Mark Bregu - Tribuna Shqiptare

More documents

Recommendations

Info

NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 100 VJETORIT TE SHPALLJES SE PAVARESISE IMZOT NIKOLL KAÇORRI KRYENGRITJA E KURBININ NE DORESHKRIMIN E AT SHTJEFEN GJEÇOVIT 1903-1906 Vijon nga Nr. 59, faqe 80-116 (fund) Kta gjashtë pleq : Gjin Pjetri, Ali Kapllani, Paj Beg Paja, Ramazan Ali Asllani e Osmani i Hoxhës, që kjenë zgjedhë prej Dheut mbarë qysh shtekun e parë, për me qindrue e me i dalë zot Dheut e t‟drejtave, shkuen ke qeveritari i Krujës e ndër kta gjashtë njeni zuni (nisi) me kuvend, Gjin Pjetri : - Dheu mbarë flet për gojë t‟neve gjashtve, or Zontni, pra t‟a paçim uratën t‟na vështrosh pa mërzi, e ta marrish vesht gjygjin që Dheu ka ba. Zotnia jote, ka marrë vesht hollë e ma hollë punën e Dheut, se sa t‟zeza i hjek e sa krajata i kanë hyp n‟shpinë, e jo që vuen tuj u gjymtue, por dita me ditë shtohën e trillohen prej ksaj qeverie t‟Mbretit. Rrugë pa rrugë na keni ardhë n‟qafë, gjithë sa herë lypët, ju dhamë tuj lanë veten tonë keq, por kurrë s‟ju pamë t‟ngimë. Mirë ka thanë Plaku i motit : “ Miku i ngim nuk nderët kurrë !” Ashtu t‟thona dhe për Qeverinë t‟Mbretit : na ju mbajtëm keshëm për t‟mirën tonë, për etnit tonë, për miq tonë, por ju ishi ken aso miqsh që nuk nderën e nuk ngihën kurrë. Na keni lodhë ma, e s‟mund jena tuj ju bajtë tutje. Mbasi s‟maroka të ju e lypmja, sod po t‟thona, or zotni, me t‟dhanë kena, por aq sa t‟perkët e sa t‟jep rruga e gjygjit, e ma tepër s‟ke pse pret ti, as nuk ka vesh t‟presë Mbreti ! Kajmekamit i gufoi zemra, e pa se ja shkurtuen kambët e s‟diti si me u përgjegj, por he, sa mos t‟I linteëpeng mori fjalë e u tha : - Ket kuvend aq t‟të hjekun, unë s‟mund e mora vesht mirë, ju, m‟dukët dashki me ia kthye Mbretit shpinën ! - Jo, jo, ja priti Ali Kapllani, por si tha Gjini, me t‟dhanë s‟kena, por aq sa t‟përket e t‟ep GJIN PJETER MARK PERVIZI rruga e gjygjit; e kjo nuk do me thanë me ja kthye shpinën Mbretit !- Edhe mje m‟sod keni dhanë si asht rruga - ua priti Kajmekami. - E din lëkura jonë besa – ja dredhoi Paj Beg Paja. - More shka kje kje – foli Gjini – rruga asht me ja la Mbretit m‟dhetshe nja, por ju keni marr mje sod m‟shtatshe nja, prej t‟gjithë bimash. Kje shka kje, të thomi, or zotni, e tutje s‟ke ma tjetër fjalë ! - Qitni në fushëpra ato fjalë e t‟i marrin vesht – kuvendi Kajmekami. - Veshtro pra – ligjëroj Gjini : mje m‟kët vjet, zotnia juej, janë ba pass urdhnit t‟ Mbretit, jan ba pas kaptinës t‟uej, keni pas marrë m‟bimat e tokës (t‟mistrave e t‟lashtave) m‟shtatshe, e bulgut ja lishi gjasht pjesë, jase : m‟shtatë kapa (dui) merrshi nji, e bulgu gjashtë, e kjo punë, sado e bajtme me duresë t‟madhe mje m‟sod, prej sodit s‟un e bajmë ma, mbasi e shofim fikën tonë, tuj kenë jashta rrugës t‟Madhit t‟jetës. Sod pra jena tuj t‟diftue për mistra e t‟lashta (se për bima tjeraë flasim tjetër herë) që Qeveria mos t‟gabojë ma me shit t‟dhetat : as m‟shtatshe, as m‟tetshe, as m‟nanshe, por m‟dhetshe, se Dheu mbarë asht lidhë me nji gojë, mos me i la kurrë ndryshe se thona na, gjashtë veët t‟zgjedhun prej Dheut (popullit). - Un do t‟punoj - u tha Kajmekami – si mje m‟sod, e do t‟i shes t‟dhetat sikur i kam shit deri m‟sod. - E Dheu thotë siç more vesht – ja kthej Gjini – e zotnia jote n‟dashtë mund t‟i shesi edhe m‟pesëmdhetat n‟i daltë…Q‟aq, dhe aq t‟thamë, e tash jena tuj dalë, e do t‟a bajmë me dije qytetin, që në kjoftë se do t‟i blejnë t‟dhetat, mbas fjalës t‟zotnisë sate e jo mbas gjygjit tonë, t‟matën mirë para se t‟dalin ndër katunde me mbledh. U ngrejtën Pleqt e shkuen ndër shokë m‟ Tallajbejë e porsa mbrritën e gjetën nji kasnec edhe e detyruen me i thanë kto fjalë për gjat t‟tregut e m‟kandët e qytetit. - Bimat e tokës, si janë mistraë e t‟lashtaë, që mje m‟simjet janë nda prej njerëzve t‟Qeverisë 8 AT SHTJEFEN GJEÇOVI m‟shtatshe, me sod e tutje kan për t‟u nda m‟dhetshe, sikurse e kanë emnin, d.m.th. nandë pjesë bulku e t‟dhetën e merr Mbreti. Pra ta marrin vesht blersit e t‟dhetave t‟cilve ka me u kand ( pelqye) me i ble n‟dhetshe nja, ti blejnë sikurse e këputi gjyqi i Dheut. Po u rrejtën prej Qeverisë e i blenë si tjera vjet m‟shtatshe, e n‟ardhshim ndër katunde me e përmedë at fjalë ta dijnë se Dheu i ka gri. E rishtas n‟u gjetë ndonji katund që do t‟u napin zanin për me shkrue m‟shtatshe, edhe atij me gjithë ata ja kanë dyndë topthin. Kjo për kët shtek e për shtekun tjetër kurdo që t‟mblidhën, do ti marrin për dorë t‟shkruemën e lamjes së bimëve t‟imta e pemëve, edhe t‟gjasë s‟imtë. Fjalët e këtij gjygji t‟Pleqve i kjenë lanë n‟derë Qeverisë, e pa tjera fjalë u mbshtuell Dheu e u shkapërderdhën nder shpi të veta. V.O. - T‟dhetat e mistrave edhe t‟lashtave kjenë shitë prej Qeverisë, por m‟dhetshe nja, si e lanë Pleqt, e jo si desht Qeveritari i Mbretit . Gjygji i pesëdhetekatër Pleqve n‟Fushë Krujë. (T‟mbledhun i katert, ne Vjeshtedyte, 1904. Se sa kje gazmue Dheu , n‟hov që ndjeu se Sad Pash Toptani, prej Tirane, do vinte prej Tosknie (Janine) në Gegni (n‟Shkodër) për me ba dimnin, s‟ka gojë e gjuhë që mund e difton. S‟ndishe tjejër fjalë n‟ato ditë e t‟ardhmnit tij prej Janine, veç te fala që i nepshin t‟Madhit jetës e njatjetat që i uroshin Sadit. “I joni asht tu na ardhë për sundues, e Bukuri e qiellës na paska pa. Kto ishin fjalë që gojët e sadmirve që i thoshin pa pra. Por kot na rrejti shpresa e na ra ndër mend menjiherë ajo thanje e t‟Parve : “ Ku kallzon
NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 100 VJETORIT TE SHPALLJES SE PAVARESISE dredheza shumë, merre kofinin e vogel ! “ Po vërtet, i joni për të zezë e jo për të mirë !... E megjithë kte, kujt ja bani keq ? Vedit se vedit; mbasi e thanmja tjeter ra pembi te : “ U hap lala me marr dheun, por dheu e muer lalen ! Ashtu Sad Pasha i jonë, pat ra m‟kurthë qyshë n‟Janinë, e për me la at faqe t‟zezë që e nxiu ne Janinë, e që na s‟patëm dijtë gja n‟kët anë (!), para se erdh prej Janinet ishte kenë lavdrue, se do t‟u bate ma zi Gegve se Toskve që u pat ba (se ç‟pat ba në Toskë, e di bota mbarë !). Por megjithse aq vjet pati hangër bukë me Toskë, s‟i kishte pas ra Sadit me ndie t‟thanmen e asaj vllaznie që thotë : « Lenja Toskës diturinë e Gegës lenja trimerine ! » Per t‟u bind pra ! Ta ketë pasë mësim Sadi, e ta ketë shataf mirë ketë thanje, ka ken tuj na ardh me tjera mend në Gegni. S‟pat faj, aj kujtoj se malokët e Gegnisë e zejshin djathin pa millz, e u turr me pa e me kërkue a ishte mosgjasëm vend për zotni !...bani sa bani, por as gja me faqe t‟bardhë, gjithnji buza për murriz ju fshi…Tek e mbramja s‟pat ç‟me i ba gomarit e i grafi samarit !...Veshtroni pra ne ç‟gozhdë t‟rrebtë i hasi sharra ! Gjithmonë ka kenë e ka për të kenë : “ Plaku i pa grosh asht si qeni bardhosh !” e kjo kambë e vorfnisë pse e shtynë njeriu me fitue ndoj dysh, ja me mundë ja me dhunë, nuk asht nder ai i pasunisë por krajata asht që e ngushton t‟mjerin për me ngi zemrën e unshme e pra s‟asht për t‟u sha fort…..Porse nja që asht i krymtë me pare, pasuni e gja, e ban kët të zezë, tuj iu turr herë njenit herë tjetrit, tuj vjedhë, tuj rjepë e tuj vorfnue kafshatën edhe ma t‟vorfnit, tjetër emën s‟mund tja njesim, pos n‟e thirrshim përbindsh e verdues. E kjo për kah shekulli. E per kah Perendia ? Sad Pasha i jonë e ngrejti dorën edhe kundra Perëndisë, e si ? Tuj ju turr vendëve t‟kushtuem Perëndisë !... Fushën e kandshme t‟Krujës ska njeri n‟jetë, kujtoj, që s‟ ia ka ndie zanin (….). N‟kët fushë pra, ash trajtue nji Shejtnore qyshë m‟kohët, e pos tjera pasuni që ka, i zotnohët edhe bukur një copëz t‟madhe t‟ksaj fushe. Tashti Sad Pasha, s‟kje ngi m‟gjithë at pasuni që ka, si kah t‟hollaë si kah pronat, por ju turr edhe ksaj Fushës për me e ba t‟veten edhe pse as i pari e mje m‟Gani Begun s‟kje përmend që asht e Toptanit. Tuj kujtue pra Sadi, se emni tij u pat shti shekullit leprin n‟bark, mblodhi puntorë dhe i hini punës. E ma s‟parit ja çeli qermin (kanal) tokës përreth, mandej i pâjtoj gurë e landë për me trajtue (ndërtue) nji kullë n‟nji kodër t‟bukur. Qermi u çel, landa u bajtë, do puntorë me kuaj bajshin gurë gjithnji. Tuj pa Dheu mendjën e zezë t‟Sadit s‟i thanë gja njiherë, por e lanë për seri, palé deri ku do të mbrrinte ajo punë që e nisi. Prit sod, prit nesër se do t‟a linte, mbasi kanë e kanë rreth e sidomos Kruja i kërcnohej, por ky, o pse i patën ra trutë n‟qafë, o pse kje ba njeri lig, jo që s‟e la por gjithnji aviste gurë e tjera që duheshin për trajtim. Thika m‟rrasht mrrini, ja duhei m‟u shkëpurdh, e m‟u rrekë me pshtue, ja për s‟dyti me harrue !...Kruetanët trima, që kurrë marre s‟ka bajtë shpina tyne e njiherë, dy e triherë ja derguen fjalën Sadit, që t‟a ndalonte hapin, e mos t‟u turrte atij vendi që kurrë e Toptanit s‟ka kenë. U mblodhën nji ditë nja pesëdhetë djelm sa kruetan sa t‟rrethit, e t‟armatosun mirë e me ka nji shat e bel n‟dorë u rreshtuen përgjatë t‟qermit t‟çelun prej Sadit e kand e m‟kand e mbushën dhe e rrafshuen. Mbasi e mbushën qermin, shkuen ke puntorët që bajshin gurë e u thanë që t‟shkojshin ke shpia, se s‟ti lijshin ma me bajtë. Kta t‟hutuem, s‟ndigjuen me shkue. Mirë fort, dueln kta djelmt, e i pritën me disa pushkë, e veç nji kalë e banë shoshë edhe e lanë n‟at truell ku kishte vu mendjën Sadi me ngref kullën, e mbas, rrokën do spata, e gjithsa landë që gjetën t‟bajtme n‟at vend e prenë tri katër copash dhe kthyen shpinën e shkuen në shpija t‟veta. I vot fjala Sadit n‟Tiranë. Hem u idhnue, hem s‟u idhnue. Erdh vet n‟ Fushë Krujë e mbasi e pa mundin e vet t‟shkuem kot dredhoj rishtas n‟Tiraë tuj thanë : - S‟ka nevojë, e di kush ma ka ba kët nder, na rroft Stambolla !... E përnjimend, Sad Pasha, megjithëkte desht me krye punën e nisme, por s‟vonoj dhe u ngrejt n‟kambë Dheu mbarë e i çuen fjalë që t‟mos gabote me ja hi punës pa u marrë vesht nji herë. Aq e pat Pasha. U terbue prej idhnimit mbas fjalës s‟Dheut, e u mat e u mat se kujt me ia ngjit bishtin e me ja lanë fajin për damin që e gjet ; mbrrin tek e mbramja me thanë, se at t‟zezë kurkush tjetër s‟ja bani pos Kurbinit, e për prijës shenoi Gjin Pjeter <strong>Mark</strong>un e Skurajt e Paj Beg Pajen e Gjomnit, nder katunde, e prej qytetit t‟Krujës, Xhemal Ag Meçen, Idriz Bedekuqin, e Sedin e Selim Agës. E s‟la gja pa shkrue për kta gjashtë vetë sa ke Sunduesi i Shkodres, Krujes e Durrësit. Aq që mbrrini me i ba t‟dalë dorët (kaçakë) Mbretit. Për gjith t‟paditmat e Sad Pashes, Dheu s‟u trazue, por sa herë që ankohej Sadi për damet që e gjetën, kta i përgjigjëshin - qite punën në gjygj t‟vendit, n‟daç m‟u shkatrrue, s‟deshte rri aty ku je, e tokën ruej se e perket !.. U shkëpurdh Sadi nji herë e mbasi s‟ pa tjetër shtek ra m‟gjygj t‟ vendit. * Kryengritës Kurbinas, Mirditorë, etj., luftëtarë të të çetave të Gjin Pjetrit. 9 U dergoj fjalën Pleqve që t‟u mblidhshin n‟Fushë t‟Krujës e t‟ja bashin gjygjin, n‟at gjygjë ja vet do t‟u dukte (!) ja nji zevendës t‟vetin do ta dërgonte. Me 10 t‟ Vjeshtës dytë 1904, u mblodhën Pesëdhetekatër Pleqt, e mu m‟at truell ku pat fillue Sad Pasha me goditë kullën u vendosën. Sad Pasha nuk erdh vetë m‟at kuvend por dërgoj për zëvendës Osmanin e Hoxhës Matës (Gurras n‟Mat). Por sa mbrriti n‟kuvend Osmani u dha shnet Pleqve prej anës t‟Sadit, kta ja pritën me nji shnet paç ti e aj. - Çfardo gjygji që ta bani ju Pleq n‟hak t‟ksaj toke, t‟kalit t‟vra, e t‟qermit t‟mbyllun e t‟landës t‟preme, ai i bahet zanit (vendimit) e për ta lujtë s‟ka; e për Plak t‟vetin e ka zgjedhë Gjin Pjeter <strong>Mark</strong>un e Skurajt. Gjini ja priti : -Kjoftë faqe bardhë Sad Pasha, që e pëlqen gjygjin t‟onë, porse kot m‟paska zgjedhë mue për plak m‟kët punë, mbasi sa unë ashtu edhe t‟gjithë kta Pleq tjerë do t‟kçyrim me ba gjygjë si e lyp Kanuni, d.m.th. n‟kjoftë toka e Sadit do t‟i nepët atij, po kje e Teqës do t‟i bajmë vllaznisht gjithsa Pleq që jena mbledhë ktu me t‟drejtë t‟ Zotit e jo me krah. Zëvendësi i Sadit mbet me nji pllambë hundë m‟fjalët e Gjinit, e ju kthye e i tha : - Or Gjin, Sad Pasha t‟pat besue ty, por bash i dole besët krejt !... - E kur i bana unë aq pabësi Sad Pashës ? – ja priti Gjini. Atehere i tha Osmani (këcej n‟punë tjeter), kur t‟ëi dergoj nierzit ke dera me Lira n‟dorë, e t‟u lut me shkrue gjanë e trashë t‟katundëve t‟ueja, se aq vetë t‟i foli pare për me la at gja që do t‟a skrueshe e ty do t‟i mbushte duert me dhuntan tjera, e m‟nji hov t‟a foli besën, se tjetër ose ti ka pas me shkrue gjithë at gja që do t‟shkrueshe ti, veç se pse desht t‟fillonte e shkruemja !... I merr gazi t‟gjithë m‟fjalët e Osmanit .
Page 1 and 2: NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 10
Page 7: NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 10
Page 37: NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 10

Mark Bregu - Tribuna Shqiptare

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?