GP styczeń cały

ISSN 2544-4107 

Nr indeksu: 419427 

Nr gazety 05 

NATURA&ZDROWIE 

01 

styczeń 

2018 

cena 4 zł w tym 8% VAT 

Recepta 

z Antypodów 

str 7 

Feng Shui 

związków 

str 23 

Wokół 

aury 

str 4 

Lato 

(Nie)straszna 

depresja? 

Zimowa 

zielarnia 

str 20-21 

Szafir - 

Układ 

moczowy 

str 17 

Szafir - 

kamień 

mądrości 

str 10-11 

Antydepresyjna 

dieta 

str 14-15

OKIEM OBSERWATORA 

ZATRZYMANE W KADRZE 02 

Wszystko jest możliwe 

Depresja? - a co to takiego? Co ty sobie znowu wkręciłaś? Na co cierpisz, na depresję? 

No Jolka, ogarnij się, jaka depresja? 

Magda stała w drzwiach, patrzyła na siostrę i nie wiedziała co myśleć. Jola od długiego 

czasu stroniła od znajomych, przestała wychodzić do miasta, zakupy robiła w osiedlowych 

sklepach. Kino, kawiarnie, kluby – wszystko poszło w przysłowiową odstawkę. 

W zamian na kuchennym stole pojawiły się leki. Bez nich Jolka, tak przynajmniej mówiła, 

nie mogła funkcjonować. 

Najbardziej znanym i rozpowszechnionym objawem depresji - innymi słowy zespołu 

zaburzeń depresyjnych - jest brak motywacji do życia. Przyczyny mogą być rozmaite, 

od bardzo poważnych w naszym postrzeganiu, jak śmierć bliskiej osoby, utrata pracy, 

po bardzo błahe - np. słabe oceny w szkole. Bodziec może przyjść zewsząd. A wtedy 

mózg zaczyna się bronić. Zamykamy się w ochronnej bańce i … trzeba wielu starań, 

żeby wrócić do normalności. 

Najważniejsze, że jest to możliwe. 

Najkrócej mówiąc – wystarczy chcieć. Problem w tym, że tę chęć trzeba umieć w sobie 

odnaleźć, a to właśnie nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać. Bo też posiadamy 

różne charaktery, wychowanie, wzorce rodzinne, wrażliwość, przyzwyczajenia – a to 

wszystko decyduje o tym, czemu poświęcamy uwagę. 

Wychodząc z założenia, że podobne przyciąga podobne, oczywistym jest, że jeśli jesteśmy 

posępni, widzimy tylko negatywy, będzie to stanowiło dominantę w naszym życiu. 

A od tego krok do zaburzeń depresyjnych. 

Te, jeśli sobie uświadomimy, może pomóc nam zniwelować psychoanalityk. Jednak 

istnieją też sposoby, do których możemy sięgnąć sami. 

Na każdego dobrze wpłynie poranny jogging i każda inna poranna forma aktywności, 

jak: gimnastyka, joga, ćwiczenia ruchowo-oddechowe. Warto zadbać o zmiany codziennych 

nawyków. Zamiast oglądania telewizji, siedzenia przed komputerem, warto 

wdrożyć ruch. Bardzo ważny podczas ruchu jest oddech. Warto wtedy przenieś swoją 

uwagę z codziennych myśli buzujących w naszej głowie np. na otaczającą nas przyrodę, 

czy przedmioty, które nam się podobają. 

Zmiany powinny też dotyczyć naszej codziennej diety. Mączne i cukrowe produkty 

jak: chleb, makaron, słodycze, alkohol i inne używki jak choćby kawa powinniśmy zastąpić 

bardziej zdrowymi ich odpowiednikami, jak: stewia, yerba mate, kasza, ryż, miód. I 

choć to zapewne nie będzie łatwe, warto pokusić się o zdyscyplinowanie w tych kwestiach, 

bo tylko zmiany mogą nam zapewnić powrót do przysłowiowej normalności. 

Równocześnie dobrze jest stosować szeroko pojętą psychoterapię. Tutaj, oprócz dobrego 

psychologa, warto mieć zaufaną osobę, której jesteśmy w stanie opowiedzieć 

wszystko. Nic bowiem nie pomaga tak, jak rozmowa, w której nie czujemy się oceniani, 

możemy jasno i wyraźnie wypowiedzieć to, co nas „uwiera”, a co za tym idzie, poczuć 

ulgę. 

Dobrze jest połączyć jedno z drugim, czyli na przykład wybrać się na ów jogging z 

przyjacielem. Wspólna aktywność fizyczna może być przyczyną otwarcia się osoby w 

depresji i znalezienia przyczyny obecnego stanu. Wspomagająco działać będzie odpowiednia 

muzyka, stonowana, zrównoważona, medytacyjna, pomagająca wsłuchać się 

w siebie. Jeśli w trakcie takiej medytacji muzycznej dociera do nas , co stanowi nasz 

problem, warto go rozpuszczać, a to uczynić można poprzez wizualizację. Powinna ona 

polegać na zaakceptowaniu traumatycznych przyczyn naszego stanu poprzez znalezienie 

w tym wszystkim pozytywnych aspektów, które pozwoliły nam stać się silniejszymi. 

Systematyczna medytacja, często połączona z ruchem, pozwoli na przeniesienie 

uwagi z tego, co negatywne na to, co pozytywne. Zbudujemy dzięki temu nasz nowy 

wewnętrzny świat, dzięki któremu zaczniemy realizować swoje cele i marzenia. Znajdziemy 

wartość w sobie i wszystkie talenty, które zakopaliśmy głęboko i zaczniemy je 

rozwijać. 

Jedno jest pewne, osoby w depresji potrzebują wsparcia, jednak na siłę przymuszane 

do zmian, bez zrozumienia, niczego nie będą w stanie zmienić. 

Jeśli zatem mamy obok siebie osobę w depresji, starajmy się ją zrozumieć, zaopiekować 

się nią, stworzyć warunki do szczerej rozmowy i ... nakłonić do odstawienia leków, 

będących chwilowymi znieczulaczami. Wszystko jest bowiem możliwe. Również wyjście 

z depresji. 

Tekst: Teresa Szczepanek 

Adrian Soberka 

Zdjęcie: Michał Hanczel 

Zdjęcie: Michał Hanczel

TEMAT MIESIĄCA 

03 

Chroń energię zimą 

Zima to niezwykły czas retrospekcji, zadumy i refleksji, 

który pozwala na wzmocnienie, wzrost i rozwój oraz głębsze 

zrozumienie naszej jedności z przenikającymi nas odwiecznymi 

prawami natury. 

Ta najbardziej zimna i ciemna pora roku – to maksimum 

energii Yin archetypowo związanej z tym co ciemne, zimne, 

wilgotne, z żeńską stroną, księżycem. Z tym co ciężkie i 

schowane w środku. 

Zima. Przyroda usnęła podążając za zmieniającym się 

rytmem słońca, skracającym się dniem. Ogołocone z liści 

drzewa zrzuciły dawno liście i zahibernowane, czekają na 

cieplejsze dni. Zwierzęta zapadły w zimowy sen a dni stały 

się ponuro krótkie. Ziemia odpoczywa, magazynując energię, 

przygotowuje się na ekspresję witalności wiosny. Zimą 

natura skulona ochrania energię, by przetrwać chłody. Nasza 

wewnętrzna energia również schodzi do wewnątrz, by 

ogrzać nasz wewnętrzny świat. Mniejszą mamy ochotę na 

zewnętrzną ekspresję, zadumani przy kominku zaszywamy 

się w sobie. W skupieniu odżywiamy naszą wewnętrzną 

siłę. 

W dzisiejszym świecie niewiele osób jest w stanie poczuć 

te subtelne podszepty duszy i ciała zmieniające się wraz z 

porami roku. Zapędzeni, działamy wbrew swojej naturze, 

dziwiąc się dlaczego tak bardzo brak nam energii. To, jak 

będziemy zachowywać się zimą, odzwierciedli się w tym, 

czy rozkwitniemy z całą mocą na wiosnę. 

Jak nie zatracić się w naturalnej w tym okresie melancholii? 

W tym głębokim bezruchu natury zima wzywa nas, byśmy 

zaglądali w nasze wnętrze, by zaprzyjaźnić się z ciemnością 

w nas i wokół nas. Nie bójmy się tego - to tylko powtarzająca 

się cyklicznie przemiana energii. Pod koniec 

roku doszliśmy do najdłuższych ciemnych nocy końca 

grudnia. Nie bez powodu obchodzimy wtedy święta pełne 

ognia, światła i szczodrości, które przełamują ten zimny, 

mroczny czas. Jest on dokładnie wtedy, gdy wewnętrzna 

iskra miłości pozwala nam dostrzec drugiego człowieka. 

Przypominamy sobie o rodzinie, spotykamy się bliskimi 

i - dając upust swojej szczodrości - celebrujemy uroczyście 

nadejście nowego roku. 

Nie poddawajmy się pojawiajacym się zimą lękom i podszeptom 

podświadomości – to odzwierciedlenie energii 

nerek, która dominuje o tej porze roku. 

Świadomość, że te stany są wyrazem schodzącej do wewnątrz 

energii, pozwala oswoić wątpliwości i pogodzić się 

z tym, że nie na wszystko mamy wpływ. 

Praktykujmy akceptację siebie: wszyscy mamy obawy i 

lęki. Obserwowanie ich bez osądzania może uwolnić nas 

od stagnacji i pozwolić iść dalej. Zamiast próbować przezwyciężyć 

nasze obawy, możemy nauczyć się je dostrzegać 

i akceptować. Poświęćmy w tym celu więcej czasu na słuchanie 

i medytację. Słuchajmy nie tylko innych, ale też swojej 

duszy i ciała. 

Czas planowania 

Pomysły i postanowienia noworczne, które zostaną zasiane 

w styczniu, być może zakiełkują na wiosnę. Rozwijamy 

je w sobie, karmijmy swoje marzenia z nadzieją na realizację, 

pozwólmy im wzrastać i rozwijać się w nas. 

Zrób zapasy i chroń swoją energię. To czas otrzymywania 

a nie aktywności. 

Kładźmy się spać wcześniej i wstawajmy później – tak 

robi słońce o tej porze roku. Poświęćmy czas na uzupełnienie 

zapasów, które będą potrzebne, by ziarenko naszej 

witalności mogło "wykiełkować" na wiosnę. Jedzmy 

rozgrzewające potrawy, pieczone warzywa, dobrej jakości 

mięso i orzechy i rozgrzewające zupy. Zapomnijmy o 

odchudzaniu i oczyszczaniu – przyjdzie na to czas za kilka 

tygodni. 

Zima to moment ochrony energii i ciepła. Zmniejszmy 

poziom aktywności – i tak pewnie, instynktownie nie 

mamy na nią wielkiej ochoty. Intensywny sport i wydalanie 

dużej ilosci potu otwierają pory skóry, przez które 

z łatwością mogą wniknąć patogenne wirusy i bakterie. 

W ten sposób tracimy też duże ilości energii, której 

potrzebujemy teraz więcej by chronić nasze ciało przed 

zimnem. Qigong, tai chi, joga to aktywności, które pozwolą 

nam zachować sprawność i zapewnią prawidłowy 

przepływ Qi. Unikajmy zbyt gorących kąpieli, które rozszerzają 

pory skóry także dając możliwość wnikaniu patogenów 

i zimna. 

Oszczędzajmy energię seksualną, gdyż jest ona odzwierciedleniem 

najbardziej pierwotnej energii nerek. 

Nasienie mężczyzny, płyny menstruacyjne oraz mleko 

matki są czystymi esencjami wytwarzanymi z esencji nerek 

oraz krwi. Nadmierne miesięczne krwawienie wytraca 

naszą energię (można to skutecznie leczyć odpowiednią 

kuracją ziołową). Jeśli karmimy piersią, upewnijmy 

się, że dobrze się odżywiamy. 

Mężczyźni niech nie trwonią swojego nasienia. Starajmy 

się przekształcić energię seksualną w energię miłości, 

przenosząc swoją uwagę z niższych partii ciała do serca. 

Zimą w sposób szczególny powinniśmy chronić lędźwia 

oraz stopy, gdzie swój początek ma meridian nerek. 

Unikajmy chodzenia po zimnej podłodze, gdyż zimno 

bezpośrednio może wniknąć w głębokie warstwy ciała. 

Dobrym sposobem wzmacniania nerek jest moczenie 

stóp w gorącej wodzie z solą. 

Zima- Nerki – Woda 

W tradycyjnej medycynie chińskiej nerki związane są 

z elementem wody i uważane są za naszą „bramę życia“. 

Przechowując DNA, regulują reprodukcję i rozwój. Długowieczność 

jest odzwierciedleniem poziomu ich energii 

a zima to najlepszy czas, aby je wzmocnić. Siła nerek 

przejawia się w naszych włosach oraz jakości słuchu, kości, 

szpiku kostnego i zębów, Wszelkie problemy związane 

z tymi strukturmi będą wskazywać na ich osłabienie. 

Tekst: Katarzyna Tyczyńska 

ZIMOWE ZUPY MOCY 

Tradycyjna medycyna chińska (tmc) przez tysiąclecia 

wypracowała skuteczne sposoby wspierania zdrowia 

w określonej porze roku. Najbardziej popularną i 

skuteczną formą oddziaływania odżywczego i zdrowotnego 

jest zupa. Chińczycy je kochają a zimą jedzą 

szczególnie chętnie. Zimowa „zupa mocy” poprzez zastosowanie 

odpowiednich ziół może ogrzać i odżywić 

nasze ciało, wzmocnić krew czy naszą witalność. 

Najbardziej wartościowa jest ta długo gotowana na 

kościach i mięsie, które tak jak i inne zawarte w niej 

składniki pełni rolę lekarstwa. Nie powinniśmy analizować 

jej wartości odżywczej w rozumieniu dietetyki 

zachodniej, ale z uwagi na jej wartość energetyczną. 

ZUPA MOCY WZMACNIAJĄCA SIŁY WITALNE, 

KREW I ODPORNOŚĆ. 

10 gram korzenia żeń-szenia koreańskiego bądź 

amerykańskiego namoczyć na noc. Kurczaka pokroić 

na kawałki, przekrajając kości tak, aby mógł wydostać 

się szpik, wrzucić do dużego garnka zalać wodą. Dodać 

pokrojony na kawałki żeń-szeń oraz 30 g traganka 

błoniastego, 1 łyżkę owoców goji, 6 plastrów świeżego 

imbiru oraz 2 łyżeczki soli. Zagotować, zebrać szumowiny 

i gotować powoli na małym ogniu 1– 2 dni. Spożywać 

1 miseczkę zupy 1-2 razy dziennie. Dodatek warzyw 

nieco zmniejszy działanie lecznicze zupy. Przeciwskazana 

jest ona w stanach gorączkowych oraz dla 

osób z nadciśnieniem tętniczym.

WYWIAD 04 

AURA OPOWIEŚĆ O NAS SAMYCH 

Wiele osób zadaje pytanie, czym jest aura? Chce ją poznać, dowiedzieć 

się czegoś więcej. Odpowiedź wcale nie jest trudna. Aura to pole energii, 

które otacza każdą materię, nie tylko człowieka. 

Dorota Jedlicka-Cebertowicz 

Od zawsze jej pasją był świat masaży i arteterapii. 

Mając świadomość, jak ważnym elementem w życiu 

człowieka jest dotyk i systematyczny relaks, wyspecjalizowała 

się w wielu jego dziedzinach i od lat uczy 

innych. Jako pierwsza w Polsce uzyskała certyfikat, 

umożliwiający jej nauczanie masażu PeLoHa, sprowadzonego 

do nas za sprawą Mary i Alana Erle z Australii. 

Podążając wybraną przez siebie drogą samorozwoju 

zdobywała nowe umiejętności z psychologii, 

arteterapii, pedagogiki. Człowieka traktuje holistycznie, 

dlatego też do pracy z nim włącza działanie 

ziół, mając dyplom fitoterapeuty. Jest mistrzem 

bioenergoterapii, naturoterapii, naturopatii i radiestezji. 

Zasiada także w komisji egzaminacyjnej w zawodzie 

bioenergoterapeuta i radiesteta. Zawsze pogodnie 

nastawiona do życia, bez względu na okoliczności, 

jakie niesie ono z każdym dniem, od wielu 

lat wykonuje zdjęcia aury i szeroko je interpretuje. 

wych, często wskazująca na tak zwanych „ wampirów energetycznych” 

może też pojawić się w aurze osoby, która spędziła 

kilka dni przy kimś ciężko chorym lub ostatnio niewiele 

spała. 

- Do odczytu i wykonania zdjęcia wykorzystujesz 

specjalny aparat. Cóż to takiego? 

- To aparat wyprodukowany w USA na potrzeby N.A.S.A. 

Podobnych jest na świecie około 500. W Polsce jest tylko jeden, 

ten, którego używam. 

- Jak działa? 

- Aura imaging odczytuje energię z dłoni osoby. Energia 

to nic innego jak długość fal elektromagnetycznych. Każda 

z nich ma odrębny kolor. Te fale, nakładając się jedna 

na drugą, tworzą właściwe nam biopole. To czysta fizyka 

kwantowa. Urządzenie jest niezwykle precyzyjne, bada się 

nim, między innymi, pole energetyczne kosmonautów. 

- Gdzie możemy zrobić sobie takie zdjęcie aury? 

- Najłatwiej na targach medycyny naturalnej albo u mnie 

- Jedni wierzą w istnienie aury, inni nie. Są jednak osoby, 

które posiadły zdolność jej widzenia. Doskonale wiesz, że 

dar widzenia aury jest bardzo rzadkim darem. Powiedz zatem, 

czy pozazmysłowe postrzeganie dane jest każdemu? 

- Oczywiście, że nie. 

- Kiedy po raz pierwszy zobaczyłaś aurę? 

- To było 30 lat temu na spotkaniu psychotroników i zupełnie 

nie byłam na to przygotowana. Dostrzegłam promienie 

odchodzące od kryształowego wazonu w kierunku 

każdej osób na tym spotkaniu. Zaskoczyło mnie to zupełnie. 

- Co działo się później, kiedy już wiedziałaś, że to naprawdę 

jest możliwe? 

- Coraz częściej, idąc na przykład ulicą, czy robiąc zakupy, 

widziałam konkretne osoby, jakby spowite kolorami, 

byli zieloni, niebiescy, żółci... 

- Byłaś wówczas bardzo młoda, bez większego doświadczenia... 

- To prawda. Nie wiedziałam co myśleć. Ale zrozumiałam, 

że ów talent chcę rozwijać, by swoją wiedzą służyć innym 

po to, by pomagać im odnaleźć sens życia. Tak się bowiem 

składa, że obraz aury, indywidualny dla każdego z nas, daje 

się pięknie interpretować. 

- Czy to jest tak, że na podstawie kolorów w aurze jesteś 

w stanie snuć opowieść o konkretnej osobie? 

- Można z nich czytać, jak z otwartej księgi. Obrazują nas 

na planie fizycznym, psychicznym i duchowym i emocjonalnym. 

Mogę powiedzieć na co ktoś choruje, jaki ma charakter, 

jak wyglądają związki rodzinne i partnerskie, czego 

brakuje w życiu, nad czym powinna popracować. 

- Co jeszcze widać na fotografii? 

- Jaki kryje się w kimś potencjał, jakie drzemią talenty, 

jaki będzie najlepszy zawód. W aurze widać też, czy mamy 

opiekunów duchowych, czy towarzyszą nam istoty anielskie. 

To zazwyczaj najbardziej zaskakuje tych, którzy widzą 

aurę po raz pierwszy. 

- Interpretacja aury to złożony proces. Znaczenie poszczególnych 

kolorów jest bowiem szerokie. Nie wystarczy 

wiedzieć, że na przykład kolor czerwony oznacza 

osobę żyjącą z pasją. 

- To prawda. Trzeba umieć rozróżniać odcienie poszczególnych 

barw. Dostrzec subtelne różnice, które bardzo wiele 

zmieniają w odczycie. Dla przykładu blada czerwień mówiąca 

o braku zrównoważenia, małym zapasie sił życiow 

gabinecie, w Łodzi. 

- Nie ma innych ku temu urządzeń? 

- Oczywiście istnieją. Jednak działają na podstawie stworzonych 

programów komputerowych, nie są tak dokładne, 

no i zapis nie jest przedstawiany ostatecznie w formie zdjęcia. 

- Pewnie widziałaś rozmaite zdjęcia obrazujące aurę? 

- To prawda. Od najpiękniejszych, świadczących o wielkich 

zdolnościach człowieka, jego czystym sercu, przez 

przeciętne, pokazujące człowieka dzisiejszych czasów zabieganego, 

nastawionego na zysk i karierę, po aury osób 

bardzo negatywnych, nieszczerych, czy tych, które zajmują 

się czarną magią. 

- Kiedyś prowadziłaś kursy widzenia aury... 

- Tak, bo przez specjalne ćwiczenia, polegające na udrażnianiu 

nerwów ocznych, które aktywizowane przekazują 

do szyszynki impuls przekładający się na obraz, można te 

zdolność w sobie wykształcić. 

- Jakie to ćwiczenia? 

- Do podstawowych należą: szybkie mruganie, spoglądanie 

w dal, na boki, naprzemiennie w górę i w dół, koncentracja 

na płomieniu świecy, obserwacja czubków drzew, liści, 

dłoni... Zdecydowanie szybciej postrzega się aurę w naturze, 

która tętni życiem. 

- Czy aura może się zmieniać? 

- Tak. Na skutek tego, co niesie z sobą życie, jakie emocje 

dominują w nas w danym czasie, obraz może się zmieniać. 

- Czy aura jest jednobarwna? 

- No właśnie nie. Ma zawsze kolor dominujący i to na 

jego podstawie możemy o człowieku powiedzieć najwięcej. 

Jednak inne kolory tej barwie towarzyszące mówią o 

teraźniejszości, o tym, czego aktualnie doświadczamy, są 

kolorami określającymi nasz stan na bieżąco. 

- O czym warto pamiętać, robiąc sobie zdjęcie aury i 

poddając je interpretacji? 

- Najważniejsze, żeby mieć świadomość, że aura to nasz 

prawzór, doskonała forma, do której zostaliśmy dostrojeni. 

To pole naszej świadomości, nasz portal do wyższych wymiarów. 

Zdjęcie aury uzmysławia nam nad czym aktualnie 

powinniśmy pracować, żeby osiągnąć harmonię i szczęście 

oraz jakie cechy naszej osobowości powinniśmy wyeliminować, 

a jakie wzmocnić, pielęgnować i rozwijać. 

Rozmawiała: Teresa Szczepanek

REKLAMA 

05

ŚWIADOMIE DLA ZDROWIA 06 

CEL I NATURA 

JOGI 

Joga to sztuka życia. Oferuje nam wiedzę i praktyczne 

narzędzia. Choć powstała w Indiach, to jej wartości 

są w pełni uniwersalne dla każdego. 

Joga stała się niezwykle popularna w ostatnich latach 

na całym świecie. Dlaczego miliony ludzi nagle zaczęło się 

nią interesować i praktykować? Głównie dlatego, że obecnie 

ludzie odczuwają tak wiele cierpienia i psychicznego, 

i fizycznego, z którym ani medycyna, ani psychologia nie 

mogą sobie poradzić. A dlaczego joga nam pomaga? Powstała 

na fundamentach, które okazują się lepiej opisywać 

funkcjonowanie człowieka niż zachodnia medycyna. Człowiek 

ma “warstwy” i nie składa się głównie z ciała. Człowiek 

to CUD, czyli konglomerat przynajmniej trzech elementów: 

Ciało, Umysł i Duch. Zachodnia nauka przez cały czas swojego 

rozwoju negowała to nierozerwalne połączenie, jednak 

współcześnie wiemy, że było to błędne podejście. Joga 

to holistyczna wiedza o naturze człowieka i wszechświata. 

CEL JOGI 

Joga pochodzi z Indii i została stworzona wiele tysięcy 

lat temu, co nie znaczy, że nie pasuje do współczesności. Ta 

wielowiekowa tradycja świadczy właśnie o jej bogactwie i 

potwierdzeniu skuteczności. Nazwa Joga (yoga) pochodzi 

z sanskrytu czyli jednego z najstarszych języków świata, 

używanego w starożytnych Indiach. Jednym z najwazniejszych 

znaczeń słowa jest: łączyć. To właśnie stanowi esencję 

jogi. 

Co takiego joga ma łączyć? Właśnie wszystkie poziomy 

egzystencji człowieka w jeden wspólnie działający mechanizm. 

Dzięki temu każdy człowiek może powrócić do swojej 

natury oraz stać się bardziej zdrowy i szczęśliwy. Według 

jogi człowiek to przede wszystkim Dusza, to jest nasza 

prawdziwa natura. A Dusza nie jest niczym “magicznym”, 

lecz to po prostu nasza Wyższa Świadomość (prawdziwe 

JA). Dusza zbudowana jest z miłości, przepełnia ją błogość 

i szczęście. 

ROZWÓJ ŚWIADOMOŚCI CZŁOWIEKA 

Ewolucja człowieka przebiega następująco. Kiedy Dusza 

“wybiera się” na świat, otrzymuje kilka prezentów, m.in. 

Umysł i Ciało. Te dary są bezcenne. lecz problem polega na 

tym, że nikt nie załączył do nich instrukcji obsługi. 

Na początku, zaraz po urodzeniu, wszystko jest jeszcze 

super. Noworodek ma pełen kontakt z Duszą (miłością, Bogiem) 

i dlatego w tamtym okresie uśmiechamy się najwięcej 

i jesteśmy najbardziej szczęśliwi. Jednak przez pierwsze 

miesiące i lata życia stopniowo tworzy się EGO ,czyli poczucie 

tożsamości (Ja). Ego jest zbudowane z koncepcji “kim 

jestem, co jest moje i do czego dążę”. Zostają one “zapożyczone” 

głównie z otoczenia. Wraz z Ego stopniowo tracimy 

poczucie kontaktu z Duszą i zaczynamy żyć w świecie Umysłu. 

Nasze szczęście nie jest już stałe, lecz uzależnia się od 

spełniania potrzeb zmysłowych lub innych pragnień. Gonimy 

za tymi “króliczkami”, które ciągle nam uciekają. I tak rodzi 

się cierpienie. 

Nasz Umysł tak naprawdę nie rozumie w pełni potrzeb 

Ciała i Duszy i nie potrafi zharmonizować działania całej 

tej skomplikowanej maszynerii. Tutaj z pomocą przychodzi 

joga. Tysiące lat doświadczeń i naukowych obserwacji 

mistrzów jogi umożliwiło stworzenie najbardziej kompletnego 

i zaawansowanego systemu rozwoju osobistego. 

Prawdziwa joga stanowi połączenie wiedzy o człowieku i 

wszechświecie oraz narzędzi do poznania samego siebie i 

tworzenia wewnętrznej harmonii. 

JOGA TO NIE TYLKO PRACA Z CIAŁEM 

Najważniejsze narzędzia jogi to: 

techniki oddechowe 

medytacja 

asany czyli ćwiczenia pozycji ciała 

świadoma obserwacja myśli i emocji 

wiedza o życiu, naturze umysłu, energii 

Nie przypadkiem asany, czyli praca z ciałem, nie są wymienione 

na pierwszym miejscu, gdyż wiele osób utożsamia 

jogę wyłącznie z ćwiczeniami rozciągającymi. Współcześnie 

na fali jej popularności powstało wiele aktywności 

“jogo-podobnych”. Niestety, wiele z nich nie ma nic wspólnego 

z jogą. Dlatego też bądźmy uważni i szukajmy dla 

siebie możliwie autentycznej jogi, opartej na wielowiekowej 

tradycji. Na Zachodzie mamy “podejście wyczynowe” 

do wszystkiego, czyli chcielibyśmy jak najszybciej coś 

osiągać. Dlatego też uważamy, że celem jogi jest np. maksymalne 

rozciągnięcie się. Nic bardziej błędnego. Joga to 

także droga rozwoju duchowego. Prowadzi przede wszystkim 

do poznania samego siebie. Na tej ścieżce powinniśmy 

się przede wszystkim zrelaksować a nie spieszyć i wywierać 

presję. 

Krzysztof Mence 

Coach zdrowia, trener medytacji, www.wellmax.pl 

Joga to najbardziej kompletna instrukcja obsługi 

człowieka. Opisuje szczegółowo funkcjonowanie istoty 

ludzkiej na wszystkich poziomach - ciała, umysłu i 

duszy. Cierpienie człowieka bierze się stąd, że każdy 

z tych poziomów działa w innym rytmie. A joga daje 

wiedzę i narzędzia do tworzenia harmonii między 

nimi. 

Joga nie jest związana z żadną religią. Jednak, co interesujące 

- jest zawarta w każdej religii. Gdyż joga to 

esencja duchowości, czyli poszukiwania i zadawania 

ważnych pytań: kim jestem, co jest celem życia i jak 

być naprawdę szczęśliwym. Joga nie jest teorią, lecz 

pozwala “doświadczyć” w praktyce odpowiedzi na te 

wszystkie pytania. 

Celem jogi nie jest nauka zakładania nogi za głowę. 

Celem jogi nie jest to, abyśmy nauczyli się czegoś. 

Lecz dzięki jodze możemy się wielu rzeczy oduczyć, 

np. stresu i zbędnych koncepcji w umyśle. Możemy 

stać się naturalni, bardziej sobą. Celem jogi jest 

doświadczanie życia w chwili obecnej, Tu i Teraz. I to 

jest jej przesłaniem.

DOOKOŁA ŚWIATA 

07 

SPOSÓB Z ANTYPODÓW NA ZDROWY 

STYL ŻYCIA 

W codziennej pogoni za dobrami materialnymi nie dbamy o nasze środowisko, w 

którym żyjemy, często zapominamy o potrzebach swojego ciała i duszy. Jakże odmienny 

od naszego wydaje się być styl życia Aborygenów, ludzi z antypodów. 

Mówi się, że gdyby zebrać wszystkie pierwotne ludy i pokazać im zdobycze cywilizacji, 

to wszyscy oprócz Aborygenów rzuciliby się na oferowane im dobra. Oni zaś odwróciliby 

się na pięcie i wrócili do buszu. To pokazuje ważną różnicę między nimi, a resztą świata, ich 

niechęć do wszelkich dóbr materialnych. Są zaprzeczeniem tego, do czego od tysięcy lat 

dąży reszta świata. Nawet dziś wolą wciąż siedzieć przed domem niż pod dachem, włóczyć 

się po buszu, niż zarabiać pieniądze. A może to oni znaleźli sposób, aby w świecie, w którym 

rządzi materia, nie oszaleć? W czym możemy ich naśladować? Na przykład w kwestii 

odżywiania i zdrowia. Rdzenni mieszkańcy Australii są zasadniczo wegetarianami. Jedzą 

dzikie owoce, tropikalne bulwy, orzechy i nasiona. Od czasu do czasu urozmaicają swoje 

menu rybami lub jajami żółwi lub ptaków. Gdy trafiają im się odpowiednie ziarna, mielą 

je na mąkę i pieką z nich podpłomyki. Według ich wierzeń zwierzęta nie żyją po to, by 

stać się pokarmem dla ludzi. Celem istnienia zwierząt jest towarzyszenie człowiekowi i pomaganie 

mu. Natomiast człowiek powinien uczyć się biorąc z nich przykład. Oprócz dbałości 

o ciało dla pierwotnych ludów Australii niezwykle ważny jest rozwój duchowy. Bogactwo 

życia duchowego i rozbudowany system wierzeń jest esencją ich kultury. Przejawia 

się między innymi poprzez sztukę, w szacunku do wszystkiego, co jest żywe, traktowaniu 

snu jako stałego elementu życia. Żeby przetrwać w trudnych warunkach naturalnych 

Aborygeni potrafią po mistrzowsku włączyć się w przyrodę, korzystać z jej zasobów, a gdy 

odchodzą na przykład z miejsca biwaku, pozostawić ją nietkniętą i nieuszkodzoną! Zatem 

może warto zmienić swój punkt widzenia świata i wprowadzić w nasze życie trochę filozofii 

rdzennych mieszkańców z antypodów. 

U Aborygenów już od zarania ich dziejów istniała 

świadoma prokreacja. Uważają , iż należy dawać życie 

dzieciom tylko wtedy, gdy będą chciane, kochane i zaplanowane 

Zgodnie z ich wierzeniami urodzenie dziecka 

oznacza, że jego rodzice dostarczyli ziemskiego ciała 

dla błąkającej się duszy, która teraz będzie miała gdzie 

mieszkać. Nie jest dla nich także ważne, czy dziecko ma 

jakieś fizyczne wady. Liczy się dusza, która niczym klejnot 

powinna być bez skazy i na zasadzie wzajemności 

wspomagać ciało. Pierwotni ludzie z antypodów są z natury 

wyjątkowo zdrowymi ludźmi, ale gdy ich zdrowie 

jest zagrożone, potrafią bardzo skutecznie interweniować. 

Umieją leczyć choroby i zapobiegać im. Liście tutejszych 

krzewów zawierają olejki eteryczne o działaniu 

antybakteryjnym. Aborygeni te aromatyczne olejkodajne 

rośliny zazwyczaj wyciskają, moczą w wodzie, a potem 

wcierają je w piersi, plecy, lub krzyż lub robią inhalacje. 

Lek w ten sposób otrzymany czyści krew, i wspomaga 

system odpornościowy organizmu. Aborygeni mają o 

wiele silniej rozwinięty zmysł spostrzegania niż ludzie żyjący 

w innych kulturach. Także ich zmysł słuchu, wzroku 

i powonienia wydają się znacznie przekraczać normalny 

poziom. Na przykład obecność wody rozpoznają po 

zapachu. A w śladach stóp dopatrują się wibracji, która 

więcej im mówi niż odbicie na ziemi. Podobno tropiciele 

przemytników, będący z pochodzenia aborygenami, potrafią 

rozpoznać po śladach opon: szybkość i typ pojazdu, 

datę i czas przejazdu, a nawet ilu wiózł pasażerów! 

................ CIEKAWOSTKI .................. 

HIRUDOTERAPIA PANACEUM NA CHOROBY 

Większość ludzi wręcz z obrzydzeniem reaguje na widok wijącego się pasożyta 

o ciemnoszarym lub ciemnozielonym ubarwieniu, z rdzawymi liniami wzdłuż ciała. 

To poczciwe zwierzątko to pijawka, której właściwości lecznicze znali starożytni 

lekarze. Poznała się na niej też medycyna ludowa. Teraz zapomniana terapia leczenia 

pijawkami wraca do łask. 

Nazwa hirudoterapia pochodzi od łacińskiej nazwy pijawki – hirudo medicinalis. Niegdyś 

stosowano ją przede wszystkim po to, aby upuścić ”nieświeżą krew” spowodowaną 

chorobami krwi i żył. Obecnie ma dużo więcej leczniczych zastosowań. Zabiegi hirudoterapii 

stosuje się w chorobach serca, płuc, oskrzeli, przewodu pokarmowego, trudno 

gojących się ranach, bólach głowy, a także przy depresji i nerwicach. Wydzielina gruczołów 

ślinowych pijawki jest obecnie uważana za najlepszą i jedną z najskuteczniejszych 

wieloskładnikowych substancji leczniczych. Jej różnorodny skład biochemiczny 

można porównać do arsenału najlepiej wyposażonej armii świata. Produkuje ponad 140 

związków chemicznych, między innymi hirudynę, która rozrzedza krew, histaminę rozszerzająca 

naczynia krwionośnie czy substancje znieczulające. Hirudozwiązki wpuszczone 

do naszego krwioobiegu skutecznie walczą z chorobą, poprawiając pracę całego 

organizmu, a także spowalniają proces starzenia się skóry. Sam zabieg jest bezbolesny. 

Na zdrową i nieuszkodzoną skórę przystawia się pijawki w okolicy miejsca, które chce 

się wyleczyć. Zwierzątka przytwierdzają się do ciała za pomocą przyssawek i przegryzają 

skórę, mikroząbkami. Następnie zaczynają ssać krew, kiedy napuchną, same odpadają. 

Przez zabiegiem należy zrezygnować z pachnących kosmetyków, ponieważ pijawki 

mogą nie przyssać się do ciała. Hirudoterapii nie mogą się poddawa osoby chore na 

anemię, hemofilię, z niskim ciśnieniem tętniczym oraz kobiety w ciąży i dzieci poniżej 1o 

roku życia. Jak zwykle możemy zaufać doświadczeniom naszych przodków i powrócić 

do bezpiecznej metody leczenia, jaką jest hirudoterapia - remedium na wiele chorób. 

Na świecie żyje około 680 gatunków pijawek. W Polsce 

jest około 47 gatunków, w tym objęta ochroną pijawka 

lekarska. Ten bezkręgowiec jest obojnakiem, by 

jednak mogło dojść do zapłodnienia muszą zejść się 

dwa osobniki i wymienić wzajemnie nasieniem. Dopiero 

potem pijawki mogą przystąpić do złożenia jaj. 

Dojrzałość płciową osiągają po pięciu latach. Są długowieczne, 

mogą żyć nawet 20 lat. Co sprawia, że pijawki 

nie chorują i są zawsze w dobrej kondycji? Pijawka 

wpuszczając, hirudozwiązki sama je z powrotem wypija 

i w ten sposób korzysta z ich działania. Warto wiedzieć, 

że to żyjątko jest najlepszym lekiem przeciwzakrzepowym. 

Z tego powodu często jest stosowana 

po wszelkiego rodzaju replantacjach, czyli operacjach 

przyszywania odciętych części ciała. W Polsce tę metodę 

stosuje się na oddziale replantacji szpitala w Trzebnicy. 

Hirudoterapia to uznawana metoda medyczna 

przez NFZ, ale nie zawsze jest refundowana. Tym czasem 

w Wielkiej Brytanii, Niemczech czy Rosji leczenie 

jest pokrywane z funduszy państwowych. Obecnie 

jedną z najbardziej polecanych metod leczenia pijawkami 

jest hirudokompleksoterapia. Jest to najbardziej 

efektywna terapeutycznie technologia leczenia kompleksowego. 

Polega ona na oddziaływaniu substancjami 

pijawek na wiele układów narządowych przez 

okresowe przystawianie pijawek w wybranych miejscach 

ciała. Terapia hamuje proces starzenia organizmu, 

leczy profilaktycznie miażdżycę. 

Tekst i zdjęcia: Ewa Ślęzak

REKLAMA 

SREBRO 

W MONOJONOWEJ 

TECHNOLOGII 

Monojon znaczy: pojedynczy. Ta unikatowa technologia podbija światowy rynek. Wielkość 

cząsteczki określa się na 0,2 nm, a to oznacza, że jest mniejsza od porów pomiędzy 

naszymi komórkami, które mają wielkość od 0,7 do 0,14 nm. Oznacza to, że nie tylko bez 

trudu przedostaje się przez wierzchnią warstwę skóry, ale z łatwością wnika do skóry właściwej, 

gdzie dokonuje naprawy organizmu nie tylko z zewnątrz, ale - co istotne - od środka 

organizmu. 

Srebro znane jest w dziejach ludzkości od tysiącleci. Używano go do wyrobu biżuterii, 

naczyń, ale także dostrzeżono jego lecznicze właściwości w medycynie, jak i w kuchni. 

Srebrne monety wrzucano do kan z wodą, mlekiem,winem, by napoje dłużej zachowały 

swoją świeżość. 

Od wieków srebro jest pogromcą bakterii, wirusów i innych drobnoustrojów. Udowodniono, 

że jest ono odporne na 630 szczepów bakterii i - co równie istotne - pod wpływem 

srebra bakterie nie ulegają mutacjom. Przyjmując antybiotyki, bez wiedzy i kontroli lekarzy, 

a co gorsza często bez uzasadnienia, narażamy swój organizm na poważne komplikacje. 

Niewłaściwe dawkowanie, niedokończona kuracja, zbyt częste przyjmowanie antybiotyków 

– to wszystko ma istotny wpływ na nasze zdrowie. Często słyszymy o lekoopornych 

szczepach bakterii. Dlaczego tak się dzieje? Po każdej serii antybiotyku, w naszym organizmie 

zachodzi zmiana flory biologicznej. 

W przypadku, gdy antybiotyk nie zneutralizuje chorobotwórczych bakterii w dostatecznym 

zakresie może dojść do ich mutacji, bowiem bakterie określane mianem „dobrych” 

nie są w stanie ich zwalczyć. Dzieje się tak, ponieważ bakterie „nabierają cech” jeszcze bardziej 

inteligentnych do przetrwania i jakby to one pierwsze chciały nam powiedzieć: ”Co 

08 

nas nie zabije, to nas wzmocni''. Bakterie są wszechobecne. Jesteśmy zbudowani zarówno 

z bakterii, dzięki którym trwamy, jak i tych, przez które często chorujemy. 

Mając powyższe na uwadze, warto wspomnieć o łagodnym i nietoksycznym antybiotyku, 

jakim jest srebro. 

Bardzo ważną właściwością srebra jest to, że bakterie chorobotwórcze nie są w stanie 

rozwinąć odporności na jego cząsteczki tak, jak dzieje się to w przypadku antybiotyków. 

Jest bardzo skuteczne w leczeniu różnego rodzaju problemów o podłożu grzybiczym oraz 

egzemy czy jako antyseptyk do płukania ust i mycia zębów. Srebro ma silne właściwości 

bakteriobójcze, przeciwwirusowe. Wykazuje działanie przeciwzapalne, niszczy większość 

bakterii mogących wywołać stany zapalne skóry (zapalenie mieszków włosowych, trądzik 

pospolity itp.), stymuluje proces regeneracji komórek, chroni skórę przed wpływem szkodliwych 

czynników termicznych i biochemicznych oraz zewnętrznych (wiatr, kurz, mróz). 

Wpływa na pracę gruczołów łojowych regulując wydzielanie sebum, utrzymując suchą 

lub tłustą skórę w stanie równowagi zapewniając prawidłowy poziom nawilżenia. Służy 

również w pielęgnacji skóry przed i po goleniu i depilacji, jest naturalnym konserwantem. 

Srebro jest również doskonałym antyperspirantem. Myśliwi wychodzący na łów, pryskając 

się srebrem, nie tylko chronią się od komarów, kleszczy i innych gryzoni, ale też neutralizują 

swój zapach, dzięki czemu zwierzyna ich nie wyczuwa. 

Konwenconalne preparaty srebra takie jak azotan srebra, sól srebrowa sulfadiazyny nadal 

są używane w medycynie. Formuły te, odkryte w 1884 r. przez Carla Crede nadal leczą. 

Straszą nas srebrzycą. 

Argyria lub srebrzyca rozwija się w organizmie na skutek przyjmowania preparatów medycznych, 

w których składzie znajdują się związki srebra – najczęściej chodzi o srebro koloidalne. 

Chorzy cierpiący na tę przypadłość mają charakterystyczny kolor skóry: niebiesko-srebrny. 

Źródła mówiące o tym schorzeniu nie podają jej przyczyny, a jedynie wskazują na objawy. 

Jednak to wszystko nie powinno nas zrażać do stosowania srebra a jedynie uczulać 

na jego odpowiednie stosowanie. W naturze bowiem wiele substancji (np. witaminy, zioła) 

jest lekarstwem, jak i trucizną. Chodzi tu o proporcje i odpowiednie dawkowanie. Dlatego 

też najlepszym srebrem jest srebro monojonowe, które nie klastruje się (nie skleja się), co 

oznacza, że jony srebra nie pozostają w organizmie na długo. 

Tekst: K. Ł. 

REKLAMA

LITOTERAPIA 10 

SZAFIR KRYSZTAŁOWA 

PIECZĘĆ NIEBIOS 

„NAJDZIWNIEJSZY, NAJBARDZIEJ TAJEMNICZY SPOŚRÓD 

WSZYSTKICH KLEJNOTÓW, CZCZONY PRZEZ WIEDZĄCYCH 

JAKO NIEODGADNIONA „PIECZĘĆ MĄDROŚCI” – SZAFIR ZA- 

MYKA W SOBIE WSZYSTKIE CNOTY I UKRYTE MOCE, ZAKLĘTE 

RAZEM W LICZNE JEGO RODZEŃSTWO, JAK: BRYLANTY, RUBI- 

NY, TOPAZY I WIELE INNYCH, O KTÓRYCH MÓWI EZOTERYCZ- 

NA WIEDZA, ŻE SĄ SKARBNICĄ SIŁ PRZYRODY, JEJ PIĘKNA I JEJ 

MOCY, SKARBNICĄ ZDOLNĄ LECZYĆ I USZCZĘŚLIWIAĆ LUDZI (...)” 

- CZYTAMY W TAJEMNICACH SZLACHETNYCH KAMIENI. 

Szafir to korund - bardzo twardy kamień z rodziny tlenków - i wbrew swojej nazwie nie 

jest tylko niebieski. Bywa zielony (szmaragd wschodni), fioletowo-niebieski (szafir kaszmirski), 

jasnoniebieski (akwamaryn wschodni) pomarańczowo-czerwony (paparadża, 

hiacynt ) lub nawet całkiem bez barwy (leukoszafir ), szary, brunatny i czarny. 

W swoim składzie chemicznym nie różni się niczym od rubinu. Ojczyzną tego pięknego 

kamienia jest Cejlon. Najpiękniejsze jednak w barwie szafiry, podobne do błękitu włoskiego 

nieba, znajdują się w Indochinach. Tajlandia, Sri Lanka, Kambodża, RPA, Australia, 

Idaho, Południowa Karolina, Ural, Borneo i Madagaskar – to pozostałe miejsca występowania 

tego drogocennego kruszcu. 

W przeciwieństwie do rubinów, szafir potrafi osiągać okazałe wielkości, jak choćby znaleziony 

niegdyś, dawno temu, na Cejlonie, szafir o wadze 1200 karatów. To bardzo ceniony, 

rzadki, wyjątkowo atrakcyjny kamień kolekcjonerski. 

Szlachetny. Z powodzeniem wykorzystywany w jubilerstwie do wyrobu drogiej biżuterii. 

Tak właściwie to szafir nazwać by można panem klejnotów, bo w swych cudownych zaletach 

przerasta wszystkie, jednocząc rozliczne i zdumiewające właściwości. 

Warto wiedzieć, że najstarsze księgi świata wyróżniają szafir jako klejnot, w którym 

ukryta jest tajemnica magnum magisterium – kamienia mądrości, o rozwiązanie której 

kusili się najwięksi „poszukiwacze Prawdy”. Okultyzm zaś nazywa szafir kryształową pieczęcią 

niebios. 

Parokrotnie o tym kamieniu wspomina Pismo Święte, słowami proroków Izajasza i Ezechiela. 

Wymieniany jest jako jeden z kamieni w pektorale Aarona, a w Apokalipsie świętego 

Jana stanowi ozdobę drugiej warstwy fundamentu niebiańskiego Jeruzalem. 

Ci, którym udało się zgłębić nieco tajemnicę szafiru wiedzą, że ów kamień, czyli hebrajskie 

utajone, święte - saphir - wyrażające najgłębszą tajemnicę boskości, skrywa w swych 

liniach wszechświat w miniaturze. Ten zaś ma odzwierciedlenie w człowieku. 

Dlatego też chcąc się uczyć, jak pisze Maria Florkowa, mądrości w życiu, mądrości w 

cierpieniu i radości, warto zwrócić się do cudownych, acz mało znanych sił i mocy szafiru. 

Klejnot ten, zamykający w sobie niezgłębione tajemnice nieba i ziemi, udzieli każdemu 

przedziwnych darów. 

Szafir był kamieniem wtajemniczonych od zarania dziejów. Choć nie tylko wiedzący 

szukali w nim mądrości i natchnienia. Dary tego klejnotu były tak nieocenione, że stał się 

najbardziej pożądanym amuletem. To przecież kamień Jowisza, którego astrologia nazywa 

: Fortuna major – wielkie szczęście. Nic więc dziwnego, że rozbudzał wyobraźnię i wyzwalał 

nieodpartą chęć posiadania go w zbiorach. Znane są różne legendy i podania opisujące 

właściwości tego kamienia.

LITOTERAPIA 

11 

Jedno jest pewne, gdy zamkniemy szafir w ciemnej szkatułce 

i pozbawimy go na dłuższy czas światła, zgaśnie jego 

blask i zbledną barwy. Jednak wystarczy go poddać działaniu 

promieni wschodzącego słońca, a natychmiast odzyska 

utracone piękno. 

W podobny sposób kamień ten działa na naszą duszę, 

gdzie szarość życia, cierpienia i troski zaciemniają jej blask. 

Wówczas wystarczy położyć szafir na sercu, a natychmiast 

w serce nasze wstąpią: siła, zrozumienie i ufność. A potem 

tylko wystarczy wejść z nim w kontakt, by przemówiła mądrość 

Kabały i starożytnych cywilizacji 

„(...) Słyszymy cichy szept słów, które objawiają nam wartość 

bezcennego klejnotu. To mądrość do nas przemawia, 

mądrość ukryta w dziesięciu liczbach i dwudziestu dwóch 

płaszczyznach kryształowej pieczęci niebios. 

… Jeśli chcesz być uczniem moim i iść za mną, rozjaśnię 

ci ciemności dróg twoich i ukażę dalekie cele. Stanę 

ci się gwiazdą poranną, gwiazdą nadziei i jasnowidzenia, 

której blask rośnie ze słońcem wschodzącym na niebie. Poznasz, 

że cierpienia twoje są niczym wobec chwały, ku której 

idziesz. I dam ci skarb nad skarby: mądrość i siłę. Dam 

ci zrozumienie wartości życia i jego zadań, i tchnę w ciebie 

moc cichego bohaterstwa, które gotuje zwycięstwo 

Dobra na ziemi. Dam ci radość prawdziwą, zaczerpniętą u 

źródeł wieczystych, anielską prostotę i niewinność dziecięcego 

ducha, a wreszcie dam ci miłość, która rozszerza królestwo 

Boże na Ziemi. Zrozumiesz, że kiedy człowiek chce 

tego, czego Bóg chce, nic mu się nie oprze i nic nie może 

stać złego” - czytamy u Florkowej. 

Właściwości szafiru tak naprawdę nie mają sobie równych. 

Przez wieki uważano go za talizman zakochanych i 

nowożeńców. Panowało przekonanie, jak pisze Rena Marciniak, 

że naszyjnik z szafirów zapewniał jego właścicielce 

piękną cerę i młody wygląd. Ponoć kamień ten włożony 

pod poduszkę zazdrosnemu mężowi miał sprawiać, że rozwiewały 

się jego wątpliwości i obawy. 

To kamień, który wyciąga z człowieka jego najpiękniejsze 

cechy i ukazuje je innym. Dobrze sprawdza się w leczeniu 

chorób psychicznych, dobrze działa na przysadkę 

mózgową, łagodzi bezsenność i nerwice, i co ciekawe, 

wspomaga pracę wątroby i nerek, działa przeciwbólowo i 

zmniejsza cierpienia związane z reumatyzmem. Woda szafirowa 

popijana na czczo i przed snem opóźnia procesy starzenia, 

a eliksir z szafiru gwiaździstego usuwa toksyny. 

Szafir powinny nosić osoby apatyczne, znużone, bowiem 

ten piękny kamień pobudza zainteresowanie życiem. 

Usuwa też niszczącą zazdrość i zawiść. Otwiera i wyrównuje 

wszystkie czakry. 

Jako kamień niebieski daje wytchnienie, łagodzi stres i 

bardzo mocno obniża ciśnienie. 

Można by zatem rzec, że szafir stanowi lekarstwo przeciw 

wszelkiej niedoli człowieka. Jego wpływ na psychikę 

człowieka jest nie mniej silny, a nawet znaczniejszy, niż mogłoby 

się wydawać. Problem w tym, że za mało uwagi i troski 

ludzie poświęcają swojemu rozwojowi wewnętrznemu. 

Tekst i zdjęcia: Teresa Szczepanek 

KLEJNOT PIĘKNA I PRAWDY 

Głęboki odcień szafiru jest dowodem obecności ferrytów 

lub tytanu, podczas gdy inne jego barwy takie jak: 

róż, pomarancz, zieleń, czy żółć są wynikiem domieszki 

innych minerałów. To klejnot piękna, prawdy, czystości 

i mądrości. Jest związany z niebiańską cnotą, poświęceniem 

i opanowaniem, pomocny zwłaszcza w poskramianiu 

żądz. Szafir, zwłaszcza gwiaździsty jest kamieniem 

przeznaczenia i może inspirować do kierowania się ku 

wyższym celom. W pewnych kręgach kulturowych wierzono, 

że trzy jaśniejsze paski przecinające sześć punktów 

na powierzchni szafiru symbolizują: wiarę, nadzieję 

i miłość. Gdy przyświeca nam jakaś idea pomocy, szafir 

pomoże wprowadzić ją w życie. 

• • • W A R T O W I E D Z I E Ć • • • 

CHRONI PRZED NIESZCZĘŚCIEM 

Bardzo często w rozmaitych publikacjach można znaleźć 

informacje o tym, że szafir chroni przed nieszczęściem, 

zdradą, zasadzką i skrytobójstwem. Jeżeli jednak 

nieszczęście, mające uderzyć w człowieka, nie jest do odsunięcia, 

będąc skutkiem karmy, którą należy spłacić, szafir 

– niejako zdruzgotany swą bezsilnością – pęka lub traci 

przezroczysta barwę nieba. Staje się szarawy, przygasły, 

mętny. 

PODOBNO ... 

Szafir położony noworodkowi na czole, ochroni go na 

zawsze od bólu głowy. 

Jeden ze starożytnych medyków używał szafiru jako 

skutecznego lekarstwa przeciwko chorobie oczu, zwanej 

chorobą Basedowa. W tym celu dawał chorym do zażywania 

maleńkie kuleczki szafiru . 

Inna legenda mówi o tym, że jest to najskuteczniejsze 

lekarstwo przeciw truciźnie. Jeżeli zanurzymy ten kamień 

w naczyniu z zatrutym winem, płyn zaczyna szumieć, 

a trucizna „ucieka” z kielicha. 

MAWIAJĄ, ŻE... 

szafir umieszczony obok jadowitego węża, powoduje 

jego natychmiastową śmierć. Ponoć kładziony na ciele 

człowieka w chorym miejscu, w którym rozwija się nowotwór, 

powoduje powolny zanik tej straszliwej choroby. 

Noszony na piersiach ludzi zdrowych daje im witalność 

i nieprzemijającą czerstwość bez względu na wiek. 

Zapewni swojemu właścicielowi długie lata w zdrowiu i 

sprawności fizycznej. Co ważne, uspokaja bicie serca, z 

powodzeniem ucisza wzburzone, skołatane nerwy, tłumi 

krwotoki, gasi gorączkę, a noszony na sercu chroni przed 

czarami, które mogłyby stać się niebezpieczne dla zdrowia 

i szczęścia tego, przeciwko komu są zwrócone. 

SIŁA SZAFIRU 

Te wyjątkowe kamienie uważano za talizmany mędrców 

i nazywano je kamieniami mądrości i spokoju ducha. 

Miały wzbudzać w posiadaczu pragnienie wiedzy, 

wzmacniać pamięć, dodawać błyskotliwości, polotu a 

także pogłębiać intuicję. Dlatego polecano go ludziom 

poszukującym prawdy. 

Właściwości szafiru cenili Hindusi, Żydzi, mistycy chrześcijańscy 

i traktowali go jako klejnot sprzyjający duchowemu 

oświeceniu. 

Szafir był też ulubionym klejnotem dożów weneckich, 

którzy zaślubiali nim morze. Zdobił także pierścień Salomona, 

służący mu jako tajemnicza pieczęć. 

Noszenie szafiru sprawia, że następuje harmonia pomiędzy 

ciałem, umysłem a duchem, co z kolei wywołuje 

wewnętrzną jasność. 

Ten kamień rozbudza jasnowidzenie, telepatię i umiejętności 

psychokinetyczne. Poprawia też kontakt z opiekunami 

duchowymi. Otwiera czakrę gardła, ale i serca. 

Zdaniem św. Hildegardy z Bingen kto jest bardzo pobudzony 

w gniewie, powinien natychmiast włożyć szafir do 

ust, by jego gniew ustał. 

Podobnie postępuje się z szafirem, kiedy dręczy artretyzm. 

Bardzo szybko dotkliwy ból ustępuje.

ARTYKUŁ SPONSOROWANY 

12 

Niezwykła moc 

bio-siarki 

Siarka prawie każdemu kojarzy się z legendą o Smoku Wawelskim, z piekielnym 

ogniem i dymem lub z wonią zgniłych jaj, a więc nieprzyjemnym zapachem 

siarkowodoru. I nic w tym dziwnego, gdyż znajduje się ona zarówno we wspomnianym 

gazie, jak i w oparach lawy z wulkanicznych wybuchów, a także z pewnością 

przyczyniła się do ,,klęski’’ naszego smoka. 

Jednakże te negatywne skojarzenia to tylko jedna strona medalu. Do niedawna 

siarka była całkowicie zapomniana. I choć dziś przeżywa prawdziwy renesans, 

jej właściwości nadal nie są powszechnie znane i doceniane. A jest ją za co chwalić, 

gdyż ,,cudownych’’ zalet ma mnóstwo. 

Ale najpierw trochę teorii. Siarka – oznaczona na tablicy Mendelejewa symbolem 

S – jest niemetalicznym pierwiastkiem barwy żółtej, znanym od czasów prehistorycznych. 

Jej nazwa pochodzi z sanskrytu: sira – znaczy jasnożółty. Mówi się o niej już w Biblii 

oraz dziełach starożytności. Jako jeden z makroelementów niezbędnych do życia, 

zajmuje piąte miejsce w hierarchii makroskładników mineralnych, potrzebnych organizmowi 

ludzkiemu do życia. W przyrodzie występuje w dużych ilościach. Zawartość w 

skorupie ziemskiej to ok. 0,026 procenta wagowego. 

Od wieków budziła jednocześnie strach i podziw. Często nazywano ją magiczną matką 

płomienia. Dla alchemików była odpowiednikiem żywiołu ognia i symbolizowała 

energię rzeczy. Właśnie z siarki wielu mistrzów czarnoksięstwa próbowało otrzymać 

złoto, a ze względu na obserwowane właściwości lecznicze nawet eliksir młodości. Zarówno 

w przypadku roślin, jak i zwierząt, siarka wchodzi w skład każdej żywej komórki 

jako bardzo ważny element struktury białkowej. W organizmie człowieka stanowi ona 

aż 0,25% wagi. Pierwiastek ten znajduje się w licznych związkach pełniących wiele kluczowych 

funkcji w ludzkim ustroju i jest niezbędny w tworzeniu połączeń organicznych. 

Zawierają go podstawowe aminokwasy: metionina, cystyna, tauryna oraz hormony 

: insulina i glutation. Siarkę znajdziemy też w kwasie liponowym, biotynie (witamina 

H), tiaminie (witamina B1) oraz koenzymie A i heparynie - substancji obniżającej 

ciśnienie krwi. 

Gdzie szukać tego niezwykłego minerału? Do pokarmów bogatych w związki siarki 

należą przede wszystkim produkty białkowe: ryby, nabiał oraz takie rośliny jak: chrzan, 

kapusta, kalafior, rzeżucha, brokuły, groch, fasola, czosnek, cebula, owies. 

Oczywiście siarkę najlepiej dostrzec organizmowi w postaci pożywienia. Jednak 

obecna żywność jest w znacznym stopniu przetworzona i pozbawiona wartościowych 

składników odżywczych, co zakłóca wchłanianie potrzebnych związków mineralnych. 

Ponadto w przypadku ludzi starszych pojawia się zwiększone zapotrzebowanie na ten 

pierwiastek i szczególnie często mamy do czynienia z jego niedoborem. To zaś wywołuje 

różnorodne, niekiedy bardzo ciężkie zaburzenia. Jeśli w organizmie brakuje siarki, 

włosy twardnieją i wypadają, skóra traci jędrność i blednie, a paznokcie zaczynają się 

łamać. Siarka jest składnikiem keratyny - białka skóry włosów i paznokci oraz kolagenu 

warunkującego ich prawidłowy stan, wygląd i elastyczność. Objawem jej niedoboru 

mogą też być łuszczyca, trądzik, przetłuszczająca się skóra i włosy oraz łupież i egzemy. 

To jedyny minerał, który potrafi walczyć z zakażeniami bakteryjnymi i grzybiczymi skóry. 

Właśnie dlatego już w średniowieczu dyrnem ze spalonej siarki okadzano ludzi, którzy 

mieli kłopoty ze skórą. W skutek deficytu tego pierwiastka silnie odczuwamy też dolegliwości 

stawowe, gdyż siarka jest niezbędna do prawidłowego rozwoju chrząstek stawowych. 

ułatwia ich regenerację i sprawne funkcjonowanie. Ponadto posiada silne właściwości 

przeciwzapalne. Okazuje się więc korzystna przy łagodzeniu dolegliwości narządów 

ruchu, stanów pourazowych i pooperacyjnych, jak również stanów zapalnych 

innych narządów. Odpowiedni poziom tego minerału powoduje zwiększone wydalanie 

kwasu moczowego, co daje ulgę w przypadku dny moczanowej (podagry). 

Brak siarki wpływa również. na stany emocjonalne człowieka. Opuszcza nas wówczas 

dobry nastrój, my zaś odczuwamy niepokój i zmęczenie. ponieważ wraz z fosforem i 

manganem wpływa ona na prawidłową pracę układu nerwowego i mózgu. Wywiera też 

korzystny wpływ na kości przy osteoporozie oraz wspomaga walkę z cukrzycą, bowiem 

poprzez aktywację insuliny przyczynia się do lepszego spalania cukru. Pod jej wpływem 

następuje obniżenie lub wyrównanie poziomu cholesterolu, jak również zwiększona 

produkcja immunoglobulin przeciwciał biorących udział we wszystkich procesach odpornościowych 

mobilizujących organizm do walki z chorobami, Chroni też oczy przed

ARTYKUŁ SPONSOROWANY 

REKLAMA 

13 

zaćmą. Ponadto minerał ten wspomaga wątrobę w wykonywaniu przez nią funkcji 

odtruwania, stymulując zwiększanie wydzielania kwasów żółciowych oraz wiąże 

nikotynę i metale ciężkie w nierozpuszczalne związki, które następnie są wydalane 

z organizmu. Przy niedoborach siarki potrzebne organizmowi minerały, 

głównie magnez, krzem, sód, mangan, wapń, żelazo, chlor, jod i potas, są trudno 

przyswajalne, a ciało traci większość istotnych pierwiastków. Metabolizm, głównie 

tłuszczów, białek i cukru zostaje osłabiony. Wpływa ona również na potencję. 

Właściwy poziom siarkowodoru we krwi przeciwdziała zaburzeniom erekcji oraz 

reguluje pracę układu krążenia. Siarka wspomaga także zwalczanie grzybic ogólnoustrojowych 

i jelitowych spowodowanych przerostem grzybów Candida. Działa 

grzybobójczo, posiada silne właściwości bakteriobójcze oraz pasożytobójcze, 

dzięki czemu przeciwdziała bakteriom chorobotwórczym i pasożytom, które często 

towarzyszą grzybicom. Ponadto wspiera wątrobę w procesie usuwania toksyn 

wydzielanych przez nadmiernie rozrastające się w organizmie grzyby. Siarka 

jest również bardzo silnym antyoksydantem zwalczającym wolne rodniki i chroniącym 

organizm przed stresem oksydacyjnym, będącym wynikiem narażenia na 

szkodliwe warunki takie jak: zanieczyszczenie środowiska, środki chemiczne, alkohol 

oraz nadmierny wysiłek fizyczny. Dlatego też szczególnie polecana jest osobom 

uprawiającym sport, bądź prowadzącym aktywny tryb życia. Oprócz tego, że 

wzmacnia stawy, powoduje też szybszą regenerację po treningu oraz wspomaga 

wątrobę w usuwaniu tzw. metabolitów pracy mięśniowej. 

Co więc czynić, jeśli podejrzewamy lub stwierdzimy u siebie niedobory siarki? 

Na pewno trzeba do swojej diety włączyć zawierające ją produkty spożywcze. 

Tyle, że ze względu na współczesny tryb życia, może to być niewystarczające. W 

takim przypadku pozostaje uzupełnienie siarki poprzez znane od wieków, dobroczynne 

balneologiczne kąpiele w wodach siarczkowych (uzdrowiska Busko-Zdrój, 

Solec-Zdrój, podkrakowskie Swoszowice) bądź przyjmowanie suplementów diety, 

zawierających biologicznie przyswajalne formy siarki organicznej nieutlenionej 

zwanej bio-siarką. 

Tekst: Anna Kawecka

DIETOTERAPIA 14 

DIETOTERAPIA 

W ZIMOWEJ 

DEPRESJI 

„Czas depresji jest złym czasem, od którego 

chce się uciec, ale nie ma gdzie;chory jest w nim 

zamknięty, przygnieciony przeszłością, teraźniejszością 

i bez perspektyw przyszłości. W czasie 

tym niewiele się dzieje; przeżycia monotonnie 

obracają się koło tych samych wątków: beznadziejności, 

poczucia winy, lęku przed katastrofą 

” A. Kępiński. 

Depresja jest zaburzeniem psychicznym, poważną chorobą, 

objawiającą się m.in. utratą zainteresowań, smutkiem, 

niską samooceną, utratą apetytu, zaburzeniami 

snu, a także niską samooceną. Według Światowej Organizacji 

Zdrowia (WHO), depresja to najczęściej spotykana 

choroba o podłożu psychicznym. Dotyka najczęściej kobiet. 

Przyczyną mogą być wahania hormonalne, okres tuż 

przed miesiączką, po porodzie lub w okresie przed i pomenopauzalnym. 

Rola serotoniny i glukozy w depresji 

Niektóre substancje występujące w żywności wpływają 

na nasz nastrój, m.in: witaminy, sładniki mineralne, węglowodany, 

alkohol, czy substancje takie jak teobromina, 

występująca w czekoladzie i kofeina. Czym jest zatem serotonina? 

To hormon wytwarzany w układzie nerwowym, 

płytkach krwi i w błonie śluzowej jelita. Jednym z zadań 

serotoniny jest przekazywanie impulsów nerwowych z 

mózgu do tkanek ciała. Syntetyzowana jest z tryptofanu - 

aminokwasu egzogennego. Poziom serotoniny potocznie 

zwanej "hormonem szczęścia" wpływa na nasz nastrój, a 

także wspiera nasz system obronny w walce ze stresem. 

Zbyt niska ilość tego hormonu powoduje wahania i pogorszenie 

nastroju, zwiększone odczuwanie bólu oraz 

podwyższony apetyt. Zatem, aby uniknąć depresji zimowej 

warto spożywać produkty bogate w tryptofan. Źródłem 

tego aminokwasu są produkty zawierające białko i 

węglowodany: ryby, biały i żółty ser, mleko, nasiona roślin 

strączkowych, jajka, produkty sojowe, pestki dyni. 

Pamiętajmy również o prawidłowym funkcjonowaniu 

naszego mózgu, ponieważ to w nim zachodzą procesy 

związane z nastrojem i samopoczuciem. Paliwem układu 

nerwowego jest glukoza. Znajdziemy ją w słodkich cukierkach 

i ciasteczkach (węglowodany proste), ale także 

w produktach zawierającyh węglowodany złożone - pełnoziarniste 

produkty zbożowe, ryż, kasza, makaron i rosliny 

strączkowe. Zdrowszą alternatywą dla naszego organizmu 

będą jednak cukry złożone. Zbyt niski poziom glukozy 

w organiźmie skutkuje powstawaniem stanów niepokoju, 

pogorszeniem samopoczucia i problemów z zasypianiem. 

Kwas foliowy na depresję? 

Wiele badań wykazuje, że prawie co druga osoba cierpiąca 

na depresję odznacza się niedoborami kwasu foliowego. 

Witamina ta wpływa na nasz stan psychiczny, 

nastrój, niweluje skutki pojawiającego się stresu oraz łagodzi 

uczucie zmęczenia. Bogatym źródłem kwasu foliowego 

są przede wszystkim zielone warzywa: brokuły, 

szpinak, sałata i brukselka. Związek ten dodatkowo bierze 

udział w przemianie serotoniny - hormonu szczęścia. 

Niski poziom witaminy powoduje wzrost homocysteiny, 

która w zbyt dużej ilości uszkadza naczynia krwionośne 

mózgu. Prowadzi to do powstawania zaburzeń w pracy 

układu nerwowego i przyczynia się do powstawania depresji. 

Zbyt niska podaż kwasu foliowego prowadzi również 

do agresji, stanów lękowych i nadpobudliwości. 

Mózg pod lupą - kwasy tłuszczowe omega-3 

Do prawidłowego funkcjonowania naszego mózgu 

niezbędne są wielonienasycone kwasy tłuszczowe, stanowią 

one aż 20 % masy suchej mózgu. Są to kwasy egzogenne, 

których człowiek nie potrafi zsyntetyzować, 

musi je dostarczyć wraz z pożywieniem. Najcenniejszym 

kwasem omega-3 jest kwas DHA. Reguluje pracę naszego 

mózgu, zapobiegając wahaniom nastroju, demencji 

oraz stanom depresji. Dodatkowo łagodzi skołatane 

nerwy w stresowych sytuacjach. Bogatym źródłem kwasów 

tłuszczowych omega-3 są ryby morskie, szczególnie 

te tłuste np.: łosoś norweski, makrela, tuńczyk. Warto 

również wzbogacić dietę o kwasy omega-6, znajdziemy 

je w produktach roślinnych - awokado, oliwa z oliwek 

czy w orzechach. 

Żelazo i magnez 

Niedobór żelaza w organiźmie prowadzi do pogarszania 

nastroju, stanów depresji, ospałości organizmu czy 

pogorszenia koncentracji. Źródłem żelaza są m.in.: rośliny 

strączkowe, mięso, wątroba i orzechy. Należy jednak 

pamiętać, że wchłanianie żelaza ogranicza jednoczesne 

spożywanie produktów bogatych w wapń, np. sery, mleko, 

jogurty. Niedobór magnezu wiąże się ze zwiększoną 

podatnością na stres, bezsennością, nadpobudliwością i 

obniżeniem nastroju. Do jadłospisu powinniśmy dołączyć 

awokado, banany, kaszę gryczaną, pestki dyni czy gorzką 

czekoladę. 

Czekolada i kawa 

Kakao zawiera w swoim składzie wiele składników psychoaktywnych. 

Jednak zawartość tych substancji w czekoladzie 

jest niska. Do osiągnięcia efektu antydepresyjnego 

potrzebne jest nam 2-3 gramy fenyloetyloaminy. Połowa 

tabliczki czekolady zawiera jedynie 1/3 mg tego związku. 

Czekolada zatem może poprawiać nasze samopoczucie 

i nastrój, ale głównie ze względu na swój smak. 

Kofeina występuje zarówno w kawie, w herbacie czy w 

ziarnach kakao. Dla osób, które są zmęczone, brak im wigoru, 

zastrzyk kofeiny potrafi pobudzić do życia, nawet 

największego śpiocha. 

Przyprawy i zioła 

Dodatki do dań nie tylko nadają im aromatyczny zapach 

i smak, wykazują jeszcze szereg właściwości zdrowotnych. 

Olejek rozmarynowy otrzymywany z rozmarynu 

działa przeciwdepresyjne, poprawia pamięć i koncentrację, 

działa pobudzająco. Najdroższa i najszlachetniesza 

przyprawa świata – szafran - także wykazuje działanie antydepresyjne, 

leczy przede wszystkim depresję umiarkowaną 

i lekką. Szafran zwiększa stężenie dopaminy i serotoniny, 

co wpływa na poprawę nastroju i poczucie szczęścia. 

Następną ciekawą przyprawą jest kurkumina, najchętniej 

wykorzystywana w krajach azjatyckich. Wykazuje 

działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, a przede 

wszystkim potrafi zwiększyć poziom serotoniny w organiźmie. 

Najlepiej wchłania się w towarzystwie ostrych 

przypraw, a więc z dodatkiem pieprzu czy ostrej papryki. 

Znane są nam metody leczenia depresji zimowej za pomocą 

środków farmakologicznych, lecz warto zastanowić 

się nad produktami spożywczymi, które mogą nam pomóc 

w zwalczaniu depresji, skrócić czas jej trwania, czy 

złagodzić przebieg. „Niechaj pożywienie będzie lekarstwem, 

a lekarstwo – pożywieniem”- mawiał Hipokrates, 

ojciec medycyny. 

Tekst: Małgorzata Brudnicka - dietetyk

DIETOTERAPIA 

15 

ZIMOWA MOBILIZACJA ORGANIZMU 

W OKRESIE ZIMOWYM ZWRACAJMY UWAGĘ NA PODAŻ SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH, KTÓRE 

WSPIERAJĄ ODPORNOŚĆ, A TAKŻE NASZE ZDROWIE PSYCHICZNE. DZIĘKI POSZERZANIU DIETY 

O SELEN, ŻELAZO, NIACYNĘ POLEPSZYMY NASZ NASTRÓJ, ZWIĘKSZYMY PAMIĘĆ I KONCENTRACJĘ. 

WARTO TAKŻE DODAWAĆ DO POTRAW SEZAM, CYKORIĘ, CZY KURKUMĘ, KTÓRE WSPIERAJĄ 

NASZ ORGANIZM W WALCE O ZDROWIE. 

TO WARTO ZAWSZE MIEĆ POD RĘKĄ 

Sezam 

SELEN – PIERWIASTEK 

SZCZĘŚCIA 

Selen jako pierwiastek śladowy jest potrzebny organizmowi 

w niewielkich ilościach – około 50 µg dziennie. 

Nie powinniśmy jednak go zaniedbywać w diecie, 

gdyż niedobór doprowadza do wielu niekorzystnych 

skutków, np. obniżenie odporności, nastroju czy wystąpienie 

depresji. Największa jego ilość znajduje 

się w wątrobie, trzustce oraz przysadce mózgowej. 

Jest on także niezbędny do produkcji enzymów, w 

szczególności enzymów antyutleniających. Dzięki temu, 

selen ochrania organizm przed wytwarzaniem wolnych 

rodników, hamuje starzenie się organizmu, przeciwdziała 

nowotworom. Prawidłowy poziom selenu zmniejsza 

nerwowość, przeciwdziała depresji, polepsza nastrój 

oraz koncentrację. Źródłami pokarmowymi selenu 

są: ryż, pszenica, owies, nasiona roślin strączkowych, 

orzechy, sezam, drób oraz pestki dyni. 

NIACYNA – WITAMINA 

POLEPSZAJĄCA PAMIĘĆ 

I NASTRÓJ 

Niacyna, inaczej witamina B3 jest jedną z witamin z 

grupy B. Jest niewielką cząsteczką, która jest konieczna 

do przebiegu ponad 500 reakcji zachodzących w 

organizmie człowieka. Odgrywa istotną rolę w regulacji 

układu nerwowego oraz prawidłowej pracy mózgu. 

Bez niej stajemy się bardziej nerwowi, popadamy w 

apatię, występują problemy z zasypianiem. Jej niedobór 

objawia się także migrenami, chorobami dziąseł i jamy 

ustnej, chorobami skórnymi, osłabieniem mięśni. Może 

pojawić się również depresja oraz inne zaburzenia na 

tle nerwowym. Gdy dostarczamy jej odpowiednią ilość 

poprawia się nasza koncentracja, nastrój oraz pamięć. 

Niacyna uczestniczy także w wytwarzaniu hormonów 

płciowych, czy insuliny. Wspólnie z innymi witaminami 

z grupy B, niacyna bierze udział w przemianach energetycznych, 

węglowodanów, białek i tłuszczów. Uczestniczy 

także w regulowaniu poziomu triglicerydów oraz 

cholesterolu. Wykazano również związek pomiędzy niacyną, 

a przebiegiem łuszczycy. Obniża ona odpowiedź 

komórkową i działanie zapalne. Dzienne spożycie niacyny 

dla dorosłych kobiet powinno być na poziomie 14 mg, zaś 

dla mężczyzn 16 mg. Źródłami pokarmowymi niacyny są: 

otręby pszenne, nasiona roślin strączkowych, nasiona 

słonecznika, mięso, łosoś, makrela, zielono liściaste warzywa. 

ŻELAZO – NIE TYLKO 

PRZECIWKO ANEMII 

Żelazo jako jeden ze składników mineralnych, jest 

niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu 

i nie powinno go zabraknąć w naszej diecie. 

Jak każdy wie, pierwiastek ten jest składnikiem budulcowym 

hemoglobiny (białka i barwnika krwi), 

czy mioglobiny (białka występującego w mięśniach). 

Długotrwały niedobór żelaza może doprowadzić do 

anemii. Najbardziej narażone są kobiety, ze względu 

na utratę żelaza wraz z miesiączką. Żelazo wspomaga 

prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Zaobserwowano, 

że ma duże powiązanie wraz z występowaniem 

depresji. Osoby, które mają niski poziom 

żelaza we krwi są czterokrotnie bardziej narażone 

na wystąpienie tej choroby. Źródłami pokarmowymi 

żelaza są: nasiona roślin strączkowych, wątróbka, natka 

pietruszki, produkty zbożowe, jaja, wołowina, wieprzowina, 

drób. 

PRZEPIS 

NA PRZECIWDEPRESYJNĄ 

ZUPĘ KREM 

Z SOCZEWICY 

Składniki: szklanka zielonej soczewicy, 2 średniej 

wielkości marchewki, 2 średnie ziemniaki, mały 

seler, średniej wielkości pietruszka korzeń, 1 cebula, 

1 ząbek czosnku, liść laurowy, ziele angielskie, sól, 

pieprz, kurkuma, zioła prowansalskie, czarnuszka, 

natka pietruszki. 

Wykonanie: Soczewicę należy namoczyć na 

noc. Następnego dnia ją wypłukać i gotować do 

miękkości. Następnie do gotującej się soczewicy 

należy dodać obrane i pokrojone warzywa i 

gotować do miękkości. Cebulę zeszklić na patelni 

i dodać do gotujących się warzyw. Na koniec 

przyprawić, zmiksować na gładki krem. Zupę 

można podawać z pestkami słonecznika, dyni oraz 

pełnoziarnistymi grzankami. 

Sezam posiada liczne właściwości odżywcze, dlatego 

warto przemycać go w codziennym jadłospisie. Jest on 

skarbnicą witamin, składników mineralnych, fitosteroli 

oraz przeciwutleniaczy. Sezam bogaty jest w niacynę, 

kwas foliowy, wapń, żelazo, magnez, potas, cynk oraz w 

kwasy tłuszczowe jedno i wielonienasycone. Wszystkie 

te substancje wpływają na prawidłowe funkcjonowanie 

układu krążenia, przeciwdziałają miażdżycy, obniżają 

poziom złego cholesterolu. Dodatkowo fitosterole 

wykazują działanie przeciwnowotworowe. 

CYKORIA 

Cykoria jest dostępna w okresie od listopada do 

kwietnia, dlatego warto w tym czasie włączyć ją do 

swojej diety. Bogata jest w witaminę B1, B2, C oraz potas, 

magnez, cynk, miedź, żelazo i B-karoten. Cykoria wpływa 

na prawidłowe funkcjonowanie wątroby, wspomaga 

trawienie oraz funkcjonowanie nerek. Cykoria jest 

niskokaloryczną rośliną, jedna główka ma jedynie 30 

kcal, więc polecana jest dla osób odchudzających się. 

Idealnie komponuje się z serami, orzechami, sosem 

winegret, więc jest idealnym składnikiem sałatek. 

KURKUMA 

Kurkuma szeroko stosowana jest w mieszance curry 

w Indiach. Głównym składnikiem jest kurkumina, 

która wykazuje wiele właściwości leczniczych, m.in. 

łagodzenie stanów zapalnych oraz wzmocnienie 

odporności organizmu. Zauważono, że wspomaga także 

funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego. Jest ona 

jednym z silniejszych przeciwutleniaczy, dzięki czemu 

posiada działanie przeciwnowotworowe i przeciwzapalne. 

Wspomaga też pracę układu pokarmowego, dlatego 

z powodzeniem kurkuma jest polecana osobom z dolegliwościami 

trawiennymi. 

Tekst: Zuzanna Bożym - dietetyk

MIĘDZY WSCHODEM A ZACHODEM 16 

dr inż. 

GRAŻYNA KIDAWSKA 

Absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, kierunku "Dietetyka w chorobach wewnętrznych i metabolicznych". 

Na Wrocławskim Uniwersytecie Przyrodniczym ukończyła studia doktoranckie. Terapeuta i członek Polskiego Towarzystwa 

Tradycyjnej Medycyny Chińskiej. Specjalizuje się w dietoterapii i ziołolecznictwie. Uważa, że historia każdego człowieka jest 

wyjątkowa, dlatego droga do optymalnego zdrowia i dobrego samopoczucia musi być zawsze dostosowana do indywidualnych 

potrzeb. Od lat szukała odpowiedzi na pytanie, jaką strategią należy się kierować w drodze do dobrego życia. Czas spędzony 

na zdobywaniu wiedzy pomógł jej w znalezieniu odpowiedzi na to pytanie. Opracowała unikalny program – „Dietetyka 

integracyjna”, który w kompleksowy sposób wykorzystuje współczesną wiedzę o żywności i żywieniu człowieka oraz założenia 

dietetyki profilaktycznej i leczniczej opartej na Tradycyjnej Medycynie Chińskiej (TCM). www.dietetykaintegracyjna.pl. 

ZIOŁA A ZAPALENIE PĘCHERZA MOCZOWEGO 

Bakteryjne zapalenie pęcherza jest częstym problemem, 

który dotyczy szczególnie kobiet. Możemy nabawić 

się go w ciągu całego roku, jednak sezon zimowy 

szczególnie sprzyja temu schorzeniu, jesteśmy bardziej 

narażeni na zimno, łatwiej się przeziębiamy. 

Bóle w dole brzucha, parcie na pęcherz, pilne i częste oddawanie 

moczu, z uczuciem pieczenia lub kłucia, gorączka, 

uczucie pragnienia - to typowe objawy. Czasami tym objawom 

towarzyszą: ból dolnej części pleców, rozdrażnienie 

i zmęczenie. Według medycyny chińskiej są to objawy tzw. 

gorąca i wilgoci w pęcherzu moczowym. Przyczyną choroby 

są: wpływ czynników zewnętrznych, długotrwały stres, 

osłabiona odporność. 

W przypadku pojawienia się pierwszych symptomów 

wystarczy zastosować kilka sprawdzonych ziół, aby bez 

większych trudności zmniejszyć dyskomfort spowodowany 

chorobą. Roślinne środki, mimo że działają łagodniej, 

są bardziej polecane do dłuższego stosowania, zwłaszcza 

w przypadku schorzeń przewlekłych. Jednak zanim zastosujemy 

preparaty ziołowe, powinniśmy skonsultować się z 

lekarzem, najlepiej urologiem. Zleci on wykonanie kontrolnego 

badania moczu i określi dalsze postępowanie. 

W trakcie trwania infekcji pęcherza moczowego bardzo 

dobrze sprawdzają się preparaty z owoców żurawiny błotnej, 

równie skuteczną mieszanką ziołową, leczącą pierwsze 

objawy choroby, jest wywar z nawłoci i krwawnika (1:1). 

Warto zwrócić uwagę na mniej znane a bardzo skuteczne 

w działaniu ziola, używane od dawna w ziołolecznictwie 

zarówno europejskim jak i chińskim. 

KŁĄCZE ŻABIEŃCA 

(Radix Alismatis), czyli babki wodnej - rośliny, która 

pospolicie występuje w zakolach rzek, przy jeziorach, stawach, 

gliniankach, w rowach melioracyjnych i na bagnach, 

było cenione w leczeniu obrzęków, puchliny wodnej. Korzystnie 

działa w przypadku przerostu gruczołu krokowego. 

Obniża ciśnienie tętnicze krwi. Dostępne są liczne preparaty 

zawierające w składzie żabieniec, zalecane w leczeniu 

nadciśnienia i zaburzeń przemian tłuszczów oraz dla 

równoważenia gospodarki hormonalnej. Według medycyny 

chińskiej kłącze żabieńca ZE XIE jest słodkie i zimne, 

wnika do pęcherza moczowego i nerek, pobudza diurezę, 

wyprowadza wilgoć. Dawka dzienna suszonego ziela wynosi 

10-15g. 

ZIELE RDESTU PTASIEGO 

(Herba Polygoni avicularis) od starożytności rdest stosowany 

jest jako środek moczopędny, przy dolegliwościach 

górnych dróg oddechowych, leczący stany zapalne 

nerek i pęcherza moczowego, przeciwkrwotoczny i czyszczący 

krew. 

Napar: – 1 łyżkę rozdrobnionego surowca 

na 1 szklankę wrzącej wody, parzyć 30 minut 

pod przykryciem, przecedzić. Pić 2-3 szklanki naparu 

dziennie. Wchodzi w skład popularnych mieszanek ziołowych 

np. Vagosan, Padma 28. Polecany do stosowania w 

stanie nasilonych objawów. Według ziołolecznictwa TMC 

zioło rdestu ptasiego BIAN XU jest gorzkie i lekko zimne, 

wnika do pęcherza moczowego i żołądka. Oczyszcza gorącą 

wilgoć i usprawnia oddawanie moczu. 

NASIONA BABKI 

(Semen Plantaginis) według zachodniego ziołolecznictwa 

regularne spożywanie nasion babki powoduje spadek 

poziomu cukru, cholesterolu, reguluje wypróżnienia. 

Śluzy babki jajowatej należą do prebiotyków, które sprzyjają 

rozwojowi jelitowej flory bakteryjnej. Nasiona babki - 

CHE QIAN ZI wg. medycyny chińskiej to zioło słodkie i zimne 

z natury, wnika do pęcherza moczowego, nerek, wątroby 

i płuc, usprawnia diurezę, oczyszcza gorącą wilgoć, czyli 

zmniejsza stany zapalne pęcherza moczowego. Napar: 1 

łyżka nasion na 1 szklankę wrzącej wody, odstawić na 20 

minut, wypić bez cedzenia. Dawka dzienna 5-10 g zioła. Nie 

stosować w czasie ciąży. 

ZNAMIONA KUKURYDZY 

(Stigma Maydis) to kolejny surowiec moczopędny, przeciw 

obrzękowy, odtruwający, zapobiegający kamicy moczowej 

i zmniejszający dolegliwości związane z rozrostem 

prostaty. Są to nitkowate części kwiatu żeńskiego kukurydzy 

zebrane w czasie kwitnienia. Leczniczo działa odwar 

lub napar, dawka dzienna – 10-40 g. Pić należy 2-3 szklanki 

dziennie co wspomaga odchudzanie, zwiększa wydalanie 

szkodliwych i zbędnych produktów przemiany materii. Napar 

jest bardzo przyjemny w smaku. Według ziołolecznictwa 

chińskiego, znamiona kukurydzy YU MI XU są słodkie, 

neutralne, wnikają do pęcherza moczowego i wątroby, pobudzają 

diurezę, zmniejszają obrzęki, usuwają bolesne oddawanie 

moczu. 

CZY WIESZ, ŻE.... 

Jeśli masz oznaki stanu zapalnego, unikaj potraw o 

ciepłej i gorącej naturze termicznej oraz tworzących 

wilgoć, ostrych przypraw, alkoholi, jedzenia smażonego, 

tłustego mięsa, słodyczy, nabiału, zwłaszcza serów, 

czipsów, frytek. Przestrzeganie tych zaleceń pozwoli 

na szybszy powrót do zdrowia. 

CIEKAWOSTKA 

Prawidłowa higiena okolic intymnych jest również 

bardzo ważna w profilaktyce i podczas trwania infekcji. 

Ulgę w czasie trwania choroby może przynieść 

krótka, ciepła kąpiel i nasiadówki z naparu rumianku 

lub szałwii. Niektórzy pacjenci cenią sobie gorące 

okłady z tych ziół przykładane na podbrzusze. 

CIEKAWOSTKA 

W fazie ostrej zapalenia pęcherza zalecane jest pożywienie, 

które ochładza i usuwa wilgoć. Wskazane 

są potrawy z fasolki adzuki, rzodkiewek, selera korzeniowego 

i naciowego, łzawicy ogrodowej, jęczmienia 

- prażonego przed ugotowaniem, owsa, prosa i kukurydzy. 

Można pić herbatkę z mniszka lekarskiego.

PORADY SPECJALISTY 

17 

RODZINNY GABINET ZDROWIA 

mgr inż. 

JUSTYNA CHMIELEWSKA 

dietetyk 

Z wykształcenia jestem dyplomowanym dietetykiem, absolwentką Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu na Wydziale 

Żywienia Człowieka, oraz Szkoły Dietoterapii wg TMCH. Odbyłam szereg rocznych szkoleń z psychologii i ziołolecznictwa. Od 15 

lat prowadzę gabinet dietetyczny. Od 5 lat jestem szkoleniowcem w zakresie naturalnych metod terapeutycznych oraz obsługi 

biomagnetycznych urządzeń pomiarowych. W swojej pracy poszukuję nowatorskich metod diagnostyczno-terapeutycznych, 

pozwalających w krótkim czasie ustalić przyczyny zaburzeń komórkowych oraz przyczyny rozwoju chorób. Wykorzystuję 

wiedzę zarówno z medycyny konwencjonalnej, jak również tradycyjnej medycyny chińskiej, rosyjskiej czy mitochondrialnej. 

Holistyczne podejście do człowieka wydaje mi się być najrozsądniejszą i najskuteczniejszą formą działań profilaktycznoterapeutycznych, 

których efekt uzyskują współpracujący ze mną klienci i terapeuci. Zapraszam wszystkich zainteresowanych do 

internetowej Akademii Diagnosty www.akademiadiagnosty.pl, przy pomocy której, każdy specjalista w dziedzinie zdrowia, 

może podnosić swoje kwalifikacje i poszerzać umiejętności diagnostyczne. 

MĘSKI PROBLEM 

Kiedy mężczyzna trafia do gabinetu, często jest za 

późno, aby bez radykalnych działań przywrócić równowagę 

w jego układzie moczowo-płciowym. Jakie symptomy 

powinny zwrócić jego uwagę i nakłonić do szybszego 

zadbania o gruczoł prostaty? 

PROSTATA 

- gruczoł krokowy lub stercz, to gruczoł wydzielniczy 

wielkości kasztana. Stanowi część składową męskiego 

układu płciowego. Zlokalizowany jest bezpośrednio pod 

pęcherzem moczowym, jego tylna część przylega bezpośrednio 

do odbytnicy. Przez gruczoł przechodzi cewka moczowa 

i dwa przewody ejakulacyjne, mające ujście do kanału 

moczowego. Gruczoł krokowy przeszywa sieć kapilar 

tzw. naczyń włosowatych, dostarczających tlen i substancje 

odżywcze. Mały przekrój kapilar powoduje, że ulegają 

one łatwo zablokowaniu. Powodem są obumarłe komórki, 

powstające w wyniku braku dopływu krwi do gruczołu 

prostaty, co powadzi do powstania tzw. zastoiny i zakłócenia 

dożywienia gruczołu, zwłaszcza u mężczyzn wykonujących 

prace siedzące. Gruczoł prostaty to miejsce, w którym 

dość często dochodzi do rozwoju drobnoustrojów. Obecne 

w organizmie grzyby, bakterie i wirusy, które przenikają do 

gruczołu prostaty, żywiąc się obumarłymi komórkami, powodują 

silne stany zapalne oraz obrzęki. Zmiany te są powodem 

ucisku naczynia krwionośnego na nerw i pojawienia 

się bólu. Blokują się kanaliki włosowate, gruczoł krokowy 

powiększa się i zaciska się cewka moczowa, a stąd już 

tylko krok do zaburzenia oddawania moczu. 

CHOROBY GRUCZOŁU PROSTATY 

Najczęstszą chorobą męskiego narządu płciowego jest 

przewlekły stan zapalny. Wywołują go głównie patogeny 

takie jak: bakterie, wśród których dominują głównie: gronkowiec, 

rzeżączka, kiła, rzęsistek, gruźlica poza płucna - mycobakteria 

tuberculosis, grzyby czy wirusy. Są także obecnie 

bardzo rozpowszechnione pasożyty należące do tzw. 

grupy Mycoplazm. Ze względu na formę w jakiej występują 

są bardzo niebezpieczne i trudne do leczenia. Bezkomórkowa 

postać plazmy otacza narządy płciowe, powodując 

stany zapalne, często także rakowe. Chlamydia, Uroplasma, 

Mycoplasma, to najczęstsze powody męskiej bezpłodności 

na podłożu patogennym. Niestety, gruczoł prostaty staje 

się też siedliskiem groźnych wirusów: EB, Cytomegalovirus, 

wirus ospy wietrznej. Innym podłożem stanów zapalnych 

jest zagęszczony w pęcherzu moczowym kwas moczowy, 

który stanowi dobre środowisko do rozwoju patogenów 

chorobotwórczych. W obecnych czasach, przy bardzo 

osłabionej śluzówce jelit, coraz częściej mamy do czynienia 

z infekcją odjelitową, w wyniku której prostata zostaje 

zaatakowana przez bakterie lub grzyby pochodzące z 

układu jelita grubego. Wszystkie te stany, nie leczone i pozostawione 

bez kontroli przyczyniają się do rozwoju cyst, 

a w dalszej kolejności toksycznych guzów. Stąd już prosta 

droga do rozwoju raka prostaty. 

GRUCZOLAK PROSTATY – ADENOMA 

Wraz z wiekiem następuje powiększenie gruczołu, związane 

z przemianą tkanki gruczołowej, na skutek czego w 

prostacie rozrastają się węzły, tworzące mnóstwo odrostów. 

Takie zjawisko nazywa się Gruczolakiem Prostaty 

(adenoma) i nie ma charakteru nowotworowego. Przypuszcza 

się, że ma to związek głównie z zaburzeniami gospodarki 

hormonalnej. Powiększenie gruczołu jest o tyle niebezpieczne 

i szkodliwe dla układu moczowo-płciowego, że 

powoduje upośledzenie funkcjonalności pęcherza moczowego. 

A to z powodu zatrzymanego w nim moczu, co z kolei 

może prowadzić do rozwoju infekcji bakteryjnych. 

Rozróżniamy 4 stadia adenomy 

(gruczolaka prostaty): 

I – stadium zwiastunów 

II- stadium widocznych zaburzeń oddawania moczu 

III- stadium zalegania niewielkich ilości moczu 

IV- stadium częściowego zatrzymania moczu 

– przyczyna zakażenia moczu uwiązanego w pęcherzu 

Ustalono, że najczęstszą przyczyną gruczolaka prostaty są: 

- nieprawidłowe odżywianie np. nadmiar żywności o wysokiej 

podaży hormonów; kurczaki, soja, zaburzenia emocjonalne 

prowadzące do rozregulowania gospodarki hormonalnej, 

nerwica, depresja. 

Ponieważ objawy przerośniętego gruczołu krokowego 

są podobne do raka prostaty, rozwijającego się w wyniku 

stanu zapalnego i mutacji komórek, w przypadku zaobserwowania 

objawów dysfunkcji układu moczowo-płciowego, 

należy wykonać wszystkie możliwe badania, by wyeliminować 

obecność komórek nowotworowych i pro zapalnych. 

Więcej w temacie na: 

www.holistycznieozdrowiu.pl 

SYMPTOMY, KTÓRE WINNY 

ZANIEPOKOIĆ: 

Tępy ból w dolnej części brzucha, pachwinie i mosznie, 

w krzyżu i jelicie prostym, uczucie pieczenia w kroczu 

i cewce moczowej, częste parcie na mocz, utrudnione 

i przerywane oddawanie moczu, obecność w 

moczu zmętnień, przedwczesny wytrysk, obniżenie 

potencji, nerwice, depresje. 

ZAPAMIĘTAJ! 

Proces leczenia gruczołu prostaty wspierają: minerały: 

selen, cynk, potas, magnez; witaminy: B6, C, D3, 

K2, A, E; koenzymy: Biotyna, Coenzym Q10. Ziołem regulującym 

zaburzony męski układ hormonalny jest 

owoc buzdyganka ziemnego. Na przerost pomaga też 

wierzbownica drobnokwiatowa, oregano i sok z granatów. 

CZY WIESZ ŻE... 

Gruczoł krokowy wytwarza wydzielinę, która wchodzi 

w skład spermy, rozcieńcza ją i pozwala na dalsze 

przemieszczanie spermy w czasie wytrysku. Zapach 

spermy zależy od wydzieliny prostaty tzw. sperminy. 

Z wiekiem natomiast, w związku ze zmniejszeniem aktywności 

płciowej, wygasa czynność gruczołu krokowego.

DIETOTERAPIA 18 

www.vivetia.com 

DOBROCZYNNE 

WŁAŚCIWOŚCI 

GRZANEGO WINA 

Zdrowotne właściwości grzańca znane są już od tysiącleci. 

Dawniej napój ten uważano za luksusowy towar. 

W dziesiejszych czasach w środku zimy wiele osób sięga 

po grzane wino, ale czy znane są jego właściwości? W 

tym okresie jesteśmy szczególnie narażeni na działanie 

wirusów i bakterii. Dzięki składnikom znajdującym się 

w korzennych przyprawach i w czerwonym winie nasz 

system odpornościowy umacnia się. Grzaniec polepsza 

ukrwienie błon śluzowych, minimalizuje tym samym 

objawy związane z ich obrzękiem, co pomaga w walce 

z katarem. Czerwone wino obniża poziom złego 

cholesterolu, a zawarte w nim antyoksydanty hamują 

procesy starzenia się. Przyprawy korzenne, oprócz rozgrzewającego 

działania, pozytywnie wpływają na pracę 

układu trawiennego. Często do grzańca dorzuca się bakalie 

oraz cytrusy będące źródłem błonnika i witaminy C. 

Dodatek miodu ma działanie bakteriobójcze, obniża 

ciśnienie, wzmacnia serce i system odpornościowy. Grzaniec 

jest doskonałym antydepresantem, rozluźnia i poprawia 

nastrój, szczególnie w chłodne zimowe wieczory. 

Leczy depresję i odstresowuje. 

Do przyrządzenia grzańca będzie nam potrzebny ekstrakt 

z przypraw. Zagotowujemy wodę lub sok pomarańczowy 

i wrzucamy przyprawy. Całość mieszamy z 

winem i lekko podgrzewamy, maksymalnie do 80°C. 

Należy pamiętać o tym, że grzane wino posiada w swoim 

składzie alkohol, dlatego nie powinno być spożywane 

podczas brania leków. 

SZKODLIWOŚĆ 

KUCHENKI 

MIKROFALOWEJ – 

FAKT CZY MIT 

Stosowanie kuchenki mikrofalowej jest bardzo popularne. 

Jest jednak wiele opinii, że podgrzewanie w niej 

żywności jest szkodliwe, gdyż pozbawia ono wszelkich 

wartości odżywczych. Jej działanie polega na zmianie 

energii elektrycznej na fale elektromagnetyczne, inaczej 

zwane mikrofalami. Fale te pobudzają cząsteczki 

będące w żywności, które drgają i zamieniają energię 

w ciepło. W badaniach udowodniono, że w potrawach 

przygotowywanych w kuchenkach mikrofalowych nie 

zachodzą zmiany chemiczne lub zmiany struktur cząsteczek. 

Dobrze działająca, nie uszkodzona kuchenka 

nie wpływa w negatywny sposób na zdrowie kucharza, 

gdyż jej metalowa konstrukcja uniemożliwia emisje fal 

na zewnątrz. Każda forma obróbki termicznej żywności, 

czyli gotowanie, smażenie, pieczenie powoduje straty 

wartości odżywczych. Przyczyną tego jest długi czas 

gotowania, wysoka temperatura, a także woda, w 

której wiele składników odżywczych się rozpuszcza. 

Wykazano, że podgrzewanie żywności w kuchence 

mikrofalowej powoduje straty wartości odżywczej, w 

porównywalnym stopniu do innych metod obróbki. 

PIERWSZE KROKI NA 

SIŁOWNI, CZYLI ZA 

CO SIĘ ZABRAĆ NA 

POCZĄTKU? 

Odpowiednie przygotowanie do treningu jest 

bardzo ważne, oprócz ręcznika i wody potrzebny jest 

odpowiedni strój. Najlepsze będą elastyczne i oddychające 

tkaniny oraz obuwie sportowe z gumową 

podeszwą. Przed rozpoczęciem ćwiczeń rozgrzej się, w 

tym celu skorzystaj z bieżni lub rowerku. Czas trwania 

rozgrzewki to zazwyczaj 10 - 20 minut. Pierwszy trening 

zacznij od pracy na maszynach, nie obciążają one tak 

bardzo stawów. Mięśnie po pewnym czasie przywykną 

do coraz większych ciężarów. Siłownie należy odwiedzić 

trzy razy w tygodniu. Pamiętaj, że podczas tych 3 

wizyt musisz uwzględnić wszystkie partie ciała i rozgrzać 

każdą grupę mięśniową. Po pierwszych paru dniach 

odczujesz dyskomfort w postaci zakwasów, ból jednak 

można złagodzić ciepłymi i zimnymi okładami. 

Ćwiczenia aerobowe najlepiej wykonywać po treningu 

siłowym lub w oddzielnym dniu. Pamiętaj o rozciąganiu 

stawów i mięśni, zapobiega to powstaniu kontuzji. 

Teksty: Małgorzata Brudnicka - dietetyk, 

Zuzanna Bożym - dietetyk 

PRODUKTY 

PRZYSPIESZAJĄCE 

METABOLIZM 

Głównym sposobem na pozbycie się tkanki tłuszczowej 

jest aktywność fizyczna oraz indywidualnie 

zaplanowana dieta. Ma to kluczowe znaczenie, aby 

tkanka tłuszczowa szybko i proporcjonalnie malała, 

a tkanka mięśniowa wzrastała. Dodatkowo możemy 

włączyć do diety produkty naturalnego pochodzenia, 

które wykazują działanie przyspieszające metabolizm 

oraz wspomagają szybsze spalanie tkanki tłuszczowej. 

Jednym z takich produktów jest kapsaicyna, która 

naturalnie występuje w papryczce chili, pieprzu cayenne 

oraz imbirze. Wzmaga ona termogenezę, co powoduje 

przyspieszenie metabolizmu. Cynamon wspomagając 

pracę insuliny powoduje, że cukier nie jest odkładany 

w postaci tkanki tłuszczowej. Czerwona herbata nie bez 

powodu potocznie nazywana jest „pogromcą tłuszczu”. 

Przyczynia się ona do hamowania biosyntezy tłuszczu, 

dzięki temu zmniejsza odkładanie tkanki tłuszczowej, 

szczególnie w okolicach brzucha.

REKLAMA 

19 

JAKA OLIWKA 

DLA MALUSZKA ? 

Skóra niemowlęcia jest bardzo delikatna, cienka i mało odporna na wszelkie 

zmiany. Dzieje się tak dlatego, że nie jest jeszcze w pełni dojrzała i nie wykształciła 

funkcji ochronnych tak jak skóra u dorosłego człowieka. Nasze pociechy są więc 

szczególnie narażone na wszelkie podrażnienia, reakcje alergiczne, rumień, wysypki 

i inne problemy dermatologiczne. Delikatna skóra maluszka chłonie różnego 

rodzaju zanieczyszczenia z powietrza i środków, które mamy używają na co dzień 

do prania, kąpieli oraz do pielęgnacji skóry. Dlatego bardzo ważny jest dobór 

odpowiednich kosmetyków pielęgnacyjnych dla dzieci, szczególnie w pierwszych 

dniach życia. Należy pamiętać, że produkty muszą być przede wszystkim przyjazne 

skórze. Nie powinny zawierać szkodliwych substancji takich jak ; olejów mineralnych 

tj. parafinowych, silnych konserwantów, sztucznych barwników, stabilizatorów, 

silikonów czy drażniących detergentów. 

Jednym z podstawowych kosmetyków, który polecany jest do pielęgnacji 

delikatnej skóry dziecka jest oliwka. Produkt uniwersalny i bardzo pomocny przy 

wielu czynnościach pielęgnacyjnych. Musimy wiedzieć jednak, że aby działanie było 

skuteczne i nie szkodziło, szczególną uwagę musimy zwrócić na skład. Na pewno 

lepszym wyborem będzie oliwka nie zawierająca parafiny, która w przeciwieństwie 

do olejów naturalnych nie działa korzystnie na skórę noworodka. Parafina Jest to 

emolient pozyskiwany z ropy naftowej i stosowany dosyć często w kosmetykach ze 

względu na trwałość. Ma jednak o wiele więcej wad niż zalet, o czym powinni wiedzieć 

rodzice. Stosowana regularnie blokuje pory. W wyniku tego skóra jest skłonna 

do odparzeń i podrażnień. Co innego oleje naturalne, które zdecydowanie lepiej 

nawilżają, natłuszczają, chronią, a przede wszystkim są bezpieczne dla skóry naszego 

dziecka. Oleje o dobroczynnych właściwościach, które często wykorzystywane są 

do produkcji oliwek pielęgnacyjnych to między innymi: olej słonecznikowy bogaty 

w kwas oleinowy, który długotrwale nawilża i regeneruje, olej migdałowy, który 

polecany jest ze względu na swoje właściwości łagodzące i nawilżające, olej z pestek 

winogron, który chroni, koi oraz nadaje skórze elastyczność. 

Po zastosowaniu oliwki odpowiedniej dla noworodka skóra jest jedwabiście 

gładka, miękka i nawilżona, a przy dłuższym stosowaniu nie występuje efekt 

przesuszonej lub podrażnionej skóry. 

Często tego typu produkty zawierają dodatkowo ekstrakty lub wyciągi roślinne, 

które wzbogacają skład w substancje odżywcze, kojące lub zmiękczające. Jednym z 

dobroczynnych dodatków do oliwki często bywa aloes, bogaty w cenne substancje 

odżywcze i pierwiastki takie jak magnez, wapń, potas, witaminy A, C oraz B, 

aminokwasy. Ma działanie nawilżające, antyseptyczne, ochronne i odbudowujące. 

Doskonałym wzbogaceniem oliwki jest także nagietek. Przyspiesza gojenie 

się wszelkich uszkodzeń i podrażnień, warunkuje prawidłowy wzrost nabłonka, 

dodatkowo nawilża i zmiękcza. Często w składzie możemy spotkać również dodatek 

masła shea, które swoją popularność zawdzięcza niezwykłym właściwościom 

natłuszczającym i ochronnym. Z zaufaniem mogą po niego sięgać mamy małych 

alergików i dzieci ze skłonnościami do przesuszenia skóry. 

Podsumowując, oliwka to doskonały produkt do codziennej pielęgnacji 

skóry noworodka który nawilża, natłuszcza, łagodzi i chroni. Oprócz wcierania 

bezpośrednio w skórę po kąpieli bardzo dobrym sposobem na zastosowanie oliwki 

jest wlanie kilku kropli bezpośrednio do kąpieli. Oliwka jest również bardzo przydatna 

przy usuwaniu ciemieniuchy. Warto wiedzieć, że jej powstawanie nie jest wynikiem 

zaniedbania lub braku higieny. Jest to wynik nieuregulowanej pracy gruczołów 

łojowych. W miejsce zmian należy nałożyć oliwkę i odczekać aż łuski zmiękną, wtedy 

łatwiej będzie oczyścić skórę przed kąpielą. To również świetny kosmetyk do masażu 

maluszka. Masaż musi być bardzo delikatny, przypominający bardziej spokojne 

głaskanie niż masowanie. Rączki masujemy od dłoni w kierunku tułowia, a nóżki - 

od stóp w kierunku bioder. Brzuszek nad linią bioder ruchem okrężnym, zgodnie z 

ruchem wskazówek zegara. Wszystkie te rytuały sprawią, że dziecko poczuje się na 

świecie bezpiecznie, będzie mniej płakać i szybciej się rozwijać. 

Tekst: Sylwia Ciechańska- Brand Manager marki Equilibra

Zielarnia 

14 

ARONIA CZARNA 

(Aronia melanocarpa) 

Roślina należy do rodziny różowatych. Ojczyzną 

jej jest Ameryka Północna. W połowie dziewiętnastego 

wieku krzewy zostały przywiezione 

do Rosji jako eksponaty do ogrodów botanicznych. 

Rozprzestrzeniły się w całej Rosji. Na 

walory użytkowe aronii zwrócił uwagę rosyjski 

botanik Iwan Miczurin. Współczesne badania 

potwierdzają wysoką wartość odżywczą jej 

owoców i brak w nich substancji szkodliwych 

dla zdrowia ludzkiego. Obecnie Polska jest największym 

eksporterem na świecie owoców aronii. 

.............................................................................................. 

SOK Z ARONII 

Aronia to samo zdrowie, ponieważ nie kumuluje 

metali ciężkich, zawiera liczne witaminy: 

C, B2, B6, E, PP, minerały: miedź i jod, a przede 

wszystkim antocyjany. Z jej owoców możemy 

przygotować różne przetwory. Bogaty w witaminy 

sok możemy najprościej uzyskać w 

sokowniku. Owoce aronii poddajemy działaniu 

gorącej pary wodnej, w wyniku czego 

otrzymujemy znakomity sok, o prawie czarnej 

barwie. Aby poprawić jego walory smakowe 

możemy dodać do niego soku z jarząbu 

słodkiego lub innych owoców, na przykład 

jabłek bardziej słodkiej odmiany. Nie należy 

uzyskiwać soku przez zasypywanie owoców 

cukrem w słoju, gdyż efekty będą o wiele gorsze. 

Ponieważ świeże owoce aronii są bardzo 

cierpkie, raczej nie jada się ich na surowo. Ale 

możemy je zamrozić w zamrażalniku przez 

czterdzieści osiem godzin, wówczas stracą cierpkość. 

Najprościej wysuszyć owoce aronii i zimą 

sporządzać z nich znakomite herbatki. 

BERBERYS ZWYCZAJNY 

(berberis vulgaris) 

Berberys jest wysmukłym i gęstym krzewem. 

Kwitnie w maju i czerwcu. W sierpniu na gałązkach 

dojrzewają podłużne purpurowo czerwone 

jadalne jagody z trzema nasionami. Owoce 

są bardzo kwaśne ze względu na dużą zawartość 

witaminy C. Jeszcze do niedawna berberys 

uważano za roślinę szkodliwą, ponieważ jest on 

pośrednim żywicielem rdzy źdźbłowej. Fakt ten 

jednak nie ma dużego znaczenia, bo nie wpływa 

na zdrowotność zbóż, zatem trwająca prawie 

trzysta pięćdziesiąt lat wojna z tą rośliną 

powinna się zakończyć. 

.............................................................................................. 

KROPLE BERBERYSOWE 

Przygotowujemy: pół kilograma owoców 

berberysu, 1 litr wódki, 1 łyżeczkę skórki cytrynowej, 

kawałek kory cynamonu, 4 goździki, 

250 gram cukru, 1 szklankę wody. Dokładnie 

myjemy i odsączamy owoce berberysu, a 

następnie miażdżymy. Dodajemy jedną łyżeczkę 

startej skórki cytrynowej, kawałek kory 

cynamonu i cztery goździki. Zalewamy jednym 

litrem dobrej jakościowo wódki. Odstawiamy 

szczelnie zamknięty słój na dziesięć 

dni w słoneczne miejsce. Po tym czasie dokładnie 

przecedzamy przez gęste sito lub gazę. 

Cukier rozpuszczamy w szklance wody i zagotowujemy. 

Przygotowany syrop studzimy i 

mieszamy z ekstraktem z owoców berberysu. 

Trzymamy jeszcze dobę w temperaturze pokojowej 

a następnie rozlewamy do wyparzonych 

butelek z ciemnego szkła. Stosujemy jedną 

łyżkę stołową po posiłku w razie gorączki i 

osłabienia organizmu. Możemy też je stosować 

do regulowania procesów trawienia i jako środek 

moczopędny. 

CZARNA PORZECZKA 

( Ribes nigrum) 

Czarna porzeczka znana pod nazwą smrodzina, 

to gatunek rośliny należącej do agrestowatych. 

Występuje w stanie dzikim, jest też pospolicie 

uprawiana. W medycynie ludowej wykorzystywano 

liście czarnej porzeczki. Leczono 

nimi choroby układu moczowego, oczyszczano 

krew, likwidowano obrzęki. Obecnie czarną porzeczkę 

możemy znaleźć w suplementach diety, 

środkach leczniczych, kosmetykach. Warto 

pokusić się o rozsmakowanie w jej świeżych 

owocach, liściach lub przetworach. To prawdziwa 

bomba witaminowa. 

.............................................................................................. 

SMORODINÓWKA 

Nalewka z czarnej porzeczki poprawia procesy 

trawienia, wzmaga odporność i niweluje 

procesy zapalne. Do jej sporządzenia potrzebujemy: 

1 kg owoców czarnej porzeczki, 

30 dag cukru, pół litra czystej wódki, pół litra 

spirytusu. Świeże owoce dokładnie myjemy. 

By uniknąć goryczy w nalewce, usuwamy 

ogonki ze wszystkich owoców. Wsypujemy 

owoce do dużego naczynia, na przykład gąsiora 

lub słoja. Lekko rozgniatamy, by puściły trochę 

soku, pozostawiamy jednak 1/3 owoców w 

niezmienionym stanie. Następnie posypujemy 

owoce cukrem i zalewamy mieszaniną wódki 

ze spirytusem. Odstawiamy na dwa tygodnie w 

ciemne, ciepłe miejsce. Codziennie wstrząsamy 

słojem, w celu dokładnego rozpuszczenia cukru. 

Po upływie odpowiedniego czasu płyn odcedzamy 

od owoców. Rozlewamy do czystych 

butelek lub karafek, dodatkowo filtrując ciecz 

filtrem do kawy lub bardzo gęstym sitkiem. 

Spożywamy po upływie dwóch miesięcy.

W okresie zimowym kolorem i zapachem kuszą nas cytrusy, które zawierają 

potrzebną ludziom witaminę C. Ich minusem jest, że wychładzają organizm 

i często są pokrywane środkami chemicznymi. Jakie rośliny rosnące 

w naszym klimacie są dla nich alternatywą? 

15 

DZIKA RÓŻA 

(rosa canina) 

Dzika róża zwana czasem szypszyną to piękny, 

wysoki nawet do trzech metrów krzew. Występuje 

prawie w całej Europie, także w Australii. 

Kiedyś była zwana psią różą ( tak brzmi jej łacińska 

i angielska nazwa), ponieważ sporządzano 

z niej preparaty przeciwko wściekliźnie, której 

nosicielami były przede wszystkim psy. Płatków 

róży używano do produkcji olejku różanego, 

potrzebnego do wyrobu perfum. Zaś owoce 

pozorne róży są bogatym źródłem witaminy 

C. Kilka owocni pokrywa dzienne zapotrzebowanie 

na tę witaminę. 

.............................................................................................. 

KONFITURA 

Z OWOCÓW DZIKIEJ RÓŻY 

Do jej przygotowania potrzebujemy: kilograma 

owoców dzikiej róży, półtora kilograma cukru, 

trzy szklanki wody, sok z jednej cytryny. Dojrzałe 

owoce dzikiej róży myjemy, nadcinamy z jednego 

boku, usuwamy pestki i włoski. Po usunięciu 

nasion owoce dobrze myjemy, aby wypłukać 

ze środka krótkie włoski, osączamy na sicie. 

Wodę zagotowujemy z połową cukru, wkładamy 

owoce róży i gotujemy przez kilka minut. 

Podczas gotowania usuwamy wytwarzającą 

się pianę. Zdejmujemy z ognia i odstawiamy 

na dwadzieścia cztery godziny. Następnie 

owoce wyjmujemy łyżką cedzakową, do syropu 

dodajemy pozostały cukier i sok z cytryny. Całość 

przez chwilę gotujemy. Wkładamy owoce i 

powoli smażymy. Gotową konfiturę przekładamy 

do czystych, wyparzonych słoiczków i szczelnie 

zamykamy. Choć podczas obróbki termicznej 

owoców tracimy dużo witaminy C, nadal 

będą one zawierały jej znaczne ilości, lepiej 

przyswajalne niż tabletki. 

ROKITNIK ZWYCZAJNY 

(zingiber officinale) 

Rokitnik jest rośliną, która pochodzi z rodziny 

oliwkowatych. Bywa nazywany rosyjskim 

ananasem. Występuje w Europie i Azji, głównie 

wzdłuż wybrzeży morskich. Zdziczale formy 

występują również w Pieninach. Rośnie powoli, 

po czterech latach osiąga wysokość około 

pół metra. Jego owoce zbiera się od września 

do listopada podczas słonecznych poranków. 

To pomarańczowe pestkowce, soczyste, aromatyczne, 

zawierające bardzo dużo witamin. Owoce 

zawierają dwa i pół razy więcej witaminy C 

niż czarna porzeczka. 

.............................................................................................. 

DŻEM Z ROKITNIKA 

Przetwory z rokitnika łączą w sobie smak 

cytrusów, brzoskwini i ananasów. Dżem nadaje 

się na śniadania i jako dodatek do mięs. Do 

sporządzenia dżemu potrzebujemy kilogram 

przemarzniętych owoców rokitnika, pół kilograma 

cukru, litr wody. Owoce zalewamy litrem 

wody, dodajemy pół kilo cukru i gotujemy 

na niewielkim ogniu około pół godziny. Do 

czasu, aż dżem będzie sie trzymał łyżki. Gotowy 

dżem wkładamy do pasteryzowanych 

słoików lub butelek. Przechowujemy w chłodnym 

miejscu. Świeże owoce rokitnika są niesmaczne, 

ponieważ zawierają mało cukru. 

Wydzieają zapach przez niektórych uważany 

za nieprzyjemny. Po przemarznięciu owoce 

stają się słodkie. Wówczas można z nich 

wykonywać dżemy, soki i przeciery. Owoce 

rokitnika zawierają dużo pektyn, co umożliwia 

galaretowacenie przetworów. Podczas gotowania 

witamina C nie ulega rozkładowi, 

ponieważ rokitnik nie posiada enzymów 

rozkładających tę witaminę! 

PIETRUSZKA ZWYCZAJNA 

(petroselinum crispum) 

Pietruszka to roślina dwuletnia z rodziny selerowatych. 

Pochodzi z obszaru śródziemnomorskiego. 

W uprawie znajdują się dwie odmiany: 

naciowa i korzeniowa. To nie tylko popularne 

warzywo, ale roślina o właściwościach leczniczych. 

Te właściwości posiada świeży i suszony 

korzeń, liście i nasiona. Z nasion nasze babki 

zielarki tłoczyły olej na zimno. Podawano go w 

małych ilościach kobietom podczas menopauzy, 

przy trudnych porodach. Dzisiaj pietruszka 

z powodzeniem jest stosowana w wielu schorzeniach. 

.............................................................................................. 

HERBATKA 

Z NATKI PIETRUSZKI 

Picie tej herbatki to prawdziwe błogosławieństwo 

dla ciała i duszy. Dostarcza nam wielu cennych 

witamin: A, C, B1 i B2, minerałów: żelaza, 

magnezu. To prawdziwa bomba witaminowa 

działająca zdrowotnie na cały nasz organizm. 

Jest łatwo dostępna o każdej porze roku i bardzo 

smaczna. Można ją pić przez cały dzień. Aby ją 

przygotować potrzebujesz: dwie szklanki wody, 

dwie czubate łyżki posiekanej natki pietruszki, 

jedną łyżeczkę miodu, sok z cytryny do smaku. 

Wlewamy wodę do garnuszka, dodajemy natkę 

pietruszki i gotujemy przez piętnaście minut. 

Odstawiamy i czekamy, aż lekko przestygnie. 

Przecedzamy i przelewamy do szklanki lub 

dzbanuszka. Słodzimy miodem i doprawiamy 

sokiem z cytryny. Lista prozdrowotnych korzyści 

picia herbatki z natki pietruszki jest długa. 

Działa moczopędnie, przeciw obrzękowo, 

pobudza wydzielanie żółci. To idealny środek na 

reumatyzm i artretyzm. Leczy zaparcia i wzdęcia. 

Tekst i zdjęcia: Ewa Ślęzak

REKLAMA 

REKLAMA 

22 

Konopie 

w kosmetyce 

Specyfiki z konopi wtargnęły szturmem do branży kosmetycznej i farmaceutycznej. 

Nadal budzą jednak wiele kontrowersji. Co sprawia, że stały się w ostatnim czasie 

tak pożądanym towarem? 

Specyfiki z konopi wtargnęły szturmem do branży kosmetycznej i farmaceutycznej. Nadal 

budzą jednak wiele kontrowersji. Co sprawia, że stały się w ostatnim czasie tak pożądanym 

towarem? 

Od setek lat konopie (cannabis sativa) były największą uprawą rolną naszej planety. Roślina 

ta była bowiem głównym i podstawowym źródłem potrzebnym człowiekowi do wytworzenia 

tysięcy produktów. Konopie były wykorzystywane przez niego w różnorakich 

dziedzinach życia, wytwarzano z nich m.in. włókna, tkaniny, olej opałowy, papier, liny, kadzidła, 

leki, ocieplano nimi domy oraz stosowano jako podstawowe źródło jadalnego białka 

dla ludzi i zwierząt. Od tamtego czasu wykorzystanie konopi zmieniło swój kierunek. 

W ostatnim czasie trend medycyny naturalnej sprawił, że głównym kryterium w zakupie 

kosmetyków stała się jakość. Konsumenci coraz częściej decydują się na produkty naturalne, 

bazujące na związkach pochodzenia roślinnego. Z czasem zaczęto odkrywać dobroczynne 

właściwości konopi siewnych. Dzisiaj wiadomo już, że są one skarbnicą substancji i 

minerałów o leczniczych i zdrowotnych właściwościach, a kosmetyki na ich bazie mają zastosowanie 

głównie jako produkty nawilżające, regeneracyjne i przeciwzapalne. 

Największą ich zaletą jest wysoka zawartość Niezbędnych Nienasyconych Kwasów 

Tłuszczowych (NNKT), czyli omega-3 i omega-6, które stanowią aż 80% składu oleju konopnego. 

Zgodnie z ich nazwą, wspomniane kwasy są niezbędne dla prawidłowego przebiegu 

wielu procesów zachodzących w naszym organizmie. Kluczowe dla ich właściwego 

działania są proporcje, które w oleju konopnym są wzorcowe i wynoszą 3:1, gdzie 3 to kwasy 

omega-6 a 1 stanowią kwasy omega-3. 

NNKT odpowiadają za usuwanie toksyn i stanów zapalnych z organizmu, budowę błon 

komórkowych, a także pozwalają utrzymać naturalną odporność skóry na działanie czynników 

zewnętrznych, w tym wiatru, mrozu i słońca. Mają też zdolność uzupełniania braków 

struktury cementu międzykomórkowego, dzięki czemu poprawiają funkcje ochronne 

naskórka, uelastyczniają go i zmniejszają utratę wody. Przywracają równowagę hydrolipidową 

skóry oraz redukują wydzielanie sebum, a co za tym idzie pozostawiają naszą skórę 

w dobrej kondycji i zapobiegają jej przedwczesnemu starzeniu. 

Poza Nienasyconymi Kwasami Tłuszczowymi w skład oleju konopnego wchodzą nasycone 

kwasy tłuszczowe, witaminy A, B, D, E i K, minerały, przeciwutleniacze, proteiny, aminokwasy, 

karoten, fitosterole, fosfolipidy oraz cała gama substancji czynnych, które mają 

właściwości antyseptyczne, antyoksydacyjne, regenerujące i przeciwzapalne. 

Olej konopny stosuje się w przemyśle kosmetycznym jako dodatek do preparatów pielęgnacyjnych, 

przeznaczonych głównie do skóry suchej ze względu na swoje nawilżające 

właściwości. Jednak głębokie nawilżanie to nie jego jedyna zaleta. Kosmetyki z olejem konopnym 

wspaniale się rozprowadzają i wchłaniają, dzięki czemu nie pozostawiają na skórze 

tłustego filtru. Zmniejszają również przebarwienia oraz wyrównują koloryt skóry. Ze 

względu na nawilżające właściwości na rynku znajdziemy kremy, maści i balsamy konopne 

do całego ciała, a także kremy przeznaczone do szczególnie suchych partii ciała, np. kremy 

do rąk i stóp. Maści i kremy z konopi wykorzystywane są przy leczeniu stanów zapalnych 

skóry i wszelkich chorób skórnych typu trądzik, łuszczyca, egzema czy atopowe zapalenie 

skóry. Wykazują także dobroczynny wpływ na przeciążone, sztywne i obolałe stawy, mięśnie 

i więzadła. Ponadto konopie mają właściwości hypoalergiczne, a więc kosmetyki na 

ich bazie nadają się do cery wrażliwej. 

Produkty do pielęgnacji na bazie konopi mają uniwersalne zastosowanie. Pozwalają 

utrzymać skórę w odpowiedniej kondycji, a przy tym nadają się do każdego rodzaju cery: 

suchej ze względu na właściwości nawilżające, dojrzałej, gdyż działają jak balsamy młodości 

z powodu obecności antyoksydantów, wrażliwej i skłonnej do alergii, dzięki działaniu 

przeciwzapalnemu oraz zniszczonej – ze względu na zdolność do regeneracji komórek. 

Ze względu na wszechstronne właściwości konopi siewnych, nieograniczony potencjał 

wykorzystania oraz ich szybką ewolucję w różnych dziedzinach naszego życia, możemy 

liczyć się z tym, że to jeszcze nie koniec odkrytych przez człowieka zastosowań tej 

wspaniałej rośliny. 

M.S.

FENG SHUI 

MIŁOŚCI 

MOŻEMY DOPOMÓC 

23 

Czy dalekowschodnia wiedza z zakresu Feng Shui 

może być pomocna w znalezieniu upragnionej miłości 

i stworzeniu harmonijnego związku? 

- Jak najbardziej! – przekonuje Remigiusz Senska. 

Miłość to jedna z najgłówniejszych wartości w naszym 

życiu. Feng Shui ma wiele do powiedzenia w tej kwestii, 

również tej rozumianej jako uczuciowość. Podejście feng 

shui do miłości jest specyficzne. Przede wszystkim pozwala 

na właściwy dobór partnerów. Na Dalekim Wschodzie małżeństwa 

nadal są aranżowane, wręcz układane przez astrologów 

i osoby zajmujące się chińską metafizyką polegającą 

na doborze partnerskim. 

- By związek był dobry, harmonijny i trwały nieodzowna 

jest zgodność astrologiczna i numerologiczna według cyfr 

Kua – wyjaśnia Remigiusz Senska. – To gwarantuje powodzenie. 

Odpowiedni dobór osób jest istotny, by przeżywać 

miłość w znaczeniu długoterminowym. 

Przyciąganie partnera 

Właściwego partnera przyciągniemy aktywizując osobisty 

sektor i kierunek miłości według cyfr Kua, a także odnajdując 

i energetyzując ogólną strefę partnerską. 

- Jeśli nie mamy partnera czy partnerki, dobrze jest postawić 

lub powiesić w sypialni albo w ogólnym sektorze odpowiadającym 

za miłość, partnerstwo i związki – a więc na 

południowym zachodzie – mandalę ze smokiem lub jego 

figurkę. Smok powinien być rzecz jasna dalekowschodni. 

Pomogą nam też remedia : dobrze jest mieć w domu różowe 

kule feng shui albo różowe kryształy, kaczki mandarynki, 

feniksa, no i oczywiście serca – podpowiada Remigiusz 

Senska. Dodaje, że urok osobisty podkreślimy ubiorem najlepiej 

w kolorze magenta, ale też w odcieniach czerwieni i 

purpury. 

Kolacja wg Feng Shui 

Szykując taką kolację trzeba zadbać o aranżację przestrzeni 

– podwieszane elementy i dekoracje w kształcie 

serc, które mogą pojawiać się wszędzie i w niezliczonych 

ilościach będą bardzo przydatne, by zapewnić dobrą, pozytywną 

energię. Nie powinno zabraknąć świec, oczywiście 

dwóch, w kolorze czerwieni lub różu i odpowiedniego, stłumionego, 

ciepłego oświetlenia. Potrawy winny być przygotowane 

zgodnie z energią pięciu żywiołów, dlatego kolacja 

nawiązywać powinna do żywiołów ognia i ziemi, jak na 

prawdziwe uczucia przystało. Najlepsza będzie wołowina a 

do niej obowiązkowo czerwone wino. Nie powinno też zabraknąć 

czarnej kawy. 

To co powinniśmy zrobić przede wszystkim, to otworzyć 

się na miłość i zamiast na nią czekać, po prostu wyjść jej naprzeciw. 

Cementowanie związku 

Kiedy już upragniony partner jest z nami, czas pomyśleć 

o utrwalaniu związku. Pamiętając o tym, że najważniejszym 

miejscem jest sypialnia, trzeba zadbać o to, by sprzęty znajdujące 

się w niej były podwójne. Mowa o lampkach nocnych, 

obrazach, szafkach, żarówkach w żyrandolu i figurkach: 

delfinów, kaczek, słoni, smoków. 

Podwójny nie powinien być tylko materac. Pamiętajmy 

też, by w sypialni nie mieć luster, bo wówczas zamiast pary, 

widzimy dwie, co grozi kłopotami w związku a nawet jego 

rozpadem. Żeby w naszym związku dobrze się działo, w sypialni 

nie powinno być także elementów z wodą, np. modnych 

ostatnio fontann, ostrego światła, sprzętu video czy 

komputera. To wszystko wprowadza w relacjach niepotrzebną 

nerwowość. W domu, w miejscu odpowiadającym 

za związki – na południowym zachodzie - powinny znaleźć 

się gliniane dwojaki, w których najlepiej jest zasadzić 

rośliny kwitnące na czerwono. 

No i koniecznie smoka, który przyciągnął nam partnera 

lub partnerkę ustawiamy lub zawieszamy w sypialni. 

Identyfikacja i cyfry Kua 

Niezwykle ważne jest, by zwrócić uwagę na identyfikację 

zespołu cech osobowościowo-przestrzennych człowieka, 

co pozwoli nam nie tylko znaleźć odpowiedniego 

partnera, ale też zadbać o trwałość naszych relacji uczuciowych. 

Tę identyfikację wykonujemy w feng shui przy 

pomocy tak zwanych cyfr Kua, które liczone są według algorytmów 

odrębnych dla kobiet i dla mężczyzn. Znając tę 

cyfrę, możemy rozpocząć wielopłaszczyznowe dopasowywanie, 

które wpłynie na jakość naszego związku. 

W przypadku kobiet sumujemy dwie ostatnie cyfry 

roku urodzenia sprowadzając je do wyniku jednocyfrowego. 

Następnie dodajemy do tego wyniku cyfrę pięć. Suma 

(również sprowadzona do jednej cyfry) stanowi naszą liczbę 

Kua. Mężczyźni również sumują dwie ostatnie cyfry 

roku urodzenia i sprowadzony do jednej cyfry wynik odejmują 

od cyfry 9, w ten sposób wyznaczając dla siebie liczbę 

Kua. Ten sposób obliczania liczby Kua nie dotyczy osób 

urodzonych w styczniu, na początku lutego oraz tych, które 

urodziły się po 2000 roku. 

Zodiak i genetyka miłości 

Chińczycy potrafią określać relacje partnerskie ( wspierające 

, kontrolne i osłabiające) właśnie dzięki systemowi 

Kua i systemowi Pięciu Elementów. Relacje antagonistyczne 

i korzystne, a także emocjonalne, intelektualne, ideowe 

Międzynarodowy konsultant Feng Shui, 

absolwent Politechniki Gdańskiej. 

Swój sześcioletni pobyt w Chinach (1990-96) poświęcił 

na zgłębianie oryginalnej sztuki i wiedzy Feng Shui. 

Od 1997 roku praktykuje Feng Shui w Polsce, Europie, 

USA i w… Chinach. Kilka razy w roku odwiedza centra 

wiedzy Feng Shui na świecie (Chiny, Hong Kong, Malezja, 

Singapur), wzbogacając własne umiejętności i wiedzę 

zabieranych ze sobą osób. Specjalizuje się w praktycznych 

zastosowaniach Szkoły Kompasu; głównie doradza 

w kreacji dobrobytu i partnerstwie, stosując tradycyjne 

i nowoczesne środki aranżacyjne. Prowadzi 

profesjonalne konsultacje Feng Shui domów, mieszkań, 

firm i ich aranżacje zgodnie z zasadami Feng Shui, a doradztwo 

jest ściśle poufne. 

i artystyczne - pomaga określić chiński system zodiakalny. 

Dla ludzi Wschodu bardzo ważna jest genetyka miłości 

określająca: kod cyfr Kua, kod zwierząt zodiakalnych, 

kod krzyżowy mówiący o związkach karmicznych a i również 

wychowanie w rodzinie, wzorce otoczenia aż po datę 

ślubu – mówi Remigiusz Senska, dodając, że coraz więcej 

osób zwraca się do niego z prośbą o konsultacje, mające 

na celu znalezienie odpowiedniego partnera i utrzymanie 

harmonii w związku. Czym to tłumaczy? – Dla ludzi kultury 

Dalekiego Wschodu miłość to nie tylko uniesienie serca, 

to długotrwały związek oparty na zgodnych relacjach, zrozumieniu 

i szacunku, harmonijny, dający poczucie bezpieczeństwa 

i stabilizację. Zabiegani na co dzień, coraz więcej 

czasu poświęcając na pracę, zaczynamy chyba zauważać, 

że to co tak naprawdę najważniejsze w życiu – bliskość 

drugiego człowieka – schodzi na plan dalszy. Kiedy się zastanowimy, 

dochodzimy do wniosku, że bez miłości jesteśmy 

jakby upośledzeni. 

- Feng shui związków to bardzo rozległa wiedza. Poznając 

swój znak w chińskim horoskopie, żywioł nam przypisany, 

liczbę Kua - można określić to, co będzie dla nas najkorzystniejsze, 

unikając przysłowiowego złego losu – wyjaśnia 

Remigiusz Senska. – Uczuciom i relacjom partnerskim 

możemy dopomóc, wybierając właściwą osobę – stwierdza 

stanowczo. 

Tekst: Teresa Szczepanek 

RELACJE POMIĘDZY PARTNERAMI W CHIŃSKIM 

SYSTEMIE ZODIAKALNYM 

RELACJE KORZYSTNE-ZGODNOŚCI TRYGONALNE: 

EMOCJONALNE: SZCZUR, SMOK, MAŁPA, 

INTELEKTUALNE: BAWÓŁ, WĄŻ, I KOGUT, 

IDEOWE: TYGRYS, KOŃ I PIES, 

ARTYSTYCZNE: KOZA, ZAJĄC, ŚWINIA.

PUNKT WIDZENIA 

24 

Depresja 

w pigułce 

DEPRESJA TO STAN OBNIŻONEJ ENERGII. ZADBAJ O CIAŁO I UMYSŁ A MOŻESZ TO ZMIENIĆ! 

Jeśli nie masz siły, aby się z czymś zmierzyć, wówczas 

udajesz, że nie żyjesz - i tak rodzi się depresja. 

Choć nie możemy Państwu zaproponować magicznej pigułki 

na depresję, chcielibyśmy zaprezentować “w pigułce” 

najważniejsze informacje, które mogą pomóc poradzić sobie 

ze stanami depresyjnymi. Depresję można uznać za jedną 

z epidemii zdrowotnych ostatnich 20-30 lat. Temat jest 

ważny, więc warto spojrzeć na nią z perspektywy medycyny 

naturalnej. 

Bardzo interesujące podejście do depresji prezentuje 

biopsychosomatyka (totalna biologia/ recall healing). Według 

niej, bazą rozwoju depresji jest reakcja na nadmierny 

lub przewlekły stres, uruchamiana przez najstarsze struktury 

w naszym umyśle czyli tak zwany mózg biologiczny 

(zwierzęcy, gadzi). Odpowiada on za tak zwane strategie 

przetrwania. W sytuacji poważnego zagrożenia uruchamiana 

jest jedna z trzech form reakcji: walcz, uciekaj albo “udawaj, 

że nie żyjesz”. W depresji, podświadomość “włącza” ten 

trzeci program przetrwania. Jeśli mózg wyczuwa groźnego 

agresora a czujemy się zbyt słabi na walkę lub ucieczkę, to 

możemy jeszcze udawać martwego i “przeczekać” zagrożenie. 

Osoba w depresji stara się być “niewidoczna”, nie wykazuje 

żadnej energii, ma bardzo płytki oddech. 

Rolę “agresora” w naszym życiu może odgrywać np. toksyczny 

partner, od którego nie możemy się uwolnić, bo jesteśmy 

zależni finansowo. Często “wirtualnym agresorem” 

jest krytykujący rodzic, którego wspomnienia niesiemy z 

dzieciństwa i przenosimy na teraźniejszość. Aby wyjść z depresji, 

musimy wraz z terepeutą dotrzeć do tego, kto lub co 

stanowiło zagrożenie w naszym życiu i po prostu “wyłączyć” 

ten program. 

Bardzo pomocne w leczeniu depresji są również odkrycia 

Ajurwedy (naturalnej medycyny indyjskiej), według 

której przyczyną depresji jest mocno obniżony poziom 

energii życiowej. 

ENERGIA W GÓRĘ, DEPRESJA W DÓŁ. 

Czy depresja może być poważnym zaburzeniem 

zdrowotnym? Zdecydowanie TAK. Czy jesteśmy na nią 

skazani do końca życia? Zdecydowanie NIE. 

Jednym z filarów wyjścia z depresji jest głęboka przemiana 

stylu życia w celu zwiększenia poziomu energii życiowej. 

Pomocna jest zmiana diety. Często ulgę przynosi 

ograniczenie spożycia mięsa i przejście na dobrze zbilansowaną 

(!) dietę wegetariańską. Najważniejsze jest 

tom abyśmy zjadali przede wszystkim produkty świeże 

lub świeżo przygotowane. Osoby z depresją powinny unikać 

potraw odgrzewanych z poprzednich dni, puszkowanych 

czy mrożonych, gdyż z punktu widzenia energii życiowej 

- są one “martwe”. Zmiana diety może jednak być 

nie wystarczająca, gdyż w warzywach i owocach uprawianych 

przemysłowo ilość substancji odżywczych jest niska. 

Dlatego powinniśmy wprowadzić w dużych ilościach suplementację 

- oczywiscie najlepiej naturalnymi preparatami. 

Jeśli ktoś nie ufa suplementom - alternatywą jest spożywanie 

codziennie świeżych soków (z wyciskarek wolnoobrotowych!). 

Naturalne suplementy lub soki to po prostu 

skoncentrowana dawka energii. Najwięcej badań naukowych 

wskazuje suplementację witaminą D3 jako ważny 

czynnik antydepresyjny. 

Energię życiową podnosi również ruch na świeżym powietrzu. 

Najlepiej działa bieganie lub intensywny nordic 

REKLAMA 

walking. Złośliwi zauważą, że Justyna Kowalczyk dużo 

biegała a była w depresji. No cóż, przetrenowanie i przemęczenie 

raczej nie pomagaja wyjść z depresji .... Natomiast 

zrelaksowany jogging bardzo podnosi energię i nastrój. 

To proste, któregoś dnia trzeba wyjść z domu i po 

prostu zacząć biec - tak jak Forrest Gump. Nawet jeśli 

mamy na początku opór psychiczny. 

ZROZUMIEĆ SWÓJ UMYSŁ 

Niezwykle ważne jest wprowadzenie technik antystresowych 

do codziennego pakietu higieny zdrowotnej. 

Szczególnie techniki oddechowe przynoszą największą 

ulgę i dodają energii. Naukowo udowodniony wpływ 

na terapię depresji ma na przykład kurs: Sztuka Oddechu, 

prowadzony przez Fundację Art of Living. Świetnie 

wspierają nas “obserwacja” umysłu czy medytacja. 

Jednak najważniejsze ze wszystkiego jest wyłączenie 

“programu przetrwania” w mózgu, który utrzymuje nas w 

poczuciu zagrożenia i depresji. To nie jest łatwe zadanie, 

ponieważ program znajduje się w podświadomości, do 

której sami nie mamy dostępu. Potrzebujemy więc pomocy 

psychoterapeuty. W depresji ważną rolę odgrywa 

poczucie osamotnienia i towarzyszące temu uczucie bezradności. 

Dlatego osoba w depresji potrzebuje wielkiego 

wsparcia bliskich. Jeśli tego brakuje - powinna “wyjść 

do ludzi” i zająć się na przykład pracą charytatywną. Udowodniono, 

że pomaganie innym stanowi wielkie wsparcie 

w terapii depresji. Bo dobro i miłość podarowana innym 

do nas wracają! 

Krzysztof Mencel Coach zdrowia 

Ewa Rodak - Mencel Psycholog, psychosomatyk 

www.wellmax.pl 

Holistyczny Magazyn o zdrowiu 

i rozwoju świadoMości

REKLAMA 

25

REKLAMA 26

HOROSKOP ZIOŁOWY 27 

WODNIK 

21 01 - 19 02 

RUMIANEK 22.06 - 22.07 

Dla osób spod znaku Rumianku 

najbliższy miesiąc 

będzie sprzyjał twórczej i 

badawczej pracy, a także 

spotkaniom w gronie przyjaciół. 

Wskazane jest robienie 

planów na przyszłość, ponieważ 

mają one szansę 

zrealizować się i przynieść 

powodzenie w przyszłości. 

TATARAK 24.10 - 22.11 

Dla wielu osób spod znaku 

Tataraku w najbliższym 

okresie pojawią się nowe 

możliwości w kwestiach 

finansowych. Niewykluczone 

jest wsparcie finansowe 

ze strony wpływowych 

osób, uzyskanie subsydiów 

państwowych, awans na 

wyższe stanowisko lub praca 

za granicą. 

MELISA 

MNISZEK 21.3 - 20.04 

Osoby spod znaku Mniszka 

czeka dużo pracy, trudnej 

i terminowej. Dlatego nie 

należy odkładać niczego na 

potem. Korzystne aspekty 

planet przyniosą wzrost 

sił życiowych, aktywność i 

optymizm. Dlatego łatwo 

będzie rozwiązać wszelkie 

problemy dnia codziennego. 

DZIURAWIEC 23.07 - 23.08 

Osoby spod znaku Dziurawca 

przepełniać będzie energia 

i zapał. Warto wykorzystać 

maksymalnie ten czas na 

realizację spraw zawodowych 

lub urzędowych. Zostaną 

one szybko i pozytywnie 

załatwione. Nie wolno ich 

odkładać, ponieważ szansa 

zostanie utracona. 

POKRZYWA 22.12 - 20.01 

Początek roku dla osób 

będących pod patronatem 

Pokrzywy to czas na zdecydowane 

działania w sferze 

zawodowej i osobistej. 

Wszelkie podejmowane w 

tym okresie sprawy mają 

szansę na pozytywne rozwiązanie 

pod warunkiem 

uwzględnienia interesów 

innych ludzi. 

Ojczyzną melisy jest Orient, ale ona szybko rozprzestrzeniła się i obecnie rośnie w 

warunkach naturalnych niemal w każdym zakątku świata. Ta miododajna roślina pobudza 

do śmiechu i wypełnia ludzkie serce radością, stąd już w czasach starożytnych 

nazywana była serdecznikiem lub pociechą serca. Jej polska nazwa ludowa – rojownik 

- wywodzi się z tradycji nakazującej natrzeć wnętrze nowego ula świeżymi listkami. 

Miało to gwarantować zagnieżdżenie się pszczół zaraz po wyrojeniu. 

Ludzie urodzeni pod znakiem Melisy, to niespokojne, niezwykle ruchliwe istoty. 

Można ich spotkać wszędzie tam, gdzie coś się dzieje ciekawego. Człowieka-melisę 

przyciąga towarzystwo tak samo, jak melisa-ziele przyciąga pszczoły. Lubi przebywać 

w szerokim kręgu przyjaciół. Nieustannie poszukuje i poznaje nowych, ciekawych ludzi. 

Pragnie, bowiem stale rozwijać się. Szybko się nudzi i z tego względu po drodze 

pozostawia za sobą nie tylko ludzi, ale i wiele rzeczy. Kiedy jednak ktoś potrzebuje 

pomocy, człowiek-melisa natychmiast pojawia się u jego boku. To osoba, która chce 

ulepszyć świat, przy czym bije się nie tylko o ideały, ale z zapałem broni także interesu 

bliźnich. Urodzeni pod znakiem melisy, wyróżniają się niekonwencjonalnym sposobem 

bycia, są otwarci na wszelkie nowinki, wszystkim się interesują. Wciąż rozwijają 

się duchowo. Do wszystkiego, co nowe podchodzą bez uprzedzeń. To wielce oryginalni 

i pomysłowi ludzie. Potrafią się głośno i szczerze śmiać, często biorą życie na wesoło. 

Pociąga ich wszystko, co niezwykłe, nietuzinkowe, nie pachnie codziennością i 

szarzyzną. Często poznać to po ich ubiorze albo po wyposażeniu mieszkania. Posiadanie 

rzeczy materialnie wymiernych jest dla nich tak samo ważne jak ciekawe życie. 

Początek nowego roku pozwoli wielu osobom, którym patronuje melisa zrealizować 

swoje ukryte pragnienia i marzenia. Najbliższy czas to możliwość przebudzenia 

uśpionych talentów i zdolności, a także uwolnienie się od wewnętrznych lęków i kompleksów. 

Wiele ukrytych do tej pory rzeczy wyjaśni się. Skryci do tej pory wrogowie 

nagle ujawnią się. Odezwą się znajomi z przeszłości. U kobiet spod znaku Melisy mogą 

wystąpić konflikty rodzinne lub problemy z mężczyznami, szczególnie mężem, ojcem 

lub szefem. Natomiast u mężczyzn mogą pojawić się problemy w sprawach zawodowych. 

Dla osób obojga płci możliwe są kłopoty ze środkami transportu. Istnieje też zagrożenie 

porażenia prądem. Najważniejsza w tym okresie będzie umiejętność znajdywania 

pozytywnych stron w każdej sytuacji. 

Tekst: Ewa Ślęzak 

NAGIETEK 21.4 - 20.05 

Osoby spod znaku 

Nagietka mają możliwość w 

najbliższym czasie zabłysnąć 

wiedzą i erudycją. To dobry 

czas na zdawanie egzaminów 

i zaliczeń. Możliwe są wyjazdy 

lub podróże krajoznawcze 

i biznesowe. To sprzyjający 

moment na podpisywanie 

umów i kontraktów. 

PODBIAŁ 21.05 - 21.06 

Z początkiem roku większość 

ludzi spod znaku Podbiału 

będzie bardziej pewna siebie, 

swojej wiedzy i kompetencji. 

To korzystny okres na 

rozwiązywanie kwestii 

prawnych i finansowych. 

Można dokonywać wszelkich 

transakcji, pertraktować i 

podpisywać kontrakty. 

CYKORIA 24.08 - 23.09 

Osoby pod patronatem Cykorii 

powinny być mniej gadatliwe 

i ostrożnie podchodzić do 

każdej otrzymanej informacji, 

ponieważ może być ona źle 

zrozumiana, fałszywa lub 

okazać się kłamstwem. Ważne 

sprawy, szczególnie finansowe, 

należy odłożyć na inny termin. 

KRWAWNIK 24.09 - 23.10 

Osoby . spod znaku Krwawnika 

mają szansę na podwyższenie 

swoich kwalifikacji zawodowych 

uczestnicząc w zjeździe 

lub konferencji. Niektóre z 

nich mogą znaleźć miłość, 

spotykając się w sprawach 

zawodowych ze znaną 

osobistością lub wysoko 

postawionym urzędnikiem. 

ŻYWOKOST 22.12 - 20.01 

Osoby - Żywokost będą 

umacniały swoją pozycję 

zawodową i autorytet. Zajmujące 

się biznesem, powinny 

inwestować w sprawdzone 

przedsięwzięcia, z wypróbowanymi 

partnerami. W 

przeciwnym razie grozi im 

strata pieniędzy w wyniku 

matactwa lub błędnych 

inwestycji. 

BABKA 20.02 - 20.03 

Początek roku może osobom, 

którym patronuje ziele 

Babki przynieść problemy z 

przyjaciółmi lub przez nich. 

Wskutek zmiany poglądów 

nastąpi zerwanie starych 

znajomości. W ich życiu 

pojawią się nowi ludzie, 

którzy będą mieć podobne 

spojrzenie na życie.

REKLAMA 

28 

Specjalizujemy się w produkcji wyrobów medycznych, głównie na bazie 

surowców pochodzenia naturalnego. W trosce o ich wysoką jakość współpracujemy 

z grupą naukowców, lekarzy specjalistów i farmaceutów. 

W codziennej pracy szczególny nacisk kładziemy na wysoką jakość 

produktu oraz satysfakcję Klienta. 

Nasze produkty istnieją na polskim rynku od 1999 roku, sprzedawane są 

w aptekach i sklepach zielarskich na terenie całego kraju. Zapraszamy do 

zapoznania się z informacjami na naszej stronie: www.gammasg.pl 

Naturalne Mydła w Płynie YOPE 

Naturalne Mydła w Płynie to pierwszy i flagowy produkt YOPE. 

Od tego wszystko się zaczęło! 

Mieliśmy dość nudnych i przesuszających skórę preparatów do mycia 

dłoni. A nasze mydła dbają o skórę i cieszą przy każdym spotkaniu! 

Niezwykłe, kuszące kompozycje zapachowe połączyliśmy ze starannie 

dopracowaną formułą. 

Duża porcja gliceryny roślinnej nawilża, uelastycznia i wygładza 

dłonie. Natomiast witamina B5 i alantoina łagodzą podrażnienia 

i wspomagają regenerację naskórka. To receptura bazowa. Oprócz tego 

każde nasze mydło łazienkowe zawiera inne naturalne 

wyciągi roślinne najwyższej jakości. Wybierz najlepszy 

kosmetyk do swojego typu skóry! 

Czego w nich nie ma? 

SLES, SLS, parabenów, silikonów, barwników, skłdaników pochodzenia 

zwierzęcego. 

92% składników pochodzenia naturalnego oraz o niskim stopniu 

przetworzenia. 

Datong 

spray do nosa przeciw 

chrapaniu. Usuwa lub 

znacznie zmniejsza natężenie 

i częstotliwość chrapania u 

dorosłych osób, u których nie 

udaje się ustalić widocznej 

przyczyny odpowiedzialnej za 

jego występowanie, a także 

u śpiących w szkodliwych 

dla zdrowia warunkach, 

powodujących patologiczne 

wysychanie śluzówki 

(pomieszczenia klimatyzowane, 

nadmiernie suche i o zbyt 

wysokiej temperaturze). 

Datong 

spray do gardła przeciw 

chrapaniu. Usuwa lub 

znacznie zmniejsza natężenie 

i częstotliwość chrapania u 

dorosłych osób, u których nie 

udaje się ustalić widocznej 

przyczyny odpowiedzialnej za 

jego występowanie, a także 

u śpiących w szkodliwych 

dla zdrowia warunkach, 

powodujących patologiczne 

wysychanie śluzówki 

(pomieszczenia klimatyzowane, 

nadmiernie suche i o zbyt 

wysokiej temperaturze). 

Werbena 

Zapach: cytrusowy, lekko 

koloński, orzeźwia i poprawia 

nastrój. 

To działa: naturalny ekstrakt 

z liści werbeny pospolitej 

hamuje rozwój bakterii 

i zmiękcza naskórek. Dzięki 

temu po myciu dłonie są 

idealnie oczyszczone, a skóra 

pozostaje nawilżona 

i aksamitna w dotyku. 

Wanilia i Cynamon 

Zapach: korzenny, słodki, 

niezwykle smakowity. 

To działa: naturalny ekstrakt ze 

strączków wanilii i kory 

cynamonowej. Pierwszy ma 

działanie przeciwzapalne 

i odmładzające. Drugi walczy 

z wolnymi rodnikami 

i zapobiega rozwojowi bakterii 

na skórze. Dzięki nim dłonie 

dłużej zachowują młodość, są 

jedwabiście gładkie i miękkie. 

Figowe 

Zapach: owocowy, 

słodko-świeży, przenosi 

w śródziemnomorski klimat. 

To działa: naturalny ekstrakt 

z owoców figowca pomaga 

komórkom skóry walczyć 

z wolnymi rodnikami, 

doskonale regeneruje i nawilża 

dłonie. Po myciu skóra jest 

przyjemnie gładka, sprężysta 

i elastyczna. 

Harton 

jest wyrobem medycznym 

przeznaczonym do użytku 

zewnętrznego w celu 

zwalczania wszawicy 

głowy u dzieci powyżej 

3 roku życia i dorosłych. 

Nie zawiera toksycznych 

środków owadobójczych, 

środków konserwujących ani 

zapachowych. Skutecznie i 

bez drażnienia skóry głowy 

zabija wszy w ciągu godziny od 

zastosowania.

NOWE PRODUKTY 29 

Babcine przepisy 

Domowe rogaliki 

Drożdże rozprowadzić z 2 łyżkami cukru, 

odrobiną mleka, mąki i zostawić do wyrośnięcia. 

Utrzeć 3 żółtka i 2 całe jajka 

ze 150 gramami cukru i odrobiną cukru 

wanilinowego, ma-rgarynę roztopić i 

ostudzić. Do 1 kg mąki dodać łyżeczkę 

proszku do pieczenia oraz soli, zaczyn 

i utarte z cukrem żółtka. Następnie dodać 

margarynę, wyrabiać ręcznie ciasto 

i zostawić do wyrośnięcia. Kawałki 

ciasta rozwałkować na placki, włożyć łyżeczkę 

powideł lub cząstki jabłka, zakleić i 

piec w 180 stopniach do momentu zarumienienia. 

NATURES AID 

WALERIANA 

Kompleks ma działanie 

uspokajające, zmniejsza 

niepokój oraz frustrację. 

Polecana jest w bezsenności, 

atakach paniki, 

bólach głowy oraz 

zespole wrażliwego 

pęcherza. Waleriana 

pomaga również w 

przypadku silnych 

napięć mięśni szyi i 

ramion, które wynikają 

z napięcia nerwowego. 

Należy pamiętać, że 

waleriana może osłabić 

refleks w ciągu 2-3 

godzin po zażyciu. 

BOTANIC DOCTOR 

SUPER MORNING 

Ekologiczne składniki 

mieszanki Super Morning, 

takie jak kakao 

criollo, wanilia czy maca 

dodane do ulubionego 

koktajlu owocowego, 

warzywnego czy nawet 

herbaty, stanowią 

idealną alternatywę 

zbilansowanego posiłku, 

który zapewni nie tylko 

energię, ale i dobre 

samopoczucie w czasie 

krótkich zimowych dni. 

Produkt nie zawiera 

cukru, ani substancji 

dodatkowych. 

HERBATA NA DOBRY 

HUMOR 

DARY NATURY 

Specjalnie skomponowana 

mieszanka 

polskich i indyjskich 

ziół z ekologicznych 

upraw wpływa korzystnie 

na pracę 

układu nerwowego, 

a co za tym idzie 

nasze samopoczucie. 

Regularne picie naparu 

zawierającego m. in.: melisę, 

werbenę cytrynową, 

kocimiętkę, imbir oraz 

płatki róży umożliwia 

nam napełnienie nas 

pozytywną aurą, optymizmem 

oraz chęcią do 

działania. 

Nalewka z orzecha 

10 zielonych owoców orzecha pokroić na 

drobne kawałki. Całość zalać 0,5 litra żytniej 

wódki, dodać 3 goździki, laskę cynamonu 

oraz 200 g brązowego cukru. Całość odstawić 

na 4 tygodnie w ciemne miejsce. 

Następnie przefiltrować i odstawić na kilka 

miesięcy. Nalewkę z orzecha warto pić w 

przypadku dolegliwości żołądkowych, 

w celu obniżenia ciśnienia, a także w 

przy padku infekcji bakteryjnych. Należy 

pamiętać, iż najlepsza nalewka powstanie 

nam z niedojrzałych orzechów, które dają 

się lekko kroić. 

(M.B.) 

Tekst: Sylwia Durzyńska - dietetyk

REKLAMA 

30 

Franciszkanin 

z Elbląga 

Ojciec Antoni Czesław Klimuszko zmarł 23 sierpnia 1980 r w Elblągu. Do 

samego końca, drzwi do jego celi były otwarte dla osób szukających pomocy 

i wsparcia. Pozostawił po sobie bogatą spuściznę w postaci notatek, 

listów, receptur mieszanek ziołowych oraz trudny do oszacowania ogrom 

wdzięczności ludzi, którym uratował zdrowie i życie. 

Dzisiaj - 37 lat po śmierci Franciszkanina z Elbląga - jego dziedzictwo nadal 

pomaga kolejnemu pokoleniu zachować zdrowie i dobre samopoczucie. Unikatowe 

receptury są źródłem przełomu w fitoterapii XXI wieku. Ojciec Klimuszko 

uważał, że wiele schorzeń ma źródło w stresie, przepracowaniu i skażeniu 

środowiska, w którym żyjemy. Jego geniusz i znajomość naszych rodzimych ziół 

jest nieoceniona. 

Przynosił ulgę osobom cierpiącym na choroby układu m.in. pokarmowego 

( żołądka, wątroby, złej przemiany materii nadwagi ), krążeniowego ( choroby 

serca, układu krwionośnego, żylaków ) oddechowego ( astma, rozedma płuc, 

gruźlica). Pomagał w schorzeniach skóry ( np. trądzik, łuszczyca), układu moczowego 

( m.in. nerki, kamice ) nerwowego ( nerwice, problem z zasypianiem 

) - dawał nadzieję ludziom w trudnej sytuacji. Opracował mieszanki pomagające 

w walce z brakiem witamin, osłabieniu po podaniu antybiotyków etc. Mieszanki 

bardzo często , wspierając leczenie farmakologiczne, przynosiły zaskakująco 

pozytywne wyniki. 

Do ostatnich chwil życia drzwi celi klasztornej ojca Klimuszko były otwarte - 

przyjmował gości szukających u niego pomocy. Przyjeżdżali chorzy z rodzinami, 

czasami rodziny przynosząc ze sobą zdjęcia chorych. Przygotowywał dla nich 

nie raz specjalne unikatowe mieszanki. Dziennie do niego przychodziły prawdziwe 

worki listów - od ludzi szukających pomocy, od ludzi z wyrazami wdzięczności 

za uratowanie zdrowia i życia. Mimo rozgłosu i sławy jaką się cieszył za życia 

- pozostał skromną i pokorną osobą . 

Choć czas płynie do - medycyna dokonała nie jednego przełomu - zmienia 

się podejście w leczeniu chorób. Niestety rzadkością są lekarze, którzy obok recepty 

zasugerują, by chory dodatkowo zajrzał do zielarni. Mimo tego warto zainteresować 

się mieszankami i dopytać się o dodatkowe ścieżki leczenia. Wiele 

osób z biegiem czasu cierpi na kilka schorzeń w tym samym czasie i dobrze wie, 

że medycyna - jak wszystko ma swoje dobre i złe strony - dlatego chętniej sięga 

w stronę ziół. Tym bardziej, że wśród starszego pokolenia są osoby, którym 

osobiście pomógł O. Klimuszko. Wówczas chętnie dzielą się z otoczeniem swoją 

historią. 

Rozwój naukowy, jakiemu również ulega fitoterapia, pozwolił na uzyskanie 

ziołowych mieszanek w postaci płynu jako np. nalewek bezalkoholowych, tabletek 

ziołowych, mazideł do użytku zewnętrznego. Takie możliwości wychodzą 

naprzeciwko oczekiwaniom ludzi prowadzących aktywny tryb życia nie mających 

czasu na celebrowanie procesu zaparzania ziół w zaciszu domowym. 

Bardzo ciekawe rezultaty prozdrowotne można też uzyskać, mieszając zioła w 

postaci sypkiej z produktami spożywczymi, np.: kawę zbożową z ziołami na serce. 

Takie innowacyjne i nowoczesne podejście to krok w stronę pokolenia młodych 

ludzi którzy bardzo często za namową rodziców, dziadków, na własny sposób 

odkrywają na nowo ponadczasowości mieszanek ziołowych. 

Tekst: Eldex Medical

ZDROWOTNE DYWAGACJE 31 

Słodki 

SMAK 

chorób 

Od kilku lat toczy się debata na temat syropu glukozowo - fruktozowego. Obarcza się go odpowiedzialnością 

za epidemię otyłości, chorób układu krążenia, cukrzycy typu II oraz bezalkoholowego 

stłuszczenia wątroby, jaką możemy zaobserwować w Stanach Zjednoczonych, jak i w Europie. 

Syrop glukozowo-fruktozowy (HFCS, izoglukoza) został 

wynaleziony w Stanach Zjednoczonych w latach 50. XX 

wieku, a w latach 70. wprowadzono go do masowej produkcji. 

Tamtejsi farmerzy wymusili ochronę celną produkowanego 

przez siebie cukru. W rezultacie jego ceny rosły, 

a producenci z branży spożywczej musieli kupować 

go po wyższych cenach. Przemysł odpowiedział na tę sytuację 

wprowadzeniem syropu glukozowo-fruktozowego, 

który był tańszy i zastąpił cukier w masowej produkcji słodkich 

napojów oraz słodyczy dlatego, że jest tańszy, nie ulega, 

jak cukier zbryleniu, jest łatwy w dozowaniu w produkcji 

przemysłowej. 

W obiegowej opinii fruktoza, która stanowi większą 

część syropu glukozowo – fruktozowego, odbierana jest 

jako dobry lub nawet lepszy cukier, a to dlatego, że kojarzy 

się z owocami (z łac. fructus– owoc) oraz miodem, w którym 

występuje jako główny cukier prosty. W syropie jest jej 

więcej niż w białym cukrze. 

W sklepach ze zdrową żywnością można kupić czystą 

fruktozę przeznaczoną dla diabetyków oraz osób odchudzających 

się, gdyż nie powoduje szybkiego wzrostu, a następnie 

spadku poziomu glukozy we krwi, nie stymuluje 

więc wytwarzania dużej ilości insuliny, czyli ma niższy indeks 

glikemiczny niż np. sacharoza ( fruktoza - 23, cukier- 

68). 

Przyjrzyjmy się jednak licznym powikłaniom spowodowanym 

nadmiernym spożyciem fruktozy, które całkowicie 

przyćmiewają jej na pozór pozytywne cechy. 

Wątroba nie może przekształcić fruktozy w glikogen 

(energetyczna substancja zapasowa powstała z glukozy) i 

zmagazynować jej w takiej postaci, tylko wyzwala wzmożoną 

produkcję związków tłuszczowych jak trójglicerydy 

oraz cholesterol frakcji VLDL. Badania wykazały, że jeśli 

proces produkcji tłuszczu z fruktozy już się rozpoczął, to 

trudno go zatrzymać. Odkłada się on w okolicach brzucha, 

prowadząc do najbardziej niebezpiecznej otyłości trzewnej. 

W konsekwencji skutkuje to chorobami metabolicznymi, 

nadciśnieniem tętniczym oraz niealkoholowym stłuszczeniem 

wątroby. 

Fruktoza zwiększa poziom wolnych kwasów tłuszczowych 

we krwi, co uszkadza komórki beta trzustki wytwarzające 

insulinę, w konsekwencji prowadząc do insulinooporności 

i dalej do cukrzycy typu 2. 

To, że fruktoza nie stymuluje wytwarzania insuliny, gdyż 

po spożyciu nie trafia z przewodu pokarmowego bezpośrednio 

do krwi jak glukoza, tylko jest metabolizowana w 

wątrobie, ma swoje z pozoru korzystne, a w rzeczywistości 

niekorzystne konsekwencje. Insulina i leptyna to substancje, 

które odgrywają kluczową rolę w regulacji apetytu. 

Niski poziom insuliny warunkuje niski poziom leptyny. I 

na odwrót: podwyższony poziom insuliny to podwyższony 

poziom leptyny. Hormon ten (leptyna) produkowany przez 

tłuszczową tkankę podskórną powiązany jest z neuroreceptorami 

w podwzgórzu, które mają zdolność do hamowania 

naszego apetytu. Zjedzenie produktu o wysokiej zawartości 

fruktozy nie zwiększa ilości leptyny i nie powoduje 

u nas zahamowania łaknienia 

Po spożyciu fruktozy nie tylko nie czujemy się syci, ale 

nasz apetyt może rosnąć. Badania wykazują bowiem, że 

fruktoza powoduje wzrost stężenia greliny. Jest to tzw. 

„hormon głodu” wydzielany w żołądku. Przy niedostatku 

pożywienia stymuluje on wydzielanie soków żołądkowych 

oraz odczuwanie głodu. Po spożyciu produktów wysokofruktozowych 

czujemy się bardziej głodni niż przed posiłkiem. 

Nadmierne spożycie fruktozy powoduje wzrost produkcji 

kwasu moczowego oraz wzrost absorbcji sodu, który 

jest istotnym elementem przyczyniającym się do powstania 

nadciśnienia tętniczego. 

Fruktoza jest jedynym cukrem, który do swych przemian 

potrzebuje ATP (wiązania wysokoenergetyczne, które biorą 

udział w procesie przenoszenia energii w komórce). Im 

więcej fruktozy, tym mniej komórkowych zapasów ATP wykorzystywanych 

we wszelkich procesach metabolicznych 

organizmu. To zakłócenie jest szczególnie niebezpieczne 

dla diabetyków, u których metabolizm jest już i tak zakłócony. 

Wróćmy jednak do syropu glukozowo-fruktozowego. 

Mimo że większość badań skupia się na negatywnym wpływie 

wyekstrahowanej fruktozy na nasz organizm, a HFCS 

przypisuje się takie same niekorzystne działanie jak sacharozie, 

to moim zdaniem istnieją powody, dla których syrop 

glukozowo-fruktozowy pod pewnymi względami jest gorszym 

zamiennikiem cukru. 

Do produkcji przemysłowej używa się nie tylko syropu 

zawierającego 42 % fruktozy, ale również taki, który zawiera 

jej więcej niż cukier stołowy. Producenci nie podają na 

etykietach, jakiego środka użyli. To zwiększa ryzyko ekspozycji 

na niekorzystne działanie fruktozy. Poza tym jest 

to substancja o stosunkowo krótkiej historii i jej wpływ na 

nasz organizm nie został jeszcze poznany. 

Biorąc pod uwagę powyższe informacje, można dojść 

do konkluzji, że powrót do naszego starego „dobrego” cukru 

stołowego może nie jest takim złym rozwiązaniem… 

Nic bardziej błędnego. Jedynym rozwiązaniem, jeśli chcemy 

zachować zdrowie bądź do niego powrócić, jest ograniczenie 

spożycia pustych kalorii w postaci cukru, syropu 

glukozowo-fruktozowego i wysoko przetworzonego pożywienia. 

Tekst: Katarzyna Tyczyńska 

terapeuta tradycyjnej medycyny chińskiej

REKLAMA 32 

Kwasy Omega 3 

vs zespół 

Aspergera 

Autyzm i zespół Aspergera, to dwa zaburzenia rozwoju o podłożu neurologicznym, 

które coraz częściej diagnozowane są u dzieci we wczesnym dzieciństwie. 

W wielu przypadkach dysfunkcje te nie są całkowicie wyleczalne, ich 

skutki można jedynie modyfikować dzięki odpowiednio dobranym metodom 

terapeutycznym, optymalnym warunkom edukacji dziecka, czy w końcu terapii 

biochemiczno - farmakologicznej. Mimo rozwoju medycyny, specjaliści nie do 

końca wiedzą jaka jest etiologia, co dokładnie wywołuje te zaburzenia. Obecnie 

przyjmuje się, że na wywołanie całościowych zaburzeń w rozwoju autyzmu 

czy zespołu Aspergera składa się wiele czynników, m.in.: genetyczne, rozwojowe, 

infekcyjne, czy chociażby związane z czynnikami okołoporodowymi. 

Medycyna aktualnie nie dysponuje żadnymi lekami, które byłyby wystarczająco 

skuteczne w terapii autyzmu i zespołu Aspergera. Część leków psychiatrycznych 

może być użyteczna w redukowaniu niektórych zaburzeń, jak np.: 

lęku, agresji, tendencji do samookaleczania, zaburzeń ruchowych, czy wahań 

nastroju. Mogą tu być stosowane neuroleptyki, stymulanty, czy leki antydepresyjne. 

Badania ostatnich lat nad stosowaniem odpowiedniej diety i suplementacji 

mogą jednak napawać optymizmem. Chodzi tu w szczególności o podaż odpowiedniej 

ilości kwasów Omega-3. Kwasy te są podstawowym budulcem każdej 

komórki naszego ciała. Kwas dokozaheksaenowy (DHA) jest jednym z najważniejszych 

elementów budujących komórki nerwowe, w szczególności neurony 

mózgu. Jego niedobór może powodować liczne zaburzenia oraz prowadzić 

do wielu chorób. Z kolei wzbogacanie diety w kwasy Omega-3 lub ich dodatkowa 

suplementacja w znaczący sposób przyczyniają się do redukcji wielu 

zaburzeń związanych z autyzmem czy zespołem Aspergera. 

Suplementy diety Nordic Naturals bazujące na oleju rybim wykorzystuje się 

na całym świecie w badaniach klinicznych, ponieważ są one wysoko cenione ze 

względu na swoją czystość, bardzo wysokie stężenia kwasów omega, a przede 

wszystkim najwyższą możliwą wchłanialność osiąganą dzięki zastosowaniu 

opatentowanej formy trójglicerydowej. 

Na polskim rynku farmaceutycznym od niedawna obecny jest innowacyjny 

produkt dla dzieci – Complete Omega Junior. Jest to kompleks kwasów omega 

3/6/9 dla dzieci od piątego roku życia. To jedyny preparat na rynku, który został 

przebadany na dzieciach autystycznych oraz z zespołem Aspergera. Stosowanie 

preparatu powodowało znaczący wzrost zdolności językowych i uczenia 

się. Wykazano również dużą poprawę w zakresie rozpoznawania języka niewerbalnego, 

interakcji socjalnych, zdolności do zabawy, czy zainteresowania otoczeniem. 

Co ciekawe, stosując Complete Omega Junior nie ma konieczności wstępnej 

kilkukrotnie wyższej suplementacji niż zalecana dawka dzienna, mającej na 

celu wysycenie organizmu dziecka. Ponieważ Complete Omega Junior jest w 

formie trójglicerydowej, dziecko wchłania dokładnie taką dawkę, jaka jest podana, 

czyli ponad trzykrotnie więcej niż w przypadku preparatów występujących 

w formie estru-etylowego. 

Complete Omega Junior jest jedynym preparatem, który gwarantuje całkowite 

bezpieczeństwo stosowania, jak również skuteczność działania, popartą 

badaniami klinicznymi na dzieciach z autyzmem i zespołem Aspergera. 

Tekst: Małgorzata Świerkula - psycholog 

HERO! Centrum Diagnostyczno-Terapeutyczne 

www.heroacademy.edu.pl

HISTORIA MEDYCYNY 33 

WYRYWACZE ZĘBÓW 

szarlatani i kuglarze 

Dolegliwości związane z bólem zębów towarzyszą 

człowiekowi od zarania dziejów. Archeolodzy odkopują 

czaszki homo erectus, w których są braki w uzębieniu 

lub próchnica, co świadczy o trwałości tego problemu 

do czasów nam współczesnych. 

 

Zęby są rodzajem mechanicznych rozdrabniaczy pokarmu 

i narażone są na wszelkie uszkodzenia i zmiany chorobowe. 

Dlatego człowiek od początku interesował się ich 

stanem, a szczególnie, gdy zaczynał się z nimi problem. 

Od początków istnienia i tworzenia kultur, władcy organizujący 

podstawy jakiejś państwowości tworzyli także 

zbiór praw, którym ta społeczność podlegała. Ok. 1760 

r.p.n.e. król Babilonii wydał zbiór praw nazwany od jego 

imienia Kodeksem Hammurabiego. Z 282 paragrafów, dziewięć 

obejmowało sprawy medyczne. Z kręgu medyków, w 

każdej kulturze starożytnej, wyodrębniała się część, która 

zajmowała się stanem uzębienia. Oni też tworzyli na swoje 

potrzeby zbiory tekstów ze sposobami leczenia często 

je ilustrując. I tu dochodzę do sedna mojego wywodu. Ilustracje 

w starych arabskich, greckich czy rzymskich traktatach, 

są pierwszymi przedstawieniami z pogranicza sztuki. 

Te pierwsze, miały oczywiście cel naukowo – dydaktyczny. 

W średniowieczu, często ten cel bardziej w formie artystycznej 

skłaniał się ku przestrodze, napominaniu i ukazywaniu 

cierpienia związanego z bólem zębów. Za najstarsze, 

plastyczne przedstawienie „stomatologiczne” uchodzi 

scena na wazie scytyjskiej z IV w. p. n. e. znaleziona na Krymie, 

a na niej klęczący medyk przed wojownikiem, któremu 

wkłada rękę do ust badając stan zębów. 

Dla artystów malarzy, człowiek i jego problem z zębami 

był także wdzięcznym tematem do utrwalania w formie 

plastycznej. Temat ten w późniejszym okresie, począwszy 

od XVI w. staje się gatunkiem malarstwa rodzajowego. 

I warto jako przykład opisać niewielki miedzioryt niderlandzkiego 

malarz i grafika Łukasza z Lejdy p.t. „Dentysta” 

z 1523 r., na którym medyk upozowany na wykładowcę uniwersytetu 

stoi przed obolałym i grzebie mu w zębach. Za 

nim stoi, prawdopodobnie żona owego nieszczęśnika i sięga 

do swojej sakiewki po pieniądze, także z obolałą miną, 

ale z innego powodu. Potem ten sam temat z upodobaniem 

kontynuowali flamandcy i holenderscy artyści. Szczególnie 

flamandzcy malarze w XVII w. uczynili sceny wyrywania 

zębów odrębnym tematem malarstwa rodzajowego. 

Gerrit van Honthorst na swoim obrazie z 1622 r. maluje 

dentystę wyrywającego ząb przy świetle świecy, a wokół 

nieszczęśnika z przerażoną twarzą stoją jego kompani. Na 

tym obrazie medyk i jego pomocnik są ubrani w szaty przypominające 

kuglarzy lub magików. Ale już inni artyści holenderscy 

przedstawiali takie sceny w charakterze wiejsko 

– rubasznym. Adriaen Van Ostade maluje wyrywanie zęba 

w wiejskim domu i tu wyrywający nie wygląda na medyka, 

a raczej na rzemieślnika. Jan Steen umieszcza swoją scenę 

wyrywania na wiejskim jarmarku, wyrywacz pozuje na medyka 

w czarnym kapeluszu z piórem i medalionem na szyi, 

pacjent siedzi przywiązany do krzesła, a medyk ze szczypcami 

w akcji, stoi za nim. Adriaen Brouver flamandzki malarz, 

prowadzący rubaszne życie, bywalec karczm, pijatyk 

i bijatyk, na jednym z obrazów przedstawia scenę przed 

wiejską chałupą, czy raczej karczmą. Wyrywacz zębów, 

ubrany na czerwono, wyrywa ząb z namaszczona twarzą, 

a wokół rozbawieni rubaszni gapie, patrzą na przywiązanego 

do krzesła pacjenta. Gerrit Dou na swoim obrazie pozwala 

nam zajrzeć przez okno do pokoju, w którym „dentysta” 

, jak przystało na medyka, ubrany na czarno bada stan 

uzębienia pacjenta. Nie odmiennie sceny te okraszone są 

atrybutami pseudo nauki, alchemii, szarlatanerii, powagi, 

której dodają sobie wyrywacze, żeby bronić się przed posądzeniem 

o kuglarstwo. Żeby zamknąć ten temat, przytoczę 

obraz z czasów nam bliskich… sir John Lavery, irlandzki 

artysta, maluje w 1929 r. portret dentysty, czy raczej portret 

pacjentki, chociaż ujętej od tyłu, to jednak ona przyciąga 

uwagę. Pełne skupienie, profesjonalizm, gabinet wyposażony 

nowocześnie, emanuje zaufanie do każdego ruchu 

dentysty. Sztuka dentystyczna rozwijała się tak jak i malarstwo… 

tylko stopień emocji pacjenta uległ wyciszeniu… a 

kuglarze i szarlatani? Odeszli w zapomnienie. 

Tekst i rysunek: Andrzej Sobczyk

NUMEROLOGIA 34 

UTALENTOWANA, ŻYWIOŁOWA I ELOKWENTNA 

Inteligentna, ambitna i z bogatą wyobraźnią. Mistrz 

syntezy i kreacji. Jej wrodzony wdzięk i wyrafinowanie 

sprawiają, że jest pożądana w każdym towarzystwie. 

Mnogość talentów powoduje, że Trójce ciężko jest wybrać 

właściwą drogę, a co dopiero dłużej na niej wytrwać. 

Trójka posiada wiele talentów i może bardzo wiele rzeczy 

wykreować, może wymyślać, ale niestety - patrząc na graficzny 

zapis Trójki - stanowi ona połowę ósemki, więc nie 

posiada siły na realizację swoich pomysłów. A zatem najlepiej 

będzie prosperować, gdy będzie sprzedawać ideę, 

myśl, koncept itd. 

Trójka schodzi na ten świat po to, by wyreżyserować lub 

też zainicjować jakieś rzeczy. Ona ma wpływać, odkrywać 

i tworzyć czy też reżyserować dany świat. Dlatego też ma 

tej kreatywności więcej. Poza tym, by Trójka mogła kreować 

i realizować się jest zazwyczaj wizualnie atrakcyjna – a to 

wszystko po to, by spełniać swoją życiową misję i wpływać 

na ludzi. 

Trójka posiada większy wpływ na osoby, jednak im więcej 

tych Trójek ma w swoim Pentagramie Urodzeniowym, 

to przeważnie posiada większy upór i bardziej jest zapatrzona 

w siebie. Przy wielu Trójkach w dacie urodzenia jest 

również ten aspekt, że może posiadać zbyt duże poczucie 

własnej wartości. Jest bardziej inicjatorem niż wykonawcą, 

więc wiele rzeczy może zaczynać, a gorzej będzie z doprowadzeniem 

ich do końca. Zatem Trójki powinny pracować 

nad koncentracją oraz silną wolą. 

Trójka potrzebuje widowni i aplauzu, więc doskonale realizuje 

się w aspektach twórczych i artystycznych. Dlatego 

też wiele rzeczy może robić na pokaz, gdzie będzie miała 

gwarancję, że ktoś to zauważy i oceni/ doceni. Dlatego takie 

sytuacje będą dla niej motorem do działania. 

W sensie zawodowym Trójka powinna budować swoje 

nazwisko, swoją markę. Nazwisko powinno występować w 

nazwie firmy, co zagwarantuje jej jakość. Jeśli praca nie stanowi 

dla niej źródła radości, to wówczas Trójka traci swoją 

radość i zapał, i dość szybko staje się leniwa i niesolidna. 

To mistrz syntezy, ale i zamieszania. Lubi się lansować, 

stwarzać pozory bogactwa, wpływowości. Czasami 

może zbyt wiele obiecywać, a jeśli posiada jeszcze w 

swoim Pentagramie Urodzeniowym kod 1/6 to niestety, 

będzie musiała tego słowa dotrzymywać. Dlatego czasami 

dobrze jest zejść na ziemię. 

Jeśli Trójka pojawia się w Podświadomości Ukrytej, to 

mamy do czynienia z aspektem świetnego syntetyzowania 

faktów. Trzeba jednak uważać, by nie zapędzić się 

w nadinterpretację. Trójka w tym miejscu pokazuje, że 

może się również aktywować gadulstwo. 

Z racji dużego i pojemnego serca wcale nie jest zobligowana 

do bycia tylko w jednym związku. A partnera 

musi być stać na luksusowe życie Trójki, więc byle kogo 

to ona sobie nie weźmie, tak jak i za nikogo nie będzie 

pracować. Oczywiście zadba należycie o rodzinę i dzieci, 

jednak, jeśli miałaby mieć partnera ciamajdę, to prędzej 

go pogoni, i znajdzie sobie pana, który będzie ją traktował 

jak księżniczkę. 

Mężczyzna z Trójką, to też „księciunio”, który z wyrachowania 

może wziąć sobie mniej atrakcyjną dziewczynę, 

by to ona za nim biegała i jemu służyła. On natomiast 

celowo będzie flirtować i uwodzić inne kobiety, by tamta 

miała się na baczności. 

Jeśli chodzi o rodziców - trójkowy rodzic niestety ma 

tendencję do nadmiernej pobłażliwości wobec swoich 

dzieci. Może się to brać stąd, że jego liczne obowiązki towarzyskie 

nie pozwalają mu w pełni oddać się życiu rodzinnemu. 

Jednak nie przeszkadza mu to w okazywaniu 

czułości i delikatności wobec najbliższych . 

W zdrowiu Trójka powinna dbać o profilaktykę, skórę, 

dobrej jakości jedzenie oraz odpowiednie dawkowanie 

lekarstw. 

Tekst: Eva Hejman-Lenga 

www.evahl.pl

REKLAMA 35

REKLAMA 

36

MASAŻ 

37 

Dobroczynny 

MASAŻ 

limfatyczny 

Czy wiecie, że w wyniku złego funkcjonowania układu 

limfatycznego w skórze i w tkance podskórnej gromadzi 

się niepotrzebny płyn śródtkankowy? Zastój limfy 

(innymi słowy mówiąc: chłonki), prowadzi do tego, 

że nasze kończyny stają się nabrzmiałe, pojawiają się 

zmiany skórne, zwłóknienia i stany zapalne. 

Zastój limfy jest bardzo niebezpieczny, w efekcie 

może spowodować obrzęk limfatyczny a od tego droga 

do niepełnosprawności nie jest daleka. 

Wrodzony obrzęk pojawia się rzadko. Jednak, aby nie 

doprowadzić do takiego stanu, warto wiedzieć co go może 

spowodować. 

Przyczyn jest sporo, są to między innymi: brak aktywności 

fizycznej, urazy mechaniczne jak złamania i zwichnięcia, 

zabiegi chirurgiczne, usuwanie nowotworów, radioterapia, 

infekcje bakteryjne jak paciorkowce, stany zapalne, schorzenia 

tkanki łącznej, przewlekła niewydolność żylna, czy 

choćby pasożyty. 

By uniknąć tego schorzenia, warto od czasu do czasu 

poddać się masażowi, który nazywany jest masażem limfatycznym 

– lub, jak mawiają niektórzy – limfatycznym drenażem. 

Ów drenaż ma spowodować wyprowadzenie chłonki – 

zbędnego płynu śródtkankowego – z części chorej poza 

ustrój. 

Zalecany masaż limfatyczny, jest masażem uciskowym, 

dzięki któremu usprawnia się krążenie limfy i płynów tkankowych 

w organizmie. 

Jest powszechnie wiadomym, że poprawia metabolizm, 

pobudza układ limfatyczny do prawidłowego działania i 

przyspiesza proces oczyszczania organizmu. 

Zabieg taki, aby był skuteczny, wykonywać trzeba profesjonalnie. 

Co ciekawe, nie masuje się węzłów chłonnych, tylko ich 

okolice ruchami przesuwającymi, przepychającymi i wyciskającymi. 

W trakcie zabiegu wykonuje się masaż: grzbietu, klatki 

piersiowej, brzucha, kończyn dolnych i górnych, karku 

i głowy, a także twarzy. Drenaż każdej z wymienionych 

części zaczyna się delikatnym głaskaniem, a kończy wyciskaniem, 

zawsze wzdłuż naczyń limfatycznych albo w kierunku 

najbliższych węzłów chłonnych. Wyjątek stanowią: 

twarz i szyja. 

A ponieważ drenaż ten odpowiada za oczyszczanie organizmu 

z toksyn i niedopuszczanie do odkładania się 

tkanki tłuszczowej, określa się go jako jeden z najlepszych, 

dzięki którym można zahamować rozwój cellulitu i stopniowo 

pozbywać się tej przypadłości. A to żmudny i długotrwały 

proces. Jednak, jak twierdzą ci, którzy skorzystali 

z takiego zabiegu – skutkuje rewelacyjnie. 

Drenaż limfatyczny nie przypomina tradycyjnego masażu. 

Jest zbawienny dla osób z zaburzeniami gospodarki 

wodnej w mięśniach, ze zmianami skórnymi, czy zapaleniem 

zatok. Pobudzając do pracy niektóre komórki w naszym 

ciele, polepsza ich odżywienie, przyspiesza też krążenie 

krwi i usprawnia pracę organów wewnętrznych. A to 

przecież bardzo ważne. 

Między innymi polecany jest młodym mamom, zwłaszcza 

kilka tygodni po porodzie, kiedy ich organizm jest osłabiony 

długim wysiłkiem i leżeniem. 

Jednakże mimo swojego rewelacyjnego działania drenaż 

limfatyczny nie może być wykonany u każdego. Istnieje 

bowiem szereg przeciwwskazań, które koniecznie 

trzeba wziąć pod uwagę. Należą do nich między innymi: 

ostre stany zapalne, zakrzepice, nowotwory, poważne 

problemy z sercem. 

Masaż limfatyczny może być wykonywany ręcznie, 

przez profesjonalnego masażystę, albo przy użyciu maszyny 

do sekwencyjnego masażu uciskowego. 

Jeśli chodzi o drenaż limfatyczny to jest to przyjemny 

zabieg, skutecznie oddziałujący na cały nasz organizm. 

Warto wiedzieć, że fizjologiczny przepływ chłonki 

wymaga powolnego, acz stanowczego tempa masażu, 

przy czym należy unikać nadmiernego rozgrzania tkanek. 

Większość naczyń limfatycznych, na które mamy wpływ 

podczas zabiegu znajduje się tuż pod skórą, i to właśnie 

dlatego drenaż ten wykonywany jest z umiarkowaną siłą. 

Początkowo masaż limfatyczny wykonywano tylko manualnie. 

Obecnie coraz bardziej popularne stają się zabiegi 

z użyciem urządzeń do masażu uciskowego (presoterapii). 

Masaż limfatyczny ręczny powinny wykonywać tylko 

i wyłącznie osoby doskonale przeszkolone, posiadające 

obszerną wiedzę z zakresu anatomii człowieka, a szczególnie 

układu żylnego i limfatycznego. 

Zabieg taki nie trwa długo i z całą pewnością warto z niego 

skorzystać. 

Tekst: Teresa Szczepanek

REKLAMA 

Chiflesy są bezglutenowe i bezpieczne 

dla konsumentów 

z nietolerancją glutenu i alergią na orzechy. 

Przekąska z owoców Plantain (banan warzywny) jest 

doskonałym źródłem wielu witamin (A,B6,C) i minerałów(potas, 

żelazo, magnes i fosfor), których nie dostarczą zwykłe banany. 

Wysoka zawartość potasu pomaga regulować pracę serca 

i ciśnienie krwi oraz niweluje negatywny wpływ sodu 

na nasz organizm. 

Zapraszamy do zapoznania się z naszym produktem na naszej 

stronie: www.chifles.pl 

Banana plantain - czyli banan, którego 

odmiany w Polsce jeszcze nie znamy 

Wszyscy wiemy jak wygląda tradycyjna odmiana banana, którą eksportują kraje 

położone w strefach tropikalnych. Banan taki charakteryzuje się najczęściej jasnym, 

żółtym kolorem i mierzy około kilkunastu centymetrów. Ta znana nam 

odmiana pozwala konsumentowi na przekonanie, że jest najpopularniejsza, a 

może nawet jedyna. Na szczęście tak nie jest. W wielu krajach, zwłaszcza Ameryki 

Południowej, uprawia się również inne odmiany, które wcale nie zostają w tyle za 

bananem zwyczajnym. Platan ma nie tylko inny kolor, wielkość i smak, ale również 

zupełnie inne właściwości. Pod zieloną, bardzo grubą skórą, znajdziemy tak samo 

wyglądający miąższ jaki występuje w znanej nam odmianie banana. Ale czy na 

pewno od razu możemy go zjeść? Ważna jest umiejętność rozróżniania platanów 

na poszczególne kolory ich skóry. Bardzo podobne procesy zachodzą z platanem. 

Na początku jest on zielony i zawiera wtedy bardzo dużo skrobi - nie możemy go 

zjeść na surowo. Więc w jaki sposób? Otóż mieszkańcy m.in. Ameryki Południowej 

znaleźli na to rozwiązanie. Zaczęli go smażyć, gotować na parze, piec. A co jeśli 

poczekamy i nie będziemy zrywać zielonego platana? Zmieni on kolor najpierw 

na żółty, a następnie na czarny. Jak możemy się domyślać skrobia zawarta 

początkowo w "zielonym" zacznie przemieniać się w cukry proste, czego objawem 

będzie znaczne pociemnienie jego wierzchniej warstwy. Powstały banan nie tylko 

jest bardzo słodki, ale również nadaje się do bezpośredniego spożycia. 

Najpopularniejszą metodą obróbki platana jest usmażenie go w nierafinowanym 

oleju palmowym. W odróżnieniu od oleju rafinowanego, ten nierafinowany 

kwalifikuje się do żywności prozdrowotnej, a jego spożycie może powodować zahamowanie 

bądź opóźnienie wielu chorób cywilizacyjnych. W Ekwadorze i Peru 

niezwykle popularną przekąską przygotowywaną z platana są Chiflesy, czyli bardzo 

drobno pokrojony platan, usmażony w nierafinowanym oleju palmowym. Wytworzony 

produkt nie tylko jest bardzo zdrowy, ale również smakuje wyśmienicie. 

Warto jest ponadto wspomnieć, że ze względu na początkową wysoką zawartość 

skrobi, platan często nazywany jest bananem warzywnym. Ma także dużą zawartość 

witaminy C i potasu, a jego wielkość znacznie przewyższa tradycyjnego banana. 

Obecnie platana możemy znaleźć w niewielu miejscach w Polsce. Miejmy 

nadzieje, że już niedługo ten niezwykły banan nie tylko będzie dostępny obywatelom 

dalekich zakątków świata, ale także nam Polakom, którzy dopiero dowiadują 

się o jego istnieniu. 

Tekst : Michał Boniecki 

38 

Adres redakcji 

Green Port Natura&Zdrowie 

miesięcznik 

ul. Matuszewska 20 

03-876 Warszawa 

redakcja@greenport.pl 

Redaktor naczelny 

Arkadiusz Wrzos 

Redaktor prowadzący 

Teresa Szczepanek 

Grafik designer 

Liliana Maria Soja 

Wydawca 

Greenport Team Sp. Z o.o. 

ul. Matuszewska 20 


Prezes 

Agnieszka Wójtowicz 

Biuro reklamy 

Sylwia Wilczyńska 

reklama@greenport.pl 

Drukarnia 

Polska Press Sp. z o.o. 

Drukarnia w Bydgoszczy 

ul. Grunwaldzka 229 

tel. 052-58-48-660 

Za treść ogłoszeń redakcja 

ponosi odpowiedzialność 

w granicach wskazanych w 

ust.2 art.42 ustawy Prawo 

prasowe. Rozpowszechnianie 

materiałów redakcyjnych 

bez zgody wydawcy 

jest zabronione. 

Zabroniona jest bezumowna 

sprzedaż gazety po cenie 

niższej od ceny detalicznej 

ustalonej przez wydawcę. 

Sprzedaż numerów aktualnych 

i archiwalnych po innej 

cenie jest nielegalna i grozi 

odpowiedzialnością karną. 

PRENUMERATA 

razem z wysyłką; 

6 numerów - 42 zł 

3 numery - 21 zł 

Green Port Team sp. z o.o. 

ul. Matuszewska 20, 


nr konta mBank 

88 1140 2105 0000 

3087 9300 1001 

w tytule przelewu podaj 

dane adresowe 

i opis zamówienia, 

możliwe również 

wysłanie starych 

numerów 

hurt@greenport24.pl 

tel: 22 618-38-34

luty 

cena 4 zł w tym 8% VAT 

39 

ISSN 2544-4107 

Nr indeksu: 419427 

Nr gazety 05 

NATURA&ZDROWIE 

02 

2018 

REKLAMA 

ABC 

Medytacji 

str 6 

Larwoterapia 

str 7 

Zalety 

Ajurwedy 

Lato 

W oczekiwaniu 

na wiosnę 

Ziołowy 

horoskop 

str 7 

W kolejnym, 

LUTOWYM 

numerze m.in.: 

ABC 

Medytacji 

Larwoterapia 

Zalety 

Ajurwedy 

O tarczycy 

inaczej 

Tajemniczy 

turkus 

Historia 

medycyny 

Ziołowy 

horoskop 

Znajdziesz nas 

w kioskach, 

salonach 

prasowych 

i sklepach 

zielarskich. 

str 25 

O tarczycy 

inaczej 

str 17 

Tajemniczy 

turkus 

str 10-11 

Historia 

medycyny 

str 7 

Czasopismo Green Port NATURA & ZDROWIE 

dostępne w sieci sklepów firmowych Green Port 

NATURA & ZDROWIE oraz w sklepach partnerskich 

na terenie całego kraju. Szukaj również w sieci 

dystrybucyjnej RUCH 

Warszawa, Centrum Green Port Natura i Zdrowie, al. KEN 15 

Warszawa, Centrum Green Port Natura i Zdrowie, Hala Kopińska 1p, 

ul. Grzymały Sokołowskiego 2 

Białogard, Filiżanka, ul. Lindego 22 

Biłgoraj, DiM, ul. Komorowskiego 3/2 

Biała Podlaska, Sklep Zielarsko-Medyczny URTICA, ul. Terebelska 60 B 

Bielsko-Biała, Sklep Ekologiczny Siła Natury, ul. Mickiewicza 42 

Biłgoraj, DIM Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Komorowskiego 3/2 

Brzeszcze, Sklep Zielarsko-Medyczny „Ziołowa Apteka”, ul. Dworcowa 32 

Chełm, Amarantus, ul. Popiełuszki 5 

Cieszyn, Strefa KOS-MED, ul. Mennicza 9 

Elbląg, MID, ul. Pomorska 9a 

Gdynia, Zioła, ul. Słoneczna 2, paw. 11 

Gorlice, Stara Zielarnia, ul. Stawiska 8 

Grzudziądz, HERBALEK-ADONIS, ul. Toruńska 10 

Katowice, AlEko Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Grażyńskiego 13a 

Kielce, Ziołowa APTECZKA, ul. Sikorskiego 3 

Kielce, Ziołowa APTECZKA, D.H. Kaufland 

Legnica, Sfera Zdrowia, ul. Szkolna 1 

Leżajsk, Eko Sklep, Pl. Dworcowy 1 

Lublin, Sklep Zielarsko-Medyczny Zdrowie, ul. Biernackiego 12/19 

Łochów, Spiżarnia Zdrowia, Al. Łochowska 75 

Łódź, F.H.U. Remedium, ul. Ćwiklińskiej 22 

Łódź, Gakama, ul. Skupiona 1 (obok zajezdni Kurczaki) 

Łódź, INTER-FOOD, ul. Cieszyńska 10 

Olsztyn, EkoSklep Andrzej Sierzputowski, ul. Ratuszowa 7 

Opole Lubelskie, Mamavital, ul. Fabryczna 191 

Opole, Moc Natury, ul. Niemodlińska 21 

Ostrołęka, Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Fieldorfa-Nila 12/43 

Ostrów Wielkopolski, Sklep zielarsko-medyczny "Ziółko", ul. Wrocławska 21 

Pawłowice, Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Górnicza 15 

Płock, Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Bielska 43 

Poznań, Zielarnia Polna, ul. Polna 6/1 

Skarżysko-Kamienna, Ziołowa APTECZKA, ul. Metalowców 1 

Sochaczew, Zielarnia, ul. Warszawska 17 

Szczecin, Zielarz Polski, ul. Budziszyńska 36 (nowy punkt) 

Szczecin, Dary Zdrowia, ul. Bohaterów Warszawy 40/1b2 

Świebodzin, BioLife, ul. Wałowa 13 

Warszawa, Almir, ul. Rembielińska 12 

Warszawa, Argani NATURA I ZDROWIE, ul. Kuflewska 6 

Warszawa, Sklep Ekologiczny Trawa, Pl. Mirowski 1 

Warszawa, Sklep Zielarski, ul. Pożaryskiego 24 a 

Warszawa, Sklep Zielarsko-Medyczny s. c., ul. Broniewskiego 85 

Warszawa, Spiżarnia Zdrowia, ul. Składkowskiego 4 

Warszawa, Zielarnia, Al. Jerozolimskie 179, lok. 1/2 

Wołomin, Zdrowy Sklep, ul, Legionów 30 

Zielona Góra, Zielarnia Agata Siwińska, ul. Drzewna 10 

Żywiec, Ekoidea, ul. Komorowskich 29 

www.zdrowoodlotowo.pl 

www.ekoidea.sklep.pl 

Prowadzisz lub chcesz otworzyć sklep zielarsko-medyczny, ekologiczny, poradnie z naturalnymi produktami i poradami? 

Chcesz dystrybuować nasze Czasopismo 

ZGŁOŚ SIĘ DO NAS I PRZYŁĄCZ – RAZEM MOŻEMY WIĘCEJ! 

GreenPort24 - Hurtownia kosmetyków naturalnych, Numer telefonu: 22 618-38-34 / 730-007-872, E-mail: hurt@greenport24.pl 

www.greenport24.pl / www.greenport.pl / www.greenportmarket.pl

GP styczeń cały

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?