Fachowy Elektryk 5/2018
Przygotowując ten numer Fachowego Elektryka nie mogliśmy uciec od wspominania wrześniowych targów w Bielsku-Białej. Ależ się działo! Energetab już za nami, ale pozostały wrażenia i masa informacji do przeanalizowania. Premiery produktowe, konferencje, rozmowy, dyskusje i dobra zabawa. Jak co roku, i tym razem ich nie zabrakło. Cieszymy się przede wszystkim ze spotkań z naszymi czytelnikami i bezpośrednich rozmów na temat kształtowania się rynku elektrycznego, a co za tym idzie – rozwoju naszego pisma. Targi te utwierdziły nas w przekonaniu, że automatyzacja otoczenia człowieka, to już nie przyszłość, ale nasza rzeczywistość. Wymaga ona od nas nie tylko nowego spojrzenia na otaczające nas urządzenia, ale również umiejętności korzystania z nowych rozwiązań, a przede wszystkim ich wdrażania. Małgorzata Dobień redaktor naczelna
Przygotowując ten numer Fachowego Elektryka nie mogliśmy uciec od wspominania wrześniowych targów w Bielsku-Białej. Ależ się działo! Energetab już za nami, ale pozostały wrażenia i masa informacji do przeanalizowania. Premiery produktowe, konferencje, rozmowy, dyskusje i dobra zabawa. Jak co roku, i tym razem ich nie zabrakło. Cieszymy się przede wszystkim ze spotkań z naszymi czytelnikami i bezpośrednich rozmów na temat kształtowania się rynku elektrycznego, a co za tym idzie – rozwoju naszego pisma.
Targi te utwierdziły nas w przekonaniu, że automatyzacja otoczenia człowieka, to już nie przyszłość, ale nasza rzeczywistość. Wymaga ona od nas nie tylko nowego spojrzenia na otaczające nas urządzenia, ale również umiejętności korzystania z nowych rozwiązań, a przede wszystkim ich wdrażania.
Małgorzata Dobień
redaktor naczelna
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
5/<strong>2018</strong><br />
Temat numeru:<br />
Targi ENERGETAB <strong>2018</strong><br />
– podsumowanie<br />
Październik <strong>2018</strong><br />
ISSN 1643-7209<br />
Nowe rozwiązania<br />
dla automatyki budynkowej<br />
PRZYCISK<br />
BLUETOOTH<br />
Finder YESLY - Czas na komfort w Twoim domu<br />
Innowacyjny system inteligentnego zarządzania oświetleniem,<br />
roletami i elektrycznymi zasłonami. Komunikacja i konfiguracja<br />
systemu za pomocą Bluetooth. • YESLY.PL
hgschmitz.de<br />
Gira E2<br />
Stal szlachetna<br />
Płaski montaż na ścianie<br />
Nowe ramki i wyłączniki<br />
podtynkowe z wysokiej<br />
jakości stali szlachetnej<br />
poszerzają program stylistyczny<br />
Gira E2, dając nowe<br />
możliwości projektowania.<br />
Projektanci mogą stworzyć<br />
w budynku spójne wzornictwo<br />
i zarazem zróżnicować<br />
wygląd pomieszczeń pod<br />
względem wartości zastosowanych<br />
materiałów.<br />
Elegancki wygląd sprawia,<br />
że Gira E2 ze stali szlachetnej<br />
nadaje się do wyrafinowanych<br />
domów prywatnych<br />
i obiektów gospodarczych.<br />
Montowane w ścianie<br />
ramki mają grubość zaledwie<br />
3 mm, dlatego doskonale<br />
wkomponowują się w<br />
architekturę wnętrz. Dzięki<br />
temu oferują dodatkową<br />
możliwość projektowania.<br />
Liczne funkcje z Gira<br />
System 55 spełniają<br />
wszystkie wymagania nowoczesnej<br />
i przyszłościowej<br />
instalacji elektrycznej.<br />
Więcej informacji:<br />
www.gira.com/pl<br />
TEMA 2 Sp. z o.o.<br />
ul. Boryny 7;<br />
02-257 Warszawa<br />
Tel. +48 22 878 03 55<br />
www.tema.pl
PRODUKTY<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Przygotowując ten numer Fachowego <strong>Elektryk</strong>a nie mogliśmy uciec od wspominania<br />
wrześniowych targów w Bielsku-Białej. Ależ się działo! Energetab już za nami, ale<br />
pozostały wrażenia i masa informacji do przeanalizowania. Premiery produktowe,<br />
konferencje, rozmowy, dyskusje i dobra zabawa. Jak co roku, i tym razem ich nie<br />
zabrakło. Cieszymy się przede wszystkim ze spotkań z naszymi czytelnikami i bezpośrednich<br />
rozmów na temat kształtowania się rynku elektrycznego, a co za tym idzie<br />
– rozwoju naszego pisma. Targi te utwierdziły nas w przekonaniu, że automatyzacja<br />
otoczenia człowieka, to już nie przyszłość, ale nasza rzeczywistość. Wymaga ona od<br />
nas nie tylko nowego spojrzenia na otaczające nas urządzenia, ale również umiejętności<br />
korzystania z nowych rozwiązań, a przede wszystkim ich wdrażania.<br />
Małgorzata Dobień<br />
redaktor naczelna<br />
Wydawca:<br />
Wydawnictwo Target Press sp. z o.o. sp. k.<br />
Gromiec, ul. Nadwiślańska 30<br />
32-590 Libiąż<br />
Biuro w Warszawie:<br />
ul. Przasnyska 6 B<br />
01-756 Warszawa<br />
tel. +48 22 635 05 82<br />
tel./faks +48 22 635 41 08<br />
Redaktor Naczelna:<br />
Małgorzata Dobień<br />
malgorzata.dobien@targetpress.pl<br />
Dyrektor Marketingu i Reklamy:<br />
Robert Madejak<br />
tel. kom. 512 043 800<br />
robert.madejak@targetpress.pl<br />
Dział Promocji i Reklamy:<br />
Andrzej Kalbarczyk<br />
tel. kom. 531 370 279<br />
andrzej.kalbarczyk@targetpress.pl<br />
Dyrektor Zarządzający:<br />
Robert Karwowski<br />
tel. kom. 502 255 774<br />
robert.karwowski@targetpress.pl<br />
Adres Działu Promocji i Reklamy:<br />
ul. Przasnyska 6 B<br />
01-756 Warszawa<br />
tel./faks +48 22 635 41 08<br />
Prenumerata:<br />
prenumerata@fachowyinstalator.pl<br />
Skład:<br />
As-Art Violetta Nalazek<br />
as-art.studio@wp.pl<br />
Druk:<br />
MODUSS<br />
www.fachowyinstalator.pl<br />
inne nasze tytuły:<br />
Marcin Sikora<br />
tel. kom. 515 251 052<br />
marcin.sikora@targetpress.pl<br />
Ryszard Staniszewski<br />
tel. kom. 503 110 913<br />
ryszard.staniszewski@targetpress.pl<br />
Redakcja nie zwraca tekstów nie zamó wionych, zastrzega sobie<br />
prawo ich re da gowania oraz skracania.<br />
Nie odpowia da my za treść zamieszczonych reklam.<br />
2<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
RETAILSHOWWARSZAWA<br />
||||
Fot.: E. LESIAK ZIAD BIELSKO-BIAŁA SA.<br />
TEMAT NUMERU<br />
Targi ENERGETAB <strong>2018</strong><br />
– podsumowanie<br />
czytaj od str. 6<br />
Spis treści<br />
6-15, 62 Aktualności<br />
16 Nowości<br />
18 Rynek przenośnych systemów zasilania.<br />
Wykładniczy wzrost dzięki nowym aplikacjom<br />
23 Ograniczenie ryzyka wystąpienia pożaru<br />
w instalacjach PV. Wytyczne dla projektantów,<br />
instalatorów oraz inspektorów p.-poż.<br />
28 Nowoczesne standardy komunikacji w automatyce<br />
budynkowej – kiedy jaki wybrać?<br />
31 YESLY – czas na komfort w Twoim domu<br />
34 Bezpieczne prowadzenie instalacji natynkowych<br />
39 HELUSOUND 500 PUR<br />
42 X-CONTACT: liczy się to, co jest w środku...<br />
44 Ochronniki przeciwprzepięciowe klasy B i B+C<br />
47 Systemy tras kablowych do trudnych miejsc<br />
konstrukcyjnych<br />
52 VX 25 od Rittal: łatwiejszy montaż dzięki mniejszej<br />
złożoności<br />
54 Przegląd obudów rozdzielnic nn<br />
64 Serwis i konserwacja oświetlenia awaryjnego<br />
gwarancją Twojego bezpieczeństwa<br />
66 Oprawy liniowe LED w oświetleniu przemysłowym<br />
72 Mierniki rezystancji uziemienia<br />
76 Warsztat<br />
77 Energotytan – promocje<br />
78 ENERGOTYTAN ® EXPERT – profesjonalne<br />
narzędzia dla elektromonterów<br />
80 Pozytywne wibracje<br />
4 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
Perfect Welding / Solar Energy / Perfect Charging<br />
SPOKOJNY UMYSŁ W PAKIECIE<br />
ELEKTRYCZNOŚĆ, OGRZEWANIE<br />
I MOBILNOŚĆ Z ENERGII SŁONECZNEJ<br />
Nadachowa instalacja fotowoltaiczna należąca do rodziny w południowych Niemczech jest klasycznym przykładem<br />
inteligentnego i kompletnego rozwiązania. 16 kWp instalacja PV jest doposażona w baterię do gromadzenia energii,<br />
Fronius Ohmpilot do grzania wody oraz urządzenie wallbox do inteligentnego ładowania samochodów elektrycznych.<br />
W rezultacie, sześcioosobowe gospodarstwo domowe ma zapewnioną niezależność od rosnących cen energii elektrycznej.<br />
Więcej na temat inteligentnych rozwiązań firmy Fronius znajdziesz na stronie www.fronius.pl
Targi ENERGETAB, 11-13 września <strong>2018</strong><br />
PODSUMOWANIE<br />
Co ciekawego można było zobaczyć i usłyszeć<br />
na targach energetycznych ENERGETAB <strong>2018</strong>?<br />
Organizowane od ponad 30 lat przez ZIAD Bielsko-Biała SA targi ENERGETAB to największe w Polsce<br />
międzynarodowe targi nowoczesnych urządzeń i technologii dla energetyki. Zakres prezentowanych<br />
wyrobów i technologii jest bardzo obszerny.<br />
MATERIAŁY PRASOWE FIRM<br />
Jak co roku, tak i tym razem przeważały<br />
urządzenia i aparatura związana z wytwarzaniem,<br />
przesyłaniem i dystrybucją<br />
energii elektrycznej od niskiego po najwyższe<br />
napięcia. Ale nie tylko – na tzw.<br />
stoiskach plenerowych łatwo można<br />
było dojrzeć maszyny, urządzenia czy<br />
pojazdy stosowane podczas budowy<br />
lub inspekcji linii napowietrznych czy<br />
kablowych. Silnie prezentowaną branżą<br />
była też automatyka i elektronika przemysłowa<br />
– dostawcy aparatury pomiarowej,<br />
elementów elektromechanicznych<br />
(np. przekaźników, złącz, obudów), elementów<br />
indukcyjnych, transformatorków,<br />
zasilaczy, itp. Od lat na bielskich<br />
targach pojawia się też wielu producentów<br />
i dostawców z branży oświetleniowej,<br />
zarówno jeśli chodzi o źródła<br />
światła (tutaj zdecydowanie przeważają<br />
LEDy) jak i oprawy czy słupy. Nie brakowało<br />
też przedstawicieli branży odnawialnych<br />
źródeł energii (OZE), w której<br />
przeważali dostawcy paneli fotowoltaicznych<br />
oraz niezbędnych układów sterowania<br />
czy zabezpieczeń. Pojawiły się<br />
też firmy oferujące systemy magazynujące<br />
energię. Chociaż na polskich drogach<br />
rzadko spotkać można samochody elektryczne,<br />
na targach pojawiło się kilku dostawców<br />
całkiem pomysłowych kiosków<br />
czy słupków do zasilania tych pojazdów,<br />
a także kilka modeli samochodów elektrycznych.<br />
Bielskie targi Energetab, to z pewnością<br />
dojrzała impreza targowa, mająca liczne<br />
grono stałych sympatyków i odwiedzających<br />
gości. Jest to też doskonałe<br />
miejsce promocji i budowy wizerunku<br />
firmy. Większość wystawców dokłada<br />
starań aby właśnie na Energetabie pokazać<br />
swoje najnowsze produkty, a nawet<br />
rozwiązania prototypowe, by rozeznać,<br />
czy spotkają się one z zainteresowaniem<br />
rynku. Sprzyja temu uznanie przez Prezesa<br />
Urzędu Patentowego RP targów<br />
ENERGETAB <strong>2018</strong> jako wystawy, dającej<br />
pierwszeństwo do uzyskania prawa<br />
ochronnego albo prawa z rejestracji,<br />
w przypadku wystawienia na niej wzoru<br />
użytkowego albo wzoru przemysłowego.<br />
Nagrody i wyróżnienia<br />
Ponad 50 firm zgłosiło swoje produkty<br />
do konkursu na szczególnie wyróżniający<br />
się produkt prezentowany na targach.<br />
Fot.: E. LESIAK ZIAD BIELSKO-BIAŁA SA.<br />
Jury Konkursu, któremu przewodził dyrektor<br />
Instytutu Energetyki w Warszawie<br />
– dr hab. inż. Tomasz Gałka, postanowiło<br />
nagrodzić Pucharem Ministra Energii<br />
„Zintegrowany system zasilania w oparciu<br />
o rozdzielnicę górniczą e2ALPHA-G i sterownik<br />
e2TANGO” zgłoszony przez spółkę<br />
ELEKTROMETAL ENERGETYKA S.A.<br />
Puchar Prezesa PTPiREE zdobył „Sterownik<br />
polowy nowej generacji CZIP®-PRO”<br />
produkcji RELPOL S.A. a Złotym Medalem<br />
PSE S.A. wyróżniono „Kompleksowe<br />
rozwiązanie rozdzielnic WN w izolacji gazowej”<br />
ELEKTROBUDOWY S.A. „Złoty<br />
Lew” im. Kazimierza Szpotańskiego przypadł<br />
poznańskiej MIKRONICE za „elementy<br />
systemu automatyzacji sieci SN/nn<br />
DALI-box”, w których szczególną uwagę<br />
konstruktorzy zwrócili na odporność na coraz<br />
groźniejsze, także w Polsce, cyberataki.<br />
Zachęcamy do zapoznania się z pełną listą<br />
nagrodzonych produktów na stronie targów.<br />
Wydarzenia towarzyszące<br />
Targom towarzyszyły konferencje i seminaria<br />
organizowane przez izby czy stowarzyszenia<br />
branżowe oraz prezentacje<br />
firmowe. Tematem głównej konferencji<br />
pierwszego dnia targów był „Rozwój<br />
partnerskich relacji pomiędzy inwestorem<br />
a wykonawcą w energetyce”. Moderatorem<br />
rzeczowej i otwartej dyskusji był<br />
Jerzy Kurella – przewodniczący Rady<br />
Firm Przemysłu Elektrotechnicznego<br />
i Energetyki SEP. Stronę wykonawców<br />
reprezentowali prezesi lub członkowie<br />
zarządów kilkudziesięciu czołowych dostawców<br />
i realizatorów inwestycji energetycznych,<br />
natomiast stronę inwestorów<br />
– dyrektor Andrzej Cząstkiewicz z Centralnej<br />
Jednostki Inwestycyjnej PSE SA.<br />
Po tej konferencji można było usłyszeć<br />
wiele pochlebnych opinii o jej wysokim<br />
poziomie merytorycznym i wzajemnym<br />
poszukiwaniu sposobów optymalnego<br />
doboru wykonawców, a także partner-<br />
6<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
Targi ENERGETAB, 11-13 września <strong>2018</strong><br />
PODSUMOWANIE<br />
Fot.: E. LESIAK ZIAD BIELSKO-BIAŁA SA.<br />
REKLAMA<br />
Źródło: ZIAD Bielsko-Biała<br />
Fot: E. Lesiak ZIAD Bielsko-Biała SA<br />
skiego udziału obu stron w rozwiązywaniu<br />
występujących problemów, zarówno<br />
na etapie przygotowania jak i w trakcie<br />
realizacji tak istotnych dla infrastruktury<br />
energetycznej inwestycji czy modernizacji.<br />
Dyskusja i otwarty dialog jest jedyną<br />
szansą minimalizacji potencjalnych<br />
ryzyk, a z drugiej strony optymalizacji<br />
efektów zarówno dla inwestorów, jak<br />
i dla firm wykonawczych, wynikających<br />
z dobrze jakościowo i terminowo zrealizowanych<br />
inwestycji.<br />
Prawie osiemdziesięciu specjalistów<br />
energetyki zawodowej z całej Polski<br />
zgromadziły warsztaty „Nowoczesne<br />
technologie w energetyce” organizowane<br />
przez PTPiREE, na których głównym tematem<br />
były nowe rozwiązania typizacyjne<br />
dla linii napowietrznych SN.<br />
Spore zainteresowanie wzbudziła konferencja<br />
zorganizowana przez Sekcję<br />
Producentów Aparatury Elektrycznej<br />
(SPAE) przy Krajowej Izbie Gospodarczej<br />
Elektroniki i Telekomunikacji<br />
(KIGEiT). Celem tej konferencji, zatytułowanej<br />
„Bezpieczna aparatura<br />
elektryczna niskiego napięcia” było<br />
zwrócenie uwagi uczestników rynku<br />
na zagrożenia dla zdrowia i mienia użytkowników<br />
instalacji elektrycznych (czyli<br />
nas wszystkich) wynikające z instalowania<br />
aparatów, które nie spełniają norm,<br />
wymogów technicznych i deklarowanych<br />
parametrów. Jest to tym groźniejsze,<br />
że poprzez nieuczciwą konkurencję (niską<br />
cenę) wypierają one z rynku aparaty<br />
bezpieczne i pełnowartościowe.<br />
Odbyło się też wiele ciekawych prezentacji<br />
organizowanych przez wystawców,<br />
które miały na celu przedstawienie najnowszych<br />
aparatów do badań ochronnych<br />
czy diagnostyki sieci, metod podnoszenia<br />
efektywności energetycznej,<br />
inteligentnego oświetlenia miast itp.<br />
W dniu otwarcia tegorocznych targów,<br />
w trakcie wieczornej gali, organizator<br />
ENERGETAB – spółka ZIAD Bielsko-<br />
Biała została uhonorowana specjalnym<br />
wyróżnieniem – Złotą Odznaką Honorową<br />
za zasługi dla województwa śląskiego.<br />
Odznaczenie z rąk przedstawicieli<br />
Sejmiku Śląskiego oraz Marszałka Województwa<br />
Śląskiego odebrał w imieniu<br />
władz spółki Prezes Zarządu – Janusz<br />
Kisiel.<br />
W liście gratulacyjnym Marszałek Województwa<br />
Śląskiego podkreślił prestiż<br />
targów ENERGETAB oraz renomę Spółki<br />
i jej wkład w rozwój gospodarczy regionu.<br />
Dziękując wszystkim uczestnikom za tak<br />
liczny udział w udanych tegorocznych<br />
targach ZIAD Bielsko-Biała zaprasza wystawców<br />
jak i zwiedzających do udziału<br />
w kolejnej – już 32. edycji targów ENER-<br />
GETAB w dniach 17-19 września 2019 r.<br />
Więcej informacji o targach ENERGE-<br />
TAB <strong>2018</strong>, w tym pełny wykaz produktów<br />
i firm wyróżnionych przez komisję<br />
konkursową oraz galeria zdjęć, są dostępne<br />
na stronie www.energetab.pl.<br />
Źródło: ZIAD Bielsko-Biała<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
7
Targi ENERGETAB, 11-13 września <strong>2018</strong><br />
PODSUMOWANIE<br />
Polska myśl technologiczna w ochronie życia i zdrowia ludzi<br />
Firma AWEX jako stały wystawca podczas<br />
Targów Energetab pokazała najnowsze<br />
rozwiązania z zakresu oświetlenia awaryjnego<br />
wzbogacając swoją ofertę o bezprzewodowy<br />
system monitorowania RUBIC<br />
MATERIAŁY PRASOWE FIRM<br />
UNA WIRELESS. Kilkunastoletnie doświadczenie<br />
w zakresach systemów ewakuacyjnych<br />
i pozycja lidera rynku zostało<br />
przekute na wprowadzenie innowacyjnego<br />
i intuicyjnego modułowego systemu alarmu<br />
pożarowej FAS, które również współpracuje<br />
z autorskim systemem oświetlenia<br />
dynamicznego. Tym samym firma podąża<br />
za obecnymi trendami w zakresie kooperacji<br />
i współdziałania systemów służących<br />
ochronie życia i zdrowia ludzi. Prowadzone<br />
ciągle prace badawczo-rozwojowe zapewniają<br />
stałą aktualizację oferty nacechowanej<br />
najbardziej nowoczesnymi, wielofunkcyjnymi<br />
i zaawansowanymi technologicznie<br />
produktami. Firma AWEX to polska myśl<br />
techniczna i całkowicie polska produkcja.<br />
www.awex.eu<br />
Trzy pracowite dni w Bielsku-Białej<br />
Firma Doktorvolt ® miała możliwość uczestniczenia<br />
w jednym z największych w Polsce<br />
eventów branży elektrycznej – ENERGE-<br />
TAB Bielsko-Biała. Targi te były niezwykle<br />
pracowitym czasem dla całego zespołu.<br />
Stoisko firmowe zostało starannie zaprojektowane<br />
kilka miesięcy przed całym wydarzeniem.<br />
Poza sztandarowymi produktami<br />
Doktorvolt ® , zaprezentowane zostały też<br />
nowinki techniczne znajdujące się w asortymencie<br />
najważniejszych partnerów firmy<br />
– SEZ Krompachy ze Słowacji, specjalizującego<br />
się w produkcji osprzętu nisko- i wysokonapięciowego<br />
oraz włoskiego Marlanvil,<br />
producenta szerokiej gamy wyposażenia<br />
elektroinstalacyjnego. Wyłączniki nadprądowe<br />
i RCCB słowackiej firmy są wykorzystywane<br />
jako komponenty w rozdzielnicach<br />
budowlanych Doktorvolt ® , podobnie jak<br />
obudowy wytwarzane we Włoszech.<br />
Czas targów minął intensywnie, przy dużym<br />
zaangażowaniu pracowników. Była to<br />
doskonała okazja do zawiązania wielu kontaktów<br />
biznesowych, które w najbliższej<br />
przyszłości przełożą się pozytywnie na rozwoju<br />
firmy.<br />
www.doktorvolt.pl<br />
8<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
FIRE SYSTEM<br />
FZLV 24V<br />
WIĘCEJ INFORMACJI:<br />
WWW.AWEX.EU
Targi ENERGETAB, 11-13 września <strong>2018</strong><br />
PODSUMOWANIE<br />
Bliżej klientów i ich potrzeb<br />
Tegoroczne targi Energetab obfitowały w premiery nowych produktów.<br />
Schneider Electric również zaprezentował nowatorskie rozwiązania.<br />
Na uwagę zasługuje, wyróżniony przez organizatora targów, wyłącznik<br />
Masterpact MTZ, który pozwala zbudować inteligentny, bezpieczny<br />
i zrównoważony system dystrybucji energii elektrycznej. Wyłącznik<br />
ten jest częścią architektury EcoStruxure. To rozwiązanie, które właściwie<br />
wytycza nowy kierunek w komunikacji człowiek-maszyna. Łączność<br />
Bluetooth, NFC czy Ethernet pozwala na wykorzystanie urządzeń<br />
mobilnych do sterowania wyłącznikiem oraz monitorowania wielkości<br />
elektrycznych sieci zabezpieczanej przez Masterpact MTZ. Każdy Masterpact<br />
MTZ może być aktualizowany i personalizowany przez dodatkowe<br />
aplikacje pobierane ze strony www.<br />
Na stoisku Schneider Electric dużym zainteresowaniem cieszyły się<br />
także produkty z oferty automatyki zabezpieczeniowej, a także inteligentne<br />
rozdzielnice Smart Panel i SM6 zintegrowane z systemem<br />
nadzoru EcoStruxure Power Monitoring Expert oraz rozproszony<br />
system restytucyjny Self Healing Grid / FDIR.<br />
Dużym powodzeniem cieszyła się również tablica interaktywna<br />
z szerokim asortymentem osprzętu elektroinstalacyjnego oraz systemem<br />
KNX łączącym wszystkie główne funkcje zarządzania inteligentnym<br />
domem.<br />
Zainteresowaniem cieszył się program partnerski dla elektryków –<br />
„Elektroklub”, umożliwiający dostęp do wiedzy, udział w szkoleniach<br />
oraz liczne nagrody za zakupy we współpracujących hurtowniach.<br />
Zespół Schneider Electric prezentował także funkcjonalności<br />
mobilnej aplikacji mySchneider app, która pozwala uzyskać informacje<br />
dotyczące produktów, ich cen, dostępności, terminu dostawy<br />
oraz wielu innych – wszędzie i o każdej porze.<br />
Źródło: Schneider Electric<br />
MATERIAŁY PRASOWE FIRM<br />
Najnowsze rozwiązania w bogatym portfolio produktowym<br />
Tegoroczne Międzynarodowe Targi Energetyczne ENERGETAB były<br />
okazją do zapoznania się z ofertą firmy Eaton, która mocno zaznaczyła<br />
tam swoją obecność i zaprezentowała bogaty wachlarz innowacyjnych<br />
rozwiązań. Efektowna ekspozycja firmy składała się z ciężarówki pokazowej<br />
oraz pawilonu wolnostojącego. W obu miejscach zostały zaprezentowane<br />
nowe produkty, mogące sprostać największym wyzwaniom<br />
związanym z zarządzaniem energią elektryczną. Były to miedzy innymi:<br />
• najnowsza generacja kompaktowych rozdzielnic średniego napięcia<br />
w wykonaniu rozbudowywalnym – Xiria 4.0<br />
• innowacyjna oprawa Matrix dostosowująca kierunek ewakuacji<br />
do aktualnych zagrożeń i pozwalająca na wskazanie najbezpieczniejszej<br />
drogi ewakuacji z budynku<br />
• nowa generacja zabezpieczeń elektronicznych PXR w wyłącznikach<br />
kompaktowych NZM<br />
• nowe układy automatyki Samoczynnego Załączania Rezerwy<br />
(SZR) typu MAX-1SWD wraz z parametryzowanym panelem<br />
synoptycznym opartym o system SmartWire-DT<br />
• naścienny sygnalizator dźwiękowy CASB383 oraz ręczny<br />
ostrzegacz pożaru CBG370S<br />
• oprawa przemysłowa najnowszej generacji LowBay<br />
• modułowy sterownik PLC XC300 pozwalający konstruktorom<br />
maszyn i zakładom osiągnąć nowoczesną koncepcję automatyki<br />
w połączeniu z kompaktowymi modułami we/wy XN300 i innowacyjnym<br />
panelem dotykowym XV300<br />
• elektroniczny wyłącznik nadprądowy PXS24 poprawiający<br />
stabilność układów automatyki, charakteryzujący się uproszczonym<br />
okablowaniem i selektywnością zabezpieczeń, która<br />
minimalizuje koszt instalacji.<br />
Eaton posiada bardzo zróżnicowane portfolio produktowe. Różnorodność<br />
oferty była jednocześnie inspiracją dla motywu przewodniego<br />
ich pawilonu głównego, gdzie graficznie zostały przedstawione<br />
gałęzie polskiego przemysłu w których produkty Eaton są obecne<br />
na szeroką skalę.<br />
Źródło: Eaton<br />
10 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
Targi ENERGETAB, 11-13 września <strong>2018</strong><br />
PODSUMOWANIE<br />
Szkolenia i praktyczne prezentacje<br />
Przedstawiciele Ergomu uczestniczyli<br />
w XXXI edycji międzynarodowych targów<br />
energetycznych Energetab. Podczas<br />
tegorocznej imprezy wystawcom dopisały<br />
zarówno piękna pogoda jak i liczba<br />
odwiedzających gości. Na stoisku<br />
Ergomu, szczególnie miłym wydarzeniem<br />
pierwszego dnia targów, było spotkanie<br />
z uczniami z opolskiego Zespołu<br />
Szkół Elektrycznych im. Tadeusza Kościuszki<br />
oraz Śląskiego Technicznego<br />
Zakładu Naukowego z Katowic. Młodzi<br />
adepci zawodu uczestniczyli w szkoleniu,<br />
zarówno teoretycznym, jak i praktycznym.<br />
Na uwagę zasługiwało ich duże<br />
zaangażowanie.<br />
Wśród odwiedzających stoisko Ergomu<br />
szczególnym zainteresowaniem cieszyły<br />
się pokazy specjalistycznych narzędzi.<br />
Zaprezentowana została m.in. drukarka<br />
oznaczników LETATWIN LM-550A/PC<br />
oraz profesjonalne narzędzia ręczne i hydrauliczne.<br />
Podczas prezentacji uczestnicy<br />
mogli przekonać się o łatwości zaprasowywania<br />
końcówek narzędziami<br />
Ergomu, osobiście je testując.<br />
www.ergom.com<br />
... bo jest tylko jedna droga – TM TECHNOLOGIE<br />
Za nami 31 edycja międzynarodowych targów<br />
ENERGETAB, które zgromadziły w tym roku<br />
712 wystawców i tysiące odwiedzających z całego<br />
kraju i różnych części świata. Jedną z ekspozycji było<br />
przyciągające uwagę stoisko TM TECHNOLOGIE,<br />
na którym zostały zaprezentowane:<br />
• System Wizualizacji Oświetlenia Awaryjnego<br />
ELVIS – finalista konkursu Dobry Wzór <strong>2018</strong>,<br />
• System Centralnej Baterii TM-CB A,<br />
• Systemy Rozproszone DATA 2 oraz DATA 2<br />
EASY w dwóch wersjach: przewodowej i bezprzewodowej,<br />
• oprawy awaryjne i ewakuacyjne z serii ONTEC,<br />
• nowości z serii opraw PRIMO.<br />
Nowa odsłona firmowego stoiska spotkała się z ogromnym zainteresowaniem<br />
odwiedzających.<br />
Przedstawiciele TM TECHNOLOGIE dziękują dotychczasowym<br />
i potencjalnym kontrahentom za wszystkie cenne rozmowy i spotkania<br />
oraz wyrazy uznania dla działalności firmy jednocześnie zapraszając<br />
na kolejną edycję targów w Bielsku-Białej.<br />
www.tmtechnologie.pl<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
11
Targi ENERGETAB, 11-13 września <strong>2018</strong><br />
PODSUMOWANIE<br />
MATERIAŁY PRASOWE FIRM<br />
Bezpieczna aparatura elektryczna niskiego napięcia<br />
– aktualne wyzwanie dla całego rynku aparatury<br />
elektrycznej w Europie<br />
Temat bezpiecznej aparatury niskiego napięcia był szeroko omówiony na konferencji prasowej zorganizowanej<br />
przez Sekcję Producentów Aparatury Elektrycznej (SPAE) przy Krajowej Izbie Gospodarczej<br />
Elektroniki i Telekomunikacji (KIGEiT) podczas drugiego dnia 31 Międzynarodowych Targów Energetycznych<br />
Energetab <strong>2018</strong>. Konferencja zgromadziła liczną grupę przedstawicieli mediów branżowych<br />
oraz stowarzyszeń, izb gospodarczych, producentów i innych uczestników rynku. Konferencję otworzył<br />
i zebranych powitał Stefan Kamiński, Prezes KIGEiT. Wśród prelegentów byli członkowie Sekcji SPAE<br />
oraz przedstawiciele Departamentu Nadzoru Rynku Urzędu Ochrony Konkurencji, Biura Badawczego<br />
ds. Jakości SEP-BBJ oraz SHE Związku Pracodawców Dystrybucji Elektrotechniki.<br />
Celem konferencji było m.in. zwrócenie<br />
uwagi uczestników rynku na coraz bardziej<br />
powszechną obecność na europejskim<br />
rynku elektrotechnicznym, aparatów<br />
elektrycznych niskiego napięcia, które nie<br />
spełniają wymogów technicznych i deklarowanych<br />
parametrów. Z jednej strony<br />
ww. aparaty mogą stanowić zagrożenie<br />
dla zdrowia i mienia użytkowników,<br />
z drugiej, poprzez nieuczciwą konkurencję,<br />
wypierają z rynku aparaty bezpieczne<br />
i pełnowartościowe.<br />
Na poziomie Europy, na ww. problem zwrócili<br />
uwagę członkowie inicjatywy MSSI Electrical,<br />
którą przedstawił Wojciech Świątek,<br />
Przewodniczący Sekcji SPAE w KIGEiT. Inicjatywa<br />
powstała w 2012 r. Wśród zaangażowanych<br />
firm są ABB, Benedict, Dehn, Eaton,<br />
Hager, Legrand, Schneider Electric, Siemens<br />
oraz europejskie (m.in. Orgalime, CECAPI)<br />
i krajowe organizacje branżowe (w Polsce<br />
KIGEiT). Dziś inicjatywa jest obecna w ponad<br />
20 krajach Europy i można stwierdzić,<br />
że rozpatrywane problemy są bardzo podobne.<br />
Mają jednak różne nasilenie, w zależności<br />
od dojrzałości lokalnego rynku elektrotechnicznego<br />
i jego historycznego ukształtowania.<br />
W niektórych rozwiniętych krajach, jak Niemcy,<br />
duży nacisk kładzie się na to, aby produkty<br />
posiadały nie tylko znak CE, ale także, aby ich<br />
jakość była potwierdzona przez niezależne<br />
jednostki badawcze np. VDE czy TUV.<br />
Ważnym zadaniem inicjatywy MSSI Electrical,<br />
jest więc monitorowanie lokalnych<br />
rynków w zakresie ww. produktów, zlecanie<br />
wykonania badań celowych produktów,<br />
12<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
Targi ENERGETAB, 11-13 września <strong>2018</strong><br />
PODSUMOWANIE<br />
oraz informowanie lokalnych organów nadzoru<br />
rynku (w Polsce m.in. UOKiK) o możliwych<br />
zagrożeniach. Przedstawiciele MSSI<br />
Electrical współpracują z odpowiednimi organami<br />
Unii Europejskiej, aby zwrócić uwagę<br />
na powszechny problem z bezpieczeństwem<br />
aparatów elektrycznych niskiego napięcia<br />
i wspólnie szukać jego rozwiązania.<br />
W Polsce, inicjatywa MSSI Electrical została<br />
wdrożona przez Sekcję SPAE KIGEiT.<br />
Działalność Sekcji przedstawił Marek<br />
Tabaka, Członek Zarządu SPAE. Na początku<br />
Sekcja skupiła się na dwóch typach<br />
aparatów: wyłącznikach nadprądowych<br />
i różnicowoprądowych, szeroko dostępnych<br />
zarówno dla konsumentów, jak i fachowców<br />
branżowych, stosowanych w budownictwie<br />
mieszkaniowym i przemysłowym.<br />
W wyniku przeprowadzonych w SEP-BBJ<br />
wybranych typów badań dla 23 produktów<br />
każdego typu wyłącznika, pobranych z rynku,<br />
otrzymano zatrważające dane: w przypadku<br />
wyłączników nadprądowych badań<br />
nie przeszło 43% aparatów, w przypadku<br />
różnicowoprądowych aż 56% (opis badań<br />
oraz analiza wyników zostały szeroko opisane<br />
w oddzielnych artykułach, które są dostępne<br />
min. na stronie internetowej KIGEiT).<br />
Informacja na temat wyników ww. badań<br />
została przekazana do UOKiK, który podjął<br />
niezbędne działania, zarówno jeśli chodzi<br />
o wyłączniki nadprądowe, jak i różnicowoprądowe,<br />
w wyniku których wydane zostały<br />
stosowne decyzje administracyjne (https:<br />
//decyzje.uokik.gov.pl/bp/dec_prez.nsf).<br />
Ważnym punktem konferencji było wystąpienie<br />
Katarzyny Bednarz, przedstawicielki<br />
Departamentu Nadzoru Rynku<br />
UOKiK pt. „System nadzoru rynku w obszarze<br />
sprzętu elektrycznego niskiego napięcia<br />
– zmiany przepisów”. Przypomniano kluczowe<br />
obowiązki uczestników rynku: producenta,<br />
importera oraz dystrybutora zwracając<br />
uwagę na zakres ich odpowiedzialności za<br />
wprowadzanie produktów na rynek w świetle<br />
obowiązujących przepisów; wspomniano<br />
o możliwości nałożenia kar za niedopełnienie<br />
obowiązków i wprowadzenie na rynek lub dystrybucję<br />
produktu niezgodnego z obowiązującymi<br />
wymaganiami.<br />
Zwrócono także uwagę na nową ustawę z dnia<br />
15 czerwca <strong>2018</strong> r. o zmianie ustawy o systemach<br />
oceny zgodności i nadzoru rynku oraz<br />
niektórych innych ustaw (Dz. U. z <strong>2018</strong> r.<br />
poz. 1338). Znowelizowane przepisy nt. krajowego<br />
systemu nadzoru rynku obowiązują<br />
niespełna 2 miesiące, od 19 lipca <strong>2018</strong> r.<br />
Ważną zmianą, o której trzeba wspomnieć<br />
jest „możliwość wszczęcia postępowania<br />
administracyjnego na podstawie innych dostępnych<br />
informacji, gdy wynika z nich, że wyrób<br />
nie spełnia wymagań, a został wprowadzony<br />
do obrotu przez podmiot gospodarczy mający<br />
siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej<br />
Polskiej. Innymi słowy do wszczęcia postępowania<br />
Urząd będzie mógł wykorzystywać<br />
otrzymane materiały/dowody np. wyniki już<br />
przeprowadzonych badań w akredytowanym<br />
laboratorium, co powinno w znacznym stopniu<br />
przyczynić się do skrócenia czasu reakcji organu<br />
nadzoru rynku i przyspieszyć proces eliminowania<br />
z rynku nieprawidłowości.<br />
Temat bezpieczeństwa aparatów elektrycznych<br />
niskiego napięcia kontynuował pan Marcin<br />
Ocioszyński, Dyrektor Biura Badawczego<br />
ds. Jakości Stowarzyszenia <strong>Elektryk</strong>ów Polskich<br />
w wystąpieniu pt. „Zapewnienie bezpieczeństwa<br />
aparatów elektrycznych niskiego<br />
napięcia poprzez badania w akredytowanym<br />
laboratorium”. Dyrektor BBJ zwrócił uwagę,<br />
że znakowanie CE, bazujące tylko na samoocenie,<br />
nie gwarantuje bezpieczeństwa wyrobu.<br />
Więcej informacji o inicjatywie można znaleźć na stronie<br />
internetowej www.kigeit.org.pl oraz pod linkami:<br />
• Artykuł na temat wyników przeprowadzanych badań dotyczących wyłączników<br />
nadprądowych. Link: http://www.kigeit.org.pl/spae-polecaartykul-nt-badan-wylacznikow-nadpradowych-mcb.html<br />
• Artykuł na temat wyników przeprowadzanych badań dotyczących wyłączników<br />
różnicowo-prądowych. Linki: http://www.kigeit.org.pl/spae<br />
-kigeit-poleca-artykul-nt-badan-wylacznikow-roznicowopradowychrccb.html<br />
• Broszura nt. bezpieczeństwa produktów. Link: http://www.kigeit.org.<br />
pl/ftp/mk/spae/gkz_spae/Broszura_bezpiecz_web.pdf<br />
Tej gwarancji nie daje również samo badanie<br />
próbki wyrobu przez akredytowane laboratorium,<br />
nawet jeżeli towarzyszy mu certyfikat<br />
zgodności. Jest to tylko informacja dla producenta/dostawcy.<br />
Właściwe zapewnienie jakości<br />
i bezpieczeństwa wprowadzanych do obrotu<br />
wyrobów daje dopiero certyfikacja na zastrzeżony<br />
znak akredytowanej jednostki certyfikującej,<br />
np. „SEP-BBJ”. Certyfikacja taka<br />
obejmuje badanie typu wyrobu wg właściwej<br />
normy, ocenę warunków produkcji oraz nadzór<br />
w całym okresie ważności certyfikacji, połączony<br />
z coroczną oceną w miejscu produkcji<br />
i badaniami kontrolnymi wyrobów. Dyrektor<br />
BBJ rozwinął na tym tle informację na temat<br />
różnych typów programów certyfikacji oraz<br />
głównych obszarów ich wykorzystania<br />
Interesującym dopełnieniem omawianego tematu<br />
było wystąpienie pana Tomasza Boruca<br />
Dyrektora Zarządzającego SHE Związku<br />
Pracodawców Dystrybucji Elektrotechniki pt.<br />
„Jak dystrybucja jako uczestnik rynku włącza<br />
się w proces dbania o jakość i bezpieczeństwo<br />
produktów”. Obecnie dystrybucja pełni bardzo<br />
ważną rolę w udostępnianiu na rynek szerokiej<br />
gamy oferty materiałów technicznych<br />
z różnych dziedzin (elektrycznej, sanitarnej,<br />
grzewczej, budowlanej itd.) – wraz z produktami<br />
pracownicy dystrybucji przekazują<br />
klientom szereg ważnych informacji, jak<br />
certyfikaty, dane techniczne, instrukcje i wytyczne<br />
montażu. Podjęta przez związki hurtowni<br />
branży elektrycznej: SHE, instalacyjno<br />
-grzewczej: ZHI oraz budowlanej: Polskie<br />
Składy Budowlane, inicjatywa firm dystrybucyjnych<br />
„Nie wstydzę się tego co sprzedaję”,<br />
stawia sobie za cel eliminację z profesjonalnej<br />
dystrybucji materiałów niespełniających wymagań<br />
technicznych lub formalnych, obejmującą<br />
nie tylko aparaty elektryczne, ale także<br />
szeroką ofertę dystrybucji dla rynku budownictwa.<br />
To podkreśla, jak ważny jest spojrzenie<br />
na bezpieczeństwo z punktu widzenia różnych<br />
produktów oraz różnych uczestników rynku<br />
w tym dystrybucji.<br />
Należy także wspomnieć o podobnych inicjatywach<br />
jak MSSI Electrical, które mają miejsce<br />
na rynku polskim: Związek Producentów<br />
Sprzętu Oświetleniowego Pol-Lighting bada<br />
produkty w zakresie oświetlenia LED, a Polska<br />
Izba Gospodarcza Elektrotechniki w zakresie<br />
produktów instalacyjnych niskiego napięcia<br />
m.in. kabli.<br />
Źródło: KIDEiT<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
13
Targi ENERGETAB, 11-13 września <strong>2018</strong><br />
PODSUMOWANIE<br />
MATERIAŁY PRASOWE FIRM<br />
Mistrzostwa Elektroinstalatorów <strong>2018</strong> z MOWION!<br />
Wielu z Was było na tegorocznych targach<br />
ENERGETAB, które odbyły się od 11 do<br />
13 września w Bielsku Białej. Kanlux również<br />
tam był i zorganizował Mistrzostwa<br />
Elektrointalatorów <strong>2018</strong>.<br />
Patronatem medialnym Mistrzostwa objął<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> a Partnerami byli: Wiha,<br />
Helukabel i Fluke. W tak doborowym towarzystwie<br />
montaż osprzętu MOWION szedł<br />
wszystkim jak z płatka. Było o co walczyć.<br />
Mistrzostwa przeprowadzone były we wtorek<br />
i środę od 10:00 do 16:00, każdego dnia<br />
miały miejsce eliminacje, po których odbywał<br />
się finał. Zwycięzca codziennie zdobywał<br />
3500 zł, a kolejni laureaci otrzymywali<br />
nagrody finansowe, kompletne zestawy<br />
narzędzi Wiha o wartości 1000 zł, a osoba<br />
z najlepszym czasem w eliminacjach dodatkowo<br />
wygrywała miernik marki Fluke.<br />
Montaż odbywał się na czas (start i stop za<br />
pomocą indywidualnego przycisku na sta-<br />
14<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
Targi ENERGETAB, 11-13 września <strong>2018</strong><br />
PODSUMOWANIE<br />
nowisku). Uczestnicy montowali osprzęt serii<br />
DOMO, który oparty jest o szybkozłączkach<br />
(trzy łączniki i dwa gniazda) i układ<br />
opraw oświetleniowych. Osoby z 4 najlepszymi<br />
czasami przechodziły do finału dnia<br />
gdzie było już nieco trudniej – montaż serii<br />
LOGI. Dopisali też partnerzy – do montażu<br />
używano narzędzi marki Wiha, a instalacje<br />
wykonywano na przewodach Helukabel.<br />
Przy wątpliwościach w poprawności montażu<br />
pomiar dokonywany był za pomocą<br />
mierników marki Fluke. Dodatkowo, we<br />
wtorek i środę na stoisku Kanlux, odbyły się<br />
pokazy nowości Fluke i Wiha.<br />
Każdego dnia przy montażu gościły również<br />
panie, które dzielnie radziły sobie z montażem.<br />
Organizatorów ucieszyło tak dużego zainteresowania<br />
konkursem i pozytywne komentarze<br />
dotyczące montażu osprzętu DOMO. Mają<br />
oni również nadzieję, że przy okazji pomogli<br />
elektroinstalatorom zaprzyjaźnić się z produktami<br />
wyposażonymi w szybkozłączki i unikalne<br />
łapki rozporowe. Wszystkim zwycięzcom<br />
gratulujemy i zapraszamy w przyszłym roku.<br />
Już są pomysły co zostanie pokazane i gwarancja,<br />
że nie będzie nudno.<br />
www.mowion.pl<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
15
PRODUKTY<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
NOWOŚCI<br />
Szybkie i bezbłędne lokalizowanie przewodów<br />
Nowa linia lokalizatorów przewodów Beha-Amprobe serii AT-6000-EUR dostępna będzie<br />
w dwóch różnych zestawach (AT-6020-EUR i AT-6030-EUR) łączących odbiornik i mocny<br />
nadajnik do lokalizowania przewodów, wyłączników i bezpieczników. Odbiornik AT-6000-RE<br />
wykrywa sygnał w przewodach i kablach za pomocą dwóch metod: aktywnej metody śledzenia<br />
(z nadajnikiem) i pasywnej metody śledzenia (bez nadajnika). W trudno dostępnych miejscach<br />
czujnik końcówki odbiornika może być używany do śledzenia przewodów w rogach, ciasnych<br />
miejscach i skrzynkach elektrycznych. Nadajnik AT-6000-TE działa na obwodach pozbawionych<br />
napięcia, jak i zasilanych, do 600 V AC/DC w środowiskach elektrycznych kategorii I-III<br />
i charakteryzuje się trybami: wysokiej mocy sygnału, niskiej mocy sygnału oraz pętli (High<br />
Signal Mode, Loop Mode, Low Precision Mode). Funkcja identyfikacji Breaker eliminuje pomyłki<br />
związane z fałszywymi alarmami, częstymi w starszego typu urządzeniach lokalizujących<br />
przewody.<br />
www.beha-amprobe.com<br />
MATERIAŁY PRASOWE FIRM<br />
Nowa gama zasilaczy UPS 9SX<br />
o niższych mocach<br />
Firma Eaton wprowadziła na rynki nowe modele zasilaczy awaryjnych<br />
UPS 9SX o niższej klasie mocy. UPS Eaton 9SX oferuje<br />
wysoką dostępność, elastyczność i zaawansowaną ochronę dla infrastruktury<br />
IT i małych centrów przetwarzania danych, jak również<br />
dla zastosowań sieciowych, przemysłowych, medycznych,<br />
telekomunikacyjnych oraz magazynowania energii. Nowe modele<br />
UPS 5-11 kVA rozszerzają istniejącą gamę produktów o urządzenia<br />
z większym zakresem mocy od 700 VA do 6 kVA i są dostępne<br />
w formatach wieżowych i w opcji Rack. Seria Eaton 9SX jest kontynuacją<br />
wiodącej na rynku serii UPS 9130 firmy Eaton, wprowadzonej<br />
na rynek w 2008 r. i znanej ze swojej konkurencyjnej ceny<br />
i wysokiej wydajności. Seria 9SX bazuje na funkcjach z rodziny<br />
produktów Eaton 9130 ale jest uzupełniona o nowe elementy, w tym:<br />
• pomiary energii w celu śledzenia jej zużycia poprzez monitorowanie<br />
wartości kWh na poziomie zasilacza UPS,<br />
• wyświetlanie informacji o dacie zalecanej wymiany baterii,<br />
• ulepszony wyświetlacz LCD z większą liczbą parametrów, aby<br />
zapewnić szybką i precyzyjną aktualizację stanu zasilacza UPS,<br />
• automatyczne wykrywanie baterii przez zewnętrzne moduły (EBM).<br />
www.eaton.pl/powerquality<br />
Pierwszy na świecie czujnik obecności rzeczywistej<br />
Rewolucyjny czujnik ruchu True Presence<br />
® firmy Steinel, to jedyne urządzenie,<br />
które potrafi bezbłędnie rozpoznać<br />
nawet mikroruchy klatki piersiowej<br />
śpiącego człowieka. Sensor ten działa<br />
z precyzją dotąd nieosiągalną. Wykrywa<br />
mikroruchy klatki piersiowej<br />
i na tej podstawie „wie”, że dana osoba<br />
przebywa w pomieszczeniu. Daje ono<br />
możliwości jeszcze sprawniejszego zarządzania budynkiem, sprawnego<br />
reagowania w sytuacjach zagrożenia oraz podnoszenia bezpieczeństwa<br />
osób przebywających w pomieszczeniach (np. szpitalach lub<br />
domach opieki). Czujnik True Presence ® bazuje na niezwykle precyzyjnych<br />
pomiarach otoczenia z wykorzystaniem<br />
fal wysokich częstotliwości.<br />
Urządzenie szybko i bardzo precyzyjnie<br />
rejestruje odległość człowieka od czujnika<br />
oraz kierunek, w którym się porusza.<br />
Nie trzeba więc już, jak to się dzieje<br />
w sensorach starszego typu, ustawiać<br />
czasu pobytu w pomieszczeniu.<br />
W wersji rozbudowanej True Presence<br />
® może wykonywać dodatkowe pomiary w pomieszczeniu:<br />
wilgotności, ciśnienia, natężenia oświetlenia, lotnych<br />
związków organicznych (LZO, czyli zapach).<br />
www.langelukaszuk.pl<br />
16<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
NOWOŚCI<br />
PRODUKTY<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Nowy system cokołów Rittal do szaf sterowniczych<br />
Firma Rittal oferuje nowy system cokołów do szaf<br />
sterowniczych i racków IT, z bogatym wachlarzem<br />
funkcji i zastosowań. Nowy produkt łączy w sobie<br />
wszystkie zalety dotychczasowych systemów cokołów<br />
TS oraz Flex, co daje znacznie więcej możliwości,<br />
w tym możliwość kompatybilnego montażu<br />
akcesoriów do szaf VX25 i wykorzystania cokołu<br />
jako inteligentnego przedziału kablowego. Nowy<br />
system cokołów VX firmy Rittal jest optymalnie<br />
dopasowany do systemu szaf pełnogabarytowych<br />
VX25 i jednocześnie w pełni kompatybilny z dotychczasowymi<br />
systemami szaf TS, TS IT, SE, CM,<br />
PC, IW, TP oraz TE. Przykładowe zalety rozwiązania<br />
to krótszy czas montażu, niższe koszty, a także<br />
wyższy poziom bezpieczeństwa. Nowy produkt<br />
w przyszłości zastąpi dotychczasowe cokoły Flex-<br />
Block i TS. System cokołów VX pozwala na niemal<br />
nieograniczone możliwości ustawiania, transportu,<br />
prowadzenia i mocowania kabli oraz zabudowy.<br />
www.rittal.pl<br />
REKLAMA<br />
Rozdzielnice stacjonarne DELTA<br />
z termoplastycznego tworzywa<br />
PCE Polska Sp. z o. o.<br />
l. Podwalna A Dzieroniw TEL A www.pce.pl<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
17
RYNEK ENERGII<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Rynek przenośnych systemów zasilania<br />
Wykładniczy wzrost dzięki nowym aplikacjom<br />
Po ponad 100 latach dominacji ropy naftowej przenośne zasilanie elektryczne wróciło do gry na skalę<br />
ogólnoświatową dzięki technologiom na bazie litu. Do roku 2025 średni wzrost rynku litowego jest<br />
szacowany na 19% rocznie (ponad 4-krotny wzrost ilości akumulatorów w skali 7-8 lat).<br />
PROMOCJA<br />
Od zarysu podstaw teoretycznych elektryczności<br />
(jednolita teoria elektryczności i magnetyzmu:<br />
James Clerk Maxwell, Elektryczność<br />
i Magnetyzm, 1873) było oczywiste, że energię<br />
elektryczną charakteryzuje wysoka sprawność<br />
przesyłania i przetwarzania, a co za tym idzie<br />
wygoda stosowania.<br />
Fot. 2.<br />
Rafineria I.Łukasiewicza w Bóbrce<br />
k.Krosna, działa do dzisiaj od 1854 r.<br />
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kopalnia_ropy_naftowej_w_B%C3%B3brce<br />
Fot. 1.<br />
Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Thomas_Alva_Edison<br />
Zarys rynku<br />
Zaletą energii elektrycznej jest brak jakichkolwiek<br />
zanieczyszczeń w miejscu użytkowania.<br />
Dla porządku należy podać też dwie główne<br />
wady: aspekt jej wytwarzania (mała sprawność<br />
i zanieczyszczenia w miejscu wytwarzania)<br />
oraz trudność w przechowywaniu.<br />
Od roku 1882, kiedy Thomas Edison włączył<br />
pierwszą na świecie sieć elektroenergetyczną,<br />
która dostarczała prąd do 59 klientów na Manhattanie,<br />
energia elektryczna konkurowała<br />
z naftą i gazem jako źródłami zasilania dla<br />
oświetlenia ulic i domów oraz napędu pojazdów<br />
i maszyn dla przemysłu. Równolegle jednak<br />
od momentu wynalezienia przez Ignacego<br />
Łukasiewicza procesu rafinacji ropy (1853)<br />
okazało się, że nafta/benzyna mają znacznie<br />
większą energię właściwą (Wh/kg i Wh/l)<br />
i szybko stały się atrakcyjniejsze dla całego<br />
przemysłu związanego z napędami pojazdów.<br />
Od przełomu wieków XIX/XX główny<br />
strumień światowego kapitału przemysłowego<br />
został skierowany w stronę energii z ropy<br />
naftowej. Potoczyło się to błyskawicznie,<br />
głównie za sprawą napędów spalinowych<br />
dla samochodów, samolotów i statków (cały<br />
transport), praktycznie utrącając potencjał<br />
wzrostu i zyskowności branży elektrycznej.<br />
Od roku 1908 (premiera Forda T) na okres<br />
około 100 lat branżę transportową zdominowała<br />
ropa. A branża transportowa to największa<br />
część przemysłu potrzebująca przenośnego<br />
źródła energii (np. jak bak paliwa<br />
w samochodzie).<br />
W odróżnieniu od elektryczności, zasilanie<br />
urządzeń przenośnych pochodnymi ropy naftowej<br />
jest bardzo uciążliwe, niejednokrotnie<br />
niemożliwe, i zostało odrzucone przez rynek<br />
i użytkowników. W miarę rozwoju elektrotechniki<br />
postępowała miniaturyzacja urządzeń<br />
elektrycznych, zmniejszenie poborów mocy<br />
i energii, oraz rozwój przenośnych źródeł zasilania.<br />
Do lat 50-tych ubiegłego wieku stosowano<br />
akumulatory kwasowo-ołowiowe i baterie<br />
cynkowo-węglowe. Pod koniec lat 40 -tych<br />
XX wieku wynaleziono akumulatory niklowo<br />
-kadmowe, dzięki którym rozwinęła się radiokomunikacja<br />
przenośna (radiotelefony), oraz<br />
telefonia komórkowa na pierwszym etapie (lata<br />
80 i 90-te XX wieku).<br />
Od końca XX wieku rozpoczęło się powszechne<br />
stosowanie zasilania akumulatorowego opartego<br />
o ogniwa litowo-jonowe, oferujące duże<br />
pojemności elektryczne, pozwalające osiągnąć<br />
długi czas pracy urządzeń, przy stosunkowo<br />
małej masie akumulatorów.<br />
Wszystkie te urządzenia są zasilanie z baterii<br />
i akumulatorów w technologiach na bazie litu.<br />
W skali najbliższych 5-7 lat nie widać przełomu<br />
technologicznego w tym zakresie. Litowe<br />
ogniwa nieładowalne oraz akumulatory litowo<br />
-jonowe, oferujące najlepsze parametry energetyczne<br />
i żywotnościowe oraz najszybszy<br />
rozwój, pozostaną dominujące na rynku pod<br />
względem rozwoju technologji i wzrostu wolumenu<br />
produkcji.<br />
Równolegle prowadzone są badania fizykochemiczne<br />
nad nowymi systemami elektrochemicznymi<br />
(również na bazie litu, z innymi<br />
domieszkami, np. siarka, oraz ze stałym elektrolitem,<br />
tzw. ASSB: all-solid-state-batteries),<br />
18 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
RYNEK ENERGII<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
1. Pojazdy elektryczne (xEV: hybrydowe,<br />
hybrydowe plug-in, w pełni elektryczne).<br />
Szacunki pokazują dominację tego segmentu<br />
rynku już od roku 2015.<br />
3. Systemy magazynowania energii<br />
(duże instalacje w systemie elektro-energetycznym<br />
i instalacje mniejsze na użytek<br />
domowy).<br />
Fot. 3.<br />
2. Elektronika powszechnego użytku (telefony<br />
/tablety/komputery/i in.). Masowe użytkowanie<br />
skutkuje ilościami w miliardach sztuk i ogromnym<br />
zapotrzebowaniem na akumulatory.<br />
4. Urządzenia elektroniki przemysłowej (zasilanie<br />
autonomiczne dla sprzętu „Industry 4.0”,<br />
elektronarzędzi, urządzeń medycznych, pomiarowych,<br />
sprzętu IoT).<br />
Obecnie cztery główne grupy produktów zapewniają bardzo szybki rozwój elektroniki<br />
i wymuszają konieczny rozwój źródeł zasilania (podane wg wielkości zapotrzebowania<br />
na akumulatory)<br />
ale przed wprowadzeniem na rynek wymagają<br />
one jeszcze lat badań na poziomie laboratoryjnym.<br />
Pierwsze rozwiązania spodziewane są<br />
najwcześniej w roku 2022.<br />
Rynek chemicznych źródeł zasilania cały czas<br />
dynamicznie rośnie (średnio 19% rocznie),<br />
krzywa wzrostu jest wykładnicza. Szczególnie<br />
duży wzrost, na poziomie 23-27% rocznie, prognozuje<br />
się dla branży samochodów elektrycznych<br />
we wszystkich konfiguracjach (xEV):<br />
Hybryda HEV, Hybryda Plug-In (PHEV) i czysto<br />
akumulatorowe BEV (Battery EV).<br />
W roku 2015 wartość energii zainstalowanej<br />
w ogniwach wynosiła ok. 450 GWh, w roku<br />
2025 wartość ta powinna osiągnąć 1100 GWh.<br />
Najstarsza technologia tj. akumulatorowa (wynaleziona<br />
około 1850 r.), ogniwa kwasowoołowiowe,<br />
cały czas stanowić będzie większość<br />
ilościową (~55%), natomiast już od roku <strong>2018</strong><br />
wartościowo (w USD) największą część stanowić<br />
będą ogniwa w technologii litowej.<br />
Analizując najnowocześniejszą technologię<br />
litowo-jonową, wartości energii zainstalowanej<br />
na świecie wynosiły: w 2015 około 80 GWh,<br />
w 2017 około 120 GWh. Prognoza na 2025 r.<br />
Fot. 4.<br />
Wzrost rynku akumulatorów Li-Ion w latach 2017-2025, średnio +19% rocznie.<br />
Podział na segmenty rynku: a) pojazdy elektryczne – Chiny, b) pojazdy elektryczne – reszta świata, c) elektronika konsumencka, d) inne aplikacje<br />
przemysłowe, e) systemy magazynowania energii. Źródło: firma konsultingowa AVICENNE Energy, Francja, styczeń <strong>2018</strong><br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
19
RYNEK ENERGII<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot. 5.<br />
Wizualizacja fabryki akumulatorów i samochodów elektrycznych firmy Tesla, Gigafactory-1<br />
w Nevadzie, USA. Docelowo zakładane jest zasilanie zakładu z paneli słonecznych.<br />
Budowa fabryki jest na ukończeniu, ale zakład już osiągnął poziom produkcji seryjnej, co<br />
prawda po około 8-mio miesięcznym opóźnieniu wobec planów. Źródło: https://insideevs.<br />
com/gigafactory-1-finally-getting-rooftop-solar/<br />
przewiduje co najmniej 490 GWh, a według<br />
scenariusza firm samochodowych nawet<br />
do 600 GWh.<br />
Jeżeli scenariusz światowego wzrostu zapotrzebowania<br />
na akumulatory zacznie<br />
się realizować, potrzebnych będzie 10-20<br />
ogromnych fabryk produkujących ogniwa,<br />
na które dzisiaj jeszcze nie ma nawet planów.<br />
Przykładem pierwszej udanej realizacji jest<br />
znana fabryka Gigafactory-1 wybudowana<br />
w Nevadzie przez firmy TESLA i PANASO-<br />
NIC kosztem wielu miliardów USD. Należy<br />
jednak zdawać sobie sprawę, że ważnym<br />
czynnikiem ryzyka rozwoju branży staje się<br />
dostęp do metali i surowców strategicznych<br />
(kobalt, lit, nikiel, aluminium, miedź). Pozostaje<br />
to długofalowym zagrożeniem dla rozwoju<br />
branży zasilania na świecie i wymaga<br />
możliwie szybkiego wdrożenia efektywnych<br />
przemysłowo technologii recyklingu.<br />
Przenośne systemy zasilania (pakiety akumulatorowe<br />
i bateryjne) – projektowanie,<br />
kwestia bezpieczeństwa i certyfikacji.<br />
Przenośne systemy zasilania wymagają zapewnienia<br />
dobrych parametrów elektrycznych,<br />
w szczególności długich czasów pracy (duża<br />
energia), niezawodności, długiej żywotności<br />
oraz bezpieczeństwa stosowania.<br />
Pożądany przez użytkowników wzrost<br />
zawartości energii w tych systemach stanowi<br />
wyzwanie dla konstruktorów projektujących<br />
systemy zasilania (pakiety<br />
akumulatorowe i bateryjne). Duża energia<br />
zwiększa potencjalne ryzyko awarii,<br />
nawet pożaru, dodatkowo duży system<br />
oznacza większe wymiary i masę, większą<br />
podatność na uszkodzenia.<br />
Wszyscy znają przykłady awarii systemów zasilania,<br />
np. rok 2013 i uziemienie samolotów<br />
Dreamliner.<br />
W celu uniknięcia zdarzeń tego rodzaju układ<br />
zasilania musi być opracowany z podejściem<br />
systematycznym i całościowym. Należy<br />
uwzględnić nie tylko bardzo korzystną dużą<br />
zawartość energii w akumulatorach, ale również<br />
szereg czynników, które mogą potencjalnie<br />
doprowadzić do uwolnienia się dużej<br />
energii w niekontrolowany sposób (podobnie<br />
jak może to się zdarzyć z zapłonem benzyny).<br />
Dlatego wyspecjalizowane zespoły inżynierów<br />
analizują całościowe wymagania urządzeń:<br />
• Integracja elektryczna źródła zasilania<br />
z urządzeniem/odbiornikiem. Analiza<br />
Fot. 6.<br />
całościowa: podejście energetyczne,<br />
mocowe, żywotnościowe (np. lata pracy),<br />
warunki środowiskowe (szczególnie<br />
temperatura, wilgotność), kluczowe<br />
parametry systemu. Projektowanie systemu<br />
wg zasad lean-management, aby<br />
uzyskać możliwie szybką, efektywną<br />
i optymalną kosztowo produkcję źródła<br />
zasilania.<br />
• Mechanika pakietu akumulatorowego/bateryjnego.<br />
Analiza czy występują narażenia<br />
mechaniczne (wibracje, uderzenia), jakie<br />
jest optymalne wypełnienie objętości przeznaczonej<br />
na system zasilania, zapewnienie<br />
trwałości konstrukcji (np. sztywności<br />
i odporności na wypadki), zaprojektowanie<br />
systemu mocowania do urządzenia, obudowy,<br />
itp.<br />
• Zaprojektowanie układów elektroniki<br />
zabezpieczającej pracę ogniw w trybach<br />
ładowania, rozładowywania, transportu,<br />
uśpienia-magazynowania. Bezwzględna<br />
konieczność zaprojektowania<br />
BMS (Battery Management Systems)<br />
i wyposażenie go w funkcje dodatkowe,<br />
np. komunikację pakietu zasilania<br />
z urządzeniem i/lub bezpośrednio<br />
z użytkownikiem (np. poprzez bluetooth<br />
do smartfona). W większości<br />
przypadków konieczne jest napisanie<br />
wbudowanego oprogramowania (embedded<br />
firmware), które będzie zainstalowane<br />
w procesorach nadzorujących<br />
pracę zasilania.<br />
Zapłon (widoczny dym) ogniw litowo-jonowych w zestawie akumulatorowym zasilania<br />
pomocniczego samolotu. Źródło: https://www.scientificamerican.com/article/howlithium-ion-batteries-grounded-the-dreamliner/<br />
20 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
RYNEK ENERGII<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
• Analiza potrzeb związanych z wymaganą<br />
certyfikacją systemów zasilania. Istnieje<br />
wiele norm przemysłowych i bezpieczeństwa,<br />
które narzucają konieczność specjalistycznych<br />
testów i certyfikacji. Niektóre<br />
normy są wymagane prawem UE i światowym,<br />
inne są wymogami rynków lokalnych<br />
(np. USA, Korea, Brazylia, Rosja,<br />
Chiny).<br />
• Opracowanie efektywnego procesu produkcji<br />
seryjnej w celu uzyskania możliwie<br />
niskiej ceny produktu. Już w fazie wstępnej<br />
projekt produktu musi uwzględnić szybkość<br />
procesu produkcji. Należy zaprojektować<br />
linię produkcyjną, osprzęt pomocniczy<br />
oraz efektywny plan kontroli jakości.<br />
W procesie kontroli kluczowy jest aspekt<br />
pewności i bezpieczeństwa źródeł zasilania<br />
o coraz większych energiach.<br />
Przykładowe projekty<br />
systemów zasilania<br />
Industry 4.0. System zasilania robotów<br />
magazynowych w pełni automatycznego<br />
magazynu. Cechy:<br />
• technologia litowo-jonowa LFP,<br />
• wytrzymała konstrukcja przewidująca zderzenia<br />
w momencie dokowania robota po<br />
szybkiej jeździe,<br />
• duża moc pracy akumulatorów i szybkie<br />
ładowanie,<br />
• długa żywotność (do 6000 cykli pracy,<br />
w trybie 24 h przez 365 dni),<br />
• autonomiczne dokowanie do ładowania,<br />
• skomputeryzowane zarządzanie pracą<br />
robotów, optymalizacja przerw na ładowanie,<br />
• komunikacja wspomagająca systemy Big<br />
Data i analizę danych.<br />
Napędy elektryczne. Zasilanie systemu napędu<br />
maszyn czyszczących:<br />
• wysoka energia Li-Ion,<br />
• wysoki stopień ochrony IP odporność na<br />
kurz i wodę,<br />
• konstrukcja dostosowana do specjalnego<br />
kształtu urządzenia umożliwiającego<br />
czyszczenie miejsc nietypowych,<br />
• zunifikowane komponenty, łatwe w montażu<br />
seryjnym, szybka i stabilna produkcja<br />
o wysokiej i powtarzalnej jakości i niskiej<br />
cenie.<br />
Fot. 7. Industry 4.0<br />
Elektronarzędzia. Zasilanie profesjonalnego<br />
sprzętu budowlanego:<br />
• odporność na użytkowanie w warunkach<br />
placu budowy: szczelność, wytrzymałość<br />
mechaniczna (wilgotność, pył, ekstremalne<br />
wibracje i uderzenia, upadki, ciągłe przeciążenia),<br />
REKLAMA<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
21
Rynek Energii<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot. 8. Napędy elektryczne Fot. 9. Elektronarzędzia<br />
• przy zachowaniu powyższego konstrukcja<br />
jest częściowo otwarta dla chłodzenia powietrzem,<br />
• funkcje pełnej rejestracji danych i zdalnej<br />
diagnostyki poprzez elektroniczny BMS,<br />
• komunikacja CAN,<br />
• skalowalna konstrukcja modułowa,<br />
• długa żywotność.<br />
Urządzenia medyczne. Zasilanie w technologii<br />
Li-Ion dla rheo-magnetycznych protez kończyn<br />
oraz rejestratorów medycznych:<br />
• najwyższa możliwa jakość i niezawodność<br />
wymagana w standardach produkcji medycznej,<br />
• miniaturyzacja elektroniki (wbudowany<br />
układ ładowania i interfejs użytkownika),<br />
• elektronika zapewnia rejestrację wszystkich<br />
danych wymaganych przez sprzęt<br />
medyczny oraz pacjenta dla bezpiecznego<br />
codziennego użytkowania,<br />
• spełnienie wymagań certyfikacji medycznej<br />
na cały świat,<br />
• funkcjonalność wymagana dla zapewnienia<br />
bezpieczeństwa pacjenta,<br />
• proces projektowania prowadzony zgodnie<br />
z wysokimi wymaganiami standardów medycznych,<br />
Fot. 11. Sprzęt IoT<br />
• wielokrotne testy w celu potwierdzenia niezawodności<br />
i bezpieczeństwa dla pacjenta,<br />
• projekt systemu uzyskał certyfikację medyczną<br />
w odpowiedniej klasie, obowiązującą<br />
na cały świat,<br />
• jakość produktu i procesu produkcji jest<br />
audytowana i raportowana przez jednostkę<br />
certyfikującą,<br />
• stuprocentowa jakość produktu przy skali<br />
produkcji stu tysięcy sztuk rocznie.<br />
Sprzęt IoT. Zasilanie zautomatyzowanych<br />
przemysłowych mierników gazu z przesyłem<br />
danych w czasie rzeczywistym poprzez Internet<br />
do stanowiska kontroli zagrożeń:<br />
• technologia zasilania Li-Ion,<br />
• najwyższa gęstość energii systemu dostępna<br />
na rynku (~260 Wh/kg),<br />
• najwyższa jakość i niezawodność ogniw,<br />
z maksymalną dostępną technologicznie<br />
powtarzalnością i stabilnością parametrów<br />
(napięcie, rezystancja i pojemność, oraz<br />
możliwie identyczna zmienność parametrów<br />
ogniw w czasie użytkowania [starzenia]),<br />
jest to niezbędne dla dokładności<br />
pomiarów,<br />
• proces projektowania układu zgodny ze<br />
wymaganiami standardów dla urządzeń<br />
zapewnienia bezpieczeństwa ludzi (functional<br />
safety),<br />
• elektronika sterująca rejestruje wszystkie<br />
dane dotyczące przepływu gazu i reaguje<br />
w czasie rzeczywistym na przekroczenia<br />
parametrów.<br />
Podsumowanie<br />
Dynamicznie rozwijający się rynek elektroniki<br />
(głównie telefony i tablety) oraz<br />
pojazdów elektrycznych, szybki postęp<br />
technologiczny i rosnący popyt na inteligentne<br />
urządzenia elektroniczne to główne<br />
czynniki napędzające wzrost zapotrzebowania<br />
na przenośne systemy zasilania.<br />
Fot. 10. Urządzenia medyczne . Rheo-magnetyczna<br />
proteza kolana z zasilaniem<br />
akumulatorowym i sterowaniem<br />
przez pacjenta. Zestaw akumulatorowy<br />
do zasilania medycznego<br />
rejestratora danych<br />
Regulacje rządowe (np. Chiny) zmuszające<br />
do korzystania z akumulatorów w celu<br />
zmniejszenia zanieczyszczeń to inne ważne<br />
czynniki wzmacniające wzrost rynku.<br />
Branża zasilania rozwija się wraz z poszerzaniem<br />
obszaru zastosowań. W skali<br />
do 10 lat nie rysuje się żaden przełom<br />
technologiczny, widoczny jest ewolucyjny,<br />
stopniowy rozwój poprzez ulepszanie<br />
konstrukcji chemicznych źródeł energii.<br />
Jednakże względy bezpieczeństwa (rosnąca<br />
energia ogniw, konieczność precyzyjnego<br />
nadzoru ich pracy) oraz dostęp<br />
do surowców strategicznych pozostają<br />
zagrożeniem dla szybkiego rozwoju<br />
branży zasilania na świecie.<br />
Bez wątpienia dwa aspekty zadecydują<br />
o rozwoju lub narastaniu ograniczeń dla<br />
branży. Są to:<br />
a) bezpieczeństwo systemów – kompleksowe<br />
podejście do bezpiecznego projektowania<br />
i produkcji systemów zasilania,<br />
oraz rzetelnego ich testowania<br />
zgodnie z ciągle zwiększanymi światowymi<br />
wymaganiami i standardami<br />
w zakresie bezpieczeństwa oraz<br />
b) wdrożenie efektywnego przemysłowo<br />
recyklingu w celu uniknięcia braku surowców.<br />
Mgr inż. Krzysztof Lubianiec<br />
Business Development Partner<br />
Wamtechnik Sp. z o.o.<br />
www.wamtechnik.pl<br />
22 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INSTALACJE PV<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
PROMOCJA<br />
Ograniczenie ryzyka wystąpienia pożaru<br />
w instalacjach PV<br />
Wytyczne dla projektantów, instalatorów oraz inspektorów p.-poż.<br />
Niniejszy materiał bazuje na dokumencie opracowanym przez Niemieckie Stowarzyszenie<br />
Przemysłu Solarnego (Bundesverband Solarwirtschaft e.V.) – BSW-Solar. Bardzo dziękujemy za<br />
zgodę na wykorzystanie materiałów i publikację tych niezwykle ciekawych wytycznych na polskim<br />
rynku.<br />
Fronius Polska Sp. z o.o.<br />
1. Wprowadzenie<br />
W instalacjach elektrycznych, a więc także w systemach fotowoltaicznych,<br />
bezpieczeństwo ma ogromne znaczenie. Systemy PV, które<br />
są projektowane, instalowane i eksploatowane zgodnie z ogólnie<br />
przyjętymi zasadami technicznymi są bezpieczne i niezawodne, nawet<br />
w najbardziej niesprzyjających warunkach pogodowych. Jednak<br />
mogą zaistnieć scenariusze zdarzeń, które wymagają dodatkowych<br />
urządzeń zabezpieczających. Na przykład w systemach, które<br />
nie są regularnie monitorowane i w których moduły są instalowane<br />
na łatwopalnym dachu lub izolacji.<br />
2. Powstawanie łuku elektrycznego<br />
Łuk elektryczny może zdarzyć się tylko wtedy, gdy wystąpią poważne<br />
usterki w istotnych dla bezpieczeństwa systemu PV elementach<br />
i nie zostaną one zawczasu wykryte. Przyczyną może być np.<br />
uszkodzenie podwójnej izolacji przewodu DC w kilku miejscach<br />
lub zwiększona oporność na styku uszkodzonego złącza.<br />
Zasadniczo rozróżnia się łuki równoległe i szeregowe. Łuki szeregowe<br />
nie są łatwe do zidentyfikowania. Jednak najlepiej można zapobiec<br />
ich powstawaniu lub co najmniej zminimalizować je, jeśli zastosuje się<br />
do wytycznych niniejszego dokumentu. W przypadku tak zwanych łuków<br />
równoległych już zapewnienie monitorowania stanu izolacji DC<br />
przez falownik zapewnia znaczną ochronę, ponieważ poprzez wyeliminowanie<br />
pierwszych symptomów błędów izolacji, w większości<br />
przypadków można zapobiec powstaniu łuku równoległego. Oznacza<br />
to jednak, że operator systemu fotowoltaicznego musi być szczególnie<br />
uczulony, aby analizować komunikaty o błędach pochodzące z falownika<br />
i poinformować o tym fakcie specjalistyczną firmę.<br />
Przykładowo, dla falowników firmy Fronius błędy związane ze zbyt<br />
niską wartością stanu izolacji sygnalizowane są kodem #475.<br />
3.A. Typ kabli i przewodów<br />
Należy stosować wyłącznie kable solarne odpowiednie do zastosowań<br />
zewnętrznych i trudnych warunków pogodowych oraz odporne<br />
na promieniowanie UV. W Europie obecnie stosowane są indywidualne<br />
specyfikacje dla poszczególnych krajów. Normy nie są identyczne,<br />
a przy wyborze kabli solarnych należy również wziąć pod<br />
uwagę ich ogniotrwałość.<br />
3.B. Wykorzystanie kanałów kablowych<br />
Kanały kablowe oferują niezawodną ochronę przed obciążeniami mechanicznymi<br />
kabli i przed ich uszkodzeniem mechanicznym. Należy<br />
pamiętać, że na końcach kanałów kablowych lub siatek kablowych,<br />
Ryc. 1. Koryto z<br />
zadziorami. Uwaga<br />
– niebezpieczeństwo<br />
uszkodzenia<br />
izolacji!<br />
Ryc. 2. Gratowanie<br />
kanałów kablowych,<br />
tak aby izolacja<br />
przewodów pozostała<br />
nienaruszona<br />
przez dłuższy czas.<br />
Ryc. 3. Należy<br />
stosować ochronę<br />
krawędzi lub dodatkowo<br />
zabezpieczoną<br />
instalację w plastikowych<br />
rurach<br />
w obszarze krawędzi<br />
i ugięć przewodów.<br />
3. Zasady prowadzenia przewodów<br />
Środki zapobiegające powstawaniu łuków elektrycznych i rozprzestrzeniania<br />
się uszkodzeń są łatwe do wdrożenia w fazie projektowania<br />
oraz w fazie instalacji. Poniższe zalecenia oparte są na możliwych<br />
do zaobserwowania głównych przyczynach powstawania<br />
łuków elektrycznych w systemach fotowoltaicznych. Biorąc pod<br />
uwagę te zalecenia, ryzyko wyładowania łukowego jest w dużej<br />
mierze wykluczone, a jego skutki są ograniczone.<br />
Ryc. 4. Kratka kablowa<br />
z wolnymi końcami<br />
prętów i ostrymi<br />
krawędziami.<br />
Uwaga – niebezpieczeństwo<br />
uszkodzenia<br />
izolacji!<br />
Ryc. 5. Należy<br />
usunąć końcówki<br />
prętów lub użyć<br />
ochraniaczy krawędzi.<br />
Ryc. 6. Zalecana jest<br />
prowadnica kabla<br />
zintegrowana w konstrukcji<br />
wsporczej.<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
23
INSTALACJE PV<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
a także na odgięciach i rozgałęzieniach nie może być ostrych krawędzi.<br />
Mogą one prowadzić do uszkodzenia izolacji kabli. Metalowe<br />
kanały kablowe mogą również łagodzić skutki wyładowań łukowych,<br />
ponieważ nie są one wykonywane z materiału łatwopalnego.<br />
Podczas układania przewodów należy zapewnić, aby<br />
nie były one stale zanurzone w wodzie. W przeciwnym<br />
razie izolacja może zostać uszkodzona. Warunek<br />
ten musi być zapewniony podczas instalowania kabli.<br />
Elastyczne kable muszą być prowadzone ze wsparciem mechanicznym<br />
i zabezpieczone przed wpływami środowiskowymi po zainstalowaniu<br />
na stałe (PN EN 50565-1). Wymogi te dotyczą również<br />
kabli fotowoltaicznych zgodnie z normą PN EN 50618.<br />
Elastyczne kable muszą być prowadzone ze wsparciem mechanicznym<br />
i zabezpieczone przed wpływami środowiskowymi po zainstalowaniu<br />
na stałe (PN EN 50565-1). Wymogi te dotyczą również<br />
kabli fotowoltaicznych zgodnie z normą PN EN 50618.<br />
3.C. Promienie gięcia<br />
Promień gięcia określony przez producenta musi być przestrzegany.<br />
W przeciwnym razie izolacja może być nadmiernie naprężona, co prowadzi<br />
do powstawania pęknięć, szczególnie w niskich temperaturach.<br />
W przypadku elastycznych przewodów do instalacji fotowoltaicznych<br />
z reguły promień gięcia nie powinien być mniejszy niż 4 x D.<br />
Ryc. 7. Należy nie doprowadzać<br />
do pękania izolacji.<br />
Ryc. 8. Promień gięcia a średnica<br />
kabla.<br />
Podczas montażu kabli do skrzynek przyłączowych falowników,<br />
skrzynek przyłączeniowych modułów, wtyczek i rozdzielaczy, należy<br />
również zapewnić odpowiednie promienie gięcia. W szczególności<br />
w przypadku modułów montowanych poprzecznie, należy<br />
z góry rozważyć wystarczającą długość kabli. Zawsze należy przestrzegać<br />
dopuszczalnych promieni zginania.<br />
Przy zmianie kierunku wiązek kabli należy wziąć pod uwagę różne<br />
długości kabli.<br />
Ryc. 11. Zmiana kierunku prowadzenia<br />
przewodów.<br />
Jeśli promień gięcia nie może być dotrzymany przez zbyt krótkie<br />
przewody łączące, jest to uważane za poważną wadę instalacji.<br />
3.D. Bezpieczny montaż przewodów<br />
Mocowanie kabli służy przede wszystkim do przenoszenia obciążeń.<br />
Chroni to kable i zintegrowane zabezpieczenia (np. złącza)<br />
przed odkształceniami i przed przeciążeniem mechanicznym. Nasadka<br />
powinna zapobiegać otarciom linii lub ścieraniu izolacji. Nie<br />
wolno uszkadzać izolacji przewodów urządzeniami mocującymi.<br />
Wymagania te mogą zwykle spełniać tylko odpowiednie urządzenia/<br />
wsporniki. Opaski kablowe nadają się zatem tylko do mocowania<br />
kabli, a nie do przenoszenia obciążenia. Można stosować wyłącznie<br />
opaski kablowe zatwierdzone do użytku na zewnątrz (w szczególności<br />
odporność na promieniowanie UV).<br />
Odstępy mocowania muszą być przestrzegane zgodnie z instrukcjami<br />
producenta lub ustaleniami z producentem przewodów. Jeśli nie<br />
są one dostępne, przyjmuje się, że odległość montażowa przewodów<br />
PV w poziomie powinna być nie mniejsza niż 250 mm, a w pionie:<br />
nie mniejsza niż 400 mm.<br />
Podstawowe wymaganie: przewody muszą być luźno ułożone, nie<br />
mogą być układane pod obciążeniem mechanicznym, muszą być<br />
odciążone i w wystarczającym stopniu uwolnione od naprężeń.<br />
W trakcie funkcjonowania instalacji nie mogą być nigdy poddawane<br />
mechanicznemu naprężeniu. Należy unikać kontaktu z ostrymi<br />
krawędziami lub porysowaniem na szorstkim podłożu.<br />
Kable należy mocować w odstępach zgodnych z instrukcjami producenta.<br />
3.E. Odciążenie<br />
Odciążenie chroni połączenia liniowe przed przeciążeniem mechanicznym.<br />
W poszczególnych elementach (wtyczka, skrzynka przyłączeniowa<br />
modułu, itp.) są one często zintegrowane i dlatego mogą<br />
one absorbować jedynie ograniczone siły. Na przykład w przypadku<br />
wtyków PV o średnicach przewodów 4-9 mm zintegrowany w standardzie<br />
reduktor naprężeń może wytrzymać 80N (IEC / EN 62852).<br />
Ewentualnie występujące obciążenia muszą zostać pochłonięte<br />
przez sposób układania.<br />
Ryc. 9. Skrzynka połączeniowa<br />
modułu.<br />
Ryc. 10. W przypadku modułów montowanych<br />
poprzecznie należy zwrócić uwagę na<br />
odpowiednie długości kabli, aby zachować<br />
zgodność z promieniem gięcia i uniknąć<br />
dodatkowych obciążeń rozciągających na<br />
modułowym gnieździe połączeniowym.<br />
Ryc. 12: Złącza DC i skrzynki<br />
połączeniowe modułów<br />
z dławikami PG – zintegrowane<br />
przepusty absorbują siły tylko<br />
w ograniczonym zakresie.<br />
24 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INSTALACJE PV<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
3.F. Odpowiednie zaprojektowanie i ustawienie złączy<br />
Układając złącza, należy upewnić się, że są one prawidłowo zainstalowane<br />
(patrz także Rozdział 4 – Zalecenia dotyczące odpowiednich<br />
komponentów). Wtyczki muszą być zaślepione zgodnie ze specyfikacją<br />
producenta i nie mogą być montowane pod naprężeniem mechanicznym<br />
(przestrzegać odciążenia, patrz rys. 12).<br />
Ryc. 13: Złącze DC.<br />
Wtyki PV są zwykle chronione przed wnikaniem wody. Należy unikać<br />
trwałego zanużenia wtyczek w wodzie. Ciągłe narażenie na wodę<br />
może negatywnie wpływać na poprawność działanie złączy.<br />
Należy unikać umiejscawiania złączy w zasięgu bezpośredniego<br />
działania światła słonecznego.<br />
O ile to możliwe, podczas projektowania instalacji należy wziąć pod<br />
uwagę dostępność złączy dla późniejszych przeglądów i serwisu:<br />
w trakcie funkcjonowania instalacji należy zapobiegać ewentualnemu<br />
zanieczyszczeniu i powstawaniu mchu na złączach lub należy<br />
je regularnie usuwać. Wtyczki muszą być zainstalowane zgodnie ze<br />
specyfikacją producenta.<br />
3.G. Ograniczenie możliwości rozprzestrzeniania się ognia<br />
Łuk elektryczny może zapalić łatwopalne membrany dachowe i leżącą<br />
pod nimi izolację w przypadku bezpośredniego kontaktu. Na<br />
etapie planowania należy zatem sprawdzić, czy można zastosować<br />
niepalne membrany dachowe lub izolację. Jeśli nie jest to możliwe,<br />
wpływ ewentualnego wystąpienia łuku należy zminimalizować<br />
w sposób trwały i wystarczający – należy zapewnić odległości między<br />
przewodem i poszyciem dachu (kanały kablowe lub wystarczająco<br />
gruba baza mineralna, taka jak żwir).<br />
Wybierając materiały instalacyjne, należy wziąć pod uwagę, że tworzywa<br />
sztuczne mają wyższy potencjał zapłonu i rozprzestrzeniania<br />
się ognia niż materiały metalowe.<br />
3.H. Ochrona przewodów na dachu<br />
Wejścia kablowe do budynku muszą być wykonane profesjonalnie.<br />
Nie należy prowadzić kabli po ostrych krawędziach i nie należy<br />
przytwierdzać ich bezpośrednio do dachu. Odnośnie wpływu grawitacji<br />
na przewody decydujące są specyfikacje producenta kabla.<br />
Należy przestrzegać zalecane maksymalne odległości poziomych<br />
i pionowych mocowań kabli. Opaski kablowe są niedozwolone<br />
w przypadku działania grawitacji na przewody.<br />
Zasadniczo powierzchnia wszystkich pętli przewodów musi być utrzymywana<br />
na jak najniższym poziomie w celu zmniejszenia indukowanych<br />
napięć spowodowanych uderzeniami piorunów (Ryc. 14). Bezpośrednio<br />
przed wprowadzeniem do budynku zaleca się, aby przewody<br />
DC-plus i DC-minus były poprowadzone osobno w odległości 5 do<br />
10 centymetrów od budynku.<br />
Kontynuowaniu możliwego równoległego łuku przez wpusty dachowe<br />
można zapobiec poprzez osobne zamontowanie przewodów<br />
DC-plus i DC-minus bezpośrednio przed wprowadzeniem do budynku.<br />
Generalnie zaleca się stosowanie bariery ogniowej do wprowadzania<br />
kabli do budynku. W ten sposób zapobiega się przekazywaniu<br />
ognia przez tak zwany efekt bezpiecznika.<br />
3.I. Bezpiecznie szafki rozdzielcze i rozdzielnice<br />
Skrzynki przyłączowe modułów PV muszą spełniać wymagania<br />
normy PN-EN 61439-2 (i jej załączników).<br />
Należy zapewnić prawidłowe podłączenie kabli oraz rozdzielenie<br />
strony dodatniej i ujemnej w skrzynkach przyłączeniowych generatora<br />
i innych skrzynkach zaciskowych. Zwiększona rezystancja styku<br />
z powodu niewłaściwego połączenia może doprowadzić do przegrzania<br />
punktu końcowego, a to z kolei: do ryzyka pożaru z powodu<br />
łuków szeregowych.<br />
Nawet przy rozłącznikach należy przestrzegać specyfikacji producenta.<br />
Niektórzy producenci zalecają używanie rozłączników DC<br />
minimum raz każdego roku. W wyniku tego działania powstające<br />
osady tlenkowe są ścierane, a rezystancja kontaktu jest znacznie<br />
zmniejszona.<br />
4. Zalecenia dotycząceodpowiednich materiałów<br />
4.A. Przewody<br />
Najwłaściwsze jest zastosowanie jednożyłowych kabli PV z oznaczeniem<br />
PV1-F, a następnie H1Z2Z2-K (PN-EN 50618). Posiadają<br />
izolację, która pozwala na ich stosowanie w urządzeniach<br />
i systemach klasy II. Ponadto mają wysoką odporność na wpływy<br />
środowiska, takie jak promieniowanie UV i wysoką wytrzymałość<br />
mechaniczną. Jeśli inne przewody są używane jako linie główne<br />
lub stałe, muszą być odporne na zwarcie doziemne i zwarcie<br />
między przewodami. Należy je chronić przed warunkami atmosferycznymi<br />
i promieniowaniem UV, np. w zamkniętych kanałach<br />
kablowych.<br />
4.B. Złącza MC4<br />
Należy stosować wyłącznie złącza zgodne z PN-EN 62852. Odpowiedniki<br />
(męskie/żeńskie) muszą być tego samego typu i producenta.<br />
Ryc 14. Przy układaniu przewodów należy minimalizować<br />
powierzchnię pętli.<br />
4.C. Kanały i korytka kablowe (systemy prowadzenia przewodów)<br />
Kanały i korytka kablowe muszą być zatwierdzone przez producenta<br />
do użytku na zewnątrz. W przypadku kanałów kablowych<br />
producent powinien zapewnić odpowiednią ochronę krawędzi. Preferowane<br />
są metalowe kanały kablowe i rury instalacyjne, pod warunkiem,<br />
że są one odporne na korozję. Gdy stosowane są kanały<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
25
INSTALACJE PV<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
z tworzywa sztucznego, muszą być odporne na warunki atmosferyczne,<br />
a zwłaszcza na promieniowanie UV i ozon.<br />
4.D. Tuleje<br />
W celu wprowadzenia kabla do kanału kablowego należy zastosować<br />
tuleje (np. zgodnie z DIN 18195 część 9).<br />
4.E. Mocowania<br />
Złącza kablowe nie są odpowiednie do mocowania kabli. Mogą być<br />
używane tylko do łączenia kabli. Do zamocowania należy zastosować<br />
odpowiednie zaciski kablowe, klipsy itp.<br />
4.F. Falowniki<br />
Falowniki powinny być bezwzględnie instalowane zgodnie z wytycznymi<br />
producenta. Ze względu na zakres tego tematu, zostanie<br />
mu poświęcone osobne opracowanie.<br />
4.G. Uziemienie, ochrona odgromowa i przeciwprzepięciowa<br />
Właściwe uziemienie instalacji fotowoltaicznej wraz z ewentualną<br />
ochroną przed skutkami wyładowań atmosferycznych mają ogromne<br />
znaczenie dla uniknięcia jakichkolwiek usterek elektrycznych,<br />
które mogłyby doprowadzić do powstania pożaru. Gorąco zachęcamy<br />
do zapoznania się z obszerną literaturą udostępnianą przez<br />
wiodących producentów tych rozwiązań.<br />
4.H. Uwaga ogólna<br />
W przypadku obiektów rolniczych może być również konieczna odporność<br />
na działanie amoniaku.<br />
5. Oznakowanie<br />
Dla bezpieczeństwa osób, zaleca się, aby budynek w którym znajduje<br />
się instalacja fotowoltaiczna posiadał oznakowanie zgodne z normą:<br />
PN-HD 60364-7-712:2016 w następujących miejscach:<br />
• w rozdzielni głównej budynku<br />
• obok głównego licznika energii (jeśli oddalony od rozdzielni<br />
głównej)<br />
• obok głównego wyłącznika<br />
• w rozdzielnicy, w której przyłączona jest instalacja fotowoltaiczna<br />
do instalacji elektrycznej budynku<br />
Rys. 15. Etykieta wskazująca na<br />
obecność instalacji elektrycznej<br />
w budynku.<br />
6. Rekomendacje dotyczące użytkowania<br />
Aby zapewnić długoterminową wydajność i bezpieczeństwo pracy<br />
systemu PV, należy go poddawać regularnej inspekcji i konserwacji.<br />
Poniższy przegląd zawiera zalecenia dotyczące zawartości i częstotliwości<br />
konserwacji.<br />
Kiedy Gdzie Co Kto Uwagi<br />
Codziennie Falownik Kontrola wyświetlacza roboczego w celu uniknięcia utraty wydajności przy<br />
wyłączeniach awaryjnych<br />
Monitoring<br />
danych<br />
operacyjnych<br />
(system)<br />
Kontrola stanu pracy za pomocą zdalnego monitorowania<br />
(w przypadku ochrony przeciwpożarowej należy zwrócić szczególną uwagę na<br />
błędy izolacji).<br />
Analizy komunikatów o błędach i odpowiednie działania serwisowe<br />
Operator<br />
Operator/serwis<br />
Serwis<br />
Alternatywnie: monitorowanie,<br />
z aktywnym raportowaniem<br />
do operatora, o błędzie<br />
Miesięcznie Licznik energii Monitorowanie wydajności: regularna rejestracja i analiza odczytów liczników<br />
(nie dotyczy automatycznego gromadzenia i oceny danych operacyjnych).<br />
Operator/serwis<br />
Powierzchnia<br />
modułów<br />
Kontrola wzrokowa, czy występują poważne, oczywiste wady, takie jak<br />
przesunięte moduły, luźne: zaciski modułów, elementy ram montażowych lub<br />
kable solarne<br />
Operator<br />
Przemieszczanie się w okolicy<br />
pola modułów tylko po zatwierdzonych<br />
trasach!<br />
Regularnie,<br />
najrzadziej<br />
co cztery lata<br />
Cała<br />
instalacja<br />
Powtórzenie pomiarów i testów przy uruchamianiu zgodnie<br />
z PN-EN 62446-1<br />
Serwis<br />
Sytuacyjne – po<br />
automatycznym<br />
wyłączeniu<br />
falownika<br />
Cała<br />
instalacja<br />
Rozwiązywanie problemów<br />
Serwis<br />
*) W niniejszym dokumencie określenie „kable“ i „przewody“ stosowane jest zamiennie, choć skłaniamy się do defi nicji, wg której o ile każdy kabel jest przewodem, to nie każdy przewód jest kablem.<br />
W „Aparatach i urządzeniach elektrycznych” Witolda Kotlarskiego czytamy: „Przewody mające izolację z materiałów stałych budowane są na niższe napięcia – maksymalnie do 6 kV, a kable praktycznie na<br />
cały zakres stosowanych napięć.”<br />
26 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INSTALACJE PV<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot.: iStock<br />
Zastrzeżenie<br />
Niniejszy artykuł bazuje na oryginalnym dokumencie „Merkblatt<br />
für Planer und Installateure. Lichtbogenrisiken an PV-Anlagen reduzieren”<br />
przygotowanym przez:<br />
• Bundesverband Solarwirtschaft e.V. – BSW-Solar (Niemieckie<br />
Stowarzyszenie Przemysłu Solarnego e.V. – BSW-Solar)<br />
• Deutsche Gesellschaft für Sonnenernergie e.V. – DGS (Niemieckie<br />
Towarzystwo Energii Słonecznej e.V. – DGS)<br />
• Fraunhofer-Institut für Solare Energie Systeme ISE (Fraunhofer<br />
Institute for Solar Energy Systems ISE)<br />
• GDV TÜV Rheinland – www.tuv.com<br />
• Gesamtverband der Deutschen Versicherungswirtschaft e.V. –<br />
GDV (Ogólne Stowarzyszenie Niemieckich Ubezpieczycieli e.V.<br />
– GDV)<br />
• Zentralverband der Deutschen Elektro- und Informationstechnischen<br />
Handwerke – ZVEH (Centralne Stowarzyszenie Niemieckiego<br />
Inżynierii Elektrycznej i Informatyki – ZVEH)<br />
Pierwsza edycja: lipiec 2017 r<br />
Wydawca niemieckiej edycji: Bundesverband Solarwirtschaft e.V.<br />
Zawarte w dokumencie informacje zostały pozyskane przez komitet<br />
ekspertów z BSW-Solar na podstawie wcześniejszych badań<br />
przyczyn powstawania i skutków działania ognia dla systemów<br />
fotowoltaicznych w projekcie www.pv-brandsicherheit.de TÜV<br />
Rheinland, Fraunhofer ISE i DGS Berlin Brandenburg we wrześniu<br />
2015. Zalecenia, adaptacja i tłumaczenie były tworzone z najwyższą<br />
starannością. Wydawca oryginalnego dokumentu nie ponosi jednak<br />
żadnej odpowiedzialności za prawidłowość i przydatność informacji<br />
w indywidualnych przypadkach, ani za dokładność i rzetelność<br />
tłumaczenia na język polski. Niezbędna jest zatem wnikliwa analiza<br />
okoliczności i lokalnych przepisów, które należy zachować w przypadku<br />
konkretnej realizacji.<br />
Tłumaczenie:<br />
dr inż. Maciej Piliński,<br />
Fronius Polska Sp. z o.o.<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
27
INTELIGENTNY<br />
budynek<br />
Fot.: ABB LIVING SPACE ®<br />
Nowoczesne standardy komunikacji<br />
w automatyce budynkowej<br />
– kiedy jaki wybrać?<br />
28 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INTELIGENTNY<br />
budynek<br />
W nowoczesnych domach i mieszkaniach coraz<br />
częściej pojawiają się elementy automatyki.<br />
Wiele urządzeń posiada także swoje moduły<br />
i aplikacje do komunikacji. Wszystko to sprawia,<br />
że życie w nowoczesnym domu jest prostsze,<br />
praktyczniejsze i przyjemniejsze. Aby jednak<br />
było to możliwe, konieczna jest wymiana<br />
informacji pomiędzy poszczególnymi urządzeniami<br />
oraz użytkownikiem.<br />
„Głupia pralka, nie może się połączyć z Wi-Fi!” – jeszcze do niedawna<br />
takie emocjonalne stwierdzenie było śmieszne i absurdalne.<br />
Jednak w obecnych czasach coraz więcej urządzeń daje<br />
możliwość zdalnego sterowania bądź informowania o swoim<br />
stanie. Wymusza to jednak konieczność stworzenia przestrzeni<br />
do wymiany informacji. W nowoczesnych domach istnieje<br />
wiele standardów komunikacji, które można dzielić na różne<br />
kategorie pod wieloma względami: przewodowe i bezprzewodowe,<br />
otwarte i zamknięte, szyfrowane bądź nieszyfrowane…<br />
Przyjrzyjmy się zatem tym najczęściej wykorzystywanym.<br />
KNX<br />
Jest to obecnie najbardziej znany standard komunikacji dla automatyki<br />
budynkowej w Europie. Zrzesza on kilkuset producentów,<br />
dzięki czemu wachlarz dostarczanych przez nich urządzeń<br />
daje możliwość integracji niemal wszystkich urządzeń<br />
elektrycznych w domu. W efekcie jeden system komunikuje<br />
ze sobą sterowniki oświetlenia, ogrzewania, klimatyzacji, rolet<br />
czy wentylacji. Standard ten wymaga jednak odpowiedniego<br />
okablowania. Najlepszym medium dla KNX’a jest dedykowana<br />
skrętka dwuparowa, jednak to wymusza konieczność wcześniejszego<br />
zaplanowania funkcjonalności systemu i odpowiedniego<br />
rozprowadzenia przewodów. Dla inwestorów pragnących<br />
bardziej uniwersalnego rozwiązania dobrą wiadomością jest<br />
fakt, że standard ten może się komunikować również po klasycznej<br />
skrętce UTP. Dużym atutem systemu KNX jest jego<br />
skalowalność, dzięki czemu znajduje on zastosowanie zarówno<br />
w niewielkich mieszkaniach oraz domach, jak i w hotelach czy<br />
ogromnych halach produkcyjnych (po zastosowaniu sprzęgieł<br />
dzielących instalację na segmenty).<br />
Inne magistrale komunikacyjne<br />
Choć KNX jest obecnie najbardziej popularnym systemem automatyki<br />
w Europie, nie można zapominać również o innych<br />
standardach. Crestron, LonWorks czy BACnet to w pewien<br />
sposób alternatywa dla KNX’a. W praktyce jednak niewielu<br />
polskich (i ogólnie europejskich) instalatorów oferuje te systemy.<br />
Można wręcz śmiało powiedzieć o tak wielkiej dominacji<br />
KNX’a, że często w potocznym języku branżowym zwrot „inteligentny<br />
dom” stosowany jest zamienne z „KNX”.<br />
Rozwiązania oferowane przez dostawców automatyki budynkowej<br />
pozwalają na pełne zarządzanie domem i optymalizowanie wydatków<br />
energetycznych<br />
Systemy bezprzewodowe<br />
Dużą popularnością w automatyce budynkowej cieszą się również<br />
standardy bezprzewodowe, przede wszystkim Z-Wave. System<br />
ten swoją popularność zdobył przede wszystkim dlatego,<br />
że nie wymaga przewodów do transmisji danych (przynajmniej<br />
w teorii, bo w praktyce moduły dopuszkowe często wymagają<br />
doprowadzenia zasilania wraz z przewodem neutralnym, czego<br />
w puszkach do włączników światła zazwyczaj nie ma). Niestety<br />
nie może się on pochwalić tak dużą niezawodnością jak KNX<br />
czy inne systemy przewodowe. Zatem choć sieci mesh (czyli topologia<br />
siatki, na której opiera się standard Z-Wave) są wciąż<br />
udoskonalane, to jednak systemy bezprzewodowe polecane są<br />
bardziej jako uzupełnienie rozwiązań przewodowych, a nie ich<br />
alternatywa.<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
29
INTELIGENTNY<br />
budynek<br />
Sieci LAN (ze szczególnym<br />
uwzględnieniem Wi-Fi)<br />
Sieci komputerowe zdecydowanie nie są<br />
dedykowanym standardem komunikacji<br />
do automatyki budynkowej. Trudno jest<br />
sobie jednak wyobrazić inteligentny dom<br />
bez możliwości sterowania nim z aplikacji<br />
na smartfonie czy tablecie. Dzięki rozwojowi<br />
tego standardu jest on na tyle szybki<br />
i bezpieczny, że śmiało może pełnić rolę<br />
jednego z ważniejszych ogniw w automatyce<br />
budynkowej. Jednak sieci LAN zawdzięczamy<br />
nie tylko wizualizację na telefonie.<br />
Bardzo często sprzęt RTV i AGD<br />
wykorzystuje Wi-Fi jako najwygodniejsze<br />
medium komunikacyjne. Należy niestety<br />
wspomnieć, że częstym minusem takiego<br />
rozwiązania jest brak bramek do integracji<br />
z całym systemem (efektem czego pralka<br />
poinformuje nas o zakończeniu prania za<br />
pośrednictwem swojej dedykowanej aplikacji,<br />
bez możliwości zintegrowania tego<br />
z resztą systemu automatyki).<br />
Otwarte magistrale szeregowe<br />
Choć początki standardu RS-232 sięgają lat<br />
60. ubiegłego wieku, co nie czyni go zbyt<br />
nowoczesnym – trzeba przyznać, że wciąż<br />
wiele urządzeń automatyki wykorzystuje go<br />
do komunikacji. Najczęściej w nowoczesnych<br />
domach można spotkać amplitunery<br />
stosujące do integracji właśnie tę magistralę.<br />
Nieco nowszym, choć i tak już nie do końca<br />
nowoczesnym standardem jest RS-485. Jest<br />
on najczęściej wykorzystywany do integracji<br />
systemów kontroli dostępu czy rekuperatorów<br />
(wykorzystując do tego np. otwarty<br />
protokół komunikacyjny Modbus).<br />
Fot. 2.<br />
Fot. 1.<br />
Komunikacja binarna<br />
Niektóre elementy automatyki (przede wszystkim<br />
w systemie alarmowym, który zazwyczaj<br />
jest elementem składowym automatyki budynkowej)<br />
komunikują się z wykorzystaniem<br />
sygnałowych styków bezpotencjałowych<br />
(czasem stosując też zmienną rezystancję, jak<br />
np. popularny „2EOL”). I choć tu również<br />
ciężko mówić, że taki sposób jest nowoczesny,<br />
to jednak w nowoczesnych rozwiązaniach<br />
wciąż jest używany, zatem nie mogło go zabraknąć<br />
w tym zestawieniu.<br />
Który system wybrać?<br />
Przy tak dużej liczbie różnych systemów<br />
można się zastanawiać: który kiedy wybrać?<br />
Niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi<br />
na to pytanie. Warto jednak zwrócić uwagę,<br />
że najczęściej systemy te (a raczej ich producenci)<br />
nie powinny ze sobą konkurować, lecz<br />
wzajemnie się uzupełniać w różnych podzespołach<br />
inteligentnych domów. Bo choć teoretycznie<br />
zapewne dało by się całą automatykę<br />
oprzeć o system KNX (włącznie z czujkami<br />
alarmowymi), to jednak byłoby to rozwiązanie<br />
Obecnie najbardziej znanym w Europie standardem komunikacji dla automatyki<br />
budynkowej jest KNX, który daje możliwość integracji niemal wszystkich urządzeń<br />
elektrycznych w domu<br />
Dużą popularnością w automatyce budynkowej cieszą się standardy bezprzewodowe,<br />
które teoretycznie nie wymagają przewodów do transmisji danych<br />
Fot.: GIRA<br />
Fot.: GIRA<br />
zdecydowanie droższe, a przede wszystkim<br />
mniej bezpieczne od połączenia go z „klasycznym”<br />
systemem alarmowym. Podobnie<br />
zresztą system alarmowy dający możliwość<br />
sterowania oświetleniem czy roletami będzie<br />
mniej wygodny w codziennym użytkowaniu<br />
od dedykowanego systemu automatyki. Warto<br />
zatem dobrać kilka systemów w zależności<br />
od tego który się bardziej sprawdzi w danej<br />
części automatyki, niż „na siłę” wykorzystywać<br />
tylko jeden wybrany standard.<br />
Ponieważ większość systemów opiera się<br />
na komunikacji przewodowej – bardzo ważne<br />
jest ich zaplanowanie i odpowiedni dobór<br />
okablowania na etapie projektowania i wykonywania<br />
instalacji elektrycznej. Bo choć wiele<br />
przewodowych standardów umożliwia komunikację<br />
z wykorzystaniem skrętki (wg producentów<br />
czasem wystarczy cat. 5, czasem cat. 6,<br />
a w niektórych przypadkach zalecana jest już<br />
cat. 7), to jednak zdecydowanie lepszym rozwiązaniem<br />
jest ich wcześniejsze zaplanowanie.<br />
Dzięki temu możliwe będzie stworzenie takiego<br />
systemu automatyki, w którym część odpowiedzialna<br />
za sterowanie oświetleniem będzie<br />
oparta o standard KNX (niezawodny, z wygodną<br />
i prostą wizualizacją), część alarmowa oparta<br />
o dedykowany SSWiN (System Sygnalizacji<br />
Włamania i Napadu), a integracja z pompą ciepła,<br />
rekuperatorem, czy sprzętem RTV i AGD<br />
– z wykorzystaniem protokołów komunikacji<br />
obsługiwanych przez danego producenta. Przy<br />
takim rozwiązaniu elementy bezprzewodowe<br />
stanowić będą jedynie dodatek do całego systemu,<br />
znajdując zastosowanie w miejscach, gdzie<br />
niemożliwe jest doprowadzenie przewodu (np.<br />
przyciski na szkle) lub podczas rozbudowy systemu<br />
(chcąc ograniczyć niszczenie ścian poprzez<br />
prowadzenie nowych przewodów).<br />
Mariusz Morycz,<br />
Futunext ®<br />
mariusz@morycz.pl<br />
30 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INTELIGENTNY<br />
budynek<br />
PROMOCJA<br />
YESLY – czas na komfort w Twoim domu<br />
Finder jest producentem komponentów do automatyki przemysłowej i domowej. Przy tworzeniu<br />
naszych produktów wyznaczamy sobie wysokie cele, zarówno jeśli chodzi o ich niezawodność<br />
jak i prostotę użytkowania.<br />
Wierzymy, że komfortowe życie powinno<br />
być dla każdego. Idąc naprzeciw wymaganiom<br />
użytkowników naszych komponentów,<br />
połączyliśmy doświadczenie<br />
z przemysłu i wieloletnią praktykę w automatyce<br />
budynkowej. Stworzyliśmy prosty<br />
w użytkowaniu i konfiguracji system<br />
inteligentnego domu. Yesly to nie tylko<br />
produkty pozwalające zautomatyzować<br />
dom i mieszkanie.<br />
Czy YESLY jest dla Ciebie?<br />
YESLY daje wolność. Możesz rozpocząć<br />
już od jednego elementu, aby następnie<br />
zwiększając ich ilość, rozszerzyć działanie<br />
systemu na cały dom. Podłącz komponenty<br />
YESLY do istniejącej instalacji<br />
bez kosztownych remontów i specjalnych<br />
magistrali sterowniczych. Cała komunikacja<br />
ze smartfonem i bezprzewodowymi<br />
przyciskami odbywa się za pomocą<br />
bluetooth. Zastosowania YESLY są bardzo<br />
szerokie – możesz wykorzystać je do<br />
takich rzeczy jak:<br />
• płynne sterowanie poziomem oświetlenia<br />
w pokoju dziecka,<br />
• zdalne sterowanie oświetleniem w sypialni,<br />
• sterowanie oświetleniem w pokoju osoby<br />
chorej, za pomocą bezprzewodowego<br />
przycisku przy łóżku.<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
31
INTELIGENTNY<br />
budynek<br />
System sprawdzi się również w bardzo wymagających<br />
rozwiązaniach jak scenerie<br />
(sceny). Stwórz tryb pracy taki jak np. kinowy<br />
– po wciśnięciu jednego przycisku możesz<br />
opuścić rolety, wyłączyć lub ściemnić<br />
oświetlenie, włączyć rzutnik i opuścić ekran.<br />
Zastosowań jest wiele, a firma Finder pomoże<br />
Ci w realizacji Twoich marzeń.<br />
Konfiguruj i steruj<br />
za pomocą swojego telefonu<br />
Parametry techniczne elementów wykonawczych<br />
13.72 – aktuator 15.71 – ściemniacz<br />
• 2 niezależne i programowane kanały<br />
• 2 styki zwierne 6 A -230 V AC<br />
• Programowanie przez aplikację na smartfona<br />
z iOS lub Androidem<br />
• 2 wejścia włączników instalacyjnych (jedno na<br />
kanał)<br />
• Do 5 podświetlanych przycisków<br />
• Zasilanie 230 V AC (50 / 60Hz)<br />
• Kompatybilny z gniazdami i przełącznikami<br />
ściennymi<br />
• Kompatybilny z bezprzewodowymi przyciskami<br />
Bluetooth<br />
• Komunikacja Bluetooth<br />
• 1 wyjście 100 W LED, 200 W halogen<br />
• 7 funkcji<br />
• Sterowanie zboczem narastającym lub<br />
opadającym<br />
• Zabezpieczenie przed przegrzaniem i zwarciem<br />
• Programowanie przez aplikację na smartfona<br />
z iOS lub Androidem<br />
• Zasilanie 230 V AC (50 / 60Hz)<br />
• Kompatybilny z bezprzewodowymi przyciskami<br />
Bluetooth<br />
• Kompatybilny z gniazdami i przełącznikami<br />
ściennymi<br />
Jak zarządzać YESLY? To proste! Potrzebujesz<br />
tylko smartfona z systemem Android<br />
lub IOS. Konfiguracja odbywa się za pomocą<br />
aplikacji Finder Toolbox, a użytkowanie<br />
za pomocą Finder Yesly. Możesz podzielić<br />
cały swój dom na pokoje. Każdy z użytkowników<br />
może sterować całością domu, lub<br />
tylko wybranymi pokojami albo strefami.<br />
Uwolnij się od centralek smart home,<br />
w YESLY nie występują elementy pośredniczące,<br />
możesz sterować wszystkim, co jest<br />
w zasięgu twojego telefonu. Dzięki zastosowaniu<br />
bluetooth 4.2 nie musisz martwić się<br />
o ilość fal elektromagnetycznych w Twoim<br />
mieszkaniu. Komunikacja odbywa się tylko<br />
wtedy gdy wysyłasz polecenie do urządzenia<br />
wykonawczego.<br />
Umożliwienie dostępu do systemu innym<br />
użytkownikom jest łatwe. Zainstaluj aplikację<br />
Finder YESLY na kolejnym urządzeniu,<br />
zaloguj je i prześlij plan wpisując mail odbiorcy,<br />
podany w logowaniu nowego urządzenia,<br />
w swojej aplikacji. To proste!<br />
Mnogość zastosowań i prostota<br />
YESLY to dwa elementy wykonawcze – aktuator<br />
i ściemniacz.<br />
Aktuator (aktor) 13.72<br />
Jest to urządzenie dwukanałowe – pozwala<br />
na niezależne sterowanie dwoma odbiornikami<br />
za pomocą zwykłych monostabilnych<br />
przycisków. Może jednak pełnić wiele funkcji.<br />
Koniec z dobieraniem elementu wykonawczego<br />
do konkretenego zadania – postawiliśmy<br />
na uniwersalność:<br />
• Włączanie i wyłączanie oświetlenia w<br />
ścianach<br />
• Sterowanie roletami<br />
• Automat do klatek schodowych<br />
• Podtrzymanie działania odbiornika na<br />
określony czas<br />
• Uruchomienie innych urządzeń elektrycznych<br />
Ściemniacz oświetlenia 15.71<br />
Potrzebujesz przyjemniejszej atmosfery w pokoju?<br />
Oglądasz film? Chcesz zostawić delikatne<br />
oświetlenie w pokoju dziecięcym na czas<br />
zasypania i wyłączyć je jak pójdzie spać?<br />
Te funkcjonalności zapewni Ci nasz ściemniacz<br />
15.71. Wystarczy podłączyć go do istniejącej<br />
instalacji i upewnić się, że źródła<br />
światła są ściemnialne.<br />
Dołożyliśmy wszelkich starań aby zapomnieć<br />
o problemie mrużących „żarówek”<br />
przy niskim poziomie jasności. Możesz<br />
wybrać jeden z wielu dostępnych trybów<br />
ściemniania przy konfiguracji urządzenia,<br />
dostosowany do Twojego źródła światła.<br />
Można też ustawić tryb Automatyczny, wtedy<br />
ściemniacz nauczy się współpracować<br />
z Twoją „żarówką”.<br />
Jest niezwykle wszechstronny i nadaje się<br />
do każdej aplikacji, ze ściemnianymi lampami<br />
LED i CFL, lampami halogenowymi,<br />
statecznikami elektronicznymi oraz wieloma<br />
innymi.<br />
Uwolnij się od kosztownych remontów<br />
YESLY to nie tylko elementy wykonawcze.<br />
To też bezprzewodowe i bezbateryjne przyciski.<br />
Jeśli pojawi się potrzeba dodania wyłącznika,<br />
to można to zrealizować instalując<br />
przycisk BEON. Nie musi być przytwierdzony<br />
do żadnej powierzchni. Jest dostępny<br />
w dwóch kolorach – czarnym i białym.<br />
Dzięki magnetycznej podstawce możesz<br />
zainstalować go na lodówce, przy szafce<br />
albo na lampie, którą zamierzasz sterować.<br />
W zestawie znajduje się też specjalna magnetyczna<br />
nalepka. Można dzięki niej przytwierdzić<br />
bezprzewodowy przycisk do niemetalicznych<br />
powierzchni.<br />
Dostępne są dwa warianty wykonania: dwuprzyciskowy<br />
i czteroprzyciskowy. Pozwalają<br />
one na realizację wielu funkcji. Możemy<br />
swobodnie przydzielać zadania dla klawiszy.<br />
Nic nie stoi na przeszkodzie aby jeden<br />
z nich odpowiadał za konkretny obwód np.<br />
włączenie i wyłączenie światła, drugi za<br />
32 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INTELIGENTNY<br />
budynek<br />
współpracę z obwodem ściemnialym, trzeci<br />
za sterowanie roletami, a czwarty był przypisany<br />
do scenerii (sceny) np. wyłączenie<br />
całego oświetlenia w domu i opuszczenie<br />
rolet.<br />
Niebieski otok przycisku może zostać wymieniony<br />
na jeden z trzech innych dostępnych<br />
kolorów, które znajdują się standardowo<br />
w opakowaniu z przyciskiem BEON.<br />
Zapomnij o wymianie baterii<br />
– przycisk Findera nie wymaga ich<br />
do pracy<br />
Dla zwolenników klasycznego wzornictwa,<br />
jest też dostępna inna obudowa, która przypomina<br />
zwykłe łączniki. Funkcjonalności<br />
pozostają bez zmian. Można dzięki nim. bez<br />
kłopotu zainstalować je na ścianie, a ich wygląd<br />
przypominający klasyczny osprzęt pozwoli<br />
nam uniknąć remontów i kucia. Jak to<br />
miałoby miejsce w klasycznych łącznikach<br />
przewodowych.<br />
Twój dom zapewni Ci teraz wyjątkowy komfort,<br />
a przyciski mogą być w dowolnych miejscach,<br />
spełniając oczekiwane zadania.<br />
YESLY może być niewidoczne<br />
Elementy wykonawcze mogą zostać obsadzone<br />
w ramkach, lub pracować w puszkach<br />
elektroinstalacyjnych, dzięki dwóm<br />
systemom obudowy. Pierwszy z nich dostosowany<br />
jest do włączników typu „włoskiego”,<br />
a drugi, najbardziej popularny w Polsce,<br />
to system montażu osprzętu w puszkach<br />
fi 60 mm. Ten właśnie system pozwala<br />
na to, że rozwiązania inteligentnego domu<br />
mogą być zupełnie niewidoczne dla oka.<br />
Całość sterowania bezprzewodowego można<br />
zrealizować za pomocą telefonu, a dom wyposażyć<br />
w monostabilne łączniki przewodowe<br />
podłączone do modułów YESLY. Zapewni<br />
to klasyczny wygląd i funkcjonalność, ale<br />
jednocześnie nowoczesność i wygodę.<br />
System Finder YESLY nie wymaga prowadzenia<br />
specjalnych przewodów sterowniczych<br />
w ścianach, bez wygórowanych<br />
kosztów można go zainstalować w istniejącej<br />
już instalacji elektrycznej. Dzięki swojej<br />
konstrukcji nie musi być instalowany<br />
w specjalnych rozdzielnicach schowanych<br />
np. w garażu.<br />
Jeśli to co widzisz działa, to znaczy, że niewidoczne<br />
spełnia swoją rolę.<br />
Stanisław Rak<br />
Finder Polska<br />
www.findernet.com<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
33
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Bezpieczne prowadzenie<br />
instalacji natynkowych<br />
Odpowiednie natynkowe systemy elektroinstalacyjne umożliwiają prowadzenie kabli i przewodów<br />
w pomieszczeniach, które są już wykończone, tak aby nie straciły na estetyce. Kable i przewody<br />
będą przy tym prowadzone bezpiecznie z ochroną przed działaniem czynników zewnętrznych.<br />
Fot.: AKS ZIELONKA<br />
Fot. 1.<br />
Kanał KPP z osprzętem<br />
Oferowane na rynku natynkowe systemy<br />
tras kablowych są elastyczne pod względem<br />
zastosowania, zapewniając możliwość<br />
rozbudowy i dopasowania do zmiennych<br />
potrzeb użytkowników. W efekcie można<br />
w konkretne miejsce doprowadzić zasilanie<br />
i sygnały teletechniczne. Nie ma przy tym<br />
potrzeby dokładnego rozplanowania lokalizacji<br />
gniazd zasilających i telekomunikacyjnych,<br />
a w razie potrzeby powstałą instalację<br />
można modernizować i rozbudowywać.<br />
Na etapie wyboru odpowiedniego rozwiązania<br />
w pierwszej kolejności określa się w jaki<br />
sposób instalacja będzie przebiegała – przy<br />
podłodze, na podłodze, w narożniku, pod<br />
parapetem, itp. oraz jaka będzie pojemność<br />
kanałów. Ważne są także rozwiązania i akcesoria<br />
ułatwiające montaż instalacji. Chodzi<br />
głównie o łączniki, klamry trzymające przewody<br />
czy odpowiednie mocowania pokryw.<br />
Fot.: LEGRAND<br />
Fot. 2.<br />
Kolumna elektroinstalacyjna<br />
Kanały i listwy kablowe<br />
Kanały i listwy elektroinstalacyjne uznaje<br />
się za najbardziej uniwersalne oraz ekonomiczne<br />
rozwiązanie bez względu na sposób<br />
i technologię wykończenia wnętrza. Kanały<br />
kablowe wykorzystuje się przy prowadzeniu<br />
głównych tras kablowych w rozbudowanych<br />
sieciach elektrycznych i teleinformatycznych.<br />
Główne trasy przebiegają wtedy np.<br />
na ścianach korytarzy. Oferowane na rynku<br />
kanały mają szerokość od 60 do 200 m,<br />
natomiast akcesoriami do nich są zaślepki<br />
końcowe, kształtki kątowe (zewnętrzne i wewnętrzne),<br />
spinki do trzymania kabli itp.<br />
Listwy kablowe znajdują zastosowanie<br />
przy wykonywaniu tras podrzędnych<br />
do tras głównych np. w pokojach biurowych,<br />
do których dochodzi się z trasy głównej.<br />
Zastosowanie kanałów kablowych i listew<br />
kablowych może się pokrywać.<br />
34<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot. 3.<br />
Koryto kablowe<br />
Fot. 4.<br />
Koryto kablowe z odejściem<br />
Kanały kablowe dobiera się w różnych kształtach<br />
i wymiarach, co zapewnia możliwość<br />
dostosowania do wnętrza pomieszczenia.<br />
Pokrywy są montowane poprzez wsuwanie<br />
lub przy użyciu specjalnych zawiasów. Kable<br />
i przewody we wnętrzu listew można organizować<br />
za pomocą uchwytów. Do prowadzenia<br />
kabli o mniejszych przekrojach wykorzystuje<br />
się listwy płaskie. Perforacje na dnie listew<br />
ułatwią montaż do ścian i innych elementów<br />
konstrukcyjnych. Akcesoria to przede wszystkim<br />
kształtki (np. „T”), klipsy montażowe,<br />
obejmy na kable oraz kątowniki wewnętrzne<br />
i zewnętrzne. Jako rozgałęzienie używane są<br />
specjalne puszki rozgałęźne. Ponadto przydać<br />
mogą się również przejściówki do łączenia rur<br />
osłonowych z korytkiem.<br />
Kanały podparapetowe<br />
Kanały podparapetowe najczęściej są wykonywane<br />
z PCV ze stabilizatorami wapniowo<br />
-cynkowymi, przez co powstała instalacja<br />
jest trudnopalna i samogasnąca. Przy łączeniu<br />
poszczególnych elementów wykorzystuje<br />
się łączniki i kołki sprzęgające, a śruby<br />
mocujące są wprowadzane bezpośrednio<br />
do perforacji symetrycznej w dnie kanału.<br />
Jeżeli będzie prowadzone więcej kabli<br />
to można wykorzystać kanały pogłębione<br />
np. o głębokości 90 mm. Niektóre kanały<br />
są podzielone na dwie niezależne komory,<br />
co pozwala oddzielić przewody zasilające<br />
od sygnałowych.<br />
Rozdział energii i sygnałów wykorzystuje<br />
specjalne stacje zaopatrzeniowe, które mają<br />
nośnik podstawowy łączący elementy stacji.<br />
Pokrywę stacji można łatwo zdjąć za pomocą<br />
mechanizmu jednodotykowego. Z kolei<br />
sprzęgło zawiasowe trzyma podnoszoną<br />
pokrywę od strony węzła obrotowego. Elastyczne<br />
przepusty umożliwiają wprowadzenie<br />
kabli do wnętrza stacji zaopatrzeniowej.<br />
Kanały przypodłogowe<br />
Kanały przypodłogowe o wysokości profilu<br />
11, 15, 18, 25 i 30 mm montuje się na styku<br />
podłogi i ścian. Jeżeli będzie prowadzonych<br />
więcej przewodów lub trzeba przewidzieć<br />
rozbudowę instalacji, to można zastosować<br />
kanały wyższe – 30, 40, 60 mm. Wybrać<br />
można pomiędzy kanałem z przegrodą<br />
i bez przegrody. Przegrody są montowane<br />
symetrycznie lub asymetrycznie. Przegrody<br />
oraz osprzęt kanałowy instaluje się za<br />
pomocą teowników wbudowanych w kanał<br />
usztywniany klamrami rozporowymi, które<br />
najczęściej montuje się co 0,5 m. Oprócz<br />
tego dzięki klamrom przewody są przytrzymywane<br />
zanim zostanie nałożona pokrywa.<br />
Akcesoria do kanałów przypodłogowych to<br />
m. in. narożniki wewnętrzne i zewnętrzne,<br />
a także klamry, łączniki kątowe i proste oraz<br />
puszki kanałowe umożliwiające montaż<br />
łączników i gniazd w kanałach. W zależno-<br />
Fot.: HAGER<br />
Fot.: HAGER<br />
Fot.: AKS ZIELONKA<br />
Fot.: AKS ZIELONKA<br />
Fot. 5. Koryto kablowe z separacją przewodów<br />
Fot. 6.<br />
Koryto kablowe z separacją przewodów i osprzętem<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
35
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot. 7. Instalacja natynkowa na suficie Fot. 8.<br />
Instalacja natynkowa naścienna<br />
ści od potrzeb wybiera się puszki podwójne<br />
lub pojedyncze. Bardzo często puszki instalacyjne<br />
pozwalają na montaż ramkowych,<br />
standardowych systemów podtynkowych.<br />
Trójniki maskują prostopadłe połączenia<br />
pomiędzy kanałami o różnych wymiarach.<br />
Wnętrze kształtek oddziela przewody zasilające<br />
od prądowych.<br />
Rury elektroinstalacyjne sztywne<br />
Dzięki sztywnym rurom elektroinstalacyjnym<br />
zyskuje się rozprowadzenie i ochronę<br />
przewodów w instalacjach naściennych zarówno<br />
wewnątrz jak i na zewnątrz budynku.<br />
Rury w zależności od wersji mają różne<br />
stopnie wytrzymałości, zatem można je dobrać<br />
ściśle pod kątem konkretnej aplikacji.<br />
Fot.: LEGRAND<br />
Fot.: KOPOS<br />
Fot.: KOPOS<br />
Fot.: HAGER<br />
Fot. 9.<br />
Kolumna elektroinstalacyjna<br />
Fot. 10.<br />
Natynkowa instalacja zasilająca i teletechniczna<br />
Materiałem wykonania rur najczęściej jest<br />
tworzywo sztuczne PCV. Materiał ten cechuje<br />
się sztywnością oraz łatwym montażem. Ważne<br />
są przy tym dobre właściwości udarowe<br />
i niewielkie wydłużenie względne. Materiał<br />
jest odporny na działanie promieni UV. Dzięki<br />
gładkiej powierzchni rury łatwo utrzymuje się<br />
w czystości. W zależności od potrzeb rury są<br />
spawane, klejone lub zgrzewane.<br />
36 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot.: LEGRAND<br />
Fot.: HAGER Fot.: KOPOS<br />
Fot. 12.<br />
Oferta w zakresie koryt kablowych<br />
Metalowe koryta kablowe<br />
W warunkach przemysłowych bardzo często<br />
wykorzystuje się korytka metalowe. Oferowane<br />
na rynku rozwiązania w tym zakresie<br />
cechuje krótki czas montażu i prosta instalacja.<br />
Przy produkcji koryt wykorzystuje się<br />
materiały dobrej jakości. Warto podkreślić,<br />
że w wielu systemach rur zastosowanie znajdują<br />
zatrzaskowe systemy połączeń, dzięki<br />
którym koryta montuje się szybko i nie ma<br />
potrzeby używania specjalistycznych narzędzi.<br />
Stąd też używane są chociażby specjalne<br />
klipsy łączeniowe. Zapewniają one chociażby<br />
ciągłość mechaniczną a dzięki perforacji<br />
zwiększa się wytrzymałość konstrukcji. Dodatkowo<br />
korytka mogą mieć ścianki o mniejszej<br />
grubości przy zachowaniu wysokiego<br />
poziomu wytrzymałości mechanicznej i obniżonych<br />
kosztach wykonania.<br />
W zależności od potrzeb dobiera się rodzaj<br />
stali, z której użyto do produkcji korytek<br />
– nierdzewna, ognioodporna oraz ocynkowana<br />
metodą Sendzimira, elektrolitycznie<br />
lub zanurzeniowo. W efekcie koryta są<br />
trwałe i z powodzeniem mogą być stosowane<br />
wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń.<br />
Rury giętkie<br />
Dzięki osłonowym rurom giętkim zyskuje się<br />
ochronę mechaniczną różnego typu przewodów<br />
– elektroenergetyczne, sterujące, telekomunikacyjne.<br />
Niektóre rury mają konstrukcję dwuścienną.<br />
To właśnie podwójna ścianka i karbowana<br />
powierzchnia jest gwarancją odporności na kompresję.<br />
Z kolei elastyczność zapewnia wygodne<br />
przekładanie rur. Jako akcesoria do rur karbowanych<br />
dobrać można pierścienie uszczelniające,<br />
a także korki dzięki którym można zaślepić<br />
instalacje zapasowe i tymczasowo zaślepiać rury<br />
na potrzeby prac montażowych. Przydatne mogą<br />
być również kolana sztywne (45°, 90°), a także<br />
rozpórki dystansowe przeznaczone do ustalania<br />
położenia kilku rur.<br />
Materiał wykonania rur najczęściej stanowi<br />
polietylen. Zyskuje się więc dużą odporność<br />
Fot.: KOPOS<br />
Fot. 11.<br />
Kolumna elektroinstalacyjna<br />
Fot. 13.<br />
Korytko narożne<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
37
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot.: LEGRAND<br />
Fot. 14.<br />
Bloki konferencyjne<br />
na substancje chemiczne, co sprawdzi się np.<br />
w przemyśle chemicznym. Ponadto jest to materiał<br />
bezhalogenowy.<br />
Osprzęt natynkowy<br />
Z natynkowymi systemami tras kablowych<br />
montuje się również osprzęt natynkowy.<br />
Jego charakterystyczną cechą jest to, że nie<br />
potrzeba puszki podtynkowej. Montaż odbywa<br />
się bezpośrednio do ściany. Osprzęt<br />
montuje się w ramkach 1-, 2-, 3-, 4- lub<br />
5- krotnych. Ramki można montować pionowo<br />
lub poziomo. Wybierając osprzęt natynkowy<br />
dobierana jest przede wszystkim<br />
jego funkcjonalność, kształt i materiał wykonania,<br />
którym najczęściej jest poliwęglan.<br />
Materiał ten jest trwały i odporny na działanie<br />
promieni UV.<br />
Oprócz tego niejednokrotnie zastosowanie<br />
znajdują tworzywa z wysokim połyskiem<br />
ale przy dużej odporności na zarysowania.<br />
Ciekawym rozwiązaniem jest również<br />
osprzęt wykonany z drewna.<br />
W oferowanym na rynku osprzęcie stawia<br />
się na gładkie powierzchnie, co pozwala łatwo<br />
utrzymać czystość. Osprzętem natynkowym<br />
mogą być łączniki i gniazda z uchylną<br />
osłoną. W zależności od potrzeb dobiera się<br />
osprzęt przeznaczony do mieszkań i zastosowań<br />
przemysłowych.<br />
Fot. 16.<br />
Listwa przypodłogowa z oświetleniem<br />
Fot.: AKS ZIELONKA<br />
Fot. 15.<br />
Budowa modułowa kolumny elektroinstalacyjnej<br />
Korytka<br />
do rozdzielnic i szaf sterowniczych<br />
Specjalne rozwiązania oferuje się z myślą<br />
o montażu w rozdzielnicach i szafach sterownicznych.<br />
Jeżeli prowadzone przewody mają<br />
mniejsze przekroje, to powinny wystarczyć<br />
Fot.: HAGER<br />
korytka cienkogrzebieniowe. Elastyczne żebra<br />
mogą być wielokrotnie odginane. Warto podkreślić,<br />
że żebra są odporne na działanie niskich<br />
temperatur. Z kolei korytka grubogrzebieniowe<br />
służą do prowadzenia kabli i przewodów, które<br />
mają większe przekroje. W oferowanych<br />
na rynku korytkach grubogrzebieniowych ważne<br />
są grube boki i wytrzymała podstawa. Wysokość<br />
korytka jest dopasowywana do ilości<br />
prowadzonych kabli. Dzięki zwężeniom między<br />
żebrami zyskuje się łatwe przeprowadzanie<br />
kabli. Ważne są separatory umożliwiające<br />
oddzielenie przewodów np. sterowniczych<br />
od zasilających. Oprócz tego dzięki specjalnym<br />
elementom można łatwo oznaczyć korytka<br />
oraz grupować przewody w wiązki. Kable<br />
mogą być mocowane w korytkach przy użyciu<br />
pierścieni. Specjalne klocki montażowe umożliwią<br />
montaż korytka na szynie montażowej.<br />
Odpowiednia konstrukcja klocka zapewnia<br />
montaż zarówno w kierunku pionowym, jak<br />
i poziomym.<br />
Damian Żabicki<br />
38 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
KABLE<br />
I PRZEWODY<br />
PROMOCJA<br />
HELUSOUND 500 PUR<br />
Za moich młodych czasów „kabel” to był kolega, który doniósł na mnie do nauczycielki w szkole – choć<br />
po tak „niefajnym” czynie, kolegą już nie był. Gdy zaczęła się moja droga edukacji w zawodzie wbito mi<br />
w głowę, że kabel wkopuje się w ziemię, a do elektroniki używamy przewodów. I owszem, to co ugruntowane<br />
gdzieś na początku nauki, pozostaje na całe życie.<br />
Każdy z typów przewodów, w zależności<br />
od przeznaczenia, charakteryzują odpowiednie<br />
cechy mechaniczne i elektryczne. Dlatego<br />
oglądając przekroje przewodów widzimy<br />
różne rodzaje izolacji, zróżnicowany przekrój<br />
żył, odpowiednie splątanie żył ze sobą, brak<br />
lub obecność ekranu itp. Elektrycznie przewody<br />
charakteryzuje rezystancja, czasem rezystancja<br />
izolacji, a w przypadku przewodów<br />
ekranowanych również pojemność. Przewody<br />
głośnikowe powinna charakteryzować możliwie<br />
najmniejsza rezystancja oraz odpowiedni<br />
do przesyłanej mocy przekrój. To oczywiście<br />
w wielkim skrócie, choć biorąc pod uwagę,<br />
że do czynienia mamy z sygnałem w paśmie<br />
akustycznym, jedną z kluczowych rzeczy jest<br />
wprowadzenie jak najmniejszego obciążenia<br />
dodatkowego wyjścia wzmacniacza.<br />
Fot. 1. HELUSOUND 500 PUR<br />
Nazwy „kabel”, „kabelki” używam najczęściej<br />
w żartach, lub na poważnie rozmawiając<br />
z kolegami energetykami. Słowo „kabel”<br />
po prostu jest kolejnym zapożyczeniem z języka<br />
niemieckiego, który na równi z „heblem”<br />
i „durszlakiem” funkcjonuje w pewnych rejonach<br />
Polski. Można by pomyśleć, że zmieniłem<br />
się w prof. Miodka w tym wstępie, jednak<br />
powodem tego wywodu jest dzisiejszy test,<br />
a w zasadzie prezentacja produktu.<br />
Nie ma w zasadzie dziedziny techniki, w której<br />
nie używano by przewodów. Każde, nawet<br />
najprostsze urządzenie zawiera je w swej konstrukcji.<br />
Oczywiście mogą one występować<br />
w formie drutu czy ścieżek z miedzi, jednak<br />
stanowią przewodzące połączenia pomiędzy<br />
elementami, czyli stanowią przewody. A już<br />
mniej naciągając, każde urządzenie na scenie<br />
wyposażone jest w taki czy inny przewód –<br />
od zasilającego zaczynając, poprzez przewody<br />
instrumentalne, na głośnikowych kończąc. Owszem,<br />
powie ktoś, że trudno rozpływać się nad<br />
połączeniami przewodowymi w erze przetworników<br />
analogowo cyfrowych i w czasach, gdy<br />
mamy możliwość przesyłu sygnału cyfrowego<br />
drogą bezprzewodową. Jest jednak faktem niezbitym,<br />
że większość klasycznych rozwiązań<br />
scenicznych opiera się na połączeniach przewodowych.<br />
Jest również połączenie, które jeszcze<br />
nie zostało zastąpione przez dobrodziejstwo<br />
łącza bezprzewodowego, a mianowicie pomiędzy<br />
wzmacniaczem a głośnikiem.<br />
HELUKABEL<br />
Na rynku obecnych jest wielu producentów<br />
przewodów, a my, jako użytkownicy, często<br />
nie zastanawiamy się nad ich pochodzeniem.<br />
Kupujemy dobierając typ i przekrój, a niestety<br />
później okazuje się, że zakupiony przewód<br />
sztywnieje na mrozie, pęka izolacja, a żyły niby<br />
są żółte, a lutować się nie chcą. Spotkałem się<br />
z przewodami, których nitki żył po zdjęciu izolacji<br />
zachowywały się jak miotła i właśnie nie<br />
dawały się lutować. Przewody te pochodzenie<br />
miały dalekowschodnie, były podejrzanie tanie<br />
i „kleiły” się do magnesu. I od tego czasu zwracam<br />
uwagę na producenta przewodów.<br />
Jednym z renomowanych producentów przewodów,<br />
których produkty charakteryzuje<br />
wysoka jakość, jest niemiecki HELUKA-<br />
BEL. Firma ta, już od czterdziestu lat obecna<br />
na rynku, dorobiła się potężnej gamy przewodów<br />
oraz osprzętu kablowego. W ofercie<br />
firmy HELUKABEL przeważającą część<br />
zajmują przewody do urządzeń przemysłowych.<br />
Znajdziemy tam przewody sterownicze,<br />
służące do przesyłu danych, specjalne<br />
przewody do prowadników, które charakteryzuje<br />
zwiększona elastyczność. Firma oferuje<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
39
KABLE<br />
I PRZEWODY<br />
również przewody do serwonapędów, które<br />
zawierają w sobie przewody mocy zasilania<br />
silników oraz zestaw przewodów enkoderowych,<br />
przewody odporne na zwiększoną<br />
temperaturę, przewody dedykowane do robotów<br />
przemysłowych, wodoodporne, przewody<br />
taśmowe oraz koncentryczne. Ciekawą<br />
grupę stanowią przewody do systemów przeciwpożarowych,<br />
gdzie stosuje się specjalne<br />
materiały izolacyjne i specjalne ekranowanie.<br />
Osobną grupę stanowią przewody kompensacyjne,<br />
stosowane w układach pomiarowych,<br />
a szczególnie do współpracy z termoparami<br />
różnych typów.<br />
Oprócz bardzo bogatej oferty przewodów<br />
produkowanych przez firmę HELUKABEL,<br />
w jej ofercie znajdziemy podstawowy osprzęt<br />
kablowy, czyli dławiki kablowe, końcówki<br />
osłon i węży, węże kablowe itp. Wydawałoby<br />
się że raz opracowane konstrukcje przewodów,<br />
pozwalają firmie skupić się jedynie na produkcji<br />
oraz sprzedaży. Firma jednak idzie cały<br />
czas z rozwojem technologii i stąd w jej ofercie<br />
przewody przygotowane do stosowania w systemach<br />
fotowoltaicznych.<br />
I tak w gąszczu wielu pozycji przewodowych<br />
firmy HELUKABEL znajduje się<br />
grupa MEDIA TECHNOLOGY, w której<br />
zawarte są konstrukcje przewodów do zastosowań<br />
audiowizualnych. W grupie tej znajdziemy<br />
przewody audio, DMX oraz DMX<br />
POWER, przewody instrumentalne, mikrofonowe,<br />
do zasilania oświetlenia scenicznego,<br />
transmisji wideo oraz grupę przewodów<br />
wspomnianych we wstępie, a mianowicie<br />
głośnikowych. W grupie przewodów głośnikowych<br />
znajdują się konstrukcje dwużyłowe<br />
o różnych średnicach, jak i wielożyłowe.<br />
HELUSOUND 500 PUR<br />
Przewód głośnikowy, który prezentujemy,<br />
jest konstrukcją noszącą nazwę handlową<br />
HELUSOUND 500 PUR. Jest to przewód<br />
wyposażony w osiem żył o przekroju 4 mm².<br />
Każda z żył przewodu wykonana jest<br />
z miedzi niepobielonej. Izolacja każdej<br />
żyły wykonana jest z polimeru PVC, czyli<br />
polichlorku winylu, popularnie zwanego<br />
polwinitem. Żyły, odróżniane od siebie<br />
za pomocą różnych kolorów izolacji, ułożone<br />
są w przewodzie koncentrycznie,<br />
wokół elastycznego pręta z tworzywa<br />
sztucznego. Zewnętrzną izolację przewodu<br />
stanowi rura poliuretanowa PUR w kolorze<br />
czarnym.<br />
Fot. 2.<br />
Żyły w różnych kolorach izolacji ułożone wokół elastycznego pręta z tworzywa<br />
sztucznego<br />
Średnica zewnętrzna HELUSOUND 500 PUR<br />
to około 17 mm. Przewód katalogowo ma<br />
rezystancję na poziomie poniżej 4,9 oma/km<br />
i faktycznie, dostarczony „krążek” o długości<br />
28 m ma rezystancję niemierzalną w klasyczny<br />
sposób, czyli za pomocą multimetru.<br />
HELUSOUND 500 PUR może pracować<br />
w dużym zakresie temperatur, co pozwala<br />
na zastosowanie go w instalacjach mobilnych<br />
i stałych, również na zewnątrz. Jak na niemałą<br />
średnicę zewnętrzną przewód jest dosyć<br />
elastyczny, natomiast każda z żył – dzięki<br />
zastosowaniu w niej skrętki drutów o przekroju<br />
0,15 mm – jest odporna na wielokrotne<br />
załamywanie. Miedź żył nie zawiera żadnych<br />
Informacje o przewodzie głośnikowym<br />
HELUSOUND 500 PUR:<br />
Struktura przewodu: 8x4,0 mm²<br />
Izolacja żyły: PVC<br />
Izolacja zewnętrzna: PUR<br />
Rezystancja żyły:
KABLE<br />
I PRZEWODY<br />
Podsumowując<br />
Trudno tutaj rozwodzić się na kilku stronach<br />
artykułu na temat tak prostego „urządzenia”<br />
jak przewód. Pora więc na podsumowanie.<br />
Kto „robi w nagłośnieniu” ten dobrze wie,<br />
że porządny kabel to skarb – jeśli jest dobrej<br />
jakości to, oprócz zwijania i rozwijania, nie<br />
wymaga praktycznie żadnego zachodu. Ale<br />
jeśli jest to kiepski produkt, zaczynają się<br />
schody, i wtedy dopiero zdajemy sobie sprawę,<br />
ile zależy od takiego „zwykłego kabelka”.<br />
Wielożyłowe przewody głośnikowe są bardzo<br />
newralgicznym elementem, bo dostarczają<br />
sygnał do całego systemu nagłośnieniowego<br />
(trój- albo czterodrożnego) i uszkodzenie<br />
choćby tylko jeden żyły powoduje, że cały<br />
przewód (pomimo tego, że przestaje grać<br />
tylko jedno pasmo) jest do wymiany. Warto<br />
więc zainwestować trochę więcej grosza,<br />
kupując produkt solidnego wytwórcy, niż<br />
potem rwać włosy z głowy w trakcie „położonej”<br />
sztuki. Godnym więc polecenia uwadze<br />
tych, którzy korzystają z wielodrożnych<br />
systemów jest prezentowany tutaj przewód<br />
HELUSOUND500 PUR. Więcej informacji<br />
o ofercie firmy Helukabel na stronie internetowej:<br />
www.helukabel.pl<br />
Marek Kozik<br />
HELUKABEL Polska<br />
Krze Duże 2, 96-325 Radziejowice,<br />
tel. 46 858 01 00, www.helukabel.pl<br />
REKLAMA<br />
PROFESJONALNE<br />
KABLE<br />
I PRZEWODY<br />
SCENICZNE<br />
audio<br />
video<br />
transmisja danych<br />
zasilanie<br />
TOMASZ “SEREK” KRAWCZYK<br />
ENDORSER FIRMY HELUKABEL<br />
<br />
<br />
<br />
Krze Duże 2<br />
96-325 Radziejowice<br />
tel.: 46 858 01 00<br />
fax. 46 858 01 17<br />
e-mail: biuro@helukabel.pl<br />
www.helukabel.pl<br />
Odwiedź naszą stronę www.helustage.pl<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
41
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
X-CONTACT: liczy się to, co jest w środku...<br />
Jako specjalista od przemysłowych wtyków i gniazd, firma MENNEKES przedstawia ‚X-CONTACT’<br />
– całkowicie nowe rozwiązanie styków. Innowacyjne, proste, trwałe i bezpieczne.<br />
PROMOCJA<br />
Gniazda i wtyki przemysłowe są często<br />
narażone na pracę w najtrudniejszych<br />
warunkach. Na budowach, w kopalniach<br />
i w przemyśle ciężkim muszą działać niezawodnie,<br />
często gdy pokryte są brudem<br />
lub zalewane wodą.<br />
Konstrukcja konwencjonalnych złącz<br />
i gniazd jest kompromisem pomiędzy łatwością<br />
obsługi, a jakością połączenia. Łatwa<br />
obsługa jest możliwa tylko kosztem jakości<br />
styku i vice-versa. Problem ten wydawał się<br />
być do tej pory nierozwiązywalnym.<br />
Jednakże specjaliści firmy Mennekes opracowali<br />
kompletnie nowy system, pod nazwą<br />
handlową X-CONTACT, który łączy w sobie<br />
całkowicie niezawodne połączenie elektryczne<br />
z wyjątkową łatwością obsługi.<br />
Lepszy kontakt…<br />
W przypadku połączenia gniazdo-wtyka,<br />
tuleje wewnątrz gniazda to najważniejszy<br />
element stanowiący o dobrej jakości połączenia.<br />
Ważne jest, aby osiągnąć możliwie<br />
najlepszą równowagę pomiędzy zapewnieniem<br />
dobrego kontaktu elektrycznego, a łatwością<br />
łączenia. Udało się to osiągnąć za<br />
pomocą systemu tulei X-CONTACT w całkowicie<br />
innowacyjny sposób.<br />
Ze względu na zupełnie nowy proces produkcji,<br />
tuleja X-CONTACT uzyskuje<br />
właściwości sprężyste tylko dzięki cechom<br />
materiału z jakiego jest wykonana. Nie ma<br />
potrzeby stosowania dodatkowych elementów<br />
sprężynowych. Dzięki swojemu kształtowi,<br />
X-CONTACT zapewnia wyjątkowo<br />
dobry styk elektryczny oraz mechaniczny.<br />
…mniejszy wysiłek!<br />
Specjalna konstrukcja X-CONTACT nawet<br />
o 50% redukuje siłę potrzebną do wprowadzania<br />
i wyciągania wtyczki z gniazda. Jest<br />
to zaleta, która upraszcza obsługę i zwiększa<br />
bezpieczeństwo, szczególnie w przypadku<br />
rozwiązań na duże prądy. Dzięki<br />
X-CONTACT, MENNEKES oferuje dobre<br />
połączenie i łatwą obsługę na nowym, zawsze<br />
wysokim poziomie.<br />
W jaki sposób X-CONTACT osiąga te korzyści<br />
przy tak dużych prądach jak 63 A lub<br />
125 A? Głównym czynnikiem jest tu specjalny<br />
materiał poddawany obróbce, innowacyjny<br />
proces produkcyjny oraz oczywiście<br />
nowy kształt.<br />
Już pierwszy rzut oka na powierzchnię<br />
czołową styku X-CONTACT ujawnia inteligentne<br />
rozwiązanie: nacięcia w kształcie<br />
litery „X” i rowki na ściance wewnętrznej.<br />
Daje to cztery zalety tego nowego projektu:<br />
innowacyjność, prostotę, trwałość i bezpieczeństwo.<br />
Rozwiązanie X.<br />
Fot. 1.<br />
X-CONTACT – nowa generacja tulei łączących firmy Mennekes<br />
Niezawodne nawet<br />
w najtrudniejszych warunkach<br />
Rozwiązanie X – innowacyjne, proste,<br />
trwałe i bezpieczne – to nie obietnica,<br />
to fakt. Jednak to nie wszystko... Tuleje<br />
łączeniowe X-CONTACT wytrzymują<br />
najtrudniejsze warunki poprzez swoją<br />
prostotę oraz genialny patent funkcjonalny.<br />
Współdziałanie sprężystego materiału<br />
i kształtu szczelin tulei gwarantują nie<br />
tylko nadzwyczajne możliwości łączenio-<br />
42 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Dla środowisk szczególnie korozyjnych<br />
(zawierających np. chemiczne substancje<br />
drażniące takie jak amoniak) oferowane są<br />
niklowane tuleje łączące, których zalety są<br />
już szeroko znane.<br />
Fot. 2.<br />
W przyszłości wszystkie gniazda firmy MENNEKES dla prądów 63 A i 125 A oraz<br />
PowerTOP ® Xtra (16 A i 32 A) będą wyposażone w technologię X-CONTACT<br />
we, lecz także praktyczność eksploatacji<br />
– wszelkie zanieczyszczenia usuwane są<br />
podczas podłączania i odłączania wtyczki.<br />
Nawet korozja powierzchniowa jest<br />
usuwana dzięki sprężynującemu działaniu<br />
tulei X-CONTACT.<br />
Podsumowanie<br />
Dzięki technologii X-CONTACT, firma<br />
MENNEKES bardzo wysoko podnosi poprzeczkę<br />
jakości i niezawodności dla gniazd<br />
i wtyków przemysłowych. Rozwiązanie to<br />
będzie stopniowo wprowadzane do całej<br />
gamy produktów Mennekes. Obecnie wybrane,<br />
a w przyszłości wszystkie gniazda<br />
firmy MENNEKES przeznaczone dla<br />
prądów 63 A i 125 A oraz gniazda Power-<br />
TOP ® Xtra (16 A i 32 A) będą wyposażone<br />
w technologię X-CONTACT. Oznacza to,<br />
że każdy z klientów firmy Mennekes będzie<br />
miał możliwość skorzystania z zalet sytemu<br />
X-CONTACT w połączeniach gniazdo-<br />
-wtyka od najmniejszych do największych<br />
prądów.<br />
•<br />
REKLAMA<br />
Wyłączny MENNEKES Electric dystrybutor Ltd. w Polsce:<br />
Hensel<br />
<br />
Polska Sp. z o.o.<br />
<br />
61-248 <br />
Poznań, ul. Wiktora Jankowskiego 1<br />
hpl@hensel.com.pl <br />
| www.hensel-electric.pl<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
43
APARATURA<br />
modułowa<br />
Ochronniki przeciwprzepięciowe klasy B i B+C<br />
Do stosowania ochronników przeciwprzepięciowych w instalacji elektrycznej nie trzeba nikogo<br />
przekonywać. Należy jednak pamiętać, że ze względu na stopniowanie ochronników przepięciowych<br />
konieczne jest zastosowanie urządzeń klasy B oraz klasy C. Stosowanie ochronników<br />
klas B i C wymaga dodatkowych dławików odprzęgających zatem jest to rozwiązanie kosztowne<br />
i wymaga więcej miejsca w rozdzielnicy. Warto wtedy uwzględnić ochronniki przepięciowe<br />
klasy B+C.<br />
W praktyce instalatorskiej zastosowanie<br />
znajduje kilka rodzajów ograniczników<br />
przepięć. Ograniczniki przepięć typu 1<br />
(klasy B) zabezpieczają przed bezpośrednim<br />
i bliskim uderzeniem pioruna, a ograniczniki<br />
przepięć typu 2 (klasy C) mają za<br />
zadanie zapewnienie ochrony większości<br />
odbiorników elektrycznych przed przepięciami<br />
komutacyjnymi i przepięciami zredukowanymi<br />
przez ograniczniki przepięć<br />
typu 1. Ograniczniki przepięć typu 3 (klasy<br />
D) dodatkowo zabezpieczają szczególnie<br />
czułe urządzenia elektryczne i elektroniczne.<br />
Z kolei zestawy ograniczników przepięć<br />
typu 1+2 (klasy B+C) montowane w jednej<br />
rozdzielnicy są oferowane z myślą o domach<br />
jednorodzinnych lub obiektach przemysłowych.<br />
Fot.: EATON<br />
Zalety<br />
Zalet ochronników klasy B+C jest przynajmniej<br />
kilka. Należy mieć na uwadze przede<br />
wszystkim kompaktową obudowę i prosty<br />
montaż. Urządzenie zajmuje niewielką liczbę<br />
modułów w rozdzielnicy, co jest szczególnie<br />
ważne w mniej rozbudowanych instalacjach.<br />
Nie ma również konieczności spełniania wymagań<br />
względem odległości pomiędzy poszczególnymi<br />
stopniami ochrony.<br />
Fot. 1.<br />
Ograniczniki przepięć firmy Eaton<br />
Ograniczniki klasy B<br />
Ograniczniki typu 1 (klasy B) mają za zadanie<br />
zapewnienie ochrony instalacji elektrycznej<br />
i zasilanych odbiorników w przypadku<br />
gdy dojdzie do bezpośredniego wyładowania<br />
atmosferycznego w linię zasilającą lub w instalację<br />
odgromową budynku. W przypadku<br />
zastosowania ogranicznika iskiernikowego<br />
prąd może przepływać wielokrotnie nie powodując<br />
jego zniszczenia.<br />
Ograniczniki przepięć tego typu są montowane<br />
na początku instalacji zasilanej z linii<br />
kablowej lub sieci napowietrznej. Urządzenia<br />
odprowadzają do uziomu prąd piorunowy,<br />
który powstaje po bezpośrednim<br />
uderzeniu w sieć zasilającą. Miejsce montażu<br />
to zazwyczaj rozdzielnica główna nn<br />
lub złącze kablowe. Dobór ograniczników<br />
B zależy od układu sieci (TN, TT IT) oraz<br />
wymaganej wytrzymałości udarowej ogranicznika<br />
w miejscu jego instalacji.<br />
Należy pamiętać aby połączenia ograniczników<br />
klasy B były możliwie najkrótsze.<br />
Optymalna długość przewodów połączeniowych<br />
to 0,5 m ale nie może przekraczać<br />
1 m. Szczególnie duży spadek napięcia występuje<br />
na przewodzie łączącym ogranicznik<br />
przepięć z główną szyną uziemiającą.<br />
Przez ten przewód w przypadku układu<br />
wielofazowego płynie prąd będący sumą<br />
prądów płynących w przewodach łączących<br />
poszczególne ograniczniki z przewodami<br />
fazowymi. Oprócz tego na etapie doboru<br />
przewodów do połączenia ograniczników<br />
z przewodami fazowymi, neutralnym oraz<br />
szyną wyrównania potencjałów trzeba mieć<br />
na uwadze zjawiska termiczne i dynamiczne,<br />
które pochodzą od przepływu prądów<br />
udarowych oraz przepływu prądów zwarciowych.<br />
Na etapie doboru przekrojów przewodów<br />
łączących ogranicznik niejednokrotnie dostosowuje<br />
się je do wartości bezpieczników,<br />
które znajdują się przed ogranicznikami. Minimalne<br />
przekroje przewodów stosowanych<br />
44 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
APARATURA<br />
modułowa<br />
do połączenia ograniczników w zależności od znamionowych<br />
wartości zabezpieczeń nadprądowych najczęściej podaje producent.<br />
Zaleca się aby połączenia pomiędzy ogranicznikami były<br />
wykonywane za pomocą przewodu miedzianego o przekroju nie<br />
mniejszym niż 4 mm 2 . Jeżeli obiekt ma instalację odgromową to<br />
ograniczniki typu B łączy się przewodami o przekroju nie mniejszym<br />
niż 16 mm 2 . Chcąc zmniejszyć spadek napięcia występującego<br />
na przewodzie łączącym ograniczniki przepięć z główną<br />
szyną uziemiającą zaleca się zastosować przewód miedziany<br />
o przekroju 25 m 2 , a nawet 35 mm 2 .<br />
REKLAMA<br />
B+C<br />
Należy podkreślić, że ochronniki klasy B+C nie zawsze są konieczne.<br />
Na pewno warto je zamontować w instalacjach, w których<br />
oprócz klasy C trzeba zastosować również klasę B. Chodzi<br />
o miejsca gdzie istnieje ryzyko narażenia instalacji elektrycznej<br />
i zasilanych urządzeń na skutki bezpośredniego wyładowania<br />
atmosferycznego. Są to przede wszystkim budynki z zewnętrzną<br />
instalacją piorunochronną, zasilane z linii napowietrznej lub<br />
linii kablowej o krótkich odcinkach oraz obiekty, które nie mają<br />
instalacji odgromowej ale znajdują się w pobliżu wysokich budynków<br />
i połączonych z nimi wspólnym uziemieniem.<br />
W innych aplikacjach zastosowanie ograniczników klasy B lub B+C<br />
nie jest konieczne natomiast w domach jednorodzinnych zasilanych za<br />
pomocą linii kablowej z rozdzielnicy głównej jako pierwszy stopień<br />
ochrony może być od razu klasa C. Nie ma tutaj ryzyka przepięcia w instalacji<br />
w efekcie bezpośrednio wyładowania atmosferycznego.<br />
Ochrona sygnałów przed przepięciami<br />
W dobrze zabezpieczonej instalacji nie może zabraknąć odpowiedniej<br />
ochrony przewodów sygnałowych. Ważne jest aby przy<br />
wyborze odpowiedniego rozwiązania uwzględnić znamionowe<br />
i maksymalne warunki pracy instalacji. Istotną rolę odgrywa<br />
maks. prąd w liniach przesyłowych, a także rodzaj elementu<br />
Fot.: LEGRAND<br />
Fot. 2.<br />
Ograniczniki przepięć firmy Legrand<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
45
APARATURA<br />
modułowa<br />
Fot.: CENTROPOL<br />
Fot. 3.<br />
Ograniczniki przepięć firmy Centropol<br />
lub układu ochronnego i częstotliwość graniczna.<br />
Uwzględnia się przy tym stopień<br />
zagrożenia udarowego urządzeń od strony<br />
wejść sygnałowych. Stąd też analizowane<br />
są zagrożenia stwarzanego przez przepływ<br />
części prądu piorunowego. Trzeba również<br />
wziąć pod uwagę zagrożenia jakie mogą<br />
pochodzić od wszelkiego rodzaju przepięć.<br />
Ponadto wybierając zabezpieczenie linii sygnałowej<br />
ważna jest odporność portów sygnałowych<br />
na udary przepięciowo-prądowe,<br />
powtarzalne szybkie elektryczne zakłócenia<br />
impulsowe oraz niepowtarzalne tłumienia<br />
przebiegów sinusoidalnych. Analizuje się<br />
układ przesyłu sygnałów pod kątem układów<br />
niesymetrycznych lub symetrycznych, a także<br />
dopuszczalnego tłumienia linii przesyłowych<br />
i impedancji falowej linii. Ważna jest<br />
analiza układu przesyłu sygnałów z uwzględnieniem<br />
dopuszczalnej impedancji jaka może<br />
być wstawiona w tor sygnałowy. Kluczową<br />
rolę odgrywają złącza jakie są zastosowane<br />
w systemie. To właśnie po analizie tych informacji<br />
są dobierane właściwości ochronne<br />
ograniczników przepięć.<br />
Odpowiednie zabezpieczenia warto uwzględnić<br />
zarówno w domowych jak i przemysłowych<br />
instalacjach monitoringu. Zapewnią<br />
one skuteczną ochronę sprzętu elektronicznego<br />
w efekcie działania pola elektromagnetycznego,<br />
jakie jest wytworzone w przypadku<br />
bezpośredniego uderzenia pioruna. Warto<br />
mieć na uwadze przede wszystkim ograniczniki<br />
przepięć zapewniające ochronę sygnałów<br />
wideo linii symetrycznej. Napięcie ochrony<br />
(żyła/żyła) najczęściej wynosi >2,4 V,<br />
natomiast napięcie ochrony doziemnej (żyła/<br />
uziom) ma wartość 16,4 V. Czas zadziałania<br />
wynosi z kolei 15 ns. Maksymalna wartość<br />
impulsu prądu może osiągnąć 30 A.<br />
Wybór ogranicznika<br />
Na etapie wyboru odpowiedniego ogranicznika<br />
przepięć należy wziąć pod uwagę przynajmniej<br />
kilka parametrów. Przede wszystkim<br />
analizuje się maksymalne napięcie<br />
stałej pracy w zależności od napięcia, które<br />
jest obecne pomiędzy przewodem fazowym<br />
a neutralnym. Nie można zapomnieć<br />
o zdefiniowaniu układu sieci oraz wytrzymałości<br />
udarowej pochodzącej od udarów<br />
prądowych będących skutkiem wyładowań<br />
atmosferycznych. Ważny jest kształt fali<br />
pierwszego prądu udarowego oraz zdolność<br />
Fot.: LEGRAND<br />
Fot. 4.<br />
Ogranicznik przepięć firmy Legrand<br />
wyłączania zwarciowych prądów następczych<br />
o częstotliwości sieciowej.<br />
Ponadto na etapie wyboru ogranicznika<br />
przepięć dobierane są odpowiednie akcesoria.<br />
Chodzi tutaj np. o styki pomocnicze<br />
sygnalizujące przepalenie wkładek ograniczników.<br />
Przydatne będą przepusty łączeniowe<br />
ułatwiające łączenie i oszynowanie<br />
ograniczników przepięć. Warto zadbać<br />
o mostki łączeniowe, dzięki którym usprawnia<br />
się montaż ograniczników.<br />
Okresowa kontrola<br />
ograniczników przepięć<br />
Ograniczniki przepięć poddawane są okresowej<br />
kontroli, a dodatkowe sprawdzenie<br />
wykonuje się w przypadku wyładowania<br />
piorunowego. Rozwiązania konstrukcyjne<br />
umożliwiają ich szybkie testowanie. W niektórych<br />
aplikacjach przemysłowych gdzie<br />
pracuje wiele ograniczników, przy ich sprawdzaniu<br />
zastosowanie znajduje technologia<br />
RFID. Takie sprawdzanie odbywa się bezdotykowo<br />
przy wykorzystaniu przenośnego<br />
przyrządu pomiarowego. Przyrządy takie za<br />
pomocą portu USB współpracują z komputerem<br />
i oprogramowaniem wspomagającym<br />
zarządzanie bazą kontrolowanych zabezpieczeń.<br />
Jest przy tym możliwe drukowanie protokołów<br />
z testów. Przyrząd samoczynnie dopisuje<br />
datę pomiaru w module ogranicznika.<br />
Ponadto rozbudowane instalacje można wzbogacić<br />
o systemy pozwalające na stałą kontrolę<br />
ograniczników. Jeżeli jest konieczna wymiana<br />
któregoś z nich załącza się odpowiedni sygnalizator<br />
optyczny. Instalacja sygnalizująca ma<br />
również dodatkowy styk bezpotencjałowy.<br />
Damian Żabicki<br />
46 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Systemy tras kablowych<br />
do trudnych miejsc konstrukcyjnych<br />
Nowoczesne systemy tras kablowych pozwalają na szybkie i bezpieczne przejście lub ominięcie<br />
przeszkód konstrukcyjnych. Stąd też o odpowiednich elementach należy pomyśleć już na etapie<br />
projektowania trasy kablowej.<br />
Fot.: PROTEKOL<br />
Fot. 1.<br />
Trasy kablowe w pomieszczeniach technicznych budynku wielokondygnacyjnego<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
47
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot. 2.<br />
Wieszaki koryt kablowych<br />
Fot.: AUTOR<br />
przez ścianę. Chodzi tutaj np. o bagnetowe<br />
zamknięcia zapewniające szybki montaż zakończony<br />
po obrocie pokrywy o 30˚. Jako<br />
uszczelnienie najczęściej przewiduje się<br />
elementy termo- lub zimnokurczliwe.<br />
Typowy przepust bazuje na szczelnym kołnierzu<br />
pojedynczym lub podwójnym. Kołnierze<br />
mają zazwyczaj taką długość jak<br />
gruba jest ściana. W przypadku przeprowadzania<br />
większej ilości przewodów kołnierze<br />
można zamontować w bloki. Dzięki ściętym<br />
narożnikom zyskuje się optymalną kontrolę<br />
zagęszczenia betonu wokół przepustu kablowego.<br />
Przepust z reguły zawiera pokrywy<br />
zamykające oraz folię ochronną. Do wyboru<br />
jest wiele możliwości połączeń. Zastosować<br />
można więc kołnierze podwójne, pojedyncze,<br />
a także zewnętrzne i skośne oraz pokrywy<br />
przeznaczone do przyłączenia rur lub<br />
elementów ochrony kabli.<br />
Fot.: AUTOR<br />
Fot. 3.<br />
Systemy tras kablowych mocowane wielopoziomowo<br />
Weźmy na przykład pod uwagę przejścia<br />
przez dach w postaci przepustów stosowanych<br />
na dachach dwuspadowych o kącie<br />
nachylenia mieszczącym się pomiędzy 20°<br />
a 50°. Do wyboru są elementy z jednym lub<br />
z kilkoma króćcami z rurami termokurczliwymi.<br />
W niektórych wersjach przepustów<br />
przewidziano specjalny wkład uszczelniający<br />
lub dławik PG. Wkład uszczelniający może<br />
być również dzielony. Odpowiedni przepust<br />
wybrać można również do dachu płaskiego.<br />
W zależności od modelu zastosowanie znajdują<br />
wersje z kołnierzem lub standardową<br />
papą do połączenia z pokryciem dachu.<br />
Jako zalety przepustów dachowych należy<br />
wymienić przede wszystkim możliwość<br />
dostosowania niemal do każdej konstrukcji<br />
dachu, a także łatwe wprowadzanie kabli,<br />
ewentualne późniejsze zmiany ilości i średnic<br />
kabli przy zastosowaniu systemu z wkładem<br />
wymiennym oraz możliwość zmiany<br />
kierunku i wysokości konstrukcji również<br />
po montażu. Przepusty dostępne są w średnicach<br />
100, 150, 200 i 300 mm.<br />
Przejścia przez ścianę<br />
Przydatnymi rozwiązaniami są specjalne<br />
przepusty pozwalające na przejście kablami<br />
Zakręty<br />
W przypadku zakrętów, które mają duży<br />
promień będący na trasie koryt wiszących<br />
po środku łuku, montowany jest dodatkowy<br />
wspornik. Z kolei chcąc zniwelować różnice<br />
wysokości lub zmienić kierunek z pionowego<br />
na poziomy zastosowanie znajduje łuk<br />
przegubowy wiszący wznoszący, montowany<br />
na korytku kablowym poprzez łączniki<br />
przegubowe. Identycznie sytuacja wygląda<br />
jeżeli mamy do czynienia z łukiem przegubowym<br />
opadającym. Łuk 90° wykonuje się<br />
przy użyciu łącznika narożnego. Łuk z jednej<br />
strony jest wsuwany w koryto, a z drugiej<br />
w łącznik. Łuki, które mają szerokość<br />
400-600 mm są łączone z korytem kablowym<br />
poprzez łączniki listwy stykowej. Trzeba pamiętać,<br />
że kształtki wymagają zastosowania<br />
dodatkowych podpór konstrukcyjnych.<br />
Do montażu wykorzystywane są zaciski<br />
mocujące oraz wsporniki wieszakowe.<br />
Wykorzystać można również dodatkowe<br />
elementy dystansowe. Jeżeli kształty pomieszczenia<br />
są wyjątkowo skomplikowane<br />
to producenci oferują rozwiązania indywidualnie<br />
dostosowane do potrzeb konkretnej<br />
aplikacji. Chodzi tutaj np. o częste zmiany<br />
wysokości, a także różne szerokości koryt<br />
przy jednej ścianie.<br />
Systemy do ciągów komunikacyjnych<br />
Specjalne systemy koryt kablowych zaprojektowano<br />
z myślą o ciągach komunikacyjnych.<br />
Na kompletne rozwiązanie tego<br />
48 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
typu składa się przede wszystkim koryto<br />
kablowe wyposażone z obu stron w perforację<br />
łączeniową. Z kolei przegrody pozwalają<br />
na rozdzielenie od siebie kabli i przewodów<br />
o różnych poziomach napięcia lub<br />
funkcjach. Łączniki boczne umieszcza się<br />
w ścianie korytka kablowego i przykręca<br />
odpowiednimi śrubami. W następnej kolejności<br />
wkładany jest odpowiedni wspornik<br />
pokrywy. Jako elementy systemów koryt<br />
zastosowanie znajdują łuki 90°, trójniki dostawne<br />
do montażu poziomego i pionowego<br />
oraz pokrywy z zaciskami sprężynowymi<br />
do bezśrubowego montażu pokrywy. Nie<br />
mniej ważne są pokrywy do łuku oraz pokrywy<br />
do trójników dostawnych.<br />
Fot.: AUTOR<br />
Krzyżowanie tras<br />
Przy krzyżowaniu i zaginaniu tras zastosowanie<br />
znajdują specjalne kształtki, trójniki,<br />
czwórniki i kolana. Kształtki wykorzystywane<br />
są również na potrzeby omijania<br />
przeszkód, tras zmieniających kierunek<br />
prostopadle lub pod kątem 45°. Oprócz tego<br />
kształtki pozwalają na wykonanie obejść<br />
pionowych i poziomych, a także łuków<br />
zewnętrznych i wewnętrznych. Kształtki<br />
zapewniają nie tylko estetykę całej konstrukcji<br />
trasy kablowej ale również są gwarancją<br />
bezpieczeństwa. Przed każdą zmianą<br />
w prowadzeniu trasy kablowej nie można<br />
zapomnieć o umieszczeniu podpory. Jeżeli<br />
trasa będzie zapewniała podtrzymania zasilania,<br />
zgodnie z normami, to trzeba ściśle<br />
przestrzegać zaleceń producenta.<br />
Fot. 4.<br />
Zmiana wysokości przebiegu trasy<br />
Fot.: AUTOR<br />
Systemy o wysokiej wytrzymałości<br />
Niektóre aplikacje wymagają stosowania<br />
rozwiązań o podwyższonej wytrzymałości.<br />
Chodzi tutaj przede wszystkim o specjalne<br />
koryta, drabinki i osprzęt montażowy. Dla<br />
zapewnienia trwałości takich rozwiązań<br />
wykorzystuje się odpowiednie powłoki<br />
o wysokim stopniu ochrony przed korozją.<br />
Powłoka taka, to najczęściej stop cynku<br />
(95%) i aluminium (5%), co przyczynia się<br />
do dwustopniowej ochrony antykorozyjnej,<br />
zarówno pasywnej jak i aktywnej. Istotną<br />
rolę odgrywa warstwa osłonowa bazująca<br />
na dwutlenku węgla, będącą skuteczną barierą<br />
antykorozyjną.<br />
Nowoczesne systemy tras kablowych cechują<br />
się gładkimi powierzchniami pomimo<br />
tego, że są pokryte odpornymi powłokami.<br />
W efekcie przy układaniu kabli siły tarcia<br />
Fot. 5.<br />
Koryta kablowe o różnych szerokościach<br />
są mniejsze, zatem zmniejsza się ryzyko<br />
uszkodzenia zewnętrznej izolacji. Specjalne<br />
powłoki powodują, że ich trwałość jest nawet<br />
o 4 razy większa niż systemów wykonanych<br />
ze stali ocynkowanej przy założeniu<br />
pokrycia o takiej samej grubości.<br />
Ważne są przy tym rozwiązania konstrukcyjne<br />
takie jak chociażby zatrzaski, dzięki<br />
którym montaż koryt nie wymaga użycia<br />
śrub i narzędzi.<br />
Zawiesia linkowe<br />
W przypadku koryt podwieszanych alternatywę<br />
dla prętów gwintowanych i wsporników<br />
stanowią systemy linkowe. Typowy<br />
system tego typu bazuje na złączkach oraz<br />
linkach. Złączka linki ma za zadanie blokowanie<br />
pętli linki. Regulowanie długości<br />
zawiesia może być płynne poprzez dobór<br />
długości linki. Linki mają długości od<br />
1 do 10 m.<br />
Konstrukcje odporne na ogień<br />
i przegrody ognioodporne<br />
Wiele aplikacji wymaga podwyższonych<br />
wymagań przeciwpożarowych. Chodzi<br />
tutaj przede wszystkim o konieczność<br />
użycia systemów podtrzymujących funk-<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
49
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot.: PROTEKOL<br />
Fot. 6.<br />
Drabinki kablowe, elementy nośne, wiązki kablowe również z kablami ognioodpornymi<br />
cje instalacji elektrycznych i sterujących<br />
w przypadku wystąpienia pożaru. Szczegółowe<br />
wymagania w tym zakresie wynikają<br />
z normy DIN 4102-12. Dokument<br />
precyzuje klasy E30, E60, E90, czyli<br />
czasy poprawnego działania linii kablowej<br />
podczas pożaru odpowiednio przez<br />
30, 60 i 90 minut.<br />
Typowe koryto kablowe ma szerokość<br />
300 mm i wysokość ściany bocznej<br />
60 mm. Materiałem wykonania jest blacha<br />
o grubości 1,5 mm co zapewnia<br />
możliwość obciążenia masą o wartości<br />
10 kg/m. Uchwyty montowane są na odległości<br />
do 1,2 m.<br />
Warto wspomnieć o ognioodpornych powłokach<br />
pęczniejących przeznaczonych<br />
do stosowania we wnętrzach budynków.<br />
Dzięki nim zapobiega się zapaleniu kabli<br />
od ognia zewnętrznego oraz w przypadku,<br />
gdy wystąpi zwarcie lub przegrzanie kabli.<br />
Ponadto dzięki przegrodom płomienie<br />
nie rozprzestrzeniają się po palnej izolacji<br />
kabli. Pożar nie rozprzestrzenia się również<br />
w efekcie kapania palącej się izolacji.<br />
Fot.: PROTEKOL<br />
Fot. 7.<br />
Korytka kablowe z łącznikami przegubowymi do zmiany kierunku trasy kablowej<br />
50 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
INSTALACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Ognioodporne powłoki pęczniejące to dobra<br />
alternatywa dla innych rozwiązań w zakresie<br />
biernych zabezpieczeń ppoż.<br />
Niejednokrotnie zastosowanie znajdują<br />
masy szpachlowe używane jako powłoki<br />
pęczniejące pod wpływem ognia. Stosuje<br />
się je najczęściej jako uszczelnienia przepustów<br />
instalacyjnych. Za ich pomocą można<br />
również wykonać dylatacje w klasie odporności<br />
ogniowej EI 60 lub EI 120. Wykonując<br />
uszczelnienie bazuje się na szpachlowaniu<br />
za pomocą masy, która jest gotowa<br />
do użycia.<br />
Fot.: OBO BETTERMAN<br />
Wybór<br />
Na etapie wyboru odpowiedniego rozwiązania<br />
bierze się pod uwagę przynajmniej kilka<br />
czynników. Przede wszystkim istotną rolę<br />
odgrywają elementy przenoszące obciążenie.<br />
Oblicza się przy tym masę zarówno samych<br />
koryt jak i kabli. W następnej kolejności<br />
dobierany jest sposób mocowania. Montaż<br />
może odbywać się do ściany, przy samym suficie<br />
przy wykorzystaniu wsporników ściennych,<br />
wieszaków ściennych-sufitowych,<br />
wieszaków wsuwanych do koryt oraz kształtowników<br />
na prętach gwintowanych.<br />
Fot.: OBO BETTERMAN<br />
Fot. 8.<br />
Trasy kablowe mocowane do sufitu<br />
Montaż<br />
Montując systemy tras kablowych trzeba<br />
pamiętać o zachowaniu określonego odstępu<br />
pomiędzy elementami mocującymi.<br />
Warto tutaj wziąć pod uwagę zalecenia producenta,<br />
jednak zazwyczaj podparcie koryt<br />
wykonuje się co ok. 1,5 m ale o ostatecznym<br />
podparciu decyduje przede wszystkim obciążenie<br />
trasy. Odpowiednie wartości można<br />
odczytać z wykresów obciążalności dla<br />
wsporników, wieszaków i koryt kablowych.<br />
Jeżeli aplikacja tego wymaga, to można<br />
zastosować trasy szerokorozpiętościowe.<br />
W takich rozwiązaniach podpory są<br />
umieszczane nawet co 10 m. Trasy szerokorozpiętościowe<br />
bardzo często stosuje się<br />
w stalowych halach magazynowych, gdzie<br />
poszczególne elementy konstrukcyjne są<br />
od siebie oddalone.<br />
Jeżeli trasa tworzy konstrukcję otwartą,<br />
a koryta są zamontowane poprzez wieszaki,<br />
to całość systemu jest zawieszona na pojedynczym<br />
pręcie umieszczonym na środku<br />
koryta. Jednak w innym rozwiązaniu koryta<br />
mogą być zamknięte, a kable przy przeciąganiu<br />
trzeba przewijać.<br />
Podsumowanie<br />
Na etapie wyboru odpowiedniego rozwiązania<br />
należy ściśle kierować się potrzebami<br />
konkretnej aplikacji. Np. specjalne systemy<br />
tras kablowych znajdą zastosowanie w miejscach<br />
narażonych na występowanie pyłów.<br />
Takie koryta kablowe mają konstrukcję pełną,<br />
a ich rozmiary dobiera się z uwzględnieniem<br />
stopnia rozbudowy instalacji. Ważne<br />
są przy tym pokrywy oraz listwy uszczelniające,<br />
a poszczególne elementy systemu<br />
łączy się poprzez łączniki.<br />
W zakresie omijania elementów konstrukcyjnych<br />
budynku wykorzystywane są m. in.<br />
narożniki 45º, kształtki i pokrywy typu „T”,<br />
trójniki, czwórniki, łuki wznoszące i opadające,<br />
a także kształtki zakańczające.<br />
Fot. 9.<br />
Kształtka rury instalacyjnej<br />
Damian Żabicki<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
51
ROZDZIELNICE<br />
i OBUDOWY<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
VX 25 od Rittal:<br />
łatwiejszy montaż dzięki mniejszej złożoności<br />
Mniej znaczy więcej – oto idea nowego systemu szaf pełnogabarytowych Rittal VX25. W nowym<br />
projekcie udało się znacznie zredukować złożoność technologii szaf sterowniczych dzięki zastosowanej<br />
kompleksowo, ciągłej siatce wymiarowej 25 mm i całkowitej symetrii. Znacznie zwiększono liczbę<br />
części elementów ślizgowych. Rezultat: mniej części, a przez to mniejsza powierzchnia magazynowa.<br />
Fot.: RITTAL SP. Z O.O.<br />
Dzięki zastosowanej kompleksowo, ciągłej<br />
siatce wymiarowej 25 mm i całkowitej symetrii<br />
Rittal otwiera nowy rozdział w technologii<br />
szaf sterowniczych. Ponieważ nowy<br />
profil ramy w siatce wymiarowej 25 mm<br />
jest teraz stosowany także w poziomych<br />
częściach ramy, możliwa staje się elastyczna<br />
zabudowa szafy także poza jej granicami.<br />
40 procent mniej chassis i szyn<br />
Komponenty zabudowy do pionowych części<br />
ramy pasują do części dachowej i podłogowej<br />
szafy sterowniczej. Także w szafach<br />
szeregowych siatka wymiarowa 25 mm<br />
znajduje swoją kontynuację w sąsiedniej<br />
szafie. W ten sposób można np. montować<br />
szyny na odcinku kilku szaf. Te i inne możliwości<br />
montażu dają się zrealizować przy<br />
mniejszym o 40 procent zapotrzebowaniu<br />
na chassis i szyny montażowe. To pozwala<br />
poczynić znaczne oszczędności w zakresie<br />
stanów magazynowych i kosztów logistyki.<br />
Jednocześnie dzięki nowemu profilowi ramy<br />
i dodatkowej głębokości montażowej 20 mm<br />
powstaje w szafie więcej miejsca do wykorzystania<br />
do montażu komponentów.<br />
Prosty montaż<br />
Znaczna redukcja złożoności dotyczy także<br />
montażu lub demontażu drzwi. Teraz jest to<br />
możliwe do wykonania w całości przez jedną<br />
osobę bez użycia narzędzi. Wystarczy po prostu<br />
zawiesić drzwi na zawiasach, które skonstruowane<br />
są w taki sposób, że po zamknięciu<br />
drzwi automatycznie się zabezpieczają,<br />
co uniemożliwia ich przypadkowe wyjęcie.<br />
Systemy zamków elektronicznych, które ze<br />
względu na rosnące wymagania bezpieczeństwa<br />
coraz częściej znajdują zastosowanie, można bez<br />
problemu zainstalować także w późniejszym<br />
czasie. W tym przypadku również nie jest wymagana<br />
obróbka mechaniczna drzwi, ponieważ<br />
niezbędne ścieżki i otwory do przeprowadzenia<br />
przewodów uwzględniono już wcześniej.<br />
PROMOCJA<br />
ENCLOSURES POWER DISTRIBUTION CLIMATE CONTROL<br />
52 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
ROZDZIELNICE<br />
i OBUDOWY<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot.: RITTAL SP. Z O.O.<br />
Fot.: RITTAL SP. Z O.O.<br />
Fot.: RITTAL SP. Z O.O.<br />
Fot. 1.<br />
W nowym projekcie udało się znacznie<br />
zredukować złożoność technologii<br />
szaf sterowniczych dzięki zastosowanej<br />
kompleksowo, ciągłej siatce wymiarowej<br />
25 mm i całkowitej symetrii.<br />
Fot. 2.<br />
Fot. 3.<br />
Znaczna redukcja złożoności dotyczy<br />
także montażu lub demontażu<br />
drzwi. Teraz jest to możliwe do<br />
wykonania w całości bez użycia<br />
narzędzi i przez jedną osobę.<br />
Nowa koncepcja szeregowania<br />
uwzględnia znacznie mniejszą<br />
liczbę części.<br />
Fot.: RITTAL SP. Z O.O.<br />
Fot. 4.<br />
Po pięciu latach prac, Rittal na targach<br />
Hannover Messe <strong>2018</strong> świętuje<br />
premierę swojego nowego systemu<br />
szaf pełnogabarytowych VX25.<br />
System szeregowania<br />
z mniejszą liczbą części<br />
W VX25 wdrożono liczne innowacje także<br />
w kwestii szeregowania szaf sterowniczych.<br />
Nowa koncepcja uwzględnia znacznie mniejszą<br />
liczbę części. Wszystkie śruby są montowane<br />
w kierunku szeregu, dlatego łatwiejszy<br />
staje się też montaż. A nowa uszczelka szeregowa,<br />
zapewnia utrzymanie stopnia ochrony<br />
szafy sterowniczej po połączeniu w szereg.<br />
www.rittal.pl<br />
REKLAMA<br />
VX25.<br />
SYSTEM<br />
PERFECTION.<br />
IT INFRASTRUCTURE<br />
SOFTWARE & SERVICES<br />
www.rittal.pl<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
53
PRZEGLĄD<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Przegląd obudów rozdzielnic nn<br />
Producent/dystrybutor MARLANVIL MARLANVIL<br />
Model HIGHT QZERO<br />
Montaż<br />
natynkowy/podtynkowy<br />
Natynkowy<br />
Podtynkowy<br />
Stopień ochrony IP IP65 IP65<br />
Stopień odporności<br />
mechanicznej IK<br />
Wymiary<br />
(wysokość x szerokość x<br />
głębokość) [mm]<br />
420 x 290 x 133 200 x 312 x 100<br />
Liczba rzędów 2 1<br />
Maksymalna liczba<br />
modułów w rzędzie<br />
12 12<br />
Dostępne kolory obudowy Szary RAL 7035 Biały RAL 0910<br />
Dostępne kolory<br />
i wykończenie drzwiczek<br />
Przyciemniane transparentne, poliwęglan Biały RAL 0910<br />
Montaż drzwi lewy/prawy Możliwość regulacji Możliwość regulacji<br />
Rozwiązania konstrukcyjne<br />
ułatwiające montaż<br />
aparatów<br />
Możliwa zmiana pozycji maskownic, drzwi obudowy, szyn<br />
oraz ich stelaża (TH35) – elastyczność względem każdego<br />
użytkownika.<br />
Możliwość poszerzania ilości modułów od dwunastu wzwyż.<br />
Rozwiązania konstrukcyjne<br />
ułatwiające montaż<br />
i eksploatację obudowy<br />
Etykieta samoprzylepna do opisu aparatury modułowej.<br />
Możliwość montażu zamka metalowego. Rozdzielnica jest<br />
bezhalogenowa, posiada gumowe uszczelki pod kable.<br />
Możliwość montażu na ścianie za pomocą uchwytów.<br />
Pokrywa rozdzielni posiada sprężyny umożliwiające regulację<br />
do 2,5 cm. Idealna płaskość ze ścianą po wbudowaniu.<br />
Drzwi można zaprojektować w dziewięciu wariantach wykończeń,<br />
dzięki czemu idealnie wkomponują się między meblami.<br />
Nadają się też zarówno do malowania, jak i obklejenia tapetą.<br />
54 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
PRZEGLĄD<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Przegląd obudów rozdzielnic nn<br />
EATON<br />
EATON<br />
Profi +<br />
BF<br />
Natynkowy/podtynkowy<br />
Natynkowy/podtynkowy<br />
IP 30 / IP 54 IP 30<br />
07 07<br />
(460- 2060 x 435 - 1235 x 247/187) (450- 1070 x 543 - 588 x 136- 140)<br />
11 2-6<br />
24 24<br />
Szary RAL 7035 lub biały RAL 9016 Biały RAL 9016<br />
Białe metalowe pełne lub transparentne<br />
Białe metalowe pełne lub transparentne<br />
Tak<br />
Tak<br />
Płyta montażowa, stelaż pod aparaturę modułową.<br />
Płyta montażowa, stelaż pod aparaturę modułową.<br />
Maskownice, dedykowane zestawy montażowe,<br />
stelaż pod aparaturę modułową.<br />
Maskownice, dedykowane zestawy montażowe,<br />
stelaż pod aparaturę modułową.<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
55
PRZEGLĄD<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Przegląd obudów rozdzielnic nn<br />
Producent/dystrybutor ZAKŁAD APARATURY ELEKTRYCZNEJ ERGOM Sp. z o.o. ZAKŁAD APARATURY ELEKTRYCZNEJ ERGOM Sp. z o.o.<br />
Model RN 606025 (RAL 7035) ZELP 9L (RAL 9016)<br />
Montaż<br />
natynkowy/podtynkowy<br />
Natynkowy<br />
Podtynkowy<br />
Stopień ochrony IP 65 30<br />
Stopień odporności<br />
mechanicznej IK<br />
10 08<br />
Wymiary<br />
(wysokość x szerokość x<br />
głębokość) [mm]<br />
600 x 600 x 260 1950 x 950 x 300<br />
Liczba rzędów 4 2<br />
Maksymalna liczba<br />
modułów w rzędzie<br />
27 39<br />
Dostępne kolory obudowy RAL 7035 lub zgodnie z wymaganiami klienta RAL 9016 lub zgodnie z wymaganiami klienta<br />
Dostępne kolory<br />
i wykończenie drzwiczek<br />
RAL 7035 lub zgodnie z wymaganiami klienta<br />
RAL 9016 lub zgodnie z wymaganiami klienta<br />
Montaż drzwi lewy/prawy Dowolnie Dowolnie<br />
Rozwiązania konstrukcyjne<br />
ułatwiające montaż<br />
aparatów<br />
Ocynkowane szyny TSE 35 o długości 550 mm.<br />
Możliwość regulacji głębokości zamontowania poszczególnych<br />
szyn TSE.<br />
Ocynkowane szyny TSE 35 o długości 730 mm.<br />
Możliwość regulacji głębokości zamontowania poszczególnych<br />
szyn TSE.<br />
Płyta montażowa o regulowanej głębokości do dowolnej<br />
konfiguracji.<br />
Rozwiązania konstrukcyjne<br />
ułatwiające montaż<br />
i eksploatację obudowy<br />
Szeroki kąt otwarcia drzwi 120 o .<br />
Przepust kablowy zlicowany ze ścianką obudowy.<br />
Montaż natynkowy bez wiercenia otworów w obudowie.<br />
Szeroki kąt otwarcia drzwi 120 o .<br />
Odkręcana ściana tylna.<br />
Wyposażona w osłony modułowe umożliwiające plombowanie.<br />
Obudowa standardowo wyposażona w 2 zamki z kluczem 1333.<br />
56 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
PRZEGLĄD<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Przegląd obudów rozdzielnic nn<br />
ETI Polam<br />
ETI Polam<br />
4XN/4XP<br />
HXS<br />
Natynkowy / Podtynkowy<br />
Obudowy stojące<br />
IP41/IP42 z możliwością podwyższenia do IP44<br />
IP65 (drzwi niedzielone), IP55 (drzwi dzielone)<br />
IK10<br />
IK10<br />
od 500 x 550 x 160 do 1160 x 860 x 160<br />
od 1850 x 550 x 300 do 2000 x 1050 x 400<br />
(wymiary zewnętrzne bez cokołu)<br />
Od 3 do 7 Od 12 x 24 do 13 x 48<br />
Od 24 do 36 Od 12 do 48<br />
Jasnoszary (RAL 7035) Jasnoszary (RAL 7035)<br />
Jasnoszary (RAL 7035) – drzwi pełne<br />
Jasnoszary (RAL 7035) – drzwi pełne<br />
Możliwość przełożenia drzwi lewo/prawo<br />
– wyjmowany wkład montażowy z aparaturą<br />
– możliwość podziału wkładu w pionie i poziomie<br />
– możliwość regulacji głębokości montażu szyn TH35 i płyt montażowych<br />
– obudowy natynkowe mają odkręcaną ścianę tylną<br />
– osłony z prefabrykowanymi wycięciami ułatwiające montaż rozłączników<br />
bezpiecznikowych lub wyłączników/rozłączników kompaktowych<br />
– płyty montażowe z otworowaniem przygotowanym pod montaż aparatury<br />
Możliwość przełożenia drzwi lewo/prawo<br />
– wyjmowany wkład montażowy z aparaturą<br />
– możliwość podziału wkładu w pionie i poziomie<br />
– możliwość regulacji głębokości montażu wkładu oraz szyn TH35<br />
i płyt montażowych<br />
– odkręcana ściana tylna z wylewaną uszczelką<br />
– możliwość montażu pełnej płyty montażowej na plecach obudowy lub na<br />
uchwytach z regulacją głębokości montażu<br />
– osłony z prefabrykowanymi wycięciami ułatwiające montaż rozłączników<br />
bezpiecznikowych lub wyłączników/rozłączników kompaktowych.<br />
– płyty montażowe z otworowaniem przygotowanym pod montaż aparatury<br />
– wielopoziomowy sposób montażu aparatury i systemu szyn prądowych<br />
– dwa zamki z kluczem o kodzie 1333 w standardowym wyposażeniu<br />
– możliwość demontaży i przełożenia drzwi bez użycia narzędzi<br />
– obudowy natynkowe wyposażone od góry w przepusty membranowe<br />
do beznarzędziowego wprowadzania przewodów<br />
– obudowy można ze sobą łączyć w zestawy<br />
– osłabienia w ścianach bocznych do przeprowadzenia szyn/ przewodów<br />
pomiędzy obudowami<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
57
PRZEGLĄD<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Przegląd obudów rozdzielnic nn<br />
Producent/dystrybutor HENSEL HENSEL<br />
Model System obudów skrzynkowych Mi (ENYMOD) System dających się łączyć obudów ENYSTAR<br />
Montaż<br />
natynkowy/podtynkowy<br />
Natynkowy<br />
Natynkowy<br />
Stopień ochrony IP IP65 IP66<br />
Stopień odporności<br />
mechanicznej IK<br />
IK08<br />
IK08<br />
Wymiary<br />
(wysokość x szerokość x<br />
głębokość) [mm]<br />
Od 150 x 300 x 170 do 600 x 600 x 170 Od 180 x 270 x 163 do 360 x 540 x 163<br />
Liczba rzędów 1-, 2-, 3- lub 4-rzędowe 1-, 2- lub 3-rzędowe<br />
Maksymalna liczba<br />
modułów w rzędzie<br />
28 27<br />
Dostępne kolory obudowy RAL 7035 RAL 7035<br />
Dostępne kolory<br />
i wykończenie drzwiczek<br />
RAL 7035 lub przezroczyste<br />
RAL 7035 lub przezroczyste<br />
Montaż drzwi lewy/prawy TAK TAK<br />
Rozwiązania konstrukcyjne<br />
ułatwiające montaż<br />
aparatów<br />
Rozwiązania konstrukcyjne<br />
ułatwiające montaż<br />
i eksploatację obudowy<br />
Różna wysokość montażu szyn nośnych na aparaturę modułową.<br />
Dostępne zaciski PE i N z łatwym podziałem potencjału N przez<br />
wyjęcie mostka. Osłony aparatów modułowych, rozłączników<br />
bezpiecznikowych i płyty do zabudowy montowane na zatrzask.<br />
Wymienna poprzeczka ułatwia przeprowadzanie grubych<br />
przewodów między obudowami. Dzielona głowica kablowa<br />
do wprowadzania grubych kabli. Gotowe do użycia łączniki<br />
szyn zbiorczych. Zaciski do przyłączania przewodów do szyn<br />
zbiorczych bez wiercenia w szynach.<br />
Obudowy wykonane z wysokowartościowego poliwęglanu nie<br />
wymagają malowania i nie korodują. Pokrywy przezroczyste<br />
umożliwiają obserwację wnętrza bez ich zdejmowania. System<br />
zawiera bogate wyposażenie dodatkowe umożliwiające<br />
łączenie poszczególnych obudów w jedną rozdzielnicę, budowę<br />
rozdzielnic z daszkami (przy instalacji na zewnątrz), budowę<br />
ram nośnych, montaż na ścianie. Dzięki mocowaniu pokryw<br />
zawierających sprężyny przy gwałtownym wzroście ciśnienia<br />
(podczas zwarcia) pokrywa się unosi, pozwalając zredukować<br />
ciśnienie i na powrót opada. Obudowa nie ulega uszkodzeniu,<br />
a osoby będące w pobliżu nie zostają poszkodowane.<br />
Różna wysokość montażu szyn nośnych na aparaturę modułową.<br />
Dostępne zaciski PE i N z łatwym podziałem potencjału N przez<br />
wyjęcie mostka. Osłony aparatów modułowych, rozłączników<br />
bezpiecznikowych i płyty do zabudowy montowane na zatrzask.<br />
Wymienna poprzeczka ułatwia przeprowadzanie grubych<br />
przewodów między obudowami. Dzielona głowica kablowa<br />
do wprowadzania grubych kabli. Gotowe do użycia łączniki<br />
szyn zbiorczych. Zaciski do przyłączania przewodów do szyn<br />
zbiorczych bez wiercenia<br />
w szynach.<br />
Obudowy wykonane z wysokowartościowego poliwęglanu<br />
nie wymagają malowania i nie korodują. Drzwi przezroczyste<br />
umożliwiają obserwację wnętrza bez ich otwierania. System<br />
zawiera bogate wyposażenie dodatkowe umożliwiające budowę<br />
rozdzielnic z daszkami (przy instalacji na zewnątrz), budowę<br />
ram nośnych, montaż na ścianie. Do łączenia obudów nie ma<br />
potrzeby stosowania żadnych dodatkowych akcesoriów<br />
i narzędzi. Wszystkie elementy są dostarczane w komplecie<br />
z obudowami.<br />
58 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
PRZEGLĄD<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Przegląd obudów rozdzielnic nn<br />
PCE<br />
PCE<br />
DELTA<br />
ROZDZIELNICE W PEŁNI GUMOWE<br />
Nadtynkowy<br />
Nadtynkowy<br />
IP 54 (IP67 na życzenie, w miarę możliwości technicznych)<br />
IP 54 (IP67 na życzenie, w miarę możliwości technicznych)<br />
IK08<br />
2x14M 520 x 297 x 165 mm<br />
2x10M 520 x 222 x 140 mm<br />
10 M 320 x 222 x 140 mm<br />
10M 320 x 222 x 114 mm<br />
4M 255 x 204 x 114 mm<br />
9M 255 x 204 x 140 mm<br />
6M 230 x 130 x 130 mm<br />
Bez modułów 255 x 204 x 114 mm<br />
IK08<br />
3x18M 527 x 400 x 205 mm<br />
3x18M 527 x 400 x 154 mm<br />
18M 370 x 370 x 203 mm<br />
14M 370 x 298 x 203 mm<br />
10M 350 x 210 x 146 mm<br />
Bez okienka inspekcyjnego 350 x 210 x 97 mm<br />
Bez okienka inspekcyjnego 260 x 165 x 90 mm<br />
Bez okienka inspekcyjnego 129 x 129 x 83 mm<br />
1 lub 2 1 lub 2<br />
Maksymalnie 14 Maksymalnie 18<br />
RAL 7035<br />
Transparentne<br />
Transparentne<br />
Okienka inspekcyjne od 2 do 18 modułów, możliwość zamykania oraz<br />
plombowania. System regulowanych szyn montażowych w formie rowków<br />
umożliwia zindywidualizowane, optymalne rozmieszczenia mocować, płyt<br />
montażowych itp. Oprzewodowanie wykonane, zestaw gotowy do podłączenia.<br />
Wejścia kablowe maks. do M63, wejście od góry lub od dołu.<br />
Montaż naścienny umożliwiają otwory (osłabiania) znajdujące się na zewnątrz,<br />
jak i wewnątrz obudowy.<br />
Wszystkie elementy rozdzielnicy: gniazda, zabezpieczenia są montowane<br />
na górnej części obudowy, łatwa do zamocowania na ścianie.<br />
Oprzewodowanie wykonane – do złączek (indywidualne podłączenia).<br />
Wodoszczelna dławnica kablowa (IP68) montowana od góry albo od dołu.<br />
Wszystkie wyjścia zabezpieczone wyłącznikami różnicowymi np. 30 mA.<br />
Okablowanie z izolowanymi końcówkami przewodu.<br />
Pokrywa i podstawa obudowy są połączone elastycznym zawiasem dostępnym<br />
w 2 różnych długościach. Poszczególne obudowy mogą być w łatwy sposób<br />
łączone ze sobą dzięki prostym ściankom bocznym. Wszystkie zewnętrzne<br />
śruby wykonane są ze stali nierdzewnej zapewniającej odporność w szczególnie<br />
wymagających warunkach eksploatacyjnych.<br />
Możliwość zamontowania wszystkich typów rozłączników, gniazd i wtyków<br />
w zakresie 16 A – 125 A oraz gniazd jednofazowych (różne standardy)<br />
Cechy obudów: niełamliwa, bez dodatkowych halogenów,<br />
odporna na starzenie się obudowa.<br />
Bardzo wysoka odporność na różnrodne środki chemiczne i oleje,<br />
smary, kwasy itp.<br />
Wysoka odporność na korozję i szkodzenia mechaniczne.<br />
Samogasnące i niepalne, zgodnie z EN 60695-11-5. Zwiększona ochrona<br />
(zadaszenie okienka inspekcyjnego). Wszystkie zewnętrzne części wykonane są<br />
ze stali nierdzewnej. Gniazda CEE wykonane z tworzywa PA6.<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
59
PRZEGLĄD<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Przegląd obudów rozdzielnic nn<br />
Producent/dystrybutor RITTAL Sp. z o.o. RITTAL Sp. z o.o.<br />
Model ISV-AE ISV-TS8<br />
Montaż<br />
natynkowy/podtynkowy<br />
Stopień ochrony IP<br />
Stopień odporności<br />
mechanicznej IK<br />
Natynkowy<br />
IP66 – drzwi pojedyncze,<br />
IP55 – drzwi podwójne<br />
IK08<br />
Natynkowy<br />
IP55<br />
IK09<br />
Wymiary<br />
(wysokość x szerokość x<br />
głębokość) [mm]<br />
Od 600 x 380 x 210 do 1200 x 1000 x 300 Od 1800 x 600 x 400 do 2000 x 1100 x 600<br />
Liczba rzędów Maksymalnie 7 rzędów Maksymalnie 12 rzędów<br />
Maksymalna liczba<br />
modułów w rzędzie<br />
36 48<br />
Dostępne kolory obudowy RAL7035 RAL7035<br />
Dostępne kolory<br />
i wykończenie drzwiczek<br />
RAL7035<br />
RAL7035<br />
Montaż drzwi lewy/prawy Lewy/prawy Lewy/prawy<br />
Rozwiązania konstrukcyjne<br />
ułatwiające montaż<br />
aparatów<br />
Uniwersalny system szyn nośnych umożliwiający montaż<br />
wyłączników kompaktowych różnych producentów,<br />
Możliwość płynnej regulacji położenia płyty montażowej<br />
na głębokości szafy.<br />
Uniwersalny system szyn nośnych umożliwiający montaż<br />
wyłączników kompaktowych różnych producentów,<br />
Możliwość płynnej regulacji położenia płyty montażowej<br />
na głębokości szafy.<br />
Rozwiązania konstrukcyjne<br />
ułatwiające montaż<br />
i eksploatację obudowy<br />
Możliwość późniejszej rozbudowy,<br />
Możliwość plombowania osłon,<br />
Szybka wymiana modułów instalacyjnych,<br />
Możliwość łączenia szeregowego.<br />
Możliwość późniejszej rozbudowy,<br />
Możliwość plombowania osłon,<br />
Szybka wymiana modułów instalacyjnych,<br />
Możliwość łączenia szeregowego.<br />
60 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
PRZEGLĄD<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Przegląd obudów rozdzielnic nn<br />
SPELSBERG<br />
SPELSBERG<br />
AK III<br />
GEOS<br />
Natynkowy<br />
Natynkowy<br />
65 66/67<br />
08 (poliwęglan) 09 (poliwęglan)<br />
Od 300 x 315 x 155 (14 modułów)<br />
do 1050 x 315 x 155 (70 modułów)<br />
Od 300 x 300 x (180 lub 226) do 500 x 400 x 226<br />
1 do 5 Pusta obudowa − wg potrzeb<br />
14 Pusta obudowa − max. szerokość 400 mm<br />
Szary przemysłowy<br />
Przezroczyste przydymione<br />
Tak<br />
Szary przemysłowy<br />
Pokrywa plombowana na śrubach:<br />
nieprzezroczysta lub przezroczysta przydymiona<br />
Nie dotyczy<br />
W komplecie ze skrzynką bezśrubowe zaciski PE/N do montażu na górze<br />
lub na dole oraz naklejki do opisu obwodów.<br />
Szyny montażowe TH-35 z powiększonym rozstawem (150 mm) oraz<br />
regulowaną głębokością zabudowy. Przystosowane do montażu na ścianach<br />
bocznych opcjonalnych gniazd 16 A typu Schuko. Dostępne są również wersje<br />
„Plus” z dodatkowym miejscem np. na zaciski rzędowe lub aparaty o głębokości<br />
uniemożliwiającej ich montaż pod tradycyjną maskownicą.<br />
Zaprojektowane do stosowania w ekstremalnie trudnych warunkach<br />
zewnętrznych i przemysłowych. Wśród akcesoriów dostępne są:<br />
płyty montażowe stalowe lub izolacyjne,<br />
szyny TH-35, zestaw uchwytów do beznarzędziowego montażu<br />
w rastrze 25 mm na różnych wysokościach (3 lub 6 pozycji)<br />
szyn TH-35 lub płyt montażowych, wsuwane ścianki działowe wraz z nośnikami<br />
do funkcjonalnego podzielenia wnętrza obudowy. Gładkie ściany boczne<br />
zoptymalizowane do montażu płyt przepustowych lub złącz.<br />
Bezhalogenowe, jakość przemysłowa, odporne na działanie amoniaku,<br />
możliwość łączenia w zestawy zarówno w pionie jak i w poziomie. Posiadają<br />
fabrycznie wbudowany system cyrkulacji powietrza do zapobiegania<br />
kondensacji pary wodnej przy zachowaniu IP65. Plombowana pokrywa,<br />
fabryczne przetłoczenia metryczne dla dławnic kablowych, ponadto elastyczne<br />
podwójne przepusty membranowe są w komplecie ze skrzynką.<br />
Do wyboru kilka opcji montażu na ścianie,<br />
dostępny też zamek z kluczem.<br />
Bezhalogenowe, trwała ochrona przed wilgocią dzięki rynnie spustowej wzdłuż<br />
dolnej ściany. Zatyczki kanałów śrub zapobiegają wnikaniu zanieczyszczeń,<br />
które mogą podczas eksploatacji utrudnić odkręcanie śrub. Uchwyty<br />
wewnętrzne beznarzędziowe składają się z 2 zatrzaskowych elementów,<br />
aby łatwo wsunąć do wiszącej na ścianie obudowy uzbrojoną na warsztacie<br />
płytę montażową lub szynę TH-35. Przystosowane do montażu opcjonalnych<br />
elementów cyrkulacji powietrza dla zapobiegania kondensacji pary wodnej.<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
61
AKTUALNOŚCI<br />
Oświetlenie<br />
Żarówka halogenowa znika z rynku<br />
Fot.: iStock© Ivan Stevanovic<br />
MATERIAŁ PRASOWY<br />
1 września weszły w życie nowe regulacje<br />
europejskie zakazujące obrotu żarówkami<br />
halogenowymi na terenie krajów Unii<br />
Europejskiej.<br />
Dyrektywa obejmuje m.in. popularne klasyczne<br />
żarówki halogenowe, których bańki<br />
są zazwyczaj wykonane ze szkła, emitują<br />
równomierne światło, mają trzonki gwintowe<br />
E27 lub E14 i nie wymagają transformatora.<br />
Nowe regulacje dotyczą również<br />
niektórych bezkierunkowych lamp halogenowych<br />
z trzonkami pinowymi G4 i G6.35.<br />
Oczywiście konsumenci odczują skutki<br />
„zakazu” z pewnym opóźnieniem, ponieważ<br />
w sklepach można będzie sprzedawać<br />
te produkty do wyczerpania zapasów. Warto<br />
jednak już teraz wykorzystać czas i zmodernizować<br />
swoje oświetlenie, wprowadzając<br />
nowoczesne lampy LED.<br />
Wyniki międzynarodowego badania konsumenckiego<br />
zleconego przez firmę<br />
LEDVANCE wyraźnie dowodzą, że jest<br />
duże zapotrzebowanie na edukację konsumentów<br />
o wprowadzanych regulacjach i ich<br />
skutkach. Ponad połowa (54 proc.) respondentów<br />
nigdy nie słyszała o zbliżającym<br />
się zakazie dotyczącym sprzedaży żarówek<br />
halogenowych. Jeśli dodamy do tego liczbę<br />
osób, które słyszały o dyrektywie, ale nie<br />
wiedziały nic na temat jej skutków, wynik<br />
wzrośnie o 13 punktów procentowych,<br />
do 67 procent.<br />
Nadchodzący czas to zatem idealna okazja<br />
do wymiany starych technologii oświetleniowych<br />
na bardziej wydajne i energooszczędne.<br />
Na rynku dostępnych jest dziś<br />
dużo innowacyjnych rozwiązań, jak np.<br />
lampy LED, które wyglądem nie odbiegają<br />
od klasycznej żarówki i mogą być używane<br />
bezpośrednio jako zamienniki starszych<br />
odpowiedników. Takie produkty mogą być<br />
także dostępne w wersji całkowicie wykonanej<br />
ze szkła, z funkcją ściemniania, a także<br />
jako modele z przezroczystą bądź matową<br />
bańką.<br />
Decydując się na zakup oświetlenia LED<br />
warto wiedzieć, jakie informacje można<br />
znaleźć na opakowaniach produktów. Podstawowa<br />
wiedza na ten temat da nam pełną<br />
informację o właściwościach danej lampy:<br />
• oznaczenie LED – to nic innego, jak<br />
wskazanie technologii, w jakiej wykonany<br />
jest produkt<br />
• moc – mimo, że w przypadku lamp LED<br />
ważniejszy od mocy jest nominalny<br />
strumień świetlny (podawany w lumenach),<br />
producenci ułatwiają klientom<br />
zakup umieszczając na opakowaniach<br />
informację, jakiej tradycyjnej żarówki<br />
dana lampa jest zamiennikiem<br />
• kształt – np. klasycznej szklanej bańki<br />
lub reflektora punktowego<br />
• trzonek – np. gwintowy E27/E14 lub<br />
pionowy (np. G4 lub G6.35)<br />
• rozsył światła – równomierny (dla klasycznego<br />
kształtu żarówki) lub kierunkowy<br />
(dla lamp punktowych)<br />
• trwałość – podana w godzinach i latach,<br />
która jest znacznie dłuższa niż<br />
w przypadku tradycyjnych, halogenowych<br />
„poprzedników”<br />
• barwa światła – od ciepłobiałej (2700-<br />
3000 K), do zimnobiałej (5000-6500 K).<br />
Źródło: Ledvance<br />
O badaniu<br />
Międzynarodowe badanie konsumenckie zostało przeprowadzone na zlecenie fi rmy LEDVANCE przez międzynarodowy instytut badawczy Institute Research<br />
Now pod koniec 2017 r. Badanie zostało przeprowadzone w dziewięciu krajach na całym świecie – Niemczech, Wielkiej Brytanii, Francji, Włoszech, Szwecji,<br />
USA, Kanadzie, Brazylii i Chinach. Ankieta internetowa została oparta na reprezentatywnym przekroju „populacji internetowej” w grupach wiekowych<br />
w przedziale od 18 do 60 lat, z różnym poziomem wykształcenia i dochodów oraz z różnych regionów.<br />
62<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
Aktualności Technologie Produkty Oświetlenie Warsztat Normy i przepisy Systemy i programy Forum<br />
Dowiedz się więcej:<br />
www.fachowyelektryk.pl<br />
PORADY<br />
PRODUKTY<br />
AKTUALNOŚCI<br />
Aktualności Technologie Produkty Oświetlenie Warsztat Normy i przepisy Systemy i programy Forum
OŚWIETLENIE<br />
awaryjne<br />
Serwis i konserwacja oświetlenia awaryjnego<br />
gwarancją Twojego bezpieczeństwa<br />
PROMOCJA<br />
Przeprowadzenie bezpiecznej ewakuacji osób znajdujących się na obszarze obiektu użyteczności<br />
publicznej nie byłoby możliwe bez zespołu urządzeń przeciwpożarowych. Nieodłącznym<br />
jego elementem jest oświetlenie awaryjne, które ma za zadanie zapewnić odpowiednią widoczność<br />
oraz wskazać właściwą drogę ewakuacji z budynku. Niezbędnym jest zatem utrzymanie<br />
oświetlenia awaryjnego w odpowiedniej kondycji tak, by na wypadek wystąpienia zagrożenia<br />
zadziałało zgodnie ze swoim przeznaczeniem.<br />
Fot. 1.<br />
Budynek COMARCH, Kraków<br />
Obowiązujące akty prawne dotyczące<br />
samoczynnie załączającego się zasilania<br />
awaryjnego oraz wytyczne dotyczące zakresu<br />
jego stosowania, wymagają od właściciela,<br />
bądź użytkownika budynku, poddawania<br />
urządzeń przeglądom technicznym<br />
i czynnościom konserwacyjnym. Ponadto<br />
na podstawie Rozporządzenia Ministra<br />
Spraw Wewnętrznych i Administracji<br />
z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie<br />
ochrony przeciwpożarowej budynków,<br />
innych obiektów budowlanych i terenów<br />
(Dz.U. Nr 109 poz. 719 z późn. zm.), urządzenia<br />
przeciwpożarowe, w tym także<br />
oświetlenie awaryjne, winny podlegać<br />
przeglądom technicznym w okresach<br />
ustalonych przez producenta, jednak nie<br />
rzadziej niż raz w roku.<br />
Przeglądy techniczne, konserwacje oraz<br />
wszelakie testy sprawdzające poprawność<br />
działania oświetlenia awaryjnego powinny<br />
być wykonywane przez specjalistyczną<br />
firmę lub osobę posiadającą do tego odpowiednie<br />
kwalifikacje. Zgodnie z literą prawa<br />
taki podmiot musi charakteryzować się<br />
niezbędnym doświadczeniem i przeszkoleniem<br />
w zakresie wykonywanych czynności,<br />
znajomością instrukcji i zasad działania<br />
urządzeń oraz dostępem do niezbędnych narzędzi,<br />
pozwalających w sposób kompletny<br />
przeprowadzić prace serwisowe. Idealnym<br />
rozwiązaniem na tej płaszczyźnie jest skorzystanie<br />
z usług firmy będącej autoryzowanym<br />
64<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
OŚWIETLENIE<br />
awaryjne<br />
Fot. 2.<br />
Rondo Czyżyńskie − przejście<br />
podziemne, Kraków<br />
Fot. 3.<br />
Montaż oprawy oświetleniowej<br />
serwisem producenta TM TECHNOLOGIE<br />
Sp. z o.o. Dzięki kompleksowej wiedzy<br />
w przedmiocie opraw oświetlenia awaryjnego,<br />
systemów monitorujących rozproszonych oraz<br />
systemów z centralnym źródłem zasilania, zespół<br />
specjalistów TM TECHNOLOGIE Sp. z o.o.,<br />
posiada wszelkie kwalifikacje niezbędne<br />
do przeprowadzania przeglądów technicznych<br />
zgodnych z zapisami prawnymi i normatywnymi.<br />
Realizowane usługi każdorazowo zakończone<br />
są protokołem zawierającym informacje,<br />
zalecenia i uwagi powstałe podczas prac.<br />
Wykonywanie przeglądów technicznych<br />
przedstawia obraz stanu całości systemu,<br />
jednak nie jest wystarczające by zapewnić<br />
prawidłowe działanie wszystkich elementów<br />
wchodzących w skład oświetlenia<br />
awaryjnego. W celu zapewnienia poprawnej<br />
pracy urządzeń, niezbędne jest dokonywanie<br />
konserwacji i niezbędnych napraw,<br />
które pozwalają na utrzymanie wszystkich<br />
urządzeń w stuprocentowej sprawności,<br />
a tym samym gwarantują zadziałanie<br />
na wypadek wystąpienia zagrożenia.<br />
W przypadku stosowania systemów monitorujących<br />
oprawy oświetlenia awaryjnego,<br />
należy mieć na względzie zapisy<br />
normatywne PN-EN 50172:2005 „Systemy<br />
awaryjnego oświetlenia awaryjnego”,<br />
w myśl których użytkownik zobligowany<br />
jest do założenia dziennika zdarzeń.<br />
W dzienniku tym powinny znajdować się<br />
zapisy o okresowych przeglądach wraz<br />
zakresem prac, wykazem wszystkich zaobserwowanych<br />
uszkodzeń, nieprawidłowej<br />
pracy któregokolwiek z elementów<br />
składowych systemu, jak również zapisy<br />
o działaniach podjętych w celu podjętych<br />
wyeliminowania nieprawidłowości.<br />
Dziennik powinien być przechowywany<br />
w miejscu dostępnym dla osób upoważnionych<br />
i kontrolowany przez użytkownika.<br />
Spełnienie wszystkich ww. aspektów, regularność<br />
w wykonywaniu przeglądów i konserwacji,<br />
a także profesjonalne wsparcie ze<br />
strony Zespołu Serwisowego, przyczynia<br />
się do wieloletniego okresu niezawodnej<br />
pracy produktów TM TECHNOLOGIE<br />
Sp. z o.o., a tym samym zapewnia bezpieczeństwo<br />
obiektów i ewakuowanych osób.<br />
Fot. 4.<br />
Multifunkcyjna oprawa ONTEC S<br />
Rafał Krzyżanowski<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
65
OŚWIETLENIE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Oprawy liniowe LED<br />
w oświetleniu przemysłowym<br />
Choć w wielu obiektach przemysłowych, takich jak hale produkcyjne czy składy materiałów lub<br />
części i podzespołów, nadal można spotkać typowe świetlówki starej generacji, w większości<br />
obiektów tego rodzaju dominuje już oświetlenie oparte na diodach LED i złożone z opraw<br />
liniowych, które swój ogromny sukces odniesiony w wielkopowierzchniowych supermarketach<br />
lub mniejszych dyskontach, przenoszą obecnie do przemysłu.<br />
Nie da się ukryć, iż obiekty przemysłowe<br />
oferują znacznie trudniejsze warunki pracy<br />
dla opraw LED, niż obiekty handlowe, lecz<br />
czołowi producenci oświetlenia poradzili<br />
sobie ze wszystkimi ograniczeniami i dziś<br />
to źródło światła jest absolutną podstawą<br />
w każdej nowej hali produkcyjnej, składzie<br />
lub magazynie.<br />
Efektywność energetyczna<br />
i technologia LED<br />
Poprawa efektywności energetycznej<br />
w przemyśle to cel osiągany m.in. poprzez<br />
działania podejmowane na polu oświetlenia,<br />
które potrafi konsumować spory procent<br />
ogółu zużywanej energii elektrycznej.<br />
W Polsce od 2016 roku obowiązują zapisy<br />
Ustawy o Efektywności Energetycznej,<br />
która określa pięć szeroko pojętych środków<br />
poprawy efektywności energetycznej.<br />
Dokładnie w te punkty wpisuje się idea<br />
przechodzenia obiektów przemysłowych<br />
na nowoczesne oświetlenie energooszczędne,<br />
oparte o wysokowydajne diody LED<br />
i poprawiające stosunek wielkości efektu<br />
użytkowego w danym obiekcie przemysłowym<br />
(przy standardowej eksploatacji),<br />
do ilości energii zużywanej przez ten<br />
obiekt. Dlatego producenci oświetlenia<br />
dla obiektów przemysłowych proponują<br />
dziś niemal wyłącznie rozwiązania oparte<br />
na diodach LED, zaś inwestorzy poszukują<br />
w znakomitej większości opraw liniowych<br />
w wersjach natynkowych, podtynkowych<br />
czy zwieszanych, opartych o diody LED<br />
lub wymienne świetlówki konstruowane<br />
na bazie diod LED. Ta oferta producentów<br />
i te oczekiwania przemysłu spotykają się<br />
ze sobą, ale wbrew pozorom nie jest jednak<br />
tak, że jedyną motywacją zakładów produkcyjnych<br />
stało się poszukiwanie sposobów<br />
Fot.: ES-SYSTEM<br />
Fot. 1.<br />
Oprawy VERSO LED-HO VDN do stosowania w ciągach komunikacyjnych mogą oferować<br />
wąski, eliptyczny i szeroki rozsył<br />
na obniżenie kosztów działalności. Owszem,<br />
to najważniejszy powód, jednak coraz<br />
mocniej – obok energooszczędności - liczą<br />
się argumenty wynikające z parametrów<br />
światła generowanego przez oprawy LED<br />
oraz technicznych parametrów użytkowych<br />
opraw LED. Do tego dochodzi jeszcze jeden,<br />
coraz istotniejszy powód: możliwość<br />
przygotowania opraw LED do pracy w systemach<br />
sterowania, takich jak Dali, Live<br />
Link czy KNX, co znowu wpisuje się w ideę<br />
poprawienia efektywności energetycznej<br />
obiektu przemysłowego.<br />
Oświetlenie liniowe – co to jest<br />
i dlaczego pasuje do przemysłu<br />
Oprawy typu liniowego pierwotnie powstały<br />
z myślą o długich ciągach komunikacyjnych<br />
(korytarze biurowe itp.), lecz bardzo szybko<br />
okazało się, że zamontowanie ich lub zwieszenie<br />
w odpowiedniej konfiguracji wewnątrz<br />
wielkopowierzchniowych obiektów,<br />
daje bardzo równomierne i zdrowe oświetlenie.<br />
Dlatego oprawy liniowe błyskawicznie<br />
trafiły do dużych supermarketów bądź<br />
ich mniejszych odpowiedników w postaci<br />
dyskontów, by następnie zawitać do magazynów,<br />
hal produkcyjnych, montowni oraz<br />
wszelkich innych tego typu obiektów, które<br />
nie tylko maja dużą powierzchnię, ale<br />
też wysokość. Pierwotnie oświetlenie to,<br />
o kształcie podłużnym i przypominającym<br />
pasek lub linię (stąd nazwa), oparte było<br />
na klasycznych świetlówkach gazowych,<br />
dziś natomiast oprawy liniowe bazują<br />
na wysokowydajnych diodach LED.<br />
To, jakie są nowoczesne oprawy liniowe,<br />
wynika nie tylko z cech przynależnych<br />
66 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
OŚWIETLENIE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
EKSPERT Fachowego<br />
<strong>Elektryk</strong>a<br />
Jakie są najistotniejsze różnice konstrukcyjne między liniowymi oprawami<br />
LED dla przemysłu, a ich odpowiednikami dla biur czy dużych obiektów<br />
handlowych?<br />
Bogdan Skorupka<br />
Dyrektor Pionu Zarządzania<br />
Produktem w ES-SYSTEM<br />
W przypadku opraw oświetleniowych<br />
dedykowanych przestrzeniom<br />
przemysłowym istotna<br />
jest odpowiednia jakość ich<br />
konstrukcji, przy mniejszym<br />
znaczeniu wzornictwa opraw.<br />
W przypadku oświetlenia architektonicznego,<br />
w biurach, czy<br />
obiektach handlowych, system<br />
oświetleniowy pracuje w komfortowych<br />
warunkach środowiskowych,<br />
zwykle w temperaturze<br />
otoczenie nie przekraczającej<br />
25st i bez dodatkowych czynników<br />
mogących negatywnie<br />
wpłynąć na oprawy. Przestrzenie przemysłowe i techniczne<br />
mogą charakteryzować się dużym zapyleniem lub zawilgoceniem,<br />
podwyższoną temperaturą otoczenia, czy wreszcie<br />
atmosferą pracy zawierającą różne substancje chemiczne.<br />
Szczególnie w przypadku opraw LED, aby w pełni skorzystać<br />
z ich potencjału efektywności energetycznej i trwałości,<br />
należy kompetentnie dobierać rozwiązanie oświetleniowe<br />
do warunków środowiskowych. Odpowiedzialni producenci<br />
oświetlenia, dla swoich rozwiązań dedykowanych obiektom<br />
przemysłowym, powinni oprócz pełnej informacji produktowej<br />
w zakresie parametrów funkcjonalnych opraw, udostępniać<br />
również karty kompatybilności chemicznej dla<br />
tego zakresu produktów.<br />
ich źródłom światła, czyli diodom, ale też<br />
z przepisów prawa, które w kontekście<br />
oświetlenia hal produkcyjnych i magazynów<br />
zawarte są w Rozporządzeniu Ministra<br />
Pracy i Polityki Społecznej w sprawie<br />
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny<br />
pracy oraz do dwóch norm: PN-EN<br />
12665:2011, o nazwie „Światło i oświetlenie<br />
– Podstawowe terminy oraz kryteria<br />
określania wymagań dotyczących oświetlenia”<br />
i PN-EN 12464-1:2012, o nazwie<br />
„Światło i oświetlenie – Oświetlenie<br />
miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we<br />
Fot.: MILOO-ELECTRONICS<br />
Fot. 2.<br />
wnętrzach”. Najnowsze generacje LE-<br />
Dowych opraw dedykowanych obiektom<br />
przemysłowym z naddatkiem spełniają<br />
wymagania wyżej wspomnianych norm<br />
i doskonale pasują do zakładów przemysłowych<br />
i magazynów, w których warunki<br />
bywają ekstremalne. Producenci oferują<br />
poprzez te wyroby nie tylko wysoką skuteczność<br />
świetlną – z reguły w zakresie<br />
od 110 do 150 lm / W – ale też równomierny<br />
rozsył światła bez efektu olśnienia,<br />
co osiągane jest m.in. dzięki stosowaniu<br />
rozwiązań rastrowych (odpowiedni<br />
Oprawa Smart-Line przeznaczona jest do łączenia w linie świetlne. Sprawdza się<br />
w dużych obiektach<br />
współczynnik UGR). Ze względu na dużą<br />
wysokość montażu, np. w magazynach<br />
wysokiego składowania o wysokości 20<br />
metrów, przemysłowe oprawy liniowe<br />
muszą nieraz emitować strumień światła<br />
o sile nawet 8000 lumenów przy skuteczności<br />
150 lm / W, co z reguły zwiększa<br />
ich pobór mocy do np. 50 Wat, ale jednocześnie<br />
nadal może nie gwarantować<br />
właściwego doświetlenia powierzchni<br />
hali. Rozwiązaniem w takich sytuacjach<br />
są systemy soczewek skupiających zbyt<br />
mocno rozproszone światło i kierujących<br />
je dokładnie pomiędzy regały, czyli tam,<br />
gdzie faktycznie jest ono potrzebne.<br />
Ważną cechą przemysłowych opraw liniowych<br />
jest ich wysoka szczelność<br />
i udaroodporność. Standardem są oprawy<br />
o współczynniku IP równym 65 lub<br />
66 oraz współczynniku IK wynoszącym<br />
08, sprawdzające się w chłodniach bądź<br />
magazynach spożywczych, czyli miejscach<br />
o wysokiej wilgotności powietrza,<br />
w których pojawia się też ryzyko zalania<br />
opraw cieczami. W gruncie rzeczy oprawy<br />
przemysłowe, dzięki zdolności do pracy<br />
w temperaturach od -30ºC do +70ºC,<br />
nadają się do wszelkich branży przemysłowych.<br />
Wynika to m.in. z ich parametrów<br />
materiałowo-konstrukcyjnych, stąd<br />
oprócz poliwęglanowych, oczywistością<br />
stały się dziś oprawy z obudowami z odlewanego<br />
aluminium czy stali kwasoodpornej,<br />
nadającej się do przemysłu spożywczego<br />
i chemicznego. Podobnie jest<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
67
OŚWIETLENIE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
z kloszami – wykonuje się je z materiałów<br />
odpornych na temperatury sięgające nawet<br />
70ºC. Żywotność diod LED, pracujących<br />
w przemysłowych oprawach liniowych,<br />
to kolejny atrybut, który sprawia że oprawy<br />
te idealnie nadają się do hal przemysłowych.<br />
Dziś sięga ona nieraz 200 000<br />
godzin, przy czym mowa tu o nierzadkiej<br />
pracy non-stop.<br />
Liniowe oprawy dla przemysłu dzięki technice<br />
LED oferują wybór różnych temperatur<br />
barwowych, lecz zdecydowanie optymalnym<br />
rozwiązaniem jest temperatura na poziomie<br />
około 4000 K, która sprzyja uzyskaniu<br />
współczynnika odzwierciedlenia barw<br />
CRI na poziomie równym lub większym<br />
od 85 (wg. normy minimum to 80). W niektórych<br />
branżach przemysłu odwzorowanie<br />
barw ma kluczowe znaczenie, dlatego na ten<br />
parametr producenci zwracają coraz większą<br />
uwagę, oferując oprawy liniowe gwarantujące<br />
CRI na poziomie 90-95.<br />
Oprawy liniowe świetnie sprawdzają się<br />
w przemyśle również dzięki temu, że cechuje<br />
je minimalna emisja ciepła, znikoma<br />
emisja CO2 oraz zdolność do osiągania<br />
pełnej mocy od razu po włączeniu.<br />
Nie zawierają ponadto rtęci lub innych<br />
szkodliwych substancji, zaś wszystkie ich<br />
komponenty są albo zdatne do powtórnego<br />
wykorzystania (recykling), albo biodegradowalne,<br />
co jest istotne dla niektórych<br />
zakładów przemysłowych w kontekście<br />
certyfikacji na polu ekologii.<br />
Ważnym atrybutem niektórych opraw liniowych<br />
jest możliwość łączenia ich ze<br />
sobą szeregowo w tzw. linie świetlne.<br />
Oprawy takie łączy się ze sobą zatrzaskowo<br />
lub skręca w jeden długi ciąg diod LED<br />
– powstaje w ten sposób swego rodzaju<br />
multi-oprawa, która oświetla strumieniem<br />
nieprzerwanego światła na przykład podajnik<br />
taśmowy przy którym pracują osoby<br />
montujące elektronikę.<br />
niemal każdego producenta oświetlenia liniowego<br />
dla przemysłu. Nazwy te mówią<br />
same za siebie i nie wymagają dłuższego<br />
wyjaśnienia.<br />
Innym podziałem jest klasyfikacja ze<br />
względu na wysokość montażu opraw nad<br />
poziomem podłogi w hali, a co za tym<br />
idzie jednocześnie ze względu na rozsył<br />
światła. To kryteria istotne dla inwestorów<br />
przemysłowych, którzy muszą dobrać<br />
oprawy odpowiednie do specyfiki miejsca<br />
w którym przyjdzie im pracować. Przeglądając<br />
oferty producentów z reguły spotykają<br />
się z oprawami dzielonymi według<br />
trzech wysokości mocowania: do około<br />
6 metrów, od 6 do około 12 metrów<br />
i od 12 do nawet 20 metrów nad poziomem<br />
posadzki, a czasem i więcej. W każdej<br />
z tych trzech kategorii można znaleźć<br />
różne warianty rozsyłu światła – od dość<br />
szerokiego, po mocno skupiony poprzez<br />
użycie specjalnych soczewek. Tak właśnie<br />
się dzieje w przypadku wspomnianych<br />
wcześniej opraw dla magazynów wysokiego<br />
składowania, w których to lampa<br />
montowana bywa nawet na wysokości 25<br />
metrów i musi skutecznie oświetlać wąskie<br />
korytarze między regałami.<br />
Bardzo pomocnym kryterium podziału<br />
opraw liniowych dedykowanych do hal<br />
produkcyjnych i ogólnie rozumianego<br />
przemysłu, jest specyfika branży, do której<br />
dana oprawa jest przez producenta dedykowana.<br />
Inaczej konstruowane są oprawy<br />
przeznaczone do pracy w warunkach<br />
wysokiej wilgotności z obecnością agresywnych<br />
gazów lub cieczy (zakłady chemiczne<br />
itp.), inaczej lampy adresowane<br />
do chłodnych magazynów lub hal w których<br />
procesy produkcyjne wymagają temperatur<br />
dużo poniżej 0º, a jeszcze inaczej<br />
te, które narażone są na wysoką temperaturę<br />
rzędu 50º lub więcej. Bardzo często<br />
katalogi producentów opisują przemysłowe<br />
oprawy liniowe w sposób dosłowny,<br />
np. poprzez zgrupowanie ich w kilku kategoriach<br />
utworzonych w oparciu o branże<br />
takie, jak choćby przemysł spożywczy,<br />
przemysł chemiczny, chłodnie, laboratoria<br />
itp. Takie hasłowe posegregowanie<br />
opraw niezwykle ułatwia inwestorom dobór<br />
właściwego produktu.<br />
Ważnym podziałem opraw dla przemysłu<br />
jest też przypisanie ich albo do typowych<br />
lamp ON/OFF, albo tych przeznaczonych<br />
do automatyki, czyli sygnowanych symbolami<br />
DALI, LiveLink lub KNX. W tej drugiej<br />
grupie mieszczą się również oprawy<br />
wyposażone we własne czujniki ruchu oraz<br />
czujniki natężenia światła, które są w stanie<br />
zaoferować najprostszą automatykę.<br />
Jeśli inwestor planuje tworzenie jakichkolwiek<br />
systemów automatyki oświetleniowej,<br />
musi bacznie zwracać na to uwagę,<br />
gdyż oprawy ON/OFF będą dla niego w zasadzie<br />
bezużyteczne.<br />
Fot.: LENA LIGHTING<br />
Rodzaje lamp liniowych<br />
dla przemysłowych obiektów<br />
Najistotniejsza klasyfikacja liniowych<br />
opraw LED – również tych dla przemysłu<br />
– opiera się na sposobie zamocowania<br />
tych opraw. Patrząc z tak przyjętego<br />
punktu widzenia rozróżnia się trzy główne<br />
typy lamp: natynkowe, podtynkowe oraz<br />
zwieszane. Ten podział można spotkać<br />
na praktycznie każdej stronie internetowej<br />
Fot. 3.<br />
Dopasowanie wysokości montażu opraw do możliwości rozsyłu światła gwarantuje<br />
równomierne oświetlenie powierzchni hali<br />
68 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
OŚWIETLENIE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
EKSPERT Fachowego<br />
<strong>Elektryk</strong>a<br />
Jakie są najistotniejsze różnice konstrukcyjne między liniowymi oprawami<br />
LED dla przemysłu, a ich odpowiednikami dla biur czy dużych obiektów<br />
handlowych?<br />
Cezary Wichniewicz<br />
Product Manager<br />
Lena Lighting S.A.<br />
Różnice konstrukcyjne w oprawach<br />
LED dedykowanych do różnych aplikacji<br />
są pochodną specyficznych<br />
warunków pracy oraz wymagań<br />
użytkowników. Już na etapie projektowania<br />
nowych produktów szczegółowo<br />
określamy przeznaczenie<br />
i wymagania. Przedstawię to zróżnicowanie<br />
na przykładzie typowej<br />
oprawy przemysłowej TYTAN LED<br />
oraz dedykowanej do biur rodziny<br />
opraw SMART LED. Oprawa do<br />
zastosowań przemysłowych posiada<br />
wysoki stopień ochrony przed<br />
wnikaniem ciał stałych (IP66) oraz<br />
obudowę z materiałów charakteryzujących<br />
się uderzenioodpornością dającą tej oprawie IK09. Dla<br />
bardziej specyficznych zastosowań dostępne są oprawy odpowiednie<br />
do pracy w podwyższonej temperaturze otoczenia. Najnowszy<br />
produkt z tej rodziny posiada korpus z materiału o zwiększonej<br />
wytrzymałości na czynniki chemiczne np. amoniak, co predestynuje<br />
go do zastosowań np. w miejscach hodowli zwierząt. Zazwyczaj<br />
wysokość obiektów przemysłowych jest większa od biurowych<br />
i wynosi nawet 12-16 m. Tego typu miejsce to wyzwanie dla konstruktorów,<br />
by poprzez odpowiednio zaprojektowany układ świetlny,<br />
zapewnić zgodny z normami poziom natężenia oświetlenia.<br />
Przypadkiem szczególnym są magazyny wysokiego składowania,<br />
gdzie światło potrzebne jest tylko pomiędzy regałami. Zastosowanie<br />
opraw o rozsyle ogólnym jest nieefektywne.<br />
Przed zupełnie innymi wyzwaniami stali twórcy rodziny opraw<br />
przeznaczonych do biur i przestrzeni publicznych – nie wymaga<br />
on wysokiej szczelności oraz odporności na uderzenia. Ważniejsze<br />
jest interesujące wzornictwo oraz wysoki poziom estetyki. Projektując<br />
takie oprawy konstruktorzy koncentrowali się na jakości<br />
światła, wysokiej homogeniczności świecenia oraz ograniczeniu<br />
olśnienia.<br />
Elementem wspólnym dla opraw przemysłowych oraz biurowych<br />
produkowanych przez Lena Lighting jest brak kompromisów<br />
w zakresie niezawodności oraz wysokiej efektywności osiągającej<br />
nawet 150 lm/W.<br />
Czy liniowe oprawy LED dla przemysłu są produkowane w wersjach do<br />
automatyki oświetleniowej (np. wyposażanie w czujniki ruchu/obecności,<br />
współpraca z DALI, KNX), a jeśli tak, to czy ich udział w ogólnej produkcji<br />
jest znaczący?<br />
Wzrost kosztów energii elektrycznej oraz świadomości ekologicznej<br />
powoduje wzrost zainteresowania klientów rozwiązaniami<br />
umożliwiającymi oszczędność oraz zmniejszenie emisji<br />
CO 2 . Jako jeden z czołowych producentów profesjonalnych<br />
systemów oświetleniowych oferujemy szeroki zakres opraw<br />
wyposażonych w systemy sterowania. Są to zarówno proste<br />
opcje w postaci czujników ruchu jak i natężenia oświetlenia,<br />
umożliwiające dostarczenie światła w odpowiednim w czasie,<br />
miejscu i ilości, po rozbudowane systemy sterowania i monitorowania<br />
pozwalające na bieżąco analizować zużycie energii<br />
i stan poszczególnych elementów infrastruktury oświetleniowej.<br />
Przyszłością są oprawy wyposażone w zaawansowane<br />
czujniki zbierające dane, umożliwiające optymalizację procesów<br />
produkcyjnych oraz logistycznych.<br />
Przemysłowe oprawy liniowe LED<br />
i automatyka<br />
Sterowanie oświetleniem LED i zautomatyzowanie<br />
jego zachowania to droga<br />
do dodatkowych oszczędności. W najprostszych<br />
systemach automatyzacja opiera<br />
się na czujnikach o różnych możliwościach<br />
i zróżnicowanym przeznaczeniu,<br />
z czujnikami ruchu, obecności i natężenia<br />
światła na czele, gdzie ich rola sprowadza<br />
się generalnie do wykrycia osób przemieszczających<br />
się lub przebywających<br />
w określonej strefie. Dla czujników ruchu<br />
polega to na detekcji osoby poruszającej<br />
się w danym ciągu komunikacyjnym lub<br />
wchodzącej do określonego pomieszczenia<br />
i załączeniu oświetlenia właśnie<br />
w momencie gdy jest ono potrzebne.<br />
Następnie pałeczkę przejmują czujniki<br />
obecności, których zadaniem jest podtrzymać<br />
oświetlenie przez cały czas obecności<br />
pracownika w danym pomieszczeniu<br />
lub strefie, nawet gdy stojąc nieruchomo<br />
wykonuje bardzo nikłe ruchy, niewykrywalne<br />
dla standardowego czujnika ruchu.<br />
Oba rodzaje czujników decydują następnie<br />
o wyłączeniu oświetlenia, gdy w pomieszczeniu<br />
lub strefie nikogo już nie ma.<br />
Dzięki tym czujnikom łatwo jest więc<br />
stworzyć system podążania światła za<br />
pracownikiem, tak by kolejne strefy były<br />
oświetlane w miarę przemieszczania się<br />
wykrytej osoby.<br />
W powyższy sposób działa najprostsza<br />
automatyka oświetleniowa, która z reguły<br />
sprawdza się doskonale w niewielkich<br />
halach lub ciągach komunikacyjnych<br />
i pozwala osiągnąć odczuwalne korzyści<br />
i oszczędności bez inwestowania w złożone<br />
rozwiązania. Coraz powszechniej<br />
jednak stosuje się systemy całościowego<br />
i inteligentnego sterowania oświetleniem,<br />
takie jak DALI i KNX, które<br />
automatykę i efektywność energetyczną<br />
na polu oświetlenia podnoszą na najwyższy<br />
poziom. Nie są tanią inwestycją, lecz<br />
korzyści z nich płynące przewyższają<br />
wszystko to, co oferuje prosta automatyka<br />
opisana powyżej.<br />
DALI to standard interfejsu dla elektronicznych<br />
układów zasilających, z możliwością<br />
regulacji strumienia świetlnego<br />
typu open-source, za którego pomocą<br />
można kontrolować indywidualnie do<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
69
OŚWIETLENIE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot. 4.<br />
Lampa Industry Led Evo dzięki soczewkom liniowym<br />
dostępna jest m.in. w rozsyłach 90°, 60°, 45°, 20°<br />
oraz asymetrycznym<br />
Fot. 5.<br />
Industria 3 to liniowy raster paraboliczny ograniczający<br />
poziom olśnienia. Pracuje w temperaturach od -40°C<br />
do +50°C<br />
64 elektronicznych układów zasilających<br />
przy pomocy dwużyłowej linii<br />
sterującej, która jest niezależna od linii<br />
zasilającej. Możliwości DALI są bardzo<br />
duże, gdyż jest on uniwersalnym interfejsem<br />
dla wszystkich składników: sterowników<br />
oświetleniowych, czujników<br />
ruchu i obecności, cyfrowych ściemniaczy,<br />
układów zasilających i samych<br />
opraw. W tym systemie grupy opraw<br />
oświetleniowych nie muszą być przypisywane<br />
na etapie projektowania – można<br />
je później ustawić przy pomocy sterownika.<br />
Do włączania oświetlenia nie<br />
używa się przekaźników – odbywa się<br />
to wyłącznie poprzez linię sterującą.<br />
Ważną cechą systemu DALI jest zgłaszanie<br />
przez uszkodzone oprawy swego<br />
aktualnego statusu do sterownika, który<br />
następnie prezentuje stosowny raport –<br />
jest to bardzo przydatne w przypadku<br />
dużych projektów. Producenci oświetlenia<br />
często oferują własne systemy oparte<br />
na DALI, lecz sygnowane odmiennymi,<br />
autorskimi nazwami. Niezależnie jednak<br />
od nazewnictwa, wszystkie pozwalają<br />
na kontrolę oświetlenia w pojedynczych<br />
pomieszczeniach, strefach czy halach,<br />
jak też na całych poziomach lub piętrach.<br />
Praktycznie wszystkie zapewniają sterowanie<br />
z poziomu kontrolera naściennego,<br />
tabletu i smartfona, czy też komputera<br />
podłączonego do lokalnej sieci WiFi.<br />
Instalacje oparte na DALI dają niespotykaną<br />
elastyczność, pozwalają oprzeć<br />
się na czujnikach, które załączają światło<br />
przy zbyt małej luminacji w strefie<br />
i zawsze wtedy, gdy zostaną tam wykryte<br />
osoby, ale też dają możliwość zdalnego<br />
sterowania światłem bez oglądania się<br />
na czujniki. Co więcej – pozwalają ustawiać<br />
cykliczne i powtarzalne harmonogramy<br />
zachowania oświetlenia w danym<br />
pomieszczeniu lub w grupie pomieszczeń.<br />
Systemy oparte na protokole DALI<br />
łatwo też integrują się z istniejącymi<br />
systemami całościowej automatyki budynków<br />
i pomieszczeń i dotyczy to również<br />
współpracy z systemem KNX. Taką<br />
współpracę umożliwiają konwertery<br />
DALI-KNX, które pozwalają na wymianę<br />
informacji między obydwoma sieciami<br />
i są łatwe w konfiguracji.<br />
DALI warto łączyć z systemem KNX,<br />
gdyż pozwala to na ogromne oszczędności,<br />
dzięki powiązaniu funkcji oświetleniowych<br />
z systemami kontroli okien<br />
(czujniki w klamkach), rolet czy systemami<br />
wentylacyjnymi. Właśnie ze<br />
względu na swoją kompleksowość, system<br />
KNX najczęściej kojarzony jest<br />
z ideą sterowania całym budynkiem, nie<br />
zaś tylko oświetleniem, gdyż w gruncie<br />
rzeczy stanowi integrację wszystkich<br />
funkcji zarządzania obiektem. Ten europejski<br />
system oparty jest na obwodach<br />
Fot.: MILOO-ELECTRONICS<br />
Fot.: LENA LIGHTING<br />
Fot.: LENA LIGHTING<br />
Fot.: ES-SYSTEM<br />
Fot. 6.<br />
ARES to oprawa LED do oświetlania miejsc, w których<br />
panują trudne warunki chemiczne<br />
Fot. 7.<br />
Oprawa Tytal LED jest pyło- i wodoszczelna. Świetnie<br />
sprawdza się w miejscach zimnych, takich jak chłodnie<br />
70 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
OŚWIETLENIE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
EKSPERT Fachowego<br />
<strong>Elektryk</strong>a<br />
Jakie są najistotniejsze różnice konstrukcyjne między liniowymi oprawami<br />
LED dla przemysłu, a ich odpowiednikami dla biur czy dużych obiektów<br />
handlowych?<br />
Łukasz Kołaszewski<br />
R&D Director<br />
MILOO-ELECTRONICS Sp. z o.o.<br />
Oprawy liniowe do zastosowań<br />
przemysłowych muszą spełniać<br />
specyficzne wymagania środowiskowe.<br />
Najczęściej oczekiwany<br />
jest stopień szczelności IP54,<br />
IP65 lub wyższy IP66 połączony<br />
z wysokim stopniem odporności<br />
mechanicznej >IK08. Bardzo<br />
ważna jest również jakość podzespołów<br />
elektronicznych przekładająca<br />
się np. na żywotność<br />
LED wyrażoną parametrem L70B10 > 100 000 godzin oraz<br />
niezawodność układu zasilania wyrażoną parametrem<br />
MTBF > 400 000 godzin. Specyficzne branże przemysłu<br />
wymagają opraw dostosowanych do pracy w wysokiej temperaturze<br />
otoczenia na poziomie +70 0 C lub wyższej oraz<br />
w środowisku agresywnym chemicznie, gdzie niezbędne<br />
jest stosowanie specjalnych materiałów obudowy jak np.<br />
stal nierdzewna lub kwasoodporna. Standardem stało się<br />
również to, że klienci oczekują długiego okresu gwarancyjnego<br />
na poziomie 5 lat lub dłużej.<br />
Czy liniowe oprawy LED dla przemysłu są produkowane w wersjach do<br />
automatyki oświetleniowej (np. wyposażanie w czujniki ruchu/obecności,<br />
współpraca z DALI, KNX), a jeśli tak, to czy ich udział w ogólnej produkcji<br />
jest znaczący?<br />
Świadomi klienci oczekujący profesjonalnych rozwiązań prawie<br />
zawsze sięgają po systemy sterowania oparte o standard<br />
DALI oraz centralną jednostkę sterującą. Mimo wyższych<br />
kosztów początkowych takiego rozwiązania, pozwala to na<br />
integrację oświetlenia z innymi systemami kontroli oraz sterowania<br />
w zakładzie produkcyjnym (np. BMS) i otwiera drogę<br />
w kierunku nadchodzącego trendu „Industry 4.0”. Oprawy<br />
z wbudowanym czujnikiem ruchu/obecności to rozwiązanie<br />
budżetowe, bez potencjału na rozwój. Na większą skalę jest<br />
stosowane głównie w małych obiektach przemysłowych.<br />
Wszystkie modele opraw liniowych z oferty MILOO-LIGHTING<br />
dedykowanych do przemysłu są standardowo wyposażone<br />
w interfejs DALI. W roku <strong>2018</strong> oprawy tego typu stanowią ok.<br />
40% naszej całej produkcji.<br />
sterujących 24 V, poprowadzonych całkowicie<br />
oddzielnie od obwodów zasilających.<br />
Wszystkie informacje dla realizacji<br />
funkcji sterowniczych, pomiarowych,<br />
kontrolnych i regulacyjnych – kierowane<br />
do każdego odbiornika – przekazywane<br />
są w trybie szeregowej transmisji symetrycznej<br />
za pomocą jednego przewodu<br />
magistralnego, który dosłownie oplata<br />
cały budynek. Przy każdym odbiorniku<br />
znajduje się element magistralny z mikroprocesorem<br />
i właściwym rodzajem<br />
pamięci, dla którego główna magistrala<br />
jest źródłem informacji oraz oczywiście<br />
zasilania. W gruncie rzeczy KNX tworzy<br />
zdecentralizowany system automatyki<br />
budynku z rozproszoną inteligencją,<br />
multitaskingiem i relacjami peer to peer<br />
pomiędzy poszczególnymi elementami<br />
systemu, co oznacza, że pojedyncza<br />
wiadomość może powodować działanie<br />
dziesiątek wręcz urządzeń podłączonych<br />
do systemu KNX. Jak wynika<br />
z powyższego, KNX to system, w którym<br />
oświetlenie to jeden z elementów całej<br />
układanki, na którą składają się również<br />
wentylacja, klimatyzacja, instalacja alarmowa,<br />
ogrzewanie, sterowanie roletami<br />
i oknami itp. Warto zauważyć, że liczba<br />
producentów oferujących wyroby gotowe<br />
do włączenia ich w strukturę KNX<br />
rośnie na świecie w tempie zawrotnym.<br />
Wśród nich są oczywiście krajowi i zagraniczni<br />
producenci opraw liniowych<br />
dla przemysłu – ci najlepsi już od kilku<br />
lat oferują swoje produkty w wersjach<br />
zwykłych i w wersjach przygotowanych<br />
zarówno dla systemu DALI, jak i KNX.<br />
Podsumowanie<br />
Możliwości doboru oprawy liniowej<br />
do obiektu przemysłowego są dziś ogromne.<br />
Wiodący producenci oferują nie tylko<br />
bardzo dużo modeli opraw, ale w obrębie<br />
każdego z nich inwestor może wybierać<br />
pomiędzy mnogością wersji o różnych<br />
mocach, rozsyłach światła, kloszach czy<br />
temperaturach barwowych. Sprawia to,<br />
że liczba kombinacji jest wręcz imponująca,<br />
ale zarazem pozwala na absolutnie<br />
precyzyjny i najwłaściwszy dobór oprawy<br />
do specyficznych wymagań danego<br />
obiektu. Wymaga to oczywiście zagłębienia<br />
się w tematykę i przyswojenia pewnej<br />
porcji wiedzy, lecz wysiłek daje później<br />
wymierne korzyści.<br />
Łukasz Lewczuk<br />
Na podstawie materiałów<br />
publikowanych m.in. przez:<br />
Steinel Vertrieb GmbH, LŁ Sp. z o.o. sp.k.,<br />
Finder Polska Sp. z o.o., Novaled ILL Sp. z o.o.,<br />
Philips Lighting Poland,<br />
Osram Lighting Sp. z o.o., Es-System S.A.,<br />
Miloo electronics Sp. z o.o., Lena Lighting S.A.<br />
oraz Zespół Certyfikowanych<br />
Centrów Szkoleniowych KNX.<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
71
POMIARY<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Mierniki rezystancji uziemienia<br />
Nie ma wątpliwości co do tego, że uziemienie ma istotny wpływ na ochronę obwodów i urządzeń<br />
elektrycznych. Stanowi ono ważny element ochrony przeciwporażeniowej. Stąd też konieczne<br />
są pomiary rezystancji uziemienia na potrzeby odbiorów, przeglądów i diagnostyki instalacji<br />
elektrycznych – zarówno w budownictwie mieszkaniowym, jak i w obiektach przemysłowych.<br />
Fot.: SONEL<br />
Dzięki miernikom można badać uziemienie<br />
przy wykorzystaniu metody technicznej,<br />
łącznie z oceną ciągłości połączeń wyrównawczych<br />
i ochronnych. Zalety takich przyrządów<br />
to: prosta obsługa, wysoki poziom<br />
odporności na zakłócenia oraz dokładność<br />
pomiaru. Przyrządy pozwalają mierzyć rezystancję<br />
uziemień przy użyciu elektrod<br />
pomocniczych metodą 3p, rezystancję sond<br />
pomocniczych do 50 kΩ, rezystancję 2p<br />
oraz ciągłość połączeń wyrównawczych<br />
i ochronnych prądem 200 mA. Ponadto istnieje<br />
możliwość pomiaru rezystancji elektrod<br />
pomocniczych i napięcia zakłócającego.<br />
Pomiar można wykonać w obecności<br />
napięć zakłócających sieci.<br />
Z kolei bardziej zaawansowane przyrządy<br />
wykorzystują wszystkie znane metody<br />
pomiaru rezystancji uziemień. Stąd też badania<br />
przeprowadza się metodą techniczną<br />
(3p, 4p), również z użyciem dodatkowych<br />
cęgów (uziemienia wielokrotne), a także<br />
metodą dwucęgową oraz udarową (pomiar<br />
impedancji uziemienia).<br />
Uziemienie<br />
Uziemienie to nie tylko elementy ochrony<br />
przeciwporażeniowej. Chroni ono bowiem<br />
instalację i odbiorniki elektryczne przed<br />
skutkami zakłóceń i wyładowań atmosferycznych,<br />
zapewniając poprawną pracę<br />
urządzeń elektrycznych podczas pracy<br />
w normalnych warunkach.<br />
Założeniem uziemienia jest połączenie naelektryzowanego<br />
ciała z ziemią. W efekcie<br />
ładunki są oddawane i przyjmowane,<br />
po czym ulegają zobojętnieniu. Ważne jest<br />
przy tym połączenie określonego punktu<br />
obwodu elektrycznego z ziemią w celu zapewnienia<br />
bezpiecznej i prawidłowej pracy<br />
instalacji i urządzeń elektrycznych.<br />
Uziemienie bazuje na uziomie lub uziomach,<br />
które tworzą układ. Nie mniej ważne<br />
są również przewody uziomowe i łączące,<br />
a także zacisk uziomowy probierczy i prze-<br />
72 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
POMIARY<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot.: FLUKE<br />
Fot.: FLUKE<br />
Fot. 1. Pomiar metodą cęgową<br />
Fot. 2.<br />
Odczyt wyników pomiarów na smartfonie<br />
wód uziemiający główny – tzw. szyna uziemiająca.<br />
Mówi się o kilku rodzajach uziemień. Chodzi<br />
tutaj przede wszystkim o uziemienie<br />
ochronne w postaci metalowych części<br />
ochronnych poprzez połączenie metalowych<br />
części przewodzących urządzeń elektrycznych<br />
z uziomem o rezystancji uziemienia<br />
skoordynowanej i charakterystyką zabezpieczenia<br />
zwarciowego, w celu zapewnienia<br />
ochrony przeciwporażeniowej. Uziemienia<br />
ochronne stanowią środek ochrony przeciwporażeniowej<br />
w układzie sieci TT i IT.<br />
Warto również mieć na uwadze uziemienia<br />
robocze będące uziemieniami określonego<br />
punktu obwodu elektrycznego na potrzeby<br />
poprawnej pracy urządzeń elektrycznych<br />
w warunkach zwykłych i podczas zakłóceń.<br />
Uziemienia robocze zapewniają ochronę sieci<br />
niskiego napięcia przed skutkami przeniesienia<br />
się na nią wyższego napięcia. Uziemienia<br />
takie są ważnym elementem instalacji i urządzeń<br />
elektrycznych połączonych bezpośrednio<br />
z siecią rozdzielczą oraz urządzeń zasilanych<br />
przez transformator lub przetwornicę<br />
z układu o napięciu wyższym niż 1 kV.<br />
Nie mniej ważne są uziemienia odgromowe<br />
odpowiedzialne za odprowadzanie do ziemi<br />
udarowych prądów wyładowań atmosferycznych.<br />
Zastosowanie znajdują również<br />
uziemienia o charakterze pomocniczym.<br />
Zapewniają one ochronę przeciwporażeniową<br />
i bardzo często są stosowane w układach<br />
zabezpieczających i pomiarowych.<br />
Uziom<br />
Uziom to najważniejszy element uziemienia.<br />
Stanowi on elektrodę umieszczoną<br />
w gruncie, która powinna mieć możliwie<br />
najmniejszą rezystancję. Jej wartość powinna<br />
wynikać z obowiązujących przepisów.<br />
Zaleca się aby pomiary sprawności układu<br />
uziemienia były przeprowadzane nie rzadziej<br />
niż co trzy lata.<br />
Pamiętać należy tutaj, że od poprawności<br />
pracy uziemienia w dużej mierze zależy<br />
również bezpieczeństwo obsługi urządzeń<br />
elektrycznych i elektronicznych.<br />
Testery uziemienia<br />
Testery przeznaczone do pomiaru rezystancji<br />
izolacji stanowią najprostsze przyrządy<br />
pozwalające na ocenę rezystancji<br />
uziemienia. Bardzo często są one używane<br />
do kontrolowania uziemień cystern kolejowych,<br />
autocystern, samolotów czy statków<br />
podczas tankowania. Oferowane na rynku<br />
testery uziemień bardzo często mają obudowę<br />
w wykonaniu przeciwwybuchowym.<br />
Ważny jest przy tym wysoki stopień ochrony.<br />
Napięcie zasilania wynosi 24 V AC,<br />
115 V AC, 230 V AC i 24 V DC. Obwody<br />
sterowania są podłączone do beznapięciowych<br />
styków przełącznych. Ważny jest przy<br />
tym oscylator pełniący rolę pojemnościowego<br />
detektora poziomu impedancji z wykrywaniem<br />
wartości progowej oporności pętli<br />
uziemienia. Jest możliwe ustawienie wartości<br />
granicznych dla pracy urządzenia.<br />
Mierniki rezystancji uziemienia<br />
Kolejną grupę stanowią już mierniki rezystancji<br />
uziemienia, które wykonują pomiar<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
73
POMIARY<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
wykorzystując metodę techniczną. Oprócz<br />
tego można przeprowadzić pomiar ciągłości<br />
połączeń wyrównawczych i ochronnych.<br />
Należy podkreślić, że pomiar rezystancji<br />
uziemienia jest przeprowadzany<br />
poprzez elektrody pomocnicze metodą 3p.<br />
Z kolei sondy pomocnicze umożliwiają pomiary<br />
do 50 kΩ, a pomiar rezystancji jest<br />
przeprowadzany metodą 2p. Pomiar ciągłości<br />
połączeń wyrównawczych i ochronnych<br />
bardzo często jest wykonywany za<br />
pomocą prądu o wartości 200 mA. Ważna<br />
jest możliwość wykonania pomiaru rezystancji<br />
elektrod pomocniczych i napięcia<br />
zakłócającego oraz przy obecności napięć<br />
zakłócających sieci. Napięcie pomiarowe<br />
to 25 V i 50 V.<br />
Przyrządy zaawansowane<br />
W bardziej zaawansowanych przyrządach<br />
pomiar uziemień wykonuje się przy użyciu<br />
metody technicznej (3p, 4p). Pomiar<br />
może być przeprowadzony prądem o częstotliwości<br />
125 Hz, co zapewnia odporność<br />
na zakłócenia, które pochodzą od sieci elektroenergetycznej.<br />
Jest możliwy pomiar rezystywności<br />
gruntu i niskich reaktancji.<br />
Niektóre przyrządy bazują na metodzie<br />
dwucęgowej oraz na możliwości pomiaru<br />
bez konieczności stosowania sond pomocniczych<br />
wbijanych do gruntu. Nie brakuje<br />
również przyrządów pozwalających<br />
na pomiar uziemień o wartości rezystancji<br />
od 0,30 Ω, pod kątem wymagań normy<br />
PN-EN 61557.<br />
Fot.: SONEL<br />
Fot. 3.<br />
Pomiar instalacji odgromowej<br />
Kombajny pomiarowe<br />
Tak zwane kombajny pomiarowe to zaawansowane<br />
przyrządy wielofunkcyjne<br />
pozwalające na kompleksowe pomiary instalacji<br />
elektrycznych. Pomimo niewielkich<br />
rozmiarów urządzenia tego typu pozwalają<br />
na pomiar wielu wielkości elektrycznych takich<br />
jak parametry wyłączników RCD, impedancja<br />
pętli zwarciowej, rezystancja uziemienia,<br />
rezystancja izolacji, a także ciągłość<br />
połączeń wyrównawczych i ochronnych.<br />
Ważna jest przy tym możliwość precyzyjnego<br />
pomiaru impedancji pętli zwarcia bez konieczności<br />
blokowania wyłącznika (pomiar<br />
prądem 15 mA, rozdzielczość 0,01).<br />
Przydatną funkcjonalnością jest rejestrowanie<br />
napięć przemiennych, pomiar mocy oraz<br />
sprawdzanie kolejności faz. Samoczynnie<br />
dobierany jest zakres pomiarowy oraz rozładowywana<br />
jest pojemność w obwodzie<br />
mierzonym. Warto mieć na uwadze pamięć<br />
wyników pomiarów, przy czym dostęp<br />
do wszystkich zarejestrowanych pomiarów<br />
zyskuje się w dowolnym momencie. Dzięki<br />
funkcji Live Circuit użytkownik ma informację<br />
o tym, że w obwodzie jest obecne<br />
napięcie. Użytkownik wie również o nieprawidłowych<br />
połączeniach.<br />
Bardziej zaawansowane mierniki wielofunkcyjne<br />
są w stanie realizować funkcje<br />
analizatora jakości zasilania. Chodzi tutaj<br />
przede wszystkim o pomiar i rejestrowanie<br />
prądów, napięć, mocy biernej, czynnej i pozornej<br />
oraz harmonicznych prądów i napięć,<br />
łącznie z rejestrowaniem anomalii napięciowych.<br />
Przyrząd może pracować jako<br />
tradycyjne urządzenie pomiarowe łącznie<br />
z funkcjami oscyloskopu lub analizatora<br />
harmonicznych. Mierzony jest wskaźnik<br />
THD napięć i prądów dla wszystkich faz,<br />
a dodatkowe przystawki pozwalają mierzyć<br />
temperaturę, wilgotność i natężenie<br />
oświetlenia.<br />
Uziomy mogą być naturalne i sztuczne.<br />
Uziomy naturalne to przede wszystkim rury<br />
wodociągowe, zbrojenia, metalowe płaszcze<br />
kabli i ołowiane powłoki. Z kolei uziomy<br />
sztuczne to najczęściej elementy pionowe<br />
(rury, pręty), poziome (taśmy stalowe)<br />
oraz płytowe (blacha).<br />
Uziom to metalowa elektroda umieszczona<br />
w wilgotnej warstwie gruntu. Ma ona za zadanie<br />
zapewnienie połączenia przedmiotów<br />
uziemianych i gruntu o możliwie małej rezystancji.<br />
Uziomy to najczęściej elementy<br />
74 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
POMIARY<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
się z połączonych ze sobą w ziemi lub nad<br />
ziemią dwóch lub większej ilości uziomów<br />
prostych. Elementy proste w układzie uziomowym<br />
są do siebie równoległe, prostopadłe<br />
lub tworzą kąty ostre (zwykle nie mniejsze<br />
niż 60º).<br />
Fot.: SONEL<br />
Fot. 4.<br />
Pomiar metodą cęgową<br />
metalowe – płyty nieizolowane, rury, pręty<br />
itp. Należy mieć na uwadze uziomy proste<br />
i pojedyncze. Z kolei układy uziomowe lub<br />
uziomy wielokrotne to uziomy składające<br />
Podsumowanie<br />
Nowoczesne mierniki rezystancji uziemień<br />
wykorzystują wszystkie dostępne metody<br />
pomiaru. Badania przeprowadza się metodą<br />
techniczną również przy zastosowaniu<br />
dodatkowych cęgów, przy czym pomiar<br />
może być wykonany zarówno metodą<br />
dwucęgową jak i udarową. Jak wiadomo,<br />
metoda dwucęgowa umożliwia wykonanie<br />
pomiarów rezystancji uziemień bez<br />
konieczności stosowania sond pomocniczych,<br />
które są wbijane do gruntu. Z kolei<br />
metoda udarowa bardzo często jest wykorzystywana<br />
podczas pomiarów uziemień<br />
odgromowych oraz pomiarów uziemień<br />
rozległych i wielokrotnych połączonych<br />
pod ziemią. Nie ma przy tym potrzeby ingerowania<br />
w obwód. Przyrządy pozwalają<br />
na wykonanie pomiarów pod kątem spełniania<br />
wymagań normy PN-EN 62305.<br />
Damian Żabicki<br />
REKLAMA<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
75
WARSZTAT<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Wszechstronne zastosowania: otwornica z węglików spiekanych<br />
Do drewna, metalu, cegły, tworzyw sztucznych, płytek ceramicznych<br />
i materiałów wykorzystywanych do suchej zabudowy<br />
– otwornica „Endurance for Heavy Duty”<br />
z technologią węglików spiekanych tnie różnego rodzaju materiały<br />
bez ryzyka przegrzania brzeszczotu. W porównaniu z innymi<br />
modelami o długości 40 mm, dostępnymi w sprzedaży, wyróżnia<br />
się większą głębokością cięcia – do 60 mm. Należący do systemu<br />
„adapter PowerChange Plus” również został zoptymalizowany<br />
pod kątem zastosowań otwornicy: ma wzmocniony uchwyt i bardziej<br />
precyzyjne wiertło centrujące. Jest także jedynym adapterem<br />
na rynku, umożliwiającym beznarzędziową wymianę osprzętu.<br />
Otwór centrujący można wywiercić w komfortowy sposób także<br />
bez otwornicy, co zapewnia lepszą widoczność. Potem wystarczy<br />
jednym kliknięciem zamontować otwornicę na adapterze. Program<br />
obejmuje otwornice w 20 wielkościach od 20 do 127 mm, co pozwala<br />
pokryć wszystkie popularne zastosowania tych produktów.<br />
MATERIAŁY PRASOWE FIRM<br />
Źródło: Bosch<br />
Nowa linia latarek iskrobezpiecznych<br />
Firma Fluke od lat oferuje gamę iskrobezpiecznych przyrządów<br />
pomiarowych, do stosowania w obszarach o zwiększonym<br />
zagrożeniu wybuchem. Obejmuje<br />
ona m.in. multimetry cyfrowe, termometry<br />
na podczerwień i termometry<br />
„Stik”, wielofunkcyjne kalibratory<br />
procesowe, kalibratory<br />
ciśnienia i pętli, precyzyjne<br />
wskaźniki ciśnienia oraz 50<br />
pomiarowych modułów ciśnieniowych.<br />
Teraz Fluke poszerza<br />
tę gamę o wytrzymałe i bezpieczne<br />
latarki, które pomagają obserwować<br />
obszar roboczy wszędzie tam, gdzie jest taka potrzeba, także w obszarach<br />
o zwiększonym zagrożeniu<br />
wybuchem.<br />
Do sprzedaży trafiają cztery<br />
modele odpowiednie<br />
do różnych potrzeb: latarka<br />
wielkości długopisu,<br />
która łatwo mieści się<br />
w kieszeni, podstawowa latarka<br />
ręczna z trybami niskiego<br />
i wysokiego natężenia oświetlenia,<br />
latarka z możliwością zamocowania do pasa narzędziowego, która oferuje<br />
trzy tryby świecenia: niski, wysoki i pulsacyjny oraz latarka wysokiej mocy<br />
o dwóch trybach świecenia, którą można zamocować do kasku.<br />
Źródło: Fluke<br />
Podczas pracy w chłodne dni<br />
zatrzymaj ciepło blisko ciała<br />
Gdy na zewnątrz zima, warto zaopatrzyć<br />
się w ciepłą bluzę z dzianiny, która ochroni<br />
przed chłodem podczas wielogodzinnej<br />
pracy. W tej roli doskonale sprawdzą się<br />
wygodne i funkcjonalne pulowery od Snickers<br />
Workwear, zaprojektowane jako druga<br />
warstwa zestawu odzieży profesjonalistów<br />
i rzemieślników, pracujących na powietrzu.<br />
Zadaniem drugiej warstwy ubrań roboczych,<br />
dedykowanych profesjonalistom<br />
do użytkowania zimą, jest izolacja i zatrzymanie<br />
ciepła przy ciele. Profesjonalna<br />
odzież, wykonana z wysokiej jakości tkanin<br />
– naturalnych lub innowacyjnych materiałów<br />
syntetycznych – zapewnia doskonałą<br />
izolację i wentylację, gwarantując komfort<br />
cieplny i uczucie suchości.<br />
Źródło: Snickers Workwear<br />
76 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
WARSZTAT<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
PROMOCJA<br />
ENERGOTYTAN - PROMOCJE 10/<strong>2018</strong><br />
1. oyce zaakowe o kali serii E20 i E500<br />
• moliwo otwarcia na kaym etapie pracy<br />
• czyste i atwe cicie bez zai i opikw<br />
• precyzyjny mechanizm zapakowy<br />
• iealne la elektromonterw<br />
twarte noyce zaakowe o kali serii E40<br />
• moliwo otwarcia na kaym etapie pracy<br />
• czyste i atwe cicie bez zai i opikw<br />
• precyzyjny mechanizm zapakowy<br />
• iealne la elektromonterw<br />
Model Zakres Cu/Al Średnica Cena netto<br />
E320 300 mm² Ø 32 mm 799 zł<br />
E500 500 mm² Ø 52 mm 999 zł<br />
2. estaw walizkowy narzzi la elektryka<br />
• szczypce proste, boczne i kombinerki<br />
• wkrtaki paskie i krzyowe oraz prbnik<br />
• seria pert la profesjonalistw<br />
Model Zakres cięcia Cena netto<br />
E340 300 mm² / Ø 34 mm 550 zł<br />
5. Praska akumulatorowa EK50P 4-240 mm²<br />
• elektroniczna kontrola i rejestracja cyklu pracy<br />
• zawr cinieniowy<br />
• owica obrotowa<br />
• matryce serii M5<br />
Model Izolacja Seria Cena netto<br />
1830/44RV 1000V EXPERT 245 zł<br />
. estaw walizkowy zaciskarki o tuleek 05-16 mm²<br />
• metalowa walizka transportowa z 1000 sztuk tulejek<br />
• zaciskarka mechaniczna z karbowanymi matrycami<br />
Model Zakres Waga Cena netto<br />
EK50P 4-240 mm² 4,2 kg 4500 zł<br />
6. Praska mechaniczna P120 / P50<br />
• matryce obrotowe umieszczone w owicy<br />
• ultralekka konstrukcja<br />
• wersja profesjonalna<br />
Model Zakres Uciąg Cena netto<br />
PZD 0,5-16 mm² 1000 kg 120 zł<br />
Model Zakres Cena netto<br />
P120 6-120 mm² 370 zł<br />
P50MW 6-50 mm² 300 zł<br />
www.energotytan.com<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
77
WARSZTAT<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
ENERGOTYTAN ® EXPERT<br />
– profesjonalne narzędzia dla elektromonterów<br />
PROMOCJA<br />
Rozwój nowych technologii sprawił, że najnowsze dwubiegowe praski hydrauliczne i akumulatorowe<br />
cieszą się bardzo dużym uznaniem wśród elektromonterów. Na wybór tych urządzeń wpływ mają nie<br />
tylko ich doskonałe parametry, szybkość pracy, niezawodność działania ale również bardzo przystępne<br />
ceny, które sprawiają, że zakup szybko się zwraca, zapewniając przy tym elektromonterom znacznie<br />
większy komfort pracy niż tradycyjne narzędzia instalacyjne. W porównaniu do modeli znanych<br />
starszemu pokoleniu energetyków, współczesne praski hydrauliczne i elektrohydrauliczne przeszły<br />
prawdziwą rewolucję, nie tylko pod względem gabarytów i zastosowanych w nich rozwiązań technologicznych,<br />
ale przede wszystkim przez najnowszy sposób hartowania i obróbki końcowej narzędzi<br />
znacznie wydłużający ich żywotność.<br />
Materiały i procesy podczas wytwarzania<br />
ręcznych, hydraulicznych i akumulatorowych<br />
narzędzi ENERGOTYTAN podlegają<br />
ciągłej kontroli pod względem zgodności<br />
z przyjętymi standardami jakościowymi,<br />
a produkcja zawsze podąża za najnowszymi<br />
rozwiązaniami technologicznymi. Przeszkolony<br />
zespół specjalistów wspomagany<br />
systemem projektowania 3D pozwala nie<br />
tylko spełniać aktualne wymagania Klientów,<br />
ale również być krok przed nimi.<br />
Najstarsze modele ręcznych urządzeń<br />
hydraulicznych do zagniatania końcówek<br />
kablowych cechowały się bardzo<br />
dużą wagą, sporymi wymiarami, problemem<br />
z montażem i demontażem matryc<br />
w głowicy i bardzo długim czasem<br />
jednego cyklu prasowania, co w połączeniu<br />
z ich wysoką ceną nie sprzyjało<br />
ich szerokiemu stosowaniu w branży<br />
elektroinstalacyjnej. Jednak z czasem<br />
konstruktorzy skutecznie wyeliminowali<br />
te mankamenty budując uniwersalną<br />
praskę ENERGOTYTAN ® HH622<br />
(zdj. 1, 2). Urządzenie wyposażone jest<br />
w zintegrowany dwubiegowy napęd hydrauliczny<br />
o nacisku 60 kN, w którym<br />
zaciskanie końcówek i tulejek odbywa się<br />
poprzez pompowanie ruchomą dźwignią.<br />
Wprowadzenie podwójnej prędkości<br />
pracy napędu hydraulicznego (szybszy<br />
tryb pozwala na przytrzymanie końcówki)<br />
i jego automatyczne spowolnienie w trybie<br />
zaciskania przy wysokim ciśnieniu,<br />
skraca czas operacji, zwiększając wydajność<br />
narzędzia. HH622 posiada obrotową<br />
i otwieraną głowicę prasującą o zakresie<br />
pracy od 6-300 mm² oraz przeciążeniowy<br />
Fot. 1.<br />
Fot. 2.<br />
Zestaw walizkowy praski HH622<br />
Praska hydrauliczna HH622<br />
zawór bezpieczeństwa. Rozwarcie matryc<br />
następuje samoczynnie po zwolnieniu zaworu<br />
przeciążeniowego lub zadziałaniu<br />
układu zabezpieczającego, a sama operacja<br />
zaciskania może zostać przerwana<br />
na każdym etapie pracy. Urządzenie waży<br />
zaledwie 3 kg i mierzy 415 mm, a skok<br />
tłoka to aż 17 mm. Praska z odpowiednim<br />
zestawem matryc typu M22 (zdj. 3)<br />
doskonale nadaje się do zaciskania końcówek<br />
i tulejek miedzianych oraz aluminiowych<br />
w wykonaniu standardowym,<br />
78 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>
WARSZTAT<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
Fot. 3. Zestaw matryc M22-PH-SET Fot. 4. Praska akumulatorowa APE622<br />
Fot. 5.<br />
Fot. 6.<br />
Oprogramowanie diagnostyczne do<br />
praski APE622<br />
Adapter do podłączenia narzędzia<br />
bezpośrednio do sieci 230 V<br />
grubościennym, wg DIN 46235, DIN<br />
46329, do formowania żył sektorowych<br />
na okrągło. Zaciskać można także końcówki<br />
tulejkowe izolowane i nieizolowane,<br />
końcówki izolowane ze szwem oraz<br />
złączki do linii napowietrznych.<br />
Przykładem udanego procesu miniaturyzacji<br />
jest wprowadzona w ubiegłym<br />
roku do sprzedaży praska akumulatorowa<br />
ENERGOTYTAN ® APE622 (zdj. 4), która<br />
dysponuje siłą 60 kN, pozwalającą na zagniatanie<br />
końcówek i tulejek do 300 mm 2 .<br />
Narzędzie także posiada obrotową i otwieraną<br />
głowicę prasującą o zakresie pracy<br />
od 6 do 300 mm² oraz przeciążeniowy<br />
zawór bezpieczeństwa. Dostarczana jest<br />
ze specjalnym oprogramowaniem, które<br />
po zainstalowaniu na komputerze PC pozwala<br />
użytkownikowi, za pomocą umieszczonego<br />
w obudowie złącza USB, na transmisję<br />
i analizę danych eksploatacyjnych<br />
i diagnostycznych zapisanych w pamięci<br />
urządzenia (zdj. 5). Dzięki takiemu rozwiązaniu,<br />
dostępnemu do niedawna jedynie<br />
w autoryzowanych punktach serwisowych,<br />
poznamy dokładną ilość wykonanych cykli,<br />
ich szczegółowe parametry, ogólny<br />
stan techniczny narzędzia, a także zaplanujemy<br />
termin jego następnego przeglądu<br />
serwisowego. W przypadku problemów,<br />
wygenerowany na podstawie takich danych<br />
raport, może zostać przesłany bezpośrednio<br />
do serwisu. Praska umożliwia swobodną<br />
obsługę jedną ręką, posiada otwieraną<br />
i obrotową głowicę 180 0 , ergonomiczny<br />
uchwyt oraz LED-ową sygnalizację stanu<br />
pracy. Cechy te sprawiają, że urządzenia<br />
serii APE zyskują coraz większe uznanie<br />
wśród instalatorów, dowodząc swojej przydatności<br />
zwłaszcza w wąskich przestrzeniach<br />
roboczych.<br />
APE622 posiada jeszcze jedną użyteczną<br />
funkcję – w razie potrzeby może być zasilana<br />
za pośrednictwem adaptera bezpośrednio<br />
z sieci 230 V (zdj. 6) , co eliminuje<br />
konieczność wymiany lub doładowywania<br />
akumulatorów przy długotrwałej pracy. Praska<br />
jest kompatybilna ze wszystkimi zestawami<br />
matryc typu M22.<br />
Mamy nadzieję, że chociaż skrótowo udało<br />
nam się przybliżyć Państwu tę ciekawą grupę<br />
urządzeń. W przypadku pytań jak zwykle<br />
pozostajemy do Państwa dyspozycji i zachęcamy<br />
do zapoznania się z naszą ofertą na<br />
www.energotytan.com<br />
Adrian Zając<br />
www.energotytan.com<br />
<strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong><br />
79
POZYTYWNE WIBRACJE<br />
Fachowego <strong>Elektryk</strong>a<br />
ka<br />
Naturalne przepusty kablowe<br />
Zżycia Jasia<br />
Ekspedientka do małego Jasia:<br />
– Proszę stanąć na końcu kolejki.<br />
– To niemożliwe – odpowiada. – Tam<br />
już ktoś stoi.<br />
•••<br />
Nauczycielka matematyki napisała<br />
na tablicy 8:2 i pyta Jasia:<br />
– Co ty na to?<br />
– To zależy. Musiałbym jeszcze<br />
poznać nazwy tych drużyn...<br />
W pracy<br />
Rozmowa w sprawie pracy:<br />
– A jak wygląda u Pana sprawa<br />
języków obcych?<br />
– Znakomicie... Poza polskim wszystkie<br />
języki są mi obce. <br />
Spotykają się dwaj koledzy. Pierwszy z nich<br />
mówi na powitanie:<br />
– Wyglądasz na wypoczętego i zadowolonego<br />
z życia. Jesteś na urlopie?<br />
– Ja nie, ale mój szef...<br />
•••<br />
Szef do pracownika:<br />
– Codziennie przychodzi pan ostatni do pracy...<br />
– Ale za to pierwszy wychodzę.<br />
•••<br />
Rozmowa dwóch szefów:<br />
– Dlaczego twoi pracownicy są zawsze tak<br />
punktualni?<br />
– Prosty trick! 30 pracowników, a tylko<br />
20 miejsc na parkingu!<br />
PRACA – ogłoszenia drobne<br />
Słońce, piasek, woda... Zatrudnię do<br />
pracy przy betoniarce.<br />
•••<br />
Dam dobrze płatną pracę papierkową na<br />
budowie – trzepanie worków po cemencie.<br />
80 <strong>Fachowy</strong> <strong>Elektryk</strong> 5 • <strong>2018</strong>