Bartłomiej Basiura "Reset"

RESET
VIDEOGRAF

Redakcja
Anna Seweryn
Projekt okładki
Pracownia WV
Fotografia na okładce
© Alex Malikov, ByGurzoglu / Shutterstock
Redakcja techniczna, skład i łamanie
Damian Walasek
Korekta
Urszula Bańcerek
Wydanie I, Chorzów 2017
Wydawca: Wydawnictwa Videograf SA
41-500 Chorzów, Aleja Harcerska 3c
tel. 600 472 609
office@videograf.pl
www.videograf.pl
Dystrybucja: DICTUM Sp. z o.o.
01-942 Warszawa, ul. Kabaretowa 21
tel. 22-663-98-13, fax 22-663-98-12
dystrybucja@dictum.pl
www.dictum.pl
© Wydawnictwa Videograf SA, Chorzów 2017
tekst © Bartłomiej Basiura
ISBN 978-83-7835-499-4
Printed in EU

Od autora
Podobno prawdziwego mężczyznę poznaje się nie po tym,
jak zaczyna, ale jak kończy. Waga rozpoczęła w moim życiu
zupełnie nowy etap, to już nie jest wyłącznie kwestia satysfakcji
czy samospełnienia.
Wciąż słyszę pytania o motywację, skąd wziął się pomysł na
pisanie, dlaczego to robię. Przyznaję się, że to przede wszystkim
moje tchórzostwo. Proszę, poprawcie mnie, jeśli się mylę,
ale każdy z nas w jakiś sposób ucieka. Jedni znajdują odskocznię
w pracy, podejmują kolejne wyzwania, które oddalają widmo
pochylenia się nad swoim prywatnym życiem. Inni szukają
szczęścia gdzie indziej. Pisanie pozwala mi ułożyć to, co należy
zdefiniować jako chaos, dopowiedzieć niedokończone, znaleźć
odpowiedź i funkcjonować dalej.
Reset to obiecana kontynuacja, a zarazem świat bez przeszłości,
z nadzieją na inną przyszłość. Zapraszam w podróż
bez kłamstw i wzajemnego podkładania nóg, gdzie nikt nie
rozlicza z tego, co było, ale też nie pozostawia miejsca na wyrozumiałość.
Życie jest tylko jedno, postanowiłem jednak przystąpić
do napisania kolejnej książki, bo ucieczka jest rozwiązaniem,
które ma swoje granice, a smutna byłaby konkluzja za kilkadziesiąt
lat, że nasze życie było nieustanną próbą normalności,
która zakończyła się porażką. Tym razem książka nie jest
ucieczką, a stanowi rozwiązanie.
Jak zwykle życzę miłej lektury, cieszę się, że znowu się widzimy,
tym razem w świecie fikcji, gdzie wszystko zależy tylko
od nas…
5

Prolog
26 stycznia
Ogarnął go niepokój. Był późny wieczór. Ryglewicz znalazł
się w izolatce bez okien.
Siedział na łóżku, oparty plecami o chłodną ścianę. Miał
otwarte oczy, tylko tak potrafił zapanować nad bólem. Bo choć
wszystko się udało — Y_28K był martwy, Anton zadowolony
z wykonania zadania, bieżące sprawy zakończone — czuł
się po prostu niedobrze.
Długo pracował na ten sukces, dowiódł swego, udowodnił,
że jest zdolny do poświęceń, zdobył swoje trofea. Było tylko
jedno zadanie, które oddał w ręce osoby trzeciej. Zaufał komuś,
a zdarzało się to na tyle rzadko, że nie potrafił teraz zachować
spokoju. Bo co, jeżeli coś poszło nie tak? Czy M_36K
wciąż żyje? Czy udało się dopełnić kolekcję? To miało być podsumowanie
całego przedsięwzięcia, ostatnia nagroda, na którą
tak długo czekał.
Kolejny atak bólu. Jutrzejszego dnia miał odbyć się najtrudniejszy
egzamin z jego spokoju i wytrwałości. Tak wiele
nieporadnych A_, których wysokie mniemanie o sobie zdecydowanie
przewyższało ich własne możliwości. Chciał się
położyć i zamknąć oczy, ale bał się snu, bo temu towarzyszyły
wspomnienia, które stanowią słabość, zwykłą pieprzoną
ludzką słabość. A on był przecież ponadprzeciętny. On został
stworzony do wyższych celów.
Na szczęście był w domu. I tak by tutaj trafił. Trwałoby
to dłuższą chwilę, ale nie stanowiłoby większego problemu.
7

Areszt na Montelupich — miejsce, które analizował przez
wiele długich, zimowych nocy. Wszystko po to, by być gotowym.
Znał na pamięć personalia funkcjonariuszy Służby
Więziennej. To nie były kable, czyste kurwy. Zaznajomił się
z przebiegiem dnia, słabymi punktami zabezpieczeń, jak również
procedurami odwiedzin więźnia. Areszt na Montelupich
szczycił się tym, że jeszcze nikt stąd nie uciekł. To było wyzwanie,
Ryglewicz je uwielbiał, ale zdecydowanie bardziej cenił
zwycięstwo intelektualne.
Takiego więźnia jak on jeszcze nie mieli. Ten, którego nikt
nie nienawidził, którego tak naprawdę nikt nie znał. W świecie,
gdzie informacja jest bezcenna, takie położenie to przywilej,
z którego zamierzał korzystać aż do momentu, kiedy
ból stanie się przekleństwem.
Był gotowy zmierzyć się z tym wyzwaniem.
W końcu życie jest tylko jedno…

CZE,S , C , PIERWSZA
InterwaL /
13—14 lutego
Gdy światło podkreśla to,
co próbuje uwydatnić reżyser,
ciemność stanowi narzędzie wirtuoza.

1.
Edyta Kotarska powoli otworzyła oczy. Nie wysilała się,
żeby cokolwiek sobie przypomnieć, korzystała z przywileju,
że nikt nie miał wobec niej oczekiwań. Znajdowała się
w szpitalu, kilka godzin temu odzyskała przytomność, lekarz
zadał jej kilka pytań, ale od tamtego czasu nie zakłócano
jej spokoju.
Obok łóżka siedział Adam, jej mąż. Zamknęła oczy i udawała,
że śpi. Miała mnóstwo pytań, ale bardziej był jej potrzebny
odpoczynek. Czuła się bezsilna, jej mięśnie były wiotkie,
nie mogła nawet poruszyć ręką.
Gdzieś tam była przeszłość, nie wiedziała, co się stało,
ale wkrótce miała zostać uświadomiona. Kobieca intuicja
podpowiadała jej, że to nie było nic, na co powinna czekać.
Pierwszy szok minął. Bezskutecznie próbowała sobie cokolwiek
przypomnieć. Pamiętała swoje imię, wiedziała, że pełni
funkcję zastępcy dyrektora w Areszcie na Montelupich,
bez problemu poznała męża. Dowiedziała się, że dzisiaj jest
trzynasty lutego. Była nieprzytomna przez ostatnie dwa tygodnie.
Nie myślała o tym, co wydarzyło się przez ten czas,
jak wiele ją ominęło, stan niewiedzy oznaczał w tym przypadku
spokój.
Miała dziwne przeczucie, że jej obecność w szpitalu to nie
wynik jakiegoś nieszczęśliwego wypadku. Tuż przed drzwiami
sali szpitalnej, w której właśnie się znajdowała, siedział funkcjonariusz
policji. Były więc dwie możliwości — albo jego zadaniem
była ochrona związana z grożącym jej niebezpieczeń-
10

stwem, albo popełniła przestępstwo. Obecność Adama sugerowała
pierwszą opcję, bo inaczej nie pozwoliliby mu tutaj być,
tym bardziej teraz, kiedy odzyskała przytomność.
— Jak się czujesz? — zapytał Adam.
Chciała podnieść palec i wskazać na szklankę wody na stoliku,
ale musiała ograniczyć się do błagalnego spojrzenia w jej
stronę. Na szczęście kochany mąż zrozumiał.
Nie znała odpowiedzi na jego pytanie. Nic jej nie bolało,
problem sprowadzał się do luk w pamięci. Cholera! Jej głowa
po prostu była pusta. Może to był normalny stan po kilkunastodniowej
śpiączce. Nigdy się nie interesowała medycyną,
ale takie wytłumaczenie wydawało jej się najsensowniejsze.
Z trudem upiła niewielki łyk wody. Poczuła ulgę. Adam
złapał ją za rękę i spojrzał na nią z troską.
— Cieszę się, że jesteś. Nawet nie wyobrażasz sobie, jak
wszyscy się o ciebie martwili.
Edyta powoli pokiwała głową. Nie wiedziała, od czego zacząć.
Wskazała na policjanta. Jej mąż zmarszczył czoło.
— Wiele się wydarzyło, ale teraz się nie przejmuj, już nic
ci nie grozi. Wszystko będzie dobrze.
Już nic ci nie grozi… To nie był odpowiedni dobór słów.
— Co się stało? — zapytała, z trudem rozpoznając swój
głos.
— Odpocznij, nadejdzie czas, kiedy wszystkiego się dowiesz,
teraz nie zawracaj sobie tym głowy.
Adam spuścił wzrok, zły znak. Edyta mogła obwiniać tylko
siebie, mogła to pytanie odwlec w czasie. Niczego się nie dowiedziała,
a do głowy przychodziły jej w tej chwili same czarne
scenariusze. Zamknęła oczy. Sen był zdecydowanie bardziej
konstruktywną opcją na spędzenie wieczoru.
***
Wziął głęboki oddech. W końcu był sam. Zbliżała się
szesnasta, ale wiedział, że ten dzień szybko się nie skończy.
Od świtu do nocy przesiadywał w pracy, a gdy wracał do
domu, myślał o kolejnym dniu zawodowych wyzwań. Kiedyś
był zwykłym urzędnikiem, a wyrobienie ośmiu godzin w biurze
stanowiło wystarczającą podstawę do otrzymania pensji.
11

Przeklinał w myślach chwilę, kiedy postanowił przyjąć posadę
doradcy premiera. Nikt nie sprawdzał, czy Tadeusz Markiewicz
faktycznie był w pracy, chodziło wyłącznie o rezultaty,
za które przypisywano mu odpowiedzialność. Nie trzeba
być geniuszem, aby dojść do wniosku, że w polityce coś takiego
jak optymalny efekt nie istnieje, bo zawsze znajdzie się
strona pokrzywdzona.
Miał pięćdziesiąt sześć lat, trójkę dzieci, które trochę za
szybko uwierzyły w swoją dorosłość, no i jeszcze kochaną
żonę, która kilka miesięcy temu odeszła na wcześniejszą
emeryturę i zamarzyła jej się druga młodość. A Markiewicz
po prostu pracował. Tłumaczył sobie, że taka jest jego
rola, że ktoś musi zarobić na wymysły żony, że trzeba mieć
oszczędności, gdy dwudziestodwuletni syn oświadcza, że będzie
miał dziecko, albo córce brakuje, bagatela, kilku tysięcy
do kupna samochodu.
Funkcja, którą sprawował, miała również drugie dno. Polityka
była dla niego plasteliną, kolejne frakcje dochodziły do
władzy, zmieniały się twarze, ale pewne rzeczy musiały się
ostać, wszystko po to, aby zachować transparentność i ciągłość
systemu. Tadeusz z każdym kolejnym miesiącem pracy
coraz mocniej odczuwał brzemię wiedzy. Gdyby mógł wybierać,
wolałby o wielu rzeczach nigdy się nie dowiedzieć. Dochodziło
do tego przeświadczenie, że jest niemożliwe, aby
wszystko pozostało za kurtyną. Jedno słowo albo usłyszane
zdanie mogłoby zrujnować jego życie. Nauczył się bardzo wiele,
przede wszystkim ograniczonego zaufania. Dwulicowość
ludzi nie znała granic, a w świecie polityki wszystko było spotęgowane.
Wychodził z założenia, że z każdym można się dogadać,
znaleźć kompromis, jednak miał do czynienia z bandą
idiotów, wobec których konstruktywne argumenty były tylko
płonną nadzieją.
Przez pewien czas oszukiwał się, że to się poprawi. Ograniczył
do minimum kontakt z politykami, zwerbował kilku
młodych wilków, którzy w jego mniemaniu stanowili jedyne
rozwiązanie. Świeży umysł, niespaczony światem interesów
i ustawianych głosowań, gdzie jedno się mówi, a drugie robi.
Lobbing do potęgi minus dziewiątej. Jego koncepcja miała
jeden słaby punkt — doświadczenie, którego ci młodzi zwy-
12

czajnie nie mogli posiadać, które można było zdobyć, ale był
to czasochłonny proces.
Doradca. Ten, którego nie widać, który posiada ekspercką
wiedzę, śledzi aktualną sytuację, analizuje to, na co politycy
czasu nie mają, który sugeruje, ale nigdy nie decyduje. System
ten miał wiele mankamentów, ujawniających się, gdy doradzało
się osobom, dla których logika była zachwiana u samych
podstaw.
Tadeusz Markiewicz był mistrzem drugiego planu. Wcale
mu to nie przeszkadzało, nigdy nie był dobry w wystąpieniach
publicznych, nie należał do osób wyróżniających się,
a wystarczało mu, gdy jego charyzma była doceniana przez
najbliższych współpracowników.
Tak naprawdę jedyną osobą, której podlegał, był aktualnie
sam Prezes Rady Ministrów, Radosław Janiszewski, który
wywodził się z jednej z prawicowych partii. Wybór Janiszewskiego
stanowił wynik kompromisu pomiędzy trzema partiami,
które stworzyły po ostatnich wyborach koalicję. Nie był
żadnym liderem, wcześniej pełnił jedynie funkcję wiceprzewodniczącego
partii, związany był ze światem nauki, zasłynął
w dziedzinie socjologii, może właśnie dlatego był postrzegany
jako marionetka. Zresztą słusznie.
Markiewicz stracił rachubę czasu, nie był pewien, od jak
dawna tutaj pracował. Niejednokrotnie był pytany o preferencje
polityczne i zawsze przedstawiał się jako niezależny doradca.
Patrzył na dany problem, odkładając na bok własne przemyślenia,
przyjmował rolę obiektywnego obserwatora. Właśnie
to w jego mniemaniu stanowiło powód, dla którego tak
długo się utrzymał.
— Przybył Frederic Jansen — usłyszał przez głośnik telefonu
sekretarkę. — Mam go wpuścić?
— Za trzy minuty — odpowiedział, patrząc na zegarek.
Cenił punktualność, oznaczała szacunek dla drugiego człowieka.
Jansen nigdy go w tej kwestii nie zawiódł.
Tadeusz oparł ręce o blat biurka i podparł głowę. Nie było
tutaj mowy o gremium doradców, sprawa Insight była jedną
z najsilniej strzeżonych tajemnic państwowych. Markiewicz
w trakcie powstawania tego projektu ściągnął do Polski specjalistę,
Frederica Jansena. To, czego obawiał się przez ostatnie
13

lata, właśnie miało miejsce. Jego dziecko weszło w etap buntu
i stracił nad nim panowanie. Premier nawet nie wiedział,
co się dzieje, a Markiewicz szczerze wątpił, żeby Janiszewski
w ogóle słyszał o istnieniu Insight, ale jeśli przypuszczenia
Tadeusza się potwierdzą, wkrótce będzie musiał się dowiedzieć,
a będzie to miało formę terapii szokowej.
— Witaj, Fredericu. — Podszedł i uścisnął jego rękę. Czuł
szacunek do tego człowieka, choć to właśnie Jansen sprawił,
że Polsce groziło niewyobrażalne niebezpieczeństwo.
— Wzywałeś mnie. — Szef Insight, jak zwykle bez zbędnych
uprzejmości, spojrzał na niego wymownie i zajął miejsce
przy biurku. — Zapalisz? — Wyjął pudełko z cygarami.
Markiewicz pokręcił przecząco głową. Nigdy nie przepadał
za gadżetami bogaczy, nie palił papierosów, tym bardziej
cygar. Lata temu zdarzyło mu się zasmakować maryśki, ale
uważał to za zwykły młodzieńczy wybryk.
— Obawiam się, że będziemy widywać się coraz częściej.
Dobrze wiesz, że zdarzyło się zbyt wiele, aby można to było
bagatelizować. Na nas spoczywa odpowiedzialność…
— Chrzanisz.
Tadeusz przyzwyczaił się do takich zagrywek Jansena. Częstotliwość
wulgaryzmów w rozmowach polityków była taka
sama jak w trakcie pogawędek Mietka i Waldka spod monopolowego
we wsi, której trudno byłoby szukać na jakiejkolwiek
mapie.
— Nie chrzanię, ratuje nas tylko to, że niewiele osób wie
o Insight. Przez ostatnie lata nie miałem żadnych uwag do
twojej pracy, ale teraz przestałeś nad tym panować…
— Przygotowałeś wypowiedzenie? — Gość mówił bez cienia
emocji na twarzy.
— Zawsze cię broniłem, poprosiłem cię o przyjazd, bo chcę
to wszystko naprawić. Dobrze wiesz, że nikt cię nie ruszy. Jeżeli
jest tutaj ktoś, kto rozdaje karty, to jesteś nim ty.
Schlebiał mu celowo. Markiewicz przewidział kilka awaryjnych
scenariuszy, gdyby plan doskonały ówczesnego rządu
okazał się wadliwy. Zarząd Insight składał się z trzech osób
i nikt nie sądził kilka lat temu, że Jansen wprowadzi autorytatywne
rządy, ograniczając władzę pozostałej dwójki do funkcjonowania
na papierze.
14

— Insight musi istnieć, w tej kwestii jesteśmy zgodni.
— Frederic spojrzał na niego wzrokiem niedopuszczającym
sprzeciwu.
— Stworzyliśmy zabójczą broń.
— Policja jest nieszkodliwa. — Jansen prychnął z pogardą.
— Może i tak, ale również tam znajdzie się kilku sprawiedliwych,
którzy mogą nam pomieszać szyki.
Tadeusz był świadomy, jak działa system, którego był
współzałożycielem. Wstydził się tej wizji. Efekt uboczny polegał
na chorym lęku, że ściany mają oczy. Technika się zmieniała,
istniały sposoby wykrywania podsłuchów, były jednak
również urządzenia, które zostały stworzone, aby były niezauważalne.
Ten chory lęk prowadził do błędnego koła.
— Konkrety. — Jansen przeciągnął się na krześle i spojrzał
na zegarek. Wbrew pozorom brakowało w Kancelarii Premiera
takich osób jak Jansen, bo większość przyjęła taktykę długich
wypowiedzi, które może i pięknie brzmiały, ale ich wartość
merytoryczna była zerowa.
Markiewicz wziął głęboki oddech.
— Czy to prawda, że zabiłeś tych pracowników?
— Tak.
— Masz do dodania coś więcej? — Tadeusz był przygotowany
na taką odpowiedź, ale mimo to wyzute z emocji zachowanie
Jansena było paraliżujące. I jeszcze te oczy, chłodny wzrok.
— Mój system rekrutacji zawiódł, ale przyznałem się do
błędu i zlikwidowałem niebezpieczeństwo.
Tadeusz wytrzeszczył oczy.
— Są inne sposoby niż zabójstwo.
— Mylisz się. Są po prostu osoby, które nie mają jaj, aby
to zrobić.
— A dla ciebie to jest tylko kwestia posiadania jaj? — Markiewicz
zachował kamienną twarz.
— Dla mnie to kwestia wadliwych pracowników. Jestem
profesjonalistą, nic więcej.
Potrzebował dłuższej chwili, aby odpowiednio dobrać kolejne
słowa. Gdyby nie cenił Jansena, nie sprowadzałby go do
Polski w celu założenia Insight. Nigdy nie pomyślałby, że ten
człowiek mógłby kogoś zabić. Biorąc pod uwagę kryteria Frederica,
Markiewicz nie miał jaj.
15

— Mam plan, ale konieczny jest kompromis, bo tylko
wspólnie możemy to naprawić…
— Cały czas chcesz coś zmieniać, chyba się nie rozumiemy.
— Jansen przerwał mu w pół zdania. — Tutaj nie ma miejsca
na wprowadzenie jakiegoś tymczasowego komisarza albo
wymianę personelu.
Tadeusz omal nie zadał pytania „dlaczego?”, ale zdążył się
ugryźć w język.
— Zaproponuj rozwiązanie.
— Status quo.
Markiewicz zaśmiał się. Rozluźnił krawat i rozpiął guzik
pod szyją.
— To nie był żart. — Jansen pozwolił sobie na wymuszony
uśmiech. — Najprostsze rozwiązania są najlepsze.
— Zabiłeś dwóch pracowników, o Insight dowiedziały się
niepowołane osoby, udało się kilkukrotnie obejść system definiowany
przez ciebie jako idealny. Status quo nie jest najlepszy,
bo jest wadliwy.
— Pieprzysz. — Wulgaryzmy w połączeniu ze stonowanym
głosem i szwedzkim akcentem, miały nietypowy, wręcz
dziwaczny wydźwięk. — To, o czym mówisz, nie wpłynęło
na bezpieczeństwo państwa, zmiany mogą to wszystko
naruszyć.
— Naprawdę nie widzisz problemu? — Musiał być uważny
przy Jansenie. Rozmawiał z człowiekiem, który posiadał
zdecydowanie większą władzę niż on sam.
— Skoro pytałeś mnie o sugestie zmian, musisz mieć jakiś
plan. Słucham.
— Status quo ma jedną wadę… — zaczął powoli. — Każdy
się kiedyś kończy. Insight musi mieć alternatywę, stwórz ją,
znajdź następcę. O nic więcej nie proszę.
— Przygotuję kogoś, a wtedy się mnie pozbędziecie? Sprytne.
— Jansen założył ręce za głowę i odchylił się do tyłu.
— To po prostu logiczne. Ale mylisz się, nikt nie będzie
się ciebie pozbywał. Sam odejdziesz.
— I jeszcze mi zaraz podasz nazwisko osoby, która ma
mnie zastąpić?
— Pozostawiam to tobie. Wierzę, że chcesz dla Insight jak
najlepiej, i nie wybierzesz kogoś przypadkowego.
16