Ratownictwo Gorskie Nr 1_2017

RATOWNICTWO GÓRSKIE nauka
śmiertelnych maleje, wyjątek stanowią
tu miesiące zimowe, od początku
grudnia do końca kwietnia, kiedy
średnio w każdym z tych miesięcy
zginęło po 15 osób, z których wiele
było ofiarami lawin śnieżnych.
W dziewięciu przypadkach brak jest
daty tragedii. Ilość ofiar śmiertelnych
w poszczególnych miesiącach roku obrazuje
wykres nr 2.
36
nr 1/2017
Charakterystyka ofiar wypadków
śmiertelnych
Wśród ofiar śmiertelnych w rozpatrywanej
grupie 235 Polaków, 179
osób stanowią mężczyźni, 51 osób
kobiety (ok. 21 proc.), natomiast
co do pięciu osób wśród ofiar nie zidentyfikowanych
brak jest w kronikach danych
na temat płci. W przypadku dwunastu
osób nie jest znana ich tożsamość
– dotyczy to głównie najstarszych odnotowanych
wypadków śmiertelnych.
Analizie poddano także wiek ofiar
ustalając poszczególne przedziały wiekowe,
począwszy od dzieci do 10 lat
i dalej co 10 lat do osiemdziesiątego
roku życia. W pierwszym przedziale
wiekowym (do 10 lat) i w ostatnim (powyżej
osiemdziesiątego roku życia) nie
odnotowano ani jednej ofiary śmiertelnej.
Największa ilość ofiar śmiertelnych
to osoby młode w przedziale wiekowym
21–30 lat (89 osób), co stanowi
prawie 39 proc. wszystkich Polaków,
którzy ponieśli śmierć w Tatrach Słowackich.
To prawie identyczny procentowy
udział tej grupy wiekowej
wśród ofiar śmiertelnych jak w Tatrach
Polskich (38 proc.). Przyczyna
z pewnością jest ta sama: ta
grupa wiekowa stanowi najliczniejszą
część wśród turystów i wspinaczy
w Tatrach, zaś młody wiek nie
idący w parze z doświadczeniem
często przyczynia się do podejmowania
nadmiernego ryzyka. Kolejne grupy
wiekowe, w których odnotowano
największą ilość ofiar śmiertelnych
to przedział 31¬–40 lat (35 osób) oraz
przedział 11–20 lat (30 osób), czyli
podobna ilość ofiar w każdej z tych
grup |wiekowych, co również jest zgodne
ze statystykami ofiar śmiertelnych
w Tatrach Polskich. Ilość ofiar śmiertelnych
w poszczególnych przedziałach
wiekowych przedstawiono na wykresie
nr 3.
Wśród ofiar wypadków śmiertelnych,
które zdarzyły się na terenie Tatr Słowackich,
znajduje się 7 osób o najwyższych
górskich kwalifikacjach:
przewodników tatrzańskich i ratowników
górskich. Tę smutną listę otwiera
wspomniany już Klimek Bachleda,
dalej ofiary lawin: Ryszard
Wawro – ratownik Grupy Tatrzańskiej
GOPR, który zginął w kwietniu
1958 r. podczas próby zimowego przejścia
Głównej Grani Tatr, przy wejściu
na Przełęcz koło Drąga, Janusz
Kondyjowski – przewodnik tatrzański,
członek Studenckiego Koła Przewodników
Górskich w Krakowie,
został zasypany pod Rakuską
Czubą w grudniu 1977 r.; Marek Will
– przewodnik tatrzański i ratownik
Grupy Tatrzańskiej GOPR, zginął
podczas samotnej wędrówki porwany
przez lawinę, która zeszła ze
Skrajnej Turni do Doliny Cichej
w listopadzie 1981 r. oraz Józef
Michalec, przewodnik tatrzański,
przewodnik IVBV i ratownik TOPR,
którego przysypała lawina
w Dolince Rumanowej 3 grudnia
2015 r. Wśród ofiar jest też Janusz
Śmiałek – przewodnik tatrzański
i ratownik TOPR, który zginął
we wrześniu 1997 r. podczas patrolu
na dyżurze ratowniczym w Morskim
Oku spadając z Białczańskiej
Przełęczy Wyżniej. Prawdziwym
szokiem dla naszego środowiska
przewodników i ratowników górskich
był tragiczny wypadek Władysława
Cywińskiego – przewodnika tatrzańskiego
i ratownika TOPR, najlepszego
znawcy topografii Tatr, autora 19
tomów szczegółowego przewodnika
po Tatrach, który zginął 12 października
2013 r. spadając z Tępej do Doliny
Złomisk. Dokładna przyczyna wypadku
nie jest znana, lecz biorąc pod
uwagę panujące w tym dniu warunki
(mgła, duża wilgotność, śliska skała)
przypuszczalną przyczyną mogło być
poślizgnięcie.
Miejsca wypadków śmiertelnych
Miejsca wypadków śmiertelnych oraz
ich ilość przedstawia tabela nr 1.
Największą ilość ofiar śmiertelnych
pochłonął Ganek. Było to 14 osób
– wszyscy uprawiali wspinaczkę,
dziesięciu z nich poniosło śmierć na
Galerii Gankowej. W dziesięciu przypadkach
przyczyną był upadek z wysokości,
w trzech skrajne wyczerpanie
oraz w jednym przypadku obryw skalny.
Wśród wymienionych wypadków
największe reperkusje wywołała śmierć
czołowego wspinacza Wincentego
Birkenmajera, który bezpośrednio po
nocy spędzonej w pociągu Poznań
-Zakopane, wyruszył, by ze Stanisławem
Grońskim dokonać pierwszego
zimowego przejścia wschodniego
filara Ganku w kwietniu 1933
r. Zmarł na Galerii Gankowej
z powodu wychłodzenia
i skrajnego wyczerpania.
Kolejne miejsca, gdzie zdarzyło się
najwięcej wypadków śmiertelnych to
Mięguszowiecki Szczyt Wielki i Pośredni,
Lodowy i Mały Lodowy, Żabia
Grań, Łomnica, Dolina Cicha i Grań
Baszt. W pozostałych miejscach
śmierć poniosło po mniej niż 10 osób.
O ile w przypadku Ganku wszystkie
ofiary były taternikami, tu większość
stanowili turyści wysokogórscy.
Sporo wypadków miało miejsce
podczas uprawiania turystyki i wspinaczki
na terenie Tatr Polskich, jednakże
miejsce śmierci znajdowało
się już po stronie słowackiej. To głównie
ofiary odpadnięcia, porwania
przez lawinę lub omyłkowego zejścia
lub zjazdu na nartach ze szczytów
lub grani, przez które przebiega
granica polsko-słowacka. Takie
miejsca, to kolejno od zachodu:
Wołowiec, Czerwone Wierchy, rejon
Kasprowego Wierchu, Świnica,
Cubryna, Mięguszowiecka Grań, Wołowa
Turnia, Żabi Koń, Rysy i Żabia
Grań. Jeśli chodzi o Świnicę, to większość
wypadków śmiertelnych miało
miejsce w Żlebie Blatona opadającym
ze Świnickiej Szczerbiny do znajdującej
się po słowackiej stronie
Doliny Walentkowej. Swą nazwę
żleb zawdzięcza pierwszej śmiertelnej
ofierze tego miejsca, prof. Janowi
Blatonowi, który zginął tu
w czerwcu 1948 r. na skutek poślizgnięcia
na płacie śniegu i upadku z wysokości.
Zdziwienie może budzić fakt, że w tak
łatwo dostępnym miejscu, jakim są
Wodospady Zimnej Wody, poniosło
śmierć aż 4 Polaków. W trzech przypadkach
było to utopienie, w jednym
śmierć na skutek uderzenia pioruna.
Charakter wypadku
Wypadki, w których śmierć ponieśli
Polacy na terenie Tatr Słowackich podzielono
ze względu na rodzaj aktywności
ofiar na: turystyczne, taternickie,
narciarskie, inne oraz nieustalone. Ilość