merged

ISSN 2544-4107 

Nr indeksu: 419427 

Nr gazety 5/2018 (08) 

NATURA&ZDROWIE 

05 

maj 

2018 

cena 4 zł w tym 8% VAT 

Zaradność 

Buszmenów 

str. 7 

Jadalne 

kwiaty 

str. 20-21 

Post - plusy 

i minusy 

str. 7 

. 

Lato 

Rozkwitnij 

majem 

Lecznicze 

zapachy 

str. 6 

Masaż Dotyk 

Motyla 

str. 37 

Polskie 

kryształy 

str. 10-11 

Bezpieczne 

odchudzanie 

str. 17

OKIEM OBSERWATORA ZATRZYMANE W KADRZE 02 

TEMAT MIESIĄCA 

03 

Umówieni 

ze szczęściem 

„Znów przyjdzie maj, a z majem bzy (…)” – tekst tej piosenki, 

śpiewanej niegdyś przez Beatę Kozidrak, sam wkręca mi się do 

głowy z nastaniem wiosny, tej ciepłej, słonecznej zielonej. 

POCZUJ SIEBIE NA WIOSNĘ 

-POWRÓT DO CIAŁA 

Zastanawialiście się kiedyś, co to znaczy być w ciele? Czuć swoje 

ciało? To znaczy być świadomym procesów zachodzących w nim: 

czuć bicie serca, pulsację, ciepło, mrowienie, rozluźnienie i 

odprężenie mięśni, czuć jak klatka piersiowa podnosi się swobodnie 

i opada, gdy oddychamy. Wiecie jak to jest? 

Apogeum nucenia następuje w maju. Nie ważne - w sklepie, na poczcie, w urzędzie, 

w samochodzie, czasem w taksówce – nie wiedzieć kiedy, zaczynam nucić i już. I czuję 

się przy tym rewelacyjnie, jakby dano mi nowe, niczym nie obarczone życie. Jakbym 

czuła szemranie wody w organizmie. Myśli są jasne i konkretne. Kreatywność zwyżkuje 

w zawrotnym tempie a na miejscu nie da się usiedzieć. 

Kolor majowej trawy, drzew i krzewów też nie ma sobie równych, soczystością barwy 

bijąc po oczach, gdzie by tylko nie spojrzeć. I przy kolorach właśnie się zatrzymajmy. Bo 

maj to nad wyraz barwny miesiąc. 

Myślimy inaczej, czujemy, zachowujemy się, mówimy inaczej i nie powinno być w 

tym nic dziwnego, bo też wiosną inaczej się ubieramy. Słońce kojarzy nam się z radością, 

to i w radosne, odważne kolory przyodziewamy się. Energetyczna czerwień, kreatywny 

pomarańcz, chłodzący w upalne, majowe dni zdecydowany niebieski, porywający 

seledyn i kanarkowe zielenie, radosny żółty – feria kolorów dopada nas z każdego 

miejsca, gdzie tylko się pojawimy. I działa tak energetyzująco, że mamy chęć góry 

przenosić. Cele wówczas nowe obieramy, plany snujemy, kierunki podróży wyznaczamy, 

nic nas nie zniechęca, nie drażni, cierpliwość mamy jakąś nadprzyrodzoną jakby. 

A wiecie dlaczego? Bo natura, budząc się wcześniej z zimowego letargu, nie tylko oczęta 

swoje cudne szeroko już otworzyła, ale rozkwita, urodę swoją prezentując ochoczo. 

Pękają pąki na drzewach, kwiatami gałęzie obsypując, sosny i modrzewie nęcą wonią 

iglastych gałęzi a w ogródkach i na działkach pachnie kwieciem, że aż w głowie się zawraca 

czasem. Pająki sieci tkają misterne, w słońcu połyskujące jak przednie formy graficzne, 

brzoza sok daje – wrze życie w każdej komórce flory i fauny. To i w nas siły nowe 

wzbierają. Wiosenne. Nieujarzmione. Tętniące. Chęć do życia przywracające na nowo. 

„(…) I czekać mam na lepsze dni (…)” – nuci się kolejna linijka tekstu. Tylko czemu 

- u licha - na lepsze, skoro majowe niezastąpione są? - zastanawiam się. Co rano budzi 

mnie słońce i świergot ptaków. Tak, ptaków. Bo nie trzeba wcale na wsi mieszkać, czy 

pod lasem, by ptaszyńskie (jak by to rzekła moja córka) trele uszu naszych dotknąć mogły. 

Potem pachnie mi w kuchni majowymi, świeżo zaparzanymi ziołami a herbata 

z forsycji z fiołkami w tak błogi nastrój wprawia, że żadna poranna medytacja tego stanu 

nie przebije. Na dworze ciepło, dzień długi, rwące strumyki burzą się, rozbijając krople 

wody o kamienie. Jest zachwycająco. No to nie rozumiem, na jakie lepsze dni mam czekać. 

Że też nie zauważyłam tego wcześniej, bezmyślnie nucąc melodię piosenki i pomrukując 

tekstem. 

„(…) Znów przyjdzie mi nosić przykrótkie sny (…) – no oczywiście, bo – parafrazując 

utwór Sławy Przybylskiej - skoro wiosna przyszła nie wiem skąd, to co tu robić w taką 

noc? Słowik spać nie daje, „kocham” odmieniają wszyscy, więc gdzie czas na sen? 

Nie zapominajmy, że maj to miesiąc, w którym serca biją goręcej, wrażliwość wzrasta, 

i ta na piękno, i ta na dotyk, i wszelkie czułości a powłóczyste spojrzenia zakochanych 

oczu, spacerujących parkowymi alejkami podnoszą temperaturę bez względu na 

pogodę. 

W dodatku pachnie w ulach słodki miód a wiosenne, majowe burze oczyszczają 

przestrzeń wokół nas perfekcyjnie, lepiej niż biała szałwia. 

W maju jest słodko, świat pachnie szarlotką, bo też jabłko spada z drzewa samo, gdy 

dojrzewa a potem za sprawą magii w kuchni powstają smakołyki godne królewskich 

podniebień. 

Nie ma piękniejszego miesiąca nad maj, no – może wrzesień, bo wtedy się urodziłam, 

ale musiałabym się mocno zastanowić. Dlatego, jeśli w maju zaprosi Was jakiś, choćby 

najmniejszy smuteczek, powiedzcie mu, że jesteście już umówieni ze szczęściem i zamierzacie 

trwać w tym mariażu do końca życia, od czasu do czasu tylko idąc piechotą 

do lata. 

Tekst: Teresa Szczepanek 

Ja wiem jak moje ciało reaguje, gdy czuję lęk, smutek, 

ból, złość, radość, przyjemność. Bycie w ciele pozwala mi 

być obecną i pewną siebie. Wiem czego chcę i potrzebuję. 

Sięgam po to, realizuję swoje cele. Obserwuję emocje, 

nie wchodzę w nie, pozwalam im płynąć. Jestem spokojna, 

trudno mnie wyprowadzić z równowagi. Kiedy jestem 

w ciele, czuję się dobrze, czuję że żyję. 

Różne sytuacje życiowe wybijają nas z naszego ciała, oddzielają 

od niego. W wyniku przytłaczających zdarzeń ciało 

sztywnieje, napinamy barki, zaciskamy gardło, pośladki, 

ciało robi się zimne, energia wycofuje się do środka, tętno 

się zmienia. 

Do ciała możemy wrócić na wiele sposobów. Dla mnie 

jednym z nich jest spontaniczny taniec i świadomy ruch. 

Uwielbiam tańczyć na boso, sama ze sobą, daję się poprowadzić 

ciału. 

Jakiś czas temu odkryłam, że taniec i świadomy ruch 

dają takie same efekty jak ćwiczenia na siłowni, fitness, bieganie, 

jazda na rowerze, joga i im podobne. W spontanicznym 

tańcu jest dowolność – robię to co chcę i jak chcę, podążam 

za głosem ciała i duszy – dodaje mi to siły i energii, 

sprawia przyjemność, daje poczucie satysfakcji i spełnienia, 

czuję się wolna. 

Wiosna sprzyja ruchowi 

Ponieważ na wiosnę wszystko budzi się do życia, to i my 

nabieramy ochoty do działania. Jest to dobry czas, aby zacząć 

tańczyć i ruszać się - samemu, z innymi, według z góry 

określonych kroków, boso, z muzyką lub bez. 

„Dzięki uprawianiu sztuki tanecznej […] ciało jest w lepszej 

formie a umysł bardziej giętki i swobodny” - mawiał Sokrates. 

Tańcząc, poprawiamy koordynację ruchową, kondycję i 

sprawność fizyczną, zwiększamy elastyczność ciała. W wyniku 

ruchu wytwarzane są endorfiny, hormony szczęścia, 

poprawiające nasze samopoczucie po wysiłku fizycznym. 

Poprzez spontaniczny taniec i świadomy ruch możemy 

nauczyć się nowych sposobów wyrażania siebie i podnosić 

poczucie wartości m.in. poprzez zmianę sposobu postrzegania 

własnego ciała. Nawiązując kontakt z ciałem, słuchając 

co komunikuje i podążając za tym czego ciało potrzebuje 

- uczymy się akceptować je, czujemy się w nim coraz 

lepiej i pewniej. Odzyskujemy harmonię i równowagę w 

życiu. Rozwijamy samoświadomość i samoregulację, która 

jest bardzo ważna. Oznacza ona, że rozpoznajemy i rozumiemy 

w jakim stanie pobudzenia jesteśmy i umiemy je 

zmniejszyć i rozładować. Po uwolnieniu napięcia i emocji, 

zarówno przyjemnych jak i przytłaczających, odczuwamy 

odprężenie i satysfakcję, przywrócony zostaje przepływ sił 

witalnych. 

Zdarza się, że po całym dniu pracy jestem zmęczona i poruszona. 

Potrzebuję wtedy rozładowania i ukojenia. Kilkuminutowy 

taniec oczyszcza mój umysł i uwalnia napięcia z 

ciała. Tańczę też w pracy, pomiędzy spotkaniami z klientami, 

gdy coś mnie poruszy, tak w ramach higieny pracy. 

„Taniec jest dla mnie wolnością i ograniczeniem. Uziemieniem 

i odlotem. Radością i gniewem. Jest przestrzenią 

na wszystko co mogę pomieścić i co mogę wyrazić, 

ale też robieniem miejsca na nowe, na eksplorowanie 

nieznanego. Taniec jest tęsknotą mojej duszy – usłyszałam 

kiedyś od jednej z moich klientek, Kasi. 

Terapia tańcem i ruchem? 

Tańczymy dla przyjemności, ale taniec może mieć też 

wymiar terapeutyczny. Wiele wspomnień przechowywanych 

jest w naszym ciele w pamięci komórkowej. Poprzez 

pracę z ciałem i świadomy ruch możemy dotrzeć 

do wspomnień, które wyparliśmy, emocji, które stłumiliśmy, 

a które mogą być przyczyną fizycznych i emocjonalnych 

zaburzeń takich jak np.: napięcie mięśniowe, sztywność, 

znieruchomienie ciała, objawy psychosomatyczne, 

problemy z wyrażaniem emocji, trudności w nawiązywaniu 

relacji i komunikowaniu się. 

Wspomnienia okresu wczesnodziecięcego nie mają 

pamięci werbalnej i powiązane są z ruchem i odczuciami. 

Dzięki pracy z ciałem docieramy i uzdrawiamy doświadczenia 

z najwcześniejszych okresów życia. 

Gdy małe dziecko wyciąga rączki do mamy a ona nie 

reaguje i wycofuje się, bardzo często dziecko napina ramiona 

i barki. Nie będzie więcej wyciągać rączek, bojąc 

się odrzucenia. To napięcie ramion i barków może towarzyszyć 

osobie w życiu dorosłym do mementu kiedy nie 

uwolni zblokowanej w tym miejscu energii. 

Taniec i ruch od tysięcy lat były sposobem na porozumiewanie 

się. Człowiek tańczył, aby wyrazić lęk, złość, radości 

– dzięki temu pozbywał się napięcia i dawał ujście 

energii, która była związana z danymi uczuciami. Służył 

też taniec do leczenia i wypędzania choroby z ciała, 

przywoływania deszczu. Niektóre kultury tańczą również 

wtedy, gdy ktoś umiera. 

Zbędne wymówki 

Stosujemy wiele wymówek, by nie tańczyć. Mówimy 

sobie: nie umiem, nie mam siły, nie mam gdzie, nie mam 

czasu, jestem zbyt stary, nieśmiały, wstydzę się. 

Każdy potrafi tańczyć! Wystarczy, że będziemy poruszać 

dłonią, nogą czy inną częścią ciała w rytm muzyki. 

Możemy też delikatnie się bujać, zmieniać ciężar ciała z 

jednej nogi na drugą. Nieważne jak to robimy – istotne 

jest, że świadomie podążamy za ruchem naszego ciała. 

Nie musicie wierzyć mi na słowo, sami spróbujcie. Wyznaję 

zasadę uczenia się przez doświadczenie, dlatego 

zapraszam Was teraz do tańca i świadomego ruchu. 

Przeczytajcie wskazówki zanim wykonacie zaproponowaną 

aktywność. 

PRAKTYKA 

Włącz ulubioną muzykę. Stojąc w miejscu zacznij 

powoli się poruszać. Rozruszaj najpierw głowę i po 

kolei: barki, dłonie, kręgosłup od kości ogonowej po 

pierwszy krąg szyjny, biodra, kolana i stopy. Wyobraź 

sobie, że jesteś trzciną, która porusza się na wietrze. 

Do miejsc, w których odczuwasz sztywność i napięcie 

skieruj oddech i poczuj jak napięcie puszcza a mięśnie 

rozluźniają się. Zacznij powoli poruszać się po podłodze. 

Do stóp niech dołączą ręce i dłonie. Badaj nimi 

przestrzeń dookoła. Poruszaj całym ciałem, zmieniaj 

tempo, ale nie przerywaj ruchu. Pozwól, aby wyłoniło 

się to, co chce się wyłonić. Pozwól swojej energii płynąć. 

Niech ciało Cię prowadzi. 

Wskazówka 

Możesz zamknąć oczy, ale lepiej pozostawić je 

otwarte. Wszystkie ruchy wykonuj w bezpiecznym 

dla Ciebie zakresie. Puść myśli, niech swobodnie płyną 

– za każdym razem, gdy zauważysz, że odpłynąłeś 

myślami, wróć uwagą do ciała. Nie zastanawiaj się jak 

to wygląda. Nie ma dobrze, nie ma źle - jest jak jest. 

Wraz z wydechem uwalniaj napięcia, opór, niechęć, 

wstyd. Przywitaj wszystko co się pojawia a potem 

puszczaj to. Najlepiej zacząć do wolnego tempa, aby 

rozluźnić mięśnie i przygotować ciało, potem możesz 

przyspieszać i zwalniać – tak jak potrzebujesz tego 

w danym momencie. Cały czas oddychaj - wdech nosem, 

wydech ustami. Poczuj jak napięcie się zmniejsza 

i poprawia się Twoje samopoczucie. 

Tekst: Marta Targońska, www.MartaTargonska.pl

WYWIAD 04 05 

Esencje zamknięte w kropli 

REKLAMA 

Mają właściwości prozdrowotne, przepięknie pachną i wspaniale 

smakują.Doskonale wpływają na emocje. Ich szerokie spektrum 

działania sprawia, że chcemy wiedzieć o nich coraz więcej. 

Olejki to, Twoim zdaniem, dzieło starożytnych kultur? 

Źródła historyczne dowodzą, że ludzie posiedli umiejętność 

oddzielania substancji pachnących od surowca roślinnego 

już 5000 lat przed Chrystusem. Wiemy, że w wykopaliskach 

dotyczących starożytnych kultur znajdowano resztki 

pachnących olejków i maści. To, o czym starożytni intuicyjnie 

wiedzieli - czyli, że olejki eteryczne wywołują w ciele reakcje 

i mogą wpływać na emocje i nastrój - udowodniono 

naukowo dopiero w latach 90. XX w. Wtedy też pojawił się 

termin aromaterapia - korzystanie z sił natury ukrytych w 

naturalnych, roślinnych olejkach eterycznych 

Jak to się stało, że się nimi zajęłaś i specjalizujesz się 

w tej tematyce? 

Ich obecność zawdzięczam przyjaciółce z dzieciństwa. 

Mniemam, że w życiu z tym co wartościowe i najlepsze 

przychodzą do nas przyjaciele. 

Z początku podeszłam do nich „zadaniowo” i kupiłam z 

myślą o moich dzieciach mieszankę odstraszającą owady 

i kleszcze, chcąc zamienić szkodliwe, chemiczne spraye na 

preparat naturalny i bezpieczny. Byłam zaskoczona, że coś, 

co ma odstraszać, może tak przepięknie pachnieć! Ciągle 

wąchałam ją i wcierałam sobie dla przyjemności. 

A potem olejki rozgościły się u mnie na dobre i z radosnym 

zdumieniem dostrzegam niezliczone możliwości ich 

zastosowań w życiu codziennym. 

Mają silne właściwości przeciwdrobnoustrojowe, wspomagają 

w przypadku infekcji, łagodzą wiele różnych dolegliwości 

np. bólowych czy trawiennych. Nie do przecenienia 

jest jednak ich wpływ na uczucia i emocje. 

Na jakiej zasadzie działają i jak wybrać ten odpowiedni 

dla siebie? 

Wpływają na nasz mózg przez układ węchowy. Zmysł 

węchu jest najbardziej czuły, a bodźce węchowe są najszybciej 

przenoszonymi do mózgu bodźcami zewnętrznymi, 

dlatego reakcje na zapachy olejków w sferze psychicznej 

są szybkie i mocne. Większość reakcji człowieka na zapachy 

ma charakter podświadomy i skojarzeniowy, a wspomnienia 

związane z zapachami są najtrwalsze i najintensywniejsze. 

Zapachy przywołują je, a wspomnienia budzą 

różne emocje. Ponieważ każdy z nas ma inne doświadczenia 

życiowe, u każdego reakcja na dany zapach będzie 

inna. To bardzo indywidualna sprawa, poza tym jeden i ten 

sam olejek może w różnych momentach naszego życia wywołać 

u nas różne wrażenia. 

Każdy ma swój niepowtarzalny skład chemiczny, który 

decyduje o jego właściwościach i jest związany z czę- 

Anita Kornacka 

Mama trójki dzieci, żona, miłośniczka natury oraz 

prostych i naturalnych rozwiązań dla zdrowia, urody 

i dobrego samopoczucia. Prowadzi warsztaty, na których 

propaguje wiedzę o olejkach eterycznych klasy 

terapeutycznej, które mają właściwości prozdrowotne, 

przepięknie pachną i wspaniale smakują. Jako 

amator dobrego jedzenia ceni sobie bardzo ich zastosowanie 

kulinarne i chętnie z niego korzysta. 

Więcej na stronie: www.aromaandtaste.dotoils.pl 

ścią rośliny, z której został pozyskany. I tak: olejki miętowe 

mają działanie energetyzujące, orzeźwiające i poprawiające 

nastrój, kwiatowe - tonizujące i uspokajające, cytrusowe 

poprawiają nastrój i podnoszą na duchu, te pozyskane 

z drzew, ziół i traw równoważą emocje, koją i odświeżają, 

a z przypraw korzennych rozgrzewają. Chcąc uzyskać określony 

efekt, możemy wybrać olejek, który najlepiej odpowiada 

naszym aktualnym potrzebom. 

A Twoje ulubione? 

To mieszanki dedykowane konkretnym stanom emocjonalnym. 

Na przykład mieszanka z delikatnych kwiatowych i 

drzewnych olejków eterycznych Console przynosi ulgę po 

stracie, a kompozycja olejków z drzew i ziół Forgive pomaga 

uporać się z gniewem i poczuciem winy lub zdrady. Są 

też kompozycje bardzo radosne, np. mieszanka cytrusowa 

i przyprawowa Cheer, przywracająca optymizm i radość 

oraz takie jak Motivate, którymi możemy się wspomóc np. 

przed wystąpieniem publicznym lub egzaminem. Ponieważ 

mieszanki te są dostępne również w bardzo wygodnych 

sztyftach, można ich używać jako perfum. 

Perfumy, powiadasz? A inne zastosowanie w kosmetyce? 

Jeżeli mowa o perfumach, to na myśl przychodzą mi od 

razu inne zastosowania dla piękna i urody. Olejki wspaniale 

sprawdzają się w dbaniu o wygląd. 1 - 2 kropelki odpowiedniego 

olejku dodane do szamponu, toniku lub kremu 

do twarzy wspaniale pielęgnują skórę i włosy, a dodane 

do żelu pod prysznic zapewnią dodatkowo przepiękny 

zapach w całej łazience. W ogóle są fantastycznym, naturalnym 

rozwiązaniem dla domu w różnych obszarach: można 

własnoręcznie wykonać przy ich użyciu odświeżacze powietrza 

lub domowe środki czystości i przestać wdychać 

szkodliwą chemię. 

Ciebie w olejkach urzekła ich niekoniecznie znana 

strona… 

To prawda. Uwielbiam jeść i eksperymentować w kuchni, 

dlatego, gdy dowiedziałam się, że można ich używać do 

aromatyzowania potraw, rozpaliło to moją wyobraźnię. Zaczęłam 

ostrożnie od aromatyzowania oliw, miodów i sosów 

do sałatek. Potem przyszedł czas na zupy z kolendrowymi 

grzankami i inne dania. Kropelka olejku z limonki w deserze 

z nasion chia powoduje, że z powodzeniem można zrezygnować 

z jakichkolwiek innych dodatków, a pstrąg smażony 

polany roztopionym na tej samej patelni masłem z 

kropelką olejku cytrynowego i rozmarynowego nie ma sobie 

równych. Już się cieszę na lawendowe lody i orzeźwiające 

wody smakowe latem. 

Na co warto zwrócić uwagę? 

Pamiętajmy, że olejki eteryczne to bardzo silnie skoncentrowane 

substancje, dlatego należy się z nimi obchodzić 

bardzo ostrożnie i przestrzegać żelaznych zasad stosowania. 

Spożywać wolno tylko te dopuszczone do użytku 

wewnętrznego. Używajmy olejków z roślin, których liście, 

owoce i inne części zwykle wykorzystujemy w kuchni. Poza 

tym w przypadku olejków więcej nie znaczy lepiej. Czasem 

jedna kropelka za dużo może spowodować, że potrawa będzie 

po prostu niejadalna. W przypadku olejków tak silnych 

jak oregano do nadania smaku potrawie wystarczy zanurzony 

w nim koniuszek wykałaczki. 

Prowadzisz warsztaty, na których zarażasz aromaterapią… 

To prawda. Dzielę się wiedzą. Zachęcam do korzystania z 

sił natury zamkniętych w kropelkach olejków. Dajmy się zaskoczyć 

ich dobroczynnemu działaniu i nieograniczonym 

możliwościom zastosowań. 

Rozmawiała: Teresa Szczepanek

ŚWIADOMIE DLA ZDROWIA 06 DOOKOŁA ŚWIATA 

07 

Z Hellingerem pod rękę 

13 lat temu koleżanka zabrała mnie na inspirujący 

warsztat. Zupełnie nie wiedziałam co 

to będzie, a ona nie potrafiła wytłumaczyć. 

Po zajęciach wiedziałam już, że tego wytłumaczyć 

się nie da. Tego trzeba doświadczyć. 

Metoda, którą pracowaliśmy na zajęciach to ustawienia 

systemowe Berta Hellingera. 

Jest fenomenologiczna. Fenomen wiedzącego pola zaskarbia 

jej coraz więcej zwolenników, choć rośnie też grono 

osób, które ją atakują. Kiedy z nimi rozmawiać, najczęściej 

osobiście nie brali udziału w tym doświadczeniu, ale 

słyszeli na ten temat coś niesamowitego i na tym tle zbudował 

się ich lęk i opór. Dlatego najlepiej poddać ocenie 

osobiste doświadczenie. 

Jak to działa 

To naprawdę metoda niesamowita. Jeśli chodzi o mnie, 

po prostu zakochałam się w niej. Nieustająco jestem pod 

wrażeniem jej prostoty i efektywności. 

Odkrywa ukryte dynamiki, którym podlegają nasze życie 

i los, wybory i zachowania na poziomie nieświadomym. 

To co nieświadome zostaje ujawnione i dzięki temu możemy 

wyjść z uwikłań, schematów, które były dla nas destrukcyjne. 

Ustawienia systemowe to zauważenie, że w naszym życiu 

jesteśmy współzależni. Inni ludzie, sprawy i emocje, które 

tym sprawom towarzyszą, tworzą sieć współzależności. 

Działa to jak system naczyń połączonych. Akcja i reakcja. 

Jeśli coś dzieje się z jednym elementem, pozostałe reagują. 

Na te reakcje tworzą się kolejne reakcje i tak - przez pokolenia. 

To znaczy, że znaczące wydarzenie, które ma wpływ 

na życie klienta mogło wydarzyć się nawet kilka pokoleń 

wstecz. Epigenetycy zauważają, że po przodkach dziedziczymy 

nie tylko geny, ale też pamięć o lęku, skłonność do 

zaburzeń psychicznych i chorób somatycznych - trauma rodziców 

wpływa na dzieci i kolejne pokolenia. 

Na szczęście korzystając z wiedzącego pola możemy odkryć 

co to za historia, ujawnić ją i emocje jakie jej towarzyszyły, 

i poszukać dobrego rozwiązania. Emocje klienta, jego 

świadomość i percepcja rzeczywistości zmieniają się. I to 

natychmiast. 

Wiedzące pole prowadzi do niesamowitych odkryć podczas 

ustawień rodziny: reprezentanci „elementów” systemu 

odczuwają doznania z ciała np. ból fizyczny i emocje - jak 

się okazuje zgodne z tym, co przeżywał dany członek rodziny 

- wykazują się wiedzą o rodzinie, mimo że przed albo w 

czasie ustawienia nie otrzymali żadnych informacji. W czasie 

pracy, z tyłu głowy towarzyszy nam zawsze zdanie „nie 

WIEDZĄCE POLE BERTA HELLINGERA A POLE 

MORFOGENETYCZNE RUPERTA SHELDRAKE`A 

W wiedzącym polu reprezentanci mają dostęp do wiedzy 

i uczuć osób, których miejsca zajęli. Nawiązują kontakt 

z głębszą warstwą lub prawdą związków w obcym systemie. 

Sheldrake, twierdzi, iż istnieje coś w rodzaju zbiorowej 

pamięci – pole morfogenetyczne, pozwalające nam czerpać 

wiedzę. 

wiem dlaczego, ale czuję że…” - to uwalnia nas od procesu 

intelektualizacji, nie musimy szukać w pamięci danych, 

analizować ich, porównywać z doświadczeniem itp. Nasza 

uwaga i koncentracja przenosi się na odczucia z ciała, wrażenia 

i emocje. Nogi same niosą i reprezentanci ustawiają 

się - symbolicznie odwzorowując mapę relacji i struktury 

systemu klienta. 

USTAWIENIA ORGANIZACYJNE 

W tym przypadku ustawia się zasadnicze elementy 

struktury firmy – działy, zarząd, potencjalnych klientów, 

dostawców, projekty itp. Ustawienie pozwala odkryć 

ukryte dynamiki, które tu występują, a których 

wpływ może decydować o sukcesie lub upadku firmy. 

Skutkują również w przypadku systemów, takich jak 

nasza praca, pieniądze, cele. 

„Porządki miłości, czyli być sobą i żyć swoim 

życiem”, 

Udział w ustawieniach systemowych pozwala odnowić i 

uzdrowić więzi z rodzicami, rodzeństwem, dziadkami, kuzynami. 

Co ciekawe, także wtedy, gdy nie mieliśmy kontaktu 

z tymi osobami lub one już nie żyją. Żyją jednak w naszej 

pamięci świadomej i nieświadomej, i stanowią część 

naszego wewnętrznego świata. Ten świat zawsze możemy 

zmienić, poprawić. To z kolei poprawia jakość naszego życia, 

gdyż te „wewnętrzne postacie” mają na nas wpływ nawet 

wtedy, gdy są fizycznie nieobecne. 

Hellinger mówi: „im bardziej czegoś nie ma, tym bardziej 

to jest”. Zwraca uwagę na ten właśnie aspekt – Wielkich 

Nieobecnych – osób, emocji, historii. Często nieobecnych 

z powodu wykluczenia lub popadnięcia w niepamięć. 

Przywrócenie ich dobrej pamięci, oddanie szacunku ich losowi 

i wkładowi, jaki mieli w przeniesienie życia do kolejnego 

pokolenia, zmienia naszą gotowość do życia w pełni. 

Hellinger mówi: ”bez korzeni nie ma skrzydeł”, zwracając 

uwagę na to iż poczucie tożsamości daje człowiekowi spójność, 

spokój i możliwość do korzystania z pełni własnego 

potencjału. 

Dynamiki naszego systemu rodzinnego mają wpływ nie 

tylko na same relacje w rodzinie - wpływają na wiele aspektów 

naszego życia, począwszy od samopoczucia, relacji z 

ludźmi, przez zdrowie fizyczne, aż po zdolność do osiągania 

sukcesów zawodowych i osobistych. 

Kiedy ustawienie kończy się, klient uzyskuje zrozumienie, 

co zawsze wiąże się z fizycznie i psychicznie odczuwanym 

odbarczeniem i uwolnieniem, poczuciem ulgi, przywróceniem 

energii, lekkością, sprawczością, możliwościami. 

Poczucie tożsamości, więzi z rodziną, rozpoznanie, 

gdzie jest nasze właściwe miejsce, uwolnienie od obciążającej 

historii rodzinnej, którą poprzez nieświadomą lojalność 

nieśliśmy w swoim życiu - jest ważne dla każdego 

człowieka. 

Zwłaszcza, że odkrywamy, iż za każdą taką historią jest 

miłość i życie ze wszystkimi swoimi barwami. Szacunek do 

trudów życia, ceny jaką trzeba było za nie zapłacić, miłości, 

która płynie przez pokolenia jeśli tylko się na nią pozwoli 

- jest wzmacniającym i poszerzającym świadomość doświadczeniem. 

Ustawienia ujawniają, że przejęte mechanizmy, 

obciążenia i uczucia są właśnie związane z naszą głęboką, 

choć najczęściej nieuświadomioną miłością do rodziny. 

Od czasu kiedy po raz pierwszy pojawiłam się na ustawieniach 

minęło kilkanaście lat, a sama metoda ewoluowała, 

dlatego klient może spotkać się z różną jakością pracy. 

Jedni terapeuci pracują w ciszy, u innych korzysta się ze 

słów, niektórzy wykorzystują dodatkowo rekwizyty, bębny 

bądź misy, łączą ustawienia z innymi technikami pracy terapeutycznej 

i rozwojowej. Oczywiście każdy prowadzący 

jest inny, dlatego u jednych metoda ta ma wydźwięk coachingowy, 

u innych psychoterapeutyczny, czy wręcz mistyczny. 

Każdy klient może dzięki temu znaleźć taką formę 

pracy, która najbardziej mu odpowiada do czego gorąco 

zachęcam. 

Tekst: Dorota Kraszewska www.dorotakraszewska.pl 

Fb Coaching Ustawień Systemowych MYSKY 

DOROTA KRASZEWSKA-SKOCZKOWSKA 

Ukończyła kurs ustawień systemowych metodą Berta 

Hellingera w 2006 r. Absolwentka kursów The Fundamentals 

and The Essentials of Systemic Coaching 

and Constellations training facilitated by John Wittington 

approved by The International Coaching Federation. 

Jako trener i coach rozwoju osobistego działa 

od 1996 roku. 

Buszmeni - życie 

w zgodzie z naturą 

Budząca się do życia przyroda wywołuje w nas pragnienie wyrwania się z codziennej 

rutyny i powędrowania hen przed siebie, tak jak niegdyś czynili nasi przodkowie. 

W dzisiejszych czasach do takich nomadów należą Buszmeni, żyjący w harmonii 

z naturą. 

Jak wykazały badania genetyczne, Khoisan z południa Afryki są najstarszym ludem świata. 

Europejczycy nadali hodującym bydło Khoi lekceważącą nazwę Hotentotów, czyli Jąkałów. 

Zaś plemiona zbieraczy i łowców określali mianem Buszmenów. Obecnie Khoisan często 

mówią o sobie: Buszmeni. Radzą sobie doskonale w trudnych, pustynnych warunkach. 

Do skorup jaj zbierają rosę. Zakopują je na swoich szlakach myśliwskich. Są wytrwałymi 

wędrowcami. Polując na zwierzęta, potrafią w ślad za nimi chodzić nawet przez 40 godzin, 

aż zwierzę padnie z wyczerpania. Wtedy używają oszczepu. Takie łowy Buszmeni nazywają 

wielkim tańcem, podczas którego łowca jednoczy się z ofiarą. W trakcie polowań mężczyźni 

rzadko piją i jedzą, przeżuwają tylko kawałki kaktusa hoodia, który zmniejsza głód 

i pragnienie. Podczas największego upału potrafią znaleźć korzenie zawierające wodę lub 

soczyste melony tsamma, rosnące nad nurtami podziemnych rzek. Pomimo trudnych, pustynnych 

warunków wcale się nie męczą. Długo śpią, korzystają z wolnego czasu, w którym 

opowiadają legendy i mity, tańczą i śpiewają. Poza tym są w ciągłym ruchu, przemieszczają 

się w miejsca, gdzie mogą znaleźć świeżą roślinność, dostęp do wody i zwierzyny 

łownej. Na zdobywanie pożywienia poświęcają 12 do 19 godzin tygodniowo. Kiedy 

ich pytać, dlaczego nie uprawiają roli, mówią, że na świecie jest wystarczająca ilość orzeszków 

mongogo. Ich dieta jest bardzo urozmaicona i zdrowsza niż innych plemion żyjących 

z rolnictwa. Dzięki temu wędrowcy pustyni są odporni na wiele chorób. Nie rezygnując z 

udogodnień cywilizacji, również i my możemy wiosną zamienić się w myśliwych i łowców. 

Polujmy z aparatem fotograficznym na piękne widoki i zabawmy się w łowców wrażeń. 

Historia postu 

Post oznacza dobrowolne powstrzymanie się od jedzenia lub od spożywania pewnych 

rodzajów pokarmów, na przykład mięsa przez określony czas. Pości się przede 

wszystkim z przyczyn religijnych. Praktyki takie znane są wszystkim rozwiniętym religiom 

świata. 

Historia postu związana jest z dawnymi czasami, kiedy mięso było jedzeniem luksusowym 

i odświętnym. Spożywano je rzadko i zawsze kojarzyło się z wystawną ucztą. Z tego względu 

codzienny posiłek bywał skromny, wręcz głodowy. Składał się z chleba i pieczonej ryby. 

Według Starego Testamentu okazją do postu były żałoba i pokuta. Poszczono po śmierci 

bliskich i w dniach klęski narodowej. U Żydów obowiązywał i jest tak nadal w pokutny Dzień 

Przebłagania, czyli Jom Kippur. Jest to czas pojednania z Bogiem i naprawy wyrządzonej innym 

krzywdy. Pierwsi chrześcijanie pościli sporo. Każdego tygodnia w tak zwane dni stacyjne: 

środy i piątki. Znany nam dziś czterdziestodniowy Wielki Post pojawiał się stopniowo. 

Najpierw był całodniowy w Wielki Piątek, potem 40 dniowy. Średniowiecze było okresem 

sukcesywnego łagodzenia praktyk postnych. Zanikły one we środy i soboty, uległ skróceniu 

post adwentowy. Dopuszczono spożywanie w tym okresie ryb i nabiału. 

W islamie głodówka należy do podstawowych obowiązków muzułmanina. Jest czasem 

nawrócenia i solidarności z współwyznawcami. Okazją do postu dla wyznawców hinduizmu 

są doroczne święta i ważne wydarzenia, jak na przykład narodziny syna. Buddyzm, podobnie 

jak hinduizm, widzi w nim jedną z podstaw drogi do duchowego wyzwolenia. Każdemu 

postowi powinna towarzyszyć modlitwa, bez niej jest on tylko zwykłą dietą. Pości się w 

konkretnej intencji, na przykład uzdrowienia, znalezienia dobrej pracy. Dodatkowymi atutami 

głodówki są: regeneracja, witalizacja i odmłodzenie organizmu. Przeciwwskazania to: 

poważne choroby wieku dojrzałego jak: cukrzyca, gruźlica, nowotwór czy nadczynność tarczycy. 

Pościć nie mogą też najmłodsi, których organizmy cały czas się rozwijają, także kobiety w 

ciąży i mamy karmiące. 

• CIEKAWOSTKI • 

Koncern farmaceutyczny Phytopharm zapewnił sobie prawa 

do hamującego apetyt preparatu z kaktusa hoodia, Jednak 

prawie 100 tysięcy Khoisan wynajęło adwokata, który zagroził 

oskarżeniem firmy o piractwo biologiczne. Koncern 

chciał wykorzystać prastarą wiedzę afrykańskiego ludu, nie 

zapewniwszy mu żadnego udziału w dochodach. Rzecznik 

firmy tłumaczył się tym, że w jego opinii wszyscy Buszmeni 

już dawno wymarli. Ostatecznie Khoisan uzyskali prawo do 

8% zysków ze sprzedaży produktów z kaktusa. 

❖❖❖❖❖❖ 

Buszmeni posługują się językami, w których istnieją charakterystyczne 

klikające i mlaskające dźwięki. Wytwarzane są 

ruchem ssącym warg i języka. Mlaski są trudnymi do opisania 

i wymówienia dźwiękami. Inne grupy etniczne stopniowo 

utraciły mlaski. Niektórzy naukowcy uważają, że są one reliktami 

pierwotnego języka ludzkości. Zdaniem innych badaczy, 

Buszmeni dopiero później wykształcili te dźwięki, ponieważ 

były one użyteczne przy porozumiewaniu się zbieraczy i 

myśliwych na rozległych pustyniach. 

❖❖❖❖❖❖ 

Badania archeologiczne świadczą, że Khoisan przed 44 tysiącami 

lat stworzyli pierwszą nowoczesną społeczność na 

świecie, najstarszą kulturę zbieraczy i łowców. W grocie, położonej 

w górach Lemombo, odkryto koraliki wykonane ze 

skorup jaj strusich oraz kości oznaczone nacięciami, służące 

zapewne do liczenia lub do mierzenia czasu. Bardzo podobne 

przedmioty stosowane są obecnie przez Khoisan. W jaskini 

natrafiono także na wosk pszczeli z tego okresu. Jest to najstarszy 

znany do tej pory wosk wykorzystywany przez ludzi. 

W czasie postu jedynym dozwolonym produktem 

odzwierzęcym, przynależnym wszystkim klasom, były 

ryby. Postrzegano je jako czyste i wolne od grzechu istoty 

ze względu na to, że tylko one przetrwały biblijny potop. 

Dodatkowo wierzono, zgodnie z medycyną humoralną, 

że mięso, zwłaszcza czerwone, dodaje gorąca ciału 

i umysłowi. To z kolei sprzyjało łatwiejszemu poddawaniu 

się grzesznym żądzom. Ryby miały wprowadzać 

zimno, które studziło wszelkie popędy i miało sprawiać, 

że człowiek stawał się bardziej odporny na pokusy 

i podszepty złego ducha. Odpowiednimi do spożycia 

były również zwierzęta w jakikolwiek sposób związane 

z wodą. Za postne danie uważany był grillowany ogon 

bobra. Jadano kasze, chleb i warzywa. 

Może się nam wydawać, że dzisiaj post odszedł w zapomnienie. 

Jednak zwyczaj ten jest mocno utrwalony 

w naszej świadomości. Jeszcze kilka wieków temu, gdy 

pojawiały się wielkie zagrożenia, głowy państw zalecały 

wszystkim obywatelom, by pościli w intencji kraju. W 

Anglii zarządzano taką modlitwę w czasie wojen napoleońskich 

i podczas drugiej wojny światowej. W Stanach 

Zjednoczonych Lincoln poprosił o nią Amerykanów w 

trakcie wojny secesyjnej. Współcześnie post odkrywają 

na nowo osoby przekonane o jego znaczeniu dla rozwoju 

życia duchowego. Modę zwiększa też zainteresowanie 

chrześcijan obrządku zachodniego praktykami Kościoła 

Wschodu, który do dziś zachował tradycję postów. 

Tekst i zdjęcia: Ewa Ślęzak

REKLAMA 

REKLAMA 

08 PASJE 

09 

Z myślą o innych 

Cool Kids 

Zdjęcia: Monika Strzemińska 

Czy zastanawiałeś się kiedyś jak wyglądałoby 

Twoje życie, gdybyś nie mógł rozwijać swoich pasji? 

Czy próbowałeś kiedyś wyobrazić sobie jak by to było, być 

w skórze takiej osoby, codziennie budząc się z myślą, 

że chciałbyś odkryć coś nowego, a nie możesz? 

Nikogo nie trzeba przekonywać o tym, że bez pasji życie 

niewiele jest warte. To one wypełniają naszą codzienność 

i pozwalają nam kształtować charakter. Realizujemy 

je w rozmaity sposób i cieszymy się, kiedy działanie prowadzi 

nas do celu. 

Właśnie takimi pasjonatkami są dziewczęta z trzech warszawskich 

liceów. Jest ich dziewięć, a dziewiątka to cyfra 

doskonałości. I to już mówi niemal wszystko. 

- Różnimy się od siebie w dużym stopniu pod wieloma 

względami. Inne mamy zainteresowania, inne są nasze 

pasje, różnymi talentami zostałyśmy obdarzone – mówią. 

Uznałyśmy, że chcąc dotrzeć do dzieci w domach dziecka, 

placówkach opiekuńczo-wychowawczych i tych, które 

przebywają w szpitalach, po to, by wyrwać je z nicości, zarazić 

tym, co dla nas interesujące – te różnice między nami 

nie stanowią przeszkody, a wręcz stają się atutem. Wiele 

więcej mamy bowiem do zaoferowania, niż grupa ludzi o 

jednakowych zainteresowaniach – twierdzą. 

A ponieważ los tych, którym płatki róż nie ścielą się pod 

nogami jest dla nich ważny, postanowiły spróbować swoich 

sił i wziąć udział w projekcie, dzięki któremu starają się 

kolorować szare, rutynowe dotychczas, życie innych. 

Wymyśliły projekt społeczny, opracowały od przysłowiowych 

stóp do głów i zarejestrowały się na Platformie dla 

studentów i licealistów do tworzenia własnych projektów 

społecznych o nazwie Zwolnieni z teorii. 

- Każdy, kto zrealizuje swój projekt, zostaje finalistą i 

otrzymuje międzynarodowy certyfikat z zarządzania. 

A jeśli się postarać, można otrzymać tzw. “Złote Wilki” - nagrody 

dla najlepszych projektów w Polsce – opowiadają 

dziewczęta. 

Laureaci Złotych Wilków są wybierani spośród nominowanych 

projektów przez kapitułę składającą się z uznanych 

osobistości polskiego biznesu, mediów i organizacji 

społecznych. 

Postanowiły przełamać stagnację tam, gdzie nie ma warunków, 

a przynajmniej na pierwszy rzut oka nikt ich nie 

widzi – by realizować pasje. Chcą pokazać jak można spędzać 

wolny czas i co pasje potrafią zrobi z życiem człowieka. 

Cool Kids to ich projekt. Jego celem jest 

wspieranie dzieci w rozwijaniu ich pasji. 

– Skupiamy się na tych, które nie mają na co dzień tak 

dużego dostępu do zajęć rozwijających drzemiące w nich 

umiejętności. Zdaniem dziewcząt, rozwijanie zainteresowań 

oraz odkrywanie talentów od najmłodszych lat jest 

niezwykle istotne, więc postanowiłyśmy zorganizować 

warsztaty taneczne i ogólnorozwojowe. Chcemy umożliwić 

młodym osobom zapoznanie się z czymś, co może stać 

się ich pasją na dłużej, a jednocześnie sprawiać im radość. 

I faktycznie, podczas zajęć na dziecięcych twarzach często 

pojawia się uśmiech. Nasi podopieczni śmieją się, pokazują, 

że aktywność sprawia im frajdę - opowiadają dziewczęta. 

- Uśmiech osoby, która wcześniej była smutna i przygnębiona 

jest dla nas nieoceniony – mówią. – Świadczy o tym, 

że nasza praca zachęca do działania i sprawia, że ludzie są 

bardziej optymistyczni. Motywuje nas to do dalszego działania 

– przyznają. 

Starają się poprowadzić zajęcia w sposób oryginalny 

i niekonwencjonalny, aby jak najbardziej pobudzić wyobraźnię 

dzieci oraz otworzyć je na nowe doświadczenia. 

Przynoszą rozmaite rekwizyty uczą różnych stylów tańca 

(takich jakimi dana grupa jest zainteresowana np. chłopcy 

hip-hop, dziewczynki podstawy baletu), są naturalne i oddane 

tym, do których adresują swoje zajęcia. 

Na koniec chcą zorganizować dwa eventy, będące 

zwieńczeniem ich pracy z dziećmi. Obydwa wydarzenia 

(bal z pokazami przygotowanej choreografii i występ przed 

mistrzostwami w piłce nożnej juniorów domów dziecka) 

stanowiłyby okazję do zaprezentowania przez najmłodszych 

tego, czego się nauczyły. - Zależy nam na tym, żeby 

po warsztatach wszyscy nasi podopieczni poczuli się ważni 

i zrozumieli, że w żadnym stopniu nie są gorsi od innych, 

i tak jak oni mogą spełniać swoje marzenia. 

Czy może być coś bardziej szczytnego? Dziewczęta z 

warszawskich liceów wiedzą, że być dla innego człowieka, 

zwłaszcza takiego, dla którego życie nie jest zbyt łaskawe, 

to niemała umiejętność. Tym bardziej cenne jest to, czego 

się podjęły. 

Tekst: Teresa Szczepanek

LITOTERAPIA 10 LITOTERAPIA 

11 

KRYSZTAŁ GÓRSKI 

-KAMIEŃ 

JASNOŚCI 

I ŚWIATŁA 

JUŻ PLATON POWIADAŁ, ŻE BÓG PRZEJAWIA SIĘ W BUDOWIE GEOMETRYCZNEJ. TA OTO 

WŁAŚCIWOŚĆ ENERGII TWÓRCZEJ OWEGO WIELKIEGO BUDOWNICZEGO JAWI SIĘ 

NAJDOSKONALEJ W RYTMICE FORM MINERALNYCH. MÓWIĄC SYMBOLICZNIE 

– W GEOMETRYCZNYCH FORMACH KRYSZTAŁÓW WIDZIMY ODBLASK PLANU BOŻEGO. 

TYLE FILOZOFIA. A CO MY, WSPÓŁCZEŚNI, NA TO? 

Od tysięcy lat kryształy - z całym ich królestwem - budziły 

w ludziach zachwyt i podziw. Nie wszyscy wiedzą, że kryształowe 

soczewki znalezione zostały w ruinach budowli powstałych 

blisko 4000 lat przed naszą erą, a kwarc po dziś 

dzień używany jest do produkcji soczewek niezbędnych 

do pracy specjalistycznych przyrządów optycznych. 

Australijscy aborygeni i mieszkańcy Nowej Gwinei używali 

kryształów do zaklinania deszczu a Indianie amerykańscy 

twierdzili, że są one komórkami mózgu Matki Ziemi. 

Zegarki kwarcowe wzięły swą nazwę od kryształów kwarcu, 

stanowiących podstawę ich mechanizmu. Tak moglibyśmy 

wyliczać w nieskończoność, bo też rola kryształów 

w naszym życiu jest niebagatelna. 

W starożytności wierzono, że kryształy są zastygłym 

światłem lub też świętą wodą zesłaną na ziemię przez bogów. 

Istnieje przekonanie, że pojawiły się miliony lat temu, 

wówczas, kiedy powstawał świat i są częścią wielkiego cyklu 

rozwojowego Ziemi. Mówi się o Atlantydzie i wcześniejszej 

cywilizacji Lemurian, którzy opuszczając Ziemię, 

pozostawili olbrzymie kryształy a w nich wiedzę o Ziemi 

ukryli. Olbrzymie, zaczęto odkrywać w latach 70. ubiegłego 

stulecia. 

Cokolwiek sobie myślicie, kryształy śpiewają i przemawiają 

do człowieka, a gdy pragną z nami pozostać, lśnią i 

połyskują. Wnikają w nasze życie w magiczny sposób. 

Klasyfikowane według regularności ułożenia atomów, 

zachwycają swoimi formami, skądkolwiek by nie pochodziły. 

Regularne, trygonalne, heksagonalne, rombowe, 

jednoskośne, trójskośne – oto sześć podstawowych kształtów, 

tworzących boki kryształów. 

Z jednym i dwoma wierzchołkami, lewo i prawoskrętne, 

kryształy nadajniki i odbiorniki, tęczowe, fantomowe, 

bliźniaki, tworzące skupiska ( zwane szczotkami ) – rozmaite. 

Oddziałują na nas, na przestrzeń, w której się znajdujemy, 

żyją, tworzą rodziny, pomagają człowiekowi od zarania 

dziejów. 

NA GRANICY JEGŁOWEJ 

I KRZYWINY 

KRYSZTAŁOWA CZASZKA 

Frank Dorland - autorytet w sprawie cięcia i szlifowania 

kryształów – zetknął się ze słynną kryształową czaszką 

z Mitchell-Hedges (podobną do tej z British Museum). 

Zauważył, że jeśli zbliżymy dłonie do czaszki, poczujemy 

mrowienie podobne jak przy przepływie prądu 

elektrycznego. Możemy zobaczyć poruszające się wewnątrz 

kształty i cienie, usłyszeć głosy i muzykę. Zdał sobie 

sprawę, że czaszka została wyrzeźbiona, by dzięki 

światłu stwarzać serię optycznych złudzeń. Fascynacja 

i pragnienie, by dowiedzieć się więcej na temat tego 

zjawiska skłoniły go do porzucenia konserwacji zabytków 

i zajęcia się biokrystalografią - studiami nad strukturą 

kryształu. 

Pamiętam, kiedy dawno temu rozmawiałam z profesorem 

Jerzym Żabą, kierownikiem Katedry Wydziału Geologii 

Podstawowej Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu, który 

opowiadał mi – o czym pisał w swoich publikacjach – że 

istnieją przesłanki, pozwalające twierdzić, że kryształy górskie 

z Jegłowej używane były do wyrobu ozdób już w czasach 

prehistorycznych. Od połowy XVII do końca XVIII wieku 

prowadzono w Jegłowej eksploatację tego minerału 

jako surowca do wyrobów artystycznych. I nic dziwnego, 

bo spotyka się tam kryształy idealnie przeźroczyste i równie 

idealnie zakończone, jedno i dwustronne, o ciekawych 

zrostach. 

Osobliwością geologiczną Jegłowej jest niewątpliwie 

kamieniołom kopalni, powstałej w 1854 roku. Głównym 

eksploatowanym surowcem jest tutaj łupek kwarcytowy, 

przedstawiający skałę barwy białej lub szarej, drobnoziarnistą 

i drobnoporowatą. Jest to jedyne tego typu złoże w 

Europie. Głównym składnikiem tych łupków jest kwarc. 

Inną interesującą skałą występującą w wyrobisku jest kaolinit. 

Tworzy on również prawie monomineralną skałę – kaolin 

i to właśnie z nią wiąże się występowanie kryształów 

górskich - niewątpliwie największej atrakcji mineralogicznej 

złoża w Jegłowej. 

Kryształy górskie spotykane w masie kaolinowej występują 

w formie pojedynczej lub ich zrostów oraz szczotek 

o rozmiarach osiągających długość 1 m i szerokość 0,5 m. 

Kwarce z Jegłowej osiągają rozmiary od kilku milimetrów 

do kilkunastu centymetrów. Największy opisany do tej 

pory kryształ miał długość 20 cm i szerokość 5 cm. Większość 

spotykanych tu kryształów ma na powierzchni wżerki, 

czasami układające się w misterne wzory przypominające 

ślady działalności korników. Są to figury wytrawień powierzchni 

kwarcu w miejscu, gdzie wyrastały z niego inne 

drobne kryształki. Sporo informacji o warunkach tworzenia 

się kwarcu w Jegłowej dostarczają drobne banieczki cieczy 

i gazu zamknięte w kryształach, czyli inkluzje. Na podstawie 

badań inkluzji stwierdzono, że kryształy kwarcu w Jegłowej 

krystalizowały w dwóch etapach: w temperaturze 

• • • W A R T O W I E D Z I E Ć • • • 

DLA DUSZY I CIAŁA 

około 350°C i w przedziale 250-120°C. 

Można w nich także znaleźć wrostki anatazu, łyszczków, 

hematytu i kaolinitu. Znajdowano również wrostki granatów 

i turmalinu. 

Kopalnia łupku kwarcytowego i jej stare, zarośnięte laskiem 

wyrobiska są rajem dla zbieraczy kryształów. Niestety, 

w kopalni obecnie nie odstrzeliwuje się ścian, dlatego 

w kaolinie znaleźć można jedynie to, co wypłucze 

woda. Mimo to kryształowy las na skałce Goethego zadziwia 

mnogością małych, cudnych, przejrzystych kryształów, 

piękniejszych niż wszystkie inne z całego świata. Zachwycają 

one zbieraczy i są gratką dla kolekcjonerów, którzy doceniają 

ich formy i rozmaite zrosty. 

Jeśli więc poczujecie potrzebę znalezienia własnego 

kryształu – zajrzyjcie w okolice Krzywiny i Jegłowej. 

Tekst: Teresa Szczepanek 

litoterapeuta 

TARCZYCA, LĘDŹWIE I MDŁOŚCI 

Hildegarda z Bingen nagrzanym na słońcu kryształem 

wspomagała leczenie chorób oczu i tarczycy. Dobre 

efekty daje także noszenie kryształowych korali. Ci, którzy 

cierpią na zawroty głowy i zaburzenia błędnika powinni 

nosić wisiory z kryształu górskiego. Na napięcia w 

okolicach barków i lędźwi dobrze jest przykładać w bolące 

miejsca nieduże, kryształowe piramidki. Jeśli ich nie 

mamy, mogą być kulki lub kryształy dwustronnie zakończone. 

Przy mdłościach, biegunkach i utracie energii życiowej 

pomoże popijanie wody, w której przynajmniej 

przez 8 godzin moczył się wcześniej oczyszczony kryształ 

górski. 

Włożony do dzbanka z wodą z kranu, zmiękcza ją. 

PRZEZ KRYSZTAŁ DO WNĘTRZA 

Kryształowa szczotka z Jegłowej, z kolekcji Michała Hanczela 

W bogatym świecie kryształów swoje miejsce - i to niemałe 

– mają kwarce. Wśród nich szczególnie lubiany jest 

kryształ górski. To przeźroczysta, bezbarwna odmiana 

kwarcu. Nazwa pochodzi od greckiego: kryos – lód, krystallos 

– kryształ. Od czasów rzymskich dostarczano go z 

obszarów Alp jako skamieniały lód. Do XVI wieku uważano, 

że stanowi szczególną odmianę lodu, która nie topi się 

nawet po podgrzaniu. 

Największe skupiska tego minerału znajdują się w: Brazylii, 

Karolinie Północnej, Kanadzie, Rosji, Szwajcarii, Austrii 

i na Madagaskarze. 

Ale my zwrócimy uwagę na nasze rodzime, polskie. 

Wspaniale wykształcone i czyste kryształy górskie znajdują 

się bowiem w Jegłowej i w Krzywinie koło Strzelina, na 

Pogórzu Sudeckim, a dokładniej na Wzgórzach Strzelińskich. 

To dwie wsie obok siebie, na granicy których znaleźć 

można - moim zdaniem - najpiękniejsze kryształy górskie. 

I choć obecnie znaleziska nie są tak spektakularne jak 

wiele lat temu, kiedy wydobywano tam potężne szczotki 

kryształowe i pojedyncze kryształy 20 centymetrowe, to 

przejrzystość ich zachwyca nieustannie. A o tym, jak cudną 

mają one energię, nie trzeba nikogo przekonywać. 

Kryształ górski to mistrz wśród kamieni uzdrawiających. 

Starożytni medycy używali go do uzdrawiania duszy 

i ciała. Wzmacnia organizm na każdym planie. Pomaga 

w medytacji, relaksacji, oczyszczaniu. Wzmaga 

działanie innych minerałów, ziół i esencji. Jest dobrym 

odpromiennikiem w pomieszczeniach, w których znajdują 

się urządzenia elektroniczne. Neutralizuje także 

negatywne promieniowanie cieków wodnych. 

GDY BOLI KRĘGOSŁUP 

W przypadku bólów kręgosłupa ustawiamy pod łóżkiem, 

na którym śpimy, misę z wodą. Za misą, układamy 

kryształ górski o wielkości zbliżonej do naszej dłoni. Kierujemy 

go czubkiem w stronę głowy śpiącego. Ból kręgosłupa 

staje się lżejszy a z czasem zanika. 

Przy bólach karku dobrze jest, kiedy leżymy, położyć 

w dołkach obojczyków po jednym krysztale skierowanym 

czubkiem w dół, a nad głową umieścić surowy 

kryształ ametystu zwrócony czubkiem ku górze. 

Oglądanie kryształu, podobnie jak oglądanie pospolitego 

kamienia wywołuje w naszym wnętrzu obrazy. 

Uwidacznia się piękno i czystość kryształu. Niczego on 

nie ukrywa. Pokazuje wszystko jak na dłoni: wewnętrzne 

pęknięcia, zatopione w środku cząstki, zmatowienia. 

Tym samym zachęca nas do tego, byśmy spojrzeli także i 

w głąb nas samych i też ujawnili swoje najskrytsze wnętrze. 

Mało kto jest gotów ujawnić je przed innymi. Kryształ 

przypomina nam, że zbyt rzadko konfrontujemy się 

z naszym wnętrzem. Kiedy z pomocą kryształu zwrócimy 

wzrok do wewnątrz, objawi nam się wszystko to, co 

w obrębie serca jest ważne do podjęcia najbliższych decyzji. 

Pamiętajmy, że bez względu na to, czego szukamy 

na zewnątrz, droga do tego wiedzie tylko i wyłącznie 

przez wnętrze każdego z nas. Kryształ jest idealnym towarzyszem 

podróży, z którym można wykonać pierwszy 

krok, by uzyskać jasność w konkretnych sprawach. Dopiero 

wtedy, kiedy podobnie jak kryształ ową jasność co 

do naszego najgłębszego wnętrza uzyskamy, odnajdziemy 

nasz własny porządek.

NAJLEPSI W BRANŻY 

★ ★ ★ 12 NAJLEPSI W BRANŻY ★ ★ ★ 

13 

Equilibra 

m a d e i n I t a l y 

naturalnie najlepsza 

„Dobre samopoczucie w zasięgu każdego 

człowieka” - to hasło przewodnie ambitnego, 

włoskiego przedsięwzięcia. 

Firma Equilibra ma ponad 30 letnie doświadczenie oparte 

o pasję inżyniera Franco Bianco, która stała się punktem 

odniesienia do stworzenia produktów przyjaznych dla 

konsumentów. Dzięki temu Equilibra jest obecnie liderem 

we Włoszech w sprzedaży suplementów diety oraz kosmetyków 

naturalnych. 

Marka adresowana jest do wszystkich osób, które w naturalny 

sposób cenią zdrowie oraz innowacje w codziennym 

życiu. Na przestrzeni lat wciąż uwalnia swój drzemiący 

potencjał. Produkty przechodzą rebranding nie tylko 

opakowań, ale - co ważniejsze - otrzymują nowe, bardziej 

naturalne formuły. Equilibra to już nie tylko marka sama w 

sobie, ale także troska o poczucie dokonania trafnego wyboru 

przez naszych klientów. 

Siła aloesu tej firmy tkwi w jego drogocennym składzie, 

dlatego stawiamy na efektywny i nienaruszony surowiec. 

Kosmetyki aloesowe Equilibra zawierają wysokie stężenie 

czystego, niepasteryzowanego Aloe Vera (od 20 – 98%). 

Aloes, który jest głównym składnikiem naszych produktów 

uzyskiwany jest poprzez mechaniczne upłynnienie i stabilizację 

wewnętrznej tkanki liści, dzięki czemu w pełni zachowuje 

swoje dobroczynne właściwości. 

Wprowadzenie nowych naturalnych linii przyczyniło się 

do dynamicznego wzrostu sprzedaży kosmetyków Equilibra 

w Polsce i na świecie. Połączenie jakości z działaniami 

marketingowymi, reklamą w prasie i internecie, przekłada 

się na fakt, że kontrahenci chcą nas mieć na półce a konsumenci 

chętnie kupują i doceniają . 

Do tej pory w ofercie Equilibra oferowała linię do włosów 

Tricologica z silnie regenerującym kompleksem roślinnym 

PHYTOSINERGIA. Pod tą nazwą kryje się mieszanka 

doskonale dobranych składników: aloesu, olejku arganowego 

i keratyny roślinnej, które wspomagają odbudowę 

i wzmocnienie włosów. Produkty dodatkowo wzbogacone 

są o naturalne wyciągi roślinne m.in.: ekstrakt z bambusa, 

proteiny sojowe, jedwabne, wyciągi z zielonej herbaty i 

czerwonego wina, oleje z kiełków pszenicy, siemienia lnianego 

oraz kompleks witamin. Produkty z tej linii od lat cieszą 

się bardzo dużą popularnością i uznaniem wśród klientów. 

Nowa linia NATURALE to rozszerzenie oferty produktów 

do włosów o szampony, odżywki i maski z wyselekcjonowanymi, 

najlepszymi składnikami pozyskiwanymi z roślin. 

Wyróżnikiem spośród innych produktów na rynku tej 

innowacyjnej naturalnej linii jest wysoki procent składników 

naturalnego pochodzenia, aż 98%, a także całkowity 

brak silikonów, alkoholu, barwników, parabenów, wazeliny 

i PGE. Jest to przede wszystkim odpowiedź na zapotrzebowanie 

rynku na produkty przyjazne skórze. Zdając sobie 

sprawę, że wraz ze wzrostem świadomości rosną również 

wymagania co do jakości kosmetyków, marka Equilibra 

wyszła naprzeciw oczekiwaniom swoich klientów. Konsumenci 

poszukujący naturalnych produktów chcą, aby kosmetyki, 

które na co dzień mają styczność ze skórą głowy, 

nie zawierały w sobie szkodliwych substancji chemicznych. 

Linia Naturale skierowana jest do klienta, który oczekuje 

produktów nie tylko łagodnych, ale i takich, które nie 

dają jedynie pozornych efektów. 

Szampony, odżywki i maski do włosów dostępne są w 

trzech wariantach: z aloesem, olejem arganowym i masłem 

shea, wzbogacone o wzmacniające ekstrakty roślinne z pokrzywy, 

czarnej herbaty oraz orzecha włoskiego. 

Linia Naturale cieszy się w Polsce ogromną popularnością 

i jest w top sprzedaży wszystkich produktów z asortymentu 

Equilibra. Najprościej mówiąc, ta linia to skuteczność 

pochodząca z natury. 

W ciągu ostatnich kilku miesięcy na włoskim oraz polskim 

rynku zadebiutowało wiele nowości kosmetycznych. 

Marka Equilibra wzbogaciła swoją ofertę o produkty do 

pielęgnacji twarzy. 

Produkty z olejem arganowym są polecane szczególnie 

do cery dojrzałej oraz wrażliwej ze względu na delikatny 

skład i formułę obfitującą w składniki naturalnego pochodzenia. 

Wysoka zawartość przeciwutleniaczy, takich jak: tokoferole, 

witamina E, kwasy tłuszczowe i flawonoidy, skutecznie 

zapobiegają starzeniu się skóry i tworzeniu wol- 

nych rodników. Linia argan – młodość z natury to - produkty 

pozbawione: parabenów, wazeliny, olejów mineralnych, 

parafiny, PEG SLS i SLES. 

Nowością w asortymencie jest Aloesowa linia do pielęgnacjii 

twarzy. Equilibra stworzyła rewolucyjny duet czystego, 

niepasteryzowanego aloesu i kwasu hialuronowego 

dla nawilżenia, ochrony i zatrzymania czasu. Kwas, wnikając 

w głąb skóry, trwale nawilża, łącząc się z kolagenem. 

Produkty wzbogacone o oleje i ekstrakty roślinne zadowolą 

nawet najbardziej wymagające klientki. Linia dedykowana 

jest bardzo wrażliwej i delikatnej skórze. Kremy z kwasem 

hialuronowym o różnej masie cząsteczkowej stanowią 

doskonałą kurację w walce ze zmarszczkami i oznakami 

starzenia. 

Nauczeni doświadczeniem, że klienci coraz częściej pytają 

o dostępność naszych produktów, chcemy, aby po 

nową linię mogli sięgnąć na każdą półkę z produktami naturalnymi 

czy dermo kosmetykami. 

Otrzymany w marcu tego roku we Włoszech prestiżowy 

tytuł „Produkt Roku 2018” dla past do zębów i płynu z linii 

Higiena jamy ustnej, utwierdza nas w przekonaniu, że 

idziemy w dobrym kierunku, starannie dobierając składniki. 

Delikatne pasty w formie żelu aloesowego o delikatnym 

smaku mięty, nie uszkadzają szkliwa, ponieważ mają 

kontrolowane właściwości ścierne. Zamknięte w opakowaniach 

z certyfikatem PEFC, wolne od fluoru i sacharyny, 

spełnią oczekiwania nawet najbardziej wymagających 

klientów. 

Warto także przypomnieć, że w 2016 tę prestiżową nagrodę 

dostał specjalistyczny Dermo-Oil Multi-Active 99% 

na blizny, rozstępy, przebarwienia i inne problemy skórne. 

W całym asortymencie Equilibra każdy pasjonat produktów 

dobrej jakości ze szczegółowo dobranymi składnikami 

z pewnością znajdzie dla siebie jakąś perełkę. Sięgając po 

jej produkty, masz pewność, że Twoją skórę rozpieści delikatny, 

czysty aloes, a ona odwdzięczy Ci się pięknym, świeżym 

i młodym wyglądem ! 

Tekst: Sylwia Ciechańska 

Brand manager Equilibra Polska 

98% 

naturalnego 

pochodzenia 

cała łagodność Aloesu

Z NOTATNIKA DIETETYKA 14 Z NOTATNIKA DIETETYKA 

15 

Z notatnika 

dietetyka 

• To warto zawsze mieć pod rękĄ • 

Szczaw 

Zalety 

picia kawy 

Korzeń Maca 

- adaptogen 

białkowy 

koktajl 

To nie tylko źródło kulinarnych inspiracji. Doceniają go 

zielarze. Jest niskokaloryczny i zawiera duże ilości witaminy 

C, dzięki czemu wzmacnia układ odpornościowy. Jako zródło 

potasu obniża ciśnienie krwi, a zawarte w nim flawonoidy 

i polifenole wykazują działanie przeciwnowotworowe. 

Szczaw łagodzi problemy trawienne i detoksykuje organizm. 

Zawarta w nim witamina A korzystnie wpływa na wzrok, a 

żelazo usprawnia krążenie. 

Kawa – kto z nas jej nie pije? Jest ona jednym 

z najbardziej popularnych napojów na 

świecie ze względu na właściwości pobudzające 

oraz unikalny aromat i smak. Jakie 

są inne zalety picia kawy? 

Główną przyczyną, spożywania kawy są jej 

właściwości ożywiające, niwelujące zmęczenie 

i poprawiające ogólne samopoczucie. Kofeina 

w niej zawarta zmniejsza częstotliwość występowania 

migren oraz działa przeciwastmatycznie 

i przeciwbólowo. Okazuje się, że kawa, 

to nie tylko kofeina. Właściwości lecznicze zawdzięcza 

również obecności silnych antyoksydantów, 

m.in. kwasu chlorogenowego oraz 

kawowego. Te związki przeciwutleniające wychwytują 

wolne rodniki i skutecznie usuwają 

je z organizmu, dzięki czemu hamują procesy 

nowotworowe. Dodatkowo sprzyjają oczyszczaniu. 

Ważnymi składnikami kawy są także 

teobromina i teofilina, które pobudzają układ 

nerwowy, usprawniając przepływ impulsów 

nerwowych. Działa to pozytywnie na procesy 

myślowe, pamięć i koncentrację. Jak się okazuje, 

związki te, łącznie z kofeiną, mogą także 

zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób Parkinsona 

czy Alzheimera. Dodatkowo picie kawy 

przyczynia się do zwiększenia wrażliwości tkanek 

na insulinę, tym samym zmniejszając ryzyko 

powstania insulinooporności oraz cukrzycy 

typu 2. Kawa wspomaga również proces odchudzania, 

skutecznie redukując tkankę tłuszczową 

dzięki zwiększaniu przemiany materii. 

Pochodzi z Peru, gdzie jest tradycyjnie stosowana 

ze względu na liczne właściwości lecznicze 

oraz odżywcze. Znana w tym regionie już 

od ponad wieku, cieszy się coraz większą popularnością 

jako nowe superfood. 

Maca, inaczej zwana żeń – szeniem peruwiańskim, 

należy do rodziny warzyw krzyżowych, 

do której także zaliczają się: jarmuż, kalafior, 

brokuł i kapusta. Ciekawą właściwością, jaką 

charakteryzuje się korzeń macy, jest to, że rośnie 

on w Andach, na wysokościach około 2700 

– 4500 m n.p.m. Z tego względu maca jest wytrzymała 

na niskie temperatury oraz złej jakości 

glebę. Jedną z głównych właściwości macy 

jest to, że jest ona adaptogenem. Charakteryzuje 

się zdolnością działania w danym miejscu, 

w którym jest potrzebna, czyli „potrafi” dostosować 

się do różnych problemów panujących 

w organizmie. Adaptogen przyczynia się także 

do zmniejszenia stresu biologicznego, chemicznego 

i fizycznego, a także wzmacnia organizm 

przed trudnymi warunkami. Działa pozytywnie 

na regulację gospodarki hormonalnej, 

pracę układu krwionośnego, mięśniowego 

oraz nerwowego. Korzeń macy poleca się przy 

dolegliwościach takich jak: obniżona odporność 

organizmu, regeneracja mięśni u osób aktywnych 

fizycznie, menopauza, niepłodność, 

obniżone libido, depresja, zmęczenie, anemia, 

stres, dolegliwości menstruacyjne, zaburzenia 

hormonalne, niedoczynność tarczycy, osteoporoza 

oraz niektóre choroby nowotworowe. 

Maca jest źródłem białka, węglowodanów, witamin 

i składników mineralnych. Jej właściwości 

można wykorzystać, tworząc pełnowartościowe 

koktajle białkowe z dodatkiem owoców 

i innych superfoods. Korzeń macy składa 

się głównie z węglowodanów oraz białka. Około 

2% korzenia stanowią tłuszcze, głównie z rodziny 

omega - 6 oraz omega - 9. Białko macy 

zawiera w swoim składzie około 20 aminokwasów, 

w tym około 7 niezbędnych. Z tego względu, 

że jest to bogate źródło białka, macę poleca 

się wegetarianom oraz weganom. Dodatkowo 

zawiera: magnez, potas, wapń, siarkę, fosfor, 

sód, żelazo, miedź, jod, selen, cynk, mangan 

i krzem. Jest bogata w witaminy: B1, B2, E 

oraz C. Zawiera również szereg innych substancji 

czynnych o zdolnościach antyoksydacyjnych, 

np.: alkaloidy, katechiny, taniny, fitosterole, 

saponiny czy izotiocyjaniany. Maca dodaje 

energii, dlatego koktajl zawierający ją w swoim 

składzie polecany jest osobom wykazującym 

dużą aktywność psychiczną oraz fizyczną. 

Przepis na koktajl białkowy z macą: 

10 g macy, 1 szklanka mleka roślinnego, 1 banan 

średniej wielkość, 3 sztuki daktyli bez 

pestek, 1 łyżka kakao, szczypta cynamonu, 

laska wanilii, woda – w zależności od stopnia 

płynności koktajlu. 

Wykonanie: Wszystko zmiksuj na gładką masę 

blenderem. Potem udekoruj płatkami migdałowymi 

oraz listkami świeżej mięty. Smacznego! 

Tekst: Sylwia Durzyńska - dietetyk 

Zdrowe 

i smaczne grilowanie 

Czy grillowane produkty mogą być zdrowe? 

Oczywiście ! Nie tylko zdrowe, ale i smaczne. 

Każdy z nas lubi potrawy z grilla, jednak zanim 

zabierzemy się do przygotowywania uczty, na 

kilka szczegółów warto zwrócić uwagę. 

Ważne jest, by mięso było jak najmniej tłuste - indyk, 

kurczak, ryby czy chuda wołowina. Są smaczne 

i o wiele mniej kaloryczne niż boczek czy kiełbasa. 

Warto unikać mielonego mięsa w postaci gotowych 

kiełbasek. Zamiast tego wybierajmy mięso 

w jednym kawałku. 

Nie skupiajmy się też wyłącznie na produktach 

mięsnych. Grill świetnie nadaje się do przyrządzania 

warzyw i łączenia ich z mięsem, np. w formie 

szaszłyków. Dobrym wyborem będą: cukinia, papryka, 

bakłażan, szparagi czy pieczarki. Upieczone, 

będą lekkostrawne i wspomogą procesy trawienia. 

Dla dostarczenia większej dawki witamin i składników 

mineralnych, szykując tego rodzaju ucztę, zaopatrzmy 

się w surowe warzywa podane w postaci 

surówki. 

Wiele osób pyta, czy można grillowac owoce. 

Świetnie sprawdzą się: jabłko, brzoskwinia czy 

ananas. 

Osobom poszukującym nowych smaków polecam 

owoce morza oraz tofu. 

Grillując, nie zapominajmy o dodaniu świeżych 

ziół. Jedzenie zyska wyrafinowany smak, zioła 

podkreślą charakter mięs i wspomogą proces trawienia. 

Wytapiający się z mięsa tłuszcz, spadając w ogień, 

spala się. Wydziela wówczas rakotwórcze związki. 

Do grillowania mięsa zwykliśmy używać aluminiowych 

tacek, które podobno zabezpieczają 

przed oddziaływaniem szkodliwych związków. 

Jednak aluminium też ma niekorzystny wpływ na 

nasze zdrowie. Warto rozważyć najlepszy dla nas 

sposób grillowania. 

Produkty nie wymagające długiej obróbki, jak 

warzywa i owoce, najlepiej grillować na ruszcie. 

Ważny jest czas obróbki, zbyt długo ogrzewane 

mięso staje się ciężkostrawne i zawiera niewiele 

witamin. Warzywa i mięso powinny być soczyste. 

Rabarbar 

Zawiera w składzie bogactwo witamin: A, B i C, dzięki 

czemu poprawia wzrok, wzmacnia odporność oraz 

oczyszcza organizm. Wysoka zawartość błonnika reguluje 

procesy trawienne. Przeciwutleniacze i karoten działają 

zbawiennie na stan skóry. Rabarbar wykazuje właściwości 

przeciwzapalne, przeciwbólowe oraz odkwaszające organizm. 

Stanowi znakomite źródło magnezu, potasu i żelaza. 

Po obróbce termicznej zyskuje właściwości przeciwrakowe. 

SZPARAGI 

Znakomicie nadają się do diety odchudzjącej. Zawierają 

mało kalorii, są pożywne i lekkostawne. Stanowią źródło 

wielu witamin: C, K, z grupy B oraz składników mineralnych: 

magnezu, żelaza, potasu, fosforu i selenu. Szparagi 

oczyszczają i regulują pracę układu trawiennego. Pobudzają 

nerki, wspomagają funkcjonowanie wątroby oraz układu 

nerwowego. Ze względu na dużą zawartośc puryn nie są 

polecane osobom z kamieniami nerkowymi. 

Tekst: Małgorzata Brudnicka - dietetyk

MIĘDZY WSCHODEM A ZACHODEM PORADY SPECJALISTY 

17 

KATARZYNA TYCZYŃSKA 

terapeuta tradycyjnej medycyny chińskiej 

Jest uczennicą prof. dr Ifan Yang. Ukończyła trzyletnią szkołę ziołolecznictwa TMC, siedmioczęściowy kurs 

dietetyki profilaktycznej i leczniczej według zasad TCM oraz wiele innych szkoleń na poziomie Master. Studiuje 

starożytną akupunkturę opartą na technice jednej igły. W prowadzonej praktyce wykorzystuje również chiński 

masaż terapeutyczny dla najmłodszych – tuinę pediatryczną. Prowadzi warsztaty dla kobiet, zdrowie których 

jest jej szczególnym zainteresowaniem. Jest także gorącą orędowniczką szerzenia wiedzy na temat chińskiej 

profilaktyki zdrowia Yang Sheng. Jest zdania, że życie daje szansę nieustającej nauki, a co za tym idzie stwarza 

przestrzeń na jej pogłębianie. Wykorzystując tę możliwość, postawiła również na rozwój osobisty. 

www.biodietcare.pl 

AKADEMIA DIAGNOSTY 

mgr inż. 

Justyna Chmielewska 

dietetyk 

Z wykształcenia jestem dyplomowanym dietetykiem, absolwentką Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu na Wydziale 

Żywienia Człowieka, oraz Szkoły Dietoterapii wg TMCH. Odbyłam szereg rocznych szkoleń z psychologii i ziołolecznictwa. Od 15 

lat prowadzę gabinet dietetyczny. Od 5 lat jestem szkoleniowcem w zakresie naturalnych metod terapeutycznych oraz obsługi 

biomagnetycznych urządzeń pomiarowych. W swojej pracy poszukuję nowatorskich metod diagnostyczno-terapeutycznych, 

pozwalających w krótkim czasie ustalić przyczyny zaburzeń komórkowych oraz przyczyny rozwoju chorób. Wykorzystuję 

wiedzę zarówno z medycyny konwencjonalnej, jak również tradycyjnej medycyny chińskiej, rosyjskiej czy mitochondrialnej. 

Holistyczne podejście do człowieka wydaje mi się być najrozsądniejszą i najskuteczniejszą formą działań profilaktycznoterapeutycznych, 

których efekt uzyskują współpracujący ze mną klienci i terapeuci. Zapraszam wszystkich zainteresowanych do 

internetowej Akademii Diagnosty www.akademiadiagnosty.pl, przy pomocy której, każdy specjalista w dziedzinie zdrowia, 

może podnosić swoje kwalifikacje i poszerzać umiejętności diagnostyczne. 

Połóg pod specjalnym nadzorem 

BEZPIECZNE ODCHUDZANIE W ZGODZIE Z NATURĄ 

Długo zastanawiałam się, jaki artykuł napisać 

do majowego numeru magazynu. Zaczęłam 

rozważać, za co - oprócz mleczy, bzów i 

rannych skowronków - kocham maj ? 

Odkąd jestem mamą maj gra w moim sercu, przypominając 

o czymś dla mnie najważniejszym – o dniu matki, 

którą to mamą stałam się już prawie dekadę temu. 

Pamiętam ten dzień jak dziś a moja obecna wiedza 

uzmysławia mi, jakie błędy popełniłam zaraz po porodzie, 

nie dbając należycie o siebie i jakie to miało przełożenie i 

konsekwencje w przyszłości. 

W dzisiejszych czasach niepewności, poszukiwań, szerokiego 

dostępu do wiedzy (najczęściej potocznej, niesprawdzonej 

lub naukowej, oderwanej od człowieka i natury) 

oglądamy celebrytki, które błyszcząc na czerwonych 

dywanach, dwa tygodnie po porodzie prezentują idealnie 

płaski brzuch. My też idealne, matki Polki, udowadniamy 

światu, że - tak jak one - damy radę. Odrzucamy wszelką 

pomoc, bo kobieta ma być twarda jak chłop, na przekór sobie 

i naturze. 

W toku naszej ewolucji odcięliśmy się od słowiańskiej historii 

silnego związku z naturą. Nie wiemy jak po porodzie 

radziły sobie nasze prababki, a to, jak żyły nasze babki nie 

jest dla nas wartością. 

Dlatego, licząca sobie obecnie kilka tysięcy lat, wiedza 

i kultura Dalekiego Wschodu, wespół z tradycyjną medycyną 

chińską, mogą być nieocenionym źródłem inspiracji. 

W Chinach każda matka wie, że po porodzie trzeba się 

zregenerować, a wiedza ta jest przekazywana z pokolenia 

na pokolenie. 

Bardzo precyzyjne zasady dotyczące zachowywania, 

opieki nad kobietą, diety po porodzie oraz sposobów rekonwalescencji, 

to praktyka określana mianem zuo hue zi, 

w wolnym tłumaczeniu oznaczająca: „siedzący miesiąc”. 

Jedynym, co kobieta ma robić przez pierwszy miesiąc 

połogu jest karmienie i dbałość o regenerację. Nic ponad 

to. Do opieki nad niemowlęciem i innych czynności domowych 

ma pomoc teściowej, matki, bądź wynajętej opiekunki. 

Takie podejście jest głęboko zakorzenione w chińskiej 

kulturze i rzadko zdarzają się od tego odstępstwa. Chinki 

wiedzą dokładnie co dzieje się z ich ciałem i pozwalają sobie 

na bycie księżniczkami w tym szczególnym okresie. 

Niektóre z zasad zuo hue zi - na przykład unikanie kąpieli, 

niewychodzenie z domu, ograniczenie spotkań, nadwyrężania 

wzroku - które mają swoje głębokie zdrowotne 

uzasadnienie, mogą wydawać się zbyt ograniczające w dzisiejszych 

czasach. Głównym jednak przesłaniem tej pięknej, 

starożytnej tradycji jest to, że kobieta zasługuje na spokój, 

pomoc i odpoczynek. Matka po porodzie jest w najbardziej 

delikatnej fazie życia. Odpowiednia dieta, rekonwalescencja 

i unikanie złych wpływów, pomogą jej wzmocnić 

organizm oraz zapobiec chorobom po porodzie oraz w 

przyszłości. 

Tak – to, czy kobieta odpowiednio odbuduje się po porodzie, 

będzie miało kluczowe i głębokie konsekwencje dla 

jej zdrowia w przyszłości. 

W trakcie porodu meridiany otwierają się, a osłabione 

dużym wysiłkiem ciało staje się bardzo podatne na wnikanie 

patogenów. Mogą one umiejscawiać się w głębokich 

warstwach ciała (mięśniach, kościach, stawach) i dawać 

o sobie znać w sprzyjających okolicznościach w przyszłości. 

To dlatego chińscy lekarze zalecają nie wychodzenie 

z domu przez pierwsze tygodnie po porodzie, unikanie 

przeciągów, klimatyzacji, chłodnych kąpieli, czy dbanie o 

ciepłotę stóp. 

Po porodzie kobieta cierpi na niedobór energii i krwi. To 

oczywiste, ponieważ wydatkuje jej dużo, aby urodzić dziecko, 

przy okazji tracąc dużo krwi, którą pochłania również 

karmienie piersią. Mleko matki nazywane jest białą krwią, 

dlatego karmiąca nie miesiączkuje. Składniki wzmacniające 

krew wydatkowane są na budowanie innej jej formy. 

Każdy poród wyczerpuje też energię i esencję nerek, które 

w tradycyjnej medycynie chińskiej odpowiedzialne są za 

rozmnażanie oraz płodność. Gdy kobieta nie zregeneruje 

odpowiednio tego aspektu może mieć problem z zajściem 

w kolejną ciążę. 

Trzeba pamiętać, że to, jak kobieta zadba o siebie po porodzie 

lub raczej pozwoli zatroszczyć się o siebie bliskim, 

wpłynie na następne lata jej życia. Nie ma w tym przesady. 

Kobiety powinny wymagać i dać swoim mężom, mamom, 

ciotkom i przyjaciółkom instrukcję obsługi w połogu. 

Nie tylko dla dobra swojego, ale przyszłości całej rodziny. 

To wcale nie egoizm, ale zwykła zdroworozsądkowa kalkulacja. 

Post Daniela, dieta ketogenna, dieta 500 kcal 

- wszystko to można zastosować, aby schudnąć, 

ale trzeba być przy tym bardzo konsekwentnym 

i rygorystycznym. Można jednakże 

pójść inną drogą i skupić się bardziej na wyregulowaniu 

pracy narządów, by tym sposobem 

uruchomić proces spalania zgromadzonego 

tłuszczu oraz usuwania szkodliwych toksyn. 

NA POCZĄTEK ŻOŁĄDEK 

Wiosna to najlepszy czas na zrobienie porządku w organizmie. 

Przyroda tak nas wkomponowała w swój harmonogram 

przemian, że nawet gdybyśmy bardzo starali się zgubić 

zimą zbędne kilogramy, to byłoby to bardzo trudne. Co 

nie znaczy, że jest to usprawiedliwieniem, aby zajadać się 

słodyczami i chipsami, ale z pewnością bliżej nam zimową 

porą do ciepłych i treściwych zup oraz mięsa, niż do chłodnych 

surówek czy zielonych koktajli. 

Na szczęście jest już ciepło i organizm dostaje od przyrody 

informację, że czas, aby pozbyć się zapasu tłuszczu, 

uwolnić to co niepotrzebne i napełnić komórki składnikami, 

które zapewnią im energię i prawidłowy metabolizm w 

czasie letnich upałów. 

Co w takim razie należy zrobić, aby zająć się tematem 

w skuteczny sposób, bez zbędnych wyrzeczeń czy stosowania 

tzw. drastycznych diet? Zaczynamy od zakwaszenia 

żołądka. Codziennie wypijamy ½ szklanki soku z kapusty 

kiszonej. Ważne, aby była z dobrego źródła. Kiszona tylko 

solą (bez octu). Następnie zajmujemy się jelitami. Tu naj- 

ważniejsze jest odbudowanie flory jelitowej. Po części zrobi 

to sok z kapusty, ale dobrze jest zastosować wieloszczepowy 

probiotyk, aby odbudować florę jelitową. Warto dołożyć 

do niego prebiotyk np. kwas kaprylowy. W przypadku 

ciągłych zaparć i problemów z regularnym wypróżnianiem, 

które są podstawą w oczyszczaniu organizmu, można 

zastosować codziennie 1 łyżkę oleju z ogórecznika. 

CZYM REGULUJEMY PRACĘ NARZĄDÓW 

Warto, ale tylko przez dwa miesiące, stosować owsiankę 

gotowaną według 5 przemian. Ziołem, które może pomóc 

przy zaparciac h jest korzeń wilżyny. Można także zastosować 

suplementy na pasożyty jelitowe np. Parasine firmy 

Mitra, aby usunąć niechcianych lokatorów. Ponadto jelitom 

bardzo dobrze zrobią wywary z warzyw. Bez mięsa, 

kości, tylko i wyłącznie gotowane na warzywach z dużą ilością 

przypraw: czarnuszka, kurkuma, pieprz kolorowy, kolendra. 

Pachnący wywar należy pić nawet trzy razy dzienni, 

przez co najmniej 30 dni. Dobrze jest również zjadać warzywa 

z rosołu. Nie stosujemy żadnych zup - kremów. Mają 

bowiem wysoki indeks glikemiczny i podwyższają poziom 

glukozy we krwi. Po oczyszczeniu jelit i zakwaszeniu żołądka 

trzeba ustalić w jakim stanie jest wątroba oraz pęcherzyk 

żółciowy. To one zarządzają metabolizmem, więc muszą 

działać bez zarzutu. Aby poradzić sobie z tymi narządami 

można zastosować oczyszczanie wątroby. Najprościej 

jest pić napar z mniszka lekarskiego i mięty pieprzowej 

oraz stosować ziele z karczocha w postaci suplementu. 

Zioła stosujemy minimum miesiąc. Jednocześnie należy 

zadbać o nerki. I tu z pomocą przyjdzie ziele nawłoci oraz 

fiołek trójbarwny. Czyli rano i w południe pijemy napary na 

nerki, a po południu i wieczorem na wątrobę. 

TARCZYCA POGROMCA OTYŁOŚCI 

Otyłość to również w dużej mierze zasługa rozregulowanych 

hormonów. Bez sprawnie działającej tarczycy odchudzanie 

jest wręcz niemożliwe. Dlaczego? Ponieważ hormon 

tarczycy T3 odpowiada za metabolizm tłuszczy i ich spalanie. 

Czyli trzeba zadbać o tarczycę. Tylko jak? Na pomoc natura 

daje nam zioło o nazwie tarczyca bajkalska oraz traganek 

błoniasty. Dobrze jest zastosować suplementację cynku, 

selenu oraz jodu. Bez tych minerałów tarczyca nie wyprodukuje 

swoich hormonów. Warto również zrobić badania 

TSH, FT4, FT3 ora a -TPO, aby przekonać się jak działa 

tarczyca i czy nie potrzeba zwrócić na nią szczególnej uwagi. 

Oprócz wyregulowania narządów należy zadbać o limfę. 

I tu najprostszym i najtańszym sposobem jest ruch. Trzeba 

pamiętać, że limfa oczyszcza się tylko w czasie ćwiczeń, 

a to właśnie w limfie przetrzymywane są szkodliwe metabolity 

komórkowe, które są sprawcą cellulitu. Aby wzmocnić 

oczyszczanie limfy można zastosować dwa zioła: przytulię 

czepną oraz pokrzywę. Razem tworzą wspaniały tandem 

na oczyszczanie płynów ustrojowych. Na końcu do listy 

naturalnych wspomagaczy proces odchudzania można 

dołożyć szyszki chmielu, melisę oraz znamiona kukurydzy. 

Odchudzanie to czas emocjonalnych huśtawek, dlatego 

dobrze jest wyciszyć nadnercza i ograniczyć produkcję 

kortyzolu. 

CIEKAWOSTKA 

CIEKAWOSTKA 

CIEKAWOSTKA 

UWAGA! 

owsianka wg. 5 przemian 

napar z ziół 

Osłabienie energii i krwi może powodować 

wiele dysharmonii, których głównymi 

objawami są: osłabienie, poty, drażliwość 

emocjonalna/depresja, brak lub niewystarczająca 

laktacja, zaparcia i zimne 

kończyny. 

Tradycyjnymi tonikami Qi, wykorzystywanymi 

w tradycyjnej medycynie chińskiej 

są gotowane: marchew, koper włoski, pieczone 

ziemniaki. Unikać należy surowizn, 

jeśli surówka, to z marchwi i kopru włoskiego. 

Bardzo polecany jest też długo gotowany 

na kościach rosół. W Chinach gotuje się 

go nawet przez kilkanaście dni przed porodem. 

Dodanie do niego karpia w szczególny 

sposób wspierać będzie laktację. 

Na czas odchudzania odstawiamy wszystkie produkty 

mączne, czyli: chleb, kluski, pyzy, pierogi, makarony 

oraz owoce i ryż. Eliminujemy soki słodzone, 

ostre przyprawy, majonez, ketchup. Wykluczamy z diety 

kiełbasy, pasztety, szynki. W to miejsce wprowadzamy 

zielone koktajle, zupy warzywne i zioła. 

3 łyżki płatków owsianych umyć i odcedzić. Zalać 

filtrowaną wodą. Dołożyć: 5 żurawin suszonych, 

4 orzechy włoskie, 2 pokrojone daktyle, 1 figę,3 śliwki 

suszone, szczyptę: imbiru suszonego, cynamonu, kurkumy, 

kardamonu, soli kłodawskiej, 1 łyżeczkę oliwy z 

oliwek. Wszystko dodawać kolejno. Gotować 5 minut. 

2 łyżki stołowe ziół wsypać do szklanego lub 

porcelanowego czajniczka. Zalać wrzącą wodą ok 

250 ml i przykryć. Ostawić na 30 minut do ostygnięcia. 

Można przygotować napar na cały dzień w termosie, 

ale musi mieć szklany wkład. Nie metalowy. Zawsze 

parzyć pod przykryciem.

DIETOTERAPIA 18 

REKLAMA 19 

Babcine 

przepisy 

Zapobiegaj 

Alzheimerowi, 

jedząc buraki 

Kompot rabarbarowy 

z jabłkiem 

Zagotowujemy w garnku 1 l wody, do której 

dodajemy pokrojone w kawałki 4 łodygi 

rabarbaru oraz 1 duże jabłko. Dosypujemy 

2 łyżeczki cukru wanilinowego, mieszamy i 

całość gotujemy kilka minut do momentu, 

aż zmiękną owoce. Kompot studzimy w 

garnku, po czym przelewamy go do dzbanka 

razem z kilkoma najładniejszymi kawałkami 

ugotowanego rabarbaru. Dodajemy 4 plasterki 

limonki oraz 2 gałązki świeżej mięty. 

Podczas upałów podajemy z kostkami lodu. 

Chleb podlaski na 

zakwasie 

Łączymy 50 g zakwasu, 200 g mąki żytniej 

chlebowej oraz 180 ml wody i odkładamy na 

ok. 9h. Dodajemy 600 g mąki żytniej, 200 ml 

wody, pół szklanki słonecznika, 1,5 łyżeczki 

soli oraz 1 łyżkę miodu. Całość dokładnie mieszamy, 

aby wyszło lekko klejące się ciasto. 

Odstawiamy je na 1 h, po czym przekładamy 

do wysmarowanej tłuszczem keksówki i ponownie 

zostawiamy na 3 h. Po tym czasie 

wkładamy do piekarnika wraz z naczyniem 

z wodą i pieczemy w 230 stopniach przez 40 

minut. 

Alzheimer jest degeneracyją chorobą ośrodkowego 

układu nerwowego, której głównymi objawami są: 

zaniki pamięci, otępienie oraz zaburzenia świadomości. 

Dotyka przeważnie osoby starsze, jednak istnieją 

przypadki wcześniejszych zachorowań. Przyczyną 

może być zarówno nieodpowiednia dieta, jak i czynniki 

środowiskowe czy też genetyczne. Szacuje się, iż 

obecnie ponad 50 milionów osób na całym świecie 

cierpi na chorobę Alzheimera a liczba ta stale wzrasta. 

Z pomocą przychodzą buraki. Ze względu na dużą 

zawartość w nich azotanów, przekształcanych przez 

nasze ciało w tlenki azotu, które to z kolei zwiększają 

przepływ tlenu, a także pozytywnie oddziałują na 

krążenie krwi, buraki bardzo korzystnie wpływają na 

nasz mózg. Co więcej, betanina w nich zawarta to 

związek nadający im intensywny, ciemnoczerwony 

kolor. Jej właściwości są jednak o wiele bardziej istotne z 

medycznego punktu widzenia. 

Najnowsze badania amerykańskich naukowców dowodzą 

bowiem, iż betanina oddziałuje z amyloidem, 

czyli szkodliwym białkiem, które zakłóca odpowiednią 

łączność pomiędzy komórkami mózgowymi a neuronami, 

a które powstaje na skutek długiego przebiegu 

wyniszczających chorób typu Alzheimer. 

Aby sprawdzić swoje hipotezy, badacze zmierzyli 

poziom utlenienia amyloidu podczas złączenia go 

z betaniną. Jak się okazało, na skutek ekspozycji na 

związek zawarty w burakach, uległ on spadkowi aż do 

90 procent. 

Na podstawie powyższych badań wysnuto wnioski, 

iż betanina może stanowić idealną bazę do stworzenia 

skutecznych lekarstw w walce z chorobą Alzheimera. 

Do czasu powstania tych leków warto jednak mocniej 

skupić się na trybie życia jaki prowadzimy oraz na 

nawykach żywieniowych i zacząć wprowadzać buraki do 

codziennej diety, aby móc efektywnie zapobiec chorobie 

i uchronić się przed jej poważnymi konsekwencjami. 

(Nie)zwykła 

pokrzywa – 

dlaczego warto 

pić ją codziennie? 

Pokrzywa wielu z nas kojarzy się wyłącznie z poparzeniami, 

jakie powoduje podczas dotyku jej liści. 

Często zatem unikamy jej lub nawet pozbywamy się, 

jeśli rośnie w naszych ogródkach. Jak się jednak okazuje 

– kompletnie niepotrzebnie, ponieważ już wielokrotnie 

udowodniono jej niezwykłe, lecznicze właściwości. 

Po pierwsze, pokrzywa pozytywnie wpływa na układ 

sercowo-naczyniowy. Zawiera duże ilości żelaza oraz 

witaminy C, która zwiększa jego wchłanianie, dzięki 

czemu skutecznie uśmierza anemię oraz ciągłe uczucie 

zmęczenia czy osłabienia. Na skutek dużej zawartości 

potasu znacząco zmniejsza także ciśnienie w tętnicach 

i naczyniach krwionośnych. 

Po drugie, pokrzywa charakteryzuje się właściwościami 

oczyszczającymi. Jest moczopędna, dzięki 

czemu pomaga wyzbyć się szkodliwych substacji 

chemicznych oraz nadmiaru wody, a także leczy i 

chroni nasze nerki. Dlatego też nazywana jest często 

„wiosennym tonikiem”, który świetnie radzi sobie z 

zalegającymi w organizmie toksynami. 

Co więcej, pokrzywa cechuje się właściwościami 

łagodzącymi reakcje alergiczne. Poprzez zawartość w 

niej flawonidów, działających przeciwhistaminowo, 

pomaga zapobiegać zapaleniu błony śluzowej nosa, 

zmniejszając katar sienny. Badania wykazują również, 

iż redukuje ona objawy towarzyszące reumatyzmowi i 

artretyzmowi. Zawiera bowiem kwas mrówkowy oraz 

histaminę, które działają podobnie jak akupunktura 

i - pobudzając receptory - łagodzą powstałe zapalenia 

oraz bóle w stawach. Najpopularniejszym sposobem 

spożycia pokrzywy jest wypicie naparu zarówno ze 

świeżych, jak i suszonych liści. Obecnie można ją także 

dostać w wielu sklepach w formie torebek herbacianych. 

Wystarczy więc wrzątek, kilka minut zaparzania i 

otrzymujemy ogrom zdrowotnych korzyści w postaci 

witamin i minerałów. 

Tekst: Monika Mankiewicz 

www.me-and-mybody.com 

Parasine Plus 

- to silnie działająca kompozycja 

składników roślinnych i ziół 

zamknięta w ułatwiających 

dawkowanie kapsułkach. Została 

opracowana w celu wyeliminowania 

z organizmu niepożądanych 

drobnoustrojów pasożytniczych 

oraz substancji toksycznych. 

www.mitrazdrowie.pl 

www.colonpack.pl

Zielarnia 

14 15 

Maj zachwyca nas soczystą zielenią i tęczowymi barwami roślin. 

Natura kusi nasze zmysły wszelakimi kolorami i zapachami rozkwitających 

kwiatów. Poza walorami estetycznymi, posiadają one właściwości lecznicze 

i smakowe. Śmiało możemy dodawać je do wielu potaw. 

Akacja 

(Robinia akacjowa) 

Czeremcha zwyczajna 

(Padus avium) 

Fiołek wonny 

(Viola odorata) 

Lilak pospolity 

(Syringa vulgaris) 

Stokrotka 

(Bellis perennis) 

Magnolia 

(Magnolia) 

zwana inaczej grochodrzewem, pochodzi z 

Ameryki Północnej, skąd sprowadził ją francuski 

ogrodnik Robin. Bardzo szybko zyskała popularność 

w Europie, chętnie sadzono ją w 

parkach, ogrodach i wokół domostw. Jest dosyć 

wysokim, ciernistym drzewem o pięknych 

liściach i białych, pachnących kwiatach. 

To roślina miododajna, wysoko ceniona przez 

pszczelarzy. Miód akacjowy stosowany jest w 

leczeniu nadkwaśności żołądka, w dolegliwościach 

pęcherzyka żółciowego, a także przy 

schorzeniach nerek. 

Kwiaty akacji w cieście 

Do przygotowania potrawy będziemy potrzebować: 

świeże grona akacjowe w pełnym 

rozkwicie na ciasto: szklankę mąki, 2 jajka, 

półtora szklanki zsiadłego mleka (lub szklanka 

zsiadłego i pół szklanki śmietany), pół 

płaskiej łyżeczki proszku do pieczenia, sól, 

łyżeczkę cukru, cukier puder do posypania. 

W przypadku kwiatów akacji mycie może 

zniszczyć ich drobne, delikatne płatki. Wystarczy, 

że zbierzemy je zaraz po wyschnięciu z 

porannej rosy i położymy na papierze w celu 

pozbycia się małych robaczków. Następnie 

miksujemy wszystkie składniki na ciasto. Na 

patelni rozgrzewamy oliwę i smażymy placki, 

maczając w cieście całe grona z kwiatami akacji. 

Dopiero na talerzu po wyciągnięciu widelcem 

łodyżek, posypujemy cukrem pudrem. Placki 

z kwiatami akacji smakują podobnie jak z jabłkami, 

ale są bardziej aromatyczne. Pozostałe 

kwiaty możemy zasuszyć. Przechowujemy je w 

szklanym pojemniku dla zachowania aromatu. 

inaczej smrodynia - jest drzewem lub wysokim 

krzewem. Ma ciemnozielone, ząbkowane liście 

i silnie, dla wielu niezbyt przyjemnie pachnące 

białe kwiaty. Tworzą one długie, zwisające grona. 

Owocami są czarne, kuliste pestkowce. Właściwości 

lecznicze tego drzewa są znane już od 

niepamiętnych czasów, wiedziano o nich już w 

epoce kamienia i brązu, o czym świadczą znaleziska 

w osadach palowych w Alpach. Odwar z 

kwiatów czeremchy bywa stosowany w chorobach 

oczu, a przykładany na wrzody, przyśpiesza 

ich gojenie. 

Nalewka z kwiatów czeremchy 

Do przygotowania nalewki potrzebujemy: 

25 dag kwiatów czeremchy (bez szypułek), 

0,7 l spirytusu 95%, 0,3 l wody do spirytusu, 

skórkę z półtorej limonki, 0,5 l wody do syropu, 

30 dag cukru, szczyptę kwasku cytrynowego. 

Spirytus mieszamy z wodą i odstawiamy na dobę. 

Zdejmujemy skórkę z limonki, oczyszczamy z 

albedo i sparzamy. Wkładamy do słoja razem 

z kwiatami czeremchy i zalewamy alkoholem. 

Macerujemy przez pięć dni. Następnie zawartość 

słoja odcedzamy, kwiaty starannie odciskamy, 

łączymy płyny. Przygotowujemy syrop z wody 

i cukru, do-dajemy kwasku cytrynowego. Do 

ciepłego syropu wlewamy nalew kwiatowy. 

Odstawiamy na sześć miesięcy. Nalewka ma kolor 

mocnej herbaty, smak delikatny, wyczuwalny 

aromat świeżych kwiatów. Z uwagi na pyłek 

kwiatowy nalewka czeremchowa wymaga filtrowania. 

Poprawia przemianę materii, działa 

moczopędnie, uspokajająco. Dodaje wiary w 

siebie, przynosi natchnienie. 

to popularna bylina z rodziny fiołkowatych. Występuje 

w stanie dzikim w Europie, także w Polsce. 

Fiołek wonny osiąga zaledwie 5 do 10 cm 

wysokości. Ma intensywnie pachnące, fioletowe 

lub białe kwiaty. Kwitnie w kwietniu i maju. 

Powtarza kwitnienie jesienią. Jego nasiona rozsiewają 

mrówki. Olejek eteryczny pozyskiwany 

z fiołka wonnego jest używany w kosmetyce, 

m.in. w perfumach tworzy tzw. nutę serca. Istnieje 

przesąd, że jeśli zerwiemy pierwszy wiosenny 

fiołek, to spełnią się nasze pragnienia w 

sferze miłości. 

Labneh z płatkami kwiatów 

Do przygotowania serka potrzebujemy: 

500 g jogurtu typu greckiego, łyżkę miodu, 

łyżkę wody różanej, szczyptę soli, dwie garści 

orzechów włoskich, płatki róży i fiołków, 

które mają słodki, owocowy smak. 

Dzień wcześniej przekładamy jogurt do zawiniątka 

z gazy i zawieszamy na sitku, nad 

miską. Wstawiamy ją do lodówki, by serwatka 

obciekła przez noc. Rano kremowy serek 

mieszamy z miodem, wodą różaną i orzechami 

włoskimi, wcześniej uprażonymi na suchej 

patelni. Dodajemy kilka płatków kwiatu fiołka i 

róży. Tak przygotowany serek możemy podawać 

z pieczonymi, młodymi warzywami. Może 

to być na przykład marchewka, pietruszka i 

buraczki. Labneh równie dobrze smakuje z 

cykorią i innymi surowymi warzywami. Jest to 

najprostszy ser znany Grekom i mieszkańcom 

Lewantu. Można go używać na sto różnych 

sposobów. W zależności jak długo będziemy 

trzymać jogurt na sitku, otrzymamy serek 

homogenizowany, a po dwóch dniach gesty ser. 

zwany potocznie bzem, to krzew z rodziny oliwkowatych. 

Do Polski trafił w XV wieku z Turcji. 

Jest znany głównie ze swoich liliowo-fioletowych, 

bardzo przyjemnie pachnących kwiatów. 

Posiada wiele właściwości leczniczych. Ma działanie 

napotne, przeciwbólowe, moczopędne, 

przeciwreumatyczne. W wierzeniach ludowych 

kobieta, która pragnęła danej wiosny spotkać 

miłość, powinna o świcie wyjść do ogrodu pod 

krzew bzu, strząsnąć z niego rosę na swoje dłonie 

i umyć w niej twarz. 

Syrop z bzu lilaka 

Kwiaty bzu lilaka są gorzko-kwaśne, ale posiadają 

niepowtarzalny aromat. Możemy go wykorzystać, 

dodając do lodów lub lemoniady. 

Do sporządzenia syropu będziemy potrzebować: 

3-5 kwiatostanów mocno pachnącego lilaka, 

0,5 l wody, 300-500 g cukru, 1 cytrynę. 

Ilość kwiatów i cukru możemy dobrać według 

uznania, wszystko zależy od tego czy wolimy 

otrzymać bardzo słodki syrop o delikatnym 

aromacie, czy o mocnym kwiatowym smaku. 

Kwiaty oskubujemy z łodyżek, aby uzyskać w syropie 

przyjemny, kwiatowy smak. Jeśli zostawimy 

trochę kory lilaka, też będzie dobrze, ponieważ 

ma ona działanie ochronne na wątrobę. Kwiaty 

skrapiamy sokiem wyciśniętym z całej cytryny. 

Zalewamy gorącą, ale nie wrzącą wodą i odstawiamy 

pod przykryciem do następnego dnia. 

Odcedzamy kwiaty, a do naparu dodajemy cukier 

i podgrzewamy do temperatury 70°C (syrop 

się wyraźnie rusza, ale jeszcze nie powstają 

pęcherzyki). Przelewamy do sterylnej butelki i 

odstawiamy do wystudzenia. 

zwana gęsimi łapkami, obok mniszka jest ulubionym 

kwiatem dzieci. Jej płatki rozchylają 

się o wschodzie słońca i zamykają, gdy zapada 

zmierzch. W średniowiecznym języku kwiatów 

oznaczała niewinność i czystość. Najczęściej 

można ją spotkać na łąkach, w parkach i 

w ogródkach. Jest źródłem beta-karotenu, olejków 

eterycznych, flawonoidów i soli mineralnych. 

W lecznictwie ludowym kwiaty stokrotki 

uważano za czyszczące krew. Napar pomaga 

chronić stawy, bo oczyszcza organizm ze szkodliwego 

kwasu moczowego. 

Zupa ze stokrotek 

Stokrotka ładnie wygląda i dobrze smakuje. 

Jej kwiaty i liście mają delikatny, orzechowy 

smak. Możemy je z powodzeniem wykorzystać 

w wiosennej kuchni, dodając na przykład 

do sałatek czy zup. Do wykonania zupy 

potrzebujemy następujące produkty: 1,2 litra 

bulionu, kilka suszonych grzybów, szczyptę 

kminku, łyżkę kaszy manny, garść listków i 

kwiatów stokrotki, pęczek młodej cebuli ze 

szczypiorem, sól i pieprz, 4 jaja, 2 łyżki masła. 

Grzyby gotujemy w wywarze z kminkiem. Na 

suchej i rozgrzanej patelni zrumieniamy kaszę 

mannę. Gdy grzyby zmiękną, dodajemy kaszę i 

gotujemy około dwudziestu minut. Następnie 

dodajemy wypłukane i drobno pokrajane stokrotki 

i zagotowujemy. Zupę przyprawiamy drobno 

posiekanym szczypiorkiem, solą i pieprzem. Na 

maśle smażymy jajecznicę. Siekamy dymkę ze 

szczypiorkiem. Do głębokich talerzy nakładamy 

po łyżce jajecznicy, którą posypujemy posiekaną 

dymką i na to wlewamy zupę ze stokrotek. 

jest jedną z najstarszych roślin na ziemi, rosła 

już ponad 100 milionów lat temu. W zależności 

od gatunku może przybierać postać drzewa 

lub krzewu. Przywędrowała do nas z Dalekiego 

Wschodu, gdzie w medycynie chińskiej i japońskiej 

jest stosowana od wieków. Z rośliny tej 

wykorzystuje się: korę, barwne kwiaty oraz pąki 

kwiatowe. W Chinach kwiaty magnolii uważane 

są za symbol czystości i szczerości. Choć prezentują 

się zjawiskowo, bo zakwitają bardzo 

szybko, to równie szybko przekwitają. 

Nalewka z kwiatu magnolii 

Przepis na nią nie jest specjalnie popularny. 

Minusem nalewki jest to, że należy ją zrobić 

ze świeżych kwiatów. Poza tym na jej pełną 

dojrzałość trzeba poczekać rok. 

Do jej przygotowania będą nam potrzebne: 

1 kwiat magnolii, 1 laska wanilii, 350 g cukru, 

750 ml wytrawnego, czerwonego wina, 400 

ml wódki 45 %. 

Przygotowanie naszej nalewki zaczynamy od zerwania 

dorodnego kwiatu magnolii. Następnie 

myjemy go i kroimy w cienkie paski. Wrzucamy 

je do słoja. Dodajemy przekrojoną na pół laskę 

wanilii (pamiętajmy o pozbyciu się z niej pestek). 

Całość zasypujemy cukrem, zalewamy winem i 

wódką (pamiętajmy o ko-lejności) i odstawiamy 

w chłodne miejsce na 10 do 14 dni. Po tym czasie 

otwieramy słój i wyrzucamy kwiat magnolii oraz 

laskę wanilii. Płyn dokładnie przefiltrowujemy 

i wlewamy do butelek. Odkładamy na półkę 

dobrze opisane butelki. Po nalewkę warto sięgnąć 

po roku. Wtedy docenimy jej smak. 

Tekst i zdjęcia: Ewa Ślęzak 

– zielarz, fitoterapeuta

REKLAMA 

Wybierz magnez 

o najlepszej przyswajalności! 

22 FENG SHUI 

23 

WIOSNA 

– emocjonalnie i uczuciowo 

Wzmożona drażliwość, uczucie zmęczenia, niedające się opanować 

drżenie powiek czy skurcze mięśni - to najczęstsze objawy niedoboru magnezu 

w organizmie. Mogą pojawiać się nawet wtedy, gdy stosujemy suplementację 

tym pierwiastkiem, ponieważ nie każdy dostępny w sprzedaży 

produkt zawiera go w odpowiednio przyswajalnej formie. 

Magnez – wszechstronnie dobroczynny 

Jest uważany za jeden z najważniejszych minerałów wpływających na utrzymanie dobrego 

zdrowia. Pomaga regulować ponad 300 procesów chemicznych, zachodzących w organach 

wewnętrznych. Wszystkie przemiany i funkcje naszego organizmu, wymagające energii, potrzebują 

odpowiedniej dozy magnezu. Minerał ten zapewnia naszym mięśniom możliwość 

odpoczynku i restytucji po wysiłku. Dotyczy to również – może najistotniejszego z nich - mięśnia 

sercowego. 

Dzienne zapotrzebowanie na magnez u osób dorosłych wynosi od 300 do 400 mg. Niedobór 

tego składnika w naszej diecie manifestuje się zazwyczaj zwiększoną wrażliwością na stres, 

co prowadzi do zmęczenia i szybszego wyczerpania - zarówno w aspekcie fizycznym, jak i psychicznym. 

Niespokojny, przerywany sen, nieuzasadnione stany lękowe, problemy żołądkowe, 

brak apetytu i ogólny stan niepokoju mogą także wskazywać na niedostateczną ilość 

tego pierwiastka w naszym organizmie. Nie zapominajmy przy tym, że jego niedobór powoduje 

obkurczanie ścian naczyń krwionośnych, co w rezultacie może prowadzić do wzrostu ciśnienia 

krwi. 

Dobroczynny wpływ magnezu na organizm jest nie do przecenienia, bo poza powyższym, 

pomaga on także w utrzymaniu zdrowych kości i zębów, w prawidłowym funkcjonowaniu układu 

nerwowego i odgrywa ważną rolę w procesie podziału komórek. Pomaga również w utrzymaniu 

równowagi elektrolitowej, w prawidłowej syntezie białka oraz w podtrzymywaniu prawidłowych 

funkcji psychologicznych i wreszcie zapobiega bolesnym skurczom łydek oraz uczuciu 

drętwienia kończyn. Niestety, przy normalnym odżywianiu dostarczamy organizmowi zaledwie 

30-40% niezbędnej ilości tego cennego pierwiastka. Zawartość magnezu w większości 

pokarmów jest stosunkowo niska, a w dodatku każdą filiżanką wypitej kawy i każdym drinkiem 

zawierającym alkohol wypłukujemy go z organizmu. Dlatego konieczne jest stosowanie 

diety zawierającej możliwie dużo bogatych w magnez produktów, takich jak: zielone warzywa, 

orzechy, nasiona, produkty pełnoziarniste, owoce morza, czekolada, kakao. Wybór takiej diety 

nie zawsze jest możliwy i nie zawsze odpowiedni ze względu na nasze osobiste preferencje. 

Jak zatem uzupełnić niedobory? Najskuteczniejszym rozwiązaniem jest suplementacja preparatami, 

które zagwarantują najlepszą przyswajalność magnezu. 

Kwestia biodostępności 

Zawartość czystego magnezu w różnych związkach tego minerału jest różna, ale należy pamiętać, 

że różna jest także jego przyswajalność, czyli sposób i stopień, w jaki jest on wykorzystywany 

przez nasz organizm. Większość dostępnych na rynku preparatów zawiera w swoim składzie 

cytrynian magnezu. Tak popularny cytrynian magnezu, zawiera zaledwie 16% czystego minerału, 

a tlenek magnezu – aż 60% . I choć przyswajalność z cytrynianu wynosi 29,6% a z tlenku 

tylko 22,8%, to i tak w sugerowanej dawce dziennej (667 mg związków magnezu) przyswojona 

ilość czystego magnezu wyniesie 17,1 mg dla cytrynianu i aż 91,2 mg dla tlenku magnezu. 

Ponadto najnowsze prace badawcze wykazały, że magnez z tlenku magnezu jest nawet 2,5 

razy lepiej absorbowany przez komórki organizmu, co jest bardzo istotne dla skuteczności i czasu 

jego działania (4). Magnez z cytrynianu natomiast podwyższa poziom tego minerału we krwi, 

co świadczy o tym, że jest on gorzej wchłaniany przez komórki, a tym samym mniej skuteczny. 

Skuteczne rozwiązanie 

Badania naukowców poświęcone magnezowi i jego wpływowi na funkcjonowanie naszych 

komórek, jednoznacznie dowodzą, że nie każdy preparat jest w stanie zaspokoić zapotrzebowanie 

organizmu na ten pierwiastek. Dlatego optymalnym rozwiązaniem jest wybór skutecznego 

suplementu, który dzięki wysokiej przyswajalności może zapobiec niedoborom i ich przykrym 

skutkom. Magnez+300 duńskiej firmy Biosym to najwyższej jakości preparat, który w każdej 

kapsułce zawiera 300 mg tego minerału. Niezwykle wysoką biodostępność uzyskano tu 

przez połączenie L-pidolanu i tlenku magnezu. 

Tlenek magnezu jest jednym z najbogatszych źródeł magnezu. Jest skutecznie wykorzystywany 

w komórkach i tkankach organizmu. L-pidolan jest organiczną, nowszą formą magnezu, 

która zapewnia jego szybkie i wydajne wykorzystanie w organizmie. Jest on doceniony i polecany 

przez czołowych badaczy europejskich, ponieważ we wszystkich testach wykazuje przekonującą 

biodostępność i efektywność. 

Podstawą tych wspaniałych wyników jest to, że L-pidolan jest wchłaniany niemal błyskawicznie 

i skutecznie przez komórki organizmu, nie ulega tak szybkiemu ani tak całkowitemu wydaleniu, 

jak ma to miejsce w przypadku innych soli mineralnych. 

Wybierz to, co najlepsze 

Wybierz Magnez+300 firmy Biosym. Wystarczy jedna kapsułka dziennie, by dostarczyć organizmowi 

odpowiedniej dawki cennego pierwiastka i mieć pewność, że zostanie on w pełni wykorzystany. 

Dodatkowym atutem preparatu jest to, że zawiera on wyłącznie składniki pochodzenia 

roślinnego, dzięki czemu może być stosowany także przez wegan. 

Wyłączny dystrybutor na Polskę: Medi-Flowery ApS Sp z o.o. 

Więcej informacji na stronie www.medi-flowery.com lub pod nr telefonu 506 807 654 

Tekst R. G. 

Bibliografia: 1. Rude RK, Shils ME. Magnesium. In: Shils ME, 

Shike M, Ross AC, Caballero B, Cousins RJ, eds. 

Modern Nutrition in Health and Disease. 10th ed. 

Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins; 2006:223-247. 

2. Food and Nutrition Board, Institute of Medicine. 

Magnesium. Dietary Reference Intakes: Calcium, 

Phosphorus, Magnesium, Vitamin D, and Fluoride. Washington 

D.C.: National Academy Press; 1997:190-249. 

3. https://goo.gl/Wq86CO 

4. Magnesium Research 2012; 25 (1): 28-39 

Magnez+300 

• pomaga w utrzymaniu 

równowagi elektrolitowej 

• pomaga w utrzymaniu zdrowych 

zębów 


zdrowych kości 

• przyczynia się do 

utrzymania prawidłowego 

metabolizmu energetycznego 

• pomaga w prawidłowym 

funkcjonowaniu mięśni 

• pomaga w prawidłowym 

funkcjonowaniu układu 

nerwowego 

• przyczynia się do zmniejszenia 

uczucia zmęczenia i znużenia 


prawidłowych funkcji 

psychologicznych 

• pomaga w prawidłowej syntezie 

białka 

• odgrywa rolę w procesie 

podziału komórek 

Nadejście wiosny napawa nas optymizmem i 

przypływem sił życiowych. Zdejmując ciepłą 

garderobę, zmniejszamy bariery i dystans, 

tym samym pozwalamy, by inni zbliżyli się do 

nas. Z ochotą tworzymy relacje, które otwierają 

nas na przeżywanie prawdziwych uniesień 

- miłości. 

- Skąd więc - na wzór wiosennej natury - w istniejących 

lub nowych związkach tyle burz i konfliktów w czasie tej 

pięknej pory roku? Odpowiedź na to pytanie daje Feng 

Shui, które z pozoru, zajmuje się tylko organizacją przyjaznego 

dla człowieka otoczenia i psychologiczną aranżacją 

wnętrz. 

Odpowiedź jest prosta. Zgodnie z teorią 5 - ciu Żywiołów 

(elementów: Drzewa, Ognia, Ziemi i Wody), wiosną szczególną 

aktywność przejawia żywioł Drzewa, a jego odpowiednikiem 

w naszym organizmie jest wątroba. 

O niektórych mawiają, że posiadają choleryczny charakter, 

a stąd już blisko do wybuchu konfliktów. Cóż zatem będzie 

się działo, jeśli w związku spotkają się dwie osoby z 

wątrobowym charakterem? - Będą padać pioruny emocji 

a czyste niebo relacji zasłonią chmury sprzeczek. Szczególnie 

często, co warto zauważyć, dochodzi do nich w krótkim 

okresie przed pełnią Księżyca – mówi Remigiusz Senska. 

Czy warto więc czekać aż nasz lunarny sąsiad zmieni 

położenie a wiosna przejdzie w lato? Na to pytanie także 

pada odpowiedź inspirowana zasadami Feng Shui, która 

łączy czas z działaniami w przestrzeni. - Należy działać 

mądrze, czasami nawet sprytnie, podpowiada Feng Shui. 

Otóż wspomniana wyżej wątroba zasila energetycznie serce, 

sanktuarium duszy i uczuć, w tym miłości do siebie, innych 

i do świata. Dlatego też błędem byłoby (tym razem intelektualnym) 

niezachowanie dystansu do błahości emocji 

(gniewu, zazdrości, podejrzliwości, zawiści, smutku) powodowanych 

zmiennymi na wiosnę emocjami, gdyż wówczas 

ucierpią uczucia prawdziwe, jak: miłość, spokój, radość, tolerancja, 

współczucie czy sympatia – wyjaśnia konsultant. 

- Reakcje choleryczne (aktywność wątroby odpowiada 

także reakcjom alergicznym – w tym przypadku na inne 

osoby) wzmaga nie tylko wiosna, ale też dieta, w tym picie 

kawy, czy używanie bardzo ostrych przypraw – dodaje. 

Dbajmy o przestrzeń 

Przestrzenie odpowiadające żywiołowi Drzewa w mieszkaniu 

czy domu to strefy wschodnie i południowo wschodnie. 

Należy wyrzucić z nich przedmioty wykonane z metalu 

(sprzęty, narzędzia, itp.), gdyż wprowadzają one dysharmonię 

z żywiołem Drzewa (Metal „wycina” Drzewo), której objawami 

mogą być ciągłe sprzeczki, podejrzenia, notoryczna 

zazdrość oraz nieuzasadniony gniew. 

Kiedy wykluczymy wszystkie przyczyny związane z czasem 

i używkami warto, jak doradzają znawcy Feng Shui, 

otoczyć się kolorem zielonym – będącym wibracyjnym kolorem 

wątroby. 

- Zamiast przemalowania ścian, na które patrzymy na co 

dzień, a które odbijają energię żywiołu Drzewa potrzebną 

wątrobie, warto wybrać się na spacer wśród wiosennej zieleni. 

Kiedy emocje opuszczą nas i najbliższych należy zadbać 

o uczucia. Praktyczne wskazówki pielęgnacji uczuć 

podają zasady aranżacyjne Feng Shui. 

Symbolika 

Uniwersalnym i globalnym symbolem uczuć jest serce. 

Jego kształt nie ma w sobie ostrych linii, podobnie 

jak wszystko inne, co występuje w naturze. Dlatego też w 

miejscu, w którym spotykają się partnerzy - w domu, w sypialni 

- trzeba unikać wszelkich ostrych kształtów (reprezentowanych 

przez wszelkie przedmioty, od sprzętów, łóżek, 

szaf, stolików, aż po suche rośliny itp.). 

- Rozrzucone w sypialni ubrania, zamiast wprowadzać 

do związku harmonię i poczucie bezpieczeństwa, będą 

reprezentować chaos, który na pewno przerodzi się we 

wspomniane wyżej niezdrowe emocje. Bywa też, to także 

uwaga z zakresu pragmatyki Feng Shui, że budowa nowych 

relacji zatruwana jest energią przeszłych związków. 

Przeszkodą są nie tylko niepotrzebnie pozostawione pamiątki 

po „byłych”, ale także jak twierdzą praktycy Feng 

Shui - zawartość piwnicy w domu. Zgromadzone przedmioty 

oraz ewidentna niechęć do tworzenia ładu w tej 

przestrzeni odpowiada naszym lękom z obecnego i przeszłych 

wcieleń – wyjaśnia Senska. Wystarczy poczekać, tym 

razem na czas ubywania Księżyca, by w lżejszy, niż o innej 

porze sposób pozbyć się pozostałości z przeszłości. Otwarcie 

na nową teraźniejszość i przyszłość zaowocuje lekkością 

- taką, by unieść się na skrzydłach uczuć. 

Kolory 

By jednak uniesienia były na miarę naszych oczekiwań, 

bezwzględnie należy zadbać o temperaturę uczuć a tej 

na pewno nie będzie sprzyjać biały sufit w sypialni. Odpowiedź 

jaki kolor sufitu jest właściwy dla partnerów nie 

jest odpowiedzią jednoznaczną i zależy od indywidualnej 

energetyki każdego z nich, okrślanej przez analitykę cech 

według Feng Shui. 

- Nie zdradzę wielkiej tajemnicy, jeśli powiem, że w indywidualnej 

aranżacji przestrzeni sypialni do malowania 

sufitów sugeruję pastelowe odcienie lawendy, różu, ecru 

czy jasnego odcienia koloru beżowego. Unikamy zaś kolorów 

żywiołu Wody, które wraz z elementami remedialnymi 

(np. fontanny, wizerunki wody), często stosowanymi do 

pobudzania powodzenia finansowego w domach, mieszkaniach 

lub firmach - w sypialni prowadzą wprost to aktywizacji 

konfliktów i eskalacji emocji. Mogą także prowokować 

lub symbolizować potencjalną zdolność jednego z 

partnerów do zdrady – mówi Remigiusz Senska. 

Pełnia uczuć, miłości, przyjaźni w cyklicznej pętli czasu 

przypada na lato - dokładnie na przesilenie letnie - i oznacza 

dominację żywiołu Ognia reprezentującego w ciele 

człowieka siedzibę uczuć - serce. 

Jak jednak podtrzymać ten rozpalony afektem płomień? 

Na to pytanie odpowiada interpretacja przestrzeni w Feng 

Shui, która identyfikuje strefę ogólną partnerstwa (stałości 

uczuć, nie emocji) na południowym zachodzie 

mieszkania lub domu. 

REMIGIUSZ SENSKA 

Międzynarodowy konsultant Feng Shui, 

absolwent Politechniki Gdańskiej. 

Swój sześcioletni pobyt w Chinach (1990-96) poświęcił 

na zgłębianie oryginalnej sztuki i wiedzy Feng 

Shui. Od 1997 roku praktykuje w Polsce, Europie, USA i 

w… Chinach. Kilka razy w roku odwiedza centra wiedzy 

Feng Shui na świecie (Chiny, Hong Kong, Malezja, 

Singapur), wzbogacając własne umiejętności i wiedzę 

zabieranych ze sobą osób. Specjalizuje się w praktycznych 

zastosowaniach Szkoły Kompasu, doradzając 

głównie w kreacji dobrobytu i partnerstwie, stosując 

tradycyjne i nowoczesne środki aranżacyjne. Prowadzi 

profesjonalne konsultacje Feng Shui domów, mieszkań, 

firm i ich aranżacje, a doradztwo jest ściśle poufne. 

- Pierwszym zadaniem wytrawnego znawcy, ale i adepta 

Feng Shui będzie rekomendacja gruntownego wysprzątania 

tej strefy z niepotrzebnych rupieci, starych gazet, roślinności 

(tak!, jest to strefa żywiołu Ziemi, na którą niekorzystnie 

z kolei działa żywioł Drzewa) i zadbanie o jej symetryczną 

aranżację (podwójne obrazy, lampki, fotele, remedia 

Feng Shui). Umieszczenie w tym miejscu biokominka, 

świec, reprezentujących żywioł Ognia doda naszym uczuciom 

blasku – podpowiada konsultant. 

A cóż będzie później? W porze późnego lata, będącego 

w Feng Shui piątą porą roku, zapanują miłość i harmonia, 

a efekty zazwyczaj pojawiają się za trzy kwartały, kiedy na 

świat przychodzą pisklęta, owoce miłości. W naturze wówczas 

znowu rozpocznie się wiosna… 

Tekst: Teresa Szczepanek

REKLAMA 

24 PUNKT WIDZENIA 

25 

Nattokinaza i jej wpływ na zakrzepicę. 

Wraz z rozwojem cywilizacji w naszym życiu pojawiło się 

coraz więcej udogodnień. Większość z nas jeździ do pracy 

samochodem. Wybieramy wygodny środek lokomocji, 

zamiast własnych nóg. Przekraczamy granice między państwami, 

rejsy trwają czasami powyżej 9 godzin, a nawet 17. 

To bardzo długo, zwłaszcza dla prawidłowego funkcjonowania 

naszego organizmu, który jest ograniczony do pozycji 

siedzącej. W takich sytuacjach może dojść do zakrzepicy. 

Na szczęście wraz z rozwojem cywilizacji rozwija się bardzo 

mocno medycyna, również ta naturalna. 

Zakrzepowe zapalenie żył (zakrzepica) dotyczy najczęściej 

osób, które przez długi czas były unieruchomione (np. 

po przebytych operacjach), ale również tych, które przez 

dłuższy czas pozostają w niezmienionej pozycji siedzącej, 

czy stojącej. Szczególnie narażone są: 

- osoby otyłe 

- długo podróżujące samolotem lub samochodem 

w niezmienionej pozycji 

- kobiety w ciąży 

- osoby po 60 roku życiu 

- chorujące na reumatyzm i choroby układu krążenia 

- kobiety, które stosują hormonalną antykoncepcję 

- osoby, prowadzące niehigieniczny tryb życia: palący 

papierosy, nadużywający alkoholu, spożywający dużo 

cukru i tłuszczu. 

W większości przypadków zakrzepica żył objawia się niezauważalnie. 

Istnieją jednak symptomy, na które powinniśmy 

zwrócić uwagę? Do powszechnie znanych objawów 

zakrzepicy zaliczymy: 

- ból w nogach, zarówno podczas chodzenia, jak i stania 

- obrzęk kończyn w okolicy kostek i ud 

- objawy stwardnienia żył, ból i ciepło 

- napięcie, zaczerwienienie, a nawet sinienie skóry 

- gorączka lub stan podgorączkowy 

- przyspieszone tętno. 

Niestety, wyżej wymienione objawy pojawiają się zaledwie 

u połowy pacjentów dotkniętych problemem. Pozostałe 

osoby mają niejednoznaczne objawy. Wtedy pierwszym 

symptomem jest zatorowość płucna. Ponieważ zakrzepowe 

zapalenie żył to podstępna choroba, dobrze jest 

zapobiegać jej skutkom. W tym celu powstała nattokinaza 

- korzenie ma w medycynie naturalnej, wywodzącej się 

z fitoterapii, czyli leczenia ziołami i roślinami. 

Czym jest? To aktywny związek o udowodnionych właściwościach 

prozdrowotnych, zawarty w sfermentowanej 

soi. Soja jest bogatym źródłem białka roślinnego i składnikiem 

kuchni azjatyckiej, choć w Polsce również już znana i 

wykorzystywana na szeroką skalę. Część nazwy zawdzięcza 

fermentowanej soi - natto. Potrawa ta nie jest w Polsce 

znana, należy do tradycyjnej kuchni japońskiej. Nattokinaza 

jest doskonałym sprzymierzeńcem w walce z zaburzeniami 

krzepnięcia krwi. Na szczęście możemy wspierać 

się naturalnymi suplementami diety, które zawierają nattokinazę 

i doświadczać prozdrowotnego działania, bez konieczności 

spożywania małoapetycznie wyglądającego i 

smakującego natto. 

Nattokinaza posiada dobroczynny wpływ na nasz organizm, 

dba o prawidłowy przepływ krwi w naczyniach 

krwionośnych. Enzym ten ma zdolność rozpuszczania 

skrzepów krwi, powstających w świetle naszych naczyń 

krwionośnych. Dzieje się tak dzięki aktywności fibrynolitycznej, 

którą wykazuje nattokinaza. Powstające w naczyniach 

krwionośnych skrzepliny stanowią częstą przyczynę 

zawału serca czy udaru mózgu. Skrzepy mogą także umiejscawiać 

się w naczyniach krwionośnych innego, dowolnego 

narządu, prowadząc tym samym do jego niewydolności. 

Dlaczego nattokinaza jest dobrym rozwiązaniem? Ponieważ 

posiada właściwości utrzymania fizjologicznej równowagi 

pomiędzy procesami krzepnięcia i rozpuszczania 

skrzepów we krwi. To zapewnia niezakłócony przepływ 

krwi z odpowiednią gęstością i lepkością. Dzięki tym właściwościom 

nie ma ryzyka zarówno nadmiernej gęstości 

krwi jak i powstawania w niej skrzepów, a także zbytniego 

rozrzedzenia krwi. 

Nattokinaza nie tylko jest skuteczną profilaktyką antyzakrzepową, 

swoje dobroczynne działanie wykazuje również 

w następujących schorzeniach: 

- normalizuje ciśnienie tętnicze 

- ogranicza rozwój niekorzystnych zmian miażdżyco 

wych 

- ma zastosowanie w bolesnych skurczach mięśni 

- endometriozie 

- fibriomialgii 

- zespole przewlekłego zmęczenia 

- wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego. 

Wybierając nattokinazę należy zwrócić uwagę na proces 

produkcji i dawkę występującą w danym suplemencie. 

Powinna powstawać w procesie fermentacji soi, do którego 

używa się odpowiedniego szczepu bakterii – Bacillus 

subtilis. Najodpowiedniejsza będzie ta zawierająca dawkę 

100mg. Tylko preparat z taką dawką pozwala na uzyskanie 

najlepszych efektów. 

Tekst G.R. 

DŹWIĘKI SĄ WAŻNIEJSZE 

NIŻ MYŚLISZ 

Wiele mówimy, dużo słuchamy a branża muzyczna 

jest niezwykle dochodowa. Steve Jobs, 

twórca Apple, oparł wielką kampanię reklamową 

dla iPada i iPhona o łatwy dostęp do nagrań 

muzycznych. Dlaczego ? 

Steve Jobs był tego rodzaju biznesmenem, którego geniusz 

obejmował znacznie więcej niż sferę biznesu. Dobrze 

znał ludzką naturę i słuchał mądrych doradców. A naturą 

człowieka jest dźwięk. To dlatego, kiedy zastanawiał się jak 

uczynić swój produkt najbardziej popularnym przedmiotem 

użytkowym człowieka, postawił właśnie na doskonałą 

jakość dźwięku i alians z branżą muzyczną. 

Od kiedy istniał człowiek, dźwięk przemawiał do jego 

wyobraźni bardziej niż jakiekolwiek odbierane przez niego 

bodźce. Wyobraźcie sobie, że jesteście w lesie - sami. Nic nie 

widzicie, nic nie czujecie. Jednak gdzieś w dali słyszycie odgłosy 

łamania drobnych, suchych gałązek. Jeśli spodziewacie 

się konkretnej osoby lub osób, czujecie nadzieję na ich 

spotkanie. A co czujecie, jeśli nikogo oprócz Was tam nie 

powinno być? Odpowiedzią jest stan umysłu określany jako 

strach, zwany czasem eufemicznie niepokojem. Pierwotnym 

wzorcem dla słowa strach jest dźwięk łamanej gałązki 

(s-trach). To jeden z najstarszych i najprostszych przykładów, 

kiedy dźwięk ma bezpośredni wpływ na emocje, myśli 

i funkcjonowanie ludzkiego organizmu. 

Na drugim końcu balansu emocjonalnego są miłość i pokój, 

przeciwieństwa strachu. Dla obu tych słów jest jeden 

wspólny dźwięk, który umie rozpoznać i zinterpretować 

każdy człowiek. To spokojne, silne i miarowe bicie serca. 

Kiedy jesteśmy spełnieni, wewnętrznie spokojni i odczuwamy 

miłość, dźwiękiem obwieszczającym nasz stan całemu 

światu jest bicie serca, wyznaczające rytm życia, którym 

w danej chwili żyjemy. To dlatego pragniemy wiedzieć, 

jaki jest rytm naszego serca i kupujemy wyspecjalizowany 

gadżet np. firmy Apple, zwany Apple Watch, który potrafi 

mierzyć stan organizmu na podstawie pulsu. Ciekawym 

jest fakt, iż angielskie słowo watch oznacza zarówno zegarek, 

jak i „obserwować”. Niektóre dźwięki, takie jak puls, są 

szczególnie istotne dla naszego życia i mogą wskazywać 

jaki jest nasz stan emocjonalny oraz precyzyjnie wpływać 

na nasze emocje, reakcje i czyny. Dźwięki stanowią o tym 

czy mamy się obawiać, czy też odczuwać komfort i bezpieczeństwo. 

Człowiek - niezwykły instrument 

Każda komórka naszego ciała wibruje z charakterystyczną 

częstotliwością. Inną częstotliwość ma komórka zdrowa, 

i organ jaki tworzy funkcjonuje prawidłowo, a zupełnie 

inną, kiedy jest uszkodzona przez toksyny lub atakują 

ją chorobotwórcze drobnoustroje. To fakt powszechnie 

znany. Pytanie, czy potrafimy z tego wyciągnąć praktyczne 

wnioski, przydatne w codziennym życiu? 

Jedną z osób, która w praktyce wykorzystała ten fakt 

była Hulda Clark, mikrobiolog. Większość życia poświęciła 

określaniu, które częstotliwości reprezentują jakie rodzaje 

komórek oraz mikroorganizmów. Znana jest głównie z 

urządzenia Zapper, które było tylko małym fragmentem jej 

bogatego dorobku naukowego. Badała jak wibrują, brzmią 

różne żywe organizmy. Równolegle do niej wielu naukowców 

badało wpływ wibracji określonych dźwięków na 

ludzkie reakcje. Część z nich tworzy metody terapii pomagające 

przywrócić chorym dobry stan zdrowia psychicznego 

i fizycznego. Człowiek jest niezwykły pośród wszystkich 

badanych, żywych organizmów. Potrafi bowiem być jednocześnie 

twórcą muzyki, jak i instrumentem odtwarzającym 

wcześniej, świadomie skomponowaną melodię. Jeśli 

jest to świadome, zwykle wychodzi mu to na zdrowie. 

Czasem jednak „gra jak mu zagrają” i wtedy jego organizm 

może zareagować przeciwnie do powszechnych oczekiwań. 

Ostatnio kładzie się duży nacisk na słuchanie muzyki relaksacyjnej, 

pełnej spokojnej harmonii, pozbawionej wyraźnych 

akcentów i rytmiki. Mówi się, że jest to muzyka 

wzorowana na dźwiękach natury i przez to najlepiej nadaje 

się do uzdrawiania. Jednak większość tych utworów nie 

oddaje prawdziwej gry dźwięków, dochodzących do ludzkiego 

ciała i jego umysłu, kiedy jest on w lesie, na łące, nad 

morzem, czy też wysoko na górskim szlaku pnie się kamienistą 

ścieżką. Każde z wymienionych miejsc dostarcza innych 

doznań dźwiękowych. W każdym z nich, różne osoby, 

będą miały rozmaite odczucia. Wynika to z indywidualnych 

potrzeb ich organizmów i psychiki, w konkretnej życiowej 

sytuacji. Zwykle ludzie nie są świadomi, że w dane miejsce 

przyciąga ich wielka symfonia grającej dookoła natury 

- wiatru, owadów, płynącej wody, osuwających się kamieni 

a nawet własnego posapywania, a nie tylko piękne widoki i 

inne atrakcje. Oczywiście one też są istotne. Jednak to melodyka 

miejsca i zdarzeń tam doświadczanych ma największy 

wpływ na stan naszego umysłu i ciała. Każdy człowiek 

ma swój aktualny dźwięk przewodni. Zmienia się on w zależności 

od stanu emocjonalnego i fizycznego, i decyduje, 

że z jednym miejscem czy osobą wchodzimy w dysonans a 

z innym miejscem, osobą współgramy od pierwszej chwili. 

Dlatego jedni, aby powrócić do zdrowia, potrzebują głośnej, 

rytmicznej muzyki, inni „odżyją” w odgłosach spokojnie 

płynącej wody, czy szelestu liści. 

Po to, by strawić obiad najlepsza jest muzyka techno 

czy marszowa. Aby uspokoić nerwy po nieprzyjemnej rozmowie, 

najlepiej jest wyjść na świeże powietrze do parku, 

lasu, i z uwagą wsłuchać się w odgłosy natury lub posłuchać 

„Czterech pór roku” Vivaldiego. 

Dźwiękiem można zapobiegać arytmii, leczyć nerwice, 

depresje, zaburzenia gastryczne i hormonalne. Tych kilka 

prostych przykładów pokazuje, że w naszych staraniach 

do odzyskania, bądź zachowania dobrego stanu zdrowia, 

określone dźwięki i odpowiednio skomponowana muzyka 

są wielkimi sprzymierzeńcami, często bardziej skutecznymi 

niż silne środki farmakologiczne. 

Tekst: Mariusz Jarymowicz 

REKLAMA

REKLAMA 26 

HOROSKOP ZIOŁOWY 27 

21.05 - 21.06 

Dziurawiec 23.07 - 23.08 

Wykorzystaj nadchodzący 

czas na załatwianie różnych 

spraw w urzędach oraz 

rozwiązywanie problemów 

prawnych, gdyż uzyskają 

one teraz szybki bieg i 

łatwo się uregulują. Nie 

odkładaj ich na później. 

Teraz możesz liczyć na ciche 

wsparcie wpływowej 

osoby. 

Pokrzywa 23.11 - 21.12 

Nadmierna pewność 

siebie, zarozumiałość 

oraz przecenianie swoich 

sił i możliwości mogą 

doprowadzić do niepotrzebnych 

nieporozumień 

z otoczeniem. Realizacja 

wszelkich planów w sferze 

materialnej i zawodowej 

może nie dojść do skutku 

lub przynieść straty. 

Podbiał 

Mniszek 21.03 - 20.04 

Zwiększona skłonność do 

zaspakajania zachcianek 

zapowiada duże nieprzyjemności 

związane ze 

stratą materialną lub utratą 

autorytetu w domu czy w 

pracy. Jedynie w sporcie 

możesz uzyskać dobre 

wyniki i wyróżniać się na tle 

innych współuczestników. 

Cykoria 24.08 - 23.09 

Przygotuj się na szczęśliwe 

zbiegi okoliczności. Pomogą 

Ci rozwiązać wszystkie sprawy 

i problemy. Z łatwością 

znajdziesz przydatne Ci 

informacje i wyplączesz 

się z niewygodnej sytuacji. 

Znajdziesz zwolenników dla 

swoich pomysłów i wcielisz 

je w życie. 

Żywokost 22.12 - 20.01 

Zadbaj o dobre relacje z bliskim 

Ci osobami. Twoja uwaga 

i troska pomogą uchronić 

wszelkie związki partnerskie 

przed nieporozumieniami i 

rozstaniami. W najbliższym 

czasie wszystko będzie się 

toczyło wolniej, z tego względu 

nie zaczynaj nowych spraw. 

Podbiał wypuszcza swoje jasnożółte kwiatki z początkiem wiosny. Jego duże, kwietne 

koszyczki wyglądają jak słoneczne promienie. Dopiero w maju po kwiatach wyrastają 

liście. Ta charakterystyczna cecha przyniosła podbiałowi w średniowieczu nazwę: „ Filius 

ante patrem”, co znaczy: syn przed ojcem. To niezwykle przyjazna roślina. Nigdy nie 

rośnie sama. Odnosi się to również do osób urodzonych pod jej znakiem. Nigdy nie są 

samotni. Zawsze otoczeni ludźmi, uwielbiają wszelkie spotkania towarzyskie, które są 

dla nich eliksirem życia. 

Człowiek-Podbiał jest ruchliwy i zręczny. Ma subtelny umysł, ale jest roztrzepany. 

Jego niespokojny charakter oraz roztargnienie przeszkadzają mu w koncentracji na jednej 

rzeczy. Utrudnia mu to doprowadzanie wszelkich spraw do końca. Potrzebuje ciągle 

nowych wrażeń, monotonia go zabija. Osoby, którym patronuje Podbiał znajdują 

się w ciągłej sprzeczności między pragnieniami, a możliwościami. Wywołuje to w nich 

duchowe rozterki i trzymaje w nieustannym napięciu nerwowym. W interesach i miłości 

przeszkadza im powierzchowność i brak prawdziwych, głębokich uczuć. Ze swoim 

błyskotliwym umysłem i czarującym sposobem wysławiania są idealni jako rozmówcy. 

Natomiast jako partnerzy w małżeństwie czy interesach mogą być mało wiarygodni. 

Mężczyzna-Podbiał to równanie z wieloma niewiadomymi. Zawsze ma worek pomysłów. 

Swoimi ideami i propozycjami zamęcza wszystkich. Plany i zamiary to jego chleb 

powszedni, bez których nie może żyć ani istnieć. Niektóre z nich mogą okazać się genialnymi 

i dlatego współpraca z nim może być interesująca i owocna. Natomiast kobieta-Podbiał 

jest błyskotliwa w rozmowie, pełna radości życia. Lubi „kolekcjonować” wielbicieli 

i wcześnie opanowuje sztukę miłości. Nie łatwo ją uwieść. Jeśli nie jest kimś zainteresowana, 

staje się całkowicie niedostępna. Lubi być zdobywana inteligentnie i z galanterią. 

W sferze miłości i związków zarówno kobiety jak i mężczyźni są niczym komety. Ich 

uczucia bywają bardzo zmienne. Nie raz zmieniają swoje poglądy, upodobania, a także 

żony i mężów. Przy tym pozostają młodzi do samej starości, dopóki nie wyczerpie się 

zapas ich genialnych pomysłów i idei. 

Najbliższy czas przyniesie Wam dobry nastrój i emocjonalne podejście do wszelkich 

nowinek. W pracy i w domu będzie męczyć Was rutyna. Z nudów zaczniecie robić porządki 

w papierach, na biurku lub zechcecie wprowadzić zmiany na stanowisku pracy. 

W sprawach codziennych całą uwagę poświęcicie sprzątaniu domu i zakupom. 

Tekst: Ewa Ślęzak 

Nagietek 21.04 - 20.05 

Będziesz skłonny do 

lekkiego i niezobowiązującego 

flirtu niż do 

poważnych, głębokich 

uczuć. Zawarte w tym 

czasie znajomości mogą 

doprowadzi do przyjacielskich 

kontaktów. 

Na miłość nie masz co 

liczyć, co najwyżej będzie 

krótkotrwała i szybko 

minie. 

Rumianek 22.06 - 22.07 

Wzrośnie Twoja aktywność 

fizyczna i umysłowa. Trudno 

będzie Ci usiedzieć w jednym 

miejscu. Zwiększona 

wrażliwość i potrzeba miłości 

sprawią, że zapragniesz 

kontaktów z płcią przeciwną. 

Łatwiej będzie Ci nawiązywać 

znajomości w miejscach 

rozrywki i rekreacji. 

Krwawnik 24.09 - 23.10 

Zapach bzów i jaśminów 

nastroi Cię wyjątkowo 

romantycznie. Bliskie Ci 

osoby będziesz obdarzać 

prezentami i mówić im 

piękne słowa. Możliwe będą 

pogaduszki w kuchni do 

północy. Będą to rozmowy 

od serca. Dzięki tym zabiegom 

poprawisz relacje z 

otoczeniem. 

. Tatarak 24.10 - 22.11 

Dzięki potężnemu przypływowi 

sił fizycznych i psychicznych 

masz możliwość 

dokonania pozytywnych 

zmian. Odniesiesz sukces 

w każdej sferze swojego 

działania. Takie sytuacje 

zdarzają się parę razy w 

życiu, dlatego wykorzystaj 

okazje jakie przyniesie Ci 

los. 

Melisa 21.01 - 19.02 

Nadchodzi czas na realizację 

marzeń. Będziesz 

bardziej skłonny do podjęcia 

ryzyka, uwolnisz się 

od wszelkich zakazów. 

Tak w sferze zawodowej 

jak i osobistej możesz się 

spodziewać szczęśliwych 

zmian. Intuicyjnie podejmiesz 

najlepsze z 

możliwych decyzje. 

Babka Lancetowata 

20.02 - 20.03 

Uwierzycie w swoją szczęśliwą 

gwiazdę! Na ile pozwolicie 

sobie w marzeniach, tyle 

uzyskacie w rzeczywistości, 

o ile nie przestraszycie się 

swoich pragnień. Ograniczeniem 

w odniesieniu 

sukcesu w każdej dziedzinie 

życia są tylko Wasze lęki i 

wątpliwości.

REKLAMA 

28 NOWE PRODUKTY 

29 

Działanie żelu związane jest z naturalnymi właściwościami 

oleju kokosowego, alantoiny, panthenolu 

(prowitaminy B5) oraz leczniczej wody mineralnej: 

wodorowęglanowochlorkowo - sodowej, bromkowo 

- jodkowo - borowej. Skojarzone działanie 

składników przyspiesza proces odnowy naskórka 

podrażnionego różnymi czynnikami zewnętrznymi 

m.in. mikrouszkodzeniami mechanicznymi. 

• Dzięki właściwościom nawilżającym żel 

dobrze wnika w głąb skóry, poprawia jej 

elastyczność i miękkość. 

• Wygładza zmarszczki i zmniejsza szorstkość 

naskórka. 

• Stosowany systematycznie redukuje zaczerwienienia, 

przebarwienia i zaskórniki. 

• Zmiękcza nadmiernie zrogowaciały 

naskórek stóp i rąk. 

• Może być stosowany włosy i skórę głowy: 

łagodzi jej podrażnienia, wspomaga walkę 

z łupieżem oraz poprawia kondycję włosów. 

• Żel dobrze się wchłania, nie pozostawia na 

skórze tłustej warstwy i nie brudzi odzieży. 

• Polecany do każdego rodzaju skóry. 

HERBATA BIO-ENERGIA 

GSH IMMUNOCAL 

KOENZYM Q10 

NATURES AID 

OLEJEK Z OPUNCJI 

FIGOWEJ 

Doskonałym środkiem, 

który walczy z efektami 

zmęczenia, zarówno po 

wysiłki fizycznym jak i 

umysłowym, jest specjalnie 

skomponowana mieszanka 

ziół, zawarta w wygodnych 

do zaparzania saszetkach. 

Co więcej, dzięki dużej 

zawartości składników 

mineralnych, witamin i 

antyoksydantów wspiera 

walkę z wolnymi rodnikami, 

które przyczyniają się do 

przedwczesnego starzenia. 

Opatentowany, naturalny 

suplement diety, który 

w 90% zawiera czyste 

białko o najwyższej jakości 

biologicznej. Dzięki temu, 

że dostarcza składników 

budulcowych glutationu, 

skutecznie podnosząc jego 

poziom - zalecany jest w 

przypadku stwierdzonych 

jego niedoborów w 

organizmie. Produkt 

przeznaczony jest zarówno 

dla dzieci jak i dorosłych. 

Wytwarzany przez orga 

-nizm, występuje w 

największych ilościach 

w komórkach mięśnia 

sercowego. Z tego też 

względu jego stosowanie 

zaleca się szczególnie w 

przypadku chorób serca. 

Dodatkowo koenzym 

zmniejsza objawy 

menopauzy, zwiększa libido 

oraz niweluje chroniczne 

zmęczenie. Znalazł również 

zastosowanie w 

dietoterapii jako suplement 

wspomagający odchudzanie. 

Nie bez powodu 

okrzyknięty naturalnym 

roślinnym botoksem, 

olejek z opuncji figowej 

to kosmetyk, który 

świetnie sprawdza się 

w walce z niechcianymi 

efektami starzenia się 

skóry. Zmniejsza pory, 

wzmacnia barierę ochronną 

skóry, a także redukuje 

przebarwienia i ciemne 

plamy. Skutecznie usuwa 

i spłyca blizny. Olejek 

przeznaczony jest do 

każdego typu skóry. 

Tekst: Zuzanna Bożym - dietetyk

REKLAMA 

30 ZDROWOTNE DYWAGACJE 

31 

Tajemnicze „E” 

w żywności 

– czy zawsze należy się 

ich bać? 

Jesteśmy coraz bardziej świadomi tego, co 

kupujemy. Czytamy etykiety, zwracamy uwagę 

na obecność szkodliwych substancji, takich 

jak: cukier, syrop glukozowo-fruktozowy 

czy tłuszcze utwardzone. Naszą czujność 

budzi zbyt długa lista na etykiecie, szczególnie 

jeśli dominują w niej dodatki oznaczone 

symbolem „E”. Musimy jednak wiedzieć, że 

nie wszystkie spośród nich mają negatywny 

wpływ na zdrowie. To może zaskakiwać, ale 

pewną ich część stanowią substancje nieszkodliwe, 

występujące naturalnie w przyrodzie. 

Czym są owe tajemnicze „E” i jak powinniśmy je 

traktować? 

Dodatki do żywności – dlaczego są stosowane na masową 

skalę? 

Wbrew pozorom dodatki do żywności nie są wyłącznie 

znakiem naszych czasów. Od wieków człowiek stara się 

przedłużyć trwałość i poprawić jakość produktów żywnościowych. 

Sposoby takie jak: suszenie, wędzenie czy solenie 

stosowano już tysiące lat temu. Marynowanie również 

ma wielowiekową tradycję, a przecież praktykujemy je do 

dziś. Diametralne zmiany nastąpiły jednak w XIX wieku. To 

właśnie wtedy wzrost liczby ludności i mniejsza samowystarczalność 

społeczeństwa sprawiły, że zaczęto produkować 

żywność na masową skalę. Prawdziwy boom na stosowanie 

dodatków do żywności nastąpił w wieku XX. To właśnie 

wtedy do produktów żywnościowych zaczęto intensywnie 

dodawać substancje chemiczne – zarówno syntetyczne, 

jak i naturalne. 

Czy można było tego uniknąć? 

Wyroby wytwarzane w dużych zakładach spędzają sporo 

czasu w podróży i sklepie zanim trafią na nasze stoły. 

Stosowanie „E” pozwala na utrzymanie trwałości i atrakcyjnego 

wyglądu, zapobiega powstawaniu pleśni, jełczeniu i 

psuciu, a pośrednio chorobom i zatruciom, które mogłyby 

nam grozić po spożyciu zepsutych produktów. Lista dodatków 

jest obecnie bardzo szeroka i obejmuje takie substancje, 

jak: barwniki, konserwanty, przeciwutleniacze czy 

emulgatory. 

Nie każde „E” jest szkodliwe – część z nich pochodzi 

z natury. 

Warto pamiętać, że kod rozpoczynający się od „E” nie 

oznacza z gruntu złej, szkodliwej substancji. To po prostu 

skrót od Europy, a więc kontynentu, na którym dany środek 

jest dopuszczony do użytku. W teorii wszystkie dodatki 

do żywności są bezpieczne, ponieważ zostały zaakceptowane 

przez Komitet Naukowy ds. Żywności lub Europejski 

Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Stosowanie dodatku 

musi być technologicznie uzasadnione – producent nie 

może używać go w dowolny sposób. W wielu przypadkach 

określane są też maksymalne dopuszczalne dawki danego 

„E”. Jeśli taka dawka nie została ustalona, stosuje się minimalną 

ilość niezbędną w procesie produkcji. Wszystko to 

sprawia, że powinniśmy czuć się bezpieczni. Czy na pewno? 

Informacje na temat poszczególnych substancji podlegają 

obecnie weryfikacji i to, co kiedyś zostało uznane za 

nieszkodliwe, może za jakiś czas znaleźć się na „czarnej liście”. 

Istnieją jednak dodatki, których obecność na liście składników 

nie powinna nas niepokoić. Pod tajemniczym kodem 

E300 kryje się kwas askorbinowy, czyli po prostu witamina 

C. Z kolei E306 to mieszanina tokoferoli, a więc najzwyklejsza 

witamina E. Dodatek E100 to kurkumina (żółcień 

kurkumowa) – barwnik nadający produktom kolor żółtopomarańczowy. 

Bezpieczne jest również E101 – ryboflawina, 

czyli witamina B2, barwiąca żywność na żółto. Naszego 

niepokoju nie powinny również budzić guma guar (E412) 

oraz guma ksantanowa (E415), stosowane w dżemach i galaretkach. 

A także barwnik E161B (luteina), nadający żywności 

kolor czerwono-żółty. To oczywiście tylko wybrane 

przykłady dodatków bezpiecznych dla organizmu. 

Chcesz zadbać o zdrowie? Ogranicz ilość dodatków 

w żywności. 

Wciąż jednak spora część „E” podejrzewana jest o negatywny 

wpływ na ludzkie zdrowie, szczególnie jeśli spożywane 

są w dużych ilościach. Najbardziej narażone są dzieci, 

osoby starsze, alergicy, a także ludzie cierpiący na choroby 

układu pokarmowego. 

Których „E” powinniśmy unikać? Lista jest niestety dosyć 

długa. Azotyn sodu (E250) oraz azotyn potasu (E249) to 

konserwanty o potencjalnym działaniu rakotwórczym, stosowane 

w przetworach rybnych, a także w peklowanym i 

wędzonym mięsie. Z kolei acesulfam-K (E-950) to substancja 

słodząca obecna w wyrobach cukierniczych, produktach 

dla diabetyków i gumach do żucia. Zastępuje cukier, 

ale nie staje się przez to zdrowa – acesulfam-K podejrzewa 

się o rakotwórczość, pogarsza on również pracę układu 

nerwowego. Kwas benzoesowy (E-210) może powodować 

astmę, pokrzywkę i problemy ze wzrokiem. Z kolei emulgator 

karagen (E407), spotykany w dżemach, galaretkach i 

słodyczach, bywa odpowiedzialny za problemy trawienne, 

a nawet owrzodzenie jelit. 

Wymienione przykłady pokazują, że do kwestii bezpieczeństwa 

dodatków należy podchodzić z dystansem. Owszem, 

istnieje wskaźnik ADI, który określa dopuszczalną 

dzienną dawkę danego „E” i jest uwzględniany przy ustalaniu 

norm. Niestety, nie da się precyzyjnie określić, jak dużo 

danej substancji spożywamy na co dzień. Trudno jest też 

zweryfikować, jak mieszanka różnych dodatków oddziałuje 

dzień po dniu na nasz organizm i jakie będą konsekwencje 

ich stosowania po latach. Dlatego zielone światło warto 

dać tylko nielicznym „E” - tym, co do których bezpieczeństwa 

nie ma większych wątpliwości. Im krótsza lista składników, 

tym lepiej. 

Zachowajmy czujność, ale nie dajmy się zwariować. 

Dodatki, w które obfitują współczesne produkty to w 

pewnym sensie cena za naszą wygodę. Możemy kupić 

praktycznie wszystko, na co mamy ochotę, bez konieczności 

samodzielnego przygotowywania. Warto być świadomym 

konsumentem i zachować czujność, czytając etykiety. 

Nie dajmy się jednak zwariować. Na zakupy nie musimy 

zabierać ze sobą lupy, gruntownie studiując każdy element 

etykiety. Wystarczy, że zrezygnujemy z gotowych dań i produktów, 

które zawierają długą listę dodatków, a w ich miejsce 

wprowadzimy pokarmy nieprzetworzone, takie jak kasze 

czy warzywa. Im mniej „E”, tym lepiej, ale w dzisiejszych 

czasach trudno jest całkowicie ich uniknąć. Starajmy się 

jednak, aby produkty, w których są obecne dodatki stanowiły 

jedynie niewielki odsetek naszego menu. 

Tekst: Agnieszka Dec – dziennikarka i blogerka 

www.dekozdrowia.pl

REKLAMA 32 HISTORIA MEDYCYNY 33 

Lato jest raz w roku, 

skórę masz na całe życie 

Słońce - życiodajne czy śmiercionośne? 

Bardzo dużą uwagę społeczeństwa, publiczności i odbiorców skupia się obecnie na 

sprawach ekologii, globalnego ocieplenia i zmniejszającej się warstwy ozonowej. W 

konsekwencji tego trendu niezliczona ilość firm tworzy produkty, które są rozwiązaniami 

na problemy związane z tymi popularnymi w tym momencie trendami. Firmy kosmetyczne 

również nie należą do wyjątku. Patrząc na ostatnie kilka lat, ilość nowych produktów z 

coraz to nowszymi, bardziej zaawansowanymi formułami, które powstały w laboratorium 

dzięki niestrudzonej pracy niezliczonej ilości naukowców, prawie się podwoiła. 

Chcesz dobrze, a robisz dobrze? 

Produkty, które powstają w wyniku eksperymentów, mają na celu znaleźć związki 

chemiczne nieprzepuszczające promieni UV po to, żeby ochronić naszą skórę. I w samym 

założeniu cel jest szczytny, całkowicie popieram takie starania. Jestem zwolenniczką 

ochrony skóry podczas jej pielęgnacji. Gdyby chodziło tylko o to, że szkodzą nam 

promienie Słońca, absolutnie nie podjęłabym dyskusji. Jednak przy większości 

syntetycznych kremów z filtrem, promienie słońca są najmniej szkodliwym czynnikiem 

na jaki wystawiona jest nasza skóra, a przez to nasze zdrowie. 

W zgodzie z naturą, czy Prosto z Laboratorium? 

Jednym z takich, powstałych po długich badaniach i często występujących składników 

w kremach z filtrem jest Oxybenzone (Benzophenone -3,-4). Substancja ta jest pochodną 

silnie trującego Benzafenonu. Oxybenzone gromadzi się w skórze, narusza jej warstwę 

ochronną, prawdopodobnie ma działanie rakotwórcze. Jest on absolutnie zakazany 

dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. I oczywiście dla dzieci. Inną taką substancją jest 

Witamina A, ale nie ta naturalna występująca w roślinach w postaci beta-karotenu, tylko jej 

produkowane przemysłowo odpowiedniki, takie jak związki estrowe Octan i Palmitynian 

Retinylu. Niektóre badania wskazują, że pod wpływem promieniowania UV substancja ta 

powoduje uwalnianie wolnych rodników i w efekcie może mieć działanie rakotwórcze. 

Zalecane jest chronienie produktów z dodatkiem tych estrów przed światłem. A przecież 

właśnie estry te znajdują się w produktach, które na to światło cały czas wystawiamy. 

Dlaczego w produktach są szkodliwe związki chemiczne? 

Są bardzo tanie w produkcji, więc stosowane są w celu maksymalizacji zysków. 

Dodatkowo skutkiem ubocznym stosowania syntetycznych związków chemicznych 

na skórę często jest jej osłabienie. Na pewno kiedyś doświadczyłaś podobnego efektu. 

Smarujesz się swoim ulubionym kremem od jakiegoś czasu, raz się nie posmarowałaś i 

wyszłaś na słońce albo smarowałaś się, ale weszłaś do wody i wtedy spiekło Cię od razu. 

To właśnie jest efekt naruszenia naturalnej warstwy ochronnej skóry, którego przyczyną 

są syntetyczne związki zawarte w Twoim ulubionym kremie. I co wtedy najczęściej 

myślimy? Nie mogę zapominać o kremie z filtrem, Słońce jest takie niebezpieczne. 

W efekcie kupujemy więcej wspaniałych syntetyków. 

Co na to natura? 

Matka natura od zawsze ma dla nas rozwiązania. Jesteśmy przecież jej częścią. Powinniśmy 

żyć z nią w zgodzie i w zgodzie z nami samymi. Natura, zamiast ciężkich, chemicznych 

filtrów, oferuje nam Naturalne Oleje. 

Najlepiej tłoczone na zimno, zawierają Filtry Mineralne, organiczne związki, które 

jednocześnie filtrując, wspomagają naturalne mechanizmy ochronne skóry. Zwierają 

również bardzo skuteczne w ochronie przeciwsłonecznej nienasycone kwasy tłuszczowe 

(GLA), które nie degradują naturalnego filtru UV skóry w postaci Sebum. Sebum jest to 

naturalna ochrona skóry, kwalifikowana, jako filtr SPF 5-8. Związki syntetyczne NISZCZĄ 

Sebum. Dlatego właśnie skóra traktowana kremami, bez kremu łatwo ulega poparzeniom. 

Naturalne Olejki 

Na stronie obok przedstawiam propozycje, które ochronią i odżywią naszą skórę. 

Jeżeli masz jakieś pytania, zawsze jestem do Twojej dyspozycji na FB czy Instagramie. 

Z miłości do Natury. Nature Queen 

Widziały gały, 

co brały 

Tytułowe „gały”, czyli nasze oczy, są przedstawicielem 

najważniejszego zmysłu, dzięki 

któremu orientujemy się w przestrzeni i poznajemy 

otaczającą rzeczywistość. Oczy ułatwiają 

kontakt ze światem i drugim człowiekiem, 

przy ich pomocy możemy się uczyć, pracować, 

zdobywać pokarm i rozwijać swoją 

tężyznę. W toku ewolucji jednak ten zmysł 

zdobywał sobie pozycję powoli, szczególnie 

u ssaków. 

Dla pierwszych organizmów żywych, które wyłoniły się z 

mórz i oceanów na ląd, najważniejszym zmysłem był węch, 

dzięki któremu zdobywały pożywienie. W dalszym toku 

ewolucji, gdy organizmy przekształciły się w istoty a te weszły 

na drzewa, zmysł wzroku zdobywał pozycję dominującą. 

Ułatwiał przetrwanie, ostrzegał przed niebezpieczeństwem 

i pozwalał wypatrzeć pokarm. U naczelnych i homo 

sapiens wysunął się w hierarchii ważności na czoło. Przy 

pomocy wzroku odbieramy 70 % informacji o otoczeniu. 

Oko, ten nasz „aparat fotograficzny”, rejestrujący rzeczywistość 

zewnętrzną, jest organem złożonym i skomplikowanym 

w budowie a jednocześnie tak niedoskonałym optycznie. 

W oku fizjologia i optyka współgrają ze sobą, jest to 

środowisko, w którym obraz świata widzianego przetwarzany 

jest na impulsy elektryczne, które przesyłane są wyspecjalizowanym 

układem nerwowym do mózgu. W mózgu 

częścią odpowiedzialną za rejestrację wrażeń wzrokowych 

jest część potyliczna kory mózgowej. Światło, dzięki 

któremu oko rejestruje obraz zewnętrzny, interesowało 

uczonych od starożytności. Arystoteles, grecki filozof (384 

p.n.e – 322 p.n.e.) twierdził, że wzrok spostrzega nie światło 

 

lecz barwę przedmiotu. Jednak tym, który badał oko metodami 

naukowymi, empirycznie, był arabski uczony, myśliciel 

i inżynier Alhazen (al-Hasan, ur. 965, zm. 1038 r). W swojej 

siedmiotomowej „Księdze optyki” opisał budowę i działanie 

oka, eksperymenty dotyczące natury światła, jego 

rozczepienie i odbicie. Dopiero renesans i dokładne badania 

anatomiczne oraz umiejętność preparowania organów, 

czego dokonywał Andreas Vesalius, pozwoliły poznać naturę 

oka. 

Na przełomie XVI i XVII w. optyka i fizjologia wzroku były 

na tyle poznane, że niemiecki uczony, matematyk, astronom 

i astrolog, Johannes Kepler (1571 – 1630), mógł podważać 

poglądy starożytnych i średniowiecznych uczonych. 

Wyjaśnił rolę oka w tworzeniu obrazów, gdzie światło, wpadając 

przez źrenicę, tworzy obraz na siatkówce. Sformułował 

teorię punktowej rejestracji obrazu na siatkówce. 

Kolejnym ważnym odkryciem właściwości oka, była teoria 

angielskiego fizyka i lekarza Thomasa Younga (1773 – 

1829) o istnieniu na siatkówce trzech receptorów reagujących 

na barwę czerwoną, zieloną i niebieską. Teorię widzenia 

barwnego i rodzaje receptorów Younga potwierdził 

niemiecki uczony Hermann von Helmholtz (1749 – 1832). 

Położył duże zasługi dla nauki i teorii barw, jako pierwszy 

podał trzy cechy barw: kolor, nasycenie, jasność. Postawmy 

sobie teraz pytanie – co widzimy i jak widzimy ? Odpowiedź 

nie jest jednoznaczna i wiele kryje tajemnic. Światło, 

które wpada do oka to nic innego jak fale elektromagnetyczne 

o zakresie 360 – 790 milimikronów długości, tę długość 

fali świetlnej rejestrują receptory. Fale świetlne o długim 

okresie wywołują wrażenie barwy czerwonej, a o najkrótszym, 

barwy fioletowej. Pomijając szczegółową budowę 

oka, przyjrzyjmy się siatkówce. Jest to rodzaj matrycy, 

który układa się na tylnej i bocznych ściankach, wewnątrz 

oka. Na jej powierzchni znajdują się receptory reagujące na 

światło – ok. 6 milionów czopków, które funkcjonują przy 

świetle dziennym i reagują na barwy oraz ok. 100 milionów 

pręcików, reagujących na nikłe światło i pozwalają na odbiór 

odcieni szarości. A co z tą niedoskonałością oka ? Obraz 

padający na siatkówkę, obrócony jest o 180 stopni. Bodziec 

świetlny nie wywołuje bezpośredniego wrażenia, ale 

z opóźnieniem 195 ms. Oko nigdy nie pozostaje w bezruchu, 

nawet, gdy wpatrujemy się w jeden punkt, wykonuje 

mimowolne, drgające ruchy z częstotliwością 100 drgań 

na sekundę. W rzeczywistości obrazy siatkówkowe drobnych 

punktów są zamazanymi krążkami. Gdyby nie te ruchy 

drgające, obraz na siatkówce zbladłby a następnie zaniknął. 

Najostrzejsze widzenie to pole w centralnej części 

siatkówki o średnicy zaledwie 0,25 mm., na obwodowych 

częściach siatkówki obraz traci na ostrości. A co z barwami 

? Oko nie widzi barw, to odpowiednie receptory oka rejestrują 

poszczególne długości fal. I tak (zgodnie z teorią 

Younga) jeśli przedmiot (na który patrzymy) odbija ze swojej 

powierzchni wszystkie fale (czerwoną, zieloną i niebieską) 

to widzimy go jako biały. Jeżeli pochłania wszystkie 

fale, to widzimy jako czarny. A kombinacja odbić daje wrażenie 

koloru przedmiotu. Mózg po odebraniu wszystkich 

impulsów koryguje niedoskonałości oka, to dzięki niemu 

widzimy barwnie a obraz zostaje odwrócony. To jednak jest 

w dalszym ciągu częścią jego tajemnicy i ja z tej tajemnicy 

odzierać bym go nie chciał, bo grozi to nadejściem sztucznej 

inteligencji, a ta może być nieobliczalna. 

Zapytam więc jeszcze raz: co w końcu widziały „gały”? 

Tekst i rysunek: Andrzej Sobczyk

NUMEROLOGIA 34 REKLAMA 35 

Tajemnicza indywidualistka 

o nieprzeciętnej intuicji 

Siódemka to osoba uduchowiona, obdarzona przy tym analitycznym umysłem. Na świat 

przyszła, by chronić, lub dosłownie - by uratować komuś życie. Najczęściej swoją misję 

wypełnia nieświadomie. 

7 

Zakompleksiona Siódemka jest bardzo ostrożna i nie 

lubi okazywać emocji. Jej powściągliwość oraz niechęć, 

by kogokolwiek dopuścić do swojego świata stawia ją w 

niezbyt przychylnym świetle. Przez otoczenie odbierana 

jest przeważnie jako osoba wyniosła, zimna i zarozumiała. 

Ta poza jest ochroną przed kolejnym zranieniem. 

Dlatego ukrywa swoje prawdziwe emocje i strzeże prywatności. 

Kiedy jednak obdarzy kogoś zaufaniem i wpuści 

do swojego świata, jest to oznaką przyjaźni na śmierć 

i życie. 

Osoba siódemkowa dobrze czuje się w związku, w 

którym otrzymuje dużo wolności oraz jeszcze więcej zaufania. 

Wówczas gotowa jest wiernie trwać przy swoim 

partnerze i ani w głowie jej rozstania. Szala się odwraca, 

gdy partner zaczyna Siódemkę kontrolować i szantażować 

- taki związek wówczas długo nie potrwa. 

Siódemka jest dobrym psychologiem i doskonałym 

doradcą. Jej misją jest niesienie pomocy innym. Ma 

wejść w rolę Anioła, który ratuje komuś życie, wyciąga 

z depresji, ratuje od aborcji… W życiu nie ma lekko, bo 

zazwyczaj otacza się ludźmi skrzywdzonymi. Może mieć 

trudności z wybaczaniem i pogodzeniem się. Dlatego 

jednym z jej wyzwań na to życie jest wybaczanie i unikanie 

zemsty. Jeśli zapanuje nad tymi emocjami i nauczy 

się unikać zemsty, wówczas Góra solidnie doświadczy 

oprawcę Siódemki, a ją samą sowicie wynagrodzi. 

Siódemka przyszła na ten świat bez karmy własnej, 

dlatego powinna uważać, by jej sobie nie nagromadzić. 

W przeciwnym wypadku będzie ją wypalać jeszcze w 

tym wcieleniu. Warto spostrzec, że nadmiar siódemek w 

Pentagramie Urodzeniowym daje aspekt skrajnego materializmu 

oraz wkręcania sobie różnych historii, które 

Siódemka bierze za prawdę oczywistą. 

Biorąc pod uwagę perfekcję i rzetelność osoby o wibracji 

7 śmiało można powiedzieć, że najlepiej będzie się 

ona sprawdzać, prowadząc własną firmę. Nikt wówczas 

nie będzie jej ograniczać, nie będzie podcinać skrzydeł 

czy umniejszać jej zasług. Natomiast pracując dla 

kogoś, Siódemka powinna mieć zapewniony pewien 

margines niezależności. Jako szef będzie mieć problem 

ze skompletowaniem odpowiedniej kadry, która 

byłaby tak jak ona perfekcyjna. 

Dziecko siódemkowe może czuć się jak kosmita, 

który jest niezrozumiany przez otoczenie. Potrzebuje 

wolności oraz prywatności. Niestety, odmienne poglądy 

od reszty rodziny często robią z niego tzw. czarną 

owcę. Jest narażone na zranienia lub też mało kochane 

przez najbliższych. Dlatego też wcale nie powinien 

dziwić jego pęd do samodzielności. Nie lubi 

dzielić się swoimi tajemnicami. Łatwo się za to denerwuje 

i trudno mu jest zaufać komukolwiek. Wiele rzeczy 

może robić złośliwie. Nie należy zmuszać go do 

czegokolwiek, bo będzie robić na opak. Jest bardzo 

pamiętliwe i nie wybacza swojemu oprawcy. Zatem 

dziecka obdarzonego wibracją siódemki nie wolno 

nigdy zawieść i nie powinno się wymuszać na nim niczego 

siłą. 

Siódemkowy rodzic nie do końca potrafi dostosować 

się do tej odpowiedzialnej roli. Perfekcję, której 

wymaga od siebie, niestety przekłada również na 

swoje dzieci. Co prawda jest rodzicem odpowiedzialnym 

i sumiennym, ale dzieciom ciężko jest zaspokoić 

oczekiwania rodziców. Układ rodzic - dziecko będzie 

funkcjonował należycie pod warunkiem, że znajdzie 

się miejsce na przyjaźń, partnerstwo oraz lubianą 

przez dzieci spontaniczność. 

W zdrowiu Siódemki powinny zwrócić uwagę na 

sprawy związane z ciśnieniem, krążeniem oraz ruchem. 

Ważne również są stawy i żyły. 

Tekst: Eva Hejman-Lenga, numerolog 

www.evahl.pl

REKLAMA 

36 MASAŻ 

37 

Dotyk 

Motyla 

dr Evy 

Reich 

Masaż dr Evy Reich to łatwa i prosta technika 

opracowana pierwotnie, aby wspierać 

budowanie więzi między rodzicami i dziećmi. 

Z czasem przekształciła się ona w skuteczne 

i wszechstronne narzędzie, wspomagające 

zdrowie i rozwój od poczęcia aż do śmierci. 

Masażu może nauczyć się każdy, niezależnie od posiadanego 

wykształcenia i umiejętności. Można go stosować w 

gabinetach lekarskich i terapeutycznych, szpitalach, szkołach, 

biurze, w domach oraz we wszystkich innych okolicznościach, 

kiedy trzeba szybko i skutecznie udzielić wsparcia. 

Masaż obniża poziom napięć psychofizycznych i stresu, 

przywraca przepływ sił witalnych, pomaga w radzeniu sobie 

z troskami dnia codziennego, łagodzi dolegliwości bólowe. 

Jest to bezpieczna technika, pomagająca przepracować 

trudne doświadczenia życiowe nawet z najwcześniejszych 

okresów życia. 

Twórczynią masażu jest lekarka Eva Reich, której celem 

było wprowadzenie zmian do praktyki rodzenia i podejścia 

do dzieci a także pomaganie dorosłym w uzdrawianiu 

wspomnień traumy pierwotnej tj. powstałej w okresie do 

2 roku życia. Początkowe lata życia stanowiły dla Evy Reich 

zawsze bardzo ważny obszar badań. Uważała, że im 

wcześniejsze doświadczenia życiowe, tym silniejszy wpływ 

mają one na późniejsze życie. Doświadczenia pochodzące 

z okresu prewerbalnego (pierwsze dwa lata ) związane są 

z odczuciami i ruchem, nie mają pamięci jawnej i zapisywane 

są w pamięci naszego ciała. Dostęp do nich możemy 

mieć poprzez delikatny dotyk – im subtelniejszy, tym ma 

silniejsze działanie. 

Eva Reich po raz pierwszy zastosowała delikatny Dotyk 

Motyla w szpitalu w Nowym Yorku na początku lat 50. XX 

w., pracując z dziećmi, również przedwcześnie urodzonymi, 

których życie było zagrożone. Dalej rozwijała sekwencję 

masażu w trakcie praktyki lekarskiej na terenach wiejskich 

i podczas prowadzonych na całym świecie szkoleń i 

warsztatów odkrywając, że masaż ten działa uzdrawiająco 

zarówno na dzieci jak i dorosłych. 

W swojej pracy koncentrowała się nie tylko na zdrowiu 

fizycznym czy emocjonalnym, ale brała również pod uwagę 

aspekt bioenergetyczny. Na całym świecie obserwowała 

dzieci i dorosłych, będących w stanie skurczenia bioenergetycznego, 

przejawiającego się: bladością, wyziębieniem 

ciała, wycofaniem, nieobecnością w spojrzeniu, napięciem 

mięśniowym, sztywnością ciała, cichym głosem, 

znieruchomieniem. Odkryła, że po zastosowaniu tego delikatnego 

masażu skóra różowieje, robi się ciepła, napięcie 

rozpuszcza się i następuje odprężenie, osoby zaczynają się 

więcej ruszać, są obecne w spojrzeniu – przywrócony zostaje 

przepływ energii witalnej. 

Skurczenie bioenergetyczne może być wynikiem doświadczenia 

różnych trudnych sytuacji w momencie poczęcia, 

ciąży, porodu, niemowlęctwa, dzieciństwa i dorosłości. 

Przykładem takich zdarzeń mogą być np.: nieplanowana 

ciąża, zagrożenie aborcją, lęk, depresja, stres mamy 

w ciąży, poród: przedwczesny, opóźniony, wywoływany, ze 

znieczuleniem, przez cesarskie cięcie, pośladkowy, kleszczowy, 

zagrożenie życia mamy lub dziecka, oddzielenie od 

mamy po porodzie, procedury medyczne i stomatologiczne, 

operacje, znieczulenia, złamania, urazy, wypadki, przemoc 

fizyczna i seksualna, nadużywanie alkoholu, narkotyków, 

przeprowadzki, rozstania, śmierć bliskiej osoby – wiele 

można by jeszcze wyliczać. 

Warto pamiętać, że każdy postrzega przeżywane zdarzenie 

w unikalny sposób, który należy uszanować i podkreślić, 

że dzieci będą zdecydowanie inaczej reagować na 

to samo zdarzenie niż osoby dorosłe 

Delikatny dotyk, będący podstawą masażu, wpływa na 

wegetatywny układ nerwowy i umożliwia przepływ energii 

oraz emocji ze środka ciała na zewnątrz, co reguluje i 

poprawia funkcjonowanie całego organizmu. Wykonując 

ten masaż przywracamy ciału naturalną pulsację, pomagamy 

w odczuwaniu przyjemności i radości, wraca poczucie 

bycia żywym. Poziom dotyku jest tak delikatny, jakbyśmy 

chcieli uchwycić motyla w taki sposób, aby pyłek z 

jego skrzydeł nie pozostał nam na dłoni. 

Masaż jest krótki – wykonanie go zajmuje od 3 do 15 

minut w zależności od wielkości ciała osoby poddawanej 

zabiegowi. Dr Eva Reich uważała, że minimum stymulacji 

daje maksymalną reakcję. Może być wykonywany raz 

dziennie lub raz w tygodniu, poprzez ubranie lub bezpośrednio 

na skórze. 

Ze względu na delikatny, nieinwazyjny charakter dotyku, 

technika nie będzie aktywowała historii przemocy i może 

wspomóc uzdrowienie zarówno fizycznych jak i emocjonalnych 

traum. Masaż pomaga osobom, które doświadczyły 

przemocy poczuć się bezpiecznie w sytuacji, kiedy dotyk 

jest niezbędny. 

Może być skutecznym wsparciem zarówno dla kobiet w 

ciąży, noworodków. Działa rozluźniająco przy kolkach niemowlęcych, 

ząbkowaniu i innych dolegliwościach zdrowotnych 

wieku dziecięcego. Ułatwia zasypianie i wpływa 

korzystnie na dzieci z nadaktywnością (ADHD, ADD), z nadmiernym 

lub obniżonym napięciem mięśniowym, nadwrażliwością 

dotykową. Wspiera przystosowanie się do 

pierwszych dni w żłobku, przedszkolu i szkole. 

Kobietom w ciąży ułatwia przejść przez ciążę, pozwala 

przygotować się do porodu, łagodzi dolegliwości bólowe 

w trakcie porodu, wpływa na regenerację sił po porodzie i 

w połogu oraz pomaga w budowaniu bezpiecznej więzi z 

dzieckiem, zarówno mamie jak i tacie. 

U dorosłych stosowany jest m.in. w przypadkach: obniżonego 

poziomu energii, zmęczenia, napięć, nerwic, depresji, 

dolegliwości bólowych, przewlekłych chorób, nowotworów 

i w okresie rekonwalescencji. Z powodzeniem stosować 

mogą go osoby zdrowe, chcące utrzymywać dobry 

stan fizyczny i psychiczny swojego organizmu. 

Tekst: Marta Targońska, www.martatargonska.pl

cena 4 zł w tym 8% VAT 

REKLAMA 

Na pomoc skórze 

Czy masz wśród bliskich lub znasz choć jedną osobę 

chorującą na cukrzycę albo słyszałeś o coraz bardziej 

powszechnej wśród kobiet niedoczynności tarczycy? 

Świadomość o nich stopniowo się zwiększa tak w Polsce, jak i za granicą. 

Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła cukrzycę niezakaźną epidemią 

XXI wieku, głośno mówi się o profilaktyce, o zwiększaniu nakładów na diagnostykę. 

W Polsce już prawie 3 miliony osób chorują na cukrzycę, a 26% 

nie jest tego świadoma. Pilnowanie diety i przeliczanie zamienników węglowodanowych, 

codzienne zastrzyki, masowanie zrostów skóry, aktywność 

sportowa – to aspekty, o których już mówi się u nas głośno. Ale o profilaktycznej 

pielęgnacji skóry, zwłaszcza stóp, które u diabetyków ze względu 

na neuropatię i zanikające krążenie krwi są narażone nawet na amputację 

– o tym, póki co, niewiele się mówi. Podobnie jest z chorobami tarczycy. 

Wiemy, że należy rozpocząć suplementację hormonu tarczycy, przejść na 

dietę, ale o efekcie ubocznym tej choroby – notorycznie suchej skórze - na 

razie cicho sza.. 

Diabetycy mieli do tej pory do dyspozycji pełne chemii apteczne kremy 

i maści - tłuste, słabo wchłaniające się, bezzapachowe lub pachnące jak typowe 

mazidła apteczne, o stronie wizualnej nie wspominając. Bo też kto z 

chorych zwraca na to uwagę – usłyszałam z ust kilku „znawców” z branży 

kosmetycznej, kiedy oznajmiłam, że zamierzam rozpocząć produkcję naturalnych 

kosmetyków dla osób z nadmiernie i permanentnie przesuszoną 

skórą. Pomyślałam wtedy, że gdybym to ja była chora, chciałabym mieć 

możliwość zakupu takiego specyfiku, który będzie skuteczny, wygodnie 

opakowany, będzie pięknie pachniał i estetycznie wyglądał. Nie będę się 

też wstydziła wyjąć go z kosmetyczki w trakcie wakacji… 

Tak powstały pierwsze produkty MELLI care: krem do rąk, krem do stóp 

oraz scrub do złuszczania zrogowaciałego naskórka. Najwyższej jakości, 

wydajne i skuteczne, pachnące tak apetycznie, że chciałoby się je zjeść. 

Probantem, testującym wszystkie wersje produktów, zanim przeszły one 

laboratoryjne badania był mój tata – cukrzyk, któremu sucha skóra obniżała 

komfort życia. Preparaty MELLI care zebrały dobre recenzje od konsumentów 

i specjalistów z gabinetów kosmetycznych. Chociaż inspiracją 

byli dla mnie diabetycy, to okazało się, że produkty dają świetne efekty 

również na skórze osób z atopowym zapaleniem skóry, łuszczycą, hashimoto, 

niedoczynnością tarczycy. Pomagają też tym, których praca zawodowa 

kojarzy się z wysuszoną i niszczoną wielokrotnym dezynfekowaniem 

w ciągu dnia skórą dłoni. Sprawdzają się w przypadku każdej z nas, 

prowadzącej dom i mającej styczność z detergentami. 

Pozytywne opinie zadowolonych użytkowników pojawiają siew mediach. 

Jest to dla mnie najlepszy dowód na to, że warto było podjąć wyzwanie. 

Sprawiły mi też ogromną radość nagrody i wyróżnienia. Warto 

było stworzyć coś, co pomaga innym. Z radością buduję dobre relacje 

z punktami, które oferują prozdrowotne, naturalne preparaty, takie właśnie 

jak Green Port. Uwielbiam takie miejsca, w których Klient może liczyć 

na merytoryczne wsparcie, rekomendację produktu i szeroki wachlarz 

preparatów, które poprawią jakość jego życia. 

Duże opakowania kremów w butelkach z pompką uzupełniłam o tubki 

w wersji „travel size”, które zawsze można mieć przy sobie. Również podróżując 

samolotem. Wprowadziłam także krem do stosowania na całe 

ciało. Wielką satysfakcję dają mi rozmowy z Klientami w trakcie targów i 

eventów propagujących profilaktykę zdrowotną. Biorę udział w biegach 

charytatywnych. Wspieram różne fundacje, szerzące wiedzę pro zdrowotną. 

Mam poczucie, że moja praca ma sens, bo produkty, które tworzę 

pomagają innym, a przecież o to właśnie chodzi, żeby spełniając swoje 

marzenia, być równocześnie użytecznym dla innych. 

Tekst: Aleksandra Matysiak 

Green Port 

Natura&Zdrowie 

miesięcznik 

Adres redakcji 

ul. Matuszewska 20 

03-876 Warszawa 

redakcja@greenport.pl 

tel. 509 326 627 

663 509 266 

Redaktor naczelny 

Arkadiusz Wrzos 

Redaktor prowadzący 

Teresa Szczepanek 

Grafik designer 

Liliana Maria Soja 

Wydawca 

Greenport Team Sp. Z o.o. 

ul. Matuszewska 20 


Prezes 

Agnieszka Wójtowicz 

Biuro reklamy 

Sylwia Wilczyńska 

reklama@greenport.pl 

tel: 533 315 991 

Drukarnia 

Polska Press Sp. z o.o. 

ul. Grunwaldzka 229 

Bydgoszcz 

Za treść ogłoszeń redakcja 

ponosi odpowiedzialność 

w granicach wskazanych w 

ust.2 art.42 ustawy Prawo 

prasowe. Rozpowszechnianie 

materiałów redakcyjnych 

bez zgody wydawcy 

jest zabronione. 

Zabroniona jest bezumowna 

sprzedaż gazety po cenie 

niższej od ceny detalicznej 

ustalonej przez wydawcę. 

Sprzedaż numerów aktualnych 

i archiwalnych po innej 

cenie jest nielegalna i grozi 

odpowiedzialnością karną. 

PRENUMERATA 

razem z wysyłką; 

6 numerów - 42 zł 

3 numery - 21 zł 

Green Port Team sp. z o.o. 

ul. Matuszewska 20, 


nr konta mBank 

88 1140 2105 0000 

3087 9300 1001 

w tytule przelewu podaj 

dane adresowe 

i opis zamówienia. 

Możliwe jest również 

wysłanie starych 

numerów. 

hurt@greenport24.pl 

tel: 22 618-38-34 

Nimery archiwalne 

są do kupienia w hurtowni 

hurt@greenport24.pl 

tel: 22 618-38-34 

38 39 

ISSN 2544-4107 

Nr indeksu: 419427 

Nr gazety 6/2018 (08) 

NATURA&ZDROWIE 

Lato 

Owocowe 

orzeźwienie 

Owocowa 

dieta 

str. 14-15 

W kolejnym 

czerwcowym 

numerze m.in. 

Bałkańska 

gościnność 

Oblicza 

Jaspisu 

Świat 

kamertonów 

Gimnastyka 

odmładzająca 

Rośliny 

dla serca 

Emocje 

a choroby 

Owocowa 

dieta 

06 

czerwiec 

2018 

Bałkańska 

gościnność 

str. 7 

Oblicza 

Jaspisu 

str. 10-11 

Świat 

kamertonów 

str. 6 

Gimnastyka 

odmładzająca 

str. 7 

Rośliny 

dla serca 

str 20-21 

Emocje 

a choroby 

str. 25 

Znajdziesz nas 

w kioskach, 

salonach prasowych 

i sklepach 

zielarskich. 

REKLAMA 

Czasopismo 

Green Port Natura & Zdrowie 

dostępne w sieci sklepów firmowych 

Green Port Natura & Zdrowie, 

w sklepach partnerskich 

oraz w sieci dystrybucyjnej Ruch 

i Empik w całym kraju. 

Prowadzisz lub chcesz otworzyć sklep zielarsko-medyczny, ekologiczny, 

poradnię z naturalnymi produktami i usługami specjalistów? 

Chcesz dystrybuować nasze czasopismo? 

ZGŁOŚ SIĘ I PRZYŁĄCZ DO NAS - RAZEM MOŻEMY WIĘCEJ! 

GreenPort24 - hurtownia naturalnych kosmetyków i suplementów diety, 

nr telefonu: 22 618 38 34 / 730 007 872, e-mail: hurt@greenport24.pl, 

www.greenport24.pl / greenport.pl / greenportmarket.pl 

Warszawa, Centrum Green Port Natura i Zdrowie, al. KEN 15 

Warszawa, Centrum Green Port Natura i Zdrowie, Hala Kopińska 1p, 

ul. Grzymały Sokołowskiego 2 

Białogard, Filiżanka, ul. Lindego 22 

Biłgoraj, DiM, ul. Komorowskiego 3/2 

Biała Podlaska - LAWENDA, Sklep zielarsko - medyczny, Plac Rubina 11 -14/4 

Biała Podlaska, Sklep Zielarsko-Medyczny URTICA, ul. Terebelska 60 B 

Bielsko-Biała, Sklep Ekologiczny Siła Natury, ul. Mickiewicza 42 

Bielsko Biała, Sklep "Bio Kiosk", Dom Handlowy Wokulski, ul. Czechowa 22a 

Biłgoraj, DIM Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Komorowskiego 3/2 

Brzeszcze, Sklep Zielarsko-Medyczny „Ziołowa Apteka”, ul. Dworcowa 32 

Chełm, Amarantus, ul. Popiełuszki 5 

Cieszyn, Strefa KOS-MED, ul. Mennicza 9 

Elbląg, MID, ul. Pomorska 9a 

Gdynia, Zioła, ul. Słoneczna 2, paw. 11 

Gorlice, Stara Zielarnia, ul. Stawiska 8 

Grzudziądz, HERBALEK-ADONIS, ul. Toruńska 10 

Katowice, AlEko Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Grażyńskiego 13a 

Kielce, Ziołowa APTECZKA, ul. Sikorskiego 3 

Kielce, Ziołowa APTECZKA, D.H. Kaufland 

Legnica, Sfera Zdrowia, ul. Szkolna 1 

Leżajsk, Eko Sklep, Pl. Dworcowy 1 

Lublin, Sklep Zielarsko-Medyczny Zdrowie, ul. Biernackiego 12/19 

Łódź, F.H.U. Remedium, ul. Ćwiklińskiej 22 

Łódź, INTER-FOOD, ul. Cieszyńska 10 

Mielec, Sklep Zielarsko - Medyczny BARTEK, ul. Warneńczyka 9 

Olsztyn, EkoSklep Andrzej Sierzputowski, ul. Ratuszowa 7 

Opole Lubelskie, Mamavital, ul. Fabryczna 191 

Opole, Moc Natury, ul. Niemodlińska 21 

Ostrołęka, Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Fieldorfa-Nila 12/43 

Ostrów Wielkopolski, Sklep zielarsko-medyczny "Ziółko", ul. Wrocławska 21 

Pawłowice, Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Górnicza 15 

Płock, Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Bielska 43 

Poznań, Zielarnia Polna, ul. Polna 6/1 

Skarżysko-Kamienna, Ziołowa APTECZKA, ul. Metalowców 1 

Sochaczew, Zielarnia, ul. Warszawska 17 

Szczecin, Zielarz Polski, ul. Budziszyńska 36 (nowy punkt) 

Szczecin, Dary Zdrowia, ul. Bohaterów Warszawy 40/1b2 

Świebodzin, BioLife, ul. Wałowa 13 

Warszawa, Almir, ul. Rembielińska 12 

Warszawa, Argani NATURA I ZDROWIE, ul. Kuflewska 6 

Warszawa, Sklep Ekologiczny Trawa, Pl. Mirowski 1 

Warszawa, Sklep Zielarski, ul. Pożaryskiego 24 a 

Warszawa, Sklep Zielarsko-Medyczny s. c., ul. Broniewskiego 85 

Warszawa, Spiżarnia Zdrowia, ul. Składkowskiego 4 

Warszawa, Zielarnia, Al. Jerozolimskie 179, lok. 1/2 

Wołomin, ekoPomidorek, ul. Wileńska 44 

Wołomin, Zdrowy Sklep, ul, Legionów 30 

Zielona Góra, Zielarnia Agata Siwińska, ul. Drzewna 10 

Żywiec, Ekoidea, ul. Komorowskich 29 

www.zdrowoodlotowo.pl 

www.ekoidea.sklep.pl 

www.biokioskbielsko.pl 

www.biokio.sk 

www.ekopomidorek.pl

REKLAMA 

Monolipid K 

suplement diety 

ekstrakt 

z czerwonego ryżu 

oraz 

koenzym Q10 

kwas foliowy i chrom 

witaminy z grupy b 

Naturalny sposób na 

cholesterol w normie 

www.monolipid.pl

merged

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?