Bliżej słowa klasa 8

132 MIEĆ CZAS NA REFLEKSJĘ
23
W poszukiwaniu własnej drogi
Jan Matejko, Portret Jana
Kochanowskiego, 1884 r.
Powiedz, co oznacza wieniec laurowy
na skroniach poety.
Jednym z ważniejszych odkryć epoki odrodzenia
było odkrycie człowieka i postawienie go w centrum
ówczesnego świata (tzw. antropocentryzm). Człowiek
epoki renesansu był świadomy swojej wartości
i dążył do wszechstronnego rozwoju. Interesował się
różnymi dziedzinami nauki, sztuką, filozofią, był ciekawy
otaczającego go świata i chciał się cieszyć życiem. Wierzył
we własne możliwości i nie bał się przecierać nowych
szlaków – mówiono o nim, że jest miarą wszechrzeczy 1 .
Twórcza potęga człowieka stała się ważnym
tematem sztuki i literatury tego okresu. Autorzy odeszli
od anonimowości, z dumą podpisywali swe dzieła,
upamiętniali własne dokonania – odwoływali się przy tym
do osobistych przeżyć i doświadczeń.
Przeczytaj dwie fraszki Jana Kochanowskiego
(1530–1584) i powiedz, jaki obraz człowieka został
w nich ukazany.
Jan Kochanowski
Do gór i lasów
Wysokie góry i odziane 2 lasy!
Jako rad na was patrzę, a swe czasy
Młodsze wspominam, które tu zostały,
Kiedy na statek człowiek mało dbały 3 .
Gdziem potym nie był? Czegom nie skosztował?
Jażem przez morze głębokie żeglował,
Jażem Francuzy, ja Niemce, ja Włochy,
Jażem nawiedził Sybilline lochy 4 .
Dziś żak 5 spokojny, jutro przypasany
Do miecza rycerz; dziś między dworzany
W pańskim pałacu, jutro zasię cichy
Ksiądz w kapitule 6 , tylko że nie z mnichy
W szarej kapicy 7 a z dwojakim płatem 8 ;
1
Słowa te przypisuje się greckiemu
filozofowi Protagorasowi, który żył
w V w. p. n.e.
2
odziane lasy – gęste lasy, tereny
zalesione lub góry pokryte lasami.
3
na statek człowiek mało
dbały – człowiek, który nie dba
o stabilizację i bogactwo.
4
Sybilline lochy – grota nieopodal
Neapolu, w której według legendy
miała przebywać wróżka Sybilla.
5
żak – dawniej: student lub uczeń.
6
ksiądz w kapitule – Jan
Kochanowski objął posadę
proboszcza poznańskiego, ale
zajmował się głównie administracją.
7
kapica – habit z kapturem, dawne
określenie stroju zakonnego.
8
dwojaki płat – podwójna korzyść;
poeta starał się o godność opata
zakonu bożogrobców w Miechowie,
jednak nie udało mu się jej uzyskać.