Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
MODYFIKACJA T-72 ❙ PANDUR II KOVS/KOVVŠ ❙ WYSTAWA IMDS <strong>2019</strong><br />
Wojsko<br />
i Technika<br />
8/<strong>2019</strong><br />
Sierpień<br />
CENA 12,99 zł<br />
w tym 5% VAT<br />
INDEKS 407445<br />
ISSN 2450-1301<br />
WWW.ZBIAM.PL<br />
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ<br />
Awantura<br />
o tureckie S-400<br />
W lipcu rozpoczęły się dostawy do Turcji<br />
pierwszych elementów, zakupionego<br />
w Rosji, systemu obrony przeciwlotniczej<br />
S-400. Wywołało to burzę w zachodnich<br />
mediach, a także poskutkowało<br />
kontrposunięciami amerykańskiej<br />
administracji. Staramy się odpowiedzieć<br />
na pytanie, co doprowadziło Turcję<br />
do decyzji o zakupie uzbrojenia w Rosji<br />
i czy rzeczywiście jest to ewenement<br />
w skali NATO.<br />
str. 16<br />
Suffren – nowa<br />
generacja SNA<br />
W sierpniu zwodowany został<br />
uderzeniowy okręt podwodny<br />
o napędzie jądrowym Suffren,<br />
prototypowa jednostka typu<br />
Barracuda. Sześć okrętów tego<br />
typu zastąpi w następnej dekadzie<br />
wysłużone jednostki typu Rubis,<br />
a zarazem zapewni Marine<br />
nationale zupełnie nowe zdolności<br />
operacyjne.<br />
str. 66
W lipcu rozpoczęły się dostawy do Turcji<br />
pierwszych elementów, zakupionego<br />
w Rosji, systemu obrony przeciwlotniczej<br />
S-400. Wywołało to burzę w zachodnich<br />
mediach, a także poskutkowało<br />
kontrposunięciami amerykańskiej<br />
administracji. Staramy się odpowiedzieć<br />
na pytanie, co doprowadziło Turcję<br />
do decyzji o zakupie uzbrojenia w Rosji<br />
i czy rzeczywiście jest to ewenement<br />
W sierpniu zwodowany został<br />
uderzeniowy okręt podwodny<br />
o napędzie jądrowym Suffren,<br />
prototypowa jednostka typu<br />
Barracuda. Sześć okrętów tego<br />
typu zastąpi w następnej dekadzie<br />
wysłużone jednostki typu Rubis,<br />
a zarazem zapewni Marine<br />
nationale zupełnie nowe zdolności<br />
operacyjne.<br />
w tym 5% VAT<br />
INDEKS 407445<br />
ISSN 2450-1301<br />
Spis treści<br />
Vol. V, nr 8 (48)<br />
SIERPIEŃ <strong>2019</strong>, NR 8.<br />
Nakład: 14 990 egzemplarzy<br />
MODYFIKACJA T-72<br />
Wojsko<br />
❙ PANDUR II KOVS/KOVVŠ ❙ WYSTAWA IMDS <strong>2019</strong><br />
i Technika<br />
8/<strong>2019</strong><br />
Sierpień<br />
CENA 12,99 zł<br />
WWW.ZBIAM.PL<br />
BEZPIECZEŃSTWO•UZBROJENIE•PRZEMYSŁ<br />
10 16<br />
Awantura<br />
o tureckie S-400<br />
w skali NATO.<br />
str. 16<br />
Suffren – nowa<br />
generacja SNA<br />
Na okładce: Śmigłowce morskie EH101 Mk 410<br />
i Mk 110 należące do Marynarki Wojennej Włoch<br />
podczas operacji z pokładu lotniskowca Giuseppe<br />
Garibaldi. <br />
<br />
Fot. Leonardo.<br />
Redakcja<br />
Andrzej Kiński – redaktor naczelny<br />
andrzej.kinski@zbiam.pl<br />
Adam M. Maciejewski<br />
adam.maciejewski@zbiam.pl<br />
Tomasz Grotnik<br />
tomasz.grotnik@zbiam.pl<br />
Łukasz Prus<br />
lukasz.prus@zbiam.pl<br />
Korekta<br />
Monika Gutowska, zespół redakcyjny<br />
Redakcja techniczna<br />
Wiktor Grzeszczyk<br />
Stali współprawcownicy<br />
Piotr Abraszek, Jarosław Brach,<br />
Marcin Chała, Jarosław Ciślak, Robert Czulda,<br />
Maksymilian Dura, Miroslav Gyűrösi,<br />
Jerzy Gruszczyński, Bartłomiej Kucharski,<br />
Hubert Królikowski, Mateusz J. Multarzyński,<br />
Andrzej Nitka, Łukasz Pacholski, Paweł Przeździecki,<br />
Tomasz Szulc, Tomasz Wachowski,<br />
Michal Zdobinsky, Gabor Zord<br />
Wydawca<br />
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.<br />
ul. Anieli Krzywoń 2/155, 01-391 Warszawa<br />
office@zbiam.pl<br />
Biuro<br />
ul. Bagatela 10 lok. 19, 00-585 Warszawa<br />
Dział reklamy i marketingu<br />
Andrzej Ulanowski<br />
andrzej.ulanowski@zbiam.pl<br />
Dystrybucja i prenumerata<br />
office@zbiam.pl<br />
Reklamacje<br />
office@zbiam.pl<br />
Prenumerata<br />
realizowana przez Ruch S.A:<br />
Zamówienia na prenumeratę w wersji<br />
papierowej i na e-wydania można składać<br />
bezpośrednio na stronie<br />
www.prenumerata.ruch.com.pl<br />
Ewentualne pytania prosimy kierować<br />
na adres e-mail: prenumerata@ruch.com.pl<br />
lub kontaktując się z Telefonicznym<br />
Biurem Obsługi Klienta pod numerem:<br />
801 800 803 lub 22 717 59 59<br />
– czynne w godzinach 7.00–18.00.<br />
Koszt połączenia wg taryfy operatora.<br />
Copyright by ZBiAM <strong>2019</strong><br />
All Rights Reserved.<br />
Wszelkie prawa zastrzeżone<br />
Przedruk, kopiowanie oraz powielanie na inne<br />
rodzaje mediów bez pisemnej zgody Wydawcy<br />
jest zabronione. Materiałów niezamówionych,<br />
nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo<br />
dokonywania skrótów w tekstach, zmian tytułów<br />
i doboru ilustracji w materiałach niezamówionych.<br />
Opinie zawarte w artykułach są wyłącznie opiniami<br />
sygnowanych autorów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności<br />
za treść zamieszczonychogłoszeń i reklam.<br />
Więcej informacji znajdzieszna naszej nowej stronie:<br />
www.zbiam.pl<br />
www.facebook.com/wojskoitechnika<br />
str. 66<br />
Spis treści <strong>WiT</strong> Sierpień <strong>2019</strong><br />
Nowości z armii świata<br />
Andrzej Kiński, Bartłomiej Kucharski, Adam M. Maciejewski,<br />
Łukasz Pacholski, Łukasz T. Prus str. 5<br />
XXVII Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego<br />
Z prezesem zarządu Targów Kielce S.A. dr. Andrzejem<br />
Mochoniem rozmawia Łukasz Prus str. 8<br />
Modyfikacja czołgów T-72 – wymuszone rozwiązanie<br />
pomostowe<br />
Andrzej Kiński str. 10<br />
Zakończenie kolejnej inwestycji Huty Stalowa Wola<br />
Andrzej Kiński str. 14<br />
Awantura o tureckie Triumfy<br />
Adam M. Maciejewski str. 16<br />
KOVS i KOVVŠ – nowe wersje czeskich Pandurów<br />
Dušan Rovenský str. 28<br />
Perspektywy rozwoju termowizji i noktowizji<br />
Marek Wachowski str. 34<br />
Fuzja Raytheon i UTC – powstaje druga największa firma<br />
zbrojeniowa świata<br />
Mariusz Szyszko str. 36<br />
Dostawy ciężarówek do Sił Zbrojnych RP w 2018 r.<br />
Jarosław Brach str. 42<br />
Nowości z sił powietrznych świata<br />
Adam M. Maciejewski, Łukasz Pacholski str. 50<br />
Armija <strong>2019</strong> – ewolucja bez rewolucji. Cz. 2 Sprzęt lotniczy,<br />
morski i nie tylko<br />
Tomasz Szulc str. 52<br />
Salon International de l’Aeronautique et de l’Espace <strong>2019</strong><br />
Cz. 2 Uzbrojenie<br />
Łukasz Pacholski str. 58<br />
Nowości z flot wojennych świata<br />
Tomasz Grotnik, Łukasz Pacholski str. 64<br />
Suffren – nowa generacja SNA<br />
Tomasz Grotnik str. 66<br />
IMDS <strong>2019</strong> W kierunku dna?<br />
Andrzej Nitka str. 76<br />
58 66<br />
4 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Nie trać czasu, Zamów PRENUMERATĘ już dziś<br />
Prenumeratę zamów na naszej stronie internetowej<br />
www.zbiam.pl lub wpłać należność na konto bankowe<br />
nr 70 1240 6159 1111 0010 6393 2976<br />
Atrakcyjna cena, w tym dwa numery gratis!<br />
Pewność otrzymania każdego numeru<br />
w niezmiennej cenie<br />
E-wydania dostępne są<br />
na naszej stronie oraz<br />
w kioskach internetowych<br />
Wojsko i Technika:<br />
cena detaliczna 12,99 zł<br />
Prenumerata roczna: 130,00 zł<br />
Lotnictwo Aviation<br />
International:<br />
cena detaliczna 14,99 zł<br />
Prenumerata roczna: 150,00 zł<br />
Wojsko i Technika Historia + numery specjalne:<br />
cena detaliczna 18,50<br />
Prenumerata roczna: 185,00 zł<br />
Morze:<br />
cena detaliczna 14,99 zł<br />
Prenumerata roczna: 150,00 zł<br />
Skontaktuj się z nami: office@zbiam.pl<br />
Zespół Badań i Analiz Militarnych Sp. z o.o.<br />
Biuro: ul. Bagatela 10/19 00-585 Warszawa
Wozy bojowe<br />
Modyfikacja czołgów T-72<br />
– wymuszone rozwiązanie pomostowe<br />
Andrzej Kiński<br />
W uroczystej oprawie, z udziałem<br />
premiera Mateusza Morawieckiego i szefa<br />
resortu obrony narodowej Mariusza<br />
Błaszczaka, 22 lipca w Zakładach<br />
Mechanicznych „BUMAR-ŁABĘDY” S.A.<br />
została podpisana wieloletnia umowa<br />
dotycząca przeprowadzenia remontów<br />
i unowocześnienia czołgów T-72,<br />
używanych w pododdziałach Wojsk<br />
Lądowych Sił Zbrojnych RP, jak i tych<br />
zmagazynowanych. Kończy to ponad<br />
dwuletnią dyskusję wokół kwestii<br />
przyszłości wozów tego typu w naszym<br />
wojsku, a przede wszystkim celowości<br />
bądź nie ich szeroko zakrojonej<br />
modernizacji. Chociaż już od kilku<br />
miesięcy wiadomo było, że Ministerstwo<br />
Obrony Narodowej, po przeanalizowaniu<br />
spodziewanych efektów modernizacji<br />
w relacji do zakładanych kosztów,<br />
odstąpiło od tego pomysłu i podjęło<br />
decyzję jedynie o ich remoncie oraz<br />
doposażeniu, to spekulacje o zakresie<br />
tych prac i budżecie tego projektu<br />
przecięło dopiero podpisanie umowy<br />
pomiędzy 1. Regionalną Bazą<br />
Logistyczną z Wałcza i konsorcjum firm<br />
Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A.<br />
Fotografie w artykule: Andrzej Kiński,<br />
Michał Wajnchold, Leszek Chemperek/CO MON.<br />
W<br />
skład konsorcjum wchodzą: Polska<br />
Grupa Zbrojeniowa S.A., Zakłady Mechaniczne<br />
„BUMAR-ŁABĘDY” S.A. (lider<br />
techniczny) i Wojskowe Zakłady Motoryzacyjne<br />
S.A., które – przy współpracy podwykonawców<br />
i poddostawców spośród przedsiębiorstw PGZ<br />
(PCO S.A., „OBRUM” Sp. z o.o., ZM „BUMAR-MIKUL-<br />
CZYCE” S.A.), a także prywatnych podmiotów polskiego<br />
przemysłu obronnego (Grupa WB) – wykonają<br />
remonty czołgów i przeprowadzą ich<br />
doposażenie. Prace obejmą od 230 do nawet 318<br />
wozów (ostatnio pada też liczba 314 wozów, bo<br />
ponoć tyle czołgów spełnia wymagania, by być<br />
branymi pod uwagę w tym projekcie), miałyby zostać<br />
zrealizowane w okresie <strong>2019</strong>–2025, zaś budżet<br />
przedsięwzięcia to 1,749 mld PLN brutto. Zasadniczo<br />
projekt ma dotyczyć wozów wersji M1 i pochodnych<br />
(M1D), ale jeśli okaże się, że dostępne są<br />
Programem remontów i modyfikacji czołgów T-72M1 ma zostać objętych w latach <strong>2019</strong>–2025 od 230 do ponad<br />
300 wozów znajdujących się obecnie na stanie Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych Wojsk Lądowych.<br />
Budżet projektu to niemal 1,75 mld PLN.<br />
czołgi w starszej wersji M (w części dokumentów<br />
wojskowych określanej jako A) w znacząco lepszym<br />
stanie od wozów M1, to i one mogą zostać<br />
objęte remontem lub doposażeniem.<br />
W tym miejscu należałoby zadać pytanie, dlaczego<br />
nie określono dokładnie liczby czołgów<br />
objętych remontami i modyfikacją? Odpowiedź<br />
jest prosta – budżet projektu jest „sztywny” (przynajmniej<br />
takie są obecne deklaracje), a liczba objętych<br />
pracami czołgów będzie zależała od kosztów<br />
remontu poszczególnych wozów, który<br />
będzie określany na podstawie weryfikacji ich<br />
stanu (zakłada się, że powinien on zawrzeć się<br />
w przedziale od 5 do 50% kosztów prac przy pojedynczym<br />
wozie). Jeśli zakres remontu będzie<br />
bardzo duży (np. i wymiana silnika, i lufy armaty),<br />
to i jego koszt także (zapewne może wówczas<br />
przekroczyć barierę 50%, w minionych miesiącach<br />
padały nawet kwoty rzędu 3–3,5 mln PLN<br />
w przypadku bardzo wyeksploatowanych wozów).<br />
Im więcej czołgów będzie wymagało remontu<br />
w dużym zakresie, tym mniejsza może być<br />
ich ogólna liczba. Od tego będzie zapewne zależała<br />
także struktura batalionów czołgów T-72<br />
poddanych modyfikacji. Wiadomo, że w 2026 r.<br />
w Wojskach Pancernych i Zmechanizowanych<br />
Wojsk Lądowych ma być pięć batalionów uzbrojonych<br />
w czołgi T-72. Jeśli przyjąć za wzorzec<br />
obecną strukturę batalionu czołgów, który<br />
w Wojsku Polskim etatowo liczy 58 wozów (cztery<br />
kompanie), to tylko tych pięć batalionów powinno<br />
mieć na stanie 290 czołgów, a należy do tego<br />
doliczyć wozy w pododdziałach szkolnych, nie<br />
mówiąc o rezerwie sprzętowej. Bardziej realny<br />
wydaje się zatem „stary” batalion z 44 wozami<br />
(trzy kompanie), wówczas dla pięciu batalionów<br />
wystarczyłoby 220 wozów, a kolejnych kilkanaście–kilkadziesiąt<br />
mogłoby trafić do szkolnictwa<br />
i stanowić rezerwę do rozbudowy „liniowych” batalionów<br />
o kolejną kompanię bądź sformowania<br />
szóstego batalionu, obsadzonego rezerwistami.<br />
Modernizacja i modyfikacja<br />
Wiele problemów sprawia także właściwe nazwanie<br />
„unowocześnienia” czy też „doposażenia” czołgów<br />
T-72, bo takie sformułowania pojawiają się<br />
w oficjalnych komunikatach. Zamienne stosowanie<br />
w stosunku do nich w mediach terminów „modyfikacja”<br />
bądź „modernizacja”, pogłębia tylko panujący<br />
zamęt. Z punktu widzenia dokumentów<br />
obowiązujących w Ministerstwie Obrony Narodowej<br />
mają one inne znaczenie. Z planowanej modernizacji<br />
na początku tego roku definitywnie zrezygnowano,<br />
a zdecydowano się na modyfikację<br />
czołgów T-72. Cóż te terminy oznaczają? Zgodnie<br />
z Decyzją nr 141/MON z 5 lipca 2017 r. w sprawie<br />
systemu pozyskiwania, eksploatacji i wycofywania<br />
sprzętu wojskowego SZ RP modernizacja to: […]<br />
proces unowocześnienia sprzętu wojskowego polegający<br />
na zmianie jego parametrów użytkowych i eksploatacyjnych,<br />
w tym w szczególności parametrów krytycznych.<br />
Wynikiem modernizacji jest nowy sprzęt<br />
wojskowy; zaś modyfikacja to: […] proces unowocześniania<br />
sprzętu wojskowego polegający na wymianie,<br />
zastąpieniu lub rozbudowie istniejących podzespołów,<br />
funkcji lub oprogramowania, bez zmiany jego zasadniczego<br />
przeznaczenia. Wynikiem modyfikacji nie jest<br />
nowy sprzęt wojskowy. Zaplanowane w ramach<br />
umowy z 22 lipca prace będą jedynie modyfikacją<br />
wozów, stąd też cały projekt jest koordynowany<br />
przez Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych, reprezentowany<br />
przez 1. RBLog – w przypadku modernizacji<br />
czołgów Leopard 2A4 do standardu 2PL stroną<br />
był zaś Inspektorat Uzbrojenia. Nie może zatem<br />
być mowy o wzmocnieniu poziomu ochrony<br />
wnętrza, poprawie charakterystyk trakcyjnych,<br />
10 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Przemysł obronny<br />
Zakończenie kolejnej inwestycji Huty Stalowa Wola<br />
Andrzej Kiński<br />
Huta Stalowa Wola S.A. to, biorąc pod<br />
uwagę ostatnich nieco ponad pięć lat,<br />
lider wśród firm Polskiej Grupy<br />
Zbrojeniowej S.A. pod względem<br />
inwestycji i budowy nowego potencjału<br />
produkcyjnego. W nową infrastrukturę<br />
produkcyjną i socjalną oraz park<br />
maszynowy zainwestowano już ponad<br />
100 mln PLN, a niedawno, bez zbytniego<br />
rozgłosu, HSW zakończyła kolejny<br />
projekt związany ze swoją rozbudową.<br />
Fotografie w artykule Andrzej Kiński.<br />
Pod koniec lipca zakończono proces montażu<br />
i uruchamiania jednej z największych<br />
w Polsce frezarek bramowych ze stołem<br />
przejezdnym PAMA VertiRam 2000TT/PP8391 produkcji<br />
włoskiej. Obecnie trwa obróbka detali testowych.<br />
Przeznaczeniem maszyny jest obróbka<br />
wielkogabarytowych elementów, takich jak: podwozia<br />
pojazdów gąsienicowych i kołowych, części<br />
wagonów kolejowych i lokomotyw, korpusów<br />
silników i pomp, wyposażenia dla przemysłu wydobywczego<br />
ropy i gazu ziemnego oraz chemicznego,<br />
a także energetyki wiatrowej, jądrowej i klasycznej.<br />
Maksymalna masa obrabianych na<br />
frezarce elementów to ok. 20 t, a ich wymiary to<br />
11 m długości i 3 m szerokości. Sam stół roboczy<br />
maszyny ma masę 40 t. Stanęła ona w wydzielonej<br />
części nowej hali produkcyjnej, na specjalnie<br />
wykonanym fundamencie z 450 m³ betonu i 30 t<br />
stali. Pomieszczenie frezarki wyposażono w precyzyjny<br />
system stabilizacji temperatury z własnym<br />
agregatem wody lodowej. Zachowanie<br />
temperatury otoczenia na stałym poziomie jest<br />
bardzo istotne z punktu widzenia kontrolowania<br />
rozszerzalności cieplnej materiału, z którego wykonane<br />
są obrabiane elementy. Wymagana jest<br />
Widok na główną nawę hali produkcji podwozi do armatohaubic Krab, po lewej stronie widoczne zrobotyzowane<br />
stanowiska spawalnicze, po prawej pozycjonery spawalnicze.<br />
bowiem coraz większa precyzja obróbki i coraz<br />
mniejsze tolerancje wymiarów.<br />
Koszt maszyny był niebagatelny i wyniósł ok.<br />
13,5 mln PLN netto, a w pierwszej kolejności zostanie<br />
ona wykorzystana w produkcji podwozi do<br />
155 mm armatohaubic Krab, ale także obróbki podwozi<br />
innych wojskowych pojazdów pancernych,<br />
w tym – znajdującego się w fazie rozwoju – Nowego<br />
Bojowego Pływającego Wozu Piechoty Borsuk.<br />
Uruchomienie wspomnianej frezarki można<br />
uznać za zakończenie projektu poszerzenia/rozwoju<br />
zdolności produkcyjnych Huty Stalowa<br />
Wola, związanych z budową i wyposażeniem nowej<br />
hali o powierzchni 3500 m². Obiekt ten zaczęto<br />
rozbudowywać wiosną 2017 r., z myślą<br />
o ulokowaniu w niej m.in. licencyjnej produkcji<br />
podwozi do Krabów. Zamysłem projektantów tej<br />
linii było stworzenie kompleksu, w którym możliwe<br />
byłoby wykonywanie większości czynności<br />
związanych ze spawaniem i obróbką mechaniczną<br />
korpusów przed przekazaniem ich do końcowego<br />
wyposażania. Inwestycję zakończono latem<br />
2018 r. i wówczas rozpoczęto proces jej<br />
wyposażania. Znalazła się w niej jedna z największych<br />
w Polsce, a największa w zakładach przemysłu<br />
obronnego, komora do defektoskopowych<br />
badań rentgenowskich z lampami<br />
o napięciu anodowym 350 kV. Można w niej kontrolować<br />
wyroby o wymiarach 10×4×2,5 m i masie<br />
do 15 t, a więc m.in. podwozia pojazdów<br />
opancerzonych czy ich wieże. Została ona uruchomiona<br />
pod koniec ubiegłego roku.<br />
W głównej nawie hali ulokowano zrobotyzowaną<br />
linię spawalniczą z oprzyrządowaniem do produkcji<br />
podwozi do Krabów. Linia ma obecnie dwa zrobotyzowane<br />
stanowiska spawalnicze, a w przyszłości<br />
przybędzie trzecie. Obiekt wyposażono także<br />
w nowe, 25-tonowe suwnice. Pierwsze prace na linii<br />
spawalniczej, wówczas jeszcze w ramach szkoleń,<br />
rozpoczęto już w połowie 2018 r. Obecnie trwają tam<br />
prace nad kadłubami pierwszych wyprodukowanych<br />
w HSW na mocy licencji podwozi. Ostatnim<br />
elementem ciągu technologicznego jest wydzielone<br />
pomieszczenie wspomnianej frezarki, która<br />
wkrótce zostanie włączona do cyklu produkcyjnego.<br />
Całość kompleksu ma osiągnąć zakładaną zdolność<br />
produkcyjną pod koniec bieżącego roku.<br />
To bynajmniej nie ostatnia inwestycja Huty Stalowa<br />
Wola w infrastrukturę i środki trwałe. Niedawno<br />
rozpoczęła się modernizacja hali o powierzchni ok.<br />
3000 m², w której w latach 80. powstawały ciągniki<br />
gąsienicowe MT-LB i pojazdy pokrewne, dla Centrum<br />
Produkcyjno-Serwisowego Wisła. Tam m.in.<br />
powstaną wyrzutnie M903 do pocisków PAC-3MSE,<br />
zamówione w ramach I fazy programu rakietowego<br />
systemu przeciwlotniczego i przeciwrakietowego<br />
średniego zasięgu Wisła. Prace budowlane<br />
w tym obiekcie mają się zakończyć w pierwszym<br />
kwartale przyszłego roku, zaś jego uruchomienie<br />
planowane jest na połowę 2020 r.<br />
n<br />
Frezarka bramowa ze stołem przejezdnym PAMA<br />
VertiRam 2000TT/PP8391. Widok na stół roboczy.<br />
Jedno ze zrobotyzowanych stanowisk spawalniczych w nowej hali.<br />
14 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Polityka obronna<br />
Adam M. Maciejewski<br />
12 lipca na lotnisku wojskowym Mürted,<br />
35 km na północny zachód od Ankary,<br />
wylądowały trzy rosyjskie samoloty<br />
transportowe, z ładowni których<br />
wyjechały pierwsze pojazdy należące<br />
do kupionych przez Turcję rosyjskich<br />
rakietowych systemów przeciwlotniczych<br />
Ałmaz-Antiej S-400 Triumf. W ten sposób<br />
rozpoczął się kolejny etap programu<br />
T-LORAMIDS, którego początki sięgają<br />
pierwszych lat ubiegłej dekady, a którego<br />
kilka zwrotów akcji, jak i obecny wynik<br />
sprawiły, że był najgłośniejszym<br />
medialnie programem zbrojeniowym.<br />
Przynajmniej w europejskiej<br />
i zachodniej bańce medialnej.<br />
Ilustracje w artykule: Ministerstwo Obrony Narodowej<br />
Turcji, Ministerstwo Obrony Narodowej Grecji, SSB,<br />
Koncern WKO Ałmaz-Antiej, Türk Silahlı Kuvvetleri,<br />
NATO, ChALW, Xinhua, Mete Sohtaoğlu<br />
(Twitter @metesohtaoglu), Ömer Erkmen<br />
(Instagram@omererkmen_artworks), Internet.<br />
Pierwsze samoloty An-124 i Ił-76 przywiozły<br />
część taboru samochodowego (w tym pomocniczego<br />
i transportowego), a najbardziej<br />
spektakularnym składnikiem okazał się pojazd<br />
z żurawiem załadowczym (ТZМ) 22Т6E. W dalszych<br />
dniach lądowały kolejne samoloty i dostawy były<br />
kontynuowane. 17 lipca w wywiadzie dla agencji Interfaks<br />
rosyjski wicepremier Jurij Borysow powiedział,<br />
że Rosja dostarczy zamówiony sprzęt do końca roku,<br />
choć w momencie podpisania umowy w 2017 r. podano<br />
22 marca 2020 r. jako termin zakończenia dostaw<br />
(wielu mediom ten niuans umyka i błędnie<br />
powtarzają, że Turcja kupiła S-400 właśnie teraz).<br />
W międzyczasie kolejne tury przyszłych tureckich<br />
operatorów systemu przechodzą szkolenie w Rosji.<br />
Nie wiadomo, czy faktycznie mamy do czynienia<br />
z przyspieszeniem dostaw. Natomiast przerzut<br />
części sprzętu drogą lotniczą, choć mógłby płynąć<br />
statkami (nimi prawie na pewno i tak będą dostarczane<br />
pojemniki transportowo-startowe z pociskami<br />
ze względu na warunki przewożenia takiego ładunku)<br />
jest wyraźnie obliczony na określony efekt<br />
medialny.<br />
Przy tej okazji nie zabrakło różnego typu pseudopublicystycznych<br />
wynurzeń nadwislańskich wyznawców<br />
Konsensusu Waszyngtońskiego odnośnie,<br />
jak „ukarać krnąbrną Turcję”, z czego najzabawniejszym<br />
intelektualnie postulatem był ten o jej relegowaniu<br />
z NATO. Ukazywał on zupełne niezrozumienie<br />
czyim interesom służy NATO i dlaczego dane państwa<br />
są jego członkami. W II Rzeczypospolitej takim<br />
nadgorliwym okcydentalistom mówiło się „nie bądź<br />
taki Anglik z Kołomyi”, czego dzisiejszym odpowiednikiem<br />
mógłby być „atlantysta z Dorohuska”. Ale naprawdę<br />
zabawnie robi się, gdy porówna się symptomy<br />
paranoi po obu stronach „barykady”. O ile media<br />
w NATO wieszczą koniec tureckiego członkostwa<br />
w Sojuszu, to pesymiści rosyjscy snują kasandryczne<br />
Awantura o tureckie Triumfy<br />
Pojazd transporotwo-załadowczy 22T6E do przeładowywania wyrzutni systemu S-400 wyjeżdża 12 lipca z ładowni Iła-76MD rosyjskiego<br />
Ministerstwa ds. Sytuacji Nadzwyczajnych. W rogach emblematy tureckiego dywizjonu S-400 autorstwa Ömera Erkmena.<br />
wizje NATO-wskiego (amerykańskiego) spisku, mającego<br />
na celu uzyskać dostęp do S-400. W wersji nieco<br />
optymistycznej ostrzegające, że stosunki z Turcją<br />
prezydenta Recepa Erdoğana mogą ulec w każdej<br />
chwili ponownemu pogorszeniu z powodu kwestii<br />
syryjskich lub armeńskich, że może dojść do zmiany<br />
władzy w Turcji i powrotu wpływów Waszyngtonu,<br />
że nie należy sprzedawać państwu NATO nowoczesnego<br />
rosyjskiego uzbrojenia, w przypadku konfliktu<br />
z Turcją ta może użyć S-400 przeciw Rosji itd. Raczej<br />
nie należy mieć złudzeń, że sprzedaż S-400 to wynik<br />
pochopnie podjętej decyzji rosyjskich władz, albo że<br />
sprzedaż tego uzbrojenia jest dla Moskwy celem samym<br />
w sobie. Jest to bardziej efekt uboczny długoletniej<br />
regionalnej polityki Stanów Zjednoczonych,<br />
w której Turcja była traktowana przedmiotowo z pominięciem<br />
jej regionalnych ambicji.<br />
Niemniej w artykule skupimy się na obronie przeciwlotniczej,<br />
wątki polityczne tylko przypominając<br />
i traktując je jako chronologiczną ramę wydarzeń.<br />
Turecka obrona przeciwlotnicza<br />
wczoraj i dziś<br />
Szczegółowy opis ewolucji tureckiej naziemnej<br />
obrony przeciwlotniczej wykracza poza ramy tego<br />
artykułu, dlatego opiszemy ją skrótowo. Pod względem<br />
organizacji i wyposażenia turecka OPL jest typowym<br />
przykładem zachodniego (NATO-wskiego)<br />
podejścia. Widzimy wyraźny prymat lotnictwa myśliwskiego<br />
nad naziemną OPL. Za obronę powietrzną<br />
państwa odpowiadają siły powietrzne (Türk<br />
Hava Kuvvetleri), a OPL wojsk lądowych (Türk Kara<br />
Kuvvetleri) ogranicza się do wyrzutni pocisków<br />
przeciwlotniczych bardzo krótkiego zasięgu (łącznie<br />
kilka tysięcy Raytheon FIM-92A/C Stinger, kupowanych<br />
od 1986 r., współprodukowanych też na licencji<br />
przez Roketsana) na nośnikach samobieżnych<br />
i jako zestawy przenośne oraz średniokalibrowych<br />
armat przeciwlotniczych kilku typów. Potencjał<br />
OPL uzupełnia flota (Türk Deniz Kuvvetleri), której<br />
część fregat i korwet przenosi rakietowe uzbrojenie<br />
przeciwlotnicze, a w planach jest budowa m.in.<br />
czterech niszczycieli OPL typu TF-2000, które<br />
znacznie zwiększą możliwości tureckiej marynarki<br />
w tym względzie. Jednak broń przeciwlotniczą jej<br />
okrętów należy raczej rozpatrywać w kontekście<br />
samoobrony samych jednostek lub zespołów floty.<br />
Jeżeli chodzi o naziemne systemy przeciwlotnicze<br />
to na papierze są one bardzo liczne, jednak zupełnie<br />
nie z tej epoki. Warstwę OPL powyżej Stingerów<br />
tworzą brytyjskie zestawy rakietowe BAe<br />
Dynamics Rapier. Turcja w latach 1983–1995 kupiła<br />
86 wyrzutni i 40 stacji kierowania ogniem Alenia<br />
Marconi Systems Blindfire wraz z pociskami Mk 2.<br />
W 1996 r. Turcja zamówiła ich modernizację wraz<br />
z dostawami pocisków Mk 2B, które lokalny przemysł<br />
współprodukował i uzyskał możliwości ich serwisowania,<br />
ale najwyraźniej przy pomocy dostawców<br />
brytyjskich (silnik, układy naprowadzania). Rapiery na<br />
pewno przeznaczono do obrony baz lotniczych<br />
i można zakładać, że nadal pozostają w linii.<br />
Turcja dysponuje też systemami rakietowymi<br />
średniego zasięgu Raytheon MIM-23 I-Hawk. Ankara<br />
chciała kupić Hawki jeszcze w latach 90. Nawet<br />
12 baterii. Negocjowano ze Stanami Zjednoczonymi,<br />
potem z Holandią i Belgią (łącznie miały do<br />
sprzedania 10 baterii), ale nie osiągnięto porozumienia.<br />
Do tematu powrócono w obecnym wieku, kiedy<br />
w 2001 r. kupiono (dostawa w 2007 r.) od Stanów<br />
Zjednoczonych osiem wycofanych z US Army baterii<br />
(Fire Units, łącznie 24 wyrzutnie) I-Hawk PIP-3 za<br />
270 mln USD, zmodernizowanych do wersji MIM-23P<br />
I-Hawk XXI (przy udziale Kongsberga) z optoelektronicznymi<br />
systemami wykrywania i śledzenia<br />
HEOS, stacjami wykrywania i śledzenia celów<br />
Raytheon AN/MPQ-64F1 Sentinel (osiem szt.),<br />
16 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Wozy bojowe<br />
KOVS i KOVVŠ – nowe wersje czeskich Pandurów<br />
Dušan Rovenský<br />
Jedną z najważniejszych premier<br />
brneńskiej wystawy IDET, która odbyła się<br />
w dniach 29–31 maja <strong>2019</strong> r., była publiczna<br />
prezentacja kołowego transportera<br />
opancerzonego Pandur II 8×8 w wersji<br />
łączności KOVS. Wspólnie ze zunifikowaną<br />
z nią odmianą dowódczo-sztabową<br />
KOVVŠ, będzie – jak na razie ostatnim–<br />
– uzupełnieniem 107 kołowych pojazdów<br />
Pandur II 8×8 CZ zakupionych<br />
w latach 2007–2013.<br />
Ilustracje w artykule: CSG, Retia, Andrzej Kiński.<br />
Programowi zakupu dla Armády České republiky<br />
kołowych transporterów opancerzonych<br />
nowej generacji, których początkowo<br />
miano zamówić 250, od zarania<br />
towarzyszyły liczne wątpliwości i w pewnym<br />
momencie wydawało się nawet, że nigdy nie<br />
dojdzie do jego realizacji. Zainicjowano go<br />
w 2003 r., kiedy 26 listopada rząd Republiki Czeskiej<br />
premiera Vladimíra Špidly ogłosił zamiar<br />
zakupu 243 nowych kołowych transporterów<br />
opancerzonych w układzie 8×8, na co zamierzano<br />
przeznaczyć maksymalnie 25 mld CZK (wg<br />
ówczesnego kursu ok. 3,35 mld PLN). Nieco później,<br />
w kwietniu 2005 r. liczbę wozów zmniejszono<br />
do 234 (199 w ramach „sztywnego” zamówienia<br />
i 35 w opcji) w aż 18 wariantach za maksymalną<br />
kwotę 23,6 mld CZK (ok. 3,24 mld PLN).<br />
W sierpniu 2005 r. z siedmiu uczestników postępowania<br />
na placu boju pozostało czterech:<br />
Rheinmetall Landsysteme GmbH (z pojazdem<br />
Patria AMV z własnym załogowym systemem<br />
wieżowym E9), BAE Systems (z pojazdem Captain,<br />
opracowywanym wspólnie przez brytyjski koncern<br />
z turecką firmą FNSS, późniejszym PARS-em;<br />
jego uzbrojenie miała stanowić bezzałogowa<br />
wieża Elbit ORCWS 30), Patria Vehicles Oy (z pojazdem<br />
AMV z wieżą załogową Oto Melara<br />
HITFIST-30 lub bezzałogową Rafael RCWS-30),<br />
wreszcie Steyr-Daimler-Puch Spezialfahrzeug<br />
GmbH (z pojazdem Pandur II 8×8 z wieżą bezzałogową<br />
Rafael RCWS-30).<br />
Zwycięzcą przetargu został producent z Austrii.<br />
Z jego przedstawicielami 9 czerwca 2006 r. minister<br />
obrony Karel Kühnl, z ustępującego po przegranych<br />
wyborach parlamentarnych rządu Jiříego<br />
Paroubka, podpisał umowę na dostawę<br />
234 pojazdów (199 + 35 w opcji) za 20,8 mld CZK<br />
(ok. 2,97 mld PLN).<br />
Z powodu cięć w budżecie praskiego resortu<br />
obrony z zawartej w kontrakcie opcji nie skorzystano,<br />
a w grudniu 2007 r. czeski rząd zakomunikował<br />
producentowi, że z powodu „poważnego<br />
naruszenia warunków umowy i niedostarczenia<br />
Swą publiczną premierę kołowy transporter opancerzony Pandur II 8×8 w wersji łączności KOVS miał podczas majowej<br />
wystawy IDET <strong>2019</strong> w Brnie.<br />
zamówionego towaru na czas” (w tym momencie<br />
gotowych było pierwszych 17 pojazdów) odstępuje<br />
od zawartej 9 czerwca 2006 r. umowy.<br />
Po długotrwałych negocjacjach pomiędzy<br />
obiema stronami sporu, które trwały aż do marca<br />
2009 r., ostatecznie zatwierdzono zmodyfikowane<br />
warunki umowy, która dotyczyła w nowym<br />
kształcie dostawy już tylko 107 Pandurów II 8×8<br />
CZ, w sześciu wersjach (72 KBVP – kołowy bojowy<br />
wóz piechoty, 11 KBV-VR – kołowy bojowy wóz<br />
piechoty dowódcy kompanii, osiem KBV-PZLOK<br />
i osiem KBV-PZ – kołowy bojowy wóz rozpoznawczy<br />
z radarem/bez radaru, cztery KOT-Ž – kołowy<br />
transporter opancerzony inżynieryjny, cztery<br />
KOT-ZDR – kołowy transporter opancerzony medyczny)<br />
za 14,399 mld CZK (ok. 2,33 mld PLN).<br />
W 2010 r. cztery wozy w bazowej wersji KBVP<br />
zostały, w związku z potrzebami czeskiego kontyngentu<br />
misji NATO ISAF w Afganistanie, zmodyfikowane<br />
do standardu Pandur II 8×8 CZ M1 RVS.<br />
Otrzymały one dodatkowe przeciwkumulacyjne<br />
osłony listwowe, systemy zakłócające radiozapalniki<br />
IED i środki łączności kompatybilne z używanymi<br />
przez Amerykanów. W okresie od grudnia<br />
2010 r. do lutego 2013 r. wykorzystywane były do<br />
wsparcia żołnierzy czeskiego Zespołu Odbudowy<br />
Prowincji (PRT), działającego na terenie afgańskiej<br />
prowincji Logar. Po powrocie do Czech<br />
28 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Przemysł obronny<br />
Perspektywy rozwoju termowizji i noktowizji<br />
Najnowsze urządzenia noktowizyjne oferują bardzo dobrą jakość obrazu, który stał się bardzo podobny do obrazu w świetle widzialnym, choć z reguły jest on jednokolorowy.<br />
Noktowizja pozwala uzyskać doskonałą rozdzielczość, a więc teoretycznie największą możliwością rozróżniania szczegółów obserwowanych obiektów<br />
wśród różnych metod obserwacji nocnej. Na zdjęciu lotnicze gogle noktowizyjne PNL-4.<br />
Marek Wachowski<br />
Wiodący producent sprzętu<br />
optoelektronicznego w naszym kraju,<br />
należąca do Polskiej Grupy Zbrojeniowej<br />
S.A. firma PCO S.A., stale doskonali<br />
swoje wyroby, a co kilka lat prezentuje<br />
nowe generacje urządzeń z głównych linii<br />
produktowych. Chociaż zapewniana<br />
przez nie jakość obrazu i wygoda<br />
użytkowania (mniejsze rozmiary i masa,<br />
lepsza poręczność, łatwiejsze sterowanie<br />
i regulacja) będą coraz lepsze, to nadal<br />
podstawą ich działania będzie<br />
wzmacnianie światła szczątkowego<br />
(noktowizja) oraz wykrywanie różnic<br />
temperatur powierzchni obserwowanego<br />
obiektu w podczerwieni<br />
i przetwarzanie ich w obraz<br />
widzialny (termowizja).<br />
Fotografie w artykule PCO S.A.<br />
Wostatnich latach obserwujemy raczej<br />
ewolucyjny, a nie rewolucyjny – jak<br />
było to przed kilkunastoma laty, rozwój<br />
technologii wizyjnych w paśmie podczerwieni<br />
(NIR – bliska podczerwień to noktowizja, SWIR<br />
oraz MWIR i LWIR – termowizja). Urządzenia są<br />
coraz mniejsze, czulsze (FOM noktowizji wojskowej<br />
już osiąga poziom ponad 2500), szybciej reagują.<br />
Chociaż coraz większy wpływ odgrywa<br />
cyfryzacja systemów wizyjnych, jednak nadal<br />
noktowizja analogowa daleko wyprzedza jakością<br />
obrazu, ceną i niskim poborem prądu jej cyfrowe<br />
odpowiedniki.<br />
Teoretycznie najbardziej pożądana na polu<br />
walki sytuacja, by sensory były wielozakresowe<br />
(multispektralne), w aplikacjach wojskowych nie<br />
jest dziś obecna – po prostu nie ma dziś na rynku<br />
dostępnych rozwiązań tego typu. Dlatego noktowizja<br />
oraz termowizja są i nadal będą bazą dla<br />
urządzeń takich firm jak warszawskie PCO S.A.<br />
Termowizja<br />
W przypadku termowizji istnieje możliwość wykrycia<br />
obiektów o wyższej temperaturze od otoczenia<br />
(kontraście termicznym) z większej odległości<br />
niż w przypadku noktowizji, a także w złych<br />
warunkach atmosferycznych, np. we mgle, podczas<br />
opadów, przy zwykłym zadymieniu. Trudniejsze<br />
dla przeciwnika jest również maskowanie,<br />
wymagające bardziej skomplikowanych systemów<br />
kamuflażu i często wielokrotnego zmniejszenia<br />
emisji ciepła.<br />
Termowizja pomaga w identyfikacji ukrytych<br />
celów. W odróżnieniu od noktowizji można<br />
stwierdzić, czy w stercie szmat lub pod liśćmi<br />
nie kryje się człowiek. W warunkach zimowych<br />
pozwala nawet na zaobserwowanie aury np.<br />
znad okopu.<br />
Z drugiej jednak strony termowizja ma nadal<br />
mniejszą rozdzielczość od noktowizji, jest także<br />
droższa (wymaga np. kosztownych elementów<br />
optycznych wykonanych z germanu), a także generuje<br />
mniej plastyczny obraz obserwowanego<br />
terenu. Wreszcie kompletnie zawodzi przy obserwacji<br />
przez szyby.<br />
Noktowizja<br />
Najnowsze urządzenia noktowizyjne oferują<br />
bardzo dobrą jakość obrazu, który stał się bardzo<br />
podobny do obrazu w świetle widzialnym, choć<br />
z reguły jest on jednokolorowy. Noktowizja charakteryzuje<br />
się znakomitą rozdzielczością, a więc<br />
teoretycznie największą możliwością rozróżniania<br />
szczegółów obserwowanych obiektów<br />
wśród różnych metod obserwacji nocnej. Ponadto<br />
obecnie stosowane wzmacniacze mogą<br />
pracować po kilkanaście tysięcy godzin, co powoduje,<br />
że szybciej zestarzeją się technicznie niż<br />
fizycznie.<br />
W ostatnich latach do powszechnego użytku<br />
weszły urządzenia cyfrowe wykorzystujące bliską<br />
podczerwień, a więc określane jako Low Light<br />
(Low-Light Camera, LLC i Low-Light Level Television,<br />
LLTV), będące w istocie noktowizją cyfrową.<br />
Znalazły one najszersze zastosowanie w systemach<br />
komercyjnych, choć nie tylko.<br />
Od momentu pojawienia się kamer cyfrowych<br />
możliwe było wykorzystanie także części pasma<br />
podczerwieni, zwykle odcinanego dla zastosowań<br />
dziennych. W rezultacie powstała szeroka<br />
34 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Przemysł obronny<br />
Raytheon to obecnie trzecia największa firma sektora zbrojeniowego i największy producent pocisków rakietowych na świecie. Jej fuzja z UTC wzmocni pozycję przedsiębiorstwa<br />
w branży do tego stopnia, że połączony podmiot będzie mógł walczyć o palmę pierwszeństwa z samym Lockheed Martinem. United Technologies Corporation,<br />
chociaż jest podmiotem znacznie większym od Raytheona, w nowy układ nie wchodzi z pozycji siły. Fuzja dotknie wyłącznie działy związane z sektorem lotniczo-rakietowym<br />
i zbrojeniowym, a sam zarząd napotyka poważne przeszkody wśród własnych akcjonariuszy co do ogłoszonego procesu konsolidacji.<br />
Mariusz Szyszko<br />
9 czerwca <strong>2019</strong> r. amerykański<br />
konglomerat United Technologies<br />
Corporation (UTC) poinformował,<br />
że rozpoczął proces fuzji ze spółką<br />
Raytheon, będącą największym<br />
producentem pocisków rakietowych<br />
w świecie zachodnim. Jeżeli zarządom<br />
obu firm rzeczywiście uda się zrealizować<br />
owe zamierzenia, to powstanie podmiot<br />
na międzynarodowym rynku uzbrojenia<br />
ustępujący wielkością rocznej sprzedaży<br />
w sektorze obronnym wyłącznie<br />
korporacji Lockheed Martin, a pod<br />
względem ogólnej sprzedaży mniejszy<br />
będzie tylko od Boeinga. Ta największa od<br />
przełomu stuleci operacja w sektorze<br />
lotniczo-rakietowym ma zakończyć się<br />
w pierwszej połowie 2020 r.<br />
i jest kolejnym dowodem na następną<br />
falę konsolidacji branży zbrojeniowej,<br />
obejmującą przedsiębiorstwa<br />
po obu stronach Atlantyku.<br />
Fotografie w artykule: Raytheon, Pratt & Whitney,<br />
Rockwell Collins, US Air Force/Senior Airman Omari<br />
Bernard, Crown Copyright, Ministerstwo Obrony<br />
Narodowej/Bartosz Bera, Harris Corporation,<br />
Andrzej Kiński.<br />
Fuzja Raytheon i UTC<br />
– powstaje druga największa<br />
firma zbrojeniowa świata<br />
Połączenie znajdujących się, odpowiednio, na<br />
trzeciej (Raytheon) i jedenastej (United Technologies)<br />
pozycji w zestawieniu stu największych<br />
firm zbrojeniowych świata Sztokholmskiego<br />
Międzynarodowego Instytutu Badań nad Pokojem<br />
(SIPRI Top 100) spowoduje, że powstanie podmiot<br />
o przybliżonej wartości 121 mld USD i rocznych<br />
przychodach ze sprzedaży w branży obronnej na<br />
poziomie ok. 32 mld USD. Nowa firma ma nazywać<br />
się Raytheon Technologies Corporation (RTC)<br />
i wspólnie będzie produkować bogaty asortyment<br />
broni i jej komponentów, a także wyposażenia<br />
elektronicznego oraz kluczowych zespołów do samolotów,<br />
śmigłowców, jak również systemów kosmicznych<br />
– od pocisków rakietowych i stacji radiolokacyjnych,<br />
poprzez części do rakiet kosmicznych,<br />
skończywszy na silnikach do wojskowych i cywilnych<br />
samolotów oraz śmigłowców. Chociaż czerwcowa<br />
informacja ze strony UTC jest póki co tylko<br />
deklaracją, a na rzeczywistą fuzję przyjdzie jeszcze<br />
trochę poczekać, to oba podmioty deklarują, że cały<br />
proces powinien przejść bez większych problemów<br />
i amerykański regulator rynku ma wydać zgodę na<br />
połączenie. Firmy argumentują to m.in. tym, że ich<br />
produkty nie są dla siebie konkurencyjne, a raczej<br />
komplementarne i w przeszłości nie było sytuacji,<br />
kiedy to oba podmioty były dla siebie przeciwnikami<br />
w kontekście zamówień rządowych. Jak twierdzi<br />
szef Raytheona Thomas A. Kennedy: Nie pamiętam,<br />
kiedy ostatnim razem na poważnie konkurowaliśmy<br />
z United Technologies. Jednocześnie do sprawy fuzji<br />
obu firm odniósł się sam prezydent Donald Trump,<br />
który w wywiadzie dla telewizji CNBC powiedział,<br />
że „trochę się obawia” połączenia obu przedsiębiorstw<br />
z uwagi na to, iż istnieje ryzyko zmniejszenia<br />
konkurencyjności na rynku.<br />
Biorąc pod uwagę, że UTC jest właścicielem<br />
przedsiębiorstwa Pratt & Whitney – jednego<br />
z globalnych producentów silników statków powietrznych<br />
– oraz, od listopada 2018 r., Rockwell<br />
Collins, ważnego producenta awioniki lotniczej<br />
i systemów IT, połączenie z Raytheonem – światowym<br />
liderem rynku pocisków rakietowych – doprowadzi<br />
do utworzenia podmiotu mającego<br />
w swoim portfolio wyjątkowo szeroki wachlarz<br />
produktów w sektorze lotniczym i obronnym.<br />
UTC szacuje, że w wyniku fuzji zwrot kapitału dla<br />
udziałowców w ciągu 36 miesięcy będzie na poziomie<br />
od 18 do 20 mld USD. Co więcej, firma liczy,<br />
że w wyniku połączenia uda się uzyskać ponad<br />
1 mld USD zwrotu kosztów bieżących fuzji w skali<br />
roku w cztery lata po zamknięciu transakcji. Przewiduje<br />
się też, że z uwagi na liczne synergie<br />
w technologiach wnoszonych przez oba podmioty,<br />
w dalszej perspektywie spowodują one znaczący<br />
wzrost możliwości osiągania zysków z obszarów,<br />
które dotąd były poza zasięgiem obu<br />
przedsiębiorstw działających niezależnie.<br />
36 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Pojazdy wojskowe<br />
Jarosław Brach<br />
Od kilku lat Siły Zbrojne RP<br />
systematycznie zamawiają coraz więcej<br />
ciężarówek klas tonażowych średniej<br />
i ciężkiej, czyli o dopuszczalnej masie<br />
całkowitej powyżej 6000–7500 kg.<br />
W 2018 r. dostawy objęły niespełna<br />
480 egzemplarzy, czyli o ok. 4% więcej<br />
niż w 2017 r., gdy wojsko przejęło ich<br />
przeszło 460. A należy wskazać, że 2017 r.<br />
cechował się dużą dynamiką przyrostu,<br />
gdyż zakupy w nim kształtowały się<br />
na poziomie o ok. 15% wyższym niż<br />
w 2015 i aż o 30% wyższym niż w 2016 r.<br />
Do tego należy dodać znaczną liczbę<br />
ciężarówek poddanych modernizacji<br />
i realizację przetargu na dostawę<br />
autobusów. Mimo tego wciąż nieco<br />
brakuje do absolutnie rekordowego<br />
na przestrzeni ostatnich trzech dekad<br />
2012 r., gdy SZ RP przejęły ponad<br />
500 fabrycznie nowych pojazdów<br />
interesującej nas kategorii.<br />
Fotografie w artykule: Jelcz, Demarko,<br />
Szczęśniak PS, Autosan, Autobox, Andrzej Kiński.<br />
Dostawy ciężarówek<br />
do Sił Zbrojnych RP w 2018 r.<br />
Autobox sukcesywnie modernizuje wiekowe Stary 266 do standardu określanego jako 266M2. W ten sposób łatane<br />
są dziury sprzętowe w tej kategorii kołowych środków transportu, gdyż Jelczy 442.32 4×4 jest i nadal będzie za mało<br />
w stosunku do potrzeb.<br />
Tak dobra sytuacja popytowa stanowi pochodną<br />
kilku kluczowych, powiązanych ze<br />
sobą czynników. Przede wszystkim decydującą<br />
rolę odegrała tu wciąż dobra sytuacja gospodarcza<br />
kraju, przejawiająca się realnym wzrostem<br />
PKB, powiązanym ze wzrostem budżetu<br />
Ministerstwa Obrony Narodowej i wielkością<br />
środków przeznaczanych przez ten resort na<br />
nowy sprzęt i wyposażenie. Jednocześnie, zgodnie<br />
z realizowaną przez obecny rząd polityką<br />
wspierania nawet nie przemysłu krajowego, ale<br />
wprost firm państwowych, środki te trafiały głównie<br />
do takich podmiotów. W przypadku ciężarówek<br />
– z przyczyn naturalnych – ich jedynym beneficjentem<br />
pozostawał Jelcz Sp. z o.o., wchodzący<br />
w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej S.A. W 2018 r.<br />
zakład umocnił się na, zajmowanej od 2013 r., pozycji<br />
lidera wśród dostawców taboru samochodowego<br />
dla naszego wojska. Rozpatrując to zagadnienie<br />
w nieco szerszym ujęciu, taka sytuacja<br />
stanowi wypadkową kilku, bardzo sprzyjających,<br />
czynników. Po pierwsze, trzy lata temu z rynku<br />
zniknęła spółka Auto-Hit, w zakresie pojazdów<br />
wojskowych reprezentująca w Polsce koncern<br />
Iveco i jego militarną gałąź Iveco DV. Po drugie,<br />
Jelcz uruchomił seryjną produkcję, sukcesywnie<br />
zamawianej przez MON, ciężarówki najpopularniejszej<br />
w większości armii świata kategorii, czyli<br />
wysokiej mobilności taktycznej i średniej ładowności.<br />
Jest nią typ 442.32 4×4, występujący w kilku<br />
wariantach. Po trzecie, Jelcz może dzisiaj liczyć<br />
na wsparcie polityczne. I po czwarte – po<br />
części powiązane z trzecim – SZ RP kontraktują<br />
w Jelczu niemal wszystko, co jest w stanie na ich<br />
życzenie przygotować – dziś są to uterenowione<br />
i terenowe, uniwersalne i specjalizowane, zmilitaryzowane<br />
i militarne warianty klas tonażowych<br />
średniej i ciężkiej, dostępne jako 2-, 3- i 4-osiowe<br />
podwozia oraz 2- i 3-osiowe ciągniki siodłowe.<br />
W efekcie w kategoriach sprzętu wsparcia logistycznego,<br />
których produkcję zabezpiecza Jelcz,<br />
na krajowym rynku wyeliminowano jakąkolwiek<br />
konkurencję, bo taką świadomą politykę antykonkurencyjną<br />
prowadzi odbiorca. Wydaje się<br />
jednak, że co najmniej w kilku przypadkach element<br />
wolnorynkowej rywalizacji zwyczajnie bardzo<br />
by się przydał, szczególnie w odniesieniu do<br />
dwóch czynników – skłonienia Jelcza do stałego<br />
postępu i unowocześniania większości swoich<br />
wyrobów oraz rynkowej dbałości o ceny, które<br />
dzisiaj bynajmniej do wybitnie atrakcyjnych się<br />
Jelcz 442.32 4×4 sukcesywnie zastępuje Stary 266 i powinien stać się<br />
podstawową ciężarówką średniej klasy tonażowej i wysokiej mobilności<br />
w Siłach Zbrojnych RP. Jest jaki jest, gdyż do tej pory nie rywalizował bezpośrednio<br />
z żadnym z konkurentów, co pozwoliłoby jego konstruktorom na<br />
wytycze-nie oczywistych kierunków jego modernizacji i dalszego rozwoju.<br />
Jelcz P/S662.43 6×6 to pozostający nieco w cieniu wół roboczy taboru samochodowego kategorii wysokiej<br />
ładowności i wysokiej mobilności taktycznej w Wojsku Polskim.<br />
42 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Przemysł obronny<br />
Armija <strong>2019</strong> – ewolucja bez rewolucji<br />
Tomasz Szulc<br />
Międzynarodowe Forum<br />
Wojskowo-Techniczne Armija<br />
jest formalnie okazją do prezentacji<br />
sprzętu dla wszystkich rodzajów wojsk,<br />
niemniej najwięcej jest na nim nowinek<br />
z dziedziny uzbrojenia wojsk lądowych.<br />
Nic w tym dziwnego, gdyż równolegle<br />
są organizowane wystawy specjalistyczne<br />
– morska IMDS w Sankt Petersburgu<br />
i lotnicza MAKS w Moskwie.<br />
Fotografie w artykule, jeśli nie zaznaczono inaczej,<br />
Wiktor Druszlakow.<br />
Cz. 2 Sprzęt lotniczy,<br />
morski i nie tylko<br />
Wtym roku odbywają się te wszystkie<br />
wspomniane przedsięwzięcia, co jest<br />
oczywistą przesadą i musi doprowadzić<br />
albo do demonstracji niektórych nowości<br />
dwu- czy nawet trzykrotnie w jednym roku, albo<br />
do ich „rozproszenia” pomiędzy trzy imprezy, odbywające<br />
się na przestrzeni dwóch miesięcy. Ponieważ<br />
jednak Armiję firmuje Ministerstwo Obrony<br />
Federacji Rosyjskiej, przedsięwzięcie ma dużą<br />
„siłę przebicia” i pojawiają się na niej zarówno nowości<br />
lotnicze, jak i okrętowe.<br />
Sprzęt lotniczy<br />
Wielkie emocje wzbudziła informacja, podana<br />
przez organizatorów Forum na kilkanaście dni<br />
przed jego rozpoczęciem, że wśród eksponatów<br />
znajdzie się bezzałogowy samolot bojowy Ochotnik-B<br />
firmy Suchoj. Maszyna jest znana analitykom<br />
Model latający bezzałogowca Ochotnik-B.<br />
Su-24M2 w „syryjskim” ukryciu polowym z bogatym zestawem uzbrojenia.<br />
z fotografii wykonanych nieoficjalnie na lotnisku<br />
w Nowosybirsku i niedawnego satelitarnego zdjęcia<br />
płyty lotniska w Achtubińsku, wykonanego<br />
podczas pokazu nowego sprzętu dla prezydenta<br />
Władimira Putina 14 maja br. Niezależnie od<br />
tego prezentacja Ochotnika-B byłaby sensacją.<br />
Organizatorzy dotrzymali słowa, ale tylko częściowo<br />
– pokazano podobny aerodynamicznie<br />
do oryginału model ze stałym podwoziem, używany<br />
zapewne przez firmę Suchoj do prób w locie.<br />
Podano przy okazji podstawowe dane gabarytowe:<br />
długość 19 i rozpiętość 14 m, które są<br />
jednak na pewno nieprawdziwe. Nie ulega bowiem<br />
wątpliwości, że rozpiętość Ochotnika-B jest<br />
większa niż długość i według różnych analityków<br />
wynosi od 17,5 do 19 m, natomiast długość – od<br />
13,5 do 15 m. Wszystko wskazuje na to, że bliższe<br />
prawdy są większe z podawanych wymiarów.<br />
Sama koncepcja Ochotnika-B jest dość ambitna<br />
– maszyna jest napędzana silnikiem AL-31/-41<br />
– dwa takie napędzają wszystkie samoloty z rodziny<br />
Su-27 i jeśli zostanie zachowana komora dopalania,<br />
będzie osiągała prędkość naddźwiękową.<br />
Duże rozmiary oznaczają możliwość przenoszenia<br />
w wewnętrznych komorach znacznej ilości uzbrojenia.<br />
Nie ma informacji o stopniu autonomii Ochotnika-B,<br />
czyli zaawansowaniu jego sztucznej inteligencji.<br />
Niezależnie jednak od tego wiadomo, że<br />
będzie to maszyna droga – porównywalna cenowo<br />
do załogowego samolotu bojowego. Oczywiście,<br />
wielkim siłom powietrznym są niezbędne i takie<br />
„kosztowne drobiazgi”, ale znacznie bardziej<br />
potrzebne są prostsze i znacznie tańsze bezzałogowce,<br />
zdolne do wykonywania podobnych zadań,<br />
a których strata nie będzie tak bardzo bolesna.<br />
A takich maszyn rosyjskie lotnictwo nadal nie ma.<br />
Po raz pierwszy wystawiono także znacznie<br />
mniejszy bezzałogowiec rozpoznawczo-patrolowy<br />
Korsar. Ma rozpiętość 6,5 m i długość 4,2 m,<br />
masę startową 200 kg i jest napędzany silnikiem<br />
tłokowym o mocy 37 kW/50,3 KM. Ma utrzymywać<br />
się w powietrzu przez 10 h, a zasięg patrolowania<br />
wynosi 120 km.<br />
Nowością był bezzałogowy Skalpiel firmy ZALA,<br />
będącej obecnie częścią koncernu Kałasznikow.<br />
O ile wcześniejsze konstrukcje Zali miały konfigurację<br />
samolotów, często w układzie latającego<br />
skrzydła, to Skalpiel jest bardziej skrzydlatą rakietą,<br />
choć napędza go silnik elektryczny ze śmigłem<br />
pchającym. Jego konstruktorzy twierdzą, że będzie<br />
wykonywał szerokie spektrum zadań – od<br />
typowo rozpoznawczych do uderzeniowych.<br />
52 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Uzbrojenie lotnicze<br />
Remote Carrier Airbusa to przykład rozwijania koncepcji współpracy platform załogowych i bezzałogowych, które mają wspierać te pierwsze.<br />
Salon International de l’Aeronautique<br />
et de l’Espace <strong>2019</strong><br />
Łukasz Pacholski<br />
Czerwcowy 53. Międzynarodowy Salon<br />
Lotniczy i Kosmiczny w Paryżu był<br />
doskonałą okazją do prezentacji nowych<br />
rozwiązań, koncepcji oraz oficjalnych<br />
i nieoficjalnych rozmów pomiędzy<br />
przedstawicielami przemysłu,<br />
kontrahentami, ale także mediów.<br />
Obok, prezentowanych w pierwszej<br />
części relacji, samolotów i śmigłowców,<br />
osobnym tematem jest uzbrojenie<br />
lotnicze, w którym to obszarze także<br />
można wskazać kilka ciekawostek.<br />
Ilustracje w artykule: Łukasz Pacholski, MBDA.<br />
Cz. 2 Uzbrojenie<br />
Co warto odnotować, premiery zaprezentowali<br />
nie tylko producenci ze Starego<br />
Kontynentu, ale także z Azji i Stanów<br />
Zjednoczonych.<br />
Paryskie nowości MBDA<br />
Europejski potentat rakietowy zaprezentował<br />
w Paryżu znane, a w wielu przypadkach sprawdzone<br />
w realnych działaniach bojowych, produkty, ale<br />
także makiety nowych projektów, które mają być<br />
odpowiedzią na potrzeby sił zbrojnych państw Europy.<br />
Wszystkie produkty wpisują się także w koncepcję,<br />
która zakłada: wykonywanie uderzeń na<br />
głębokie tyły przeciwnika z wykorzystaniem pocisków<br />
manewrujących, uderzenia na cele naziemne<br />
szczebla taktycznego z użyciem precyzyjnych<br />
środków bojowych zdolnych do rażenia spoza obszaru<br />
oddziaływania na nosiciel zaawansowanych<br />
systemów obrony przeciwlotniczej, walki powietrznej<br />
na średnich i dużych dystansach, umożliwienia<br />
penetracji obszaru powietrznego przeciwnika<br />
przez systemy bezzałogowe wspierające<br />
samoloty, a także samoobronę załogowych statków<br />
powietrznych.<br />
Wśród nowości, prezentowanych premierowo<br />
w postaci makiet, uwagę zwracała rodzina Smart,<br />
prace nad którą wydają się być reakcją na rosnącą<br />
popularność amerykańskich lekkich bomb kierowanych<br />
Boeing GBU-39 SDB i Raytheon GBU-53/B.<br />
Pierwszy przedstawiciel nowej rodziny – Smart-<br />
Glider – stanowi odpowiedź na zapotrzebowanie<br />
francuskiego lotnictwa, m.in. odnośnie precyzyjnego<br />
środka rażenia o masie do 200 kg. Dzięki jego<br />
wymiarom i masie wielozadaniowe samoloty bojowe<br />
(Mirage 2000 i Rafale, a w dalszej perspektywie<br />
czasu także SCAF/FCAS) będą mogły zabrać do<br />
18 takich środków bojowych na wielozamkowych<br />
belkach HSL. SmartGlider nie ma własnego napędu,<br />
stąd jego zasięg jest uzależniony od wysokości<br />
zrzutu. Nieoficjalnie mówi się nawet o dystansie<br />
sięgającym 100 km w przypadku zrzutu z 10 000 m.<br />
Drugim członkiem rodziny jest SmartCruiser, którego<br />
główną różnicą jest dodanie sekcji napędowej.<br />
Wersja jest rozwijana równolegle i wpisuje się<br />
w koncepcję rozwoju uzbrojenia zdolnego do atakowania<br />
celów naziemnych z dystansu zabezpieczającego<br />
nosiciel przed zestrzeleniem przez nowoczesne<br />
rakietowe zestawy przeciwlotnicze. Co<br />
ważne, producent zakłada opracowanie również<br />
wersji o większej masie (do 1300 kg), w zależności<br />
od zapotrzebowania potencjalnych klientów. Rodzina<br />
Smart stanowi uzupełnienie obecnej oferty<br />
MBDA, która obejmuje pociski kierowane Brimstone<br />
i SPEAR.<br />
Obok Smartów drugą premierą były autonomiczne<br />
zasobniki szybujące Remote Carrier 100 i Remote<br />
Carrier 200, różniące się wymiarami oraz masą całkowitą.<br />
Według koncepcji MBDA, amunicja tego typu<br />
może służyć do różnych zadań. Dzięki modułowej<br />
konstrukcji można w nich zainstalować sensory<br />
i efektory pozwalające np. na unieszkodliwienie<br />
elementów systemu obrony przeciwlotniczej. Oba<br />
typy zasobników mają być przenoszone przez wielozadaniowe<br />
samoloty bojowe, w ich konstrukcji<br />
(przynajmniej według prezentowanych w Paryżu<br />
wizji) zastosowano układ pocisków manewrujących<br />
o zredukowanej skutecznej powierzchni odbicia<br />
radiolokacyjnego.<br />
Inną nowością były także makiety potencjalnych<br />
następców pocisków Storm Shadow i ASMP-A.<br />
MBDA zaprezentowała wizję nowych pocisków<br />
manewrujących, określanych na koncepcyjnym<br />
etapie prac jako Subsonic Cruise Missile i Supersonic<br />
Cruise Missile. Jak wskazują same nazwy,<br />
główna różnica pomiędzy nimi to prędkość.<br />
Pierwszy z nich ma atakować cele naziemne i nawodne<br />
z nosiciela operującego na małej wysokości,<br />
przy prędkościach poddźwiękowych, drugi<br />
z kolei ma być potencjalnym następcą pocisku<br />
ASMP-A o prędkości Ma = 3, używanego wyłącznie<br />
przez francuskie lotnictwo i przenoszącego<br />
głowicę jądrową. Przedstawiciele MBDA zakładają,<br />
że oba projekty koncepcyjne mogą zostać wykorzystane<br />
przy opracowaniu pocisku przeciwokrętowego<br />
nowej generacji dla Marine nationale i innych<br />
odbiorców.<br />
58 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Okręty wojenne<br />
Suffren – nowa generacja SNA<br />
Suffren, prototypowy okręt podwodny typu Barracuda, w czasie prezentacji 12 lipca. Jednostkę cechuje dopracowany kształt hydrodynamiczny kadłuba. Na rufie widać<br />
usterzenie w kształcie litery X, zastosowane po raz pierwszy na okręcie atomowym. Ozdobny banner zakrywa antenę sonaru burtowego o powierzchni około dwukrotnie<br />
większej od zastosowanych na zmodernizowanych Rubisach czy konwencjonalnych Scorpène.<br />
Tomasz Grotnik<br />
Program budowy nowej generacji<br />
atomowych uderzeniowych okrętów<br />
podwodnych dla Marine nationale,<br />
określanych we Francji jako SNA<br />
– Sous-marin nucléaire d’attaque<br />
– zainicjowano już w 1998 r. Jednak<br />
musiało upłynąć kolejnych kilka lat<br />
do zawarcia kontraktu i dalszych<br />
kilkanaście, aby prototyp okrętu mógł<br />
ujrzeć światło dzienne. Stało się to<br />
na początku lipca br. w normandzkim<br />
Cherbourgu.<br />
Ilustracje w artykule: Tomasz Grotnik, Naval Group,<br />
TechnicAtome, Ludovic Marin/AFP,<br />
DGA, MBD Design.<br />
12<br />
lipca w tamtejszej stoczni państwowego<br />
koncernu stoczniowego Naval Group<br />
odbyła się uroczysta ceremonia z udziałem<br />
licznych gości, wśród których byli: francuska<br />
minister sił zbrojnych Florence Parly, jej australijska<br />
odpowiedniczka Linda Reynolds, delegacje flot<br />
m.in. Brazylii, Indii, Malezji, przedstawiciele władz<br />
Francji i zagraniczne delegacje rządowe oraz wojskowe,<br />
jak również dziennikarze. Jednak o randze wydarzenia<br />
najlepiej świadczyła obecność prezydenta<br />
Republiki Francuskiej Emmanuela Macrona. Suffren,<br />
pierwsza uderzeniowa jednostka typu Barracuda, to<br />
jednocześnie 17. okręt podwodny z napędem jądrowym<br />
zbudowany we Francji, ale w podobnych ceremoniach<br />
uczestniczyło zaledwie dwóch jego poprzedników<br />
– na wcześniejszym takim wydarzeniu,<br />
prezentacji strategicznego Le Terrible w marcu 2008 r.,<br />
był Nicolas Sarkozy, zaś wodowanie pierwszego<br />
w ogóle okrętu z napędem jądrowym dla Marine<br />
nationale – Le Redoutable – w marcu 1963 r. zainaugurował<br />
gen. Charles de Gaulle.<br />
Tym razem nie było to jednak wodowanie, jak<br />
opisano to wydarzenie (fr. lancé, ang. launching),<br />
ani nawet roll-out, ponieważ wytaczanie jednostki<br />
z hali montażu końcowego im. inż. Maxime’a Laubeufa<br />
na platformę podnośnika do wodowania<br />
rozpoczęto 4 lipca, a zakończono nazajutrz. Nie<br />
chodziło tym bardziej o chrzest, bowiem laicyzacja<br />
we Francji ma się dobrze, i ten religijny obrządek<br />
nie jest już od dłuższego czasu praktykowany –<br />
przynajmniej w przypadku okrętów. Chodziło raczej<br />
o inaugurację, publiczną prezentację jednostki,<br />
rodzaj ceremonii przedstawiającej najnowszy<br />
wytwór rodzimego przemysłu.<br />
W służbie Force de Frappe<br />
Jedną z przyczyn wystąpienia Francji ze struktur<br />
wojskowych Sojuszu Północnoatlantyckiego<br />
w 1966 r., za czasów prezydentury de Gaulle’a, było<br />
dążenie do uzyskania pełnej samodzielności w zakresie<br />
obrony przed uderzeniem jądrowym ze<br />
strony ZSRS. Zintensyfikowano wówczas prace<br />
nad bronią jądrową, prowadzone przez cywilną<br />
Komisję Energii Atomowej (CEA, Commissariat a l’énergie<br />
atomique). Cztery lata później de Gaulle podjął<br />
decyzję o stworzeniu Force de frappe (dosł. sił<br />
uderzeniowych, co należy rozumieć jako siły odstraszania).<br />
Ich istotą miała być całkowita niezależność<br />
Rubisy to najmniejsze na świecie bojowe okręty podwodne z napędem atomowym,<br />
co ograniczało ich zastosowanie. W Barracudach usunięto wady<br />
poprzedników. Na zdjęciu Saphir po modernizacji AMETHYSTE z „nowym”<br />
kadłubem kroplowym.<br />
Na wystawie Euronaval w Paryżu w 2006 r. pokazano model-przekrój Barracudy. Dwa miesiące później<br />
podpisano kontrakt na budowę serii SNA. Pokazuje on jeszcze toporny kształt obudowy kiosku<br />
i DDS, ale ogólny układ zachowano.<br />
66 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Przemysł obronny<br />
Możliwość zwiedzania najnowszych rosyjskich okrętów jest bezapelacyjnie atutem IMDS, dostrzeganym zarówno przez specjalistów, jak i publiczność.<br />
IMDS <strong>2019</strong> W kierunku dna?<br />
Andrzej Nitka<br />
Pomiędzy 10 a 14 lipca w centrum<br />
wystawienniczym Lenexpo<br />
w Sankt Petersburgu odbył się<br />
IX Międzynarodowy Salon Techniki<br />
Morskiej – International Maritime<br />
Defence Show (IMDS). Wystawa ta,<br />
mimo ewidentnego spadku znaczenia,<br />
nadal jest dobrą okazją do zapoznania<br />
się z ofertą rosyjskich przedsiębiorstw<br />
i placówek naukowo-badawczych,<br />
przeznaczoną zarówno na eksport,<br />
jak i dla własnej floty oraz<br />
innych służb państwowych.<br />
Ilustracje w artykule: Andrzej Nitka, Newskie PKB.<br />
Fregata Admirał Fłota Kasatonow, drugi okręt projektu 22350.<br />
Za sprawą radykalnego ochłodzenia stosunków<br />
z Zachodem wystawa właściwie straciła<br />
swój międzynarodowy charakter. Według<br />
oficjalnych statystyk w IMDS 2015 wzięło<br />
udział 423 wystawców reprezentujących 28<br />
państw, dwa lata później było ich 443 z 31 państw,<br />
zaś w tym roku 353 z 29 państw, w co trudno<br />
uwierzyć, ponieważ przytłaczająca większość stoisk<br />
należała do firm rosyjskich. Najprawdopodobniej<br />
organizatorzy do zagranicznych wystawców<br />
zaliczali tych, którzy przedstawiali swoje wyroby<br />
za pośrednictwem rosyjskich pośredników, jak<br />
również spółki joint-venture takie jak BrahMos Aerospace.<br />
Firmy zagraniczne, które miały własne stoiska,<br />
można było policzyć na palcach jednej ręki.<br />
O tym, że IMDS traci międzynarodowy zasięg<br />
świadczy również znaczne zmniejszenie liczby zagranicznych<br />
delegacji je odwiedzających. Według<br />
tych samych statystyk, w 2011 r. swój udział w tragach<br />
zgłosiło 91 delegacji z 68 państw, w 2013 r.<br />
było to 75 delegacji z 51 państw, w 2015 było ich<br />
46 i reprezentowały one 39 państw, a dwa lata<br />
później była to bardzo zbliżona liczba, zaś obecnie<br />
było ich 50, ale tylko z 36 państw. Taka sytuacja<br />
powoduje, że IMDS ma dwa oblicza. Pierwsze,<br />
które zdecydowanie traci na znaczeniu, skierowane<br />
do odbiorców zagranicznych nadal zainteresowanych<br />
zakupem rosyjskiego uzbrojenia, czyli<br />
głównie państw azjatyckich i afrykańskich. Drugie,<br />
czysto rosyjskie, podczas którego wytwórcy wyposażenia<br />
potrzebnego do budowy jednostek<br />
pływających mogą zaprezentować swoje produkty<br />
odbiorcom końcowym.<br />
Okręty z bliska<br />
Tak jak i w latach poprzednich bezapelacyjnym<br />
atutem IMDS jest możliwość przyjrzenia się z bliska<br />
okrętom cumującym przy nabrzeżach Dworca<br />
Morskiego i Lenexpo. Jednak zajęcie przez Rosję<br />
Krymu i związane z tym ochłodzenie relacji<br />
z Zachodem spowodowało, że od kilku lat nie ma<br />
wśród nich jednostek zagranicznych. Co zrozumiałe,<br />
gospodarze starali się wypełnić tą lukę prezentując<br />
wiele własnych jednostek. W tym roku<br />
z zapowiadanych wcześniej nie zobaczyliśmy jedynie<br />
dużego okrętu desantowego Piotr Morgunow,<br />
czyli drugiej jednostki proj. 11711, który przygotowywany<br />
jest dopiero do pierwszych prób<br />
morskich w stoczni Jantar w Kaliningradzie.<br />
Nie skorzystano natomiast z możliwości zaprezentowania<br />
prototypowego patrolowca Wasilij<br />
Bykow proj. 22160, (więcej w <strong>WiT</strong> 1/<strong>2019</strong>),<br />
który w związku z paradą z okazji święta Wojenno-Morskowo<br />
Fłota, odbywającą się w Sankt Petersburgu<br />
w ostatni weekend lipca, przeszedł<br />
z Morza Czarnego na Bałtyk i w czasie wystawy<br />
przebywał w Kronsztadzie. Wśród okrętów WMF<br />
FR i jednostek Straży Granicznej, które po raz<br />
pierwszy można było zobaczyć w trakcie IMDS<br />
należy wymienić: Admirała Fłota Kasatonowa,<br />
Mytiszczy i Kamczatkę. Bez wątpienia te dwie<br />
pierwsze jednostki były gwiazdami salonu.<br />
Fregata Admirał Fłota Kasatonow (431) jest pierwszą<br />
seryjną jednostką proj. 22350 zbudowaną przez<br />
stocznię Siewiernaja Wierf` w Sankt Petersburgu.<br />
Jej stępkę położono 26 listopada 2009 r., zwodowano<br />
ją 12 grudnia 2014 r., zaś próby morskie, które<br />
realizowane są na Bałtyku, rozpoczęła 21 grudnia<br />
ub.r. Według aktualnych planów jednostka ta ma<br />
znaleźć się w służbie jeszcze w tym roku. Z innych<br />
okrętów tej serii – prototypowy Admirał Fłota Sowietskowo<br />
Sojuza Gorszkow (454) wszedł do służby<br />
28 lipca 2018 r., po ponad 12 latach budowy i prób.<br />
Kolejne dwie fregaty serii – Admirał Fłota Gołowko<br />
i Admirał Fłota Sowietskowo Sojuza Isakow<br />
– znajdują się w różnych stadiach budowy. Mają<br />
być ukończone do 2022 r., pod warunkiem jednak,<br />
że uda się pokonać wszelkie problemy związane<br />
z zastąpieniem w ich siłowniach komponentów<br />
pochodzących z Ukrainy przez zespoły<br />
wyprodukowane w Rosji. Pierwsze kroki w tym<br />
kierunku zostały już zrobione, jako że w lutym br.,<br />
76 Wojsko i Technika • Sierpień <strong>2019</strong><br />
www.zbiam.pl
Change language