Bliżej słowa klasa 8

Być człowiekiem…
143
polonistyki – jako twórca języka, jako temat literacki, a z kolei, gdy odkryłem
drogę powołania kapłańskiego, zaczął mnie interesować jako centralny temat
duszpasterski.
[…] Dla mnie najważniejszą sprawą stali się młodzi ludzie, którzy przychodzili
do mnie nie tyle z pytaniami o istnienie Boga, ile z pytaniami o to, jak żyć.
Jak żyć, to znaczy jak znaleźć rozwiązanie problemów miłości i małżeństwa,
a także problemów pracy zawodowej. To byli właśnie ci młodzi ludzie z okresu
pookupacyjnego, którzy głęboko zapisali się w mojej pamięci, którzy swoimi pytaniami
w pewnym sensie mnie wskazywali drogę. Z obcowania z nimi, z uczestniczenia
w ich życiowych problemach, zrodziło się naprzód studium 1 , którego
treść zawarłem w tytule: Miłość i odpowiedzialność 2 .
Praca na temat osoby i czynu 3 powstała później, ale zrodziła się z tego samego
źródła. Poniekąd nie można było do tego tematu nie dojść, skoro już się raz
wkroczyło na obszar tych egzystencjalnych pytań człowieka, a myślę, że chodzi
tu nie tylko o człowieka naszych czasów, ale poniekąd o człowieka wszystkich
czasów. Pytanie o dobro i zło nie opuszcza człowieka nigdy. […]
Osoba jest takim bytem, że właściwym do niej odniesieniem jest miłość.
Jesteśmy sprawiedliwi wobec osoby, jeżeli ją miłujemy – tak Boga, jak i ludzi.
Miłość osoby wyklucza traktowanie jej jako przedmiotu użycia. Należy to do
etyki kantowskiej 4 i stanowi treść tak zwanego drugiego imperatywu 5 Kanta. Jednakże
ten imperatyw ma charakter raczej negatywny i nie wyczerpuje całej zawartości
przykazania miłości. Jeżeli Kant tak mocno podkreślał, że osoba nie
może być traktowana jako przedmiot użycia, to czynił to przede wszystkim po
to, aby przeciwstawić się anglosaskiemu utylitaryzmowi 6 . O ile jednak pod tym
względem osiągnął swój cel, to nie można powiedzieć, żeby w pełni zinterpretował
przykazanie miłości. Przykazanie miłości domaga się nie tylko wykluczenia
wszystkiego, co jest traktowaniem osoby jako przedmiotu użycia – domaga się
czegoś więcej: domaga się afirmacji 7 osoby dla niej samej.
1
studium – rozprawa naukowa.
2
Miłość i odpowiedzialność – tytuł rozprawy naukowej dotyczącej miłości i małżeństwa, wydanej w 1960 r.
przez biskupa Karola Wojtyłę (późniejszego papieża).
3
Osoba i czyn – studium filozoficzne autorstwa biskupa Karola Wojtyły wydane w 1969 r.
4
Immanuel Kant (1724–1804) – filozof niemiecki, który sformułował tzw. imperatyw kategoryczny, czyli
zasadę etyczną dotyczącą norm postępowania.
5
Treść drugiej formuły imperatywu Kanta zawiera się w słowach: „Postępuj tak, byś człowieczeństwa
swojego lub innej osoby używał zawsze jako celu, nigdy jako środka”.
6
utylitaryzm – kierunek filozoficzny stworzony w XVIII w. przez myślicieli brytyjskich, którzy głosili,
że dobre jest to, co użyteczne, przydatne, przynoszące korzystne efekty.
7
afirmacja – zgoda na coś, akceptacja, aprobata.