energjisë nga burimet e rinovueshme të paktën 27% dhe ulja<br />
e konsumit të energjisë të paktën 27%.<br />
2014<br />
<strong>Gjermani</strong>a miraton Planin Kombëtar të Veprimit për Efiçencën e Energjisë dhe lançon<br />
"Programin e Veprimit për Mbrojtjen e Klimës 2020". Me një pjesë prej 27,4% <strong>në</strong><br />
konsumin e energjisë elektrike, energjitë nga burime të rinovueshme ja<strong>në</strong> për herë të<br />
parë burimi më i rëndësishëm i energjisë <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>.
28 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Qytetarët dhe "<strong>Energiewende</strong>"<br />
"Po çfarë përfitoj<strong>në</strong> qytetarët<br />
nga "<strong>Energiewende</strong>?"<br />
"<strong>Energiewende</strong>" mund të jetë e suksesshme vetëm atëherë kur ajo mbështetet nga popullata.<br />
Dhe kjo varet kryesisht nga fakti që energjia të jetë e përballueshme për konsumatorët privatë.<br />
Sidoqoftë, qytetarët mund të përfitoj<strong>në</strong> drejtpërdrejt nga ristrukturimi i furnizimit me energji.<br />
Kështu, shumë njerëz kërkoj<strong>në</strong> këshillim se ku mund të kursej<strong>në</strong> më shumë energji <strong>në</strong> shtëpi.<br />
Kur zëvendësoni një sistem të vjetër ngrohjeje ose kur rinovoni shtëpi<strong>në</strong> tuaj, ju përdorni<br />
kredi me interes të ulët dhe subvencione shtetërore. Nëse dëshironi të merrni me qira një<br />
apartament të ri, ju merrni automatikisht informacion rreth konsumit të energjisë dhe<br />
kostove të lidhura me të. Dhe <strong>në</strong> qoftë se dëshironi të blini një lavatriçe të re, një kompjuter ose<br />
llambë, mund të shihni <strong>në</strong> një etiketë se çfarë efiçence energjie ka produkti përkatës.<br />
Sa impiante ja<strong>në</strong> <strong>në</strong> dorë të qytetarëve?<br />
Pjesa e kapacitetit të instaluar e energjive të rinovueshme <strong>në</strong> prodhimin e energjisë elektrike sipas grupeve të pro<strong>në</strong>sisë<br />
42%<br />
Qytetarët<br />
(Pronar individ, kompani energjie<br />
publike, pjesëmarrja e qytetarëve)<br />
16%<br />
Furnizuesit e energjisë<br />
41%<br />
Investitorët<br />
(Investitorët institucionalë dhe strategjikë)<br />
© dpa/Westend61/Tom Chance © dpa/Bodo Marks<br />
2015<br />
Konferenca e Kombeve të Bashkuara për Ndryshimet Klimatike<br />
mblidhet <strong>në</strong> Paris. 195 vende marrin vendimin ta kufizoj<strong>në</strong><br />
ngrohjen globale <strong>në</strong> një maksimum prej 2 gradë Celsius.<br />
2016<br />
Më 4 <strong>në</strong>ntor hyn <strong>në</strong> fuqi Marrëveshja e Parisit për klimën.<br />
<strong>Gjermani</strong>a ristrukturon financimin për energjitë nga burime të<br />
rinovueshme: Nga 2017 ka tenderë për të gjitha teknologjitë.
dpa/Marc Ollivier<br />
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 29<br />
Publiku është gjithashtu aktiv <strong>në</strong> biznesin tradicional të energjisë.<br />
Energji elektrike dhe ngrohje nuk prodhoj<strong>në</strong> më vetëm furnizuesit<br />
e vegjël apo të mëdhenj të energjisë, por vetë qytetarët. Ata posedoj<strong>në</strong><br />
impiante diellore, investoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> parqet eolike ose operoj<strong>në</strong> impiante<br />
të biogazit. Nga mbi 1,5 milio<strong>në</strong> panele fotovoltaike <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>,<br />
shumica e tyre ja<strong>në</strong> të instaluara <strong>në</strong> çatitë e shtëpive me një familje.<br />
Publiku kontribuon financiarisht <strong>në</strong> gati gjysmën e të gjitha turbinave<br />
të erës <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>. Në fushën e bioenergjisë, pothuajse gjysma e të<br />
gjitha investimeve është kryer nga fermerët.<br />
Kushdo që nuk ka mundësi të ndërtojë i vetëm një impiant energjie me<br />
burim të rinovueshëm ose ta financojë i vetëm atë, mund të bashkojë<br />
forcat me të tjerët. Kështu, ka rreth 850 kooperativa energjetike me mbi<br />
180 000 a<strong>në</strong>tarë që investoj<strong>në</strong> së bashku <strong>në</strong> projektet e "<strong>Energiewende</strong>".<br />
Qytetarët tashmë mund të investoj<strong>në</strong> me shuma që filloj<strong>në</strong> nga 100 euro.<br />
Përveç kësaj, qytetarët mund të tho<strong>në</strong> fjalën e tyre <strong>në</strong> mënyra të<br />
ndryshme <strong>në</strong> hartimin konkret të "<strong>Energiewende</strong>". Ata mund të<br />
shprehin shqetësimet dhe dëshirat e tyre kur, për shembull, <strong>në</strong> rajonin<br />
e tyre planifikohet të ngrihet një park i ri eolik. Përfshirja e tyre<br />
është veça<strong>në</strong>risht intensive <strong>në</strong> diskutimet për linjat e planifikuara të<br />
transmetimit të energjisë, të cilat supozohet të transportoj<strong>në</strong> sasi të<br />
mëdha të energjisë elektrike kryq e tërthor <strong>Gjermani</strong>së. Këtu qytetarët<br />
mund të ftohen që gjatë përcaktimit të nevojave për zgjerim të rrjetit<br />
dhe të paraqesin pikëpamjet e tyre. Të gjithë hapat e mëtejshëm<br />
të planifikimit deri <strong>në</strong> vendimin për korridorin konkret të linjës<br />
zhvillohen me pjesëmarrjen e publikut. Përveç kësaj, qytetarët marrin<br />
informacione të detajuara për projektet e linjave të transmetimit nga<br />
Agjencia Federale e Rrjetit të Energjisë dhe operatorët e rrjetit përpara<br />
fillimit të procedurave zyrtare.<br />
Këto aktivitete plotësohen nga iniciativa "Dialog me publikun për<br />
rrjetin e energjisë elektrike". Me zyrat për publikun dhe ofertat për<br />
dialog, kjo iniciativë është drejtpërdrejt e pranishme <strong>në</strong> rajonet ku<br />
ja<strong>në</strong> planifikuar projektet e zgjerimit, dhe ofron persona të caktuar<br />
kontakti për të gjitha çështjet që ka<strong>në</strong> të bëj<strong>në</strong> me zgjerimin e rrjetit.<br />
Nëpërmjet këtij diskutimi të hershëm, projektet e energjisë mund të<br />
zbatohen më mirë dhe pranimi i tyre të rritet.<br />
Si mund të përfitoj<strong>në</strong> qytetarët <strong>në</strong> shtëpi nga "<strong>Energiewende</strong>"?<br />
Mundësitë për efiçencën e energjisë dhe përdorimi i energjive nga burime të rinovueshme, <strong>në</strong> shembullin e një shtëpie me<br />
një familje, e ndërtuar <strong>në</strong> vitet '70<br />
-13% energji<br />
Izolimi i çatisë<br />
60–70% e nevojës vetjake (energjia elektrike)<br />
Sistemi fotovoltaik me depozitim <strong>në</strong> bateri<br />
-10% energji<br />
Veshja me xham të trefishtë<br />
-22% energji<br />
Izolimi i fasadës<br />
-80% energji<br />
Ndriçimi LED <strong>në</strong> vend<br />
të llambave halogjene<br />
-5% energji<br />
Izolimi i tavanit të bodrumit<br />
-15% energji<br />
Modernizimi i impiantit të ngrohjes<br />
100% e nevojës vetjake (ngrohja)<br />
Pompa e nxehtësisë për ngrohje dhe ujë të ngrohtë<br />
2018<br />
Këshilli dhe Parlamenti i Bashkimit Evropian bien dakord mbi një rregullore<br />
për një sistem menaxhimi për të mbështetur zgjerimin dhe përdorimin<br />
e energjisë së rinovueshme <strong>në</strong> BE.
30 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Fjalorth<br />
Bateri<br />
Bateritë ja<strong>në</strong> depozitues kimikë për ngarkesa<br />
elektrike. Kur një qark elektrik lidhet me to, ato<br />
shkarkoj<strong>në</strong> energji<strong>në</strong> e tyre dhe fillon të rrjedhë<br />
energjia elektrik. Bateritë e rikarikueshme, të<br />
tilla si ato të përdorura <strong>në</strong> makinat elektrike<br />
dhe telefonat celularë, quhen akumulatorë<br />
ose ndryshe bateri. Bateritë e rikarikueshme<br />
gjej<strong>në</strong> përdorim edhe <strong>në</strong> lidhje me energjitë<br />
nga burime të rinovueshme, p.sh. <strong>në</strong> sistemet<br />
fotovoltaike. Këtu ato quhen sisteme<br />
depozitimi <strong>në</strong> bateri. Bateritë mund të mbartin<br />
vetëm një sasi të kufizuar ngarkese elektrike, që<br />
përcaktohet nga kapaciteti i tyre (që matet me<br />
amper-orë - Ah).<br />
Bateri ruajtëse me volant<br />
Bateritë ruajtëse me volant mund të marrin<br />
energji elektrike të tepërt me afat të shkurtër<br />
nga rrjeti. Këtu energjia elektrike ruhet<br />
mekanikisht. Një elektromotor vë <strong>në</strong> lëvizje<br />
një volant. Energjia elektrike shndërrohet <strong>në</strong><br />
energji rrotulluese. Për ta rifituar këtë, rrota vë<br />
<strong>në</strong> lëvizje <strong>në</strong> rast nevoje elektromotorin. Njësoj<br />
si bateritë, edhe volantët ja<strong>në</strong> të përshtatshëm<br />
për një konstruksion modular. Parimi bazë<br />
teknik është i njohur që nga koha e mesjetës,<br />
edhe pse <strong>në</strong> atë kohë jo <strong>në</strong> kombinim me<br />
energji<strong>në</strong> elektrike. Volantët para së gjithash<br />
ja<strong>në</strong> të përshtatshëm për të filluar prodhimin<br />
afatshkurtër <strong>në</strong> kohë piku, për t'u injektuar<br />
sërish shpejt <strong>në</strong> rrjet.<br />
Carsharing<br />
Te Carsharing disa përdorues ndaj<strong>në</strong> një<br />
automjet. Si rregull, ata bëhen klientë të një<br />
kompanie që zotëron automjetet. Nëse atyre<br />
u nevojitet një automjet, mund ta marrin me<br />
qira. Në dallim nga kompanitë tradicionale<br />
të makinave me qira, te "Carsharing" është<br />
i mundur edhe një përdorim dhe rezervim<br />
shumë afatshkurtër, për shembull, 30 minuta.<br />
Shumë bashki dhe komuna u ka<strong>në</strong> lejuar vende<br />
parkimi të privilegjuara kompanive që ofroj<strong>në</strong><br />
Carsharing. Ata mund të lejoj<strong>në</strong> gjithashtu<br />
lëvizjen e automjeteve të Carsharing <strong>në</strong> korsitë<br />
e autobusëve.<br />
Central elektrik rezervë<br />
Centralet elektrikë rezervë përdoren kur<br />
shfaqen vështirësi të papritura të furnizimit me<br />
energji elektrike. Meqe<strong>në</strong>se ato duhet të vihen<br />
<strong>në</strong> pu<strong>në</strong> dhe të mbyllen shpejt, termocentralet<br />
me gaz ja<strong>në</strong> veça<strong>në</strong>risht të përshtatshme për<br />
këtë qëllim.<br />
CO 2<br />
ekuivalent<br />
CO 2<br />
ekuivalent është një shifër krahasuese për<br />
ndikimet e një lidhjeje kimike <strong>në</strong> efektin serrë,<br />
zakonisht për një periudhë prej 100 vjetësh.<br />
Nga kjo, dioksidi i karbonit (CO 2<br />
) ka vlerën një.<br />
Nëse një material ka një CO 2<br />
ekuivalent prej 25,<br />
atëherë emetimi i një kilogrami të këtij materiali<br />
është 25 herë më i dëmshëm sesa emetimi i një<br />
kilogrami CO 2<br />
. E rëndësishme: CO 2<br />
ekuivalent<br />
nuk tregon asgjë për kontributin real të një<br />
lidhjeje kimike <strong>në</strong> ndryshimet klimatike.<br />
Depozitë e ajrit të ngjeshur<br />
Në një depozitë të ajrit të ngjeshur, energjia<br />
elektrike përdoret për të ruajtur ajrin <strong>në</strong>n<br />
presion <strong>në</strong> një sistem shpellash <strong>në</strong>ntokësore.<br />
Ajri i ngjeshur mund të kalojë përmes një<br />
turbine, sipas nevojës, dhe të gjenerojë energji<br />
elektrike. Deri tani teknologjia nuk është<br />
përdorur. Megjithatë, konsiderohet si opsion<br />
për të depozituar tepricat e energjisë elektrike<br />
të prodhuara nga burimet e rinovueshme. Si<br />
formacione të sigurta për depozitimin vlej<strong>në</strong><br />
kubetë e zbrazëta dhe hermetike të kripës.<br />
Instalimi paraqet disa sfida gjeologjike që<br />
duhen kapërcyer. Sepse <strong>në</strong>se më pas sistemi<br />
rezulton të jetë i paqëndrueshëm, nuk ka asnjë<br />
mënyrë për ta stabilizuar atë. Gjithashtu është<br />
e rëndësishme që gjendja e tensionit të masës<br />
shkëmbore përreth të mos ndikohet.<br />
Efiçenca e energjisë<br />
Efiçenca e energjisë tregon nivelin<br />
e performancës <strong>në</strong> lidhje me energji<strong>në</strong><br />
e përdorur ose sa energji duhet përdorur<br />
për të arritur një rezultat të caktuar. Sa më<br />
e lartë të jetë efiçenca e energjisë, aq më pak<br />
energji nevojitet për të arritur rezultatin. Për<br />
shembull, një ndërtesë me efiçencë të lartë<br />
energjie kërkon më pak energji për ngrohje<br />
ose ftohje se një ndërtesë strukturore identike<br />
me efiçencë më të ulët energjetike. Prodhimi<br />
industrial dhe transporti ja<strong>në</strong> zona të tjera ku<br />
efiçenca e energjisë po bëhet gjithnjë e më<br />
e rëndësishme. Për kompanitë, masat për<br />
efiçencën e energjisë ja<strong>në</strong> interesante <strong>në</strong>se<br />
ato kursej<strong>në</strong> më shumë para sesa kostoja<br />
e zbatimit. Edhe konsumatorët privatë mund<br />
të kontribuoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> kursimin e energjisë duke<br />
përdorur pajisje me efiçencë të veçantë<br />
energjie. Në shumë vende, frigoriferët,<br />
televizorët, lavatriçet etj. ja<strong>në</strong> të pajisura me<br />
një etiketë të konsumit të energjisë, me a<strong>në</strong> të<br />
të cilave mund të identifikohet shpejt se çfarë<br />
efiçence energjie ka pajisja.<br />
Energjitë e rinovueshme<br />
Energjitë nga burime të rinovueshme<br />
përfshij<strong>në</strong> energji<strong>në</strong> e erës, energji<strong>në</strong> diellore<br />
(fotovoltaike, termike diellore), gjeotermale,
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 31<br />
biomasën, energji<strong>në</strong> hidrike dhe tidale. Në<br />
rastin e hidrocentralit, është bërë pjesërisht<br />
një dallim: Hidrocentralet e vegjël llogariten<br />
<strong>në</strong> shumë statistika te burimet e rinovueshme,<br />
kurse hidrocentralet e mëdha me kapacitet<br />
të instaluar prej 50 MW e lart shpesh nuk<br />
konsiderohen.<br />
Në kontrast me burimet konvencionale të<br />
energjisë si qymyri, nafta, gazi dhe energjia<br />
bërthamore, energjitë nga burime të<br />
rinovueshme nuk konsumoj<strong>në</strong> lëndë të para<br />
të gatshme <strong>në</strong> prodhimin e energjisë. Një<br />
përjashtim përbën biomasa. Ajo konsiderohet<br />
vetëm si neutrale ndaj klimës, <strong>në</strong>se nuk<br />
përpunon më shumë lëndë të para se sa do të<br />
gjeneroheshin <strong>në</strong> të njëjtën periudhë.<br />
Energjia gjeotermale është gjithmo<strong>në</strong> <strong>në</strong><br />
kritikë. Ndërhyrjet gjeologjike mund të<br />
shkaktoj<strong>në</strong> tërmete, ndër të tjera, ose të bëj<strong>në</strong><br />
që toka të ngrihet aq lart sa ndërtesat të bëhen<br />
të pabanueshme.<br />
Energjia primare/konsumi i energjisë primare<br />
Energjia primare është shuma e energjisë<br />
ekzistuese që disponohet nga burimet<br />
e energjisë si qymyri, nafta, dielli ose era. Në<br />
konvertimin deri <strong>në</strong> energji<strong>në</strong> përfundimtare<br />
(shih Energji përfundimtare) ndodhin humbje,<br />
niveli i të cilave varet nga burimi fillestar<br />
i energjisë, për shembull, gjatë prodhimit dhe<br />
transportit të energjisë. Prandaj, konsumi<br />
i energjisë primare është gjithmo<strong>në</strong> më i lartë<br />
se konsumi i energjisë përfundimtare.<br />
Gaze serrë<br />
Gazet me efekt serrë ndryshoj<strong>në</strong> atmosferën <strong>në</strong><br />
mënyrë të tillë që rrezet e diellit të pasqyruara<br />
nga sipërfaqja e tokës nuk kthehen <strong>në</strong> hapësirë,<br />
por reflektohen <strong>në</strong> atmosferë dhe hidhen<br />
përsëri <strong>në</strong> Tokë. Prandaj ato ka<strong>në</strong> kontribut<br />
vendimtar për ngrohjen e tokës. Ky efekt<br />
i ngjan principit të një serre, ku toka ngrohet.<br />
Gazi më i njohur me efekt serrë është dioksidi<br />
i karbonit, që para së gjithash krijohet nga<br />
djegia e materialeve fosile si nafta, gazi dhe<br />
qymyri. Gaze të tjera me efekt serrë ja<strong>në</strong> për<br />
shembull metani dhe klorofluorokarbonet<br />
(FCKW).<br />
Kooperativat energjetike<br />
Kooperativat, siç i njohim sot <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>, ja<strong>në</strong><br />
një ide e krijuar nga shekulli i 19-të. Friedrich<br />
Wilhelm Raiffeisen dhe Hermann Schulze-<br />
Delitzsch themeluan kooperativat e para<br />
gjermane <strong>në</strong> të njëjtën kohë. Disa persona<br />
me interesa të njëjta ekonomike bashkohen<br />
dhe kështu fitoj<strong>në</strong> fuqi më të madhe <strong>në</strong> treg,<br />
për shembull <strong>në</strong> formën e një kooperative<br />
blerëse. Kjo formë e veçantë e sipërmarrjes<br />
<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> rregullohet me a<strong>në</strong> të një ligji<br />
të veçantë. Në furnizimin e energjisë këto<br />
kooperativa ekzistoj<strong>në</strong> prej shumë kohësh.<br />
Në fillim të elektrifikimit <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong>, rajonet<br />
rurale <strong>në</strong> veçanti nuk mundën të ecnin me të<br />
njëjtin ritëm me qytetet e mëdha dhe kështu<br />
themeluan kooperativa energjetike me qëllim<br />
që të siguronin vetë furnizimin me energji<br />
elektrike. Disa nga këto kooperativa energjetike<br />
ekzistoj<strong>në</strong> edhe sot. Si pjesë e "<strong>Energiewende</strong>",<br />
modeli i kooperativës po përjeton një rilindje.<br />
Shumica e atyre që ja<strong>në</strong> të përfshirë ja<strong>në</strong><br />
individë privatë, të cilët financoj<strong>në</strong>, për<br />
shembull, ndërtimin e impianteve diellore apo<br />
eolike.<br />
Kondensatorët<br />
Kondensatorët mund të ruaj<strong>në</strong> energji me afat<br />
të shkurtër. Një kondensator përbëhet nga dy<br />
komponentë, për shembull sferat metalike<br />
ose pllakat metalike. Një komponent është<br />
i ngarkuar pozitivisht, dhe tjetri negativisht.<br />
Nëse të dy këto lidhen, rrjedh rrymë elektrike<br />
derisa ngarkesat të barazohen.<br />
Konsumi i energjisë përfundimtare<br />
Energji përfundimtare <strong>në</strong>nkupton atë pjesë të<br />
energjisë që arrin aktualisht te konsumatori.<br />
Faktorët, si humbjet <strong>në</strong> linja ose humbjet për<br />
shkak të shkallës së efiçencës së centraleve<br />
elektrike përjashtohen nga kjo shifër. Nëse<br />
konsumatori vetë sjell humbje, për shembull<br />
për shkak të nxehtësisë së gjeneruar nga një<br />
pajisje rrjeti, ato përfshihen <strong>në</strong> konsumin<br />
e energjisë përfundimtar.<br />
Konsumi bruto i energjisë elektrike<br />
Për të përcaktuar konsumin bruto të energjisë<br />
elektrike të një vendi, energjia elektrike e<br />
gjeneruar <strong>në</strong> një vend i shtohet importit të<br />
energjisë elektrike nga jashtë. Nga kjo shumë<br />
zbritet sasia e eksportuar e energjisë.<br />
Energjia elektrike e prodhuar <strong>në</strong> vend<br />
+ importet e energjisë elektrike<br />
- eksportet e energjisë elektrike<br />
----------------------------------------------<br />
= Konsumi bruto i energjisë elektrike
32 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Konvertimi energji elektrike <strong>në</strong> gaz<br />
(elektroliza, metanizimi)<br />
Konvertimi energji elektrike <strong>në</strong> gaz është<br />
një teknologji që mund të kursejë energji<br />
elektrike të tepërt <strong>në</strong> afat të gjatë. Nga energjia<br />
elektrike gjenerohet një gaz <strong>në</strong> një proces<br />
me dy faza, i cili mund të ruhet <strong>në</strong> depozitat<br />
e gazit dhe mund të shpërndahet <strong>në</strong> rrjetin<br />
e gazit. Në hapin e parë, energjia elektrike<br />
përdoret për shpërbërjen e ujit <strong>në</strong> oksigjen dhe<br />
hidrogjen <strong>në</strong>përmjet elektrolizës. Hidrogjeni<br />
i prodhuar mund të ushqejë drejtpërdrejt sasi<br />
të kufizuara <strong>në</strong> rrjetin e gazit ose <strong>në</strong> një hap të<br />
dytë (metanizimi) mund të shndërrohet <strong>në</strong> një<br />
gaz tjetër. Gjatë metanizimit, nga hidrogjeni<br />
krijohet metan dhe ujë, pasi shtohet dioksid<br />
karboni. Metani është komponenti kryesor<br />
i gazit natyror dhe mund të injektohet pa<br />
problem <strong>në</strong> rrjetin e gazit.<br />
Korridor zgjerimi<br />
Korridoret e zgjerimit ndihmoj<strong>në</strong> që zhvillimi<br />
i burimeve të rinovueshme të energjisë të jetë<br />
më i parashikueshëm, që integrimi <strong>në</strong> rrjetin<br />
e energjisë elektrike të menaxhohet më mirë<br />
dhe që kostot shtesë për konsumatorët të<br />
mbeten të përballueshme. Për çdo teknologji<br />
të energjive nga burime të rinovueshme, ligji<br />
për energji<strong>në</strong> nga burime të rinovueshme<br />
përcakton një korridor të veçantë të synuar.<br />
Nëse kapaciteti i ri i instaluar tejkalon kufirin<br />
e sipërm <strong>në</strong> një vit, vitin e ardhshëm aplikohen<br />
norma më të ulëta subvencionimi. Nëse është<br />
ndërtuar më pak se sa parashikohet nga<br />
korridori, tarifat e mbështetjes ulen edhe më<br />
shumë ose eliminohen plotësisht.<br />
Liqenet me pompim<br />
Liqenet me pompim ose hidrocentralet<br />
me liqenet me pompim ja<strong>në</strong> një teknologji<br />
e provuar për ruajtjen e energjisë. Energjia<br />
elektrike e tepërt nga rrjeti përdoret për të<br />
pompuar ujin <strong>në</strong> një rezervuar që ndodhet<br />
më lart. Nëse nevojitet energji shtesë, mund<br />
të shkarkohet uji dhe të vihet <strong>në</strong> lëvizje një<br />
turbi<strong>në</strong> që gjeneron energji elektrike.<br />
Mbetje radioaktive<br />
Mbetjet radioaktive gjenerohen ndër të tjera<br />
<strong>në</strong> përdorimin e energjisë bërthamore për<br />
prodhimin e energjisë elektrike. Për këtë, këto<br />
materiale radioaktive ndahen <strong>në</strong> shufra lënde<br />
djegëse <strong>në</strong> substanca të tjera. Këto nuk mund<br />
të përdoren më tej pas një pike të përcaktuar,<br />
por megjithatë ja<strong>në</strong> përsëri radioaktive.<br />
Këto ja<strong>në</strong> fillimisht izotopet e elementeve të<br />
uraniumit, plutoniumit, neptuniumit, jodit,<br />
cezionit, stronciumit, americitit, kobaltit dhe<br />
të tjerë. Me kalimin e kohës substanca të<br />
mëtejshme radioaktive prodhohen pasi kaloj<strong>në</strong><br />
<strong>në</strong>për seri<strong>në</strong> e shpërbërjes. Këto mbetje duhet<br />
të ruhen për një hapësirë të gjatë kohore, për<br />
të parandaluar dëmtimet për njerëzit dhe<br />
natyrën. Mbetjet me radioaktivitet të lartë<br />
duhet të ruhen të sigurta për të paktën një<br />
milio<strong>në</strong> vjet. Mbetjet radioaktive të mesme<br />
kërkoj<strong>në</strong> më pak masa mbrojtëse, mbetjet<br />
radioaktive me nivel të ulët pothuajse asnjë<br />
masë mbrojtëse. Por edhe ato duhet të ruhen<br />
me afat të gjatë dhe të sigurta.<br />
Ngrohje me peletë<br />
Peletat e drurit ja<strong>në</strong> sfera ose shkopinj të<br />
vegjël të prodhuara nga tallash i presuar. Ata<br />
digjen <strong>në</strong> soba/kaldaja të veçanta. Për shkak<br />
të ngjeshjes, ato ka<strong>në</strong> një densitet të lartë<br />
të energjisë, por kërkoj<strong>në</strong> më pak hapësirë<br />
ruajtjeje sesa, për shembull, drutë e zjarrit.<br />
Sistemet e ngrohjes me peletë ja<strong>në</strong> neutrale<br />
ndaj klimës, meqë djegia çliron vetëm aq<br />
dioksid karboni saç ka pasur më parë <strong>në</strong> bimë.<br />
Pompa e nxehtësisë<br />
Pompat e nxehtësisë marrin energji termike<br />
nga mjedisi, për shembull nga shtresat e<br />
thella të tokës. Kjo ngrohtësi përdoret për të<br />
prodhuar ujin e ngrohtë ose për të ngrohur<br />
ndërtesat. Energjia elektrike e nevojshme për<br />
këtë mund të fitohet <strong>në</strong>përmjet energjive të<br />
rinovueshme. Të njëtin parim funksionimi ka<br />
edhe frigoriferi, që <strong>në</strong> fakt <strong>në</strong> brendësi ftoh,<br />
por që nga jashtë lëshon ngrohtësi.<br />
Produktivitet i energjisë<br />
Produktiviteti i energjisë tregon vlerën<br />
ekonomike (pjesa e produktit të brendshëm<br />
bruto) që arrihet për njësi të energjisë së<br />
përdorur. Në lidhje me një ekonomi kombëtare,<br />
energjia primare është ajo që përdoret si bazë<br />
për llogaritjen.<br />
Protokolli i Kiotos<br />
Në vitin 1997, shtetet a<strong>në</strong>tare të Konventës<br />
Kuadër të Kombeve të Bashkuara për<br />
Ndryshimet Klimatike (KKKBNK) <strong>në</strong> Kioto të<br />
Japonisë ra<strong>në</strong> dakord për vlerat e synuara për<br />
reduktimin e emetimeve të gazeve me efekt<br />
deri <strong>në</strong> vitin 2012. Viti krahasues është gjendja<br />
<strong>në</strong> vitin 1990. Marrëveshjen e ka<strong>në</strong> ratifikuar<br />
më shumë se 190 shtete. Në konferencën<br />
e Kombeve të Bashkuara për Klimën <strong>në</strong> Doha<br />
u miratua një periudhë e dytë angazhimi<br />
deri <strong>në</strong> vitin 2020. Protokolli i Kiotos është<br />
pararendës i Marrëveshjes së Parisit <strong>në</strong> dhjetor<br />
2015, <strong>në</strong> të cilën tani 196 vende të KKKBNK<br />
rë<strong>në</strong> dakord të kufizoj<strong>në</strong> ngrohjen globale <strong>në</strong><br />
më pak se 2 gradë Celsius.<br />
Shtëpi me performancë "afër zero energji"<br />
Shtëpi me performancë "afër zero energji"<br />
quhen ato ndërtesa që harxhoj<strong>në</strong> veça<strong>në</strong>risht<br />
shumë pak energji. Në Bashkimin Evropian të<br />
gjitha ndërtesat e reja duhet të plotësoj<strong>në</strong> një<br />
standard me të njëjtin emër pas vitit 2021. Për<br />
institucionet publike direktiva vlen pas vitit<br />
2019. Në <strong>Gjermani</strong>, kërkesa për energji primare<br />
të shtëpive të tilla nuk duhet të kalojë 40 kWh<br />
për metër katror <strong>në</strong> vit.
<strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> | 33<br />
Qeliza karburanti<br />
Qelizat e karburantit ja<strong>në</strong> centrale energjie<br />
<strong>në</strong> miniaturë që konvertoj<strong>në</strong> energji<strong>në</strong> kimike<br />
<strong>në</strong> energji elektrike dhe <strong>në</strong> këtë mënyrë<br />
gjeneroj<strong>në</strong> rrymë elektrike. Ato përdoren, për<br />
shembull, për motorin e një automjeti elektrik<br />
ose <strong>në</strong> rajone pa një rrjet elektrik. Shpesh<br />
si lëndë të para nevojiten vetëm hidrogjeni<br />
dhe oksigjeni. Në këtë formë të prodhimit të<br />
energjisë nuk ka gaze që dëmtoj<strong>në</strong> klimën, por<br />
vetëm avujt e ujit. Hidrogjeni i nevojshëm për<br />
gjenerimin e energjisë mund të prodhohet me<br />
energji elektrike nga burimet e rinovueshme<br />
(shih "Konvertimi energji elektrike <strong>në</strong> gaz"). Por<br />
ka edhe qeliza karburanti që përdorin burime<br />
të tjera, të tilla si metanoli.<br />
Qetësi e errët<br />
Fazat <strong>në</strong> të cilat sistemet e energjisë nga<br />
era dhe sistemet fotovoltaike nuk mund të<br />
furnizoj<strong>në</strong> energji elektrike njihen si "qetësi<br />
e errët". Rastet ekstreme ja<strong>në</strong> netët me hë<strong>në</strong> të<br />
re <strong>në</strong> të cilat fryn erë dhe qielli është i mbuluar<br />
nga retë. Në faza të tilla duhet të ndërhyj<strong>në</strong><br />
burimet e tjera të energjisë ose energjitë<br />
e ruajtura më parë, për të plotësuar kërkesën<br />
për energji elektrike.<br />
Rehabilitim i ndërtesës<br />
Në një rehabilitim energjetik të ndërtesës<br />
eliminohen pikat e dobëta <strong>në</strong> të cilat humbet më<br />
shumë energji sesa është e nevojshme nisur nga<br />
stadi aktual i teknologjisë. Marrja e masave të<br />
mundshme për përmirësimin ja<strong>në</strong>, për shembull,<br />
izolimi i mureve dhe çatisë ose dritaret e reja me<br />
izolim për ngrohjen. Një hap i mëtejshëm është<br />
modernizimi i impiantit të ngrohjes.<br />
Rrjeti inteligjent (Smart Grid)<br />
Një Smart Grid është një rrjet furnizimi, <strong>në</strong><br />
të cilin të gjithë komponentët komunikoj<strong>në</strong><br />
me njëri-tjetrin, nga prodhuesi <strong>në</strong>përmjet<br />
linjave deri te konsumatori. Kjo garantohet<br />
<strong>në</strong>përmjet transmetimit të të dhënave dixhitale<br />
të automatizuara. Komunikimi i shpejtë<br />
ndihmon, për të shmangur pengesat dhe<br />
mbiprodhimin e energjisë elektrike dhe për të<br />
rakorduar furnizimin e energjisë për nevojat<br />
e të gjithë pjesëmarrësve. Veça<strong>në</strong>risht injektimi<br />
i çrregullt <strong>në</strong> rrjet i energjisë elektrike nga<br />
burimet e rinovueshme kërkon zgjidhje të tilla.<br />
Në të njëjtën kohë Smart Grid lejon kontrollin<br />
e nevojës <strong>në</strong>përmjet modeleve fleksibël të<br />
çmimit të energjisë elektrike.<br />
Rrjet i energjisë elektrike - rrjet i tensionit të<br />
lartë - rrjet i shpërndarjes<br />
Rrjeti i energjisë elektrike është rruga<br />
e transportit për energji<strong>në</strong> elektrike. Në<br />
<strong>Gjermani</strong> dhe <strong>në</strong> shumë vende të tjera rrjeti i<br />
energjisë elektrike përbëhet nga katër nivele, të<br />
cilat punoj<strong>në</strong> me tensione të larta të ndryshme:<br />
Tensioni më i lartë (220 ose 380 kV), tensioni<br />
i lartë (60kV deri 220 kV), tensioni i mesëm<br />
(6 deri 60 kV) dhe tensioni i ulët (230 ose<br />
400 V). Rrjeti i tensionit të ulët u shërben<br />
konsumatorëve dhe familjeve private. Rrjetet<br />
e tensionit më të lartë punoj<strong>në</strong> pothuajse me<br />
tension mijëra volt, dhe ato transportoj<strong>në</strong> sasi<br />
të mëdha energjie <strong>në</strong> distanca të gjata. Me<br />
tensionin e lartë energjia shpërndahet më tej <strong>në</strong><br />
rrjetet e tensionit të mesëm ose të ulët. Rrjetet<br />
e tensionit të mesëm shpërndaj<strong>në</strong> më tej<br />
energji<strong>në</strong>, por furnizoj<strong>në</strong> edhe konsumatorët<br />
e mëdhenj si industri<strong>në</strong> dhe spitalet. Familjet<br />
private e marrin energji<strong>në</strong> e tyre nga rrjeti i<br />
tensionit të ulët.<br />
Tarifë shtesë e EEG-së/<br />
sistem i shpërndarjes së tarifave<br />
Të gjithë konsumatorët e energjisë elektrike<br />
<strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong> financoj<strong>në</strong> kostot shtesë për<br />
energji<strong>në</strong> elektrike nga burimet e rinovueshme<br />
<strong>në</strong> përputhje me ligjin për energji<strong>në</strong> nga burimet<br />
e rinovueshme (EEG), <strong>në</strong>përmjet një tarife shtesë<br />
të vendosur mbi çmimin e energjisë elektrike.<br />
Niveli i kësaj tarife shtesë llogaritet nga<br />
diferenca midis pagesës së kryer për operatorët<br />
dhe të ardhurave nga tregtimi i energjisë<br />
elektrike <strong>në</strong> bursën e energjisë. Kompanitë me<br />
kërkesë shumë të lartë për energji nuk duhet të<br />
paguaj<strong>në</strong> të plotë tarifën shtesë.<br />
Tarifa feed-in<br />
Ligji për energji<strong>në</strong> nga burimet e rinovueshme<br />
u garanton për një periudhë të caktuar<br />
kohore operatorëve të impianteve energjetike<br />
nga era ose dielli një tarifë minimale për<br />
energji<strong>në</strong> elektrike të prodhuar. Vendimtar<br />
për nivelin e tarifës është viti i vënies <strong>në</strong><br />
operim. Tarifa zvogëlohet nga viti <strong>në</strong> vit,<br />
pasi përparimet teknologjike dhe përdorimi<br />
më i gjerë i teknologjive vazhdoj<strong>në</strong> të ulin<br />
kostot e investimeve. Në <strong>Gjermani</strong>, procedura<br />
e thirrjes për ofertë (shih Thirrje për ofertë)<br />
do të zëvendësojë <strong>në</strong> vitet e ardhshme tarifat<br />
e mëparshme fikse të injektimit <strong>në</strong> rrjet.<br />
Thirrje për ofertë<br />
Që nga viti 2017 tarifat e mbështetjes për<br />
projektet e parqeve të reja eolike ose të<br />
impianteve të mëdha me panele fotovoltaike<br />
përcaktohen me a<strong>në</strong> të thirrjeve për ofertë.<br />
Njoftimet për disa projekte dalin <strong>në</strong> të njëjtën<br />
kohë dhe palët e interesuara japin një ofertë
34 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
për projektet përkatëse për të përcaktuar<br />
vlerën e shpërblimit fillestar. Kështu, <strong>në</strong><br />
vend të një shpërblimi të përcaktuar me<br />
ligj, përcaktohet një çmim i drejtë tregu për<br />
energji<strong>në</strong> elektrike nga burimet e rinovueshme.<br />
Për të testuar dhe për të optimizuar procesin,<br />
<strong>në</strong> vitin 2015 kishte tri raunde ofertash për<br />
projekte të mëdha fotovoltaike.<br />
Tregtia e emetimeve<br />
Emetimet e CO 2<br />
ka<strong>në</strong> një vlerë tregu <strong>në</strong> Evropë.<br />
Industria e energjisë dhe pjesët e mëdha të<br />
industrisë duhet të disponoj<strong>në</strong> certifikata<br />
çdo ton gaz me efekt serrë që ata lëshoj<strong>në</strong>.<br />
Nëse keni shumë pak, ata duhet t'i blej<strong>në</strong> këto<br />
<strong>në</strong> bursat e specializuara. Nëse ata kursej<strong>në</strong><br />
emetime, ata mund të shesin certifikatat<br />
e tepërta. Meqe<strong>në</strong>se sasia totale e certifikatave<br />
<strong>në</strong> dispozicion zvogëlohet nga viti <strong>në</strong> vit,<br />
kompanitë ka<strong>në</strong> një nxitje për të investuar<br />
<strong>në</strong> masa për kursimin e energjisë ose për të<br />
përdorur energjitë e tjera, të cilat dëmtoj<strong>në</strong> më<br />
pak klimën.<br />
Tregu i brendshëm evropian<br />
Shtetet a<strong>në</strong>tare të Bashkimit Evropian formoj<strong>në</strong><br />
një treg të brendshëm. Ky treg i brendshëm<br />
garanton lëvizjen e lirë të mallrave, shërbimeve,<br />
kapitalit dhe, me kufizime, edhe lëvizjen e lirë<br />
të njerëzve përtej kufijve shtetërorë. Për mallrat<br />
dhe shërbimet, për shembull, gjatë kalimit të<br />
kufirit nuk përcaktohet asnjë tarifë doganore<br />
ose tarifa të tjera. Edhe energjia elektrike,<br />
gazi dhe nafta kaloj<strong>në</strong> nga vendi <strong>në</strong> vend.<br />
Megjithatë, infrastruktura ekzistuese për linjat<br />
e energjisë elektrike dhe tubacionet e gazit nuk<br />
është e mjaftueshme për të siguruar një treg të<br />
brendshëm evropian funksional për energji<strong>në</strong>.<br />
Ekziston gjithashtu nevoja për një rregullim<br />
uniform dhe ndërkufitar. Sidoqoftë, të dyja<br />
këto duhet të arrihen <strong>në</strong> vitet e ardhshme, për<br />
të siguruar çmime të balancuara të energjisë<br />
elektrike <strong>në</strong> BE dhe për të rritur siguri<strong>në</strong><br />
e furnizimit.
Lista e referencave<br />
AG Energiebilanzen e.V. (2017):<br />
Energieverbrauch in Deutschland im Jahr 2016.<br />
Agora <strong>Energiewende</strong> (2017): Agorameter –<br />
Stromerzeugung und Stromverbrauch.<br />
Auswärtiges Amt (2015): Rede von Frank-<br />
Walter Steinmeier zur Eröffnung des Berlin<br />
Energy Transition Dialogue 2015.<br />
BMWi und BMBF: Energiespeicher –<br />
Forschung für die <strong>Energiewende</strong>.<br />
Bundesamt für Strahlenschutz (2016):<br />
Kernkraftwerke in Deutschland:<br />
Meldepflichtige Ereignisse seit Inbetriebnahme.<br />
Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz,<br />
Bau und Reaktorsicherheit (2015):<br />
Atomenergie – Strahlenschutz.<br />
Bundesministerium für Umwelt, Naturschutz<br />
und nukleare Sicherheit (2018): Klimaschutz<br />
in Zahlen.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2014): Die Energie der Zukunft.<br />
Erster Fortschrittsbericht zur <strong>Energiewende</strong>.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2014): Zweiter Monitoring-Bericht<br />
„Energie der Zukunft“.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2015): Die Energie der Zukunft.<br />
Fünfter Monitoringbericht zur <strong>Energiewende</strong>.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2015): Eckpunkte Energieeffizienz.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2015): Erneuerbare Energien<br />
in Zahlen. Nationale und Internationale<br />
Entwicklung im Jahr 2014.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2015): EU-Energieeffizienz-Richtlinie.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2016): Bruttobeschäftigung durch<br />
erneuerbare Energien in Deutschland und<br />
verringerte fossile Brennstoffimporte durch<br />
erneuerbare Energien und Energieffizienz.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2016): Energiedaten: Gesamtausgabe.<br />
Stand November 2016.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2016): Erneuerbare Energien auf<br />
einen Blick.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2017): Energieeffizienz zahlt sich für<br />
deutsche Haushalte aus.<br />
Bundesministerium für Wirtschaft und<br />
Energie (2018): Energie der Zukunft – Sechster<br />
Monitoringbericht zur <strong>Energiewende</strong>.<br />
Bundesnetzagentur (2015): EEG-Fördersätze<br />
für PV-Anlagen. Degressions- und<br />
Vergütungssätze Oktober bis Dezember 2015.<br />
Bundesnetzagentur (2017): EEG in Zahlen.<br />
Bundesnetzagentur; Bundeskartellamt (2016):<br />
Monitoringbericht 2016.<br />
Bundesregierung (2015): Die Automobilindustrie:<br />
eine Schlüsselindustrie unseres<br />
Landes.<br />
Bundesverband CarSharing (2018):<br />
Aktuelle Zahlen und Daten zum CarSharing in<br />
Deutschland.<br />
Bundesverband der Energie- und<br />
Wasserwirtschaft (2014): Stromnetzlänge<br />
entspricht 45facher Erdumrundung.<br />
Bundesverband der Energie- und<br />
Wasserwirtschaft e.V. (2016): BDEW zum<br />
Strompreis der Haushalte. Strompreisanalyse<br />
Mai 2016.<br />
Council of European Energy Regulators (2015):<br />
CEER Benchmarking Report 5.2 on the<br />
Continuity of Electricity Supply – Data update.<br />
BSW-Solar (2018): Meilenstein der Energie -<br />
wende: 100.000ster Solarstromspeicher<br />
installiert.<br />
Deutsche Energie Agentur GmbH (2012):<br />
Der dena-Gebäudereport 2012. Statistiken<br />
und Analysen zur Energieeffizienz im<br />
Gebäudebestand.<br />
Deutsche Energie Agentur GmbH (2018):<br />
Der dena-Gebäudereport 2018. Statistiken<br />
und Analysen zur Energieeffizienz im<br />
Gebäudebestand.<br />
Deutsche Energie-Agentur (2013): Power to<br />
Gas. Eine innovative Systemlösung auf dem Weg<br />
zur Marktreife.<br />
Deutsche Energie-Agentur (2015):<br />
Pilotprojekte im Überblick.<br />
Deutscher Bundestag (2011): Novelle des<br />
Atomenergiegesetzes 2011.<br />
DGRV – Deutscher Genossenschafts- und<br />
Raiffeisenverband e.V. (2014): Energiegenossenschaften.<br />
Ergebnisse der Umfrage<br />
des DGRV und seiner Mitgliedsverbände.<br />
EnBW (2015): Pumpspeicherkraftwerk Forbach<br />
– So funktioniert ein Pumpspeicherkraftwerk.<br />
Energy Information Administration (2018):<br />
International Energy Statistics.<br />
entsoe (2014): 10-year Network Development<br />
Plan 2014.<br />
European Environment Agency (2016):<br />
Annual Euro pean Union greenhouse gas<br />
inventory 1990-2014.
36 | <strong>Energiewende</strong> <strong>në</strong> <strong>Gjermani</strong><br />
Filzek, D., Göbel, T., Hofmann, L. et al. (2014):<br />
Kombikraftwerk 2 Abschlussbericht.<br />
GWS (2013) Gesamtwirtschaftliche Effekte<br />
energie- und klimapolitischer Maßnahmen der<br />
Jahre 1995 bis 2012.<br />
Heinrich-Böll-Stiftung (2018):<br />
Energieatlas 2018.<br />
IEA (2016): World Energy Outlook 2016<br />
Summary, November 2016.<br />
Intergovernmental Panel on Climate Change<br />
(2014): Climate Change 2014. Synthesis Report.<br />
International Renewable Energy Agency<br />
(2015): Renewable Power Generation Costs<br />
in 2014.<br />
IRENA (2015): Renewable power generation<br />
cost in 2014.<br />
KfW (2015): Energieeffizient bauen und<br />
sanieren. KfW-Infografik.<br />
Kraftfahrt-Bundesamt (2018): Fahrzeugbestand<br />
in Deutschland.<br />
Merkel, A. (2015): Rede von Bundeskanzlerin<br />
Merkel zum Neujahrsempfang des Bundesverbands<br />
Erneuerbare Energie e.V. (BEE) am<br />
14. Januar 2015.<br />
Ratgeber Geld sparen (2015):<br />
Kühlschrank A+++ Ratgeber und Vergleich.<br />
Stand November 2015.<br />
REN21 (2017): Renewables 2017. Global Status<br />
Report. 2017.<br />
Statistische Ämter des Bundes und der Länder<br />
(2014): Gebiet und Bevölkerung – Haushalte.<br />
Statistisches Bundesamt (2017):<br />
Bevölkerungsstand.<br />
Statistisches Bundesamt (2018):<br />
Bruttoinlandsprodukt 2017 für Deutschland.<br />
Statistisches Bundesamt (2015): Preise.<br />
Erzeugerpreise gewerblicher Produkte<br />
(Inlandsabsatz) Preise für leichtes Heizöl,<br />
schweres Heizöl, Motorenbenzin und<br />
Dieselkraftstoff. Lange Reihen.<br />
Statistisches Bundesamt (2015): Umsätze<br />
in der Energie-, Wasser- und Entsorgungswirtschaft<br />
2013 um 1,6% gesunken.<br />
Statistisches Bundesamt: Umweltökonomische<br />
Gesamtrechnungen, Werte für 2015 unter<br />
https://www.destatis.de/<br />
trend:reseach Institut für Trend- und<br />
Marktforschung, Leuphana Universität<br />
Lüneburg (2013): Definition und Marktanalyse<br />
von Bürgerenergie in Deutschland.<br />
Umweltbundesamt (2015):<br />
Emissionsberichterstattung Treibhausgase<br />
Emissionsentwicklung 1990-2013 –<br />
Treibhausgase.<br />
Umweltbundesamt (2015): Nationale<br />
Trendtabellen für die deutsche<br />
Berichterstattung atmosphärischer Emissionen<br />
1990-2013.<br />
Umweltbundesamt (2015): Presseinfo<br />
14/2015: UBA-Emissionsdaten 2014 zeigen<br />
Trendwende beim Klimaschutz.<br />
Umweltbundesamt (2016): Treibhausgas-<br />
Emissionen in Deutschland.<br />
Umweltbundesamt (2016): UBA-Emissionsdaten<br />
für 2015 zeigen Notwendigkeit für<br />
konsequente Umsetzung des Aktionsprogramms<br />
Klimaschutz 2020.<br />
Umweltbundesamt/Arbeitsgemeinschaft<br />
Energiebilanzen (2018):<br />
Indikator Energieverbrauch.<br />
Zetsche, D. (2009): Rede auf dem World<br />
Mobility Forum in Stuttgart, Januar 2009.
© dpa/Catrinus Van Der Veen<br />
Dëftuesi i botimit<br />
Auswärtiges Amt<br />
Werderscher Markt 1<br />
10117 Berlin<br />
Tel.: +49 30 1817-0<br />
www.diplo.de<br />
Redaktimi/dizajni<br />
Edelman.ergo GmbH, Berlin<br />
Diamond media GmbH, Neunkirchen-Seelscheid
Change language