Morze_2_2019_opt

More documents

Recommendations

Info

Okręty współczesne Łukasz Pacholski Japońskie niszczyciele śmigłowcowe Największymi okrętami Morskich Sił Samoobrony Japonii są specyficzne jednostki, klasyfikowane – częściowo – jako niszczyciele śmigłowcowe. Czysto polityczne „zaszufladkowanie” pasowało do przedstawicieli, już wycofanej, pierwszej generacji tych konstrukcji. Obecnie znajdujące się w linii nowe pokolenie tej klasy stanowi pokłosie doświadczeń Japończyków, rozwoju technicznego, regionalnego wyścigu zbrojeń oraz zmian geopolitycznych w Azji Dalekowschodniej. Niniejszy artykuł ma na celu prezentację całej ósemki jednostek, które stanowiły i stanowią trzon nawodnych sił eskortowych Sił Samoobrony. Narodziny koncepcji Jak pokazały obie wojny światowe, kraj wyspiarski, dysponujący nawet licznymi siłami morskimi, można łatwo sparaliżować poprzez działania okrętów podwodnych. W czasie Wielkiej Wojny próbowały dokonać tego cesarskie Niemcy, szukające sposobu na pokonanie Wielkiej Brytanii – ówczesny poziom techniczny, a także znalezienie metod zaradczych przez Londyn przekreślił ten plan. W latach 1939-1945, ponownie, Niemcy byli blisko zadania ostatecznego ciosu przy użyciu U-Bootów – na szczęście zakończyło się to fiaskiem. Z drugiej strony globu podobne działania realizowała US Navy przeciwko siłom morskim Cesarstwa Japonii. W latach 1941-1945 amerykańskie okręty podwodne przyczyniły się do zatopienia 1113 japońskich statków handlowych, co stanowiło blisko 50% strat 1 . Skutecznie wyhamowało to wysiłek wojenny oraz komunikację pomiędzy Wyspami Japońskimi, jak też obszarami na kontynencie azjatyckim, bądź Oceanie Spokojnym. W przypadku kraju Kwitnącej Wiśni ważne jest także to, że drogą morską importuje się różnorodne produkty niezbędne do utrzymania przemysłu oraz społeczeństwa – wśród najważniejszych można wymienić surowce energetyczne. To stanowiło istotną słabość kraju w pierwszej połowie XX wieku, a także współcześnie. Nie może więc dziwić, że utrzymanie bezpieczeństwa na morskich szlakach komunikacyjnych stało się jednym z podstawowych zadań Morskich Sił Samoobrony Japonii od początku istnienia. Już w czasie II wojny światowej zauważono, że jednym z najlepszych sposobów zwalczania okrętów podwodnych, a więc głównego zagrożenia szlaków komunikacyjnych, było współdziałanie duetu – jednostka nawodna oraz lotnictwo, zarówno bazowania lądowego oraz zaokrętowane na pokładach okrętów wojennych. 1 1113 jednostki o łącznym tonażu 4 779 902 BRT, do tego można doliczyć 201 okręty wojenne o tonażu 540 192 t. Według danych powojennych, osobną kategorią są choćby straty wynikające z oddziaływania min morskich – na postawionych przez okręty podwodne zatonęło pięć statków handlowych o tonażu 18 553 BRT. Do tego należy także doliczyć 39 jednostek zatopionych przez okręty podwodne Wielkiej Brytanii oraz Holandii. O ile duże lotniskowce floty były zbyt cenne do oddelegowania ich do osłony konwojów i szlaków handlowych, tak brytyjski eksperyment z przebudową do roli lotniskowca eskortowego statku handlowego Hannover stał się początkiem masowej budowy jednostek tej klasy. Był to jeden z kluczy do alianckiego sukcesu w Bitwie o Atlantyk, a także w działaniach na Oceanie Spokojnym – na tym teatrze działań z usług okrętów tej klasy korzystała także (w ograniczonym zakresie) Japonia. Koniec wojny i kapitulacja Cesarstwa spowodowała przyjęcie restrykcyjnej konstytucji, która m.in. zakazywała budowy oraz eksploatacji lotniskowców. Oczywiście w latach 40. XX wieku nikt w Japonii nie myślał o budowę takich okrętów, choćby ze względów gospodarczych, finansowych oraz organizacyjnych. Wybuch zimnej wojny spowodował, że Amerykanie coraz mocniej zaczęli nakłaniać Japończyków do stworzenia lokalnych sił policyjno-porządkowych, mających na celu m.in. zabezpieczenie wód terytorialnych – ostatecznie utworzono je w 1952 r., a 2 lata później przekształcono w Morskie Siły Samoobrony (anglojęzyczna nazwa: Japan Maritime Self-Defense Force – JMSDF), jako część Japońskich Sił Samoobrony. Od początku głównymi zadaniami stojącymi przed morską częścią było zabezpieczenie morskich szlaków komunikacyjnych przed zagrożeniem ze strony min morskich oraz okrętów podwodnych. Trzonem stały się okręty przeciwminowe oraz eskortowe – niszczyciele i fregaty. Bardzo szybko dostawcą jednostek został lokalny przemysł stoczniowy, który kooperował z amerykańskimi firmami dostarczającymi, na bazie zgody Departamentu Stanu, wyposażenie i uzbrojenie pokładowe. Ich uzupełnieniem była budowa lotnictwa morskiego bazowania lądowego, które miało składać się z licznych eskadr patrolowych z możliwością zwalczania okrętów podwodnych. Z oczywistych względów nie było możliwości budowy lotniskowców – na Hiei typu Haruna w początkowym okresie służby. Okręt ma jeszcze stare systemy kierowania ogniem i żuraw na dachu hangaru (tu złożony). Fot. US Navy 22 luty 2019 MORZE
Polska Marynarka Wojenna Waldemar Nadolny Baterie „duńska” i „grecka” Ktoś, kiedyś pomylił numerację… a jaka być powinna? Powstałe na początku lat 30. XX wieku baterie „duńska” i „grecka” były pierwszymi pododdziałami artylerii nadbrzeżnej wybudowanymi na Półwyspie Helskim. Wielokrotnie przedstawiano je w literaturze tematu, i wydawać by się mogło, że nic już więcej na ich temat nie można napisać. Przez kilkadziesiąt lat w publikacjach używano błędnej numeracji baterii, a pierwszą próbę zmiany dotychczasowych ustaleń podjął niżej podpisany 1 . Dopiero kwerenda zasobów archiwalnych pomogła ostatecznie zmienić ten stan. Autor ma nadzieję, że lektura artykułu doprowadzi do tego, że inni twórcy w swoich opracowaniach będą stosować właściwą numerację. Skąd armaty polowe w Marynarce Wojennej? Pod koniec lat 20. XX wieku prowadzono w Polsce studia nad wprowadzeniem do uzbrojenia wojsk lądowych armat dalekonośnych. Na podstawie uchwały Komitetu dla Spraw Uzbrojenia i Sprzętu (z 6 lipca 1927 r.) polecono Polskiej Misji Wojskowej Zakupów w Paryżu zakupić do prób m.in. działa dalekonośne firmy Schneider. Umowa podpisana 10 maja 1928 r. przewidywała dostawę dwóch armat (tzw. greckie) kal. 105 mm o zasięgu 15 km (za kwotę 1 675 000 fr.) oraz dwóch armat (tzw. duńskie) kal. 105 mm o zasięgu 19 km (za 2 520 000 fr.) wraz z amunicją (po 450 nabojów). Armaty „greckie” miały być dostarczone do 10 maja 1930 r., natomiast „duńskie” do 10 lipca tr. Po przeprowadzeniu prób oraz analiz porównawczych oba wzory dział zostały przekazane do magazynów Centrum Badań Balistycznych w Zielonce. 1 R. Bąkowski, W. Nadolny „W cieniu sławnej siostry, czyli nie tylko baterią „cyplową” polska artyleria nadbrzeżna w 1939 roku stała”, Morze, Statki i Okręty nr specjalny 4/2014. Decyzja o wykorzystaniu niepotrzebnych armat w Marynarce Wojennej (dalej MW) zapadła prawdopodobnie już w 1930 r. Wskazywać na to może adnotacja na piśmie Departamentu Uzbrojenia Ministerstwa Spraw Wojskowych (z grudnia 1930 r.), jakie przesłał do szefa Sztabu Głównego (dalej SG). Otóż na polecenie szefa, w SG opracowano (przy pomocy firmy Schneider) projekt zamontowania armat typu duńskiego na platformach kolejowych, po otrzymaniu projektu SG opatrzył całość komentarzem: sprawa nieaktualna, działa otrzymała Mar. Woj. Konieczność posiadania przez MW obu typów armat wynikała bezpośrednio z planów ustawienia na cyplu Półwyspu Helskiego baterii nadbrzeżnej średniego kalibru. W czasie projektowania tej baterii okazało się, że bez względu na rodzaj zastosowanych dział będą one miały martwe pola ostrzału, szczególnie na małych odległościach. Uzyskawszy w 1930 r. zgodę na odstąpienie niepotrzebnych wojskom lądowym armat szef Kierownictwa Marynarki Wojennej (dalej KMW) wystąpił pismem (z 21 stycznia 1931 r.) do szefa SG o wydanie zarządzenia o przekazaniu dział MW. W piśmie kadm. Jerzy Świrski podkreślał, że oba typy dział mają charakterystyki, które w pełni odpowiadają założonym celom, oraz że ustawienie ich na stanowiskach może być wykonane w ramach budżetu na lata 1931/1932. Również sprawa zaopatrzenia w amunicję nie stanowiła problemu dla MW, ponieważ do dział „greckich” stosowano taką samą, jak do armat wz. 29 (używane w wojskach lądowych), natomiast szefostwo Państwowej Wytwórni Uzbrojenia nie widziało problemu w uruchomieniu produkcji amunicji do armat „duńskich” 2 . Pod ko- 2 Jak pokazała przyszłość uruchomienie produkcji amunicji tylko dla tych dwóch armat okazało niec stycznia 1931 r. szef SG zdecydował o przekazaniu armat KMW wraz z pozostałą po próbach amunicją podkreślając, że z chwilą ich ofiarowania odpowiedzialność za ustawienie, konserwację i wyposażenie w amunicję przechodzi na MW. Armata „grecka” – Canon de 105 Mle 25 Schneider, dalekonośna armata polowa firmy Schneider L/31 (dł. lufy 325 cm) z łożem kołowym dwuogonowym rozstawnym z podporą w przedniej części, na której działo spoczywa po rozstawieniu ogonów. Koła szprychowe z obręczami stalowymi przystosowane do trakcji konnej, zamek śrubowy, oporopowrotnik hydrauliczno- -pneumatyczny, odrzut lufy do 145 cm, amunicja rozdzielnego ładowania, ładunek miotający w woreczkach. Polskie armaty tego wzoru miały numery 105 i 106. Armata „duńska” – Canon de 105 Mle 1930 Schneider, dalekonośna armata polowa firmy Schneider L/48 (dł. lufy 504 cm) z łożem kołowym dwuogonowym, koła szprychowe z obręczami stalowymi przystosowane do trakcji konnej w dwóch jednostkach marszowych tj. łoże osobno i lufa osobno, zamek śrubowy, oporopowrotnik hydrauliczno- -pneumatyczny, nabój rozdzielnego ładowania, ładunek miotający w woreczkach. Polskie armaty tego wzoru miały numery 107 i 108 i armaty o takich się nieopłacalne, dlatego też w końcu postanowiono ją importować. Według wykazu sporządzonego w kwietniu 1938 r. bateria „grecka” posiadała pełny zapas amunicji natomiast w baterii „duńskiej” do tego stanu brakowało 880 naboi. Zakup 750 szt. pocisków wraz z ładunkami miotającymi znalazł się na liście zakupów, jakie miano zrealizować w ramach udzielonego przez Francję kredytu materiałowego. Jednak jak się okazało strona francuska w 1939r. nie była w stanie zrealizować tego zamówienia z powodu zaprzestania produkcji amunicji do tych armat. Fot. zbiory Autora (2) Armata dalekonośna kal. 105 mm Schneider wz. 1925/27 („grecka”) w widoku od tyłu. Armaty dalekonośne kal. 105 mm Schneider wz. 1930 („duńskie”) po zakończeniu walk ustawione w Gdyni na Scharnhorstplatz (obecnie Plac Grunwaldzki). 32 luty 2019 MORZE
Page 1 and 2: ORP Drużno odmłodzony Baterie „
Page 3: Polska Marynarka Wojenna Tomasz Gro
Page 7 and 8: II wojna światowa Wojciech Holicki
Page 9 and 10: Epoka pary i pancerza Maciej Szopa
Page 11 and 12: Podróże, muzea, wraki Timmy Gambi

Morze_2_2019_opt

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?