Fachowy Elektryk 2/2019

oświetlenie
elektryka
Aktualne trendy
W świecie automatycznego oświetlenia biurowego pojawiło się ostatnio
kilka nowych trendów – i nie chodzi tu o tendencję do przestawiania się
na energooszczędne źródła światła, na diody LED, bądź starania o maksymalnie
wierne odwzorowywanie barw otoczenia dzięki zastosowaniu optymalnego
światła, gdyż są to już działania mainstream’owe. Chodzi o kilka
nowatorskich idei i rozwiązań dopiero zaznaczających swoją obecność
na rynku, z których dwa najciekawsze zostały opisane poniżej.
• Wiadomo, że światło wpływa na naszą psychikę, nastroje, nasze samopoczucie.
Wiadomo też, że światło naturalne – słoneczne – zmienia
się w ciągu całego dnia. Południowe silne światło jest dla nas naturalne
i oczywiste o swojej właściwej porze, jednak późnym wieczorem
spowoduje dyskomfort. Podobnie ze światłem wieczorowym – nie jest
oczekiwane w porze wczesnego przedpołudnia – a gdyby wówczas się
pojawiło, powodowałoby uczucie rozdrażnienia, wywołałoby poczucie,
że „coś jest nie tak”. W biurach często spędzamy czas od godzin porannych
do wieczornych, podczas których naturalne światło zmienia się
stopniowo – pozornie w sposób niezauważalny, ale jednak podświadomie
przez nas odczuwany. Producenci oświetlenia od pewnego czasu podejmują
próby naśladowania zmian naturalnego światła, by zapewnić nam
większy komfort i robią to poprzez rozwiązania regulujące natężenie,
temperaturę barwową czy stopień rozproszenia światła, udanie naśladując
naturę. Takie produkty pozwalają też na zakłócanie cyklu, gdy jest
to uzasadnione. Jeśli wieczorem pracowników czeka wytężony wysiłek
umysłowy, to wówczas ich zmęczenie można w dużej mierze pokonać
poprzez ustawienie światła typowego dla godzin przedpołudniowych,
kiedy to z reguły pracują najintensywniej przy białym świetle. Narzucone
w ten sposób ostre światło zmobilizuje mózgi pracowników do bardziej
wytężonej pracy, niejako trochę je oszukując.
• Inteligentne systemy oświetleniowe mogą się uczyć zwyczajów dotyczących
korzystania z oświetlenia w określonych pomieszczeniach lub całych
kompleksach pomieszczeń. Producenci takich rozwiązań dostarczają
moduły, które zapamiętują w ciągu tygodnia lub kilku tygodni wszystkie
powtarzające się praktyki, tworząc z nich swoistą mapę, czy też raczej
program, na którym system zaczyna się coraz intensywniej opierać. Pozwala
to często zwolnić użytkowników z nieco mozolnej chwilami pracy,
jaką jest programowanie ustawień na dni robocze i na dni, gdy biura pozostają
puste. System robi to za nich – sam się uczy i stopniowo wdraża
dopracowany grafik oparty na autentycznej obserwacji tego, co się dzieje
w określonych pomieszczeniach. Dzięki temu uruchomienie oświetlenia
w kluczowych miejscach tuż przed rozpoczęciem prac w biurach oraz
wygaszenie go po określonym czasie może odbywać się automatycznie
bez potrzeby programowania tej funkcji przez człowieka. Oczywiście jeśli
któryś pracownik zostaje dłużej po godzinach, czujniki pilnują, by jego
stanowisko pracy było właściwie oświetlone.
zasilających przy pomocy dwużyłowej linii
sterującej, która jest niezależna od linii zasilającej.
Możliwości DALI są bardzo duże,
gdyż jest on uniwersalnym interfejsem
dla wszystkich składników: sterowników
oświetleniowych, czujników ruchu i obecności,
cyfrowych ściemniaczy, układów zasilających
i samych opraw. W tym systemie
grupy opraw oświetleniowych nie muszą
być przypisywane na etapie projektowania
– można je później ustawić przy pomocy
sterownika, (pojedyncze oprawy jak i grupy
opraw nie są ze sobą połączone na stałe
lecz przypisywane przez sterownik, przy
czym składy grup można w każdej chwili
modyfikować). Do włączania oświetlenia
nie używa się przekaźników – odbywa się
to wyłącznie poprzez linię sterującą. Ważną
cechą systemu DALI jest zgłaszanie przez
uszkodzone oprawy swego aktualnego statusu
do sterownika, który następnie prezentuje
stosowny raport – jest to bardzo przydatne
w przypadku dużych projektów.
Producenci oświetlenia dla biur oferują
często rodzime systemy oparte na DALI,
sygnowane swoimi własnymi nazwami
i pozwalające na kontrolę oświetlenia w pojedynczych
pomieszczeniach biurowych jak
też na całych piętrach. Praktycznie wszystkie
zapewniają sterowanie z poziomu kontrolera
naściennego, tabletu i smartfona,
czy też komputera podłączonego do lokalnej
sieci WiFi. Instalacje oparte na DALI
dają niespotykaną elastyczność, pozwalają
oprzeć się na czujnikach, które załączają
światło przy zbyt małej luminacji w biurze
i zawsze wtedy, gdy zostaną tam wykryte
osoby, ale też dają możliwość zdalnego
sterowania światłem bez oglądania się
na czujniki. Co więcej – pozwalają ustawiać
cykliczne i powtarzalne harmonogramy zachowania
oświetlenia w danym pomieszczeniu
lub w grupie pomieszczeń. Systemy
oparte na protokole DALI łatwo też integrują
się z istniejącymi systemami automatyki
budynków i pomieszczeń i dotyczy to również
współpracy z systemami KNX. Taką
współpracę umożliwiają konwertery DALI
-KNX, które pozwalają na wymianę informacji
między obydwoma sieciami i są łatwe
w konfiguracji.
W kontekście systemów inteligentnego sterowania
oświetleniem w biurach opartych
na DALI i sprzężonych z KNX, protokół ten
pozwala na ogromne oszczędności dzięki powiązaniu
tych systemów z systemami kontroli
okien, rolet czy systemami wentylacyjnymi.
Przykładem niech będzie jedno z rozwiązań
możliwych do realizacji w średniej wielkości
sali biurowej, w której znajduje się kilka poszczególnych
boksów dla pracowników:
• oświetlenie w biurze jest załączane manualnie
i aktywuje w ten sposób czujnik
ruchu ze stałą kontrolą natężenia
oświetlenia,
• oświetlenie gasi się automatycznie po
wyjściu pracowników (reakcja na brak
ruchu i obecności),
• system kontroluje jednocześnie precyzyjne
przysłanianie rolet dla osiągnięcia
optymalnego poziomu światła dziennego
w biurze,
• gdy w biurze nie ma nikogo latem, rolety są
zasłaniane, by pomieszczenie się nie nagrzewało,
zimą zaś odwrotnie – są odsłaniane.
74 Fachowy Elektryk