Ratownictwo Gorskie Nr 1_2017

RATOWNICTWO GÓRSKIE nauka
stąpiła z powodu upadku z wysokości
(43 proc.), ponad to bezpośrednią przyczyną
9 proc. wypadków było poślizgnięcie
na śniegu, trawach lub mokrej
skale, co w efekcie powodowało także
upadek z wysokości. Tego rodzaju wypadki
miały miejsce zarówno podczas
uprawiania turystyki , jak i podczas
wspinaczki. Pierwszy odnotowany wypadek
spowodowany tą przyczyną miał
miejsce na Łomnicy w 1903 r. a ofiarą
był wspomniany już wcześniej Władysław
Lundsgarten.
Jednym z najbardziej głośnych i szokujących
wypadków była śmierć wybitnego
wspinacza Wiesława Stanisławskiego
i początkującego Witolda Wojnara
w 1933 r., których znaleziono spiętych
liną u stóp zachodniej ściany Kościółka.
Z pewnością spadli z wysokości, lecz
okoliczności wypadku nie są znane, jedynie
przypuszcza się, że upadek mogła
spowodować lawina kamienna i taka
też przyczyna tego wypadku wpisana
jest w dokumentacji HZS.
Drugie miejsce wśród przyczyn omawianych
wypadków śmiertelnych zajmują
lawiny śnieżne, w których śmierć
poniosły 34 osoby (14 proc. ofiar
wszystkich wypadków). Największe
tragedie lawinowe z udziałem Polaków
na opisywanym terenie to lawina ze
Skrajnej Turni w styczniu 1939 r., lawina
z Żabiego Wyżniego w grudniu 1959
r., lawina z Szatana w kwietniu 1960 r. i
lawina w Warzęchowej Kotlinie w marcu
1993 r. W każdej z tych lawin zginęły
po 3 osoby. Niezwykła tragedia spotkała
ojca z córką, których w kwietniu 2009
r. przysypała lawina tuż obok schroniska
Szarotka w Dolinie Siedmiu Źródeł.
Ofiarą lawiny jest też wspominany już
Józef Michalec.
Poślizgnięcia to przyczyna 20 śmiertelnych
wypadków (9 proc. ofiar wszystkich
wypadków). O ile w Polskich
Tatrach poślizgnięcia w sporej części
przypadków były wynikiem lekkomyślnego
wchodzenia na płaty śniegu, to
w Tatrach Słowackich ofiarami poślizgnięć
były przeważnie osoby doświadczone,
a nawet bardzo doświadczone
(przypuszczalnie Janusz Śmiałek i Włodek
Cywiński). Większość wypadków
spowodowanych tą przyczyną miało
miejsce w sezonie letnim: Łomnica
(3 osoby), Świnica (2 osoby), Białczańska
Przełęcz Wyżnia (2 osoby), Gerlach
(2 osoby), Lodowy (2 osoby) oraz masyw
Mięguszowieckiego Szczytu, Dziurawa
Turnia, Cubryna, Bujaczy Wierch
38
nr 1/2017
i Ciężki Szczyt (po jednej osobie). Natomiast
w sezonie zimowym miało miejsce
tylko 5 wypadków spowodowanych
tą przyczyną: Mała Kapałkowa Turnia,
rejon Kasprowego Wierchu, Wołowiec,
Bujaczy Wierch i Hawrań (po jednej
osobie).
Spora ilość wypadków była spowodowana
lawinami kamiennymi, bądź
obrywem bloku skalnego (16 ofiar, co
stanowi ok. 7 proc.). Miejsca tych wypadków
to: Mały Jaworowy (przypuszczalna
przyczyna wypadku Klimka
Bachledy), Kościółek (przypuszczalna
przyczyna wypadku Stanisławskiego
i Wojnara) oraz Żabi Koń, Czarny
Szczyt, Droga po Głazach, Młynarz,
Ciężka Przełączka, Dziadowska Skała,
Kołowa Przełęcz, Mały Kieżmarski,
Wołowa Turnia, Wysoka, Rysy, Gerlach
i Ganek.
Duża ilość wypadków spowodowana
była wychłodzeniem (17 ofiar) i skrajnym
wyczerpaniem (14 ofiar). Często
te przyczyny wystąpiły jednocześnie.
Miejsca, gdzie znaleziono najwięcej
ofiar wychłodzenia, bądź wyczerpania,
to Dolina Cicha i Galeria Gankowa
(m.in. Wincenty Birkenmajer). Pośrednią
przyczyną tych wypadków było
przecenienie swoich sił, bądź pobłądzenie,
czy też gwałtowna zmiana pogody.
Stosunkowo dużo ofiar wypadków
śmiertelnych to utopienia (5 osób).
Najwięcej Polaków utopiło się w Wodospadach
Zimnej Wody (3 osoby)
jedna osoba w Dolinie Staroleśnej oraz
taternik, pod którym załamał się lód
podczas wspinaczki Nefcyrskim Wodospadem
w lutym 1976 r.
Sześć ofiar to osoby, które zmarły
w Tatrach Słowackich na skutek zawału
serca, natomiast trzy osoby to narciarze,
którzy ponieśli śmierć na skutek
urazów spowodowanych upadkiem
– ostatni tego rodzaju wypadek miał
miejsce na trasie zjazdowej Start-Łomnica
w marcu 2011 r., kiedy 23-letnia
Polka wypadła z trasy uderzając o słup
wyciągu.
Najmniejszą ilość ofiar (2 osoby) spowodowało
porażenie piorunem, jedna
osoba przy Wodospadach Zimnej
Wody i jedna na Kieżmarskiej Przełęczy.
W obu przypadkach stało się to
w sezonie burzowym lipiec-sierpień.
Mała ilość tego rodzaju wypadków w
stosunku do podobnych po polskiej
stronie Tatr może świadczyć o tym, że
w Tatry Słowackie wybierają się raczej
bardziej doświadczeni turyści, którzy
staranniej dobierają okresy pogody, po
wcześniejszym zapoznaniu się z prognozą.
Przyczyna przeszło 7 proc. wszystkich
wypadków pozostaje do dziś niewyjaśniona.
Wśród nich najbardziej głośny
i tajemniczy wypadek, który wydarzył
się w Tatrach w sierpniu 1925 roku
w okolicy Żabiego Stawu Jaworowego,
a jego ofiarami byli 46-letni prokurator
z Warszawy, Kazimierz Kasznica,
jego 13-letni syn oraz doświadczony
taternik, Ryszard Wassenberger.
Ten ostatni zgodził się na towarzyszenie
rodzinie Kaszniców (była z nimi
jeszcze żona Kasznicy) w drodze z Chaty
Téryego przez Lodową Przełęcz na Łysą
Polanę. Przy bardzo kiepskiej pogodzie
(wiatr, deszcz i grad) najpierw siły
zaczął tracić starszy Kasznica. Po zejściu
z Lodowej Przełęczy, w okolicy Żabiego
Stawu Jaworowego kolejno zaczęli
tracić siły i umierać Kazimierz Kasznica,
jego syn i Wassenberger. Zrozpaczona
Kasznicowa nieco wcześniej
podała im po odrobinie koniaku.
Po zorientowaniu się, że nie żyją, kompletnie
rozbita i zszokowana przesiedziała
przy zwłokach 37 godzin.
Następnie zeszła Doliną Jaworową
i dotarła na Łysą Polanę, gdzie spotkała
Mariusza Zaruskiego, który po wysłuchaniu
jej relacji natychmiast zorganizował
wyprawę. Ratownikom pozostał
już tylko obowiązek zniesienia zwłok.
Tragedia ta odbiła się szerokim echem,
zaczęto stawiać przeróżne hipotezy
co do -przyczyny ich śmierci, m.in.
otrucie, uduszenie na skutek próżni
powietrznej i inne, lecz żadnej z tych
hipotez nie potwierdziło prowadzone
śledztwo.
W niniejszym artykule poddano analizie
śmiertelne wypadki naszych rodaków,
które miały miejsce na terenie
Tatr Słowackich od 1868 do końca 2015
roku. Ale życie toczy się dalej, kroniki
przyniosą z pewnością informacje
o kolejnych ofiarach, w kolejnych latach.
Tylko w ostatnim, 2015 r. w Tatrach
Słowackich poniosły śmierć 22
osoby, w tym czworo Polaków. Piękna
pogoda, skąpa pokrywa stwardniałego
śniegu, oblodzona skała i utrzymujący
się mróz na przełomie roku 2015 i 2016
przyniosły tragiczne żniwo po obu stronach
Tatr – w ciągu dziesięciu dni aż 14
ofiar śmiertelnych. Z tego 6 osób poniosło
śmierć w przedostatnim dniu 2015 r.
A zatem przytoczone na początku motto
pozostaje ciągle aktualne.■