1-Sumusul envar ve kunuzul esrar İbnil Hac Tilmisani Hicri 737 yılı 443 sayfa Çeviri İdris Çelebi

408 ----------------------------------------------- İBNİL HAC TİLMİSANİL MAĞRİBİ
badıcın içinde 2-10 arasında tohum bulunur. İri ve yassıca olan
tohumların siyah renkte uzunca bir göbeği vardır. Latince ismi:
Vicia faba dır.
26. Fülfülü Rumi: Bac biberi, Hint biberi, Fülfülü ahmer ve
Kırmızı biber de denir.
27. Ğaliye: Kadınların saçlarına sürdükleri, Misk ve Amber
karışımı, siyah renkli, hoş kokulu macun.
28. Haltit: Hantit, Hiltit, Hıthıt, Şeytan tersi, Encüzan, Ancudan,
Kadı ağacı ve Seceretü Ebu Bekr de denir. Maydanozgiller
familyasından,parçalı yapraklı,sarı çiçek li,kalın köklü otsu bitki.Bu
bitkinin kökleri çizilerek sızdırılan zamkada aynı isim verilir.Bu
zamk sarı esmer renkli, yumuşak balmumu kıvamında reçineli
zamktır.Bu zamk pis kokulu reçine olup,sinirleri teskin edici olarak,
Avrupa da toz,hap ve ihtikan (Şırınga) şeklinde adale ve sinir
gerginliğini gidermek için kullanılmaktadır.Bilimsel ismi: Ferula
assa foetida dır.
29. Harmel: Üzerlik, İlezik, Nazar otu ve Zazabi diye isimleri
vardır. Sedefotugiller familyasından, Afrika, Asya ve Amerika nın
sıcak bölgelerinde yetişen otsu bitki. Üzerliğin en iyi bilinen türü,
Akdeniz ülkelerinde yaygın 70 cm yükseklikte, tüysüz, parçalı
yapraklı, beyaz çiçekli, çok yıllık ve çalı görünümündeki “Adi
Üzerlik” ismindeki bitkidir. Meyvesi nohut büyüklüğünde ve çok
tohumludur. Tohumları 3-3,5 mm. uzunlukta, piramit biçiminde,
üzeri pürtüklü, kırmızımtırak esmer renkte kokusuz ve az acıdır.
Latince ismi: Peganum Harmala.
30. Hasalban: Haslüban, Hasalüban, Fülfüliye, Kuşdili otu,
Biberiye, Lisan-ül asafir, İklilül cebel, İklilül berri, Beyaz Püren ve
Dürdar da denir. Ballıbabagillerden, Akdeniz kıyı bölgelerinde çok
yetişir. Karşılıklı dizilmiş, uzun saplı üst yüzü koyu yeşil, alt yüzü
beyaz, hep yeşil yaprakları, kısa salkım biçiminde bir araya
toplanmış mavi renkli çiçekleri olan, boyu iki metreye varan kokulu
çalı. Genç sürgünleri baharat olarak kullanılır. Çiçekleri
demlendiğinde uyarıcı etki yapar. Latincesi: Rosmarinis officinalis.
31. Havlan: Havlani mekki, Şakayik, Mensuru berri ve Hudad
da denir. Düğünçiçeğigiller familyasından, büyük kırmızı çiçekli,
parçalı yada bütün yapraklı ve etli, yumruca köklü çok yıllık otsu
yada çalımsı bitki. Birçok çeşidi vardır. Latincesi: Paeonia, Peony.
Pivoina dır.