Mark Bregu - Tribuna Shqiptare

More documents

Recommendations

Info

NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 100 VJETORIT TE SHPALLJES SE PAVARESISE Shqiponja e bardhë është emblema e nënës tuaj e cila i përkiste familjes së Dukagjinasve, dhe në se doni ta ndjeni veten si një familje fisnike, mos e humbni, e kështu do të mbahet mend se prej nga rridhni. Vërtetoj se Zoti Andrea Molosachi, i njohur Mozachi, ishte Sebastian Cratos i Epirit që në gjuhë shqipe i thonë Pylloria dhe se sundoi në të gjithë Mosachinë dhe në krahina të tjera; Mosachia ishte e banuar nga molosët dhe e quajtur Molossi dhe që qysh në kohët e lashta neve kemi qënë zotër të këtij vendi prej nga kemi marrë edhe mbiemrin Molosachi që po të shikosh ndryshimin që ka pësuar kjo fjalë, Molossi do të thotë Mosachia, që në gjuhën shqipe thuhet Musachiti; dhe kjo Molossi është Epiri i vërtetë siç e kemi thënë edhe më lart, një i vetëm me gjithë pjesët e tjera të Shqipërisë, edhe pse sot është një pjesë e Epirit, dhe nga sa mbaj mend unë, ju them të vërtetën, për sa di dhe për sa kam dëgjuar. Mësoni se Sebastian Cratos do të thotë Kapiten i Përgjithshëm i Perandorit dhe se është një nga pesë titujt që jepte Perandori dhe që, të tillë e kishte edhe Andrea Muzaka. Dhe kur të gjeni të shkruar qyteti i Belgradit, ta dini se është fjala për atë të Epirit, në Mosachi dhe jo ai i Hungarisë. Dhe kur të gjeni të shkruar Theodor Mosachi Chiscetisi, „chiscetisi‟ do të thotë flokëgjatë, pasi kështu i mbante ai flokët, dhe që në gjuhën shqipe kuptimi i fjalës “chiscetisi” është “gërsheti”, pasi, me sa më kujtohet, në kohën tonë, në këtë mbretëri, zakonisht i mbanin flokët mbi supe, ndaj më duhet që ta nënvizoj. Që kur të shikoni fjalën “Despot” mësojeni se kjo do të thotë “Princ” dhe se është titulli më i lartë i dhënë nga Perandori. Me sa mbaj mend, këta janë pasardhësit e familjes sonë të Muzakajve: Zoti Adrea Sebaston Cratos dhe pas zotit Andrea, Zoti Theodoro Chisceti dhe pas Zotit Theodoro, Zoti Andrea Dispoto dhe pas Zotit Andrea Dispoto, Zoti Ginno dhe pas Zotit Ginno Zoti Andrea dhe pas Zotit Andrea, Zoti Ginno, babai im dhe pas Zotit Ginno, Unë Don Giovanni dhe pas meje jeni juve Don Theodoro, Don Adriano e Don Kostantino, bijtë e mij.” Shën Maria e Krishtit, Kujtime të shkurtëra nga Don Giovanni Muzachi, Despot i Epirit, lënë për fëmijët e tij: Don Theodoro, Don Ardiano dhe Don Kostantino; fëmijëve të tyre dhe pasardhësve të tjerë, lidhur me ato pak gjëra që ai mban mend...dhe është viti 1510. Pas një komenti të shkurtër në gjuhën latine, lexojmë: Pirro, mbreti i Epirit, në një nga unazat e tij mbante të shkruara këto fjalë: “Për njeriun e virtytshëm është pak për të qënë Zot i botës dhë për të pandershmin është pak ndëshkimi për t‟i marrë jetën”….dhe më poshtë gjejmë të renditura disa fjalë të urta.(Shënimi im-P.T.) “Njëri është i nderuar në mes të nderuarve dhe fati e ka goditur jo për faj të tij; tjetri është më faqezi në mes të faqezinjve, por që fati e ka nderuar pa e merituar.” “Atë ç‟ka mund të bëni duke bërë mirë, mos e bëni duke bërë keq! Dhe atë që mund ta bëni me paqe, mos e kërkoni me luftë; Atë që mund ta fitoni me lutje mos e merrni me kërcënime! Atë që mund ta rregulloni pa rënë në sy, mos e ndëshkoni në publik!” “Prindi që e lë fëmijën e tij të urtë dhe të varfër, mendo, se ka lënë shumë! Ai që e lë të pasur por budalla, mendo, se s‟ka lënë asgjë!” “Më shumë vlen një ndihmë sa do e vogël por në kohën e duhur, se sa një ndihmë plot bujë, por mjaft e vonuar!” “Njeriu, i cili me forcë është kthyer në një tirran, sigurisht, është bërë skllav i drejtësisë!” “HISTORIA DHE GJENEALOGJIA E FAMILIES MUZAKA” Nga Don Giovanni Musachi-Despoti i Epirit "Unë Don Giovani Molosachi, Despoti i Epirit, duke qënë i dëbuar nga turqit jashtë shtëpisë sime, dhe duke qënë i privuar nga shteti i lartëpërmendur, vij në Mbretërinë e Napolit, ku kujtimi i mirë i lënë tek Mbreti Ferrante(Plaku) i Aragonës, bën që këtu të gjej përkujdesjet për jetën time dhe të familjes sime…..” "Duke njohur shënimet me kujtime të dikurshme të pasardhësve të Familjes sonë (faqja 16 e dorëshkrimit të përdorur nga Hopf- Shënimi im-P.T.) ) lidhur me të drejtat e kufijve, më jepet mundësia të bëj të ditur atë (e cila për mua është e ditur) se çfarë kanë patur për zotërim. "Zoti Andrea Musachi Sebastion Crator[lexo: 'Sevastocrator'-shënim i redaktorit]ka zotëruar dhe qeverisur vendet e poshtëshënuara: qyteti i Belgradit(=Berat; v.Hahn, p.291) i cili është qëndra e Muzakisë, e vetmja në të gjithë Muzakinë, duke filluar nga njëra anë, në kufi me fshatin e quajtur Carugua, nga ana tjetër, me fshatrat të quajtur, sipas radhës: Giossi, Basti dhe një 24 tjetër emërtim, Miliota; kalon pastaj lumin Shkumbin duke bërë që gjithë Myzeqeja e lashtë të quhet i Belgradit deri në kufi me Vjosën, pikërisht tek ai vend i cili njihet me emrin “'të dy gurët” Pastaj, vë në zotërim dhe sundon anën tjetër të Myzeqesë, kundrejt Beratit, të paraquajtur Tomonista, e cila është Muzakia e Vogël . Pastaj vë në zotërim dhe sundon vendin e Selenicës, deri në det, hapësirë ku përfshihen shumë fshatra. Pastaj vë në zotërim dhe sundon Tomornicën [sot quhet 'Tomoricë'. Shënim i Hoph-it] me të gjithë fshatrat që gjenden në luginë rreth shpateve të malit të Tomorit, të cilat numërohen deri në 16: duke filluar që nga Dardasi e me të gjithë të tjerët, deri tek Tarcotigue. Pastaj vë në zotërim dhe sundon Skleparin me 18 fshatra e pastaj: Serchi-në, Midegni-në, Sereci-në e Duscar-in. Pastaj vë në zotërim dhe sundon krahinën e Oparit e banuar nga Schiavonët bashkë me fiset e Festaz-ve, Beci, Mazrechi, Lodari, Mariani e Ceriasceli, të gjitha të banuara nga shqiptarë. Pastaj (faqa 17), vë në zotërim dhe sundon Devollin e Madh ku ndodhet një vend i quajtur Voskop, tani i shkatërruar. Pastaj vë në zotërim dhe sundon qytetin e Corritza-s (sot: Djordja) deri në fshatin e quajtur Savoiana, si dhe zonën e banuar të Viola-s, e njohur për peshqit e mëdhenj dhe të shijshëm. Pastaj zotëron dhe vë në sundim Devollin e Vogël deri në Nestramo, i cili është një qytet i kthyer në gërmadhë. Pastaj zotëron dhe vë në sundim qytetin e Costurrit me të gjithë fshatrat e veta, qytet të cilin e fitoi me forcën e armëve nga <strong>Mark</strong>o Kralia, dhe ju siguroj, se i ashtuquajturi Costurri apo Castoria është me të vërtetë një gjë e bukur dhe tërheqëse. E pastaj (faqe:289-91) ju bëj të ditur (bijtë e mij) se në Shqipëri janë disa vende që tani nuk kanë zotër dhe që mendohet se do të kenë në të ardhmen trashëgimtarë, midis të cilëve është një vend i cili quhet vendi i Prespi-t dhe Torrit, djalit të tij, vend i cili na përket neve pasi ata rridhnin nga familja jonë. Pastaj është një tjetër vend, Ariokastro e Vaguenegua dhe Paracolo [sot Parakalamo] ku ndodhet një kështjellë e rrënuar, Ostravilla,, tani e kthyer në gërmadhë. Ky vend i përkiste zotit Simon Serbisa [Zenevishti-shënim i Hahn-it..faqe:312] i cili ishte vëlla consoprino me babanë tim. Meqënëse, Zonja Chirana, stërgjyshja ime, ishte bijë e zotit Giovani Serbisa, zot i Ariokastrës dhe vendeve të lartëpërmendura, i bie që ky të ishte, pra, nipi i stërgjyshes sime, ndaj që na takon neve, së bashku me tokat e Grabossës, të cilat, zonja e lartëpërmendur, Chirana Serbissa, stërgjyshja ime , i kishte si prikë. Dhe pastaj është edhe një tjetër qytet që e quajnë, qyteti i Ochridës, dhe që
NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 100 VJETORIT TE SHPALLJES SE PAVARESISE do të thotë Debria i cili është arkipeshkopat, dhe brënda këtij qyteti të Ochridës ndodhet një vend shumë i bukur i cili jep më shumë se 12 mijë dukata ari në vit; ky vend ka qënë i zotit Groppa [Voyes, shënim i Hahnit. faqe:303] që kishte për grua zonjën Chirana, prind i dytë i zotit Andrea Muzaka Despoto, dhe, duke mos patur kështu tjetër trashëgimtar, na takon neve. Ta dini, bijtë e mij, se në vendin tonë, në Tomoricë, është një tokë e banuar që quhet Orchova, vendosur në një skutë mali, nga ana tjetër e fshatit në fjalë, kalon një lumë dhe ndërmjet fshatit dhe malit të mësipërm kalon një rrëke uji; pranë vijës së ujit, nga ana e malit ndodhet një damar ari, ndaj dhe po ua bëj të ditur; ky është vendi ynë. Dhe mësoni se vendi i sipërpërmendur, Prespa dhe të gjitha ato përreth që ishin të zotit Comino Prespës dhe të Torrit, djalit të tij, që arritën të trashëgohen nga stërgjyshja juaj, zonja Chirana, si kushurira më e afërt e tyre, pra në brëndësi të këtij vendi, ndodhet një ishull tek i cili ka një tokë ku ngrihet një Manastir ku (faqe:30) ndodhet trupi i Shën Archelao.[Lisez: Santo Achile] Dhe mësoni, gjithashtu, Valona dhe qyteti i Kaninës me të gjitha territoret e saj, që në lashtësi ka qënë i familjes sonë, ndaj u takon juve. Po, në se ju kundërshtojnë, duke thënë se ka qënë e zotëruar nga Marchisa Re, i Sërbisë, përgjigjuni se, ishte, me të vërtetë, por e tillë u bë në këtë mënyrë: Mësojeni pra bijtë e mij! Siç është thënë edhe më lart, Mbreti Bassa, kishte për grua zonjën Comita Muzaka, vajzën e Despotit, Zoti Andrea Muzaka, dhe nga kjo martesë u lindi një vajzë e vetme, e quajtur Regina [Regina- Dama e Vallonës-1396-1420-,succeda a sa mere Comita en 1396 et epousa le Prince Sebe Mirce - 1396-1414-] dhe kjo u martua me të sipërpërmendurin Marchiza Re, të Sërbisë, Zoti Gino Molosachi, vëllai i të quajturit Zoti Comita i dhuroi si prikë, mbesës së tij Reginës, Valonën dhe Kaninën e lartëpërmendur me gjithçka. Por pastaj, për shkak të vdekjes së vajzës së lartëpërmendur, Regina, duke mos patur trashëgimtar me burrin e vet, e, duke qënë se edhe e jëma, Zonja Comita, ishte e vetme me burrin e saj, Re Bassa, ju takon juve. Ndaj, në këtë mënyrë, duhet të caktohet nën dominacionin e familjes së Muzakajve. Dhe mësoni që i quajturi qyteti Costuri, i njohur, Castoria, fillimisht kishte qënë i Marco Craglia-s, dhe që e pushtoi me forcën e armëve i sipërpërmenduri Zoti Andrea Muzachi, Despoti, i cili ia dhuroi djalit të tij të fundit (faqe:31)Zotit Stya, që mbeti pa trashëgimtar dhe ja la vëllait të tij, të quajtur Zoti Gino, stërgjyshit tuaj, ndaj, pra, i përket familjes sonë… Mësoni (faqa:296) se në Tomoricë, në vendin tonë, ishin katër baronë që i njoh unë: Ginno de Bogdani, i cili kishte Borloiin dhe pesë fshatra të tjera; Bardi Fachiemiri [Faqemiri] i cili kishte dy qendra të tjera të banuara që quheshin Barci; dy të tjerët quheshin Joan Visagni dhe Duca Debril, i cili kishte fshatin e Guriscitit ; ishte gjithashtu Basan Bilochisi, i cili kishte Disguimar-in si dhe një tjetër që kishte vetëm një qëndër banimi, ky quhej Aidin. Ishin akoma edhe dy të tjerë nga familja Cervotai, njëri Giovani Cervota dhe tjetri Martino Cervota. Së fundi një farë Kondi Balguri që kishte një qëndër të banuar, të quajtur Guerbsi dhe që ishte Voivoda i Tomoricës. Dhe siç e kemi thënë, i lartpërmenduri, vend i Tomoricës, ka qënë i familjes sonë dhe banorët që numëruam ishin nënshtetasit tanë dhe ai, i mbiquajturi Vojvoda, e kishin vënë tanët për të qeverisur; siç dihet Vojvodë do të thotë kapiten ose guvernator. Mos harroni, bijtë e mij, se në vendin tonë të Tomoricës, është një fshat i quajtur Orchova, i vendosur në nje skutë mali, ndërsa nga ana tjetër i kalon pranë një lumë; midis malit(faqa 44) dhe fshatit të përmendur kalon një rrëke, pranë kësaj rrëkeje, nga ana e faqes së malit, ndodhet një damar ari, ndaj po jua kujtoj se është vendi ynë." "Kujtime të shkurtëra…” përmban kështu jo pak interpolime, por në esencë, thelbi i saj është plot ndershmëri që shfaqet qartë, pavarësisht nga përkthimi me tendencë dhe për t'i stërholluar gjërat nga ana e Kostantinit. Ajo, si rrjedhim, në shumë pjesë i qëndron besnik variantit të parë, origjinalit të Gjon Muzakës së vdekur, sikurse kuptohet nga ato pjesë të kësaj "Kujtime të shkurtëra…” të cilat kanë mbritur deri tek ne, në vitin 1510. Ja, si fillon ky testament: "Unë Don Giovanni Molosachi, despoti i Epirit duke qënë i dëbuar nga turqit jashtë shtëpisë sime, dhe duke qënë i privuar nga shteti i lartëpërmendur, vij në Mbretërinë e Napolit, ku kujtimi i mirë i lënë tek Mbretit Ferrante(Plaku) i Aragonës, bën që këtu të gjej përkujdesjet për jetën time dhe të familjes sime, me premtimin për të më dhënë tokën e Apice-s dhe të tjerat gjëra veç atyre që na janë siguruar në oborrin e tij. Por fati im i keq nuk vjen vetëm për shkak të vdekjes së tij dhe të luftrave të befasueshme, por edhe nga që kam mbetur i vetëm si barka pa vela në mes të furtunës i privuar nga mbrojtja dhe pa ditur të flas gjuhën italiane… duke m'u dashur mua që t'ju rris dhe t'ju ushqej, bijtë e mij, D.Theodhoro, D.Adriano, e D.Kostantino me të dyja motrat tuaja, Donna Helena, e Donna Porfida, në këtë vend, si do Zoti, jo pa vështirësi dhe lodhje, kur unë vij në këto anë me ju: D.Theodoro, 11 vjec; dhe D.Adriano një muajsh e gjysëm dhe ju, D.Kostantino të lindur në këtë mbretëri. “ 1) CH. HOPF -"Croniques greco-romanes inedites ou peu connues publiees avec notes et tables genealogiques" ( pp.270-353; pp.280-1) 25 Lahutari VAJTIM Marr lahutën me këndue, Për të dashtunën Shqipni, Ma mir thuej me vajtue, Q‟ e kan qit me krye në hi. Kshtu pat than njaj Pashko Vasa, Njiqind e sa vjet përpara, Por si duket tashma gjasa, Për Shqipni nuk ka të mbara. Po kjaj hallet e shqiptarisë, Që nuk dijnë se ka me shkue, N‟fund n‟shkretinave t Arabisë, Dikush besa don m‟e çue. Me vu çallma e mbath sandale, Mblue me t‟zeza e gjith grania, Me harrue dalngadalë, Se kah bjen ajo Shqipnia. N‟hartat shkruhet Albania, Emnin duen me ia ndryshue, I shkon mir thon Arabia, Me ar t‟zi kem m‟e pague. Kuku bre çka je ka thue, Se kjo punë nuk ban vaki ! Besa burra me u shtrëngue, Me harrue emin Shqipni. Me harrue emnin shqiptar, Si ka nis me shkue davaja, Arabisht me folun mbar : E ka zan shqipen belaja. Po a jemi a s‟jemi burra ?! Për si punët jan tuj shkue, Kemi mbet hala tek ura, Se shqiptarët kan mbarue. N‟kryeqytetin e Shqipnisë, Ushton zani nga xhamija, Tuj shti tmerrin popullsisë, Vallë mos erdhi prap turqia ! Ka të drejtë lahuta e shkretë, që l‟shon zanin tuj vajtue, tuj vajtue e ba medet, për Shqipnin që ka mbarue !
Page 1 and 2: NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 10
Page 23: NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 10
Page 37: NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 10

Mark Bregu - Tribuna Shqiptare

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?