Morze_2_2019_opt

More documents

Recommendations

Info

II wojna światowa Tadeusz Kasperski Dramatyczny koniec zasłużonego weterana Rankiem 18 lutego 1944 r. Niemcy odnieśli ostatni większy sukces na Morzu Śródziemnym w walkach z Royal Navy, gdy w odległości 35 Mm od Neapolu okręt podwodny U 410 skutecznym atakiem torpedowym zatopił HMS Penelope. Była to dla Royal Navy niepowetowana strata, ponieważ zatopiony krążownik był jednostką zasłużoną, która zyskała wcześniej sławę dzięki udziałowi w licznych kampaniach, przeważnie na akwenie Morza Śródziemnego. Załoga Penelope odnosiła poprzednio w ryzykownych operacjach i bojach z wrogiem liczne sukcesy. Brytyjski okręt dobrze znali także polscy marynarze, bo niektóre niszczyciele i okręty podwodne PMW brały udział wraz z nim w niektórych akcjach bojowych lub w bezpośredniej obronie Malty. Narodziny okrętu Historia tego zasłużonego brytyjskiego okrętu rozpoczęła się w stoczni Harland & Wolff w Belfaście (Irlandia Płn.), gdy położono stępkę pod jego budowę 30 maja 1934 r. Kadłub Penelope zwodowano 15 października 1935 r., wszedł on do służby 13 listopada 1936 r. Działając w zespołach floty Royal Navy nosiła numer taktyczny 97. Krążownik lekki HMS Penelope był trzecim budowanym okrętem typu Arethusa. Planowano nieco większą liczbę tych Słynna fotografia krążownika lekkiego HMS Penelope w Gibraltarze po powrocie z Malty, którą opuścił 8 kwietnia 1942 r. Burta okrętu nosi ślady licznych uszkodzeń od odłamków bomb lotniczych. Fot. NHHC jednostek (co najmniej 5), ale zrezygnowano z tego na rzecz silniejszych i większych krążowników typu Southampton, powstających później jako „odpowiedź” Brytyjczyków na zbudowane w Japonii silnie uzbrojone (w 15 armat nieco ponad sześciocalowych) krążowniki typu Mogami 1 . W rezultacie powstały tylko 4 mniejsze, ale zdecydowanie udane brytyjskie krążowniki (o nazwach Arethusa, Galatea, Penelope i Aurora). Budowane od 1932 r. krążowniki lekkie typu Arethusa (znacznie mniejsze od już powstałych wówczas krążowników lekkich typu Leander o wyporności około 7000 t z silnym uzbrojeniem w postaci 8 armat kal. 152 mm), zamierzano w przyszłości wykorzystać do kilku istotnych zadań. Miały one zastąpić już przestarzałe krążowniki lekkie typu C i D z okresu I wojny światowej. Tamte miały wyporność 4000-5000 t. Były budowane niegdyś jako „niszczyciele niszczycieli”, choć realizację tego zadania mocno utrudniała im niewystarczająca prędkość, dużo mniejsza niż 30 w. Teraz nowe krążowniki typu Arethusa – szybsze od swoich poprzedników i znacznie zwrotniejsze od większych krążowników Royal Navy, w akcjach dużych zespołów floty 1 Amerykanie zbudowali podobnie uzbrojone krążowniki typu Brooklyn. Typ Mogami przezbrojono później w armaty kal. 203 mm w wieżach dwulufowych. Pisaliśmy o tym w poprzednim „Morzu”. miały zwalczać wrogie niszczyciele, a jednocześnie przewodzić własnym zespołom niszczycieli podczas starć bitewnych. Nadawały się też lepiej do działań rozpoznawczych jako krążowniki znacznie mniejsze, a przez to trudniejsze do wykrycia przez okręty przeciwnika. Nowe jednostki mogły być również przydatne w inny sposób. Brytyjczycy spodziewali się, że jeśli w przyszłości dojdzie do wojny z III Rzeszą, to Niemcy ponownie zastosują w walce na oceanach zamaskowane krążowniki pomocnicze. Okręty typu Arethusa uważano za jednostki, które będą wyjątkowo nadawać się do zwalczania wrogich krążowników pomocniczych, łamaczy blokady i statków zaopatrzeniowych. Wprawdzie główne uzbrojenie tych brytyjskich jednostek w postaci 6 armat kal. 152 mm wydawało się niewiele silniejsze niż niemieckich krążowników pomocniczych (też zazwyczaj uzbrajano je w podobną liczbę armat sześciocalowych), ale najcięższe działa na zamaskowanych statkach zazwyczaj tak rozmieszczano, że tylko 4 armaty mogły strzelać na jedną burtę, a to mogło dać przewagę Brytyjczykom w ewentualnym starciu z nimi. Ale dowódcy brytyjskich krążowników musieli pamiętać o tym, by taką walkę rozstrzygnąć na maksymalnie duży dystans i najlepiej z pomocą własnego wodnosamolotu, korygującego ogień z powietrza 2 . Działania brytyjskich krążowników na Atlantyku w tym charakterze mogły je także narazić na ataki okrętów podwodnych, choć i podczas planowanych działań na Morzu Śródziemnym, gdzie najczęściej zamierzano wykorzystywać te okręty w akcjach bojowych zespołów Royal Navy, takie niebezpieczeństwo zawsze istniało. 2 Praktyka pokazała później, że podczas II wojny światowej dowódcy alianckich krążowników nie zawsze umieli wykorzystać przewagę siły i zasięgu ognia własnych okrętów. 8 maja 1941 r. krążownik ciężki HMS Cornwall zatopił niemiecki krążownik pomocniczy Pinguin (Schiff 33) w rejonie Seszeli, choć brytyjski dowódca niepotrzebnie na początku starcia skrócił dystans do 8 km i jego okręt został uszkodzony kilkoma trafieniami. Tragedią skończyło się natomiast starcie krążownika lekkiego HMAS Sydney z krążownikiem pomocniczym Kormoran (Schiff 41) w Zatoce Rekiniej w pobliżu Australii 19 listopada 1941 r. Australijski dowódca starał się niemiecką jednostkę prawdopodobnie zmusić do poddania się („demonstracją siły” i wycelowanymi armatami) i zbliżył się do niej zaledwie na 1 km! To umożliwiło zdeterminowanym Niemcom jego zatopienie w gwałtownym starciu, a cała australijska załoga zginęła. Płonący Kormoran także zatonął, ale większość jego załogi uratowano. MORZE luty 2019 41
II wojna światowa Wojciech Holicki Niezwykły sukces Schnellbootów Ścigacze torpedowe Kriegsmarine (Schnellbooty) odniosły do połowy 1941 r. wiele sukcesów bojowych – miały na koncie między innymi zatopienie dwóch brytyjskich i dwóch francuskich niszczycieli. Ich działania na Bałtyku, związane z inwazją na Związek Radziecki, nie trwały długo i nie przyniosły szczególnie pokaźnego wydłużenia listy strat zadanych przeciwnikowi. W pierwszych dniach operacji „Barbarossa” udało im się jednak, jedyny raz podczas II wojny światowej, posłać na dno okręt podwodny, w dodatku wcale nie za pomocą torpedy. W planie najazdu na kraj Stalina Kriegsmarine odgrywała rolę marginalną – miała przede wszystkim „zakorkować” minami Zatokę Fińską, by zapobiec wyjściu jednostek przeciwnika na środkową część Bałtyku, gdzie zbiegały się linie żeglugowe łączące porty III Rzeszy ze szwedzkimi i fińskimi. Potem wystarczało tylko, by armie Wehrmachtu na północnym skrzydle frontu zdobywały kolejne bazy Floty Bałtyckiej, kończąc na Leningradzie. Duże okręty potrzebne byłyby więc na krótko, tylko dla zapobieżenia ewentualnej próbie ucieczki jednostek rosyjskich do neutralnej Szwecji. Trzon sił Kriegsmarine, które wyznaczono do działań na Bałtyku (było to łącznie około 130 jednostek), stanowiło 10 stawiaczy min. W planach operacyjnych przewidziano, że oprócz kutrów trałowych (Räumbootów) będą je osłaniać ścigacze, mające również samodzielnie wykonywać dywersyjne zadania minowe (każdy mógł zabrać 6 magnetycznych min dennych typu TMB) i ataki torpedowe. W tym czasie Niemcy mieli 3 flotylle tych okrętów, 1., 2. i 3. Były to formacje zaprawione w bojach, najpierw dzięki udziałowi w kampanii norweskiej, a potem miesiącom wypadów pod wschodnie wybrzeża Wielkiej Brytanii, mające w swoich szeregach dziewięciu oficerów wyróżnionych Krzyżami Rycerskimi Krzyża Żelaznego. Przerzucanie ich z baz nad Morzem Północnym na wschód rozpoczęło się w maju 1941 r., w połowie czerwca utworzona została w Gdyni, z kilku „oddelegowanych” okrętów, kolejna, 5. Najliczniejszą wśród tej czwórki była dowodzona przez kpt. mar. Friedricha Kemnade 3. flotylla, którą tworzyło 10 jednostek: S 31, S 34, S 35, S 54, S 55 oraz S 57 do 61. Tak jak 5. bazowała ona w portach niemieckich (1. i 2. popłynęły do Finlandii), a dokładnie w Memlu (Kłajpedzie) i Pillau (Piławie, obecnie to rosyjski Bałtyjsk). Swój udział w operacji „Barbarossa” 3. flotylla rozpoczęła w nocy z 21 na 22 czerwca, od zaminowania podejść do Lipawy (obecnie Liepaja, Łotwa) i Windawy (obecnie Ventspils, Łotwa), portów, które po zaanektowaniu krajów nadbałtyckich przez ZSRR stały się Pojedynek Schnellbootów S 35 i S 60 z radzieckim S-3 na okładce „Die Kriegsmarine”. O dystansie, na jakim toczyła się walka, świadczą „fruwające” granaty ręczne rzucane z okrętu Wuppermanna. Fot. zbiory Reinharda Kramera 50 luty 2019 MORZE
Page 1 and 2: ORP Drużno odmłodzony Baterie „
Page 3 and 4: Polska Marynarka Wojenna Tomasz Gro
Page 5: Polska Marynarka Wojenna Waldemar N
Page 9 and 10: Epoka pary i pancerza Maciej Szopa
Page 11 and 12: Podróże, muzea, wraki Timmy Gambi

Morze_2_2019_opt

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?