Mark Bregu - Tribuna Shqiptare

More documents

Recommendations

Info

NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 100 VJETORIT TE SHPALLJES SE PAVARESISE një ushtaraku të Ministrisë së Punëve të Brendshme, i cili është urdhëruar të tërheqë nga Banka Kombëtare e Shqipërisë dy kaseta sigurie që ruheshin nën emrin e Lef Nosit. Është bërë një procesverbal, i thjeshtë dhe me nxitim, i cili thotë që një kasetë ka koleksionin e pullave, ndërsa tjetra ka pasur dokumente të pavarësisë. Nuk shënohet se sa dokumente dhe cilat janë ruajtur aty, por ky fakt na bën të mendojmë se aty mund të ketë qenë edhe akti i pavarësisë. A janë bërë kërkime se ku mund të ndodhen këto materiale? Nga gjetja e këtij procesverbali disa vjet më parë, kemi hetuar dhe kemi shfletuar të gjitha dokumentet e kremtimit të 25-vjetorit të pavarësisë në vitin 1937 dhe kemi vënë re se komisioni, i cili përbëhej nga figurat më të ndritura të asaj kohe, nuk e ka ngritur asnjëherë problemin e mungesës së aktit origjinal. Nëse në dokumentet ku janë zbardhur mbledhjet e tyre diskutohet për pagesën që duhet t‟i bëhet një familjeje apo një individi për dorëzimin e një objekti të caktuar, nuk ka diskutime për aktin e pavarësisë. Në prospektin e ekspozitës, i pari dokument që përmendet për ekspozim është akti i pavarësisë, gjë që do të thotë se origjinali ka ekzistuar. Pikërisht në vitin ‟37, Lef Nosi bënte një botim popullor që është shitur 1 grosh, me një kompozim të bërë nga vet ai, duke vendosur edhe senatin e asaj kohe. Kopje të këtij botimi kemi ne, ka Biblioteka Kombëtare, por edhe familje që e kanë ruajtur për shumë vite. Ekziston mundësia që akti origjinal të jetë asgjësuar gjatë viteve të diktaturës? Do të tingëllonte e çuditshme, sepse në atë kohë kishte zgjidhje shumë më komode. Të gjithë e dimë modifikimin e dokumenteve të cilat botoheshin, por origjinalet janë ruajtur gjithnjë, dhe kjo është e jashtëzakonshme. Ka shumë të huaj që na pyesin se si ka mundësi që janë ruajtur, dhe ne dalim në idenë që origjinali është ruajtur sepse u duhej të bënin modifikime të herëpashershme. Kjo i ka shpëtuar si fotot, ashtu edhe dokumentet. Nuk ka pasur arsye për ta asgjësuar. Na mban një fije shprese që deri në minutën e fundit të 28 nëntorit 2012 të kemi mundësi të themi që akti origjinal u gjet. Do ta gjurmojmë kudo që të jetë, po rishikojmë edhe njëherë në materialet e arkivit tonë për ndonjë njoftim të mundshëm. Shpresojmë që t‟ia dalim, sepse është një tekst me dy rreshta, por një moment historik që asnjëherë nuk do të harrohet. Revista Kuq e Zi Tribubnë Shqiptarizmi Nga libri i Myrteza Bajrakatarit NJE TREGIM TJETER I HISTORISE “AS BISHT I BALLIT, AS SHTOJCË E FRONTIT” Prof. Selman Riza 11) Me parullën "As bishti i Ballit, as shtojcë e Frontit", Prof. Selman Riza u përpoq të përforcojë lëvizjen irredentiste kundër rikthimit eventual të dominacionit jugosllav të cilësdo kredo ideologjike dhe të cilitdo rend shoqëror në Kosovë. Premtimeve boshe ai nuk u besoi kurrë. Siç dihet, PK Shqiptare, mbi çështjen e Kosovës dhe të trevave të tjera shqiptare, gjatë viteve të LD Botërore dhe pas saj, iu nënshtrua plotësisht politikës hegjemoniste Jugosllave dhe i shërbeu robërimit të mëtejshëm të shqiptarëve. Rrjedhojat e kësaj politike i kanë ndier dhe i ndiejnë edhe sot shqiptarët, kudo në trojet e tyre të tjera etnike... Për rrezikun që paraqet kjo lëvizje nacionaliste (IRREDENTA) për komunistët shqiptarë e sidomos ata jugosllavë, tregon ky shënim i Pavle Joviçeviçit, sekretar i KKPK Jugosllave për Kosmetin: "Lëvizja Irredenta" është me pozitivja nga të gjitha të tjerat, por njëherit për ne edhe më e rrezikshmja, sepse në krye të saj qëndron avokati Selman Riza, i cili nuk bashkëpunon me okupatorin... Ne, disa herë kemi ardhë në kontakt me të, por kot, edhe pse çështjet po i parashtrojmë në mbështetje të Kartës së Atlantikut, megjithkëtë, nuk kemi arritur ndonjë sukses... Ky është kundër UNC-Jugosllave dhe PKJ, si dhe kundër bashkëpunimit me PK Shqiptare e UNC-shqiptare. Ky kërkon pavarësi qysh tani. Kërkon që Kosova të ndahet sot nga Jugosllavia. Megjithë qëndrimin e tij të këtillë dhe bisedave shterpë me të, ne edhe më tej po mbajme kontakte me të, sepse është me ndikim të madh" ( B.B.i M.V. "Surova vremena na Kosovo i Mtohiji" Bgd. 1991, Faqe 290). Ndërkaq, edhe Fadil Hoxha, megjithqë e njihte mirë veprimtarinë patriotike të Prof. Selman Rizës dhe frikën e sllavokomunistëve nga ky personalitet, më 9 shkurt 1944, i shkruan KQPK Sqiptare: "Vëndin e Ballit këtu te ne po e zen irrendentizmi që s'asht gja tjetër veçse një degë e Ballit. Irrendentizmi drejtohet këtu prej Selman Rizës, mikut e shokut të Safet Butkës. Këta kanë botue edhe njifarë broshure, ku kallzojnë karakterin e cilësinë e tyne si dhe rrugën që do të ndjekin. Në broshurë direkt nuk na atakojnë, por lanë me 16 kuptue se do të na atakojnë edhe me shkrim, mbasi me gojë s'kanë pushue së atakuemi, po të thuesh qysh se pushti Selman Riza ka ardhë në Kosovë". Prof. Engjell Angoni, në librin e tij të botuar në vitin 1999 në Tiranë: SELMAN RIZA – Gjuhëtar dhe Atdhetar i Shquar”, me një qartësi tërheqëse dhe një dokumentim bindës, shpalos si në një ekran, jetën plot vuajtje e brenga dhe arritjet e mëdha shkencore të këtij personaliteti të shquar të shkencës shqiptare. Ai, në fund konkludonshquar gjerman J. F. Fallmerayer. Kuintesenca e shkrimit të tij është : Nga idetë e iluminizmit evropian të shoqëruara me magjinë që Greqia e Lashtë ushtronte në kulturën evropiane, u joshën shume personalitete evropiane të cilët u vunë në kërkim të thesareve të Greqisë Antike apo nisën të admironin atë që po dukej si Rilindja e dytë e popullit të helenëve. Ishin pikërisht ata që ringjallen mitin e Greqisë së Lashtë e të Athinës së kohëve të Perikliut, duke kthyer atë në boshtin e nacionalizmit të rilindur grek. Por, evropianet që vizituan Greqinë në kohën e kryengritjeve për pavarësi në 1821, patën rastin të konstatojnë se Greqia moderne kishte ruajtur shumë pak nga Greqia e Lashtë. Populli i dikurshëm i të madhit Solomon e i tribunit Perikli, populli i filozofëve Sokrat, Aristotel, Platon ishte kthyer në një popull barinjsh e bujqësh të kredhur në mjerim e injorance të papërshkrueshme dhe të cilët, në vënd të gjuhës së Platonit, flisnin një greqishte vulgare e të pakuptueshme për helenistët e filohelenët greke të ardhur nga akademitë e Evropës. Por surpriza më e madhe për të gjithë këta : nga Lord Bajroni tek Holland, Lear, Hughes, Pierre Lebrun, e Chateaubriand i famshëm, është fakti që kudo në Greqi keta ndeshën në pinjollët e një race që shumë prej tyre nuk e kishin njohur më parë. Këta ishin shqiptarët. Impakti i kësaj popullsie mbizotëruese në krahina të tëra, bëri që në vitin 1798, një agjent i Napoleon Bonapartit ta quante Peloponezin, Shqipëria e Greqisë L‟Albanie Grecque. Vetë Athina, kryeqëndra kulturore e Greqisë dhe e tërë botës antike, në vitet 1820 ishte katandisur në një qëndër rurale. Shumica e fshatrave rreth saj banoheshin nga shqiptarët, ndërsa jeta në Athinën e mirfilltë përqëndrohej rreth Kodrës së Akropolit në lagjen Plakë të banuar po nga shqiptarët. Akropoli i famshëm ishte kthyer në një vendqëndrim të garnizonit turk. Ajo që i impresionoi më shumë udhëtarët e shumtë të huaj ishte fakti që protagonistët kryesorë të lëvizjes çlirimtare greke të vitit 1821, nga Boçari e Xhavella tek Andruci, Miauli, Bubulina, Karaiskaqi, Kollokotroni, Kanaris, etj ishin të gjithë shqiptarë. Miti i Greqisë dhe i Athinës së Lashtë që u bë flamur ideologjik i luftërave për pavarësi të Greqisë, ekziston kështu si një mit i papërshtatshëm, një mit që nuk gjente justifikim në realitetin etnik e kulturor të vetë qëndrës së helenizimit, të Athinës. Nga ana tjetër, është fakt, se nga ky takim i rastësishëm i studiuesve dhe eruditëve evropianë me popullin e shqiptarëve, lindën prodhimet e para të shkencave albanologjike, sprova mbi historinë, folklorin e gjuhën e shqiptarëve, të arvanitasve. Sipas
NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 100 VJETORIT TE SHPALLJES SE PAVARESISE Fallmerayerit, në dejtë e grekëve të sotëm nuk rrjedh aspak gjaku i grekëve të lashtë, por një përzierje ku pjesa kryesore i takon gjakut shqiptar. Grekët e rinj, sipas tij, kishin trashëguar shumë pak nga grekët e lashtë, pra nuk meritonin të quheshin vazhdues të tyre. Teza e Fallmerayerit mbi diskontinuitetin historik të grekëve, shkaktoi një krizë të vërtetë identiteti pikërisht në momentin kur shteti i ri grek sapo kishte filluar jetë. Kjo, i kushtoi historianit gjerman vendosjen në krye të listës së misohelenëve, domethënë, armiqve të Greqisë. Prandaj, intelektualët grekë,duke filluar nga figura historike si Korais, Rigas dhe Paparrigopoulos e konsideruan si një mision patriotik të tyre të tregonin pikërisht të kundërtën e teorisë se Fallmerayerit, domethënë vazhdimësinë e pandërprerë të etnisë greke që nga Greqia e Lashtë, tek Perandoria Bizantine e më vonë deri tek Greqia Moderne. Eshtë për t‟u theksuar se, mozaikut shpirtëror, kulturor e kombëtar të trevave shekullore shqiptare të Epirit, trashëgimisë së lënë dhe traditave të ruajtura si një relike e çmuar e një bote që tashmë ka bërë emër, fillimi i shekullit të XX-të u rezervoi një fat makabër : kjo krahinë e lulëzuar, e quajtur nga popullsia autoktone ‖Shqipëria e Poshtme‖, në vitin 1913 u pushtua, u shkatërrua dhe u masakrua në masë nga hordhitë më barbare greke. Prandaj, historianët nacional-shovinistë grekë theksuan me aq pathos patriotik, se sa me argumente të vërteta shkencore, prejardhjen e grekëve modernë si pasardhës direktë të Greqisë Antike. Ambasadori i parë i SHBA-së në shtetin e pavarur grek, Charles Tukerman, zbavitej shumë nga ky zell i historianëve grekë për të hedhur poshtë konkluzionet e Fallmerayerit , kur vërente me humor se mënyra me e mirë për t`i shkaktuar apopleksi një profesori nga Athina është t`i përmëndësh emrin Fallmerayer. Por teoritë e Fallmerayerit mbi diskontinuitetin etnik të Greqisë, patën edhe përkrahës të tjerë të shquar, që në të vërtetë njiheshin si filo-helenë të padyshimtë. Një prej tyre ishte konti francez A. De Gobineau, studiues i antropologjisë dhe i racave njerëzore. De Gobineau nuk mungoi të konstatojë atë që ai e quan eklektizëm etnik të Greqisë moderne dhe të konkludojë se gjaku grek përmban një sasi mjaft të madhe gjaku shqiptar, pasi elementi shqiptar luan një rol të madh në formimin e tij. Ambasadori i Britanisë së Madhe në Greqi në vitet 1974 -1978, Sir Brooks Richard thotë : Sadoqë grekëve nuk u pëlqen kur dikush u thotë se ata nuk janë pasardhësit e grekëve klasikë, identiteti grek është më shumë kulturor se gjenetik‖. Në këtë mënyrë, pra, që në lindjen e tij më 1821, shteti grek lindte me një problem identiteti, që pasqyrohej qartë deri edhe në strukturat e tij : një pjesë e mirë e gjeneralëve të dalë nga kryengritja për liri ishin shqiptarë. Po këta ishin edhe viktimat e para të konflikteve të brëndshme, që karakterizuan jetën polike greke në vitet që pasuan pavarësinë. Shumica e këtyre gjeneralëve e mjaft prijës të tjerë ushtarakë, u eliminuan në një mënyre apo tjetrën dhe frenat e shtetit i morën përfaqësuesit e aristokracisë greke të ardhur nga vëndet evropiane, ku shumica e tyre kishin kaluar pjesën më të madhe të jetës. Në një plan më të gjerë, Athina zyrtare vuri në themel të politikave të saj të brëndshme, homogjenizimin e shoqërisë heterogjene greke. Dëbimi nga shteti i porsalindur grek i popullsisë shqiptare përfaqësoi aktin e parë në zbatimin e një politike të tillë. Pavarësia e Greqisë u inagurua me dëbimin e shqiptarëve i shkruanin më 1878 kryeministrit anglez, Lordit Beaconsfield, krerët e Lidhjes Shqiptare të Çamërisë e të mbarë Epirit, në kohën kur rrezikonte të ndodhte një eksod i shqiptarëve. Në qoftë se anesksimi i Çamërisë dhe dëbimi i popullsisë shqiptare mbeti për t‟u realizuar më vonë, aneksimi i Thesalisë i dekretuar atë vit nga Kongresi i Berlinit, u shoqërua me largimin e dhunshëm nga kjo krahinë e qindramijë shqiptarëve. Për të përfyturuar përmasat e këtij eksodi, mjafton të kujtohet se sipas regjisrit osman të vitit 1455, qyteti i Larisës kishte 11 lagje shqiptare dhe vetëm një lagje greke. Regjistri i mëvonshëm, i vitit 1520, evidenton po në këtë qytet, 693 familje shqiptare dhe 75 greke. Në prag të aneksimit të Thesalisë nga Greqia në 1745, udhëtari anglez E. Pacocke numëroi 5000 familje shqiptare kundër 1500 greke, ndërsa E. Klarke (1812) dhe Bartholdy (1807) shënojnë në këtë qytet një popullsi prej 25‟000 banorësh, prej të cilëve 20‟000 ishin shqiptarë. Gjithsesi, eleminimi i myslimanëve shqiptarë në kufijtë e asaj që shkenca historike e quan Greqia e vërtetë si dhe në viset e aneksuara në Thesali, Shqipëri Lindore (Maqedonia Shqiptare), Trakë dhe Epir nuk mundi të krijonte homogjenitetin e pritur etnik. Në Greqi apo në Epir jetojnë një masë shumë e madhe shqiptarësh të krishterë, autoktonë në tokat e tyre (Epir). Ndaj këtyre popullsive u zbatua politika e asimilimit, e cila sipas historianit e politikanit grek S. Lambros, solli ―rezultate të mahnitshme aty ku u zbatua si duhet, si psh në bashkësitë shqiptare të Peloponezit, të Atikës, të disa ishujve të tjerë, të Suliotëve e të Himariotëve të Epirit. Sado paradoksale të duket, në Konferencën e Paqes në Paris në vitin 1919, aftësia e madhe asimiluese e grekëve u vlerësua si një ‖arsye tepër serioze nga përfaqësuesi anglez Sir Eyre Croëe – për të mbështetur pretendimin e Greqisë për aneksimin e Vorio Epirit. Shkolla greke, së bashku me kishën ortodokse, si institucione me rreze më të gjerë veprimi, u zgjodhën si faktorë bazë që çuan përpara 17 proçesin e greqizimit të popullsive shqiptare. Që nga shekulli i XIX-të, u evidentuan rezultatet e këtij aksioni asimilues, nëpërmjet imponimit të gjuhës greke, ndërrimit të emrave të njerëzve e të toponimeve. Nga ana tjetër, shteti grek me anë te ligjit, kontrollonte e dënonte si sjellje shoqërisht të dëmshme çdo veprim e qëndrim që nuk përputhej me ideologjinë nacionalshoviniste e që tentonte t‟i shmangej hegjemonizmit të tij. Përsa i përket shqiptarëve (Arvanitasve), linjat kryesore të një politike të tillë asimiluese i përshkruan me një vërtetësi impresionuese studiuesi T. Neroutsos në një letër të vitit 1888 për albanologun e shquar Gustav Majer : Në Greqi shteti ndalon kategorikisht mësimin e gjuhës shqipe. Gjuhës shqipe i rezervohet posaçërisht nje trajtim përçmues e nënvleftësues. Të flasësh shqip është njëlloj si të identifikosh veten në shkallën më të ulët të shoqërisë neo-helenike. Kurse po të flasësh greqisht, qofsh edhe shqiptar konsiderohesh si pasardhës i nderuar dhe i pastër i grekëve të kohës së Themistokliut. Neroutsos tregon gjithashtu se si gazetarët grekë ishin thartuar në fytyrë kur gjatë një pritjeje, Mbretëresha e Greqisë i ishte drejtuar në gjuhën shqipe një milioneri me origjinë shqiptare V. Zhapa, i cili për grekët është një nga lavditë e tyre kombëtare. Megjithatë, edhe në Greqi nuk munguan zërat kundër politikave të asimilimit të shqiptarëve. Atë politikë, gjeti forcë ta denoncojë edhe ndonjë figurë e padyshimtë e nacionalizmit grek, si peshkopi erudit E. Kurilla, apo edhe ndonjë profesor i veçuar, siç ishte rasti i historianit të shquar grek Prof. Paparrigopoullos, kryetar i shoqatës për letërsinë greke. Më 25 Qershor 1883, ky i shkruante kryeministrit grek Trikoupis se kishte ardhur koha që Greqia të jepte shënja miqësie ndaj shqiptarëve e nuk do të ishte keq të fillonte me mësimin e gjuhës shqipe nëpër shkolla greke, në Epir, në Shqipëri e kudo ku jetonin shqiptarët. Një këshillë kjo, që qeveritë greke nuk e kanë dëgjuar as dje, as sot, kur në Greqi një valë e re emigracioni masiv është shtuar mbas rënies së komunizmit në Shqipëri. Nuk ka dyshim, që në këtë vepër asimilimi, përveç instrumenteve të veta, shteti grek pati edhe ndihmën e pakursyer të kishës. Madje është kjo, që edhe para pavarësisë së Greqisë, zhvilloi një veprimtari të ethshme asimilimi kundër shqiptarëve të krishterë. Këtë mundësi ia jepte padyshim edhe Porta e Lartë, e cila i kishte besuar Patrikanës Greke të Stambollit përkujdesjen për të krishterët e perandorisë, duke i dhënë asaj edhe atribute të pushtetit laik siç ishte ai i shkollimit. Duke filluar nga shek XVII, në Epir apo në Shqipërinë e Jugut, nën mbrojtjen sovrane të Sulltanit u hapën me qindra shkolla greke. Greqizimi i popullsive shqiptare ishte padyshim njëri ndër qëllimet bazë, sidomos pas krijimit të shtetit grek, kur aksioni i Patrikanës në këtë drejtim u koordinua në mënyrë perfekte me qeveritë e Greqisë. Ky qëllim duket fare transparent në një rregullore të vitit 1882 për shkollën egreke të arsimit, ku njëri nga nenet e saj i detyron nxënësit të mos flasin gjuhën shqipe, as me njëri-tjetrin e as në familje me prindërit. Pra, përveç vetes,fëmijët duhet të greqizojnë edhe prindërit. E njëjta përmbajtje zbulohet në letrën e
Page 1 and 2: NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 10
Page 15: NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 10
Page 37: NE KUADRIN E JUBILEUT TE MADH TE 10

Mark Bregu - Tribuna Shqiptare

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?