You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Libër mësuesi<br />
Libër për mësuesin<br />
“Gjuha shqipe 5”<br />
Përgatitur nga:<br />
Brisida Çekrezi<br />
Ilda Alushaj<br />
Artan Xhaferaj<br />
Botime shkollore Albas<br />
1
Metoda<br />
Botues:<br />
Latif AJRULLAI<br />
Rita PETRO<br />
Redaktore:<br />
Natasha PEPIVANI<br />
Redaktore letrare:<br />
Jorina KRYEZIU<br />
Arti grafik:<br />
Ledia KOSTANDINI<br />
Eva KUKALESHI<br />
© Albas, Tiranë 2008<br />
Ribotim, 2009, 2010<br />
Të gjitha të drejtat janë të rezervuara<br />
2<br />
Shtëpia Botuese Albas<br />
Në Tiranë: Rr. Budi, Pall. “Clasic Construction”, zyra nr. 2<br />
Tel/Fax: ++ 355 4 2379184<br />
e-mail: albas_tr@yahoo.com<br />
Në Tetovë: Rr.Ilindenit, nr.105<br />
Tel: 044 344047<br />
e-mail: albas_te@yahoo.com<br />
Në Prishtinë: Rr.Eqrem Çabej, nr.47<br />
Tel: 038 5457139<br />
e-mail: albas_pr@yahoo.com
Metodë:<br />
tërësia e mënyrave dhe mjeteve që përdoren për të shpjeguar diçka<br />
1. - Mendo-Çifto-Shkëmbe<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Mendo-Çifto-Shkëmbe është një metodë diskutimi, e cila mund të përdoret si një<br />
aktivitet para leximit, për të zgjidhur një problem ose si një aktivitet shoqërues. Çdo<br />
nxënës shndërrohet në një pjesëmarrës aktiv.<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Fillo me sugjerimin e një teme ose duke bërë një pyetje.<br />
2. Kërkoju nxënësve të mendojnë për pak minuta për përgjigjen e tyre.<br />
3. Ndaji nxënësit në çifte dhe kërkoju atyre të diskutojnë idetë e tyre.<br />
4. Në përfundim nxënësit rikthehen së bashku dhe ndajnë idetë e tyre.<br />
Varianti i kësaj metode- Shkruaj – Çifto - Shkëmbe<br />
Në këtë variant, nxënësit fi llimisht shkruajnë mendimet e tyre para se të ndahen në çifte<br />
dhe të shkëmbejnë idetë e tyre.<br />
2. - Shënimet<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Shënimet përdoren për të dalluar pjesë të një teksti, të cilave nxënësit duan t’u rikthehen.<br />
Këto pjesë mund të jenë të vështira dhe mund të kërkojnë sqarim të mëtejshëm ose<br />
përcjellin një mesazh të fortë, të cilin nxënësit duan ta diskutojnë ose t’ua bëjnë të<br />
njohur edhe të tjerëve. Këto pika ndalimi mund të përdoren për të nxitur diskutime ose<br />
për të frymëzuar të shkruarin.<br />
Procedura e metodës:<br />
Për tekst artistik ose narrativ:<br />
Nxënësit duhet të lexojnë një tekst letrar në mënyrë të pavarur dhe të mbajnë shënime<br />
të shkurtra në ato pjesë të tekstit për të cilat duan të fl asin. Këto mund të jenë pjesë për<br />
të cilat atyre u kanë lindur pyetje ose fragmente që u pëlqejnë, si p.sh., ndonjë pjesë<br />
humoristike ose një përshkrim i bukur.<br />
- Ndaji nxënësit në çifte dhe kërkoju të shkëmbejnë tekstet ku kanë mbajtur shënimet.<br />
- Kërkoju të diskutojnë në dyshe pse i kanë dalluar ato pjesë.<br />
- Fillo diskutimin me të gjithë nxënësit për pjesët e zgjedhura.<br />
- Ndaj tabelën në dy pjesë dhe shëno pjesët që kanë kërkuar sqarime dhe pjesët që u<br />
kanë pëlqyer.<br />
Për tekste informative/shpjeguese:<br />
Nxënësit lexojnë një tekst informativ, shkencor në mënyrë të pavarur dhe mbajnë<br />
shënime në pika për të cilat ata duan të fl asin. Këto mund të jenë pjesë të cilat ata<br />
i kuptojnë dhe mund t’i shpjegojnë, pjesë të cilat kërkojnë sqarime të mëtejshme.<br />
Nëpërmjet shënimeve nxënësit mund të shtojnë informacionin krahas atij të tekstit.<br />
3
Metoda<br />
P.sh., mund të shtojnë ilustrime, diagrame, shembuj nga përvoja e tyre personale ose<br />
të ripërkufizojnë idetë e autorit.<br />
- Ndaji nxënësit në çifte dhe kërkoju të shkëmbejnë tekstet ku kanë mbajtur shënimet.<br />
- Kërkoju të diskutojnë në dyshe pse i kanë dalluar ato pjesë.<br />
- Fillo diskutimin për shënimet që kanë bërë, duke përfshirë pyetjet dhe shtesat që i<br />
kanë bërë tekstit. Kërkoju nxënësve të japin arsyet se pse kanë zgjedhur ato pjesë.<br />
3. - Mendo me zë të lartë<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Kjo metodë i ndihmon nxënësit të kuptojnë procesin mendor që përdoret nga lexuesi<br />
për të nxjerrë informacionin ose idetë e tekstit. Mësuesi fut në përdorim këtë metodë<br />
në momentin kur nxënësi lexon një fragment me zë të lartë. Kjo nxjerr në pah se cilën<br />
aftësi të të lexuarit lexuesi mendon, ndërsa lexon.<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Shpjegoju nxënësve se të lexuarit është një proces që përfshin të menduarit dhe të<br />
kuptuarit e asaj që lexohet.<br />
2. Përzgjidh një pjesë nga teksti për ta lexuar me zë të lartë, e cila mund të jetë e<br />
vështirë për t’u kuptuar prej tyre, pasi ka shumë fjalë të panjohura, një përshkrim të<br />
paqartë ose një shpjegim konfuz ( të ngatërruar).<br />
3. Drejtoju pyetjet paraprake për të demonstruar metodën që do t’ju tregojë se çfarë<br />
duhet të mendojnë gjatë leximit të pjesës,<br />
4. Nxënësit duhet të lexojnë në heshtje, ndërsa mësuesi/ja lexon me zë të lartë.<br />
5. Ndrysho tonin e zërit në mënyrë që nxënësit të kuptojnë diferencën ndërmjet teksti<br />
dhe se çfarë po mendon ti.<br />
6. Disa kërkesa për këtë metodë përfshijnë:<br />
Të bërit parashikime, përshkrimi i pikturave që shikon, krijimi i analogjive, evidentimi i<br />
pengesave dhe gjetja e zgjidhjeve.<br />
7. Pas trajtimit të kësaj metode, jepu mundësi nxënësve të praktikojnë këtë metodë në<br />
mënyrë të pavarur në çifte ose në grupe të vogla.<br />
4. - Fytyra e tregimit<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Fytyra e tregimit është një grafik organizues, i cili ndihmon nxënësit të kuptojnë tekstin<br />
narrativ (tregimtar). Ai funksionon si një hartë e tregimit, duke i lejuar nxënësit të fiksojnë<br />
pjesë përbërëse të rëndësishme të një teksti, si: vendi i ngjarjes, personazhet kryesore,<br />
problemet, ngjarjet dhe përfundimi.<br />
4
Procedura e metodës:<br />
Metoda<br />
1. Shiko së bashku me nxënësit grafikun Fytyra e tregimit para se të lexosh tekstin.<br />
2. Kërkoju nxënësve të gjejnë në tekst informacione për vendin e kohën e ngjarjes,<br />
personazhet kryesore, problemet, ngjarjet dhe përfundimi.<br />
3. Kërkoju nxënësve të lexojnë tekstin dhe të plotësojnë Fytyrën e tregimit individualisht<br />
ose në grupe të vogla. Fytyra e tregimit mund të plotësohet gjatë tregimit ose pas<br />
mbarimit të tij.<br />
Vendi dhe koha e ngjarjes<br />
Personazhet kryesore<br />
Problemi<br />
Ngjarjet<br />
1<br />
2 3 4<br />
5. - Nënvizim përzgjedhës<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Nënvizimi përzgjedhës si një metodë studimi e ndihmon nxënësin të kuptojë se çfarë ka<br />
dashur të thotë autori dhe të organizojë informacionin e tekstit.<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Shpjegoju nxënësve që, në qoftë se përdoren në mënyrë të përzgjedhur, nënvizimi<br />
i pjesëve dhe marrja e shënimeve anash tekstit, të ndihmojnë për të kuptuar një tekst.<br />
Shpjegoju që nënvizimi është një mënyrë e organizimit të informacionit në tekst.<br />
2. Në fillim lexo pjesën, pastaj rilexoje dhe fillo nënvizimet, jo të të gjithë fjalisë, por të<br />
fjalëve dhe fjalive që japin idetë kyç. Shënoji idetë kyç me numra dhe shkruaj anash<br />
disa tituj të shkurtër për çdo pjesë.<br />
3. Nënvizo idetë kryesore dhe detajet me ngjyra të ndryshme.<br />
4. Kur pikat kryesore nuk vihen re në tekst, atëherë krijoji vetë dhe shënoji në anë të<br />
tregimit.<br />
5
Metoda<br />
6. - Testet e parashikimit<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Testet e parashikimit mund të përdoren për të aktivizuar ose testuar njohuritë që nxënësi<br />
ka marrë për një etapë të caktuar në mënyrë që të evidentohen njohuritë që nxënësi<br />
ka fituar sipas objektivave të parashikuar. Këto teste promovojnë leximin aktiv dhe<br />
mendimin kritik.<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Identifiko konceptet kryesore që nxënësi duhet të fitojë nëpërmjet leximit.<br />
2. Zgjidh alternativa se si këto koncepte mund të mbështesin ose sfidojnë atë që<br />
besojnë nxënësit.<br />
3. Formulo 4-6 kërkesa mbi një temë për të cilën nxënësit mund të kenë njohuri ose<br />
informacion të mëparshëm. Nxirr pikat e rëndësishme, konceptet kryesore, idetë<br />
kundërshtuese dhe keqkuptimet. Mos përfshi formulime të thjeshta, të cilat mund t’u<br />
përgjigjen thjesht me po ose jo.<br />
4. Shpërndajua testet nxënësve. Lëri ata të reagojnë ndaj çdo formulimi, duke formuar<br />
përgjigjen e tyre dhe duke u përgatitur të mbrojnë opinionin e tyre.<br />
5. Diskutoji këto formulime në klase. Pyet se sa ranë dakord ose jo me çdo formulim.<br />
Nxënësit që kanë pikëpamje të ndryshme duhet të argumentojnë zgjedhjet ose përgjigjet<br />
e tyre.<br />
6. Lejoji nxënësit të lexojnë tekstin e zgjedhur në mënyrë që të gjejnë prova mbështetëse<br />
ose kundërshtuese për përgjigjet e tyre. Nxënësit mund të konfirmojnë përgjigjet e tyre<br />
fillestare, të rimendojnë përgjigjet e tyre në qoftë se është e nevojshme dhe të shtojnë<br />
ndonjë informacion.<br />
7. Diskuto me klasën se çfarë mësuan nga leximi.<br />
7. - Grafikët organizues<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Grafikët organizues paraqesin informacion pamor të qartë dhe të kuptueshëm.<br />
Qëllimi nuk është thjesht paraqitja e përmbajtjes së informacionit, por krijimi i një lidhjeje<br />
midis ideve. Ato i ndihmojnë nxënësit të tregojnë dhe rikujtojnë informacionin që kanë<br />
në dorë si dhe në kuptimin e asaj që lexojnë.<br />
6<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Shpjegoju nxënësve qëllimin dhe dobinë e përdorimit të grafikëve organizues.<br />
Tregoju nxënësve se, duke përdorur një grafik organizues, ata mund të shtojnë aftësitë<br />
e tyre shprehëse dhe të të mbajturit mend.<br />
2. Shpjegoju konkretisht një grafik organizues.<br />
3. Shpjegohu dhe modelo se si të përdorin një grafik organizues me informacionin të<br />
njohur, pastaj me informacionin e ri.
Metoda<br />
4. Caktoji nxënësit në grup të plotësojnë një grafik organizues me informacione të<br />
njohura, përpara se ta zbatojnë me informacione të reja.<br />
5. Kërko opinionin e nxënësve se çfarë u pëlqen nga grafiku dhe si mund ta përdorin<br />
për qëllime të tjera.<br />
6. Krijoju mundësi nxënësve të përdorin grafikun organizues.<br />
7. Inkurajoji nxënësit të ndërtojnë grafikët e tyre organizues.<br />
8. - Fjalët e reja<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Kjo metodë përdoret zakonisht para leximit. Ajo i njeh nxënësit me fjalët kyç, duke i<br />
lejuar të kenë njohuri paraprake për temën. Nxënësve u kërkohet t’i ndajnë fjalët sipas<br />
kategorive, duke justifikuar veprimin e tyre ne bazë të njohurive të mëparshme. Kjo<br />
metodë funksionon më mirë me tekst joartistik.<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Në tabelën e zezë, shkruaji 6-10 fjalë të reja ose të pazakonta nga teksti, duke i<br />
shpërndarë fjalët rreth titullit të tregimit.<br />
2. Lexo me zë të lartë së bashku me nxënësit çdo fjalë.<br />
3. Kërkoju nxënësve të punojnë në grupe. Nxënësit duhet të klasifikojnë fjalët në grupe<br />
duke argumentuar pse disa fjalë shkojnë së bashku.<br />
4. Kërkoju nxënësve të shkëmbejnë grupimet e tyre të fjalëve dhe arsyetimin me<br />
klasën.<br />
5. Kërkoju nxënësve të bëjnë parashikime se për çfarë mund të bëjë fjalë teksti bazuar<br />
në fjalët e reja.<br />
6. Nxënësit duhet ta lexojnë tekstin me zë të ulët. Kërkoju të konfirmojnë ose të<br />
mendojnë parashikimet e tyre tashmë në bazë të asaj që kanë lexuar.<br />
9.- Lexo-Çifto- Shkëmbe<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Metoda e leximit, Lexo-Çifto- Shkëmbe, është e bazuar në idenë që lexuesi përmbledh<br />
dhe qartëson më lehtësisht me mbështetjen e shokut. Përmbledhja i ndihmon nxënësit<br />
të tregojnë kuptimin e mirëfilltë të tekstit, dhe qartësimi i ndihmon të pyesin dhe t’u<br />
përgjigjen pyetjeve mbi tekstin.<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Zgjidh një tekst për nivelin e nxënësve. Ndaje tekstin në pjesë dhe shëno vendet ku<br />
nxënësit do të ndalojnë për diskutime. Shpërndajua tekstin nxënësve.<br />
2. Ndaji nxënësit në çifte. Cakto një nxënës në çdo çift të jetë përmbledhësi dhe tjetri<br />
të jetë sqaruesi.<br />
3. Modelo procedurën me pjesën e parë të tekstit, duke marrë si partnerin tënd një<br />
nxënës të mirë. Nxënësit lexojnë një pjesë të tekstit me zë të ulët dhe pastaj ndalojnë<br />
të përmbledhin e të sqarojnë. Përmbledhësi ripërkufizon idetë e rëndësishme shkurt,<br />
ndërkohë që sqaruesi dëgjon dhe pyet (bën pyetje sqaruese). Pastaj sqaruesi shton<br />
7
Metoda<br />
informacion të rëndësishëm që mund të jetë harruar.<br />
4. Kërkoju çifteve të nxënësve të lexojnë dhe të ndalojnë, të përmbledhin dhe të<br />
sqarojnë. Pasi diskutuhen disa pjesë, nxënësit duhet të ndërrojnë rolet. Kjo procedurë<br />
duhet të vazhdojnë derisa të përfundojë teksti.<br />
5. Nxënësit duhet të vizatojnë diagrame ose të përmbledhin pasazhe të tëra në grup<br />
ose individualisht të demonstrojnë kuptimin e tërë tekstit.<br />
10. - Marrëdhënia Pyetje - Përgjigje<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Metoda pyetje - përgjigje është e bazuar në idenë që nxënësit t’u përgjigjen pyetjeve<br />
të ngritura në tekst. Përgjigjet që nxënësi mund të marrë në tekst janë të niveleve të<br />
ndryshme:<br />
1) lexuesi i dallon lehtësisht ne tekst,<br />
2) lexuesi i kërkon përgjigjet dhe më në fund i gjen me mend,<br />
3) autori dhe lexuesi japin informacion që e drejtojnë lexuesin te përgjigja,<br />
4) lexuesi i nxjerr përgjigjet në bazë të njohurive dhe përvojave personale.<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Zgjidh një tekst në nivelin e leximit të pavarur të nxënësve, jepua atyre dhe shoqëroje<br />
me një sërë pyetjesh. Kërkoju nxënësve të lexojnë tekstin me zë të ulet.<br />
2. Lexo me zë të lartë pyetjen e parë dhe përcakto se cilin nga 4 tipat e përgjigjeve<br />
kërkon. Më pas përgjigjju pyetjes.<br />
3. Vazhdo të lexosh, identifiko dhe përgjigjju pyetjeve, derisa të identifikosh të katër<br />
nivelet e përgjigjeve.<br />
4. Zgjidh një tekst tjetër në nivelin e leximit të pavarur të nxënësve, jepua atyre dhe<br />
shoqëroje me pyetje dhe përgjigje të përgatitura më parë. Cakto partnerët dhe ndërto<br />
çifte të lexojnë tekstin.<br />
5. Kërkoju çifteve të gjejnë marrëdhënien pyetje-përgjigje për çdo pyetje të ngritur.<br />
6. Diskuto marrëdhëniet pyetje-përgjigjem dhe korrigjo çdo keqkuptim.<br />
7. Kërkoju nxënësve të përsërisin procesin me partnerë të ndryshëm ose<br />
individualisht.<br />
8. Zgjidh një tekst tjetër në nivelin e leximit të pavarur të nxënësve një ditë tjetër. Jepua<br />
atyre ta lexojnë.<br />
9. Cakto partnerë dhe udhëzoji çiftet të krijojnë një pyetje për secilën nga 4 nivelet e<br />
mësipërme.<br />
10. Kërkoju nxënësve të ndërrojnë pyetjet e tyre, të identifikojnë marrëdhënien pyetjepërgjigje<br />
dhe të shkruajnë përgjigjen.<br />
11. Metodën pyetje-përgjigje zbatoje në një tekst me variacion pyetjesh.<br />
8
w<br />
Metoda<br />
Marrëdhënia pyetje- përgjigje-(Vizuale)<br />
Niveli I<br />
Ku është përgjigja?<br />
Përgjigja është KËTU<br />
Teksti<br />
Përgjigjja është<br />
në tekst<br />
Niveli II<br />
Ku është përgjigja?<br />
Mendo dhe Kërko<br />
Teksti<br />
Ideja është në<br />
tekst, por duhet të<br />
mendohem që të<br />
përgjigjem<br />
Niveli III<br />
Ku është përgjigja?<br />
Lexuesi dhe autori<br />
w<br />
Kisha informacione<br />
për ketë dhe autori<br />
me dha me shume<br />
informacion. Ky<br />
kombinim me çoi te<br />
përgjigjja.<br />
Niveli IV<br />
Ku është përgjigja?<br />
Te njohuritë e mia<br />
Përgjigjja ishte në<br />
kokën time.<br />
11. - Kërkesa<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Metoda e kërkesës bazohet tek ideja që lexuesi duhet të formulojë pyetje informuese në<br />
mënyrë që të kuptojë diçka të re. Kërkesa është e rekomanduar për lexuesit më të dobët, sepse<br />
përfshin një pjesë të shkurtër teksti, grupe të vogla dhe model mbështetëse mësimdhënieje.<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Zgjidh një tekst në nivelin e leximit të nxënësve, kërkoju atyre të lexojnë paragrafin e<br />
parë ose disa paragrafë në heshtje.<br />
2. Formulo pyetje dhe drejtojua nxënësve në bazë të paragrafit të leximit. Kërkoju të<br />
përgjigjen pa u konsultuar me tekstin. Me pas lejoji t’i referohen tekstit për pyetjet që<br />
9
Metoda<br />
nuk mundën t’u përgjigjen në mënyrë të pavarur.<br />
3. Me pas, kërkoju nxënësve të lexojnë grupin tjetër të paragrafëve, ndërto pyetje dhe<br />
pyet nxënësit në bazë të paragrafit të leximit. Kërkoju të përgjigjen pa u konsultuar me<br />
tekstin. Më pas lejoji t’i referohen tekstit për pyetjet që nuk munden t’u përgjigjen në<br />
mënyrë të pavarur.<br />
4. Kërkoju nxënësve të vazhdojnë të lexojnë dhe t’u përgjigjen pyetjeve derisa të<br />
punojnë në mënyrë të pavarur.<br />
12. - Përmbledhja në grup<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Përmbledhja është e vështirë, prandaj nxënësve duhet t’u tregohen një sërë mënyrash<br />
që të perfeksionojnë aftësitë e tyre për ta realizuar këtë. Rregulla, modele, grafikët<br />
organizues dhe bashkëpunimi janë të gjitha efektive. Metoda e përmbledhjes në grup i<br />
lejon nxënësit të ndajnë një tekst në pjesë të menaxhueshme dhe të mësojnë nga njëri<br />
tjetri pas çdo procesi përmbledhës.<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Zgjidh dhe shkruaj një tekst informues në nivelin e nxënësit, i cili ka katër nënçështje<br />
në të. Shpërndaje tekstin dhe kërkoju nxënësve ta lexojnë.<br />
2. Kërkoju nxënësve të ndajnë një copë letër në 4 pjesë, bëj të njëjtën gjë në tabele si<br />
model dhe për të treguar punën që do të bëjnë nxënësit.<br />
3. Vendos titullin e çdo nënçështjeje në secilin kuadrat të tabelës dhe thuaju nxënësve<br />
të bëjnë të njëjtën gjë në letër.<br />
4. Ndaje klasën në 4 grupe dhe caktoji çdo grupi një pjesë nga teksti për ta rilexuar<br />
dhe përmbledhur. Përmbledhjen ta shkruajë prapa fletës së ndarë në 4 pjesë. Nxënësit<br />
duhet të inkurajohen për të bashkëpunuar.<br />
5. Kërkoju nxënësve të shkruajnë në kuadratin përkatës të letrave të tyre përmbledhjen<br />
e grupit. Kërkoji çdo grupi t’i paraqesë përmbledhjen e tij pjesës tjetër të klasës.<br />
6. Nxënësit duhet të plotësojnë kuadratet e tjera me përmbledhjet e grupeve të tjera.<br />
13. - Përmbledhja bashkëpunuese<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Zgjidh një tekst në nivelin e leximit të nxënësve dhe kërkoju ta lexojnë dhe ta<br />
përmbledhin atë. Në qoftë se është e nevojshme, limito numrin e fjalive që duhet të<br />
përdorin nxënësit.<br />
2. Krijo grupe prej 4-5 vetash dhe udhëzo çdo pjesëtar të grupit të lexojë përmbledhjen<br />
me zë të lartë, ndërkohë që pjesëtarët e tjerë të grupit shënojnë pjesët e përmbledhjes<br />
së tyre, të cilat janë të ngjashme me përmbledhjen e lexuar. Vazhdohet kështu derisa<br />
çdo pjesëtar i grupit ta ketë lexuar përmbledhjen e tij.<br />
3. Kërkoji çdo nxënësi të zbulojë ndonjë temë të përmbledhjes që nuk është nënvizuar<br />
10
Metoda<br />
dhe të shikojë mos është ndonjë pikë kyç.<br />
4. Kërkoji çdo grupi të bëjë një listë bashkëpunuese me pika kyç të përmbledhjes.<br />
5. Udhëzo çdo nxënës të rishkruajë përmbledhjen e bazuar në listën bashkëpunuese. Në<br />
qoftë se është e përshtatshme kufizo numrin e fjalive qe mund të përdorin nxënësit.<br />
6. Jepu nxënësve kohë të shkëmbejnë përmbledhjet e rishkruara dhe të diskutojnë<br />
përmirësimet e bazuara në bashkëpunim.<br />
14. - Shkrimi biografik (autobiografik)<br />
Vështrim i përgjithshëm mbi metodën<br />
Metoda e shkrimit të biografisë përdor modele, të cilat lejojnë lexuesin të mësojë për<br />
jetën e një personi ose jetën dhe veprën artistike të një krijuesi, personaliteti, të një<br />
personazhi etj. Mësuesit duhet t’i drejtojnë fillimisht nxënësit të shkruajnë biografinë të<br />
bazuara në të dhënat e tyre para se t’u kërkojë të shkruajnë biografinë të bazuar në<br />
personazhet e tregimit.<br />
Procedura e metodës:<br />
1. Zgjidh një tekst artistik ose biografik në nivelin e leximit të pavarur të nxënësve.<br />
Kërkoju nxënësve ta lexojnë tekstin individualisht ose në grup.<br />
2. Tregoju ose shpërndaju formulën e shkrimit të biografisë. Bëj një model të saj, nëse<br />
nxënësit janë të paqartë.<br />
3. Kërkoju nxënësve të shkruajnë për jetën e personazheve të tekstit. Kërkoju nxënësve<br />
të shkëmbejnë krijimet e tyre dhe të ndihmojnë njëri-tjetrin të përmirësojnë ndonjë pjesë<br />
të pambaruar.<br />
4. Kërkoju nxënësve të rimendojnë dhe të ilustrojnë shkrimin biografik me foto, ilustrime,<br />
faksimile, dokumente etj.<br />
5. Shkëmbe dhe/ose tregojua shkrimet klasës.<br />
Formula e shkrimit biografik<br />
1: Emri<br />
2: Katër karakteristika që dallojnë personazhin (zakonisht mbiemra)<br />
3: Të afërmit (vëllai..., motra... etj.)<br />
4: Vendbanimi në (qytet/shtet)<br />
5: I dashur me (tri gjëra ose njerëz)<br />
6: Çfarë ndien (tre emra ose fjali)<br />
7: Kush ka nevojë (tri fjali)<br />
8: Nga se ka frikë (tri emra)<br />
9: Çfarë kërkon të arrijë (tri fjalë ose fjali)<br />
11
Emri..................................<br />
Data.............................<br />
Grafiku organizues 1<br />
Rrjedha e ngjarjes<br />
Shkruaj temën. Listo ngjarjet sipas kohës kur kanë ndodhur.<br />
Tema:<br />
Vëllai i vogël<br />
Babai hyn në shtëpi.<br />
Puth vajzën e vogël.<br />
Babai pyet fëmijët nëse i kanë bërë mësimet.<br />
Djali kafshon thonjtë.<br />
Nëna hedh supën në pjata.<br />
Djali nuk ha.<br />
Nëna hedh supën në pjata.<br />
Djali nuk ha.<br />
Nëna pyet djalin.<br />
Motra e vogël tregon shkakun.<br />
Djali kërcënon motrën.<br />
Babai pyet djalin.<br />
Vëllai i vogël do që Mira të presë flokët.<br />
Vëllai i vogël po qan.<br />
Mira rri e heshtur.<br />
12
Metoda<br />
Emri.................................. Data.............................<br />
Grafiku organizues 2<br />
Porta e kopshtit<br />
Shto detajet në secilën pjesë të dërrasave.<br />
Tema<br />
Pikat e planit.<br />
13
Emri.................................. Data.............................<br />
Grafiku organizues 3<br />
Harta merimangë<br />
Shkruaj përemra për çdo lloj, rolin në fjali dhe jep shembuj.<br />
cilët janë<br />
cilët janë<br />
përemer lidhor<br />
roli në fjali<br />
roli në fjali<br />
shembuj<br />
pytës<br />
shembuj<br />
Tema:<br />
Llojet e përemrave<br />
përemër I pacaktuar<br />
cilët<br />
roli në fjali<br />
përemër<br />
cilët<br />
roli në fjali<br />
shembuj<br />
shembuj<br />
14
Metoda<br />
Emri..................................<br />
Data.............................<br />
Harta e ngjarjes 1<br />
Shkruani në secilën ndarje<br />
Koha:<br />
Festa e Karnavaleve<br />
Vendi:<br />
Një fshat në malet e Bergamos<br />
Personazhet:<br />
Arlekinoja, mamaja, shokët e Arlekinos<br />
Problemi:<br />
Arlekinoja nuk do të shkonte në festë.<br />
Ai ishte i varfër dhe s’kishte se çfarë të vishte.<br />
Ngjarjet:<br />
Shokët e tij i dhuruan nga një copë që u kishte mbetur nga<br />
kostumi i tyre.<br />
Nëna i qepi kostumin.<br />
Zgjidhja:<br />
Ditën e karnavaleve Arlekinoja doli nga shtëpia me kostumin e tij që ishte një<br />
vepër dashurie, më i bukuri, më origjinali.<br />
15
Metoda<br />
Emri..................................<br />
Data.............................<br />
Harta e ngjarjes 2<br />
Shkruani në secilën ndarje<br />
Tema:<br />
Fati do kapur prej flokësh<br />
Ku:<br />
Kur:<br />
Në një mbretëri.<br />
Një herë e një kohë<br />
koha<br />
vendi<br />
të papërcaktuar<br />
Personazhët kryesorë:<br />
vajza e mbretit, mbreti<br />
Personazhet ndihmës:<br />
dyqanxhiu, çobani, Fatat<br />
Problemi:<br />
Vajza nuk kishte fat.<br />
Fati i saj bënte dëme të mëdha.<br />
Ngjarja 1<br />
Mbreti e çoi<br />
vajzën në<br />
shkretëtirë.<br />
Ngjarja 2<br />
Vajza shkon në një<br />
dyqan.Fati vjen dhe<br />
shkatërron dyqanin.<br />
I zoti i dyqanit e këshilloi<br />
të shkojë te një çoban.<br />
Ngjarja 3<br />
Porosia e çobanit.<br />
Therrja e dashit<br />
Takimi me kësmetet<br />
Marrja e Fatit të saj<br />
Zgjidhja:<br />
Kapja e fatit dhe kthimi te i ati.<br />
Vajza martohet dhe i ati ngre një pallat të madh për të.<br />
16
Emri..................................<br />
Metoda<br />
Data.............................<br />
Diagrami i pemës<br />
veprim<br />
përshkrim<br />
mendim<br />
informacion<br />
dëftore pyetëse<br />
dëshirore<br />
nxitëse<br />
17
18<br />
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”
Libër mësuesi<br />
19
20<br />
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”
Libër mësuesi<br />
21
22<br />
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”
Libër mësuesi<br />
23
24<br />
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”
Libër mësuesi<br />
25
26<br />
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”
Libër mësuesi<br />
27
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
KAPITULLI I<br />
Pasqyra e ditës<br />
Para se të fi lloni zhvillimin e temës së parë mësimore shfrytëzoni një orë të lirë ku<br />
nxënësit të diskutojnë mbi pushimet e verës. Nxitini të tregojnë, të përshkruajnë me<br />
shkrim, me vizatime se si i kaluan pushimet.<br />
Më pas ditën e dytë nxënësit të punojnë me tekstin e gjuhës shqipe.<br />
Rubrika: Të lexojmë<br />
Tema: Mirupafshim gjyshër, mirupafshim verë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin rrjedhshëm dhe me intonacionin e duhur.<br />
• T’iu përgjigjet pyetjeve me gojë mbi emocionet që i shkakton fi llimi i vitit<br />
shkollor.<br />
• Të lexojë fjalorin e fjalëve të reja të tregimit.<br />
• Të dallojë kohën dhe vendin e zhvillimit të ngjarjes duke ilustruar me pjesë<br />
nga tregimi.<br />
• Të përshkruajë emocionet e personazheve duke ilustruar me pjesë nga<br />
tregimi.<br />
• Të diskutojë për emocionet që ndien ai/ajo,kur mbarojnë pushimet e verës,<br />
duke i krahasuar me ato të personazheve.<br />
• Të diskutojë mbi titullin e tregimit.<br />
Mjete: foto të pushimeve.<br />
Fjalë kyç: pushime, gjyshër, mirupafshim, bagazh, trishtim, i mallëngjyer.<br />
Metodologjia: parashikim me anë të titullit, të nxënit bashkëpunues,<br />
diagram Veni, shkrim i lirë.<br />
Struktura mësimore: ERR<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Mësuesi/ja shkruan në tabelë titullin e tregimit: “Mirupafshim<br />
pushime!” dhe pyet:<br />
- Si mendoni, pse personazhet e tregimit kanë përdorur një titull të tillë?<br />
Nxënësit japin idetë e tyre, të cilat shkruhen në një tabak letre ose në dërrasën e<br />
zezë.<br />
28
Libër mësuesi<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Lexim i tregimit nga mësuesi/ja. Nxënësit udhëzohen të ndjekin me vëmendje<br />
leximin dhe të nënvizojnë fjalët e reja.<br />
Pas leximit të pjesës punohen fjalët e fjalorit me të cilat formohen dhe fjali.<br />
Lexim i tregimit nga disa nxënës.<br />
Punohet rubrika: Kupto përmbajtjen. Nxënësit u përgjigjen pyetjeve të lexuara po<br />
prej tyre.<br />
Të nxënit bashkëpunues. Nxënësit të ndarë në grupe punojnë pyetjet 7, 8, 9, 11.<br />
G rupi i parë. Nxënësit do të përshkruajnë nëse emocionet e tij/saj janë të<br />
njëjta me ato të personazheve të tregimit.<br />
Grupi i dytë. Realizon një diagram Veni duke krahasuar sjelljen e gjyshërve<br />
të tij/saj dhe sjelljen e gjyshërve të tregimit.<br />
Gjyshërit e mi<br />
Gjyshërit e tregimit<br />
Grupi i tretë. Përshkruaj emocionet që ndien kur mbarojnë pushimet e verës.<br />
Grupi i katërt. Cilat janë përgatitjet që bën para se të fi llojë shkolla.<br />
Grupi i pestë. Si e përshkruan autorja sheshin para bibliotekës.<br />
Prezantuesit e grupeve paraqesin punën e grupit.<br />
Punohet rubrika: Analizo gjuhën.<br />
Reflektimi: Shkrim i lirë.<br />
Përshkruaj momentin e ndarjes me gjyshërit ose të afërmit pas pushimeve. Kujdes,<br />
ki parasysh përshkrimin e detajuar që bën autorja e tregimit.<br />
Nxënësit që kanë dëshirë mund të vizatojnë.<br />
Detyrë shtëpie: Shkruaj një tekst të shkurtër për pushimet që kalove.<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema: Tregimi realist<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë dy llojet e tregimeve: realist dhe fantastik bazuar në elementet<br />
e tyre.<br />
• Të dallojë elementet e një tregimi të dhënë (autori, tema, ideja,<br />
personazhet, ngjarja, koha, vendi).<br />
• Të dallojë paragrafët e tregimit të dhënë.<br />
29
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
• Të diskutojë mbi ndërtimin e secilit paragraf duke u bazuar në të dhënat<br />
që ata përmbajnë.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: tregim realist, hyrje, zhvillim, mbyllje.<br />
Metodologjia: vëzhgo-diskuto, punë në çifte, analizë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Prezantimi i detyrave të shtëpisë.<br />
Lexohen përshkrimet që nxënësit kanë krijuar.<br />
Vlerësohen krijimet më të mira.<br />
Realizimi i kuptimit. Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetje mbi punën me<br />
shkrim të detyrës së shtëpisë.<br />
• Cilës gjini letrare u përkasin punimet tuaja që sapo lexuat.<br />
• Çfarë lloj tregimi janë ato?<br />
• Pse quhen tregime realiste?<br />
Nxënësit duhet të arrijnë në përfundimin se ata kanë përshkruar ngjarje reale që<br />
kanë ndodhur në të vërtetë.<br />
Lexohet rubrika A. Cilat janë elementet e një tregimi?<br />
Lexohet rubrika B. Tri pjesët kryesore të një tregimi.<br />
Punim i rubrikës Ushtrohu.<br />
Nxënësve u kërkohet t’i rikthehen dhe njëherë tekstit.<br />
Ata mund t’i punojnë në çifte të katra pyetjet. Mësuesi/ja monitoron nxënësit gjatë<br />
punës.<br />
Mësuesi/ja i orienton nxënësit të shohin pjesët e vijëzuara anash:<br />
hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen.<br />
Reflektimi: Analizoni të gjitha elementet që mësuam te tregimi “Mirupafshim<br />
pushime!”<br />
Nxënësit nxiten t’i përgjigjen duke iu drejtuar pyetjeje.<br />
Detyrë shtëpie. Zgjidhni në bibliotekën juaj një tregim të shkurtër realist.<br />
Duke iu përgjigjur pyetjeve të rubrikës Ushtrohu tregoni veçoritë e tregimit realist<br />
në tregimin e zgjedhur prej jush.<br />
Punimet e nxënësve ditën tjetër ekspozohet në një kënd të klasës.<br />
30
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Teksti dhe paragrafi<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë paragrafët në një tekst të dhënë, nisur nga përdorimi i<br />
kryeradhës.<br />
• Të përcaktojë veçoritë e çdo paragrafi sipas skemës së dhënë.<br />
• Të dallojë pjesët kryesore të një tregimi (hyrje, zhvillim, mbyllje).<br />
Mjete: teksti, tabela, fi sha me paragrafë, skema e veçorive të paragrafëve,<br />
fl etore, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: tekst, paragraf, kryeradhë, skemë, tregim.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të shkruarit, të menduarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, të nxënit në bashkëpunim, punë e pavarur.<br />
Struktura: ERR.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutimi i ideve.<br />
Paraqitet në një fl ipçart një tekst. Mund të përdoret edhe teksti “Mirupafshim<br />
pushime”. Pyeten nxënësit:<br />
- Çfarë vini re në tekst?<br />
Teksti ka<br />
një ose disa paragrafë<br />
Kryeradhë<br />
Fjalitë lidhen sipas kuptimit<br />
Paragrafi krijohet kur jep të<br />
dhëna të ndryshme<br />
jep të dhëna veprime dialog përshkruan vendin mendimin<br />
e personazheve<br />
Lexohet teksti. Përcaktohen paragrafët dhe veçoritë e çdo paragrafi .<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit në bashkëpunim.<br />
Hapet teksti në faqe 13.<br />
- lexohen shembujt e dhënë në tekst,<br />
- veçoritë e paragrafëve sipas skemës.<br />
31
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Ndahet klasa në grupe. Jepet detyra për çdo grup.<br />
Grupi i parë. Dalloni hyrjen, zhvillimin, mbylljen.<br />
Grupi i dytë. Caktoni paragrafët e tekstit të dhënë.<br />
Paragrafi 1:<br />
Paragrafi 2:<br />
Paragrafi 3:<br />
Paragrafi 4:<br />
Paragraf 5:<br />
Paragrafi 6:<br />
Unë ... aq të dashura.<br />
Si t’ia bëj? ... zemërimin e nënës.<br />
Sa e lezetshme ... dy shkëndijëza.<br />
Mamaja .... mace.<br />
përmban dialog.<br />
tregon veprime.<br />
Çdo përfaqësues grupi përgjigjet për punën e bërë.<br />
Reflektimi: punë e pavarur - Zbatimi i rregullave të mësuara.<br />
Çdo nxënës përcakton në librin e tij paragrafët e tekstit dhe gjen ç‘tregon secili<br />
paragraf.<br />
Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Vazhdimi i punës së fi lluar në klasë dhe punimi i ushtrimeve<br />
në Fletoren e punës.<br />
Rubrika: Të lexojmë<br />
Tema: Telashet e Katerinës<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të parashikojë brendinë e tregimit nisur nga titulli i tij.<br />
• Të lexojë tregimin e dhënë me intonacionin e duhur.<br />
• Të dallojë numrin e paragrafëve të tregimit të dhënë.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e pjesës duke iu përgjigjur pyetjeve.<br />
• Të krahasojë veten me Rinën në situata të ngjashme.<br />
• Të dallojë monologun në tekstin e dhënë.<br />
• Të diskutojë për rëndësinë e bërjes së gjërave në orarin e caktuar.<br />
• Të diskutojë mbi gjendjen e Rinës pas çdo telashi duke kujtuar veten në<br />
situata të tilla.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: telash, e mbrapshtë, ters, gulçoj.<br />
Metodologjia: pyetja sjell pyetjen, të nxënit në bashkëpunim, punë në çifte,<br />
rrjet diskutimi.<br />
32
Libër mësuesi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjet:<br />
• Si e kuptoni fjalën telash?<br />
• A ju kujtohet ndonjë telash që keni kaluar gjatë kësaj jave?<br />
• A mund ta tregoni atë?<br />
• Si mendoni, cila ishte arsyeja e krijimit të këtij telashi?<br />
Realizimi i kuptimit. Prezantimi i titullit të tregimit dhe pjesës nga është<br />
shkëputur tregimi.<br />
Katerina është një moshatarja juaj. Sot ne do të njihemi me telashet e Katerinës<br />
në mëngjes para se të shkojë në shkollë.<br />
Lexohet tregimi nga nxënësit duke i korresponduar një nxënës një telash.<br />
Punohet fjalori. Formohen fjali me fjalët e fjalorit.<br />
Të nxënit në bashkëpunim. Nxënësit të ndarë në grupe punojnë ushtrimet e<br />
aparatit pedagogjik.<br />
Grupi i parë. - Si e shpjegon titullin e tregimit?<br />
Grupi i dytë. - Trego si është ndier Katerina pas çdo telashi. Mund të përdorni<br />
gjestet, mimikën e fytyrës pse jo dhe një lojë në role.<br />
Grupi i tretë. - Pse Katerinës i ndodhin tërë këto gjëra të pakëndshme?<br />
Grupi i katërt. - Tregoni në grup një situatë të ngjashme me atë të Katerinës.<br />
Përzgjidhni situatën që mendoni se është më interesante. Si kanë reaguar<br />
prindërit?<br />
Grupi i pestë. - Pse gjithçka shkon për së mbari kur ngrihesh në orarin e<br />
duhur?<br />
Prezantohen punët nga përfaqësuesi i grupit. Nxënësit nxiten të shtojnë dhe të<br />
plotësojnë njëri-tjetrin.<br />
Punë në çifte. Punimi i rubrikës Analizo gjuhën. Punimi i ushtrimit 7. Shkruaj<br />
titullin e secilit paragraf.<br />
Mësuesi/ja sqaron nxënësit për pjesën e tekstit ku personazhi kuvendon me<br />
veten. Lexohet dhe sqarohet kuptimi i monologut.<br />
Reflektimi: pyetja binare<br />
Po<br />
A do të vazhdojë Katerina të ketë telashe të tilla dhe në ditët<br />
në vazhdim? Pse?<br />
Nxënësit grupohen sipas përgjigjeve të tyre. Japin argumentet<br />
pro dhe kundër.<br />
Jo<br />
Përfundimi. Nxënësit duhet të arrijnë në përfundimin.<br />
Nëse organizon kohën dhe zbaton programin ditor, Katerina dhe të gjithë ne<br />
s’do të kemi telashe të tilla.<br />
33
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika: Njohuri për gjuhën<br />
Tema: Paragrafi dhe fjalia<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë fjalinë kryesore në paragrafët e një teksti të dhënë.<br />
• Të dallojë fjalinë a fjalitë plotësuese në paragrafët e tekstit të dhënë.<br />
• Të ndërtojë një tekst me 6 -7 fjali duke përdorur fjalë kyç.<br />
Mjete: teksti, flipçart me një tekst të shkurtër, fi sha me fjalë.<br />
Fjalë kyç: paragrafë, fjali, fjali kryesore, fjali plotësuese.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të rindërtuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, punë e drejtuar, shkrim i lirë.<br />
Struktura: ERR<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Diskutimi i ideve.<br />
Kujtoni pjesën “Telashet e Katerinës”.<br />
- Sa paragrafë kishte pjesa?<br />
- Ç’dini për paragrafët?<br />
Paragrafi<br />
Fjalë kyç<br />
Përbëhet nga një ose disa fjali<br />
- Fjalia kryesore<br />
- Jep thelbin e mendimit<br />
Fjalitë plotësuese<br />
Japin hollësi për të marrë më shumë informacion<br />
Paraqitet në fl ipçart një tekst i shkurtër. Në këtë tekst caktohen paragrafët, fjalia<br />
kryesore, fjalitë plotësuese, fjalët kyç të çdo paragrafi .<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapen tekstet e Gjuhës shqipe 5 në faqe 16:<br />
- lexohen shembujt e dhënë në tekst,<br />
- kujtohen njohuritë që nxënësit mësuan për paragrafi n,<br />
- plotësohen fjalitë kryesore të çdo paragrafi te tregimi “Telashet e Katerinës”.<br />
34
Libër mësuesi<br />
1. Rinës i këputet kopsa.<br />
1. Rina derdh ibrikun me çaj.<br />
2. Rinës i këputet lidhësja e këpucës së majtë.<br />
3. Rina s’po gjen fl etoren e hartimit në çantë.<br />
4. Rina del shumë vonë nga shtëpia.<br />
Gjeni fjalitë plotësuese të paragrafi t të dytë, sipas shembullit në tekst:<br />
Rinës i këputet kopsa. → fjalia kryesore<br />
Rina merr bluzën e kuqe me kërpudhë të madhe të qëndisur.<br />
Mamaja habitet, pasi ajo nuk e vishte, sepse nuk i pëlqente fare}→ fjali plotësuese<br />
Gjeni fjalët kyç në çdo paragraf.<br />
Përgjigja:<br />
Paragrafi 3 → ibriku<br />
Paragrafi 4→ lidhësja<br />
Paragrafi 5→ fl etorja<br />
Paragrafi 6 → vonesa<br />
Lexohet teksti i dhënë në rubrikën Ushtrohu.<br />
Përcaktohen paragrafët (5 paragrafë).<br />
Në çdo paragraf nënvizohet fjalia kryesore.<br />
1. Sot na erdhi mësuesi i ri.<br />
2. “Duket shumë i zoti”.<br />
3. Mësuesi sheh Besmirin me çudi.<br />
4. Kollitja e dytë ndërpreu sërish mësimin.<br />
5. Në klasë shpërtheu e qeshura.<br />
Më pas lexohen fjalitë që sjellin hollësi në paragrafi n e dytë të tekstit.<br />
Nxënësit kërkonin fl etoret poshtë bankës.<br />
Besmiri kollitet fort, sa kolla u duk si zhurmë makine.<br />
Reflektimi: shkrim i lirë.<br />
Me fjalitë kyç të dhëna në tekst dhe duke parë fi gurën e tekstit, nxënësit ndërtojnë<br />
një tekst me 6 -7 fjali. Jepet një model, por nxënësi është i lirë të krijojë vetë.<br />
P.sh.:<br />
Në mëngjes Mira ngrihet në orën 6 00 . Ajo bën gjimnastikë, lan sytë, ha mëngjesin<br />
dhe niset për në shkollë në orën 7 45 .<br />
Rrugës ajo ecën me nxitim për të kapur orarin. Në orën 7 55 mbyllet porta e<br />
shkollës.<br />
Nxënësit rreshtohen dhe me rregull futen në klasë. Sapo futen në klasë bëhen gati<br />
për fi llimin e mësimit.<br />
Mira asnjëherë s’vjen me vonesë në shkollë.<br />
Vlerësimi i nxënësit.<br />
Detyrë shtëpie. Punohen 2 ushtrimet e fl etores së punës fq 5.<br />
35
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: E mira dhe e bukura nuk kanë fund<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin me intonacion.<br />
• Të dallojë personazhet e tregimit të dhënë.<br />
• Të gjejë pikat e planit të tekstit të dhënë duke u bazuar te paragrafët.<br />
• Të ritregojë tregimin me anë të pikave të planit.<br />
• Të komentojë me fjalët e tij titullin e tregimit.<br />
• Të analizojë strukturën e tregimit duke u bazuar në vetën dhe kohën e<br />
zhvillimit të ngjarjes.<br />
• Të vlerësojë dobinë e të punuarit me kujdes duke u bazuar në veprimet<br />
e Gentit.<br />
Mjete: teksti, pamje, foto të objekteve të ndryshme arkitekturore,<br />
artizanale etj.<br />
Fjalë kyç: e mira, e bukura s’kanë fund.<br />
Metodologjia: shiko-diskuto, punë në çifte, të nxënit bashkëpunues,<br />
analizë personazhesh.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Prezantohen pamje ndërtimesh të bukura, me fantazi dhe tërheqëse.<br />
Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjet:<br />
• Si quhen personat që i kanë projektuar këto ndërtime?<br />
• Si mendoni, për të projektuar ndërtime të tilla si punojnë ata?<br />
• Ju mendoni se ka qenë e lehtë apo e vështirë?<br />
Nxënësit nxiten të tregojnë se ndërtuesve u është dashur kohë, kanë vizatuar<br />
shumë herë derisa kanë arritur në një projekt përfundimtar.<br />
36<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Lexim në heshtje i tregimit nga nxënësit.<br />
Lexim në role i tregimit.<br />
Punim i rubrikës Kupto përmbajtjen. Punimi në çift i kësaj rubrike.<br />
Në një fl etë ose në tekst nxënësit do të shkruajnë personazhet e tregimit, si dhe<br />
do të hartojnë pikat e planit.<br />
Hartimi i pikave të planit.<br />
• Biseda e Gentit me Jolën.<br />
• Tregimi i Jolës.<br />
• Mërzitja e Jolës.<br />
• Qetësimi i vajzës nga babi.<br />
• Tregimi i poezisë së bërë nga babai.<br />
• Falënderimi i Gentit.
Libër mësuesi<br />
3 - 4 nxënës nxiten të tregojnë tregimin sipas pikave të planit.<br />
Të nxënit në bashkëpunim. Punë në grupe.<br />
Grupi i parë.<br />
Grupi i dytë.<br />
Grupi i tretë.<br />
Grupi i katërt.<br />
Grupi i pestë.<br />
- Pse u çudit Genti me fjalët e motrës?<br />
- Si u transmetua këshilla e babait te Genti?<br />
- Jepni 2-3 ide nga komenti që i bëtë titullit të tregimit.<br />
- Trego ndonjë rast kur i je kthyer disa herë punës për ta<br />
korrigjuar?<br />
- Në sa pjesë është ndarë tregimi? Tregoni vetën me të cilën<br />
është shkruar secila pjesë?<br />
Prezantohet puna nga përfaqësuesit e grupeve. (Përfaqësuesi i grupi është mirë<br />
të ndryshohet vazhdimisht, në mënyrë që të gjithë pjesëmarrësit të aktivizohen dhe<br />
të kenë mundësi të prezantojnë punën e grupit, gjë që iu shton besimin në veten e<br />
tyre.)<br />
Punohet ushtrimi 8. Nxënësit tregojnë kohën dhe vendin kur zhvillohet ngjarja.<br />
Reflektimi: Analizë personazhesh.<br />
Genti Jola Motra ose vëllai im Unë<br />
Djalë i mirë Motër e dashur Është më i rritur.<br />
Ka dëshirë<br />
të mësojë.<br />
I kërkon ndihmë<br />
motrës.<br />
Ndihmon vëllanë<br />
e saj.<br />
Nuk mërzitet për<br />
ta mësuar atë.<br />
Ka bezdi të më<br />
marrë me vete me<br />
shokët e tij/saj.<br />
Përton të më<br />
ndihmojë në<br />
mësime.<br />
Krahaso motrën ose vëllanë tënd me Jolën. Cilat janë ngjashmëritë dhe ndryshimet<br />
midis tyre.<br />
Detyrë shtëpie: Sill në klasë një vizatim ose krijim, të cilin ti e ke korrigjuar dhe<br />
Rubrika: Njohuri për gjuhën<br />
Tema: Tipat e fjalisë sipas kuptimit<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë tipat e fjalisë sipas kumtimit në tekstet e dhëna duke u ndihmuar<br />
nga into nacioni dhe shenjat e pikësimit.<br />
• Të dallojë nuancat kuptimore të secilit tip fjalie.<br />
• Të përdorë shenjat e pikësimit sipas tipit të fjalisë.<br />
37
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Mjete: teksti, fi sha me shenja pikësimi, fi sha me tipe fjalish<br />
Fjalë kyç: fjali dëftore, pyetëse, dëshirore, nxitëse, pika, pikëpyetja, pikëçuditje.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të menduarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: harta e mendimit, të nxënit në bashkëpunim, punë e pavarur.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: harta e mendimit.<br />
Paraqiten në fi sha tipa të ndryshëm fjalish shkëputur nga pjesa “E mira dhe e<br />
bukura nuk kanë fund!”<br />
Çdo fjali kumton mesazhe të ndryshme.<br />
lutje<br />
urdhër<br />
tregojmë<br />
dëftore<br />
informacion<br />
.<br />
pyesim<br />
nxitëse<br />
këshillë<br />
.<br />
.<br />
shprehim<br />
dëshira<br />
fjalia<br />
dëshirore<br />
Për çdo rast japim nga një shembull fjalie.<br />
!<br />
urojmë<br />
pyetëse<br />
?<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit bashkëpunues.<br />
Hapet teksti i gjuhës në faqen 19.<br />
- Lexohen shembujt e dhënë në tekst dhe rregullat përkatëse.<br />
- Punohet së bashku me nxënësin ushtrimi i tekstit. Nxënësit lidhin me shigjetë tipin<br />
e fjalisë me atë që kumton ajo.<br />
Fig 1. fjali që tregojmë (dëftore)<br />
Fig 2. fjali që urojmë (dëshirore)<br />
Fig 3. fjali që pyesim (pyetëse)<br />
Fig 4. fjali që lutemi (nxitëse)<br />
Ndahet klasa në tri grupe (sipas niveleve).<br />
38
Libër mësuesi<br />
Grupi I. Lidhni fjalitë e tekstit, tregoni tipin dhe çfarë kumton.<br />
(fjalia 1, 2, 6, 7 → fjali dëftore)<br />
Informacion raporton për diçka tregon diçka<br />
(fjalia 3 → pyetëse<br />
pyesim)<br />
(fjalia 8 → fjali dëshirore<br />
urim)<br />
(fjalia 4, 5→ fjali nxitëse )<br />
lutje urdhër<br />
Grupi II. Dalloni tipin e fjalisë. Thoni çfarë kumton secila (dëftore, dëftore,<br />
dëftore, dëftore, dëftore, pyetëse, pyetëse, dëftore, këshillë, keqardhje, lutje)<br />
nxitëse<br />
Grupi III. Dalloni llojin e fjalisë. Vendosni shenjat e pikësimit (kur mungojnë)<br />
në tekstin e dhënë.<br />
Çdo përgjegjës grupi jep shpjegimin e grupit.<br />
Vlerësohen grupet për punën e bërë.<br />
Reflektimi: puna e pavarur → zbatimi i njohurive të marra.<br />
Përzgjidhet një tekst me 7- 8 fjali.<br />
Nxënësit shkruajnë tekstin me të diktuar duke vendosur shenjat e pikësimit sipas<br />
intonacionit dhe tipit të fjalisë.<br />
Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Punohet faqja 7 e ushtrimeve të Fletores së punës.<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema: Letra personale<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë letrat e dhëna në tekst.<br />
• Të dallojë strukturën e shkrimit të letrave të dhëna.<br />
• Të diskutojë duke u bazuar në pyetjet e dhëna në tekst.<br />
• Të analizojë qëllimin e shkrimit të dy letrave duke i ilusruar me leximin e<br />
pjesëve të letrave.<br />
• Të përzgjedhë përgjigjet e sakta duke u bazuar në arsyetimin e tij/saj.<br />
Mjete: letra të korrespondencës me shokë/shoqe ose të afërm.<br />
Fjalë kyç: letër personale, letër zyrtare, hyrje, zhvillim, mbyllje.<br />
Metodologjia: diagrami i Venit, punë në çifte, përzgjidh-argumento.<br />
39
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Rikujtoni njohuritë.<br />
Mësuesi/ja nis orën e mësimit me një bisedë.<br />
- Në klasat paraardhëse ne kemi mësuar të shkruajmë letra. A ndryshojnë letrat<br />
sipas personave që u dërgohen?<br />
- Cilat janë llojet e letrave?<br />
- Ku ndryshojnë ato nga njëra-tjetra? Çfarë kanë të përbashkët?<br />
Nxënësit japin idetë e tyre, të cilat ose shkruhen në dërrasë, ose jepen në formën<br />
e diagramit të Venit.<br />
letër zyrtare<br />
letër e thjeshtë<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Mësuesi/ja prezanton temën e rubrikës, pjesën nga janë shkëputur këto letra.<br />
Lexohen letrat nga dy nxënëse, pa dashur të kundërshtojmë barazinë gjinore,<br />
gjithsesi mendojmë se është më mirë t’i lexojnë vajzat që t’i përafrohemi botës<br />
shpirtërore të dy shoqeve.<br />
Kështu mësuesi/ja ngre një nxënëse dhe i kërkon asaj të zgjedhë një shoqe të saj<br />
për të lexuar letrën tjetër.<br />
Ky lexim mund të bëhet dhe nga një çift tjetër vajzash.<br />
Pas kësaj nxënësit të ndarë në grupe do të punojnë ushtrimet.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit do të dallojnë strukturën e letrave: hyrja, zhvillimi dhe<br />
mbyllja dhe shënimin në fund të letrës. Mësuesi/ja e shkruan në dërrasë dhe sqaron<br />
kuptimin e simbolit (P.S) që do të thotë pas shkrim. Pra, kur duam ta shkruajmë diçka<br />
që e kemi harruar ta shkruajmë në letër, e shkruajmë në fund shoqëruar me inicialet<br />
PS (latinisht post scritus, që kanë kuptimin pas shkrim).<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit do të duhet të tregojnë se çfarë iu mungon letrave.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit udhëzohen të lexojnë me zë të lartë pjesën ku Dajana i<br />
sqaron Anës shkakun që nuk takohet me të.<br />
Në ushtrimin 4 nxënësit duhet të lexojnë me zë pjesën, ku Ana e përligj veprimin<br />
e shoqes.<br />
Në ushtrimin 5 nxënësit do të lexojnë pjesën ku shoqet betohen se asnjëherë nuk<br />
do ta zëvendësojnë njëra-tjetrën.<br />
Në ushtrimin 6 nxënësit do të dallojnë llojin e letrave (personale).<br />
Reflektimi: Përzgjidh-arsyeto.<br />
Punohet ushtrimi 6. Cili është qëllimi kryesor për të cilin shoqet i shkruajnë njëratjetrës?<br />
Duan të tregojnë gjëra që iu kanë ndodhur.<br />
Të zgjidhin një keqkuptim.<br />
Janë shumë larg-njëra-tjetrës.<br />
Ta ftojnë për një rast.<br />
Arsyeto zgjedhjen tënde.<br />
Mund të zhvillohet edhe veprimtaria tjetër.<br />
40
Libër mësuesi<br />
Në letrat e sjella në klasë nxënësve u kërkohet të dallojnë strukturën e tyre.<br />
Në rast se nxënësit nuk ofrojnë letra të tilla, atëherë nxiten t’i shkruajnë nga një<br />
letër shokut/shoqes së tyre të klasës. Pasi ta mbarojnë, le ta hedhin në një kuti të<br />
improvizuar në klasë.<br />
Në fund të orës secili nxënës merr letrën e tij/saj.<br />
Detyrë shtëpie. Analizo letrën që të ka dërguar shoku/shoqja sipas pyetjeve<br />
1 dhe 6.<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Letra dhe posta elektronike<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë llojet e letrave si mjete komunikimi.<br />
• Të dallojë mënyrën e shkrimit të një letre që dërgohet me e-postë (e-mail) duke<br />
u bazuar në shembullin e dhënë.<br />
• Të shkruajë një letër personale duke u bazuar në situata të dhëna.<br />
Mjete: teksti, letra personale dhe zyrtare të shkruara me dorë, fl etë formati,<br />
stilolaps.<br />
Fjalë kyç: letra zyrtare, personale, posta elektronike (e-mail), adresë,<br />
dërguesi, marrësi, mesazhi.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të vepruarit, të shkruarit, të punuarit në grup.<br />
Metodologjia: diskutimi i lirë, punë në grup, zbatim i njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutimi i lirë.<br />
Pyeten nxënësit:<br />
- Ç’ndieni kur merrni një letër nga një shok ose kur shkruani përgjigjen e letrës?<br />
- Me se i dërgoni letrat?<br />
- Cili dërgues është më i shpejti?<br />
Posta elektronike (e-mail):<br />
Letrat:<br />
<br />
zyrtare,<br />
personale<br />
Kutia postare:<br />
s’është e shpejtë,<br />
zarf me adresat e marrësit,<br />
adresat e dërguesit<br />
e shpejtë,<br />
adresë,<br />
tekste të gjata, imazhe,<br />
shpenzon pak<br />
41
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
-U paraqiten nxënësit modele letrash zyrtare dhe personale duke bërë dallimin<br />
mes tyre.<br />
Realizimi i kuptimit: punë në grup:<br />
Hapet teksti në faqen 22.<br />
- Lexohen shembujt e dhënë në tekst dhe diskutohet rreth tyre.<br />
- Përdorimi i e-postës (e-mail) është mënyra më e shpejtë për të dërguar mesazhe<br />
nëpërmjet internetit.<br />
- Çdo përdorues i e-postës ka një adresë të tij të vetme.<br />
- Çdo adresë e i-meilit ka tri pjesë: emrin e dërguesit (përdoruesit), simbolin @;<br />
emrin e domain-it (emri i serverit që drejton mesazhet te ju).<br />
P.sh.: Oerta Korfuzi < oekorfuzi@yahoo.com ><br />
Ndahet klasa në grupe: grupi A dhe grupi B.<br />
A. Shkruani një letër personale falënderim për gjyshërit që të kanë sjellë një pako<br />
me postë.<br />
B. Shkruani një letër personale mësuesit/es, ku i tregoni se si po i kaloni pushimet<br />
e dimrit.<br />
- Lexohen letrat e çdo grupi duke përzgjedhur më të mirat.<br />
Kujdes! Kur të shkruani letrat mbani parasysh 5 elementet e letrës: koka, pjesa<br />
përshëndetëse, përmbajtja e letrës, mbyllja, nënshkrimi.<br />
Reflektimi: zbatim i njohurive të marra.<br />
Me ndihmën e mësuesit/es është gjetur adresa e një shkolle në një qytet tjetër.<br />
-Përgatitet letra për drejtorin e shkollës që të na tregojë me cilën klasë të<br />
komunikojmë.<br />
-Letra fi llohet me një prezantim të klasës sonë dhe vendi nga i cili shkruajmë.<br />
-Letra dërgohet me adresën e e-mail-it të shkollës ku mëson.<br />
-Me ndihmën e drejtorit të shkollës vazhdohet korrespondenca me informacione e<br />
kuriozitete të ndryshme.<br />
Detyrë shtëpie: Punim i Fletores së punës, faqe 7.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Hartimi<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë llojin e tregimit duke u bazuar në elementet e tij.<br />
• Të lexojë fjalorin e fjalëve të reja të tregimit.<br />
• Të përzgjedhë alternativat e dhëna duke u bazuar në arsyetimin e tij/saj.<br />
• Të analizojë me fjalët e tij/saj dy nga tri shprehjet e dhëna në libër.<br />
42
Libër mësuesi<br />
• Të krahasojë dy tregime humoristike duke dalluar ngjashmëritë dhe të<br />
veçantat.<br />
• Të tregojë situata të ngjashme vetjake me atë të personazhit kryesor.<br />
• Të dallojë elementet humoristike në tregim duke ilustruar me pjesë të<br />
shkëputura nga tregimi.<br />
Mjete: teksti.<br />
Fjalë kyç: engledisem, hartim, udhëtim, shkretëtirë, biçikletë.<br />
Metodologjia: shkrim i lirë, të nxënit në bashkëpunim, përzgjidh-argumento.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Shkrim i lirë.<br />
Mësuesi/ja shkruan në dërrasë temën e shkrimit.<br />
“ Nëse ju shkoni në shkretëtirë dhe duhet të merrni me vete një send të vetëm, cilin<br />
do të parapëlqenit? Parashtroni arsyet tuaja”.<br />
Nxënësit lihen të punojnë 5 - 7 minuta. Leximi do të zhvillohet në fund të orës së<br />
mësimit.<br />
Realizimi i kuptimit: Të nxënit në bashkëpunim<br />
Prezantimi i titullit të tregimit nga mësuesi/ja.<br />
- Sot do të lexojmë një tregim, i cili mua më ka pëlqyer shumë. Më mësoi disa gjëra<br />
që nuk i dija. Mësuesi/ja e tregimit u ka dhënë nxënësve të saj një temë hartimi si ajo<br />
që unë ju dhashë tani. Le të shohim se çfarë ka shkruar një moshatarja juaj. Në fund<br />
do të krahasoni veten tuaj me të.<br />
Lexim i tekstit nga disa nxënës sipas paragrafëve. Teksti ka 6 paragrafë.<br />
Grupi i parë.<br />
Grupi i dytë.<br />
Grupi i tretë.<br />
Grupi i katërt.<br />
Grupi i pestë.<br />
- Cili është shkaku që vajza është e mërzitur. Pse asaj nuk i<br />
pëlqen tema e hartimit?<br />
- Cilat janë librat që vlerëson mësuesja e tregimit? I ke<br />
lexuar ato apo thjesht ke dëgjuar për to?<br />
- Ky tregim na bën për të qeshur. Autori shkruan me humor.<br />
Rendit sendet që vajza do të marrë në shkretëtirë si dhe arsyet.<br />
- Kë thumbon autori me shprehjet:<br />
T’i merrja me vete librat në shkretëtirë m’u duk vërtet një<br />
budallallëk me brirë.<br />
Mësuesit gjithmonë duan t’u fl asësh për çka duan ata.<br />
Vajzat e klasës nuk munguan madje ta shprehnin këtë për t’i<br />
bërë qejfi n e për të marrë notë të mirë në regjistër ?<br />
- Pse shkalla e humorit në fund arrin kulmin me fjalitë:<br />
Një biçikletë në shkretëtirë!!! A e përfytyron dot?<br />
Prezantimi i punës nga përfaqësuesit e grupeve. Mësuesi/ja nxit nxënësit me anë të<br />
stuhisë së mendimit që ata të paraqesin sa më shumë ide në fl etët e tyre.<br />
43
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Reflektimi: përzgjidh-argumento.<br />
- A të ndodh dhe ty që të ndihesh keq para një fl ete të bardhë? Gjej dhe<br />
shpjego arsyet pse ndodh kjo:<br />
• tema është e vështirë,<br />
• tema nuk ka kuptim,<br />
• përton të shkruash,<br />
• nuk ke frymëzim,<br />
• ke nevojë për ndihmë?<br />
Shpreh mendimin tënd nëse të pëlqen sinqeriteti i vajzës. Në shkrimin tënd ti<br />
mendon se ke shkruar në mënyrë kaq kritike? Krahasoje.<br />
Shkrimet e nxënësve ekspozohen në një kënd të klasës.<br />
Nxënësit inkurajohen të fl asin pa droje. Mësuesi/ja mund ta mbyllë gjithë diskutimin<br />
me fjalët:<br />
Si mendoni, a ishte vërtet një budallallëk me brirë që iu dhashë një temë të tillë<br />
në fi llim të orës?<br />
Detyrë shtëpie: Lexim i tregimit. Kujto ndonjë tregim tjetër të shkruar me<br />
humor, që ke studiuar vitin e kaluar. Krahasoje me tregimin e mësipërm.<br />
Rubrika: Njohuri për gjuhën<br />
Tema: Fjalia dëftore<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë fjalitë dëftore në një tekst duke u nisur nga intonacioni dhe<br />
shenjat e pikësimit.<br />
• Të dallojë mesazhet që kumtojnë fjalitë dëftore të dhëna në një tekst.<br />
• Të përdorë drejt shenjat e pikësimit, pikë dhe pikëçuditje në fund të<br />
fjalisë dëftore dhe dëftore-thirrmore duke u bazuar në kumtimin e saj.<br />
Mjete: teksti, tabela, fi sha me fjali e shenja pikësimi, fl etore, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: fjali dëftore, dëftore-thirrmore, pikë, pikëçuditje, informacion,<br />
veprim, mendim, përshkrim.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të zbatuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: përvijim i të menduarit, punë e drejtuar, punë në grupe,<br />
punë e pavarur<br />
44
Libër mësuesi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: përvijim i të menduarit.<br />
Paraqiten në fi sha fjali dëftore që kumtojnë mesazhe të ndryshme. Në fi llim<br />
me anë të stuhisë së mendimit nxënësit plotësojnë kllasterin për fjalinë dëftore.<br />
Vendosin shembujt pranë çdo informacioni që kanë shkruar në kllaster.<br />
veprim<br />
(Vrapova me nxitim<br />
për në shkollë.)<br />
Fjalia dëftore:<br />
informacion<br />
(Këto pushime i kalova<br />
mjaft mirë.)<br />
përshkrim<br />
(Qyteti është i bukur,<br />
tërheqës dhe plot gjallëri.)<br />
mendim<br />
(Veshja e saj m’u duk e<br />
papërshtatshme për në shkollë.)<br />
Fjalia dëftore kur shoqërohet me një ndjenjë të veçantë (habi, gëzim, frikë,<br />
hidhërim, kënaqësi, keqardhje etj.) quhet fjali dëftore-thirrmore.<br />
Në fund të saj vihet pikëçuditje (!).<br />
- Ua, sa fl okë të bukur!<br />
- Sa ditë e bukur!<br />
- Sot shkolla qenka zbukuruar!<br />
- Ti e paske thyer vazon!<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar, punë në grupe<br />
Hapen tekstet në faqen 24.<br />
- Lexohen nga nxënësit shembujt e dhënë në tekst.<br />
- Lexohen rregullat gjuhësore për fjalinë dëftore dhe dëftore-thirrmore.<br />
- Ndahen nxënësit në tri grupe:<br />
Grupi I: Përshkruani nga ana e jashtme shokun apo shoqen tuaj.<br />
Grupi II: Shpreh mendimin: Pse vendosëm të krijojmë një grup teatri në<br />
klasë?<br />
Grupi III: Sillni të dhëna për klasën tuaj.<br />
- Dëgjohen përgjigjet e çdo grupi duke veçuar ato më të saktat.<br />
- Lexohen fjalitë dëftore të dhëna në ushtrimin 4 duke treguar (në të djathtë)<br />
çfarë kumton secila.<br />
1. ... mendim<br />
2. ... informacion<br />
3. ... habi<br />
4. ... përshkrim<br />
5. ... veprim<br />
6. ... mendim<br />
7. ... informacion<br />
Reflektimi: punë e pavarur - zbatim i rregullave të mësuara.<br />
45
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Shkruani tekstin e ushtrimit 5 duke vendosur shenjat e pikësimit dhe shkronjën<br />
e madhe aty ku duhet.<br />
Është verë. Lushi po kalon në rrugicën përmes lulishtes. Aromat e trëndafi lave<br />
dhe karafi lave përhapeshin gjithandej. Sa ngjyra të bukura kishte aty!<br />
Djali zgjati dorën. Një karafi l i bukur i mbeti në dorë. Ç’erë të mirë kishte! Ai do t’ia<br />
falte ato motrës.<br />
Po ajo kënaqësi nuk zgjati shumë. Një dorë u mbështet mbi supin e tij.<br />
- E këpute? – e pyeti një burrë i moshuar.<br />
Sa turp i erdhi!<br />
Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Punim i ushtrimeve të Fletores së punës, faqe 8.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Mironi<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin qartë.<br />
• Të lexojë fjalorin e fjalëve të reja të tregimit të dhënë.<br />
• Të luajë në grup lojën mbi ngjyrat.<br />
• Të dallojë pjesën përshkruese dhe treguese të tregimit të dhënë.<br />
• Të analizojë fi gurën e Mironit sipas portretit fi zik dhe karakterit.<br />
• Të krahasojë fi gurën e Mironit me një personazh të ngjashëm të lexuar<br />
më parë.<br />
Mjete: teksti.<br />
Fjalë kyç: simpatik, çunak.<br />
Metodologjia: thesi i komplimenteve, lexim në heshtje, të nxënit në<br />
bashkëpunim, analizë, pyetje-përgjigje, lojë në grup.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi i parë.<br />
Nxënësit udhëzohen të shkruajnë në një fl etë letre një kompliment për shokun e<br />
bankës. Më pas këtë letër e hedhin në thes. Pastaj nxënësit orientohen të nxjerrin<br />
nga thesi letrat, të lexojnë komplimentin dhe të gjejnë se kujt mund t’i jetë drejtuar<br />
ky kompliment.<br />
Nxënësit orientohen që të fi llojnë leximin me fjalët: Unë mendoj se ky kompliment<br />
të përket ty.........<br />
46
Libër mësuesi<br />
Hapi i dytë.<br />
Lexim i tregimit nga nxënësit në heshtje. Lexim i fjalëve të fjalorit dhe shpjegimi i<br />
tyre me ndihmën e mësuesit/es.<br />
Hapi i tretë. Klasa ndahet në dy grupe.<br />
Grupi i parë do të hartojë pyetjet dhe grupi i dytë do t’iu përgjigjet atyre. Kështu<br />
ndarja në grupe bëhet duke numëruar nga një në dy. Kjo veprimtari parapëlqehet të<br />
zhvillohet në çifte, por për arsye të menaxhimit të klasës mund të punohet në grupe.<br />
Ndoshta mund të ndani më shumë grupe sipas paragrafëve, duke i vënë nxënësit<br />
në rolin e hartuesit të pyetjeve dhe në rolin e personit që përgjigjet. Duhet mbajtur<br />
parasysh që në veprimtari të ngjashme nxënësit të ndërrojnë rolet.<br />
Analiza do të përmbajë: hartimin e pyetjeve nga nxënësit dhe përgjigjet e tyre.<br />
Në këtë pjesë realizohet rubrika Kupto përmbajtjen. Gjithashtu nxënësit gjatë<br />
kësaj kohe punojnë dhe rubrikën Analizo strukturën. Nxënësit japin alternativa të<br />
ndryshme rreth titullit të dy pjesëve.<br />
Hapi i katërt. Për ushtrimin 7 nxënësve u kërkohet të lexojnë tregimin duke<br />
shkruar anash p, në pjesën ku përshkruhet, dhe t në pjesën ku tregohet ngjarja.<br />
Hapi i pestë. Nxirret mesazhi i tregimit.<br />
Nxënësit do të përzgjedhin alternativat dhe do t’i ilustrojnë me pjesë nga tregimi<br />
për të arsyetuar përzgjedhjet e tij/saj.<br />
Hapi i gjashtë. - Cili shok i klasës ngjan me Mironin?<br />
Lojë në grup.<br />
Detyrë shtëpie. Përshkruaj personazhin e Mironit duke përdorur sa më<br />
shumë mbiemra.<br />
Në këtë orë mësuesit mund të punojnë dhe me metodën e Kubimit.<br />
Përshkruaj Mironin nga pamja fi zike.<br />
Listo cilësitë fi zike dhe të brendshme të Mironit.<br />
Krahaso Mironin me ndonjë personazh tjetër ose me veten.<br />
Analizo cilësitë e Mironit.<br />
Përmblidh me 4-5 fjali gjithçka di për Mironin.<br />
Argumento. A do të dëshiroje të kishe në klasë një shok si Mironi? Pse?<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Përshkrimi i personazhit<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dëgjojë leximin e pjesës duke pasuruar fjalorin me emra abstraktë dhe<br />
mbiemra që i nevojiten për përshkrimin e pamjes fi zike dhe botës shpirtërore të<br />
personit.<br />
• Të përshkruajë një person duke përzgjedhur një nga alternativat e dhëna.<br />
47
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Mjete: teksti, tabakë të bardhë letre, fl etë formati, stilolaps, fi gura me profesione<br />
të ndryshme.<br />
Fjalë kyç: përshkrim, person, ana fizike, gjendja shpirtërore, veçoritë e karakterit.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të përshkruarit, të krahasuarit.<br />
Metodologjia: dëgjim – mendim i drejtuar, punë në grupe, punë në dyshe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: dëgjim – mendim i drejtuar.<br />
Lexohet në tekst nga mësuesi/ja përshkrimi i Kleas. Pyeten nxënësit:<br />
- Ç’vutë re gjatë leximit të përshkrimit të Kleas?<br />
- gjendja shpirtërore<br />
(gëzim, kënaqësi,<br />
qetësi etj.)<br />
Përshkrimi i Kleas:<br />
- pamja fizike<br />
(mosha, tiparet)<br />
- karakteri i saj<br />
(e gëzuar, e dashur, e ëmbël etj.)<br />
Paraqiten në tabakët e letrës fjalët që shprehin ndjenja dhe gjendje shpirtërore dhe<br />
që tregojnë karakterin e një personi.<br />
1.Realizimi i kuptimit: punë në grupe.<br />
Hapet teksti në faqen 29.<br />
– Lexohet rubrika Kujto dhe shtoni njohuritë.<br />
– Ndahen nxënësit në grupe:<br />
Grupi I - Përshkruani një person nga ana fi zike.<br />
Grupi II - Përshkruani një person nga gjendja shpirtërore.<br />
Grupi III - Përshkruani një person nga veçoritë e karakterit.<br />
Një përfaqësues i çdo grupi lexon punën e grupit të tij.<br />
2.Reflektimi: punë në dyshe.<br />
- Përshkruani personin që ushtron një nga profesionet: sportist, kuzhinier, piktor,<br />
mjek.<br />
48<br />
P.sh. Ky është një futbollist. Ka trup të fuqishëm dhe të gjatë. Ka mustaqe të zeza<br />
dhe fl okë të zinj. Është veshur me bluzë të kuqe me vija të bardha. Është i shkathët dhe<br />
plot energji, i qeshur kureshtar dhe luan shumë bukur. Gjatë lojës do të jetë në qendër<br />
të vëmendjes. Tregohet shumë i sigurt në lojë. Është optimist dhe mirënjohës.
Libër mësuesi<br />
Gjatë kësaj faze mund të punohen ushtrimet e F. së punës , fq 9.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit vendosin në tekst fjalët që tregojnë cilësitë e Jonit.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit përshkruajnë një shok ose shoqe të klasës duke përdorur<br />
sa më shumv mbiemra.<br />
- Më pas punën tënde krahasoje me atë të shokut, duke shkëmbyer fl etët.<br />
- Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Përshkruani personin që doni më shumë.<br />
Rubrika: Njohuri për gjuhën<br />
Tema: Fjalia pyetëse<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë fjalitë pyetëse në fjalitë e dhëna me ndihmën e intonacionit dhe<br />
shenjës së pikësimit.<br />
• Të dallojë dy llojet e fjalive pyetëse tërësore dhe të pjesshme në fjalitë e<br />
dhëna.<br />
• Të intervistojë shokun duke përdorur pyetje tërësore apo të pjesshme.<br />
Mjete: teksti, fi sha me fjali pyetëse, shkumësa me ngjyra, fl etë formati,<br />
stilolaps.<br />
Fjalë kyç: fjali pyetëse, pyetëse tërësore, pyetëse të pjesshme.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të shkruarit, të intervistuarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, punë në dyshe, punë e drejtuar, punë në<br />
grupe, partneri përballë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutimi i ideve, punë në dyshe.<br />
Paraqiten në fi sha fjali pyetëse të ndryshme.<br />
Lexohen nga nxënësit dhe rikujtohet prej tyre fjalia pyetëse.<br />
- Përse përdoren fjalitë pyetëse?<br />
- të pjesshme -<br />
Fjalia pyetëse: - tërësore –<br />
kur pyetja i drejtohet<br />
një pjese të fjalisë<br />
E gjetët rrugën shkurt?<br />
Po. (E gjetëm.)<br />
kur pyetja i drejtohet foljes,<br />
gjithë pjesës, së fjalisë<br />
Kush më kërkon?<br />
(Mësuesja.)<br />
Përgjigjja me:në asnjë mënyrë, patjetër, sigurisht, me folje (po ose jo)<br />
49
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Punë në çift. Me shokun e bankës nxënësit dialogojnë me njëri-tjetrin duke<br />
përdorur pyetje tërësore dhe pyetje të pjesshme (njëri pyet, tjetri përgjigjet dhe<br />
anasjelltas).<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqen 30.<br />
- Lexohen shembujt e dhënë në tekst.<br />
- Lexoni me vëmendje rregullat për dallimin e pyetjeve tërësore nga pyetjet e<br />
pjesshme.<br />
- Dalloni pyetjet tërësore nga ato të pjesshme në fjalitë e shoqëruara me fi gurat<br />
përkatëse:<br />
1. pyetje tërësore<br />
2. pyetje e pjesshme<br />
3. pyetje pjesshme<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit u përgjigjen pyetjeve dhe vendosin në kutizë T (tërësore),<br />
P (e pjesshme)<br />
Përgjigjet: (T, T, P, P, P, P, T)<br />
Në ushtrimin 2 Përgjigjjuni fjalive me po ose jo, me fjalë të tjera përcaktuese ose<br />
folje sipas shembullit.<br />
- Mos vallë s’e arrijmë dot trenin? Jo. (Patjetër, arrijmë.)<br />
- A erdhi mësuesja e fi zikës? Po. (Sigurisht, erdhi.)<br />
- Thua të kem ngatërruar ushtrimin? Jo. (Në asnjë mënyrë.)<br />
Në ushtrimin 3 ndërtoni pyetje për përgjigjet e dhëna:<br />
- Sa veta jeni në familje? ______ vetë.<br />
- A është mësuesja me ne? Po ose Jo.<br />
- Çfarë profesioni ka ai? Inxhinier.<br />
- Çfarë profesioni ka ajo? Mësuese.<br />
Në ushtrimin 4 shkruani me cilën pjesë të fjalisë i dhe përgjigje pyetjes.<br />
(kryefjalë, kundrinor, kundrinor, kundrinor, rrethanor, rrethanor)<br />
Reflektimi: partneri përballë.<br />
Intervisto nxënësin që ke përballë duke përdorur pyetje tërësore dhe pyetje të<br />
pjesshme, tjetri përgjigjet.<br />
Juria e zgjedhur nga klasa vlerëson një nxënës për pyetjet dhe një nxënës për<br />
përgjigjet më të bukura.<br />
Detyrë: Punimi i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 10.<br />
50
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Vëllai i vogël<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin me role.<br />
• Të dallojë mjedisin dhe personazhet që veprojnë në të duke ilustruar me pjesë<br />
nga teksti.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke u ndihmuar nga pyetjet e dhëna.<br />
• Të tregojë situata të ngjashme me atë të personazheve të tregimit.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: vëlla, familje, brengë, dënesë.<br />
Metodologjia: intervistë, lexim në role, të nxënit bashkëpunues, lexo-dallorendit.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Intervistë.<br />
Mësimi nis me një intervistë që mësuesi/ja bën me nxënësit.<br />
- Sa fëmijë jeni në familjen tuaj?<br />
- Ti je më i/e vogli/a apo më i madhi/ja?<br />
- Si janë marrëdhëniet tuaja me vëllezërit ose motrat më të rritura?<br />
- A grindeni ndonjëherë? Pse?<br />
- Në rast se grindeni këtë gjë e bëni në prani të prindërve apo kur jeni vetëm?<br />
Pse?<br />
Këto janë disa pyetje që mësuesi/ja mund t’iu drejtojë nxënësve. Mund të shtoni<br />
dhe të tjera.<br />
Intervista mund të zhvillohet me disa nxënës. Mund të vini në rolin e intervistuesit<br />
dhe nxënësit, të cilët mund të punojnë në çifte.<br />
Realizimi i kuptimit: Të nxënit bashkëpunues.<br />
Prezantimi i titullit të tregimit nga mësuesi/ja. Leximi i tregimit nga disa nxënës.<br />
Punimi i fjalëve të fjalorit.<br />
Punim i rubrikës Kupto përmbajtjen.<br />
Identifi kimi i personazheve të tregimit.<br />
Lexim me role i tregimit.<br />
Grupi i parë.<br />
Grupi i dytë:<br />
Grupi i tretë.<br />
- Cila ishte ajo gjë e errët që kishte lindur në shpirtin e vëllait<br />
të vogël? Ilustroje me tekstin.<br />
- Për çfarë të vjen keq dhe për çfarë e gjykon djaloshin?<br />
- A ka ndodhur me motrat ose vëllezërit tuaj ndonjë situatë<br />
e ngjashme?<br />
51
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Grupi i katërt:<br />
motrën<br />
Grupi i pestë:<br />
Reflektimi:<br />
Punim i rubrikës Analizo strukturën.<br />
Renditi veprimet e personazheve.<br />
- A ka të drejtë vëllai që ta ndalojë ose të urdhërojë<br />
për gjëra që i takojnë vetëm asaj?<br />
- A është një sjellje e denjë që vëllai të marrë në familje<br />
rolin e prindërve? Pse jo?<br />
Prezantohen punimet nga përfaqësuesi i çdo grupi.<br />
- Babai hyn në shtëpi.<br />
- Puth vajzën e vogël.<br />
- Vajza merr pallton që t’ia varë.<br />
- Babai pyet fëmijët nëse i kanë bërë mësimet.<br />
- Djali kafshon thonjtë.<br />
- Nëna hedh supën në pjata.<br />
- Djali nuk ha.<br />
- Nëna pyet djalin.<br />
- Motra e vogël tregon shkakun.<br />
- Djali kërcënon motrën.<br />
- Babai pyet djalin.<br />
- Vëllai i vogël do që Mira të presë fl okët.<br />
- Vëllai i vogël po qan.<br />
- Mira rri e heshtur.<br />
- Mira dhe motra bisedojnë në darkë.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruaj me tri-katër fjali mendimin tënd për sjelljen e vëllait të<br />
vogël.<br />
Rubrika: Njohuri për gjuhën Drejtshkrim<br />
Tema: Shenjat e pikësimit në dialog<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë fjalët e folësit dhe autorit në dialogët e dhënë.<br />
• Të përdorë shenjat e pikësimit në tekstet e dhëna.<br />
• Të shkruajë një tekst me 5 fjali duke kthyer fjalët e personazheve në<br />
dialog.<br />
Mjete: teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fi sha me shenjat e pikësimit - , : .<br />
Fjalë kyç: dialog, shenja pikësimi, vizë, dy pikësh, folës, autor.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të menduarit, të shkruarit, të zbatuarit.<br />
Metodologjia: lojë dramatike, punë e drejtuar, shkrim i lirë.<br />
52
Libër mësuesi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: lojë dramatike.<br />
U paraqitet nxënësve një pjesë dramatike. (Pjesa e dramatizuar përzgjidhet nga<br />
mësuesi/ja.)<br />
Lexohet me grupe nxënësish duke ndarë rolet e personazheve që marrin pjesë<br />
në tregim. (tregimtari, ___, ___, ___, ___)<br />
Në tekstin e shkruar vizat në dialog tregojnë fjalët e thëna nga folësi dhe<br />
bashkëbiseduesi (personave që marrin pjesë në bashkëbisedim, ku ai që e fi llon<br />
bisedën quhet folës dhe ai që i përgjigjet quhet bashkëbisedues).<br />
Gjatë lojës dramatike nxënësit do të kuptojnë se në të folur hiqen disa elemente<br />
që përdoren në të shkruar, si p.sh., fjalitë e tipit: tha ai, e pyeti ai, iu përgjigj me<br />
inat etj.<br />
Në komunikimin me shkrim → përdoret <strong>gjuha</strong> e shkruar dhe shenjat e<br />
pikësimit.<br />
Në komunikimin me gojë → përdoret <strong>gjuha</strong> e folur dhe mjete të tjera të<br />
komunikimit, si: intonacioni, gjesti, shikimi.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapen tekstet e Gjuhës shqipe 5 në faqen 34.<br />
Lexohen shembujt e dhënë në tekst.<br />
Lexohen me shumë vëmendje rregullat e dialogut dhe pjesët përbërëse të një<br />
dialogu (fjalët e folësit, bashkëbiseduesit, autorit).<br />
Në tekstin e dhënë nxënësit nënvizojnë fjalët e folësit dhe të bashkëbiseduesit<br />
me të kuqe dhe fjalët e autorit me blu dhe rrethojnë shenjat e pikësimit të përdorura<br />
në dialogun e dhënë.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit vendosin shenjat e pikësimit në dialog. (- në fi llim të<br />
fjalëve të folësit dhe pas fjalëve të folësit ose - para fjalëve të autorit)<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit nënvizojnë fjalët e folësve dhe të autorit. Vendosni<br />
shenjat e pikësimit që mungojnë.<br />
Anika u zgjua dhe shkoi te shtrati i Tomit:<br />
- Zgjohu, Tomi, - i tha ajo. - Mezi pres... .<br />
Sa hap e mbyll sytë, Tomit i kishte dalë gjumi.<br />
- E beson, Anika, - tha ai, - mezi e prita mëngjesin.<br />
- Mund ta di, - e pyeti mamaja, - ç’ju shtyn që nguteni kaq shumë?<br />
- Në shtëpinë ngjitur ka ardhur një vajzë, - tha Tomi.<br />
(Në ushtrimin e mësipërm shenat që duhen vendosur janë shënuar me të<br />
zezë.)<br />
Reflektimi: shkrim i lirë.<br />
Shkruani një tekst me jo më pak se 5 fjali, duke kthyer fjalët e personazheve të<br />
fi gurës në dialog.<br />
53
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
P.sh.:<br />
Nxënësit e klasës së pestë do të nisen për piknik. Fëmijët diskutojnë me njëritjetrin<br />
për orën e nisjes.<br />
- Në ç‘orë do shkojmë nesër në piknik? – pyeti Klajdi.<br />
- Të pyesim edhe Eartën për orarin, - tha Redi.<br />
Earta propozoi:<br />
- Nisemi në orën shtatë.<br />
Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Punimi i ushtrimeve të F. së punës, fq 11.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Një natë ...në flakë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin duke respektuar shenjët e pikësimit.<br />
• Të dallojë shkakun e ngjarjes dhe pasojën duke ilustruar me pjesë nga<br />
teksti.<br />
• Të dallojë strukturën e tregimit duke ilustruar paragrafët përkatës.<br />
• Të shkruajë fjali (nga një për çdo rast) që kumtojnë të dhëna, ndjenja,<br />
dëshira.<br />
Mjete: teksti, fl etë të bardha, lapsa me ngjyra.<br />
Fjalë kyç: dritë, ndezur, zjarr, fl akë, rregullore, shkak, pasojë.<br />
Metodologjia: mendo-shkruaj-diskuto, të nxënit bashkëpunues.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Mendo-shkruaj-diskuto.<br />
Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjet e mëposhtme:<br />
Lexohen nga disa nxënës idetë e tyre.<br />
Realizimi i kuptimit: Të nxënit bashkëpunues.<br />
Prezantimi i titullit të tregimit “Një natë ... në fl akë”.<br />
Mësuesi/ja i orienton nxënësit të shohin fi gurën.<br />
- A mund të parashikoni nëpërmjet fi gurës se për çfarë fl et ngjarja? Nxiten<br />
nxënësit të japin idetë e tyre.<br />
Leximi tregimit nga disa nxënës.<br />
Lexim i tregimit në role.<br />
Nxënësit ndahen në grupe ekspertësh.<br />
Mësuesi/ja ka përgatitur pyetjet për çdo grup.<br />
54
Libër mësuesi<br />
Grupi i parë. Lexoni pjesën e parë të tekstit. Përgjigjjuni pyetjeve.<br />
- Kur ra zjarr?<br />
- Ku shpërtheu zjarri?<br />
- Cili ishte shkaku i rënies së zjarrit?<br />
- Si veproi babai i Lilianës? Renditni veprimet që bëri ai?<br />
- Dalloni fjalët e gjyshes së Mirit. Çfarë shprehin këto fjali?<br />
Grupi i dytë.<br />
Lexoni pjesën e dytë të tregimit. Përgjigjjuni pyetjeve.<br />
- Ku zhvillohen ngjarjet. Cilat janë personazhet e kësaj pjese?<br />
- Çfarë u tregoi Liliana shoqeve dhe shokëve të klasës?<br />
- Cilat janë pyetjet që mësuesja iu sugjeroi nxënësve të saj?<br />
- Çfarë i kërkuan nxënësit mësueses?<br />
Grupi i tretë.<br />
Lexoni rregulloren. Përgjigjjuni pyetjeve.<br />
- Sa rregulla ka shkruar mësuesja?<br />
- Krahasojini me rregullat që ju shkruat në fi llim?<br />
- A ka në banesën tuaj dalje sigurie ose shkallë antizjarr?<br />
- Pse nuk duhet përdorur asnjëherë ashensori në rast zjarri?<br />
- Pse duhet të ecim këmbadoras dhe të kërrusur?<br />
- Pse duhet mbrojtur fytyra me një shami të lagur?<br />
- Çfarë kumtojnë rregullat? Cilat tipa fjalish janë përdorur?<br />
Nxënësit prezantojnë punët e tyre dhe vlerësohen.<br />
Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të grupojnë dhe njëherë fjalitë që shprehin:<br />
Këshillë............................................................................................<br />
Urdhër..............................................................................................<br />
Urim................................................................................................<br />
Mallkim..........................................................................................<br />
Të dhëna..........................................................................................<br />
Reflektimi:<br />
Nxënësit sjellin përvoja të ngjashme me atë të tregimit dhe tregojnë se si kanë<br />
dalë nga rreziku.<br />
Në një fl etë të bardhë nxënësit punojnë rregulloren e dhënë në libër. Më pas e<br />
ekspozojnë në muret e klasës.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruaj se si do të veprosh në rastin e mëposhtëm:<br />
Ti je në shtëpi vetëm me motrat ose vëllezërit e tu. Padashur gjatë lojës motra ose<br />
vëllai i vogël gëlltit diçka, një pjesë lodre, një zar ose diçka tjetër.<br />
Si do të veprosh? Renditi veprimet e tua.<br />
55
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika: Njohuri për gjuhën<br />
Tema: Fjalia dëshirore dhe nxitëse<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë fjalitë dëshirore dhe nxitëse në fjalitë e dhëna, duke u nisur nga<br />
intonacioni dhe shenjat e pikësimit.<br />
• Të ndërtojë fjali nxitëse dhe dëshirore duke u bazuar në situatat e dhëna.<br />
• Të shkruajë nga dy fjali për çdo fi gurë të dhënë në tekst (dëftore, pyetëse,<br />
dëshirore, nxitëse).<br />
Mjete: teksti, tabela, fi sha me fjali, fl etore, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: fjali dëshirore, urim, mallkim, fjali nxitëse, urdhër, këshillë, porosi, lutje.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të menduarit, të krahasuarit, të krijuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, punë në dyshe, shkrim i lirë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutimi i ideve<br />
Paraqiten para nxënësve fi sha me fjali që shprehin urim, mallkim, kërkesë,<br />
këshillë, urdhër, udhëzim, porosi. Grupohen fjalitë sipas kumtimit.<br />
urdhër porosi lutje kërkesë urim mallkim<br />
nxitëse<br />
Fjalia<br />
dëshirore<br />
pikë (.) nxitëse-thirrmore pikëçuditje (!) pikëçuditje (!)<br />
gjithmonë<br />
thirrmore<br />
56<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit në bashkëpunim.<br />
Hapet teksti në faqe 38.<br />
Lexohen shembujt e dhënë në tekst.<br />
Lexohen rregullat dhe dallimet mes fjalisë dëshirore dhe fjalisë nxitëse.<br />
Ndahen nxënësit në 4 grupe:<br />
urdhër porosi lutje kërkesë<br />
Grupi I. Ushtrimi 1.<br />
Dalloni llojin e fjalisë duke shkruar nxitëse apo<br />
nxitëse<br />
pikë<br />
dëshirore.Zgjidhja: (nxitëse, dëshirore, nxitëse,<br />
nxitëse, dëshirore, nxitëse, nxitëse, nxitëse,<br />
pikë nxitëse thirrmore<br />
dëshirore, dëshirore)<br />
pikëçuditje
Libër mësuesi<br />
Grupi II: Ushtrimi 2. Lidhni fjalinë nxitëse me mesazhin që kumton.<br />
Zgjidhja: (kërkesë, lutje, këshillë, ftesë, porosi, kërkesë, propozim, urdhër,<br />
këshillë, propozim)<br />
Grupi III: Ushtrimi 3. Ndërtoni fjali nxitëse sipas situatës së dhënë.<br />
P.sh.: a. Ndihmomë ta zgjidh këtë problem.<br />
b. Ndalo aty!<br />
c. Të ftoj nesër në ditëlindje. ose Eja të diel për drekë te ne.<br />
ç. Mos kalo rrugën pa parë majtas e djathtas.<br />
d. Dido, pas stërvitjes, merr motrën në kopsht.<br />
Grupi IV. Shkruani disa urime sipas situatave të dhëna.<br />
- Dalsh i pari!<br />
- I gëzofsh këpucët e reja!<br />
- Udhë të mbarë!<br />
Dëgjohen përgjigjet e çdo grupi, duke veçuar më të saktat.<br />
Reflektimi: shkrim i lirë.<br />
Sipas fi gurave të tekstit nxënësit shkruajnë nga dy fjali për çdo fi gurë.<br />
Fjalitë mund të jenë dëftore, pyetëse, nxitëse, dëshirore.<br />
Lexohen nga nxënësi.<br />
Vlerësohet nxënësi për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Punim i ushtrimeve të F. së punës fq 12.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Ora e parë<br />
Tema: Një e diel për t’u mbajtur mend<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
• Të dallojë personazhet e tregimit.<br />
• Të renditë të papriturat që i ndodhën Peros duke ilustruar me pjesë nga tregimi.<br />
• Të argumentojë pse kjo e diel ishte e veçantë.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: e diel, vizitë, e papritur, e veçantë.<br />
Metodologjia: mendo-trego, lexim i drejtuar, lexo-argumento.<br />
57
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Mësuesi/ja iu parashtron nxënësve një pyetje, si:<br />
-Mendoni dhe tregoni se cila është gjëja më e bukur që ju ka ndodhur gjatë kësaj<br />
jave ose gjatë fundjavës.<br />
Nxiten nxënësit të tregojnë të gjithë rreth asaj që iu është dukur gjëja më e bukur,<br />
por pa dhënë arsye pse.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Prezantohet titulli i tregimit nga mësuesi/ja “Një e diel për t’u mbajtur mend”.<br />
- Sot do të njihemi me një djalë me emrin Pero. Ai do të na tregojë se si e ka kaluar<br />
një të diel në shtëpinë e mikut të tij, Ivos dhe për të kjo e diel vërtet ia vlente ta mbaje<br />
mend.<br />
Mësuesi/ja i orienton nxënësit të shohin fi gurat që ilustrojnë tregimin.<br />
Lexim i tregimit me ndalesa.<br />
Ndalesa e parë<br />
Kur po i bija ...deri te ... si burrat.<br />
- Ku zhvillohen ngjarjet?<br />
- Kë priste Peroja që t’i hapte derën?<br />
- Si e përshkruan Peroja babanë e Ivos?<br />
- Si e kuptoni shprehjen: Ia shtrënguam duart fort njëri-tjetrit, si burrat.<br />
- A mendoni se kjo mund të jetë e papritura e parë e Peros?<br />
Ndalesa e dytë<br />
Apartamenti i tyre...deri te ... biftek e kështu me radhë.<br />
- Si e priti Ivoja Peron?<br />
- Çfarë gatoi babai i Ivos?<br />
- Pse Ivos nuk i pëlqente gatimi i babait të tij?<br />
- Po mamaja e Peros çfarë gatuante? Pse Peros nuk i pëlqente?<br />
- Po ty të pëlqejnë gatimet e mamasë sate?<br />
- Cila ishte e papritura e dytë për Peron?<br />
Ndalesa e tretë<br />
Pas dreke ...deri te ... më e lezetshme se Princi i Persisë.<br />
- Çfarë i mësoi xhaxhi Luka, Peros?<br />
- Cilat ishin lojërat që ata luajtën në kompjuter?<br />
- Cili ishte profesioni i xhaxhi Lukës?<br />
- Pse fi tonte ai shumë para?<br />
- Cila ishte e papritura e tretë për Peron?<br />
Ndalesa e katërt<br />
Kur mbaruam së luajturi ... deri në fund.<br />
- Cilat ishin gjërat që Ivoja i tregoi Peros në dhomën e tij?<br />
- Cila ishte dëshira më e madhe e Ivos?<br />
- A jeni në gjendje të thoni të papriturën e katërt?<br />
58<br />
Leximi i tregimit nga disa nxënës.<br />
Reflektimi: Punim i pyetjeve 7 dhe 8 të rubrikës Nxirr mesazhin.<br />
Pse Peroja e pëlqeu babanë e Ivos?
Libër mësuesi<br />
Peroja e pëlqeu babanë e Ivos, sepse<br />
Unë e pëlqej babanë e Ivos, sepse<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
Arsyet<br />
Arsyet<br />
Detyrë shtëpie. Lexim i tregimit, ritregimi i përmbajtjes.<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
Ora e dytë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë në role tregimin.<br />
• Të hartojë pikat e planit duke u bazuar në paragrafët e tekstit.<br />
• Të ritregojë tregimin sipas pikave të planit.<br />
• Të diskutojë mbi ëndrrat e tij/saj.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: pika plani, ritregim, lexim në role.<br />
Metodologjia: mendo-trego, lexim në role, lexo-përmblidh, punë në çifte.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo - trego<br />
Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjet.<br />
- Cilat janë disa nga gjërat që ti i ke shumë për zemër në dhomën tënde?<br />
- Tregoja shokut tënd të bankës.<br />
- A ka ndonjë gjë të ngjashme me ato të Ivos?<br />
Nxënësit i tregojnë njëri-tjetrit rreth gjërave të tyre.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Lexim i tregimit në role nga disa nxënës.<br />
Hartimi i pikave të planit.<br />
- Peroja shkon te shtëpia e Ivos.<br />
- Prezantimi me babanë e Ivos. E papritura e parë.<br />
59
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
- Kënaqësia e Ivos për ardhjen e Peros.<br />
- Përgatitja e drekës nga babai i Ivos. E papritura e dytë.<br />
- Peroja mëson kompjuterin nga babai i Ivos.<br />
- Peroja luan në kompjuter dy lojëra.<br />
- Peroja mëson mbi profesionin e babait të Ivos. E papritura e tretë.<br />
- Dhoma e Ivos dhe gjërat e tij.<br />
- Ëndrra e Ivos për t’u bërë alpinist. E papritura e katërt.<br />
Ritregimi i pjesës duke u bazuar në pikat e planit.<br />
Punimi i ushtrimit 10 të rubrikës Analizo gjuhën.<br />
Lidhe titullin e pjesës me fjalën kyç të tregimit e papritur.<br />
Kthehu te teksti dhe shkruaj fjalitë që tregojnë se të papriturat që i ndodhën Peros<br />
ishin të këndshme. Çfarë tregojnë këto detaje.<br />
Reflektimi: Punë në çift.<br />
Ëndrrën tënde shkruaje në një letër.<br />
Këmbeje me shokun e bankës.<br />
A është një e papritur për të apo ia ke treguar më parë?<br />
Nxënësit nxiten të diskutojnë.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruaj në 5-6 rreshta cilat janë cilësitë e ngjashme dhe të<br />
ndryshme ndërmjet babait tënd dhe babait të Ivos.<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Përshkruaj dhomën<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të shoqërojë përshkrimin me dëgjimin e pjesës nga mësuesi/ja.<br />
• Të përshkruajë dhomën duke u bazuar në fi gurën e tekstit.<br />
• Të dallojë elementet e një pikture (forma, funksionimi, ngjyra, gjendja).<br />
• Të përdorë në përshkrim elementet e duhura.<br />
Mjete: teksti, fletore klase, pamje e dhomës së nxënësit në foto ose vizatim.<br />
Fjalë kyç: përshkrim, dhomë, pikë e këndvështrimit, vendndodhja e objekteve,<br />
forma, funksioni, ngjyra, gjendja e objekteve.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të përshkruarit, të dalluarit, të zbatuarit.<br />
Metodologjia: dëgjim – mendim i drejtuar, përshkrim individual, diskutim i<br />
përshkrimit.<br />
60
Libër mësuesi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: dëgjim – mendim i drejtuar.<br />
Lexohet përshkrimi i një dhome realizuar në bazë të pikturës së piktorit të njohur<br />
holandez Van Gog.<br />
- Çfarë ka dashur të thotë artisti me shprehjen “Ja, kaq.” (Dhoma e tij ishte e<br />
thjeshtë, siç e kishte pikturuar ai.)<br />
Lexohet përshkrimi që ka bërë një bashkëmoshatar për dhomën e tij.<br />
- A ju pëlqen përshkrimi që dëgjuat? Pse?<br />
- Çfarë ka të përbashkët në përshkrimin e kësaj dhome me atë të dhomës së<br />
Ivos?<br />
Për të përshkruar një dhomë duhet të mbash parasysh këto::<br />
- Gjej pikën e këndvështrimit tënd.<br />
- Përshkruaj vendndodhjen e objekteve.<br />
- Përqendrohu te forma, funksionimi, ngjyra, dhe gjendja e tyre.<br />
Realizimi i kuptimit: përshkrim individual.<br />
- Çdo nxënës përfytyron ose nxjerr foton apo vizatimin e dhomës së tij.<br />
- Duke u mbështetur te modelet e tekstit dhe elementet përbërëse të<br />
përshkrimit të dhomës, çdo nxënës krijon një tekst përshkrues me jo më pak se 10<br />
fjali.<br />
Reflektimi: diskutim i përshkrimit.<br />
Lexohen përshkrimet e nxënësve me zë.<br />
Diskutohen me njëri-tjetrin mënyrat e përshkrimit të dhomës.<br />
Përzgjidhen përshkrimet më të mira duke i ekspozuar në këndin e klasës.<br />
Vlerësimi i nxënësit për punët e bëra.<br />
Detyrë shtëpie. Punim i ushtrimeve të F. së punës fq 13.<br />
Rubrika: Njohuri për gjuhën<br />
Tema: Përdorimi i shenjave të pikësimit në ligjëratën e drejtë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë ligjëratën e drejtë në tekstet e dhëna duke u bazuar në shenjat e<br />
pikësimit: dy pika, thonjëzat, viza.<br />
• Të përdorë shenjat e pikësimit në ligjëratën e drejtë.<br />
• Të shndërrojë ligjëratën e zhdrejtë të dhënë në ligjëratë të drejtë.<br />
Mjete: teksti, tabela, shenjat e pikësimit në fisha, shkumës me ngjyra, stilolaps,<br />
fletore, tabakë të bardhë letre (flipçart).<br />
61
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Fjalë kyç: ligjëratë e drejtë, e zhdrejtë, thonjëza, dy pika, vizë.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të vrojtuarit, të zbatuarit, të shndërruarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: stuhi mendimesh, punë e drejtuar, punë e pavarur - zbatimi i njohurive.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: stuhi mendimesh.<br />
Në një fl ipçart paraqitet një tekst me raste të ndryshme të përdorimit të ligjëratës<br />
së drejtë ku fjalët e autorit janë para, në mes ose pas.<br />
Fjalët e autorit<br />
Ligjërata e drejtë:<br />
Fjalët e folësit<br />
dy pika<br />
vizë<br />
dy viza<br />
Biseda që është bërë më parë<br />
jepen pa asnjë ndryshim<br />
futen mes thonjëzave<br />
Të gjitha rastet e dhënë gjatë stuhisë së mendimeve shoqërohen me shembuj të<br />
dhënë në fl ipçart.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqen 45.<br />
Lexohen shembujt e dhënë në tekst.<br />
Lexohen rregullat drejtshkrimore për çdo rast të përdorimit të ligjëratës së drejtë.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit nënvizojnë me të kuqe ligjëratën e drejtë në tekstin e<br />
dhënë.<br />
Rretho me laps shenjat e pikësimit që përdoren në ligjëratën e drejtë.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit vendosin shenjat e pikësimit në ligjëratat e dhëna në tekst.<br />
Punohen ushtrimet 3-6 nën drejtimin mësuesit/es.<br />
Reflektimi: punë e pavarur – zbatim i njohurive drejtshkrimore.<br />
Në fjalinë e dhënë, nënvizo ligjëratën e drejtë dhe përdore në tri pozicione: para<br />
fjalëve të autorit, në mes, në fund.<br />
Mirela thotë: “Arbri më vonon shumë”.<br />
“Arbri më vonon shumë”, - thotë Mirela.<br />
“Arbri, - thotë Mirela, - më vonon shumë.”<br />
Mësuesi/ja këmbëngul që nxënësit të përdorin drejt shenjat e pikësimit. Nxënësve u<br />
kërkohet të ngjyrosin shenjat e pikësimit, që t’i ngulitin.<br />
Në fjalitë me ligjëratë të drejtë, sipas shenjave të pikësimit dhe përdorimit të ligjëratës<br />
shpjegohet kuptimi i çdo fjalie:<br />
1. “Ani, - thotë Erta, - mëson shumë.”<br />
2. Ani thotë: “Erta mëson shumë.”<br />
3. “Erta mëson shumë,” - thotë Ani.<br />
Vlerësimi i nxënësve.<br />
Detyrë shtëpie. Punim i ushtrimeve te F së punës fq 15.<br />
62
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema: Flasim me intonacionin e duhur.<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tekste me intonacionin e duhur.<br />
• Të dallojë tipat e fjalive sipas intonacionit.<br />
• Të interpretojë biseda në çift duke përdorur intonacionin e duhur.<br />
Mjete: teksti <strong>gjuha</strong> shqipe 5.<br />
Fjalë kyç: intonacion, këshilla.<br />
Metodologjia: dëgjo –vëzhgo-zbulo, lojë në grup.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Mësuesi/ja drejton pyetje në mënyrë që nxënësit të rikujtojnë njohuritë<br />
e marra.<br />
- Nisur nga përmbajtja e tyre, çfarë lloje tekstesh njihni?<br />
- Tekst shkencor, tekstin me rregulla, tregimin, poezinë, fabulën etj.<br />
- Çfarë respektojmë kur lexojmë një tekst?<br />
- Çfarë funksioni kanë shenjat e pikësimit?<br />
Nga të gjitha këto që thatë, arrijmë në përfundimin:<br />
Nëse arrijmë të lexojmë duke respektuar shenjat e pikësimit, ne kemi lexuar pjesën<br />
me intonacion.<br />
Mësuesi/ja paraqet elementet e intonacionit.<br />
Intonacioni<br />
ngritja dhe ulja e zërit shqiptimi i qartë i fjalëve theksimi i fjalëve<br />
Realizimi i kuptimit. Dëgjim –vëzhgim-zbulim.<br />
Nxënësit udhëzohen të dëgjojnë leximin nga mësuesi/ja. Gjatë leximit të mësuesit/es<br />
duhet të shënojnë me shpejtësi vetëm fjalitë që kumtojnë kënaqësi, dyshim, frikë,<br />
shqetësim etj. Kujdes! Shikoni shenjat e pikësimit. Ato do t’ju ndihmojnë ta realizoni<br />
si duhet këtë proces.<br />
Lexohet teksti nga mësuesi/ja më një intonacion të qartë. Nxënësit nënvizojnë<br />
fjalitë.<br />
Pasi i nënvizojnë, orientohen t’i shkruajnë. Punohen së bashku me mësuesin/en<br />
për të qartësuar se çfarë shprehin fjalitë.<br />
- Sa bukur ngjaja!<br />
- Ku i dihej!<br />
- Sa u tremba!<br />
63
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
- Si do të bëj unë i shkreti kur të martohem?! Ç’mrekulli të luash futboll! I poshtri!<br />
Do të ma paguajë!<br />
- Penallti! Penallti!<br />
- Oh tani humbëm fare!<br />
- Zot, çfarë ditë!<br />
- Më të mirit në fushë!<br />
- Sa i zoti jam!<br />
Ky është një ushtrim i një shkalle vështirësie jo të ulët. Inkurajoni nxënësit për<br />
gjetjet e tyre. Ndonjë fjali që ata nuk e kanë nënvizuar, mësuesi/ja u sugjeron<br />
nxënësve që ta lexojnë dhe njëherë.<br />
Nxënësit lexojnë këshillat e dhëna në tekst në rastin kur fl asin dhe në rastin kur<br />
dëgjojnë. Në këto këshilla nxënësit nxiten të tregojnë raste kur ata nuk kanë vepruar<br />
sipas këtyre këshillave.<br />
Reflektimi: Lojë në grup. Nxënësve iu sqarohet loja që do të luajnë. Iu sugjerohet<br />
të zgjedhin shokët me anë të lojës Lëviz, krijo dyshe. Në këtë lojë nxënësit ecin në<br />
klasë dhe në momentin që mësuesi/ja thotë stop nxënësit do të formojnë çifte me<br />
shokun që janë pranë.<br />
Pasi formohen çiftet, nxënësit punojnë në një fl etë bisedën që do të zhvillojnë<br />
duke shfaqur një emocion, si zemërim, gëzim. Iu sugjerohet të sjellin në mendje<br />
ngjarje të gëzuara, emocionale që iu kanë ndodhur.<br />
Më pas zhvillojnë bisedën pas perdes së improvizuar me anë të një cope bezeje.<br />
Nxënësit e tjerë do të gjejnë se për çfarë ndjesie bëhet fjalë.<br />
Nxënësit përzgjedhin grupin që prezantoi më mirë.<br />
Rubrika: Njohuri për gjuhën (drejtshkrim)<br />
Tema: Përdorimi i shenjave të pikësimit<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë me intonacionin e duhur fjalitë e dhëna duke u bazuar në shenjat e<br />
pikësimit.<br />
• Të përdorë shenjat e pikësimit në fjalitë e dhëna.<br />
• Të drejtshkruajë shenjat e pikësimit në ligjëratën e drejtë dhe në dialog.<br />
Mjetet: teksti, kartolina me shenjat e pikësimit, shkumësa me ngjyra.<br />
Fjalë kyç: shenja pikësimi, ., !, ?, :, “ ”, -.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të zbatuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, punë e drejtuar, diktim.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
64<br />
Evokimi: diskutimi i ideve.<br />
Në fl ipçart paraqitet një tekst ku janë përdorur shenjat e pikësimit të mësuara në orët<br />
e kaluara.
Libër mësuesi<br />
Pyeten nxënësit: - Ç’shenja pikësimi janë përdorur?<br />
- Pse janë përdorur këto shenja pikësimi?<br />
Lexohet teksti me intonacion nga nxënësit.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti i gjuhës në faqen 49.<br />
- lexohen shenjat e pikësimit të vendosura në kutiza,<br />
- lexohet me kujdes rubrika Kujto,<br />
- mësuesi/ja u paraqit nxënësve shenjat e pikësimit në kartolina.<br />
Grupohen shenjat e pikësimit:<br />
pikëpyetja?<br />
pikëçuditja!<br />
dypikëshi<br />
thonjëza<br />
pika.<br />
Shenja pikësimi<br />
në fjali të ndryshme:<br />
Shenja pikësimi<br />
në dialog<br />
e ligjëratë të drejtë<br />
viza<br />
pikëpresja;<br />
presja,<br />
dy vizat<br />
- Në tekstin e ushtrimit 1 nxënësit nënvizojnë shenjat e pikësimit dhe tregojnë<br />
për se janë përdorur.<br />
- Në ushtrimin 2 nxënësit vendosin shenjat e pikësimit aty ku mungojnë (?, -, :,<br />
-, ., -, ?, -, ., -, !)<br />
- Në ushtrimin 3 nxënësit vendosin shenjat e pikësimit ku mungojnë. (., -, ., -, .,<br />
., ., “ ”, :, “, “ ”, ., :, “ ”)<br />
Reflektimi: diktim – zbatim i njohurive të mësuara.<br />
- Përzgjidhet nga mësuesi/ja një tekst, ku të jenë përdorur shenjat e pikësimit të<br />
mësuara më lart.<br />
- Diktohet pjesa nga mësuesi/ja.<br />
- Shkruhet teksti nga nxënësit duke pasur kujdes në drejtshkrimin e shenjave të<br />
pikësimit.<br />
Vlerësimi i nxënësve.<br />
Detyrë shtëpie. Punim i ushtrimeve të F. së punës fq 16.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Paniku<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin rrjedhshëm, qartë.<br />
• Të hartojë pikat e planit të tregimit.<br />
65
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke iu përgjigjur pyetjeve.<br />
• Të pasurojë fjalorin me shprehje frazeologjike. Të zëvendësojë shprehjet<br />
frazeologjike me fjalë të tjera.<br />
• Të diskutojë mbi gjendjen shpirtërore të Mimozës duke bërë krahasime me<br />
veten e tij/saj në situata të ngjashme.<br />
Mjete teksti: teksti “Gjuha shqipe 5”.<br />
Fjalë kyç: mësimi i matematikës, nxënëse e re, panik, e shtangur.<br />
Metodologjia: mendo-diskuto, parashikim me anë të titullit, të nxënit në<br />
bashkëpunim, shkrim argumentues.<br />
66<br />
<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi i parë: Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjen:<br />
- Çfarë mendon para se të fi llojë ora e mësimit? Jep mendimin tënd.<br />
jam e kënaqur,<br />
kam frikë,<br />
jam e emocionuar,<br />
jam e shqetësuar,<br />
nuk jam e sigurt për mësimet.<br />
Nxënësit lihen të japin idetë e tyre dhe arsyet pse ndihen të tillë.<br />
- A ju ka zënë ndonjëherë paniku? Cila ka qenë arsyeja e vërtetë?<br />
- Si e ke mposhtur atë? Kush ta ka ndihmuar?<br />
<br />
Hapi i dytë.<br />
Mësuesi/ja prezanton titullin e tregimit.<br />
- Një nxënëse më emrin Ardita Mero, sot do të na tregojë një moment kur atë<br />
e ka zënë paniku? Si mendoni ju, cila mund të ketë qenë arsyeja?<br />
Nxënësit shprehin mendimet e tyre.<br />
Lexohet tregimi nga dy-tre nxënës.<br />
Lexohen fjalët e reja dhe formohen fjali me to. Gjithashtu, punohet dhe pyetja 6 e<br />
rubrikës Analizo gjuhën.<br />
Nxënësit punojnë individualisht në ndarjen në fragmente të tregimit dhe hartimin<br />
e pikave të planit.<br />
1. Gjendja e Mimozës në shkollën e re.<br />
2. Ngritja në mësim.<br />
3. Hutimi i Mimozës.<br />
4. Pyetje e mësueses.<br />
5. Vazhdimi i gjendjes së hutimit.<br />
6. Padurimi i shokëve.<br />
7. Përgjigjja e një shoku.<br />
8. Inati i Mimozës.<br />
Në çift nxënësit krahasojnë punën e njëri-tjetrit. Lexojnë punën e tyre dhe mësuesi/<br />
ja përzgjedh punimet më të sakta.
Libër mësuesi<br />
Mësuesi/ja iu kërkon nxënësve të dallojnë në tekst fjalitë ku shprehet gjendja<br />
shpirtërore e Mimozës dhe ta ritregojnë me fjalët e tyre.<br />
Të nxënit në bashkëpunim.<br />
Grupi i parë. - Pse Mimozën e ka kapur paniku? Jep disa arsye.<br />
Grupi i dytë. - Përshkruaj raste kur ju keni qenë në një situatë të tillë. Si<br />
mendoni, cili ka qenë shkaku dhe pasoja?<br />
Grupi i tretë. - Si mund ta mposhtim frikën dhe ankthin?<br />
Grupi i katërt. - Gjeni fjalët kyç që lidhen me gjendjen e panikut të<br />
Mimozës. Ndalu te ndjesitë dhe veprimet.<br />
Grupi i pestë. - Zëvendëso shprehjet frazeologjike me fjalë të tjera.<br />
nuk e hapa gojën – nuk fola fare.<br />
provova të hapja gojë - provova të fl isja.<br />
m’u zgjidh <strong>gjuha</strong> – fi llova të fl isja pa drojë.<br />
bëra të fl as - u mundova të fl isja.<br />
Reflektimi: shkrim argumentues.<br />
Si mendoni se kanë menduar shokët për Arditën në një situatë të tillë? Mos<br />
harroni se ajo është një nxënëse e re në këtë klasë.<br />
Argumento përgjigjen tënde.<br />
Detyrë shtëpie. Përshkruaj një rast ku familjen tënde e ka zënë paniku. Nëse<br />
nuk keni një rast të tillë, atëherë vër në lëvizje kujtesën tënde, kur ke qenë i/e vogël<br />
ose prindërit t’iu tregojnë një rast nga vetja e tyre.<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Përshkrimi i ndjenjave<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit, nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë ndjenjat duke u bazuar në pamjen e jashtme të personit<br />
• Të përshkruajë sjelljen e një personi në një situatë të dhënë<br />
• Të tregojë ndjenjën që i bën më shumë përshtypje në pamjen e jashtme tek<br />
një person.<br />
Mjete: teksti, pamje që tregojnë gëzim, frikë, zemërim, trishtim, fletë formati,<br />
stilolaps, laps.<br />
Fjalë kyç: përshkrim, ndjenja, shkak, pasojë, person.<br />
Aftësitë: të përshkruarit, të dalluarit, të demonstruarit.<br />
Metodologjia: diskutim – demonstrim, të nxënit në bashkëpunim, shkrim i<br />
lirë, Turi i galerisë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutim – demonstrim.<br />
Secili prej nesh provon ndjenja e gjendje shpirtërore të ndryshme<br />
67
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
zemërim (rrudhja e ballit)<br />
pakënaqësi (mënyra se si silleni)<br />
trishtim (shprehja e syve)<br />
gëzim<br />
shenjat e jashtme<br />
mërzi (toni i zërit)<br />
- Paraqiten pamje të ndryshme të gjendjes shpirtërore nga nxënës të<br />
ndryshëm para klase.<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit në bashkëpunim.<br />
Hapet teksti në faqen 52.<br />
Lexohen njohuritë e dhëna për përshkrimin e ndjenjave.<br />
- Vëreni me kujdes fi gurat dhe përshkruani sjelljen e personazheve.<br />
Ndahen nxënësit në grupe. Çdo grupi i caktohet një situatë që të përshkruaj sjelljen<br />
e një personi:<br />
Grupi I: takimi i papritur me një mik.<br />
Grupi II: dhënia e një lajmi të mirë<br />
Grupi III: një telefonatë e mërzitshme<br />
Grupi IV: një ndeshje në televizion<br />
Grupi V: një stuhi e fortë<br />
Çdo përfaqësues grupi jep përgjigjen për situatën e dhënë.<br />
Reflektimi: shkrim i lirë, Turi i galerisë.<br />
U kërkohet nxënësve të paraqitin me anë të vizatimit ndjenja shpirtërore të<br />
ndryshme.<br />
Pas përfundimit të detyrës nxënësit i ekspozojnë në muret e klasës vizatimet.<br />
Përzgjidhen vizatimet më të mira nga vetë nxënësit.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani për një sjellje që ndikon pozitivisht në gjendjen tënde<br />
shpirtërore.<br />
Rubrika: Njohuri për gjuhën<br />
Tema: Shprehjet frazeologjike<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zëvendësojë shprehjet frazeologjike të dhëna me një fjalë të vetme.<br />
• Të formojë fjali me shprehjet frazeologjike.<br />
• Të shkruajë 5 fjali duke përdorur shprehje frazeologjike.<br />
Mjete: teksti, tabela, fisha me shprehje frazeologjike, fjalori i gjuhës shqipe.<br />
Fjalë kyç: Shprehje frazeologjike, grup fjalorësh, fjalë e vetme, fjali.<br />
Aftësitë: të zëvendësuarit, të formuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: mendo – punë në dyshe – shkëmbe me të tjerët,<br />
68
Libër mësuesi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo – punë në dyshe – shkëmbe me të tjerët.<br />
Në çifte nxënësit i drejtojnë njëri-tjetrit një shprehje frazeologjike. Shoku mendon<br />
dhe e zëvendëson me një fjalë të vetme. Shkëmbehen rolet në dyshe.<br />
(Mësuesi/ja u ka kërkuar paraprakisht nxënësve të gjejnë disa shprehje frazeologjike.)<br />
grupe fjalësh që kanë kuptimin e një fjale të vetme<br />
Shprehje frazeologjike:<br />
kanë mundësi shprehëse<br />
zëvendësohen me një fjalë të vetme<br />
pasurojnë fjalorin<br />
kanë ngarkesë emocionale<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit bashkëpunues.<br />
Hapet teksti në faqe 53:<br />
- lexohet teksti, fjalët me ngjyrë zëvendësohen me një fjalë të<br />
vetme.<br />
më ngriu gjaku → u tremba<br />
më mbeti fjala në buzë → pa folur<br />
u tret si kripa në ujë → u zhduk<br />
m’u zgjidh <strong>gjuha</strong> → fola<br />
- Lexohen me kujdes fjalitë në kuadrate për shprehjet frazeologjike.<br />
- Ndahen nxënësit në grupe:<br />
<br />
<br />
<br />
Grupi 1: Lidhni shprehjen frazeologjike me fjalën që e zëvendëson.<br />
Grupi 2: Shprehjet frazeologjike zëvendësoji me një fjalë të vetme.<br />
i jap zemër → kurajë<br />
i lë punët varur → pa mbaruar<br />
ia ka varur punës → nuk punon<br />
i jap dorën → e ndihmoj<br />
bëj be e rrugë → betohet<br />
mbeta pa mend → u habita<br />
ia mbush mendjen → e bind<br />
me mend në kokë → mendohu<br />
s’lë dy gurë bashkë → i lëvizshëm<br />
Grupi 3: Shkruaj 4-5 fjali ku të përdoren disa nga shprehjet frazeologjike<br />
nga ushtrimi 2.<br />
Dëgjohen punët e çdo grupi, duke dhënë edhe vlerësimin përkatës.<br />
Reflektimi: punë e pavarur - zbatimi i njohurive të marra.<br />
69
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Nxënësit nxjerrin nga fjalori shprehje frazeologjike duke dhënë edhe shpjegimin<br />
e tyre.<br />
Nxënësit punojnë në dyshe.<br />
Punohen ushtrime nga Fletorja e punës fq 18.<br />
Vlerësimi i nxënësve për kontributin që japin në grup.<br />
Detyrë shtëpie. Gjeni 6 shprehje frazeologjike dhe formoni fjali me to.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Ah, këto vajzat....<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin qartë.<br />
• T’iu përgjigjet pyetjeve duke ilustruar me pjesë nga tregimi.<br />
• Të diskutojë mbi personazhin dhe gjendjen e tij shpirtërore.<br />
• Të japë mendimin e tij mbi temën e tregimit.<br />
• Të krijojë një tregim humoristik me 5-6 rreshta duke u bazuar në fi gura.<br />
Mjete: teksti Gjuha shqipe 5.<br />
Fjalë kyç: honeps, thithëlopë, shastis, kaptoj, depërtoj, duan edhe bëjnë.<br />
Metodologjia: parashikim me anë të titullit, punë në çifte, punë në grupe,<br />
shkrim i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Mësuesi/ja orienton nxënësit.<br />
- Lexoni titullin e tregimit.<br />
- A ju ndihmon ai të mësoni se për kë bëhet fjalë në tregim?<br />
- Ju mendoni se vajzat do të lavdërohen apo e kundërta?<br />
- Po të shikoni me vëmendje titullin do të vini re se mbaron me tri pika. Kjo tregon<br />
se kuptimi nuk është i plotë. Ai do të zbulohet gjatë leximit.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Lexim i tregimit nga nxënësit sipas paragrafëve. Nxënësit udhëzohen që gjatë<br />
leximit të tregimit të nënvizojnë fjalët që nuk ua dinë kuptimin.<br />
Leximi i fjalëve të fjalorit. Shpjegimi me ndihmën e mësuesit/es.<br />
Punohet rubrika Kupto përmbajtjen.<br />
Në pyetjen 1 të kësaj rubrike nxënësit duhet të dallojnë nëse Grioleti e ka fjalën<br />
për ndonjë vajzë në veçanti apo për vajzat në përgjithësi.<br />
70
Libër mësuesi<br />
Në pyetjen 2 nxënësit, pasi lexojnë tekstin, duhet të thonë disa nga mendimet<br />
e Grioletit mbi vajzat. Ato që mbajnë mend, sepse e gjithë pjesa ka të bëjë me<br />
mendimet e Grioletit.<br />
Në pyetjen 3 nxënësit diskutojnë se cili mund të jetë shkaku që ka çuar në një<br />
gjendje të tillë shpirtërore të Grioleti.<br />
Nxënësit punojnë në çift rubrikën Analizo gjuhën.<br />
Në ushtrimin 7 nxënësit përzgjedhin alternativat mbi shkakun që ka çuar në një<br />
gjendje të tillë shpirtërore të Grioleti. Ata shkruajnë përbri shprehjeve që përdor<br />
Grioleti të kundërtat e tyre.<br />
Kanë frikë nga gjithçka.<br />
Nuk duan të rrezikojnë.<br />
S’dinë të ruajnë fare të fshehtën.<br />
As trimëri, as guxim dhe as forcë nuk kanë.<br />
Kur u thua një fjalë të mirë të nxjerrin gjuhën.<br />
Nuk kanë frikë nga asgjë.<br />
Duan të rrezikojnë.<br />
Dinë të ruajnë të fshehtat.<br />
Kanë forcë, guxim dhe trimëri.<br />
Kur u thua një fjalë të keqe të<br />
buzëqeshin.<br />
Në ushtrimin 8 nxënësit përpiqen të gjejnë në tregim tri shprehje frazeologjike.<br />
Ato mund të jenë:<br />
mos të të shkojë mendja → mos e mendo<br />
ia japin të qarit<br />
→ qajnë<br />
as që u vjen zor → nuk turpërohen<br />
Reflektimi: Punë në grup, shkrim i lirë.<br />
Klasa ndahet në dy grupe. Në dy tabakë letre vajzat japin mendimet e tyre se<br />
çfarë u pëlqen dhe çfarë nuk u pëlqen te djemtë.<br />
Të njëjtën gjë bëjnë dhe djemtë. Prezantohen punët dhe mësuesja nxit nxënësit<br />
të duartrokasin njëri-tjetrin dhe të kalojë gjejnë zgjidhje pozitive për gjërat që vajzat<br />
dhe djemtë nuk pëlqejnë te njëri-tjetri.<br />
Nxënësit hartojnë një shkrim me humor me 5-6 rreshta duke parë fi gurat.<br />
Vajza dëshiron t’i dhurojë shokut një lule. Djali mbyll hundën se nuk ia duron dot<br />
erën.<br />
- Pse lule duan djemtë, moj?! - i thotë ai. - Mua do të më pëlqejë ndonjë top, libër<br />
me luftëtarë. Pse vajzë jam unë?<br />
Kjo orë mësimi shërben shumë mirë si pjesë e një ore të lirë ku duam të edukojmë<br />
barazinë gjinore mes nxënësve. Detyra shërben si pikënisje e një ore të tillë.<br />
Rubrika: Njohuri për gjuhën<br />
Tema: Sinonimet, antonimet<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë sinonimet dhe antonimet në një tekst të dhënë.<br />
• Të krijojë çifte antonimike me emra, folje, mbiemra, dhe ndajfoljet e dhëna.<br />
• Të shndërrojë fjalitë e dhëna në kuptimin e tyre të kundërt.<br />
Mjetet: teksti, tabela, fi sha me sinonime, antonime, shkumësa me ngjyra,<br />
71
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
fl etë formati, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: sinonim, antonim, çift, emra, mbiemra, folje, ndajfolje.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të krijuarit, të shndërruarit, të shkruarit.<br />
Struktura e mësimit<br />
Fazat e strukturës Strategjitë mësimore<br />
a. Parashikim diskutim për<br />
njohuritë paraprake<br />
Veprimtaritë e<br />
nxënësve<br />
diskutim i ideve<br />
Organizimi i<br />
nxënësve<br />
punë në grupe<br />
b. Ndërtim i<br />
njohurive<br />
fjalë të reja<br />
kuptimore<br />
të nxënit<br />
bashkëpunues<br />
punë në grupe<br />
c. Përforcim ushtrime të reja zbatim i njohurive të<br />
marra<br />
punë me<br />
shkrim<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parashikimi: diskutimi i njohurive paraprake.<br />
Ndahen nxënësit në grupe të vogla me 5-6 nxënës.<br />
- Në fl etët e formatit çdo grup gjen të shkruara 5 fjalë. Gjeni të kundërtat e<br />
secilës fjalë apo fjalë të tjera që kanë të njëjtin kuptim ose kuptim të përafërt.<br />
Grupi I: Grupi II: Grupi III: Grupi IV:<br />
vesh → keq → i shëmtuar → frikë →<br />
ngjit → ngadalë → i vogël → mbarësi →<br />
vij → shkurt → i veshur → zemërim →<br />
mbledh → afër → i ulët → emër →<br />
mbush → prapa → i drejtuar → vajzë →<br />
- Si quhen fjalët me kuptim të njëjtë?<br />
- Po fjalët me kuptim të kundërt?<br />
Sinonimet:<br />
- fjalë me kuptim të njëjtë ose afërsisht të njëjtë,<br />
- mënjanojnë përsëritjen e fjalëve,<br />
- të rëndësishme,<br />
- japin nuanca të reja kuptimore.<br />
Antonimet: - fjalë me kuptim të kundërt.<br />
Cili grup i gjeti më shpejt sinonimet dhe antonimet?<br />
72
Libër mësuesi<br />
Ndërtimi i njohurive: formim fjalësh të reja kuptimore, të nxënit bashkëpunues.<br />
- Lexohen shembujt e dhënë në tekst për sinonimet dhe antonimet.<br />
- Lexohen me vëmendje njohuritë gjuhësore për sinonimet dhe antonimet, të dhëna<br />
në tekst.<br />
- Kalohet në punimin e ushtrimeve të tekstit. Sipas grupeve nxënësit punojnë<br />
ushtrimet 1, 2, 3, 4, 5.<br />
Ushtrimi 1: Shkruani përbri fi gurave fjalë sinonime.<br />
- vajzë - djalë - laps<br />
- çikë - çun - kalem<br />
- gocë - voc<br />
- çupë<br />
Ushtrimi 2: Në fjalët e dhëna vijëzo fjalët që s’janë sinonime (pakënaqësi,<br />
shkoj, fatkeqësisht).<br />
Ushtrimi 3: Zëvendëso fjalën e nënvizuar me sinonimet në kllapa.<br />
Nis – fi llon; shtëpitë – banesat; të bukura – të mrekullueshme; bënë – zhvilluan;<br />
drejtonte – udhëhiqte; i pashëm – i hijshëm.<br />
Ushtrimi 5: Ndrysho fjalitë në mënyrë që të tregojnë të kundërtën.<br />
....vjetrit ... ngadalë ... rinjtë .... shpejt<br />
- Çdo grup jep përgjigjen sipas kërkesës.<br />
Përforcimi: zbatim i njohurive të reja – punë me shkrim.<br />
- Punohet ushtrimi 4.<br />
Nxënësit do të punojnë me shkrim në tekst.<br />
Shkruani çifte antonimesh: folje, ndajfolje, mbiemra, emra.<br />
Sipas kohës në dispozicion punohen ushtrime nga Fletorja e punës.<br />
Vlerësohen nxënësit për punën me shkrim që kanë bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani 5 sinonime dhe 5 antonime. Formoni fjali me to<br />
ose ushtrimet 2, 6, 7 te Fletorja e punës.<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Pipi Çorapegjata<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin qartë dhe në role.<br />
• T’u përgjigjet me gojë pyetjeve rreth tregimit.<br />
• Të pasurojë fjalorin me fjalë te reja dhe t’i përdorë në fjali.<br />
• Të ilustrojë përgjigjet e tij/saj me pjesë të shkëputura nga teksti.<br />
• Të analizojë personazhin e Pipit dhe shokët e saj.<br />
• Të shprehë mendimin e tij/saj mbi personazhin e Pipit.<br />
73
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
• Të dallojë shprehjet frazeologjike në tregim.<br />
Mjetet: teksti i gjuhës, libri “Pipi Çorapegjata”<br />
Fjalë kyç: Pipi Çorapegjata, zdap, vajzë e cuditshme, mbërthej nga<br />
krahët,sokëllij, kundroj, e zgërdhirë, çapezvarrë, huazoj, nduk, mështekën,<br />
shakulleps, gjep.<br />
Metodologjia: kllaster, lexim në role, të nxënit në bashkëpunim, rrjet<br />
diskutimi.<br />
<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi. Hapi i parë.<br />
Mësuesi/ja orienton nxënësit të shohin fi gurën e dhënë në libër. Aty është<br />
paraqitur Pipi Çorapegjata.<br />
-Nga ato që keni lexuar apo parë në fi lm përshkruani Pipin nga pamja e jashtme<br />
dhe karakteri i saj.<br />
Pamja e jashtme<br />
Karakteri<br />
<br />
fl okëkuqe<br />
dy çorape të gjata<br />
dy bishtaleca të ngritur<br />
dy këpucë të mëdha<br />
fytyrën me quka<br />
Pipi<br />
Çorapegjata<br />
e dashur<br />
e shkathët<br />
ndihmon shokët e saj<br />
tërheqëse<br />
interesante<br />
Realizimi i kuptimit. Hapi i dytë.<br />
Mësuesi/ja lexon pjesën sqaruese se nga është marrë teksti. Ky shënim i prezanton<br />
nxënësit me tregimin.<br />
Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të lexojnë në heshtje tregimin.<br />
Shpjegohen fjalët e fjalorit me ndihmën e fjalorit shpjegues. Nxënësit identifi kojnë<br />
personazhet e tregimit: Pipi, Tomi, Anika, Uilli, Bengti,<br />
Më pas nxënësit lexojnë në role.<br />
Të nxënit në bashkëpunim.<br />
<br />
<br />
<br />
Grupi i parë. - Cilët nga fëmijët po grindeshin dhe kundër kujt? Cili ishte<br />
shkaku i grindjes?<br />
- Cila është arsyeja pse Pipi u fut në mes të grindjes?<br />
Grupi i dytë. - Ritregoni kulmin e zhvillimit të ngjarjes. Ritregoni fundin e<br />
ngjarjes.<br />
Grupi i tretë. - Kujtoni shprehjet e Grioletit për vajzat.<br />
A përputhen me ato çka bën Pipi?<br />
Mendimet e Grioletit<br />
Pipi<br />
74<br />
<br />
Grupi i katërt. - Pse personazhi i Pipit është për fëmijët e çdo kohe<br />
model krahasimi?
Libër mësuesi<br />
Ilustrojini me tekstin cilësitë e mëposhtme:<br />
e shkujdesur<br />
tërheqëse<br />
mbrojtëse<br />
guximtare<br />
e zgjuar<br />
e fortë<br />
Grupi i pestë. Në dialogun midis Pipit dhe djemve ka disa shprehje frazeologjike<br />
që përdoren në të folurin e përditshëm nga fëmijët e kësaj moshe. Gjejini ato.<br />
________________________________________________________________<br />
__________________________________________________________________<br />
__________________________________________________________________<br />
___________________________________________________________<br />
Nxënësit prezantojnë punën e grupeve të tyre. Vlerësohen nga shokët dhe<br />
mësuesi/ja.<br />
Nxënësit punojnë ushtrimin 12 ku gjejnë se nga cili emër formohen mbiemrat:<br />
burracak dhe burrëror. Këto fjalë formohen nga emri burrë.<br />
Reflektimi: Rrjet diskutimi.<br />
Nxënësit ndahen në dy grupe, vajza dhe djem.<br />
Pyetja për vajzat:<br />
Jo A do t’iu pëlqente ta kishit Pipin shoqe të ngushtë?<br />
Po<br />
Përfundimi: Po do të më pëlqente. Ajo është e sjellshme, e dashur dhe ndihmon<br />
shokët e saj. Unë do të kisha nevojë për një mike që të ndihmon.<br />
Pyetje për djemtë:<br />
Jo A do të ndiheshit në siklet po të kishit një shoqe si Pipi?<br />
Po<br />
Detyrë shtëpie. Jep opinionin tënd duke sjellë disa arsye, se përse prindërit<br />
dhe mësuesit nuk e marrin asnjëherë si shembull një tip si Pipi.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Një mik i madh; Fjalori<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit, nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë llojet e fjalorëve<br />
• Të dallojë elementet ndihmëse në gjetjen e fjalëve në fjalor<br />
• Të rendisë fjalë të caktuara sipas rendit alfabetik.<br />
• Të gjejë fjalën bazë, nëpërmjet së cilës fjala gjendet në fjalor.<br />
Mjete: fjalori i gjuhës shqipe, fjalor të ndryshëm, teksti, laps, ngjyra, rend alfabetik.<br />
Fjalë kyç: fjalor, fjalë, rend alfabetik, veçori gramatikore, fjalë të pandryshueshme.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të treguarit, të provuarit.<br />
Metodologjia: pyetja e ditës, veprimtari e drejtuar, punë në grupe, punë e pavarur,<br />
punë në çifte.<br />
75
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: pyetja e ditës.<br />
U paraqiten nxënësve disa fjalorë të tipave të ndryshëm.<br />
Pyeten nxënësit: - Përse fjalori është një mik i madh për këdo?<br />
Idetë e nxënësve shkruhen në tabelë:<br />
Veçoritë gramatikore<br />
të fjalës<br />
Të tregon si ta<br />
shkruash fjalën<br />
<br />
Fjalori<br />
Përmban fjalë të gjuhës<br />
shqipe e të një gjuhe të<br />
huaj<br />
Shpjegon kuptimin e fjalëve<br />
Realizimi i kuptimit: veprimtari e drejtuar, punë në grupe.<br />
Hapet teksti në faqen 61.<br />
Lexohen njohuritë gjuhësore të dhëna në tekst për fjalorin, si një mik i madh.<br />
Kujdes të madh u kushtohet rubrikave:<br />
a) Si e gjejmë fjalën në fjalor ( kërkojmë fjalën në fjalor duke parë shkronjën e<br />
parë, dytë, tretë). Lexohet shembulli në tekst.<br />
b) Gjendet kuptimi i fjalës.<br />
c) Shihen veçoritë gramatikore të fjalës për emrin, foljen, mbiemrin.<br />
Ndahen nxënësit në grupe me 4-5 vetë.<br />
Çdo grup duhet të ketë Fjalorin e Gjuhës së Sotme Shqipe.<br />
Grupi I:<br />
Plotësoni tabelën duke shkruar me laps emrat dhe foljet që ndihmojnë për të<br />
gjetur fjalët në fjalor.<br />
Emra (plak, mik, djalë, grua, lumë, park, fi k)<br />
Folje (këndoj, shkruaj, pastroj, vizatoj, marr, takoj shikoj)<br />
Grupi II:<br />
Shkruani sipas rendit alfabetik, fjalët e dhëna.<br />
(alarm, anëtar, bashkëpunim, buri, copëtoj, detyrim,dimër, dhomë, fi toj, garë,<br />
gjatësi, gjethe, ilustrim, letër, mirësi, nis, pemë, përgjegjësi, shënjestër, shkollë,<br />
titull, tokë, zile, zhapik).<br />
76
Libër mësuesi<br />
Grupi III:<br />
Zgjidh një nga fjalët në kllapa dhe vendose ndërmjet dy fjalëve të dhëna:<br />
pemë pikturë pjeshkë;<br />
natë nepërkë nesër;<br />
qafë<br />
qendër qerre;<br />
Grupi IV:<br />
Shkruani fjalët sipas rendit alfabetik, kur ato fi llojnë me të njëjtën shkronjë:<br />
B<br />
Ç<br />
F<br />
G<br />
P<br />
bagëti, banesë, burim;<br />
çati, çifteli, çudi;<br />
festë, fi zarmonikë, fustan, fushë;<br />
gabim, gatim, gërshet, gërshetim, godit, grindem, gur, gyp;<br />
papirus, paradoks<br />
Dëgjohen përgjigjet e çdo grupi duke bërë ndërhyrjet e nevojshme.<br />
Reflektimi: punë e pavarur, punë në çifte.<br />
Nënvizoni në tekst fjalët që janë shkruar gabim dhe ngjyrosni fjalën bazë që<br />
shërben për të gjetur fjalën në fjalor (verifi ko me ndihmën e fjalorit. Nxënësit<br />
punojnë në çifte për gjetjen e fjalëve të dhëna nga shoku i tij në fjalor.<br />
Detyrë shtëpie. Ushtrimi 3, Shkruaj sipas rendit alfabetik fjalët e dhëna.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Një ditë vere në fermë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin qartë.<br />
• Të ilustrojë përgjigjet e tij/saj me pjesë të shkëputura nga teksti.<br />
• Të dallojë personazhet e tregimit.<br />
• Të përzgjedhë pjesën që i pëlqen më shumë dhe arsyet e përzgjedhjes.<br />
• Të diskutojë mbi shqetësimet që i krijohen në familjen e tij/saj kur<br />
prindërit kanë probleme.<br />
Mjete: teksti,<br />
Fjalë kyç: fermë, shi, të korra, ëndrra.<br />
Metodologjia: mendo-diskuto, lexim në role, ditari dypjesësh.<br />
77
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-diskuto.<br />
Mësuesja iu drejton nxënësve pyetjet e mëposhtme:<br />
- A keni qenë ndonjëherë në fshat?<br />
- Cilat janë punët që zhvillojnë fermerët?<br />
- Po fëmijët a ndihmojnë më të rriturit në punët e fermës?<br />
Cilat janë disa nga punët që bëjnë ato?<br />
Realizimi i kuptimit: Lexim në role. Prezantimi me temën e re dhe librin nga<br />
është shkëputur pjesa.<br />
Lexim i tregimit nga disa nxënës njëri-pas tjetrit. Punim i fjalëve të fjalorit.<br />
Dallimi i personazheve të tregimit: Garneta, Xhei, Sitronela, prindërit e<br />
Garnetës.<br />
Leximi i tregimit me role nga disa nxënës.<br />
Punimi i rubrikës Kupto përmbajtjen.<br />
Reflektimi: Ditari dypjesësh.<br />
Fragmenti<br />
komenti<br />
Nxënësit zgjedhin një fragment që iu pëlqen dhe e komentojnë atë.<br />
Detyrë shtëpie. Leximi i tregimit dhe ritregimi i përmbajtjes.<br />
Ora e dytë<br />
Tema: Një ditë vere në fermë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin qartë.<br />
• Të hartojë pikat e planit të tregimit.<br />
• Të analizojë personazhet: Garnetën, Sitronelën dhe Xhein duke i përshkruar<br />
nga pamja fi zike dhe bota e tyre shpirtërore.<br />
• Të diskutojë mbi dëshirat e fëmijëve duke i krahasuar me dëshirat e tij.<br />
Fjalë kyç: ritregim, personazhe, përshkrim.<br />
Mjete: teksti i gjuhës shqipe 5.<br />
Metodologjia: ruaje fjalën e fundit për mua, punë në çifte, të nxënit në<br />
bashkëpunim, grafi k organizues.<br />
78
Libër mësuesi<br />
Zhvilimi i mësimit<br />
Evokimi: Hapi I.<br />
Ruaje fjalën e fundit për mua.<br />
Nxënësit përzgjedhin një fragment dhe shkruajnë komentin e tyre për të.<br />
Dëgjohet komenti i të njëjtit fragment dhe nga disa nxënës. I fundit lexon komentin<br />
nxënësi i parë.<br />
Realizimi i kuptimit. Hapi II. Punë në çifte. Nxënësit orientohen të lexojnë<br />
tregimin në heshtje, ta ndajnë në pjesë dhe të shkruajnë pikat e planit. Për nxënësit e<br />
nivelit bazë mësuesi/ja mund të sugjerojë krijimin e dysheve me nxënësit cilësorë.<br />
Pikat e planit mund të jenë:<br />
• Përshkrimi i ditës së verës.<br />
• Përshkrimi i Garnetës.<br />
• Biseda e Garnetës me Sitronelën.<br />
• Dëshirat e vajzave.<br />
• Marrja e letrave në kutinë e postës.<br />
• Shqetësimi i Garnetës.<br />
• Dëshirat e Xheit dhe Garnetës.<br />
• Gëzimi për rënien e shiut.<br />
Hapi III. Leximi dhe tregimi i përmbajtjes në bazë të pikave të planit nga disa<br />
nxënës.<br />
Nxënësit punojnë në grupe.<br />
Grupi i parë. Përshkruaj Garnetën: Pamjen fi zike<br />
Botën e brendshme<br />
Ndjenjat<br />
Grupi i dytë: Gjej në tekst dhe lexo dialogun mes Garnetës dhe shoqes<br />
së saj si dhe mes Garnetës dhe vëllait të saj.<br />
Grupi i tretë: Garneta është një vajzë ëndërrimtare.<br />
A ju pëlqejnë ëndrrat e saj? Pse?<br />
Grupi i katërt: Garneta, ndonëse është e vogël, shqetësohet për<br />
problemet e familjes së saj. Po ju a e bëni një gjë të tillë?<br />
Pse duhet të shqetësohemi?<br />
Grupi i pestë: Lexoni me intonacionin e duhur pjesën prej Natën vonë<br />
Garneta u zgjua... deri në fund.<br />
Reflektimi: Nxënësit plotësojnë grafi kun organizues. Punimet e tyre ngjiten në<br />
një kënd të klasës dhe lexohen në formën e Turit të Galerisë.<br />
Shkruaj në një tabelë:<br />
Dëshirat<br />
e Garnetës<br />
Dëshirat e Xheit<br />
Dëshirat e<br />
Sitronelës<br />
Dëshirat e mia<br />
Shqetësimi i<br />
Garnetës<br />
Shqetësimi im<br />
79
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika: Të shkruajmë<br />
Tema: Të shkruash një kronikë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit, nxënësi të jetë i aftë:<br />
•Të shkruajë një kronikë mbi bazën e pyetjeve.<br />
•Të ndjekë rendin kohor të ngjarjeve.<br />
Mjete: teksti, skema me pyetjet themelore të një kronike, fl etore klase,<br />
stilolaps.<br />
Fjalë kyçe: kronikë, skemë, skedë, rend kohor.<br />
Aftësitë: të shkruarit, të menduarit, të treguarit.<br />
Metodologjia: vëzhgo –diskuto, punë e drejtuar, shkrim i skeduar.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: vëzhgo – diskuto.<br />
Një orë më parë nxënësve u është ngarkuar një detyrë:<br />
Shkruani një kronikë që keni parë në televizor, lexuar në gazetë apo që<br />
ju ka ndodhur juve.<br />
Kronika → shtjellimi i ngjarjeve të vërteta, në një rend kohor të caktuar.<br />
Pse?<br />
(arsyeja pse ndodhi)<br />
Si?<br />
(mënyra si rrodhi ngjarja)<br />
Çfarë?<br />
(ngjarja që tregohet)<br />
Kur?<br />
(koha në të cilën ndodhi)<br />
Pyetjet themelore<br />
për të shkruar një<br />
kronikë<br />
Ku?<br />
(vendi ku ndodhi ngjarja)<br />
Kush?<br />
(kush u përfshi)<br />
Vëreni me kujdes kronikat tuaja duke ndjekur gjashtë pyetjet më lart dhe<br />
diskutoni rreth tyre.<br />
Lexohet një model kronike para klasës.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqen 66.<br />
Lexohet në tekst skema për të shkruar një kronikë me gjashtë pyetjet themelore.<br />
Kalohet në rubrikën Ushtrohu.<br />
Shkruani një kronikë për një ngjarje që të ka ndodhur ty apo ke parë.<br />
Kujdes! Ndiq rrëfi min tënd duke ndjekur gjashtë pyetjet. P.sh.:<br />
80
Libër mësuesi<br />
Ky është qyteti im. Sot ai duket sikur ka lindur në mes të liqenit. Shirat<br />
e vazhdueshme gjatë natës kanë mbuluar rrugët e qytetit plot e përplot me<br />
ujë. Gjithçka është fshehur nga uji. Është e vështirë ta besosh. Çdokush që e<br />
shikon për herë të parë qytetin i zgjon dëshirën për t’u larë, por është vetëm një<br />
imagjinatë e përkohshme. Çdo gjë duhet të normalizohet që qyteti të gjallërohet<br />
përsëri.<br />
Reflektimi: shkrim i skeduar.<br />
Nxënësit shkruajnë kronikën e një shëtitjeje që kanë bërë në fshat. Udhëzohen<br />
nxënësit të kujtojnë ndodhitë e veçanta duke i shënuar në një skedë (sipas modeli<br />
në tekst).<br />
Lihen nxënësit të lirë të shkruajnë qartë, me zhdërvjelltësi, duke ngjallur interes<br />
për atë që e dëgjon.<br />
Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani një kronikë për një ndodhi të veçantë sipas një<br />
rendi kohor.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Fjala dhe përbërësit e saj<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit, nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë përbërësit e fjalës (rrënja, tema, mbaresa, parashtesa, prapashtesa)<br />
• Të gjejë mbaresat e duhura në fjalë të ndryshme.<br />
Mjete: teksti, shkumësa me ngjyra, tabela, ngjyra, laps, tekst i shkurtër i shkruar<br />
në një tabak të madh të bardhë.<br />
Fjalë kyçe: rrënjë, mbaresë, temë, parashtesë, prapashtesë.<br />
Aftësitë: të menduarit, të dalluarit, të vepruarit.<br />
Metodologjia: mendo – trego – diskuto, punë e drejtuar, punë e pavarur -<br />
zbatimi i njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo – trego – diskuto.<br />
Në një tabak të madh letre është shkruar teksti “Gjyshi dhe nipi”.<br />
Lexohet në heshtje nga nxënësit.<br />
Pyeten nxënësit: - Cila fjalë është përdorur më shumë në këtë tekst? (Gjysh)<br />
- Në ç’forma paraqitet ky emër? (gjyshi, gjyshit, gjyshin, gjyshit)<br />
- Çdo fjalë e gjuhës shqipe ndahet në pjesë të tjera më të vogla.<br />
81
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
prapashtesa →<br />
i shtohet temës për të<br />
formuar fjalë të reja dhe<br />
qëndron pas rrënjës.<br />
parashtesa →<br />
Pjesë e fjalës që qëndron<br />
para temës për të formuar<br />
fjalë të reja.<br />
Përbërësit e fjalës<br />
mbaresa →<br />
Pjesa e fjalës që<br />
ndryshon (i, it, in)<br />
rrënja →<br />
pjesa e fjalës që nuk<br />
ndryshon.<br />
tema →<br />
Pjesa e fjalës që<br />
mbetet pasi i heqim<br />
mbaresën.<br />
Jepen dy shembuj në tabelë:<br />
sh = parashtesa<br />
je = prapashtesa<br />
Shfaqjen<br />
n = mbaresa<br />
faq = rrënja<br />
shfaqje = tema<br />
Shokun<br />
tema = shok = rrënja<br />
un = mbaresa<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqe 67.<br />
Lexohen njohuritë gjuhësore për përbërësit e fjalës: rrënja, tema, mbaresa,<br />
parashtesa, prapashtesa.<br />
U tërhiqet vëmendja nxënësve të vëzhgojnë me kujdes dy shembujt e tekstit.<br />
Kalohet në rubrikën Ushtrohu.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit nënvizojnë me ngjyrë të kaltër temën dhe me të kuqe<br />
mbaresën te fjalët e dhëna: qytetit, luanin, të mira, mësueset, rrugëve, sheshet<br />
Në ushtrimin 2 plotësojnë fjalët me mbaresën e duhur.<br />
Parku ndodhet pranë bregut të detit.<br />
Ngjyrat e gjetheve ishin shumë të bukura.<br />
Reflektimi: punë e pavarur – zbatim i njohurive të marra.<br />
Çdo nxënës në një fl etë formati plotëson tabelën e tekstit:<br />
Nr. Fjala Tema Mbaresa Rrënja Parashtesa Prapashtesa<br />
1 vështirësi vështirësi - vështirë - si<br />
2 fermeri fermer - i ferm - er<br />
3 detarit detar - it det - ar<br />
4 zbukuroj zbukuro - j bukur z o<br />
5 kutinë kuti - në kuti - -<br />
Vlerësohen punët e nxënësve.<br />
Detyrë shtëpie. Gjeni pjesët përbërëse të fjalëve: nguros, përballoj, përfundoj,<br />
çarmatosi, pagjumësia, përqindje, çlirimtari.<br />
82
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Udha<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin qartë.<br />
• Të tregojë përmbajtjen duke iu përgjigjur pyetjeve të dhëna.<br />
• Të diskutojë mbi këshillat që babai i jep djalit të tij.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke u bazuar në shprehje të caktuara.<br />
• Të vlerësojë mesazhin e dashurisë për vendin si gjënë më të çmuar.<br />
Mjete: Fletë të bardha., lapsa me ngjyra.<br />
Fjalë kyç: këshilla, detyra, udhë, patericë, brutal, çapet,<br />
Metodologjia: Kujto- shkruaj, argumento, lexim i koduar i tekstit, diskuto<br />
- argumento, lexim në kor.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Kujto- shkruaj, argumento.<br />
Mësuesi/ja iu kërkon nxënësve të kryejnë detyrën e mëposhtme.<br />
- Listoni 4 këshilla që mbani mend nga ato që iu kanë dhënë prindërit.<br />
- Cila është arsyeja që prindërit u japin këshilla fëmijëve? Renditni 3 arsye.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Mësuesi/ja prezanton tregimin e ri.<br />
- Pjesa Udha është shkëputur nga romani i njohur për fëmijë “Zemra”, i<br />
shkrimtarit të njohur italian Edmond de Amiçis. Në klasën e tretë ju keni lexuar një<br />
tregim nga ky autor. A i kujtohet ndonjërit prej jush? Mësuesi/ja u kujton tregimin<br />
Dita e parë e shkollës, ku personazhi kryesor ishte Eriku.<br />
- Në këtë orë mësimi pjesa është mirë të lexohet në fi llim nga mësuesi/ja,<br />
pasi është në formën e një këshille që një i rritur i jep djalit të tij.<br />
Lexim i tregimit nga nxënësit dhe vendosja e K në çdo këshillë. Në fund nxënësit<br />
diskutojnë se sa këshilla i dha babi Erikut.<br />
Punim i rubrikës Kupto përmbajtjen.<br />
Punim i rubrikës Analizo gjuhën. Nxënësit do të dallojnë se tregimi është<br />
shkruar në vetën e dytë. Ai i ngjan një bashkëbisedimi ndërmjet babait dhe djalit.<br />
Nxënësit duhet të plotësojnë në vetën e parë fjalitë e dhëna.<br />
Punë në grupe. Klasa ndahet në grupe. Secili grup zgjedh këshillën që i ka pëlqyer<br />
më shumë dhe e shkruan me shkronja të mëdha me ngjyra.<br />
Reflektimi: diskuto – argumento.<br />
Nxënësit punojnë rubrikën Nxirr mesazhin duke diskutuar së bashku.<br />
- Si e kuptoni shprehjen Nderoje udhën ! ?<br />
83
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
- Kur duhet t’i dalësh për zot atdheut?<br />
Në fund mësuesi/ja i orienton nxënësit të lexojnë në kor fragmentin “Studioji<br />
udhët, studioje qytetin ku jeton .... deri në fund.<br />
Detyrë shtëpie. Pyet prindërit se si e kuptojnë shprehjen Nderoje udhën!<br />
Nëse përgjigjja e tyre s’të kënaq, atëherë tregoju përgjigjen e duhur që ti mësove<br />
në shkollë.<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema: Mbështetje, jo mëshirë.<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dëgjojë leximin e tregimit me qëllim që të marrë informacion mbi<br />
personat me aftësi të kufi zuara.<br />
• Të përzgjedhë alternativat e sakta ,<br />
nga disa të dhëna, nëpërmjet të dëgjuarit të tregimit.<br />
• Të diskutojë mbi mbështetjen që u duhet dhënë personave me<br />
aftësi të kufi zuara.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: mëshirë, mbështetje.<br />
Metodologjia: studim rasti, veprimtari e dëgjimit të drejtuar, mendodiskuto.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi:<br />
Hapi i parë: Mësuesi/ja lexon informacionin e mëposhtëm dhe u kërkon<br />
nxënësve të japin opinionet e tyre.<br />
Në një emision televiziv e transmetua lajmi se, një vajze të vogël, së cilës i është<br />
prerë krahu nga një aksident tragjik në një fshat në periferi të qytetit të Tiranës,<br />
njerëzit i ofruan shuma të ndryshme parash dhe dhurata.<br />
- Si mendoni ju, ky veprim është mbështetje për të apo mëshirë që njerëzit<br />
tregojnë ndaj saj.<br />
Nxënësit mund të kenë probleme për të nxjerrë kuptimin e saktë të këtyre fjalëve,<br />
atëherë mësuesi/ja i sqaron ata.<br />
84<br />
Nxënësit duhet të arrijnë në përfundimin se ky veprim është një shenjë solidariteti<br />
dhe mbështetjeje për një njëri në nevojë aq më tepër për një fëmijë të pafajshëm.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Hapi i dytë. Lexohet nga mësuesi/ja situata e një vajze të paralizuar.<br />
Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të dëgjojnë me vëmendje.<br />
Hapi i tretë. Punim i rubrikës Plotëso alternativën e saktë.
Libër mësuesi<br />
Hapi i katërt. Të nxënit në bashkëpunim:<br />
Grupi i parë. Si mendoni ju, Ardita ka nevojë për mëshirë apo<br />
mbështetje? Pse?<br />
Grupi i dytë. Si e shprehin disa njerëz mëshirën?<br />
Grupi i tretë. A e keni ndier veten të fyer nga mëshira?<br />
Grupi i pestë. Nxënësit përzgjedhin alternativat e dhëna.<br />
Reflektimi: diskutime mbi ngjarje të ndodhura në klasë.<br />
Nxënësit nxiten të sjellin raste të solidaritetit të tyre ndaj shokëve ose shoqeve<br />
që kanë pasur nevojë.<br />
Kjo orë mund të shërbejë edhe si një parapërgatitje për veprimtaritë edukative që<br />
kanë në fokus fëmijët me aftësi të kufi zuara.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruaj se cila do të ishte dhurata jote për një fëmijë të<br />
verbër?<br />
Rubrika: Njohuri Gjuhësore<br />
Tema: Fjalët e parme dhe të prejardhura<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit, nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë fjalët e parme dhe të prejardhura duke zbuluar përbërësit e fjalës.<br />
• Të klasifi kojë fjalët sipas fjalëformimit të tyre ( e parme, e prejardhur, e<br />
përbërë).<br />
• Të formojë fjalë të reja duke iu shtuar parashtesë dhe prapashtesë fjalëve të<br />
dhëna.<br />
Mjete: teksti, tabela e zezë, shkumësa me ngjyra, laps.<br />
Fjalë kyç: fjalë të parme, të prejardhura, të përbëra.<br />
Aftësitë: të vëzhguarit, të menduarit, të dalluarit, të analizuarit.<br />
Metodologjia: vëzhgo – kujto – diskuto, të nxënit në bashkëpunim, punë e<br />
pavarur – zbatim i njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: vëzhgo – kujto – diskuto.<br />
Në një tabak të bardhë letre ose në tabelë është shkruar një tekst me tri fjali.<br />
Nga teksti veçohen fjalët: çast, porta, vërshoi, çunak, trupmadh, përballet.<br />
- Kujtoni përbërësit e fjalës (rrënjë, temë, mbaresë, parashtesë,<br />
prapashtesë):<br />
Çast → rrënjë = temë<br />
Porta → port = rrënjë = temë; a = mbaresë<br />
85
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Fjalët janë:<br />
Kokëkrisur<br />
të përbëra<br />
Fjalët<br />
të parme<br />
tema + mbaresa<br />
dy tema + mbaresa<br />
të prejardhura<br />
klasës<br />
përballimi<br />
tema + mbaresa + parashtesë + prapashtesë<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit në bashkëpunim.<br />
Hapet teksti në faqen 71. Lexohen njohuritë gjuhësore për fjalët e parme, të<br />
prejardhura dhe të përbëra, shoqëruar dhe me shembujt përkatës.<br />
Ndahen nxënësit në grupe më 4-5 nxënës.<br />
Çdo grupi i caktohet ushtrimi përkatës nga teksti.<br />
Grupi I: Dalloni fjalët e parme, të prejardhura dhe të përbëra në ushtrimin 1.<br />
Të parme: sytë, gënjej, goja, mburr, thurje.<br />
Të prejardhura: urdhëroj, sekretaria, përkëdhelim, gënjeshtra, përshëndet.<br />
Të përbëra: furrëpjekësi, librashitësi, fl okëverdhë, udhëheqësi, këmbëngul.<br />
Grupi II: Plotëson tabelën e ushtrimit 2 sipas modelit të tekstit.<br />
Grupi III: Lidhni me shigjetë foljet e prejardhura, vendosini në vetën e parë<br />
shumës, koha e tashme.<br />
(zhdukim, bëjmë, përshkruajmë, përveshim, përbëjmë, papastra, palara,<br />
papjekura).<br />
Grupi IV: Formoni fjalë të prejardhura duke lidhur prapashtesën me temën.<br />
(dëlirësi..., luftëtar..., korçar)<br />
Grupi V: Formoni fjalë të prejardhura me fjalët e ushtrimit 5: arsim (tari), sport<br />
(isti), arkë (tari), peshk (atari) ...<br />
Grupi VI: Në ushtrimin 7 nënvizoni me të kuqe fjalët e parme dhe me blu fjalët<br />
e prejardhura. Rrethoni mbaresën.<br />
Fjalë të parme: qielli, re, shkëlqimi, diellit, sytë, shiu, Garneta, tokë, pikave,<br />
shiut.<br />
Fjalë të prejardhura: papritur, shfaqeshin, padurim, përplasjen.<br />
Jepen përgjigjet nga çdo përfaqësues i grupit.<br />
Reflektimi: punë e pavarur – zbatim i njohurive të marra.<br />
Nxënësit shkruajnë sipas shembullit të librit përbërësit e fjalëve të dhëna në<br />
ushtrimin 6.<br />
guroren = gur + ore + n<br />
vendos = vend + os<br />
shkrimtar = shkrim + tar<br />
burrëria = burrë + ri + a<br />
86
Libër mësuesi<br />
i padrejtë = pa + drejtë<br />
fl uturimit = fl utur + im + it<br />
papastër = pa + pastër<br />
fatkeqi = fat + keq + i<br />
përkushtoj = për + kusht + o + j<br />
Vlerësimi i punëve të nxënësve në detyrë.<br />
Detyrë shtëpie. Formoni fjalë të prejardhura me fjalët: punë, peshk, not,<br />
zemër, pjesë, i drejtë, vend, mal, i bukur, udhë, dorë.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Do të ish mirë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë vjershën me intonacionin e duhur.<br />
• Të interpretojë vjershën.<br />
• Të shprehë opinionet e tij/saj duke u bazuar në titullin e vjershës.<br />
• Të dallojë gjuhën e përdorur nga poeti.<br />
• Të dallojë fjalët rimuese në vjershë.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e vjershës.<br />
• Të shndërrojë poezinë në prozë me fjalët e tij/saj.<br />
Mjete: fl etë të bardha, lapsa me ngjyra.<br />
Fjalë kyç: poezi, prozë, rimë, dëshirë, ndjenjë.<br />
Metodologjia: parashikim me anë të titullit, përzgjidh-argumento, shkrim i<br />
lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Hapi I: Mësuesi/ja shkruan titullin e poezisë në tabelën e zezë.<br />
DO TË ISH MIRË.<br />
-Si mendoni ju, çfarë do të ishte mirë të bëhej?<br />
Nxënësit japin alternativat e tyre.<br />
Realizimi i kuptimit: Hapi II. Lexim i poezisë nga mësuesi/ja me një ton<br />
zëri të qetë dhe me ngadalë.<br />
Lexim i poezisë nga disa nxënës. Leximi mund të bëhet dhe me vargje, pra një<br />
nxënës një varg.<br />
87
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Hapi III. Punim i rubrikës Kupto dhe nxirr mesazhin.<br />
Në këtë hap punohen ushtrimet 1 dhe 2.<br />
Nxënësit duhet të përzgjedhin alternativat se si e kuptojnë titullin e vjershës.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit do të tregojnë se kujt ia drejton poeti poezinë: vetvetes,<br />
dikujt që njeh, çdo lexuesi.<br />
Hapi IV. Punim i rubrikës Analizo gjuhën.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit do të dallojnë rimën e poezisë.<br />
Në ushtrimin 2 do të shtojnë pas foljeve fjalët që mendojnë.<br />
Reflektimi: Shkrim i lirë.<br />
Hapi V.<br />
- Ç’cilësi fi ton secili prej nesh nëse plotësojmë këshillat që na jep poeti?<br />
Nxënësit lexojnë opinionet e tyre.<br />
Gjatë kësaj ore mësuesi/ja vë në sfond muzikë, nxënësit shohin peizazhe të<br />
ndryshme në foto, kartolina.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruaje poezinë në formën e këshillave.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Mollëkuqja e fëmijërisë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë vjershën qartë.<br />
• Të dallojë strofat, vargjet me rimë në vjershë.<br />
• T’u përgjigjet me gojë pyetjeve mbi poezinë.<br />
• Të diskutojë mbi mallin që ka për vitet e fëmijërisë së hershme.<br />
• Të krijojë një poezi ose prozë, sipas dëshirës, duke u mbështetur në<br />
temën e vjershës “ Mollëkuqja e fëmijërisë”.<br />
Mjete: fl etë të bardha, me ngjyra, lapsa.<br />
Fjalë kyç: Mollëkuqe, mall, rimë, strofë<br />
Metodologjia: mendo-përgjigju, dora e fshehtë, shkrim i drejtuar<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
88<br />
Në sfond mësuesi/ja vë një pjesë muzikore instrumentale. Ideale do të ishte<br />
pjesa muzikore “Mall”<br />
Mendo-përgjigju.<br />
- Çdo të thotë fjala mall?<br />
- Cilat janë ato gjëra për të cilat keni mall?<br />
- Cilët janë njerëzit për të cilët keni mall?
Libër mësuesi<br />
Realizimi i kuptimit: Dora e fshehtë.<br />
Nxënësve iu shpërndahen në fi sha vargjet e vjershës. Më pas ato i renditin saktë<br />
vargjet sipas strofave dhe i komentojnë.<br />
Lexim i plotë i vjershës nga mësuesi/ja ose nxënësit.<br />
Punim i rubrikës Kupto dhe nxirr mesazhin e pjesës.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit duhet të arsyetojnë pse poezia është një poezi malli?<br />
- Për cilën kohë ka mall poeti?<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit renditin shkaqet pse djali s’donte të fl inte.<br />
- Dëgjonte mbi pemë kokoshin.<br />
- Ndiqte me mendje një fl utur.<br />
- Dëgjonte si këndonte gjinkalla.<br />
- Luante me mollëkuqen e fëmijërisë.<br />
Punim i rubrikës Analizo strukturën.<br />
Në ushtrimin 4 nxënësit dallojnë strofat dhe vargjet e secilës strofë.<br />
Në ushtrimin 5 dallojnë vargjet me rimë dhe pa rimë.<br />
Në ushtrimin 6 shpjegojnë kuptimin e fi gurshëm të vargut:<br />
Kur eci me tri këmbë, duke trokitur trak e trok!<br />
Reflektimi: Shkrim i drejtuar. Mësuesi/ja i orienton nxënësit të shprehen<br />
me shkrim për 6 minuta rreth fëmijërisë së tyre duke u ndihmuar nga pyetjet e<br />
mëposhtme:<br />
- Po ti a ke mall për kohën e para 4-5 viteve?<br />
Kujto:<br />
Shokët e dikurshëm; lojërat më interesante<br />
Lodrat më të bukura; marrëdhëniet me prindërit etj.<br />
-Çfarë ka ndryshuar dhe çfarë vazhdon të jetë si më parë?<br />
Në vend të përshkrimi, mund të vizatosh një send të fëmijërisë për të cilin ke<br />
mall.<br />
Nxënësit paraqitin punimet e tyre dhe më pas i ekspozojnë në një kënd të klasës<br />
të cilin e titullojnë: “Gjërat për të cilat kam mall”<br />
Detyrë shtëpie. Pyet prindërit ose gjyshërit për kujtimet e tyre të veçanta, për<br />
të cilat ata kanë mall.<br />
Bëj një poezi me katër vargje sipas shembullit të mësipërm ose një shkrim në<br />
prozë me 3-4 rreshta ku të paraqitësh kujtimet e gjyshërve ose prindërve të tu. Trego<br />
a ngjasojnë ato me kujtimet e tua?<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Më pëlqen të fluturoj<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë vjershën me intonacionin e duhur.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e vjershës duke iu përgjigjur pyetjeve.<br />
• Të përmbledhë në një fjali përmbajtjen e secilës strofë të vjershës.<br />
• Të diskutojë mbi ndjesitë që i krijohen kur luan me shilarës.<br />
89
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Mjete: teksti i nxënësit<br />
Fjalë kyç: fl uturoj, shilarës, vërtik.<br />
Metodologjia: imagjinatë e drejtuar, punë në çifte, punë në grup, shkrim i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Imagjinatë e drejtuar.<br />
- Mbyllni sytë. Tani jemi në një ballon të madh duke fl uturuar mbi qytet. Shikoni<br />
poshtë tarracat e pallateve. Si duken ato? Vazhdoni të përshkruani udhëtimin.<br />
- Tani po kalojmë mbi një liqen. Edhe pak po ngjitemi në malin e Dajtit. Po fryn erë.<br />
Bobo, balloni po ndryshon drejtim! Ku po shkojmë kështu?<br />
Hapini sytë.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Mësuesi/ja prezanton titullin e poezisë.<br />
- Autorja Melsi Qirici na fton të fl uturojmë më një mjet vërtet të këndshëm. Ai është<br />
shilarësi. Vërtet fl uturohet me të? Le ta shohim.<br />
Lexohet vjersha në strofa nga nxënësit.<br />
Punohet rubrika: Kupto dhe nxirr mesazhin. Mund të punohet në grupe ose<br />
në çifte.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit përmbledhin me një fjali secilën strofë.<br />
Më pëlqen të fl uturoj me shilarës.<br />
Gjithë botën e shoh kur ngjitem lart.<br />
Ju ftoj, o miqtë e mi, ta provojmë këtë gëzim!<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit do të tregojnë se me fjalët e kujt na drejtohet autorja.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit do të dallojnë se kë fton në këtë lojë fëmija.<br />
Në pyetjen 4 të kësaj rubrike nxënësi jep përgjigjet e tij:<br />
- Se të jep krahë për t’u ngjitur në lartësi.<br />
- Të jep zemër për të fl uturuar.<br />
- Të jep liri për të menduar.<br />
Në ushtrimin 5 nxënësi duhet të paraqesë ndjesitë shpirtërore dhe fi zike që e<br />
pushtojnë kur është në pikën më të lartë të shilarësit.<br />
Ndihesh i lirë, i lumtur, pa frikë, të tjerët janë të vegjël para teje.<br />
Kur ulesh vërtik poshtë.<br />
Si një zog, si një aeroplan që ulet në pistë.<br />
Reflektimi: Shkrim i lirë.<br />
- Shkruaj se cila është loja që të pëlqen më shumë. Si ndihesh kur luan. Përshkruaj<br />
me 4 fjali ndjesinë shpirtërore dhe fi zike që ndien.<br />
Nxënësit lexojnë punimet e tyre.<br />
Detyrë shtëpie. Mësimi i vjershës përmendësh.<br />
90<br />
Shënim. Në Fjalorin e gjuhës shqipe fjala gjendet shilarës dhe jo lisharës.
Libër mësuesi<br />
KAPITULLI II<br />
Pasqyra e dëshirave<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Meri Popinsi del shëtitje<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin.<br />
• Të pasurojë fjalorin me fjalë dhe shprehje të reja frazeologjike.<br />
• Të dallojë personazhet e tregimit.<br />
• Të ilustrojë dëshirat e Merit dhe Bertit me pjesë të shkëputura nga teksti.<br />
• Të dallojë në tekst përshkrimet gjatë shëtitjes imagjinare të të rinjve.<br />
Mjete: Teksti i nxënësit, libri “Meri Popinsi “i shkrimtares Pamela Travers.<br />
Fjalë kyç: ditë pushimi, pikturë, shëtitje, rroba të reja, tryezë, ora shtatë,<br />
kangjella, mantel, xhevahir, mjedër, karusel, madam.<br />
Metodologjia: imagjinatë e drejtuar, veprimtari e leximit të drejtuar, rrjet<br />
diskutimi.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Imagjinatë e drejtuar.<br />
Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjet:<br />
- Imagjinoni cili do të ishte vendi ku do të donit të ishit tani?<br />
- Si e përfytyroni atë? Mund ta përshkruani shkurt atë?<br />
- Ky është një vend real apo thjesht imagjinata juaj?<br />
- Si mendoni a ekziston diku ky vend?<br />
Realizimi i kuptimit. Veprimtaria e leximit të drejtuar.<br />
Mësuesi/ja lexon pjesën sqaruese në fi llim të pjesës. Ai/ajo mund të nisë një<br />
bisedë nëse nxënësit e kanë parë fi lmin dhe si u është dukur ai.<br />
Lexim i koduar i tekstit. Mësuesi/ja udhëzon nxënësit të lexojnë tregimin në heshtje<br />
ose mund të lexohet me zë të lartë nga tre nxënës. Nxënësit duhet të dallojnë<br />
ndërkohë sa paragrafë ka teksti. Në paragrafët përshkrues duhet të vënë një p.<br />
Gjithashtu nxënësit duhet të nënvizojnë dhe fjalët e reja.<br />
Punohen fjalët e reja. Identifi kohen personazhet e tregimit. Meri, Berti, kamerieri.<br />
Të nxënit në bashkëpunim.<br />
Mësuesi/ja i ndan nxënësit në grupe sipas paragrafëve dhe iu lë si detyrë të<br />
hartojnë pyetje për paragrafi n përkatës.<br />
Teksti ka 10 paragrafë, pra formohen pesë grupe nga dy paragrafë secili.<br />
91
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Pyetjet mund të jenë të ndryshme. Njëri grup drejton pyetjet, grupi tjetër përgjigjet<br />
e kështu me radhë.<br />
Në këtë mënyrë realizohen kërkesat e rubrikës Të kuptojmë përmbajtjen.<br />
Reflektimi: Rrjet diskutimi.<br />
Jo Të pëlqeu shëtitja imagjinare e dy të rinjve? Po<br />
Përfundimi. Më pëlqeu, sepse kur gjërat janë të vështira të realizohen në të<br />
vërtetë, le t’i realizojmë me fantazinë tonë.<br />
Detyrë shtëpie. Leximi i tregimit.<br />
Ora e dytë<br />
Tema: Meri Popinsi del shëtitje<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin.<br />
• Të interpretojë në role tregimin.<br />
• Të ilustrojë dëshirat e Merit dhe Bertit me pjesët e shkëputura nga teksti.<br />
• Të krijojë në prozë deri në një faqe një shëtitje imagjinare.<br />
• Të shprehë ëndrrat dhe dëshirat e tij/saj.<br />
Mjete: teksti i nxënësit<br />
Fjalë kyç: përshkrim, shprehje frazeologjike.<br />
Metodologjia: shkrim i lirë, punë në grupe, lojë në role.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Shkrim i lirë.<br />
- Po ti a ëndërron? A të realizohen gjithnjë dëshirat në ëndrra? Po në realitet?<br />
Lexohen 3 - 4 punime të nxënësve.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Nxënësit udhëzohen të lexojnë tregimin. Punohet pyetja 5 e rubrikës Të kuptojmë<br />
përmbajtjen.<br />
- Çfarë dëshironin të rinjtë?<br />
Nxënësit komentojnë duke ilustruar me pjesë nga teksti.<br />
Punohet pyetja 6 e rubrikës Nxirr mesazhin.<br />
Punohet pyetja 9 e rubrikës Analizo gjuhën.<br />
Punë në grupe. Nxënësit duhet të luajnë në role tregimin. Në këtë veprimtari mund<br />
të prezantohen deri në tri grupe.<br />
92
Libër mësuesi<br />
Reflektimi: shkrimi i drejtuar.<br />
Nxënësit vihen të krijojnë një shëtitje imagjinare. Lexohen disa prej tyre dhe<br />
vlerësohen.<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema: Ditari<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë një fl etë ditari të dhënë në tekst.<br />
• Të dallojë strukturën e një fl ete ditari: hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen.<br />
• Të diskutojë mbi mënyrën e shkrimit të fl etës së ditarit të dhënë.<br />
• Të shprehë opinionin e tij/saj mbi rëndësinë e mbajtjes ose jo të ditarit.<br />
Fjalë kyç: ditar, strukturë: hyrje, zhvillim, mbyllje<br />
Mjete: fl etë ditari, lapsa,.<br />
Metodologjia: stuhi mendimi, mendo-diskuto, rrjet diskutimi.<br />
Evokimi: Stuhi mendimesh.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Kam besim te ai<br />
i tregoj të fshehtat.<br />
Nuk mund të rri<br />
dot pa të.<br />
DITARI IM<br />
miku im<br />
E mbaj me vete, kur<br />
largohem diku.<br />
Më kupton kur jam i<br />
shqetësuar.<br />
Plotësohet në dërrasë skememe mendimet e nxënësve.<br />
Këto janë disa nga mendimet e mia për ditarin.<br />
Realizimi i kuptimit: Lexohet fl eta e ditarit nga 2 nxënës.<br />
Mësuesja i udhëzon nxënësit që do t’u përgjigjen më pas pyetjeve:<br />
- Cila është pjesa hyrëse e ditarit?<br />
- Sa paragrafë dalloni në të?<br />
- Çfarë i ka ndodhur vajzës?<br />
- Si ju duket reagimi i mësueses ndaj vajzës?<br />
- A të ka ndodhur dhe ty të gjendesh në një situatë të tillë?<br />
- Cilat janë fjalët me të cilat ajo i drejtohet ditarit?<br />
- A nuk të duket se ajo e ka një shok të mirë atë? Pse?<br />
- Si ju duket rrëfi mi i vajzës?<br />
Nxënësit u përgjigjen pyetjeve.<br />
- Përcaktoni në këtë fl etë ditari: hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen.<br />
93
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Reflektimi: Rrjet diskutimi.<br />
Po A është e rëndësishme mbajtja e ditarit? Pse? Jo<br />
Përfundimi:<br />
Detyrë shtëpie: Shkruani një fl etë ditari për ngjarjet që të kanë ndodhur ditën<br />
e sotme.<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Shkruaj ditarin<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë rregullat për shkrimin e një fl ete ditari<br />
• Të shkruajë një fetë ditari duke u bazuar në udhëzimet e dhëna<br />
• Të shkruajë duke shmangur gabimet drejtshkrimore dhe gramatikore në<br />
një fl etë ditari.<br />
Mjete: tabela, teksti, fl etë formati, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: ditar, rregulla, hyrje, zhvillim, mbyllje, fl etë ditari e plotësuar,<br />
modele ditaresh të ndryshme.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të zbatuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: përvijim i të menduarit, puno në dyshe, shkëmbe mendimet, Turi<br />
i galerisë,<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: përvijim i të menduarit<br />
Mësuesi/ja shkruan në qendër të tabelës fjalën “ditar” dhe pyet nxënësit:<br />
- Ç’ju kujton kjo fjalë?<br />
shkrim personal<br />
bllok ku mbahen shënimet e një dite<br />
Hyrje<br />
(data, fjalët hyrëse, “I dashur ditar”)<br />
DITARI IM<br />
Zhvillim (shtjellon ngjarje që i kanë ndodhur gjatë<br />
ditës, përdor kohën e tashme apo të kryerën e<br />
thjeshtë, sipas ngjarjes që tregon, përdor vetën<br />
e parë apo të dytë, kur i drejtohesh ditarit)<br />
Mbyllje<br />
(fjalët mbyllëse “Të dua...”, apo “Takohemi së<br />
shpejti”...)<br />
94
Libër mësuesi<br />
Paraqiten para nxënësit modele të ndryshme ditarësh të ndryshëm duke u<br />
mbështetur te sugjerimet e tekstit.<br />
1. Realizimi i kuptimit: puno në dyshe, shkëmbe mendimet.<br />
Hapet teksti në faqen 82.<br />
- Lexohen 5 sugjerimet e dhëna në tekst në heshtje dhe me zë.<br />
- Duke u mbështetur në këto sugjerime, nxënësit fi llojnë të plotësojnë një<br />
fl etë ditari.<br />
- Lexohen ditarët e nxënësve në dyshe duke shkëmbyer mendimet e tyre për<br />
njëri-tjetrin.<br />
2. Reflektimi: Turi i Galerisë.<br />
- Ngjiten fl etët e ditarit në faqet e mureve të klasës.<br />
- Nxënësit ngrihen dhe lexojnë punimet e njëri-tjetrit.<br />
- Përzgjidhen ditarët më të mirë. (Ata ku është zbatuar si duhet struktura e<br />
ditarit, sugjerimet praktike.)<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani ditarin tuaj një javor.<br />
Punim i ushtrimeve të fl etores së punës, fq 26.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Emri i përgjithshëm, i përveçëm, konkret, abstrakt<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë emrat në fjali.<br />
• Të klasifi kojë emrat e dhënë sipas llojit: i përgjithshëm, i përveçëm,<br />
konkret dhe abstrakt.<br />
• Të shoqërojë emrat e përgjithshëm të dhënë me emra të përveçëm.<br />
• Të dallojë emrat në një tekst të dhënë duke i vendosur në një tabelë sipas<br />
kërkesave dhe shembullit të dhënë.<br />
Mjete: teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fi sha me emra, stilolaps, fl etore<br />
klase.<br />
Fjalë kyç: emër, i përgjithshëm, i përveçëm, abstraktë, konkretë.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të klasifi kuarit, të shoqëruarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i njohurive paraprake, punë e drejtuar – të nxënit<br />
bashkëpunues, punë e pavarur – zbatim i njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
1. Evokimi: diskutimi i njohurive paraprake.<br />
U paraqiten nxënësve fi sha me emra të përgjithshëm e të përveçëm dhe u drejtohet<br />
pyetja: - Ç’dini për emrin?<br />
95
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
KUJTO!<br />
fjalë që tregon njeri,<br />
kafshë a send<br />
i përveçëm:<br />
Emri:<br />
i përgjithshëm:<br />
tregon një njeri, kafshë, send, a<br />
vend duke e dalluar nga të tjerët<br />
tregon njeri, kafshë, send, vend<br />
pa e dalluar nga të tjerët<br />
shkruhet me shkronjë të madhe<br />
shkruhet me shkronjë të vogël<br />
Emrat janë:<br />
Konkretë: qenie të gjalla, gjëra që perceptohen me anë<br />
të shqisave<br />
Abstraktë: ndjenja, gjendje shpirtërore, sjellje, gjëra që<br />
s’mund t’i perceptosh me shqisa.<br />
Jepen shembuj emrash abstraktë dhe konkretë.<br />
Emra konkretë: qen, fëmijë, karafi l, fshat, zjarr, vallëzim, dritë etj.<br />
Abstraktë: hidhërim, respekt, muaj, dashuri etj.<br />
Fjalët e paraqitura në fi sha nxënësit i klasifi kojnë në emra abstraktë dhe konkretë.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar – të nxënit bashkëpunues.<br />
Hapet teksti në faqen 83.<br />
- Lexohen shembujt e dhënë në tekstin 1.<br />
- Plotësohen shtyllat e tabelës me emrat e nënvizuar.<br />
Emra njerëzish: Emra kafshësh: Emra sendesh:<br />
Meri, Berti, kamerieri,<br />
të rinjtë (emër që vjen<br />
nga mbiemri).<br />
ketra, zogj, kërmij.<br />
korije, këngë, shesh,<br />
tryezë, mal, pasta, pjata,<br />
shkopinj, guaska, bukuri,<br />
lumturi.<br />
- Lexohen me vëmendje rregullat gjuhësore në tekst për emrat e përveçëm,<br />
të përgjithshëm, konkretë, abstraktë.<br />
- Lexohet teksti 2 në heshtje. Nxënëst nënvizojnë emrat. Plotësojnë tabelën<br />
duke i ndarë emrat në të përveçëm dhe të përgjithshëm.<br />
96
Libër mësuesi<br />
Emra të përgjithshëm<br />
Emra të përveçëm:<br />
Njerëz: Kafshë: Sende: Njerëz: Kafshë: Sende:<br />
shoferi,<br />
bariut, të<br />
rinjtë<br />
dhen,<br />
qeni,<br />
dash<br />
udhëtim, malin,<br />
rruga, kthesa,<br />
makina, kthesat,<br />
lehtësi, kujdes,<br />
restorant, majën,<br />
pushim, pamja,<br />
kryeqytetit,<br />
tujë, këmborë,<br />
kopenë, udhëtimit,<br />
gjelbërimi, qetësia,<br />
bukuria, natyrës.<br />
Erdeta,<br />
Semela,<br />
Eltoni,<br />
Artini<br />
Reks<br />
Dajtit,<br />
Volksvagen,<br />
“Dreri”,<br />
Tiranës.<br />
- Nënvizoni me të kuqe emrat abstraktë.<br />
- Plotësoni me vizatim emrat konkretë të dhënë dhe vendos X për emrat<br />
abstraktë që s’mund të vizatohen (kënaqësi, detyrime, përgjegjësi, fi tore, pendim).<br />
- Shkruani përbri emrit të përgjithshëm një emër të përveçëm:<br />
- qytet - Tirana, 1) djalë - Aldo, 2) vajzë - Oerta, 5) mace - Pisika, 6) qen<br />
- Balo, shkollë – “Lidhja e Prizrenit”, kukull – Barbi, makinë – Polo, 3) xhaxha<br />
– Hamiti, hallë – Mira, mal – Dajti, shtet – Shqipëria.<br />
3. Reflektimi: punë e pavarur – zbatim i njohurive të marra.<br />
– Lexoni me kujdes tekstin 3. Nënvizoni emrat. Vizatoni në fl etore të klasës<br />
tabelën e librit dhe plotësojeni sipas shembullit të dhënë.<br />
Emra i përgjithshëm i veçantë konkret abstrakt<br />
natën + -<br />
krisma + -<br />
monedha + - + -<br />
Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Nga libri personal zgjidh një tekst me jo më pak se 8 fjali<br />
dhe vendosi emrat në tabelë siç punove në klasë.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 27, 28.<br />
97
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Matia dhe gjyshi<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi, të jetë i aftë:<br />
•Të lexojë tregimin me role.<br />
•Të dallojë dialogun si mënyra kryesore me të cilën është shkruar<br />
tregimi.<br />
•Të dallojë me anë të leximit dy situatat reale dhe imagjinare në të cilat<br />
ndodhet Matia.<br />
•Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke u bazuar në shprehjet e tekstit.<br />
•Të diskutojë mbi marrëdhëniet e tij/saj me gjyshërit e tij/saj.<br />
•Të krahasojë veten me Matian në një situatë të ngjashme.<br />
Mjete: teksti, foto të fëmijëve me gjyshërit e tyre.<br />
Fjalë kyç: gjysh, nip.<br />
Metodologjia: stuhi mendimesh, veprimtari e leximit të drejtuar, shkrim<br />
argumentues.<br />
Zhvillimi mësimit<br />
Evokimi: shkrim i lirë.<br />
Nxënësit i tregojnë njëri-tjetrit fotot e sjella nga shtëpia.<br />
Mësuesi/ja: - Shkruani në një fl etë disa nga cilësitë e gjyshërve tuaj. Kini parasysh<br />
kur duam të nxjerrim në pah cilësi përdorim mbiemra. Ngjitni dhe foton e gjyshit.<br />
Nxënësit shkruajnë dhe më pas disa lexojnë në tabelë punimet e tyre.<br />
Realizimi i kuptimit: Mësuesja paraqet titullin e tregimit dhe lexon pjesën<br />
sqaruese në tekst.<br />
Më pas realizohet veprimtaria e leximit të drejtuar. Në këtë rast ndoshta është më<br />
mirë që leximin ta realizojë mësuesi/ja.<br />
Lexohet pjesa e parë e tregimit.<br />
- Midis kujt po zhvillohet dialogu?<br />
- Si mendoni ku është gjyshi i Matias?<br />
- Si e komentoni shprehjen e gjyshit.<br />
Një fëmijë është një vend i mirë për të jetuar?<br />
Leximi i pjesë së dytë:<br />
- Çfarë ka ndodhur në shtëpinë e gjyshit?<br />
- Pse janë mbledhur aq shumë njerëz?<br />
- Po gjyshi ku është tani në të vërtetë?<br />
- Po sipas Matias ku ndodhet ai?<br />
- Çfarë i tha babai Matias?<br />
98
Libër mësuesi<br />
- A jeni dakord ju me të?<br />
- A jeni dakord me situatën imagjinare që krijoi Matia? Pse?<br />
Lexim në role i tregimit. Nxënësit nxiten të lexojnë qetë, me ngadalë.<br />
Punimi i pyetjes 3 të rubrikës Kupto përmbajtjen. Nxënësit shkruajnë nga dy<br />
fjali përmbledhëse për<br />
pjesën e parë: Matia po zhvillon një bisedë imagjinare me gjyshin.<br />
Gjyshi tani është brenda Matias dhe ndihet i lumtur.<br />
pjesën e dytë: Në shtëpinë e gjyshit janë mbledhur shumë njerëz.<br />
Babai është dakord me Matian se një njeri që duam<br />
qëndron gjithmonë brenda nesh.<br />
Punim i rubrikës Analizo gjuhën.<br />
Në ushtrimin 8 nxënësit duhet të dallojnë fjalitë pyetjet tërësore dhe të<br />
pjesshme.<br />
I gjithë tregimi është ndërtuar mbi bazën e dialogut.<br />
Në ushtrimin 9 mësuesi/ja i orienton nxënësit të gjejnë fjalët që mungojnë në<br />
dialog. Ai/ajo i nxit ata të gjejnë fjalët në dialogun e dhënë në tekst. P.sh.:<br />
- Ku je gjysh?<br />
- Jam këtu, brenda teje.<br />
- Je këtu bashkë me mua dhe jo atje i shtrirë?<br />
- Po, - i tha gjyshi. Unë jam me ty.<br />
E dija që ti je këtu me mua, - i tha Matia dhe buzëqeshi lehtë.<br />
Reflektimi: shkrim argumentues<br />
-Si mendoni pse gjyshërit i duan shumë nipërit dhe mbesat? Rendit disa<br />
arsye sipas mendimit tënd?<br />
Nxënësit plotësojnë dhe i lexojnë punimet e tyre.<br />
Detyrë:Shkruaj në formë dialogu një bisedë ndërmjet teje dhe gjyshit ose<br />
gjyshes. Përgatit disa pyetje më parë që ta kesh më të lehtë.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore (drejtshkrim)<br />
Tema: Përdorimi i shkronjës së madhe<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
•Të përdorë ku duhet shkronjën e madhe duke dhënë shembuj të ndryshëm.<br />
•Të përdorë si duhet shkronjën e madhe<br />
•Të korrigjojë përdorimet e gabuara të shkronjës së madhe në tekstin e dhënë.<br />
•Të përshkruajë një vend duke përdorur jo më pak se 4 emra të përveçëm.<br />
Mjete: teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fl etore, klase, stilolaps, fi sha me<br />
rregulla për përdorimin e shkronjës së madhe.<br />
99
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Fjalë kyç: shkronjë e madhe, emra të përveçëm, rregull, nofka, ofi qe,<br />
pseudonime, institucione, organizata shoqërore, parti politike.<br />
Aftësitë: të menduarit, të vepruarit, të shkruarit, të përshkruarit.<br />
Metodologjia: pyetja e ditës, të nxënit në bashkëpunim, shkrim i lirë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: pyetja e ditës.<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë pyetjen:<br />
- Ku përdoret shkronja e madhe?<br />
Idetë e nxënësve shkruhen në tabelë:<br />
emrat e festave<br />
emrat e rrugëve, shesheve, shkollave<br />
titujt e librave, revistave, gazetave<br />
fi llon fjalia<br />
pas shenjave të pikësimit ., ?, !<br />
nofkat, ofi qet, pseudonimet<br />
emrat e institucioneve<br />
SHKRONJA<br />
E<br />
MADHE<br />
ligjërata e drejtë, dialogu<br />
emrat e mbiemrat e njerëzve<br />
emrat e organizatave shoqërore, partive politike<br />
-Për çdo rast u paraqiten nxënësve shembuj të ndryshëm të shkruara në fi shë.<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit në bashkëpunim.<br />
Hapet teksti në faqen 89.<br />
- Lexohen me kujdes në tekst rregullat gjuhësore të përdorimit të shkronjës<br />
së madhe.<br />
- Plotësohen me laps shembuj sipas rregullave të dhëna në tekst.<br />
- Ndahen nxënësit në grupe.<br />
Grupi I: Korrigjoni fjalët e shkruara gabim. Shkruajini si duhet ato.<br />
Lexoni me vëmendje emërtimet e mëposhtme. Nënvizoni shkronjën e<br />
madhe.<br />
Ministria e Punëve të Jashtme; Ministria e Ekonomisë; Akademia e Shkencave;<br />
Partia për të Drejtat e Njeriut; Fakulteti i Shkencave të Natyrës; Fakulteti i Historisë<br />
dhe i Filologjisë.<br />
100
Libër mësuesi<br />
Grupi II: Nënvizoni në tekstin e dhënë rastet kur shkronja e madhe<br />
s’është përdorur si duhet.<br />
“Ali Demi”, Ministria e Shëndetësisë, Drejtoria e Përgjithshme e Policisë<br />
së Shtetit, Ministria e Punëve të Jashtme; Rruga e Elbasanit; “Zyber Hallulli”,<br />
Ambasada Amerikane, Fakulteti i Gjuhëve të Huaja, Fakulteti i Gjeologjisë.<br />
- Përgjegjësit e grupit paraqitin dhe shpjegojnë punën e grupit.<br />
- Vlerësohet grupi dhe anëtarët e grupeve që e kanë plotësuar më saktë<br />
detyrën.<br />
Reflektimi: shkrim i lirë.<br />
- Përshkruani një vend duke përdorur sa më shumë emra të përveçëm<br />
(sipas fi gurës në tekst) P.sh.:<br />
Është mbrëmje. Qyteti i Tiranës ndriçon nga dritat vezulluese. Në qendër të<br />
qytetit duket qartë “Xhamia”, “Sahati”, Bashkia e Tiranës, qendra “InfoSoft”.<br />
Mua më pëlqen shumë kjo pamje, prandaj dal shpesh me prindërit e mi.<br />
- Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
- Lexohen dhe ekspozohen punët më të mira para klasës.<br />
Detyrë shtëpie: Në një zarf shëno adresën tënde dhe të shokut.<br />
Shkruaj nga një shembull për çdo rregull të përdorimit të shkronjës së madhe.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 29.<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Një plak i Vitit të Ri ndryshe nga të tjerët<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexoje qartë tregimin.<br />
• Të dallojë personazhet e tregimit.<br />
• Të analizojë personazhet duke i ilustruar me pjesë nga tregimi.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke iu përgjigjur pyetjeve.<br />
• Të shprehë opinioni e tij mbi ekzistencën e Plakut të Vitit të Ri.<br />
• Të zhvillojë një diskutim të ngjashëm me atë të tekstit mbi temën e<br />
ekzistencës se Plakut të Vitit të Ri.<br />
Fjalë kyç: Plaku i Vitit të Ri, dëshira, legjendë.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Metodologjia: shkrim i lirë shoqëruar me vizatim, lexim i drejtuar, rrjet<br />
diskutimi<br />
101
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Përshkrim.<br />
- Mësuesi/ja i orienton nxënësin për të realizuar një përshkrim me shkrim ose<br />
me vizatim. - Përshkruani me 4-5 fjali Plakun e Vitit të Ri. Personazhi të përshkruhet<br />
nga ana fi zike (ana e jashtme) dhe nga ana shpirtërore.<br />
- Në fl etën e bardhë vizatoni një plak të Vitit të Ri dhe realizoni përshkrimin<br />
mbi të.<br />
Lexohen përshkrimet e disa fëmijëve dhe ekspozohen vizatimet.<br />
Realizimi i kuptimit: Lexim i drejtuar.<br />
Mësuesi/ja prezanton titullin e tregimit dhe pjesën sqaruese nga është marrë ky<br />
tregim.<br />
Ndan në disa pjesë tekstin dhe kërkon që nxënësit të lexojnë në heshtje dhe t’u<br />
përgjigjen pyetjeve.<br />
Ndalesa e parë.<br />
Atë ditë ... deri te ... drama kishte nisur.<br />
- Ku zhvillohen ngjarjet?<br />
- Çfarë detyre iu dha mësuesi nxënësve?<br />
- Çfarë mund të ndodhë më pas?<br />
Ndalesa e dytë.<br />
Të gjitha letrat ... deri te .... duke më falënderuar më parë.<br />
- Si ishin letrat që lexoi Këmbëdrunjti?<br />
- Po letra e Adelbertit?<br />
- Çfarë dëshironte ai që t’i sillte Plaku i Vitit të Ri?<br />
Ndalesa e tretë.<br />
Kur ai mbaroi... deri te .... ekzistonte me të vërtëtë?<br />
- Cilat janë fëmijët që i bënë pyetje Adelbertit?<br />
- Çfarë pyetjesh i bënë ato?<br />
- Cila ishte dilema e Adelbertit. Lexojeni në tekst.<br />
102<br />
Ndalesa e katërt.<br />
Këmbëdrunjti nuk dinte ... deri në fund.<br />
- Si u ndie këmbëdrunjti? Pse?<br />
- Si u mundua ai të dilte nga situata?<br />
- Si mendoni ju po këmbëdrunjti kishte dëgjuar për plakun e Vitit të Ri?<br />
- Çfarë po mendonin tani fëmijët?<br />
Identifi kohen personazhet e tregimit: Adelberti, Këmbëdrunjti, Miriami, Ualidi<br />
Lexohet tregimi me zë të lartë me role.<br />
Punohet rubrika Analizo gjuhën.<br />
Në pyetjen 7 nxënësve u kërkohet të dallojnë letrën e Adelbertit.<br />
- A ka ajo strukturën e letrës së zakonshme.
Libër mësuesi<br />
Nxënësit dallojnë hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen e saj.<br />
Nxënësit vihen të punojnë ushtrimi 8. Në tekst ata do të dallojnë fjalët që<br />
përshkruajnë gjendjen fi zike dhe shpirtërore të personazheve.<br />
Këmbëdrunjti<br />
Adelbertit<br />
Miriamit<br />
Ualidit<br />
Nxënësit do të gjejnë dhe lexojnë pyetjet që i bëjnë më shumë për të qeshur.<br />
Reflektimi<br />
Punohet rubrika Nxirr mesazhin. Nxënësit do t’u përgjigjen 2 pyetjeve. Formohen<br />
dy grupe duke u ndarë në njësha dhe dysha.<br />
Këto pyetje do të punohen me teknikën e rrjetit të diskutimit.<br />
Grupi i parë<br />
Jo<br />
Po<br />
Po ti a beson te ekzistenca e Vitit të Ri?<br />
Përfundimi: Më pëlqen të besoj te ekzistenca e tij. Është një gjë e bukur që<br />
më shton shpresat për realizimin e dëshirave.<br />
Grupi i dytë<br />
Jo<br />
Po<br />
A besojnë te vegjlit te ekzistenca e Plakut të Vitit të Ri?<br />
Përfundimi: Disa besojnë te ekzistenca e Vitit të Ri. Kanë dëshirë të fantazojnë,<br />
si fëmijët dhe kjo lidhet me dëshirat e paplotësuara por dhe me dëshirat që duan<br />
t’iu plotësohen.<br />
Shënim: Përfundimet do të jenë ato që do të nxjerrin fëmijët.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruaj një kartolinë, të cilën do t’ia drejtosh Plakut të Vitit<br />
të Ri.<br />
Në këtë kartolinë do të shkruash për dëshirat e tua.(Si model ndiq atë të<br />
Adelbertit).<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Ftesa<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit, nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë llojet e ftesave për raste të ndryshme.<br />
• Të shkruajë një ftesë sipas modeleve të dhëna në tekst.<br />
Mjete: teksti, ftesa të ndryshme, fletë formati kartoni, laps, ngjyra.<br />
Fjalë kyç: ftesë, personale, zyrtare.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, të nxënit në bashkëpunim, punë krijuese,<br />
Turi i galerisë.<br />
103
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Evokimi: diskutim i ideve.<br />
Pyeten nxënësit:<br />
- Përse shërbejnë ftesat?<br />
- Në ç’raste përdoren ftesat?<br />
festa të ndryshme<br />
mbledhje<br />
koncert<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
FTESA<br />
ditëlindje<br />
dasma<br />
- Ç’lloj ftese ke marrë apo dërguar ti?<br />
U paraqiten nxënësve disa modele ftesash për festa të ndryshme.<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit në bashkëpunim<br />
Hapet teksti në faqen 93.<br />
Lexohet situata e dhënë në tekst (ftesë për ditëlindje).<br />
Lexohen modelet e ftesave për persona të ndryshëm: shokut të bankës, shokut që<br />
ka ardhur i ri në klasë, mësueses, miqve. Ndahen nxënësit në tri grupe:<br />
Grupi I: Shkruaj një ftesë për një festë personale.<br />
<br />
Grupi II: Shkruaj një ftesë për një shëtitje personale.<br />
Grupi III: Shkruaj një ftesë për një aktivitet zyrtar.<br />
Dëgjohen punët e çdo grupi, duke vlerësuar punën më të kujdesshme.<br />
Reflektimi: punë krijuese.<br />
Modelo një ftesë për llojin e festës që dëshiron.<br />
Përzgjidhen më të mira, duke i ekspozuar në këndin e klasës.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani një ftesë për një festë zyrtare.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Gjinia dhe numri i emrit<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë emrat në fjalitë e dhëna.<br />
• Të klasifi kojë emrat e dhënë sipas numrit dhe gjinisë së tyre.<br />
• Të dallojë mbaresën që merr emri në numrin shumës në emrat e dhënë.<br />
Mjete: teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fi sha me emra të gjinisë<br />
mashkullore dhe femërore.<br />
104
Libër mësuesi<br />
Fjalë kyç: femërore, mashkullore, njëjës, shumës, mbaresë, temë,<br />
prapashtesë.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të klasifi kuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: harta e koncepteve, punë e drejtuar në tekst, punë e pavarur<br />
– zbatim i njohurive të marra<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: harta e koncepteve.<br />
Paraqiten para klasës fi shat me emra e gjinisë mashkullore dhe femërore.<br />
- Në ç‘gjini janë emrat e fi shave në të majtë?<br />
- Në ç‘gjini janë emrat e fi shave në të djathë?<br />
mbaresë<br />
Emrat:<br />
gjini femërore<br />
(-a; -ja)<br />
gjini mashkullore<br />
(-i, -u)<br />
gjinia<br />
trajta<br />
numri<br />
- Ktheni në numrin shumës (trajtë e shquar dhe e pashquar), emrat e gjinisë<br />
femërore e mashkullore:<br />
p.sh. ujku – ujqërit, disa ujqër<br />
lule – lulet, disa lule<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar në tekst.<br />
Hapet teksti në faqen 94.<br />
- Lexohen shembujt e dhënë në tekst.<br />
- Lexohen rregullat gjuhësore.<br />
- Kalohet në punimin e ushtrimeve në tekst.<br />
Ushtrimi 1: Nënvizoni me ngjyrë të kuqe emrat e gjinisë femërore dhe me blu<br />
emrat e gjinisë mashkullore.Udhëzohen nxënësit t’i kthejnë në fi llim emratnë numrin<br />
njëjës, trajta e shquar, rasa emërore.<br />
Femërore - festa, letër, motër, mamasë, shoqeve, klasës, punën, shkollës,<br />
kërkesa, makina, telekomandë, dëshirat.<br />
Mashkullore - Noeli, plakut, vitit, fi llim, kujdesin, mësimet, respektin, babait,<br />
mësuesve, dajës, xhaxhait, shokëve, komunitetet, grupin, teatrit, fund, gjemboj,<br />
libra, plaku.<br />
Ushtrimi 2: Shkruani përbri emrave të gjinisë mashkullore, emrat e gjinisë<br />
femërore.<br />
105
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
mësues – mësuese, doktor – doktoreshë, luan – luaneshë, shitës – shitëse,<br />
skulptor – skulptore, princ – princeshë, nxënës – nxënëse, mbret – mbretëreshë.<br />
Ushtrimi 3 – 4: Nxënësit rrethojnë M nëse emri është mashkullor, F nëse emri<br />
është femëror, nënvizojnë emrat ku tema dhe rrënja janë të njëjta (shkollë, gëzim,<br />
libër, pemë, grafi k, vazo).<br />
Ushtrimi 5: Nxënësit kthejnë në numrin shumës emrat e gjinisë mashkullore.<br />
Nënvizojnë mbaresën (disa shitës, disa dema, disa kodra, disa fotografë, lumenj,<br />
fshatra, mallra, gëzime, lejlekë, tituj, miq, detarë, djem, pleq).<br />
Reflektimi: punë e pavarur – zbatim i njohurive të marra.<br />
Vendosni në tabelë emrat e dhënë.<br />
Gjinia femërore:<br />
Gjinia mashkullore:<br />
Njëjës:<br />
Shumës:<br />
Njëjës:<br />
Shumës:<br />
heshtje,<br />
dorë,<br />
legjendë,<br />
letre, çantë,<br />
lule, pikturë,<br />
rrugë, fl etë,<br />
kuti, fole,<br />
fokë, fëmijë.<br />
heshtje,<br />
legjenda,<br />
letra, lule,<br />
piktura,<br />
rrugë, kuti<br />
fl ete, fole,<br />
fl okë, fëmijë.<br />
diskutim,<br />
plak, shitës,<br />
mësues.<br />
libra,<br />
shitës,<br />
mësues.<br />
Vlerësimi i nxënësve duke diskutuar me njëri-tjetrin punimet e tyre.<br />
Detyrë shtëpie. Nga libri personal zgjedhni një pjesë dhe nënvizoni emrat<br />
duke i klasifi kuar sipas gjinisë, numrit, trajtës në tabelë.<br />
Punimi i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 31-32.<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Historia e Arlekinos<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tekstin e dhënë duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
• Të tregojë përmbajtjen e tekstit duke iu përgjigjur pyetjeve.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke u bazuar në arsyetimin e tij.<br />
• Të dallojë elementet e ndërtimit të tregimit: hyrja, zhvillimi dhe mbyllja.<br />
• Të gjejë 1-2 kuptime të reja të shprehjeve të dhëna.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, copëza stofrash, penj, ngjitës, gjilpërë.<br />
Fjalë kyç: karnavale, fëmijë, i varfër, copëza stofrash, kostum, Arlekino.<br />
Metodologjia: mendo - diskuto, lexim i drejtuar, harta e personazheve.<br />
106
Libër mësuesi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-diskuto.<br />
Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet:<br />
- A e dini se ç’ është një Arlekino?<br />
- Kur vishet kostumi i Arlekinos?<br />
- A keni pasur mundësi të vishni një kostum të tillë?<br />
Realizimi i kuptimit: Mësuesi/ja prezanton temën e re.<br />
Sot ne do të njihemi më një histori interesante. Me historinë e Arlekinos.<br />
Lexim i drejtuar.<br />
Ndalesa e parë. Shumë kohë më parë ... deri te ... se si do të visheshin.<br />
- Ku zhvillohen ngjarjet?<br />
- Si përshkruhet Arlekinoja?<br />
- Cila festë po afrohej në fshatin e Arlekinos?<br />
- Cili ishte preokupimi më i madh i fëmijëve?<br />
- Po Arlekinoja si mendoni çfarë do të vishte për festë?<br />
Ndalesa e dytë. Unë do të vishem si musketier ... deri te ... pa përshëndetur<br />
shokët e tij.<br />
- Si do të visheshin fëmijët e fshatit?<br />
- Po Arlekinoja?<br />
- Pse u largua ai?<br />
Ndalesa e tretë. Të gjithë fëmijët shikonin ... deri te .... u nisën të qetë në shtëpitë<br />
e tyre.<br />
- Pse u shqetësuan miqtë e Arlekinos?<br />
- A e mësuan arsyen e vërtetë të largimit të Arlekinos?<br />
- Si menduan ata ta ndihmonin Arlekinon?<br />
- A jeni dakord me idenë e tyre.<br />
Ndalesa e katërt. Në prag të festës ... deri në fund.<br />
- Ç’ndjeu nëna e Arlekinos, kur miqtë e tij i shkuan në shtëpi?<br />
- Si mendoni, pse kostumi i Arlekinos ishte më i bukuri?<br />
- A mendoni se Arlekinoja është krenar për shokët e tij? Pse?<br />
Lexohet tregimi nga disa nxënës. Mund të lexohet dhe në role. Punohen fjalët e<br />
fjalorit.<br />
2-3 nxënës tregojnë shkurt historinë e Arlekinos.<br />
Punohet rubrika Analizo strukturën. Nxënësit do të shënojnë në tregim<br />
strukturën e tregimit: hyrjen, zhvillimin, mbylljen.<br />
Në ushtrimin 12 ata shkruajnë me fjalë të tjera shprehjet:<br />
me gjysmë zëri - me zë të ulët<br />
nuk e bën fjalën dysh - nuk kundërshton<br />
para të shkoqura - monedha<br />
Nxënësit diskutojnë për kuptimin e shprehjeve të mësipërme.<br />
Reflektimi.<br />
Punohet rubrika Nxirr mesazhin.<br />
107
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Nxënësit punojnë ushtrimin 8. Ata shprehin mendimin e tyre mbi veprën bujare<br />
të fëmijëve.<br />
Në ushtrimin 9 ata shprehin se si do të ndiheshin po të ishin në vend të<br />
Arlekinos.<br />
Në këtë rubrikë mund të punohet dhe Harta e personazheve.<br />
Arlekinoja<br />
I mirë<br />
I bindur<br />
nuk e bënte fjalën dysh<br />
i qeshur<br />
mësonte<br />
Miqtë e tij<br />
të zgjuar<br />
të dashur<br />
mbështetës të sjellshëm<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani një rast kur ju keni ndier mbështetjen e miqve tuaj<br />
ose një rast kur ju keni mbështetur ndonjë shok që ka pasur nevojë.<br />
Në orën e aftësimit teknologjik përpiquni të krijoni kostumin e Arlekinos me materialet<br />
e sjella.<br />
Sillni në klasë informacione për Festën e Karnavaleve, për kostume të karnavaleve<br />
që keni parë, etj.<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema: Festa e karnavaleve<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:<br />
• Të komentojë fi gurat e dhëna.<br />
• Të diskutojë për Festën e Karnavaleve duke u bazuar në pyetjet e dhëna.<br />
• Të shprehë opinionin e tij/saj për këtë festë.<br />
• Të vizatojë kostumin e tij/saj të karnavaleve.<br />
• Të grumbullojë dhe të sjellë informacione për Festën e Karnavaleve.<br />
Mjete: lapsa me ngjyra, foto të Festës së Karnavaleve, veshje të Karnavaleve,<br />
CD me këngë të karnavaleve.<br />
Fjalë kyç: karnavale, kostum, maskë.<br />
Metodologjia: stuhi mendimesh, shiko – mendo - diskuto,<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Parapërgatitja e nxënësve gjatë pushimit.<br />
Nxënësit veshin kostumet e tyre të karnavaleve, vënë maskat dhe kështu hyjnë në<br />
atmosferën e Festës së Karnavaleve.<br />
Evokimi: Stuhi mendimesh<br />
- Çfarë janë karnavalet?<br />
KARNAVALE<br />
108
Libër mësuesi<br />
Realizmi i kuptimit. Shiko – mendo – diskuto.<br />
Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të<br />
shohin fi gurat dhe t’u përgjigjen pyetjeve:<br />
- Çfarë vë re në fi gurat?<br />
- Si janë veshur njerëzit?<br />
- Si janë trukuar në fytyrë?<br />
- Çfarë ngjyrash kanë përdorur për veshje?<br />
Punohen pyetjet e dhëna në tekst. Mësuesi/ja duhet të ketë përgatitur materiale të<br />
shumta, krijo në dyshe, diskuto me ta për festën e Karnavaleve.<br />
Karnavalet festohen në të gjithë botën. Kulmin e tyre ato e arrijnë në Brazil në<br />
qytetin e Rio de Zhanerios, ku Karnavalet festohen në mënyrë më fantastike. Nga<br />
e gjithë bota venë miliona turistë për të marrë pjesë në këtë festë. Pjesëmarrësit<br />
konkurrojnë për veshjet më të bukura.<br />
Shquhen për kërcimet ritmike dhe veshjet e paimagjinueshme.<br />
Në vendin tonë qytetet që e kanë traditë të hershme janë Korça dhe Shkodra.<br />
Nëse mësuesi/ja ka siguruar disqe me këngë të Karnavaleve ose muzikë festive,<br />
mund t’i vërë në sfond që atmosfera të jetë sa më festive.<br />
Nxënësit që kanë veshur kostumet e Karnavaleve mund të komentojnë veshjet e<br />
tyre. Të shprehin se cili kostum do t’u pëlqente më shumë.<br />
Reflektimi:<br />
Punohet rubrika Argëtohu duke vizatuar.<br />
Nxënësit vihen të pikturojnë kostumin e tyre të preferuar të karnavaleve. Udhëzohen<br />
të përdorin larmi ngjyrash. Më pas punimet e nxënësve ngjiten në muret e klasës.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Emrat e gjinisë mashkullore që formojnë shumësin me -ë dhe -ra.<br />
Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:<br />
• Të formojë shumësin e emrave mashkullorë të dhënë.<br />
• Të dallojë emrat mashkullorë që mbarojnë në shumës me -e dhe -ra.<br />
• Të shoqërojë emrat e gjinisë mashkullore shumës me mbiemra dhe fjalë të<br />
tjera përcaktuese në gjininë femërore.<br />
• Të drejtshkruajë shumësin e gabuar të emrave mashkullorë.<br />
Mjete: teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fl ipçarte me emra mashkullorë<br />
me -e dhe -ra, fl etore klase, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: emra mashkullorë, shumës, mbiemra, fjalë përcaktuese, femërore,<br />
grupe emërore.<br />
Aftësitë: të krijuarit, të dalluarit, të shoqëruarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: mendo, krijo në dyshe, diskuto, të nxënit bashkëpunues,<br />
diktim – sipas rregullave të mësuara.<br />
109
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo, krijo në dyshe, diskuto.<br />
Në një fl ipçart mësuesi/ja paraqet emra të gjinisë mashkullore në numrin njëjtë.<br />
- A mund të formoni shumësin e pashquar të këtyre emrave?<br />
- Me çfarë mbarojnë këta emra në shumës?<br />
Nxënësit mendojnë secili më vete.<br />
Krahasojnë përgjigjet me partnerët në dyshe.<br />
Zgjedhin informacionin që do të thonë para klasës.<br />
Shumësi i emrave mashkullorë:<br />
me -ë<br />
(punëtorë, farmacistë)<br />
me -a<br />
(lapsa, karafila)<br />
me -e<br />
(stadiume, dete)<br />
me -ra<br />
(dhjamra, vajra)<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit bashkëpunues.<br />
Hapet teksti në faqen 100.<br />
- Lexohen shembujt e dhënë në tekst dhe rregullat gjuhësore për drejtshkrimin<br />
e emrave mashkullorë që e formojnë shumësin me -e dhe -ra.<br />
- Formohen grupe 5-6 nxënës.<br />
Çdo grup i jepet detyra përkatëse.<br />
Grupi I: Ktheni në njëjës të pashquar emrat e shumësit me –ra.<br />
Grupi II: Formoni grupe fjalësh me emrat e ushtrimit 1.<br />
P.sh.: ujëra të ëmbla, dhjamra të shumta, mishra të pjekura, miellra të situra,<br />
leshra të drejta, drithëra të sivjetshme.<br />
Grupi III: Vendosni përbri çdo emri një mbiemër. Kthe në numrin<br />
shumës grupet emërore që formove. P.sh:<br />
metal i rëndë → metale të rënda → këto metale<br />
libër i ri → libra të rinj → këto libra<br />
restorant i madh → restorante të mëdha → këto restorante<br />
send i fortë → sende të forta → këto sende<br />
letër e bardhë → letra të bardha → këto letra<br />
ketër i shpejtë → ketra të shpejtë → këto ketra<br />
kafaz i mbyllur → kafaze të mbyllura → këto kafaze<br />
- Secili përgjegjës grupi jep përgjigjet e grupit të tij.<br />
Reflektimi: diktim – sipas rregullave të mësuara.<br />
Shkruhet në fl etore të klasës me të diktuar teksti i dhënë në ushtrimin 3.<br />
Gjatë të diktuarit nxënësit shkruajnë si duhet fjalët e diktuara gabim.<br />
- Nënvizoni me laps emrat mashkullorë që në shumës mbarojnë<br />
me -e dhe –ra.<br />
110<br />
Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani 5 emra me -e dhe -ra dhe formoni fjali me to.<br />
Punim i ushtrimeve I dhe II të Fletores së punës, fq 32-33.
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Princi i lumtur<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin rrjedhshëm duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
• Të ritregojë përmbajtjen duke iu përgjigjur pyetjeve.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke u bazuar në pyetjet e dhëna.<br />
Mjete: teksti i nxënësit<br />
Fjalë kyç: princ, i lumtur, dallëndyshe, njerëz të varfër, fl etë ari, diamant<br />
Metodologjia: mendo-diskuto, lexim i drejtuar, ditar dypjesësh<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-diskuto.<br />
- Kur një njeri e quajmë princ?<br />
Princ është titulli i lartë që mban i biri i një mbreti a perandori ose i një anëtari të<br />
familjes mbretërore. Zakonisht pas vdekjes së mbretit, froni i mbetet atij.<br />
Në Shqipëri pasardhës i mbretit Zog është princi Leka. Në botë ka shumë princër,<br />
si: princi Çarl i Anglisë, i Monakos, princër arabë etj.<br />
- Si mendoni, ju kur një princ mund të jetë i lumtur?<br />
(Kur populli i tij është i lumtur.)<br />
Realizimi i kuptimit: Të nxënit në bashkëpunim.<br />
Mësuesi/ja u prezanton temën e re nxënësve. Lexon pjesën sqaruese nga është<br />
marrë tregimi.<br />
Klasa ndahet në dy grupe. Mësuesi/ja i jep secilit grup një fl etë ku ka përgatitur<br />
pyetje, të cilave do t’u përgjigjen pasi të lexojnë tekstin e ndarë në dy pjesë.<br />
Grupi i parë: Për pjesën e parë mësuesi/ja mund të përgatitë këto pyetjet:<br />
- Cilat janë personazhet e tregimit në pjesën e parë?<br />
- Pse princi i veshur në ar nuk është i lumtur?<br />
- Çfarë i kërkoi ai të bënte dallëndyshja?<br />
- A i ndihmoi të varfrit ari që iu dha Dallëndyshja?<br />
- Ku duket kjo? Lexojeni në tekst.<br />
Grupi i dytë. Për pjesën e dytë.<br />
- Cilat personazhet që shfaqen në këtë pjesë.<br />
- Pse u çudit kryetari i bashkisë?<br />
- Me kë e krahasoi ai princin?<br />
- Çfarë urdhëresë nxori ai?<br />
- Po nëpunësit e bashkisë me kë mund t’i krahasosh? (Me njerëzit servilë dhe<br />
jo të mençur.)<br />
- Pse nuk shkrihej zemra prej plumbi e princit?<br />
111
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
- A jeni dakord se zemra e princit dhe dallëndyshja ishin dy gjërat më të<br />
çmuara të qytetit?<br />
Lexohen dhe punohen fjalët e reja të rubrikës Fjalor.<br />
Pas kësaj veprimtarie nxënësit do të lexojnë në role pjesën.<br />
Nxënësit mund të ritregojnë përmbajtjen në bazë të pyetjeve ose me fjalët e tyre.<br />
Reflektimi: Ditari dypjesësh.<br />
Fragmenti<br />
Komenti im<br />
Nxënësit zgjedhin një fragment dhe e komentojnë atë.<br />
Detyrë shtëpie. Leximi i tregimit.<br />
Ora e dytë<br />
Tema: Princi i lumtur<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
• Të hartojë pikat e planit duke u bazuar në paragrafët e tregimit.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke u bazuar në pyetjet e dhëna.<br />
• Të analizojë personazhet duke i ilustruar me pjesë të shkëputura nga teksti.<br />
• Të dallojë fjalitë që shprehin veprim, përshkrim dhe çudi në tekstin e dhënë.<br />
Mjete: teksti i nxënësit<br />
Fjalë kyç: mesazh, pika plani, analizë personazhesh.<br />
Metodologjia: mendo-diskuto, lexim në role, të nxënit bashkëpunues, rrjet<br />
diskutimi, hartë personazhesh.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-argumento.<br />
Mësuesi/ja i pyet nxënësit:<br />
- Si u ndjetë gjatë leximit të këtij tregimi.<br />
Pasi i dëgjon nxënësit, mësuesi/ja shpreh dhe mendimin e saj.<br />
-Jam ndier e emocionuar, mësova se dashuria e vërtetë nuk është paraja.<br />
- Po dashuria për njerëzit dhe sidomos për ata që janë në nevojë?<br />
Realizimi i kuptimit. Leximi tregimit në role.<br />
Hartimi i pikave të planit.<br />
1. Dallëndyshja kthehet te princi.<br />
2. Lutja e princit për vajzën e vogël.<br />
112
Libër mësuesi<br />
3. Këputja e fl etëve të arit dhe dhënia njerëzve të varfër.<br />
4. Gëzimi i njerëzve.<br />
5. Habia e Kryetarit të Bashkisë.<br />
6. Urdhëresa e tij.<br />
7. Dy gjërat më të çmuara të qytetit.<br />
Punim i rubrikës: Analizo gjuhën. Të nxënit bashkëpunues.<br />
Grupi I. Në ushtrimin 10 nxënësit do të dallojnë në tekst dhe do të shkruajnë<br />
për çdo rast nga tri fjali që tregojnë:<br />
Përshkrim: Pastaj erdhi dëbora e pas dëborës cingërima. Rrugët shkëlqenin<br />
e ndrinin kaq shumë sa dukeshin si të argjendta. Nëpër strehët e<br />
shtëpive vareshin heje të gjata akulli, si shigjeta të kristalta.<br />
Veprim: Paragrafi : Fletë-fl etë e këputi dallëndyshja .... deri te... brohoritën<br />
në rrugë.<br />
Habi: Zot, o zot! Sa i çuditshëm duket Princi i lumtur! etj.<br />
Grupi II: Në tekst nxënësit do të ndalojnë në dialogun midis Princit e Dallëndyshes<br />
dhe Kryetarit e këshilltarëve të tij.<br />
- Cilat janë cilësitë që vë në dukje autori?<br />
Princi<br />
Dallëndyshja<br />
fi snik<br />
i dhembshur<br />
u sakrifi kua për mikun e saj<br />
u sakrifi kua për njerëzit<br />
mike e mirë<br />
Kryetari i Bashkisë Këshilltarët e Bashkisë<br />
Servilë<br />
Mendon vetëm për vete<br />
Jep urdhra të pamenduara servilë<br />
miratojnë fjalët e kryetarit<br />
mbështesin vendimet e kryetarit<br />
Nuk i interesojnë njerëzit nga të cilët ka marrë votat<br />
113
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Grupi III: Nxënësit i japin përgjigje pyetjes nr 11.<br />
- Pse emrat e Dallëndyshes dhe Princit autori i shkruan me shkronjë të<br />
madhe?<br />
Reflektimi: Rrjet diskutimi.<br />
Jo<br />
A shpërblehet sakrifi ca dhe vepra e mirë?<br />
Po<br />
- Për t’iu përgjigjur pyetjes bazohu në sakrifi cën dhe shpërblimin që morën<br />
Princi dhe Dallëndyshja.<br />
Përfundimi: Ata që sakrifi kohen për të mirën e njerëzve, gjithmonë do të marrin<br />
shpërblimin e merituar.<br />
Mësuesja mund të sjellë raste të sakrifi cës së shumë atdhetarëve, shkencëtarëve,<br />
heronjve etj., të cilët kanë sakrifi kuar jetën për vendin e tyre dhe shpërblimi është:<br />
ata kujtohen nga brezat, veprat e tyre u kanë shërbyer brezave.Për t’i kujtuar shumë<br />
shkolla, rrugë, institucione mbajnë emrat e tyre; përkujtohen në përvjetorët e lindjes<br />
e të vdekjes dhe vepra e tyre mësohet nga brezat.<br />
Detyrë shtëpie. Pyet prindërit e tu se cilat janë disa nga sakrifi cat e tyre për<br />
rritjen tuaj.<br />
Cili është shpërblimi që ata presin nga ty?<br />
Kjo është një orë mësimi me shumë veprimtari. P.sh.: nxënësit mund të krahasojnë<br />
kryetarin e bashkisë të tregimit, me kryetarin e fshatit Balzat, që donte të ngjitej në<br />
hënë duke hipur mbi fuçi, me kryetarin e Bashkisë/ Komunës së tyre etj.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Parafjalët<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë parafjalët në tekstet e dhëna.<br />
• Të klasifi kojë parafjalët sipas rasave të emrit.<br />
• Të dallojë parafjalët nga ndajfoljet sipas pozicionit që ato kanë në fjali.<br />
Mjete: teksti, tabela, shkumësa me ngjyra<br />
Fjalë kyç: parafjalë, ndajfolje, rasa emërore, gjinore, kallëzore, rrjedhore.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të klasifi kuarit, të menduarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: përmbledhje e strukturuar, punë e drejtuar,<br />
114<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: përmbledhje e strukturuar.<br />
Lexohet tregimi në tekstin e gjuhës.<br />
- Veçohen fjalët me ngjyrë të kuqe.<br />
- Ku qëndrojnë këto fjalë?
Libër mësuesi<br />
Parafjala:<br />
Qëndron zakonisht para emrave<br />
Lidh gjymtyrët e fjalisë me njëra-tjetrën.<br />
• emërore (te, tek, nga)<br />
Përdoren me 4 rasa<br />
• gjinore (me anë, në mes, për hir, për nder, me rastin)<br />
• kallëzore (me, në, për, mbi, nën)<br />
• rrjedhore (pas, para, prej, afër, nëpërmjet)<br />
Kujdes! Mos ngatërroni parafjalën me ndajfoljen.<br />
Jepet një shembull: afër<br />
Afër shtëpisë sime është një supermarket. (parafjalë)<br />
Mos më kalo afër. (ndajfolje)<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
- Lexohen rregullat gjuhësore për parafjalën dhe shembujt e dhënë në tekst.<br />
- Kalohet në rubrikën Ushtrohu.<br />
Ushtrimi 1. Dalloni parafjalët në tekstin e dhënë dhe nënvizoni me të kuqe.<br />
(në, në, në, prej, para, te, prej, nga)<br />
Ushtrimi 3. Dalloni parafjalët nga ndajfoljet në tekstin e dhënë.<br />
Fjalia 1 – ndajfolje (poshtë)<br />
Fjalia 2 – parafjalë (poshtë)<br />
Fjalia 3 – parafjalë (para)<br />
Fjalia 4 – ndajfolje (para)<br />
Fjalia 5 – parafjalë (afër)<br />
Fjalia 6 – ndajfolje (afër)<br />
Fjalia 7 – parafjalë (prapa)<br />
Fjalia 8 – ndajfolje (prapa)<br />
3. Reflektimi: punë e pavarur – zbatimi njohurive të marra.<br />
Shkruani tekstin e dhënë në ushtrimin 2 dhe duke vendosur një nga parafjalët në<br />
kllapa.<br />
(për, në afër, tek, me, për, me, nga, te, në mes)<br />
Shënim: Parafjalët janë vendosur sipas radhës që do të zëvendësohen në tekstin<br />
e dhënë.<br />
Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Formoni fjali duke i përdorur fjalët para, poshtë afër, pranë,<br />
prapa si parafjalë dhe si ndajfolje.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletës së punës, 33-37.<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Me gjithë shpirt<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
115
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
• Të lexojë vjershën qartë dhe me intonacion.<br />
• Të dallojë strofat dhe vargjet në vjershën e dhënë.<br />
• Të dallojë dy llojet e rimës së përdorur për çdo strofë.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e vjershës duke analizuar vargjet.<br />
• Të krahasojë mesazhin e vjershës me atë të tregimit të Arlekinit.<br />
Mjete: Teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: shpirt, mik, pikëllim.<br />
Metodologjia: stuhi mendimi, lexim i drejtuar, punë në çifte.<br />
<br />
Zhvillimi i mësimit: stuhi mendimi.<br />
Çfarë do t’i dhuroje një miku në nevojë?<br />
Dashuri, miqësi, gjëra materiale, nëse ai nuk ka.<br />
Realizmi i kuptimit: lexim i drejtuar.<br />
Mësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë vjershën. Më pas të plotësojnë tabelën.<br />
Gjendja e djalit<br />
Çfarë i mungon atij?<br />
Çfarë i fal autori Shpirtërore materiale<br />
i pikëlluar<br />
këmbëzbathur<br />
i lodhur<br />
buzëqeshje<br />
këpucët e tij<br />
ëndrrën e tij,<br />
një zile,<br />
një bisk të blertë,<br />
një pëllumb të bardhë<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
Nxënësit punojnë në çift. Punohet rubrika Kupto përmbajtjen.<br />
Në pyetjen 1 nxënësit do të gjejnë se kujt i drejtohet poeti.<br />
Poeti i drejtohet mikut, të panjohurit, çdo njeriu.<br />
Në pyetjen 2 nxënësit do të gjejnë ato gjëra që e trishtojnë poetin.<br />
Punim i rubrikës Analizo strukturën.<br />
Nxënësit do të dallojnë numrin e strofave dhe vargjeve.<br />
Do të njihen me rimën ABAB dhe AA sipas fjalëve rimuese.<br />
Reflektimi.<br />
Nxënësit sjellin situata, kur një miku i tyre ka qenë i mërzitur dhe tregojnë se si e<br />
kanë ndihmuar atë.<br />
Punojnë dhe ushtrimin 5. miku im Arlekinoja<br />
i mërzitur<br />
i pikëlluar<br />
e ndihmojnë shokët.<br />
Detyrë: Mëso vjershën përmendsh.<br />
116
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Lakimi i emrave<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë emrat në fjalitë e dhëna.<br />
• Të klasifi kojë emrat sipas lakimit të tyre.<br />
• Të lakojë emrat e lakimit të parë duke dalluar dhe rasën e tyre.<br />
• Të krijojë fjali me emrat e lakimit të parë, duke i përdorur në 5 rasat.<br />
Mjete: nteksti, tabelë e lakimit të parë, fi sha me rasat e emrave, shkumësa<br />
me ngjyrë.<br />
Fjalë kyç: lakim, lakim I, lakimi II, lakimi III, lakimi IV, rasat: emërore, gjinore,<br />
dhanore, kallëzore, rrjedhore.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të klasifi kuarit, të zbatuarit, të krijuarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, loja me fi sha, punë e drejtuar – ushtrohu me<br />
ushtrimet përkatëse, punë e pavarur – zbatim i njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
1.Evokimi: diskutimi i ideve; loja me fi sha.<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë emrat: djali, miku, fl etorja, të menduarit dhe pyet<br />
nxënësit:<br />
- Ç’dini për këta emra?<br />
Në fjali emri merr forma të ndryshme sipas rasave. Emri ka 5 rasa.<br />
U paraqiten nxënësit fi shat me rasat e emrave. Këto rasa vendosen sipas radhës së<br />
tyre. (Me nxënësit bëhet loja e fi shave, fi ton ai grup që i vendos brenda një kohe të<br />
shkurtër sipas radhës.)<br />
Ndryshimet që pëson emri sipas rasave quhet lakim.<br />
Lakimi:<br />
i parë<br />
(emrat e gjinisë mashkullore, që në trajtën e shquar, njëjës mbarojnë më -i)<br />
i dytë (emrat e gjinisë mashkullore, që në trajtën e shquar, njëjës mbarojnë më -u)<br />
i tretë<br />
(emrat e gjinisë femërore, që në trajtën e shquar, njëjës mbarojnë më -a ose -ja)<br />
i katërt (emrat e gjinisë asnjanëse, që në trajtën e shquar, njëjës mbarojnë më -t)<br />
- Ndalohet te lakimi i parë në dy trajtat e njëjësit dhe shumësit.<br />
- Paraqitet tabela e lakimit të emrit princ.<br />
- Lexohet lakimi i emrit princ në tabelë.<br />
- Tërhiqet vëmendja e nxënësit për të dalluar më lehtësisht rasat:<br />
117
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
• me pyetjet e çdo rase;<br />
• rasa gjinore ka përpara gjithmonë nyjet i, e, të, së;<br />
• rasa dhanore përdoret gjithmonë pa parafjalë;<br />
• rasa kallëzore përdoret pa parafjalë dhe me parafjalët: me, në, për, nëpër etj.;<br />
• rasa rrjedhore përdoret zakonisht me parafjalët: prej, pas , para, nëpërmjet etj.,<br />
por edhe pa parafjalë.<br />
Shënim: U sqarohet nxënësve se në r. rrjedhore, të pashquar, n. shumës, emri mund<br />
të dalë në dy trajta me mbaresën -sh dhe -ve.<br />
P.sh.: emrash, emrave; peshqish, peshqve; lulesh, luleve.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar – ushtrohu me ushtrimet përkatëse.<br />
Hapet teksti në faqen 108.<br />
- Lexohen shembujt e tekstit dhe rregullat gjuhësore.<br />
- Kalohet në rubrikën “Ushtrohu”.<br />
<br />
Ushtrimi 1: Dalloni lakimin e emrave, në fi llim i ktheni në trajtën e shquar<br />
(njëjës). Mirë është të bëhet një tabelë.<br />
lakimi I lakimi II lakimi III lakimi IV<br />
ar- ari, akull-i pirg-u, zog-u shkrepëse – shkrepësja, dallëndysh-e/ja të punuarit<br />
syri, qelq-i prag-u Borë-a, varfëri-a, nat-a/ë, lagj-ja/e të mësuarit<br />
Ushtrimi 2: Plotësoni tabelën e lakimit të emrit vëlla, kalë.Mësuesi tërheq<br />
vëmendjen e nxënësve se emrat : vëlla, baba - në rasën kallzore bëjnë vëllanë,<br />
babanë, kurse kalë bën kalin.<br />
Ushtrimi 3: Nënvizo emrat e lakimit të parë. Thuaj rasën.(Edhe këtu mund<br />
të përdoret tabelë.)<br />
mëngjes → kallëzore; kryetari → emërore; këshilltarin → kallëzore; pirgut →<br />
rrjedhore; sytë → kallëzore; statuja → emërore, zot → emërore; princi → rasa<br />
emërore; çudi → rasa emërore; këshilltarët → rasa emërore; rubini → rasa emërore;<br />
sytë → rasa emërore; ari → rasa rrjedhore; kryetari → rasa emërore, një lypës<br />
– emërore; urdhëresë → kallëzore, këmbët → kallëzore, ndalimin → kallëzore;<br />
zogjve → gjinore, i bashkisë → gjinore; propozim → kallëzore.<br />
118<br />
Reflektimi: punë e pavarur – zbatim i njohurive të marra.<br />
- Lakoni emrat lumë dhe djalë duke krijuar dhe fjali. P.sh.:<br />
lumë: Një lumë i madh kalon mes përmes Shqipërisë.<br />
Emri i lumit është Drin. Lumit është ndryshuar drejtimi.<br />
Dritoni e kaloi lumin me varkë. Fshati ynë lagej prej lumit Osum.<br />
djalë - Djali po pikturon me bojëra uji. Vizatimi i djalit është shumë<br />
magjepsës. Djalit i pëlqen të pikturojë shumë. Mamaja ndihmon<br />
djalin e saj. Afër djalit qëndron mamaja e tij.<br />
- Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Lakoni emrat plumb, qytet dhe krijoni fjali me to.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 34 - 35.
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Ngjyrat<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë vjershën me intonacion.<br />
• Të dallojë strofat dhe vargjet në vjershën e dhënë.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e barazisë midis njerëzve duke iu përgjigjur pyetjeve.<br />
• Të dallojë fi gurën e krahasimit në vjershën e dhënë duke u ndihmuar nga<br />
pjesëza si.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: ngjyra, lëkurë, zemër.<br />
Metodologjia: mendo-argumento, të nxënit në bashkëpunim.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-argumento.<br />
- Ku ndryshojnë njerëzit nga njëri-tjetri?<br />
- Po ngjyrat e natyrës si janë?<br />
- E imagjinoni natyrën vetëm me një ngjyrë? Si do të na dukej ajo?<br />
- Po botën e imagjinoni vetëm me njerëz që janë njësoj në tipare? Si do të<br />
dukej ajo?<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Mësuesi/ja i orienton nxënësit të lexojnë poezinë në heshtje. Më pas bëhet leximi<br />
i vjershës. Leximi vjen zinxhir, në vargun e fundit të strofës së parë dhe të dytë<br />
nxënësit udhëzohen ta lexojnë të gjithë bashkë.<br />
Të nxënit në bashkëpunim<br />
Grupi I: Pse poeti i quan të rëndësishme të gjitha ngjyrat? A mund të ekzistojë<br />
ylberi pa të gjitha ngjyrat?<br />
Grupi II. Poeti përveç qëllimit të vlerësojë ngjyrat, kërkon të vlerësojë të gjithë<br />
njerëzit, pavarësisht ngjyrës dhe racave të tyre. Nxirr mesazhin me një fjali.<br />
Njerëzit janë të gjithë njësoj, pavarësisht ngjyrës së lëkurës.<br />
Shkruajeni në një fl etë të bardhë dhe lexojeni në grup para shokëve.<br />
Grupi III: Çfarë cilësish ka një njeri, për të cilin themi se e ka zemrën të zezë<br />
dhe njeriu, për të cilin themi e ka zemrën e bardhë.<br />
Nxënësit duhet të përzgjedhin dhe të argumentojnë përzgjedhjet e tyre.<br />
Grupi IV: Në poezi poeti krahason ngjyrat e lëkurës me dukuritë e natyrës.<br />
Përshkruani duke përdorur fi gurën e krahasimit si e përfytyroni ju çdo ngjyrë<br />
duke e lidhur me dukuritë e natyrës.<br />
Reflektimi:<br />
Mblidhuni në rrathë dhe recitojeni vjershën bashkuar dorë për dore.<br />
119
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Detyrë shtëpie. Bëj një pikturë, duke u frymëzuar nga ky imazh.<br />
Rubrika Flasim<br />
Tema: Mesazhi - Jemi miq në këtë botë të vogël<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• T’u përgjigjet pyetjeve duke dëgjuar leximin e tregimit.<br />
• Të dallojë elementet e një posteri të dhënë.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e posterit duke u bazuar në elementet e tij.<br />
Mjete: postera të ndryshëm<br />
Fjalë kyç: poster, mesazh, tekst, slogan, foto të fëmijëve, foto të veprimtarive<br />
të përbashkëta<br />
Metodologjia: vëzhgo-diskuto, dëgjo-diskuto, ditari dypjesësh<br />
120<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: vëzhgo-diskuto.<br />
Posterat e sjella në klasë komentohen nga nxënësit sipas mënyrës së tyre.<br />
Në shumë shkolla organizata të ndryshme joqeveritare çojnë postera, të cilat<br />
ekspozohen në muret e shkollës dhe nxënësit janë familjarizuar me to.<br />
Në projektet e ndryshme të orëve të lira një vend zë dhe krijimi i posterit që ka lidhje<br />
me projektin. Gjithsesi kjo orë do të shtjellojë në mënyrë më të detajuar elementet<br />
e një posteri.<br />
Realizimi i kuptimit. Veprimtari e drejtuar.<br />
Mësuesi/ja lexon tekstin dhe më pas u drejton nxënëve pyetjet:<br />
- Nga është marrë teksti? Nga libri “Një plak i Vitit të Ri ndryshe”.<br />
- Çfarë mendoni për përshkrimin që iu bën mësuesi nxënësve të tij?<br />
- Si e përshkruan Çangun, Ualidin, po Miriamin, po Adelbertin?<br />
- Cili është mesazhi që kërkon të na përcjellë? Të gjitha racat njerëzore kanë<br />
tiparet e e tyre të bukura, secila në veçantinë e saj.<br />
Mësuesi/ja i orienton të shohin posterin dhe elementet e tij.<br />
Nxënësit i lexojnë. Mësuesi/ja lexon tekstin e posterit. Ky është një tekst që e kanë<br />
shkruar të rriturit. Ata mësojnë nga sinqeriteti i fëmijëve, të cilët nuk duan t’ia dinë<br />
se kujt race i përkasin. Për ata të gjithë janë njësoj mjafton të jenë shokë dhe miq<br />
për kokë.<br />
Sqarohet fjalët poster dhe slogan. (vijnë nga anglishtja. Poster do të thotë afi she,<br />
pllakat, kurse slogan do të thotë parullë, fjali propagandistike). Zakonisht slogani<br />
shprehet me fjali të shkurtra ose fjali emërore, ku përdoren shumë kontrastet<br />
të dhëna nëpërmjet antonimeve, si p.sh.: Jo dukurisë negative dhe po dukurisë<br />
pozitive.<br />
Reflektimi: elementi = komenti.<br />
- Cili nga elementet e posterit të tërheq më shumë. Argumentoje.<br />
Detyrë shtëpie. Ndahuni në grupe dhe mundohuni të realizoni një poster.<br />
Shfrytëzoni orët e lira.
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Njohuri Gjuhësore<br />
Tema: Lakimi i dytë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit, nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë emrat e lakimit të dytë që mbarojnë me – u në të shquarën.<br />
• Të lakojë emrat e lakimit të dytë të dhëna në tekst.<br />
• Të vendosë në rasën e duhur emrat e dhëna në tekst (që i përkasin lakimit të<br />
dytë).<br />
Mjete: teksti, tabela e lakimit të dytë të emrit “shok”.<br />
Fjalë kyç: lakim, emra mashkullorë, trajta e shquar, pashquar, numri njëjës,<br />
shumës, rasë.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të lakuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, punë e drejtuar, punë e pavarur – zbatim i<br />
njohurive të marra<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutim i ideve.<br />
Thoni disa emra të gjinisë mashkullore.<br />
lapsi<br />
pinoku<br />
djali<br />
maçoku<br />
Emra të gjinisë mashkullore<br />
shoku<br />
fi ku<br />
libri<br />
miku<br />
Qarkoni emrat mashkullorë që mbarojnë me – u.<br />
- Si mund të lakohen këta emra në njëjës, shumës, të pashquar, të shquar?<br />
Paraqitet para nxënësve tabela e lakimit të emrit shok.<br />
Vihet theksi te mbaresat e çdo rase.<br />
Emrat e gjinisë mashkullore që mbarojnë me – u i përkasin lakimit të dytë.<br />
Si emri shok lakohen të gjithë emrat që mbarojnë me – u.<br />
Nxënësit provojnë të lakojnë disa nga emrat e qarkuar më lart.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqen 111.<br />
- Në tekstin e dhënë nënvizoni emrat e lakimit të dytë (plaku, çangut<br />
maçoku, banakun, byrek).<br />
Plotësohet me ndihmën e mësueses tabela e lakimit të dytë të emrit mik.<br />
Vendosni në rasën e duhur emrat në kllapa të ushtrimit 3.<br />
(peshkatari, Pinoku, peshkatarit, qenit, buratinin, barkun, zëri, tigani, zërin,<br />
121
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
mikut, qenit, pinokun, dhëmbë, bregun, peshkatari, vrapit).<br />
- Shkruani rasën e emrave të nënvizuar në ushtrimin 4. Thoni nëse janë<br />
shoqëruar ose jo me parafjalë.<br />
qenin → kallëzore, pa parafjalë<br />
buratinit → dhanore, pa parafjalë<br />
shokun → kallëzore, pa parafjalë<br />
qeni → emërore, pa parafjalë<br />
pinokut → dhanore, pa parafjalë<br />
shokun → kallëzore, me parafjalë<br />
buratinit → rrjedhore, me parafjalë<br />
burrit → rrjedhore, me parafjalë<br />
Reflektimi: punë e pavarur – zbatim i njohurive të marra.<br />
Lakoni në fl etore emrat peshk dhe fi k në dyja trajtat e njëjësit dhe të shumësit.<br />
Vlerësohet puna e nxënësit.<br />
Detyrë shtëpie. Lakoni emrin ujku në dy trajtat e njëjësit dhe të shumësit<br />
Në librin personal shënoni emrat e lakimit të dytë duke treguar rasën e tyre.<br />
122
Libër mësuesi<br />
KAPITULLI III<br />
Pasqyra e fantazisë<br />
Rubrika: Lexim (Ora e parë)<br />
Tema: Nilsi shndërrohet në Gishto<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
- Të lexojë përrallën rrjedhshëm.<br />
- Të lexojë fjalorin e të përvetësojë fjalët e reja të përrallës.<br />
- Të tregojë përmbajtjen e përrallës duke iu përgjigjur pyetjeve.<br />
- Të nxjerrë mesazhin e përrallës duke u bazuar në veprimet e Nilsit.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, libri për fëmijë “Udhëtimi i mrekullueshëm i Nils<br />
Holgersonit”<br />
Fjalë kyç: gishto, grunar, haur, gazmend, pata, patok, grishë, ledh, trumbë.<br />
Metodologjia: analogji, parashikim me anë të titullit, lexo-krijo pyetje, rrjet<br />
diskutimi<br />
Evokimi: analogji.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Mësuesja/si mund ta fi llojë mësimin me historinë e një djali, i cili i ngacmonte<br />
milingonat dhe u prishte foletë. Por befas një ditë ndodhi një magji dhe ai u kthye e<br />
u bë sa një milingonë. Vetëm kur jetoi mes tyre ai e kuptoi se ato ishin qenie të gjalla<br />
që punonin shumë, kujdeseshin për familjet e tyre.<br />
Ai i ndihmoi milingonat dhe, pasi u kthye si më parë, nuk i ngacmonte më ato.<br />
Një histori të ngjashme ne do të lexojmë dhe sot. Kjo histori është bërë edhe<br />
fi lm me kartona dhe është shumë e këndshme të shohësh aventurat e Nilsit.<br />
Realizmi i kuptimit: parashikim me anë të titullit.<br />
Paraqitet titulli i tregimit: Nilsi shndërrohet në Gishto. Mësuesi/ja u kërkon<br />
nxënësve të parashikojnë se pse ai është shndërruar në gishto. Nxënësit japin<br />
parashikimet e tyre.<br />
Lexohet pjesa sqaruese mbi autoren e librit dhe në mënyrë të përmbledhur historia<br />
e Nils Holgersonit.<br />
Më pas mësuesi/ja kërkon që nxënësit të ndajnë në paragrafë tekstin dhe të hartojnë<br />
pyetje rreth tyre. Janë 8 paragrafë.<br />
123
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Paragrafi<br />
I<br />
II<br />
III<br />
IV<br />
V<br />
VI<br />
VII<br />
Pyetjet<br />
Çfarë i ka ndodhur Nils Holgersonit?<br />
Cilat gjëra do të humbiste pasi u shndërrua në Gishto?<br />
Si përshkruhet shtëpia e tij?<br />
Si vazhdon përshkrimi i shtëpisë?<br />
Si përshkruhet natyra?<br />
Çfarë po shikonte Nilsi?<br />
Për çfarë i ftuan patat e egra patat e buta?<br />
Pse patat e buta nuk pranuan?<br />
Çfarë ndodhi me patokun?<br />
Pse u grish ai nga thirrjet e patave të egra?<br />
Pse Nilsi e harroi shqetësimin e tij?<br />
Çfarë do të bëjë ai?<br />
Ç’ndodhi me patokun dhe Nilsin?<br />
A ishte e lehtë të qëndronte mbi kurrizin e patokut?<br />
Nxënësit i drejtojnë pyetje njëri-tjetrit.<br />
Lexohet fjalori nga nxënësit. Lexohet tregimi nga 3-4 nxënës. Tregohet tregimi<br />
shkurt nga dy nxënës.<br />
Reflektimi: Rrjet diskutimi.<br />
Jo<br />
A je dakord me shndërrimin e Nilsit në gishto?<br />
Po<br />
Përfundimi: Kur Nilsi e pa se shumë gjëra për të tani s’do të mund t’i realizonte, e<br />
kuptoi se sa të rëndësishme ishin ato.<br />
Detyrë shtëpie. Leximi i tregimit.<br />
Tema: Nilsi shndërrohet në gishto (Ora e dytë)<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të nxjerrë mesazhin e përrallës duke u bazuar në veprimet e Nilsit.<br />
• Të analizojë elementet fantastike të përrallës.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: mesazh, veprime, element fantastik.<br />
Metodologjia: kujto-trego, lexo-përzgjidh-argumento, ditar dypjesësh.<br />
124
Libër mësuesi<br />
Zhvillimi i veprimit<br />
Evokimi: kujto-trego.<br />
Nxënësit tregojnë aventurat e Nilsit gjatë fl uturimit për në Lampland.<br />
Realizmi i kuptimit. Leximi i tregimit zinxhir.<br />
Punimi i rubrikës: Nxirr mesazhin.<br />
Në pyetjen 7 nxënësit përzgjedhin alternativën se çfarë ndiejnë për Nilsin dhe e<br />
argumentojnë atë.<br />
Punim i ushtrimit 8. Në këtë ushtrim nxënësit diskutojnë për faktin se autori i jep<br />
një shans Nilsit për të shlyer gabimet e tij.<br />
Punim i rubrikës Analizo gjuhën. Nxënësit plotësojnë tabelën mbi veçoritë<br />
e tregimit fantastik.<br />
Reflektimi: Komenti – fragmenti.<br />
Në ushtrimin 9 nxënësit komentojnë mendimin e Nilsit: “Por, megjithëse të tëra<br />
qenë aq të vogla dhe varfanjake, për të ato ishin gjithmonë të bukura, edhe sikur<br />
për banesë të kishin pasur një brimë në dyshemenë e grunarit.”<br />
Detyrë shtëpie. Imagjinoje veten mbi kurrizin e patës. Përshkruaj me 3-4 fjali<br />
ndjesitë e tua dhe si do të dukej bota poshtë. Përdor shprehje të fi gurshme.<br />
Rubrika Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Lakimi i tretë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë emrat në fjalitë e dhëna.<br />
• Të lakojë emrat që i përkasin lakimit të tretë.<br />
• Të dallojë emrat e lakimit të tretë.<br />
• Të krijojë fjali me emra të lakimit të tretë.<br />
• Të analizojë emrat e dhënë sipas kategorive gramatikore.<br />
Mjete: tabela, shkumësa me ngjyra, tabela e lakimit të tretë, teksti.<br />
Fjalë kyç: emra femërorë me -a ose -ja, lakimi i tretë, rasë, gjini, numër, trajtë,<br />
analizë morfologjike.<br />
Shprehitë që zhvillohen: të lakuarit, të dalluarit, të krijuarit, të analizuarit.<br />
Metodologjia: përvijim i të menduarit, punë e drejtuar, të ushtruarit, punë e<br />
pavarur – analizë morfologjike.<br />
125
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Përvijim i të menduarit.<br />
Shkruhen në tabelë emra të gjinisë femërore dhe pyeten nxënësit:<br />
- Si të lakohen këta emra të gjinisë femërore?<br />
Paraqitet tabela e lakimit të emrave: “dorë” dhe “fl etore” në dy trajtat e njëjësit dhe<br />
shumësit.<br />
Ky është edhe lakimi i tretë (emrat femërorë që mbarojnë me -a ose -ja).<br />
Në këtë lakim hyjnë edhe emrat mashkullorë që tregojnë frymorë, si: dajë, axhë,<br />
fëmijë.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar, të ushtruarit.<br />
Hapet teksti në faqen 116.<br />
Lexohen shembujt e dhënë në tekst dhe rregullat gjuhësore që i përkasin lakimit të<br />
tretë.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit nënvizojnë emrat e lakimit të tretë në tekstin e dhënë.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit plotësojnë tabelat me lakimin e emrave “racë” dhe “ide”<br />
në dy trajtat dhe dy numrat.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit vendosin në rasën e duhur emrat në kllapa: (arushës,<br />
brinjët, shtëllunga, klithmën, korijes, gojën, klithma, ulërima, arushat, batanijet).<br />
Në ushtrimin 5 nxënësit vendosin rasën e emrit të nënvizuar sipas shembullit<br />
(shtëpia→ E, e Pipit → Gj, para shtëpisë → Rr, kalin → K, shtëpi → K, një kuzhinë<br />
→ K, një dhomë → K pritjeje → Rr, dhomë → K, gjumi→ Rr, dhomat → E, mamanë<br />
→ K, babanë → K, miqve→ Dh, dhurata → K)<br />
Në ushtrimin 6 shkruajnë emrat në kllapa në rasën e duhur. (Tomit, Anikës, shoqet,<br />
Tomit, Anikës, vrapit, lulet, tërheqjeje, Pipit, lajmin, Tomin, kaçubeje, trëndafi li).<br />
Shënim: Ushtrimet do të plotësohen në tekst me laps dhe kontrollohen në çifte punët<br />
e njëri-tjetrit.<br />
126<br />
Reflektimi: Punë e pavarur – analizë morfologjike.<br />
Analizoni 6 emra nga ushtrimi 6 sipas kërkesës së tabelës. (Analizë morfologjike),<br />
p.sh.,<br />
Tomit→ emër i përveçëm, njëjës, mashkullore, i shquar, lakimi i parë, rasa gjinore<br />
nëna→ emër i përgjithshëm, konkret, njëjës, femërore, i shquar, lakimi III, r.<br />
emërore<br />
çaj→ i përgjithshëm, konkret, njëjës, mashkullore, i pashquar, lakimi I, rasa kallëzore.<br />
etj. (3 emra të tjerë si më lart)<br />
Vlerësimi i nxënësve bëhet duke këmbyer tekstet dhe mbajtur shënimet përkatëse<br />
për shokun.<br />
Detyrë shtëpie. Lakoni emrat punë dhe mësuese. Ushtrimi 4. Lako emrin<br />
miqësi duke krijuar fjali.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletores së Punës, fq 36-37.
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Aventurat e Lushit në gjithësi<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin qartë duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
• Të lexojë fjalorin dhe të përvetësojë fjalët e reja të tregimit.<br />
• Të dallojë fjalët e fjalorit shkencor bazuar në njohuritë që ka nga dituria e<br />
natyrës.<br />
• Të dallojë mënyrën e veçantë të shkrimit të tregimit me rimë.<br />
• Të imagjinojë një aventurë në gjithësi, ashtu si personazhi i Lushit.<br />
• Të nxjerrë mesazhin duke u bazuar në veprimet e personazhit.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, libri “Aventurat e Lushit” .<br />
Fjalë kyç: aventurë, Lushi, gjithësi, udhëtim, ëndërr, peshë, gravitet, rrokopujë,<br />
dinamik.<br />
Metodologjia: mendo-diskuto, lexim i drejtuar, të nxënit në bashkëpunim,<br />
ditari dypjesësh.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-diskuto.<br />
Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet:<br />
- A keni lexuar mbi udhëtimet e njeriut në hapësirë?<br />
- Me se i realizon ai këto udhëtime?<br />
- A ka jetë në hapësirë?<br />
- Si ecin kozmonautët në hapësirë?<br />
- A do t’ju pëlqente një udhëtim në hapësirë? Pse?<br />
Realizimi i kuptimit: lexim i drejtuar.<br />
Mësuesi/ja informon nxënësit se pjesa e re është shkëputur nga libri me të njëjtin<br />
titull i shkrimtarit kosovar Arif Demolli. Nxiten nxënësit të kujtojë se ky personazh<br />
është takuar dhe në tekstin e Gjuhës shqipe 4.<br />
Ndalesa e parë. Kënaqet Lushi... deri te .... të gjitha rrokopujë.<br />
- Ku po udhëton Lushi?<br />
- Cilët janë Magelani, Kolombi, Gagarini, Armstrongu?<br />
Nëse nxënësit nuk kanë informacion, mësuesi/ja jep informacione për secilin prej<br />
tyre.<br />
127
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Ferdinand Magelani - njeriu që i ra botës rreth e qark për 80 ditë.<br />
Kristofor Kolombi - spanjolli që zbuloi Amerikën.<br />
Juri Gagarin - njeriu i parë (rus) që udhëtoi rreth planetit Tokë me anije kozmike.<br />
Neil Armstrongu – kozmonauti (amerikan) që shkeli i pari në Hënë.<br />
- Çfarë ndodh me sendet në gjithësi?<br />
- Pse ndodh një gjë e tillë?<br />
Ndalesa e dytë: Po, së pari, sa për njoftim ... deri te .... ma tërheq.<br />
- Ç’ndodh në qytetin real?<br />
- Po në hapësirë? Renditni disa veprime.<br />
- Lushi vërtet po udhëton në hapësirë apo....?<br />
- Kush vjen e ia prish ëndrrën?<br />
Ndalesa e fundit: Zgjohu ... deri në fund.<br />
- Pse është i mërzitur Lushi?<br />
- Çfarë e pret në jetën e përditshme?<br />
- Punohen fjalët e fjalorit.<br />
- Lexohet tregimi nga disa nxënës ose zinxhir. Lexohen fjalët e fjalorit.<br />
- Punimi i rubrikës Analizo gjuhën. Të nxënit në bashkëpunim.<br />
Nxënësit të ndarë në grupe punojnë pyetjet 4, 5, 6,7 ,8.<br />
Grupi I. Nxënësit do ta përfytyrojnë veten si në ëndrrën e Lushit. Shtojini<br />
diçka origjinale udhëtimit tuaj.<br />
Grupi II punon ushtrimin 5. Pse Lushi thotë se nuk ka shpëtim? Ëndrra<br />
është ëndërr dhe realiteti realitet. Komentojeni.<br />
Grupi III punon ushtrimin 6. Nxënësit të dallojnë shprehje që tregojnë se<br />
tregimi është shkruar me humor.<br />
Grupi IV. Në ushtrimin 7 nxënësit dallojnë fjalët (që rimojnë me njëratjetrën.<br />
Rima është karakteristikë e poezisë, por shkrimtari e shkruan tregimin në<br />
një lloj proze, ku fjalët rimojnë dhe tregimi ngjan si poezi.<br />
Reflektimi: fragmenti - komenti.<br />
Në ushtrimin 8 nxënësit duhet të komentojnë fjalinë e fundit.<br />
Duhen përveshur llërët, se e tillë është jeta në planet: çdo gjë e ka peshën<br />
e vet. Madje dhe luga që pranë pjatës më pret!<br />
Nxënësit dallojnë dhe dy kuptimet e fjalës peshë: pesha e trupit dhe pesha e<br />
përgjegjësive që kemi në jetë.<br />
Detyrë shtëpie. Nxirr fjalë nga teksti për të krijuar një fjalorth shkencor. Shto<br />
dhe vetë fjalë të tjera.<br />
Rubrika Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Mbiemri (2 orë)<br />
128<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë mbiemrat në fjalitë e dhëna.
Libër mësuesi<br />
• Të klasifi kojë mbiemrat sipas numrit, gjinisë, rasës dhe llojit.<br />
• Të shoqërojë emrat e dhënë me mbiemra.<br />
a) të përshtatë mbiemrat me emrat e dhënë;<br />
b) të krijojë çifte mbiemrash të kundërt;<br />
• Të analizojë mbiemrin në lidhje me emrin që e shoqëron.<br />
Mjete: tabela, shkumësa me ngjyra, fi she me mbiemra, tabelë e lakimit<br />
të emrave femërorë e mashkullorë.<br />
Fjalë kyç: mbiemër, lakimi, rasë, gjini, numër, i nyjshëm, i panyjshëm,<br />
mbaresë, nyje, të kundërt.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të klasifi kuarit, të shoqëruarit, të përshtaturit,<br />
të krijuarit, të analizuarit.<br />
Metodologjia: diskutim i ideve, punë e drejtuar në grupe, të nxënit në<br />
bashkëpunim, punë e pavarur – zbatim i njohurive të marra<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutim i ideve.<br />
Paraqiten fi sha me mbiemra dhe pyeten nxënësit:<br />
- Ç’dini për mbiemrat?<br />
rasë<br />
lakohet<br />
tregon cilësitë e emrit<br />
që e shoqëron<br />
numër<br />
mbiemri<br />
Rasa Njëjës Shumës<br />
i, gj.mashkullore<br />
i nyjshëm<br />
a, gj. femërore<br />
gjini<br />
i panyjshëm<br />
të, shumës f<br />
m<br />
Lakohet grupi emëror vajzë fi snike në dy numrat e dy trajtat.<br />
T. e pashquar T. e shquar T. e pashquar Trajtë e shquar<br />
emërore një vajzë fi snike vajza fi snike ca vajza fi snike vajzat fisnike<br />
gjinore i, e një vajze fisnike i vajzës fi snike ca vajzave fi snike vajzave fi snike<br />
dhanore një vajze fi snike vajzës fi snike ca vajzave fi snike vajzave fi snike<br />
kallëzore një vajzë fi snike vajzën fi snike ca vajza fi snike vajzat fi snike<br />
rrjedhore një vajze fi snike vajzës fi snike ca vajzave fi snike vajzave fi snike<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar në grupe; të nxënit në bashkëpunim.<br />
Hapet teksti në faqen 120<br />
Lexohet në tekst rubrika Kujto dhe nxënësit nënvizojnë me të kuqe mbiemrat e nyjshëm<br />
e me blu mbiemrat e panyjshëm.<br />
129
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Lexohen rregullat gjuhësore për mbiemrin: tabela e lakimit të grupeve emërore<br />
bluzë e kaltër, xhup i kaltër, djali fi snik.<br />
Nxënësit u përgjigjen pyetjeve:<br />
- Cili nga mbiemrat nuk ndryshoi gjatë lakimit? (Mbiemrat e panyjshëm)<br />
- Çfarë ndryshon gjatë lakimit te mbiemrat e nyjshëm? (Nyja)<br />
Klasa ndahet në grupe të vogla me 5 - 6 veta.<br />
Grupi I. Vendosni pranë emrave një mbiemër që tregon cilësinë<br />
apo tiparin e tij.<br />
p.sh., nxënës i sjellshëm, mal i lartë, dhelpër dinake etj.<br />
Grupi II. Plotëso mbiemrin me nyje ose mbaresë sipas gjinisë e numrit.<br />
p.sh., pallto e gjatë, djalë i vogël, fl okë të kuq, shoferi i aftë.<br />
Grupi III. Gjej të kundërtin e mbiemrave të dhënë:<br />
i trishtuar – i gëzuar<br />
e tejdukshme – e patejdukshme<br />
i kënaqur – i mërzitur<br />
i qetë – i trazuar<br />
Grupi IV. Lidh me shigjetë sipas shembullit, p.sh.: veshje të brendshme, mure<br />
të ngurta, djem të shkathët, vajza çapkëne, biblioteka e re.<br />
Grupi V. Shoqëro emrat abstraktë me një mbiemër.<br />
p.sh., trishtim i madh, pastërti shembullore, rini e gëzuar etj.<br />
Grupi VI. Shkruaj dy mbiemra për emrat e dhënë.<br />
P.sh.,<br />
veror<br />
e prerë<br />
stani<br />
kashtë<br />
i madh<br />
e kalbur<br />
Raportohen përgjigjet nga çdo përfaqësues i grupi.<br />
•<br />
Ushtrimi 5. Plotësohet në tekst duke prishur mbiemrin e papërshtatshëm.<br />
(e palarë, e bukur, e shpejtë, e ngarkuar)<br />
Reflektimi: punë e pavarur – zbatim i njohurive të marra.<br />
Në tekstin e ushtrimit 8 nënvizoni mbiemrat dhe analizojini nga ana morfologjike,<br />
p.sh.,vizitë të shumëpritur – i nyjshëm, femërore, njëjës, rasa kallëzore.<br />
(e) shokut të ngushtë – i nyjshëm, mashkullore, gjinore.<br />
Në klasë do të analizojnë 6 mbiemra, të tjerat lihen detyrë shtëpie + ushtrimi 7.<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema:Teksti letrar dhe teksti shkencor.<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përcaktojë llojin e tekstit të dëgjuar duke u bazuar në përmbajtjen dhe<br />
intonacionin.<br />
• Të analizojë llojet e teksteve duke u bazuar në informacionin që transmetojnë.<br />
130
Mjete: teksti i nxënësit<br />
Fjalë kyç: informacion, intonacion, tekst letrar, informativ, shkencor<br />
Metodologjia: stuhi mendimesh, lexo-argumento<br />
Libër mësuesi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: stuhi mendimesh.<br />
- Cilat janë llojet e teksteve nisur nga përmbajtja e tyre.<br />
përralla<br />
informativ<br />
tekstet<br />
letrare<br />
fabula<br />
poezia<br />
shkencore<br />
tregimi<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Mësuesi/ja i orienton nxënësit të dëgjojnë tekstin që lexohet prej saj. Nxënësit duhet<br />
të përqendrohen në përmbajtjen e tekstit dhe intonacionin që përdor mësuesi/ja gjatë<br />
leximit.<br />
Në tekstin e parë nxënësit do të dallojnë që është një tekst letrar.<br />
Mësuesi/ja i nxit nxënësit të diskutojnë rreth përmbajtjes së këtij teksti. Pra, nxënësit<br />
njihen me dy personazhe: Xhekun dhe Enin, që kanë arritur në Hënë dhe po lënë një<br />
mesazh. Ky është një tekst letrar i llojit fantastiko shkencor.<br />
Teksti i dytë është i llojit shkencor, pra nxënësit marrin njohuri mbi ajrin dhe<br />
përbërësit e tij.<br />
Teksti i tretë është tekst informativ. Në këtë tekst merret informacion mbi UFO-t<br />
bazuar në dëshmitë e disa personave, të cilët besojnë se kanë parë UFO-t.<br />
Nxënësit iu përgjigjen pyetjeve rreth teksteve. Në tekstin e parë ngjarja është joreale,<br />
ka dialog. Tekstet e tjera janë të një natyre tjetër.<br />
Tekste shkollore janë dy tekstet e para.<br />
Reflektimi: Mësuesi/ja ka përgatitur tri lloje tekstesh, të cilat janë fotokopjuar dhe<br />
u shpërndahen nxënësve për të përcaktuar llojin e tyre. Nxënësit ndërkohë duhet të<br />
argumentojnë zgjedhjen që bëjnë.<br />
Detyrë shtëpie. Zgjidhni nga një revistë një tekst informativ dhe argumentoni<br />
përse është i tillë<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Përemrat vetorë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë përemrat vetorë në fjalitë e dhëna.<br />
• Të tregojë rastet e përdorimit të përemrave vetorë.<br />
• Të krijojë një tekst të shkurtër, duke përdorur përemra vetorë.<br />
131
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Mjete: teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fi sha me përemrat vetorë, fl etore<br />
klase, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: përemra vetorë, kryefjalë, njëjës, shumës.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të treguarit, të krijuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: Diskutim i ideve; paraqitje skematike, punë e drejtuar, shkrim i<br />
drejtuar.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Diskutim i ideve; paraqitje skematike<br />
Pyeten nxënësit: - Cilët janë përemrat vetorë të njëjësit e të shumësit?<br />
I- unë<br />
II - ti<br />
III - ai ajo<br />
kanë tri veta<br />
Përemrat vetorë<br />
I - ne<br />
II - ju<br />
III - ata ato<br />
njëjës<br />
Përemrat vetorë të vetës I dhe II përdoren vetëm për njerëz.<br />
Përemrat vetorë të vetës III përdoren për:<br />
- frymorë, e - sende.<br />
- të mos përsëritur një emër që është përdorur më përpara.<br />
shumës<br />
Mësuesi/ja ka shkruar në tabak letre ose në dërrasë tabelën, ku së bashku me<br />
nxënësit e plotësojnë: përemrat vetorë dhe ku përdoren. (shih tabelën e tekstit).<br />
unë veta I → njëjës – personi që fl et.<br />
ti → veta II → njëjës – personi që dëgjon.<br />
ai → veta III → njëjës - personi për të cilin fl itet, gjinia mashkullore.<br />
ajo → veta III → njëjës - personi për të cilën fl itet, gjinia femërore.<br />
ne → veta I → shumës – personat që fl asin, ku është dhe folësi<br />
ju → veta II → shumës –personat që dëgjojnë, ku është dhe dëgjuesi.<br />
ata → veta III → shumës – personat për të cilët fl itet, gjinia mashkullore.<br />
ato → veta III → shumës – personat për të cilat fl itet, gjinia femërore.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqen 124.<br />
Lexohet teksti duke veçuar fjalët me të kuqe si përemra vetorë.<br />
Vështrohet me kujdes tabela e koncepteve për përemrat vetorë.<br />
Lexohen rregullat gjuhësore për përemrat vetorë.<br />
Kalohet tek rubrika Ushtrohu.<br />
Në tekst plotësohen ushtrimi 1, 2, 3.<br />
Ushtrimi 1. Qarko me të kuqe përemrat vetorë: (ne, ju, ne, unë, ai, unë, ai, ata,<br />
ajo).<br />
132
Libër mësuesi<br />
Ushtrimi 2. Plotësoni fjalitë me përemrin vetor që duhet: (unë, ne, ju, ato, ajo, ti)<br />
Ushtrimi 3. Plotësoni fjalitë me përemrat vetorë që janë kryefjalë. (ju, ne, ajo, ajo,<br />
ai, ti, ata).<br />
Diskutojnë me njëri-tjetrin ushtrimet e plotësuara.<br />
Reflektimi: shkrim i drejtuar.<br />
Krijoni një tekst të shkurtër me temë “Unë dhe shokët e mi” ku të përdorësh përemra<br />
vetorë.<br />
P.sh., Unë kam shokë të mirë. Ata më dëgjojnë me vëmendje kur fl as. Ne, së bashku,<br />
organizojmë lojëra të ndryshme, ekskursione, gara sportive etj. Njëri prej tyre mëson<br />
shumë mirë. Ai është Klajdi. Unë ndihem i qetë pranë shokëve të mi.<br />
Lexohen disa krijime para klasës.<br />
Vlerësimi i nxënësve për krijimet e bëra.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruaj një tekst ku të përdorësh përemra vetorë.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 38.<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Arinjtë fluturues.<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin qartë.<br />
• Të diskutojë mbi vendin ku zhvillohen ngjarjet bazuar në informacionet dhe<br />
njohuritë që ka.<br />
• Të dallojë elementet fantastikë të tregimit duke i ilustruar me shembuj nga<br />
tregimi.<br />
• Të dallojë pjesën shkencore në tregim duke e ilustruar me leximin e saj.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke u bazuar në pyetjet.<br />
Mjete: Teksti i nxënësit<br />
Fjalë kyç: arinj, imitoj, dhimbje.<br />
Metodologjia: kllaster, punë në çifte, të nxënit në bashkëpunim, grupet e ekspertëve,<br />
ditari i të nxënit<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Punë në çifte.Stuhi mendimi.<br />
-Shkruani çfarë dini për arinjtë polarë.<br />
ku jetojnë?<br />
Arinjtë polarë<br />
në cilat lloj të<br />
kafshëve bëjnë<br />
pjesë?<br />
me se ushqehen ?<br />
si kujdesen për të vegjlit e tyre?<br />
Nxënësit lexojnë punimet e tyre, të cilat punohen në çift.<br />
133
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
134<br />
Realizimi i kuptimit. Prezantohet titulli i tregimit.<br />
Mësuesi/ja sqaron që teksti është marrë nga libri “Shtëpia magjike në pemë” e autores<br />
Meri Pop Ozborn.<br />
Mësuesi/ja i ndan nxënësit në grupe ekspertësh. Secilit grup i jep një fl etë me pyetje,<br />
të cilave duhet t’u përgjigjen. Nxënësit lexojnë në heshtje tekstin. Më pas ekspertët<br />
prezantojnë punët e tyre në grupet bazë.<br />
Fleta e parë<br />
- Ku zhvillohen ngjarjet?<br />
- Ku ndodheshin arinjtë e vegjël?<br />
- Pse ishte e shqetësuar arusha?<br />
- Renditni veprimet e arushës për të shpëtuar këlyshët e saj.<br />
Fleta e dytë<br />
- Cili është informacioni shkencor për arinjtë polarë?<br />
Lexim i tekstit në role nga nxënësit.<br />
Punim i rubrikës Kupto përmbajtjen.<br />
Punim i rubrikës Analizo gjuhën. Nxënësit do të nënvizojnë në tregim pjesën që<br />
ka informacion shkencor.<br />
Ndonëse një arushë polare mund të peshojë ... deri te .... me kthetra mbi akull.<br />
Fjalët e fjalorit shkencor janë: peshojë deri në 759 paund. (1 paund = 454 g), shtresë<br />
akulli, ekuilibër.<br />
Në ushtrimin 9 nxënësit dallojën situatat fantastike në tregim.<br />
Reflektimi: punë në grupe.<br />
Nxënësit të ndarë në tri grupe punojnë ushtrimet e rubrikës Nxirr mesazhin.<br />
Grupi I punon ushtrimin 5 në formën e një ditari të të nxënit.<br />
Di<br />
Jetojnë në Polin e Veriut.<br />
Poli i Veriut është i<br />
mbuluar nga akulli.<br />
Këtu temperaturat janë<br />
shumë të ulëta.<br />
Arinjtë polarë ushqehen<br />
me peshk.<br />
Janë të rrezikshëm po t’i<br />
ngacmosh<br />
Mësova<br />
Peshojnë 759 paund.(afërsisht 345 kg.)<br />
Mbajnë në ekuilibër peshën e vet. Rrëshqasin në<br />
akull duke u mbajtur me kthetra.<br />
Njeriu ka mësuar nga arinjtë.<br />
Në Polin e Veriut jetojnë arinj polarë, foka,<br />
pinguinë.<br />
Jetojnë eskimezët, njerëz të cilët i janë përshtatur<br />
klimës shumë të ftohtë me shtëpitë e tyre<br />
karakteristike të ndërtuara me blloqe akulli.<br />
Grupi II: Në ushtrimin 6 nxënësit shprehin në mënyrë imagjinare ndjesitë që<br />
iu krijohen nëse do të ishin arinj polarë fl uturues. Më pas i krahasojnë me ndjesinë<br />
e Nilsit që fl uturoi në qiell.<br />
Grupi III: Në ushtrimin 7 nxënësit diskutojnë për përpjekjet e arushës për<br />
të shpëtuar të vegjlit e saj.<br />
Detyrë shtëpie. Të komentojnë me shkrim fjalët: Gjuetari i fokave tha se njerëzit<br />
kanë mësuar nga arinjtë polarë.
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Lakimi i përemrave vetorë dhe trajtat e shkurtra<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë përemrat vetorë në fjalitë e dhëna.<br />
• Të lakojë përemrat vetorë.<br />
• Të dallojë trajtat e shkurtra të përemrit vetorë në fjalitë e dhëna.<br />
• Të shkruajë si duhet përemrat e shkruar gabim.<br />
Mjete: tabela, teksti, tabelë e lakimit të përemrave vetorë, shkumësa me<br />
ngjyra, fletore klase, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: përemra vetorë, trajta të shkurtra, lakim, rasë.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të lakuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: mendo-diskuto-krahaso, punë e drejtuar, diskutim-zbatim i<br />
rregullave të mësuara.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-diskuto-krahaso<br />
Mësuesi/ja paraqet para nxënësve lakimin e përemrave vetorë në tabelën e<br />
kartonit.<br />
- Vëreni me kujdes lakimin.<br />
Në rasën kallëzore dhe dhanore përemri vetorë shoqërohet nga trajta e shkurtër.<br />
qëndrojnë para foljeve<br />
më<br />
i<br />
u<br />
trajta të shkurtra të<br />
përemrave vetorë<br />
të<br />
e<br />
ju<br />
na<br />
Lexohet teksti i dhënë në libër.<br />
Veçohen përemrat vetorë nga trajtat e shkurtra duke i krahasuar me njëra-tjetrën.<br />
Trajtat e shkurtra më ( v.I), të (v. II) njëjës, na (v.I), ju ( v.II) - shumës dalin me të njëjtën<br />
formë në r. dhanore e kallëzore.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqen 128.<br />
Lexohen me kujdes rregullat gjuhësore për përemrat vetorë, trajtat e shkurtra dhe<br />
lakimi i përemrave pronorë.<br />
Kalohet në rubrikën Ushtrohu.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit nënvizojnë përemrat dhe trajtat e shkurtra (për t’i dalluar<br />
përdorin ngjyrat e kuqe, blu).<br />
përemrat (ai, ajo, ajo, unë, ajo, ti, ajo)<br />
trajtat e shkurtra (e, më, e, e, më, e, i, ty të, të, e, më)<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit vendosin trajtën e shkurtër në vendin e duhur në tekstin e dhënë<br />
(të, ju, ne na, e, i, i, na, më, të, më, ty të).<br />
135
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit nënvizojnë përemrat dhe trajtat e shkurtra dhe thonë<br />
rasën e tyre.<br />
p.sh., asaj → përemër vetorë, rasa dhanore (kujt?)<br />
i → trajtë e shkurtër e përemrit vetor (atij i)<br />
atë → përemër vetorë, rasa kallëzore (kë?)<br />
e → trajtë e shkurtër etj... (atë e)<br />
Reflektimi: diskutim-zbatim i rregullave të mësuara.<br />
Mësuesi/ja dikton tekstin e ushtrimit 4, nxënësit duhet të shkruajnë saktë përemrat<br />
vetorë që janë shkruar gabim.<br />
Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Zgjidhni një tekst nga libri “Gjuha shqipe 5” ose një libër tjetër<br />
dhe nënvizoni me ngjyra të ndryshme përemrat vetorë dhe trajtat e shkurtra.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 38.<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Aventurat në ishullin lundrues (Ora e parë)<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të parashikojë zhvillimin e ngjarjes duke u bazuar në fjalët kyç.<br />
• Të lexojë tregimin duke respektuar rregullat e intonacionit.<br />
• Të lexojë fjalorin e fjalëve të reja të tregimit.<br />
• T’iu përgjigjet pyetjeve.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: aventurë, ishull lundrues, vrundujt, i çmeritur, synajë.<br />
Metodologjia: parashikim me terma paraprakë, lexim i drejtuar, rrjet i<br />
diskutimit.<br />
136<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: parashikimi me terma paraprake.<br />
Janë dhënë fjalët: përmbytje, aventurë, ishull lundrues, kthim në shtëpi.<br />
Nxënësit shkruajnë një tregim të shkurtër me këta terma. Lexohen punimet e dy -tre<br />
nxënësve.<br />
Realizimi i kuptimit: Lexim i drejtuar.<br />
- Prezantimi i titullit të tregimit.<br />
- Leximi i pjesës sqaruese nga është marrë tregimi.<br />
Ndalesa e parë. Ato ditë marsi ... deri te... rrethuar me pisha dhe palma.<br />
- Kur zhvillohen ngjarjet?<br />
- Po ne në ç’vit jemi tani?<br />
- Çfarë lloj teksti mund të jetë teksti që po lexojmë?
Libër mësuesi<br />
- Cilat ishin lajmet që transmetonin kanalet e radiove dhe televizioneve?<br />
- Emri i qytetit të Durasinit me emrin e cilit qytet të ngjason?<br />
- Si mendoni se do të vazhdojë ngjarja?<br />
Ndalesa e dytë. Vigani vrapoi... deri te... të zinte veshët me duar.<br />
- Cili personazh na prezantohet tani?<br />
- Ku jeton ai?<br />
- Si përshkruhet moti? Çfarë do të ndodhë me shtëpinë e tij?<br />
Ndalesa e tretë. Ndërkohë shpërtheu ... deri te... plotësisht i çmeritur.<br />
- Si vazhdojnë të zhvillohen ngjarjet?<br />
- Çfarë mesazhi merr Vigani në kompjuter?<br />
- Çfarë ka ndodhur me shtëpinë e tij? A ishte i saktë parashikimi juaj?<br />
- Çfarë mendoni se do të bëjë Vigani?<br />
Ndalesa e katërt. Tungjatjeta Vigi ... deri te... për atë që po ndodhte.<br />
- Çfarë shkruhej në mesazhin elektronik?<br />
- Cili është urdhri që i japin Vigit?<br />
- A do të shpëtojë ai?<br />
- A mendon se Vigi ka frikë?<br />
Ndalesa e fundit. Ndërkohë, në fund të synojë ... deri në fund.<br />
- Si vazhdon mesazhi?<br />
- A mendoni se ai do të pajtohet me humbjen?<br />
- A do t’ia dalë ai? Ku e mbështet argumentin tënd.<br />
Leximi i tregimit nga disa nxënës. Punim i fjalëve të fjalorit.<br />
Rrjet i diskutimit.<br />
Jo<br />
A është i përshtatshëm emri që autori i ka vënë personazhit kryesor?<br />
Po<br />
Përfundimi. Vigan do të thotë i madh, i pamposhtur, trim. Një situate të tillë të<br />
jashtëzakonshme mund t’i kundërvihen njerëzit trima dhe guximtarë.<br />
Detyrë shtëpie. Lexim i tregimit.<br />
Tema: Aventurat në ishullin lundrues (Ora e dytë)<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë numrin e paragrafëve në tekstin e dhënë.<br />
• Të përcaktojë fjalitë përmbledhëse të çdo paragrafi .<br />
• Të dallojë elementet fantastikë dhe shkencor duke ilustruar me pjesë nga<br />
tregimi.<br />
• Të analizojë me fjalët e tij shprehjet e dhëna në tekst.<br />
Metodologjia: shkrim argumentues, të nxënët në bashkëpunim, ditar dypjesësh,<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjen.<br />
137
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
- A të ka ndodhur të humbësh mendjen pas një loje elektronike? Shkruaj me<br />
4 fjali si je ndier.<br />
Lexohen disa punime të nxënësve.<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar në grupe; të nxënit në bashkëpunim.<br />
Paragrafi<br />
I<br />
II<br />
III<br />
IV<br />
V<br />
VI<br />
VII<br />
VIII<br />
IX<br />
Fjalia përmbledhëse<br />
Ato ditë marsi të 2019- të kanalet e radiove dhe televizioneve paralajmëronin për<br />
përmbytje dhe shkatërrime në qytetin e Durasinit dhe rrethinat e tij.<br />
Vigani ndodhej i vetëm në shtëpinë e tij të bukur, ndërtuar në breg të detit mbi<br />
një kodër.<br />
Një xhungël e bardhë dallgësh dukej sikur po përplasej pranë shtëpisë së tij.<br />
Përmbytja po ndodhte dhe në kompjuterin e tij mbërrin një kumt në të cilin<br />
lexohej: Udhëtimet e Vigit në ishullin lundrues.<br />
Vigit i dukej se ishte në një anije që lëkundej vazhdimisht.<br />
Në kumtin elektronik atij iu bë e ditur se duhej ta çonte deri në fund në<br />
të kundërt shtëpia e tij do të humbiste bashkë me të.<br />
I tmerruar, ai pa se gjithçka po dridhej, prandaj lajmëroi Këshillin e Gjendjes<br />
së Jashtëzakonshme.<br />
Ai kishte humbur në hapësirë dhe kohë, prandaj duhet të ndiqte fatin e tij.<br />
Vigi duhej të luftonte për t’u kthyer në vendin e tij.<br />
Punohet rubrika Kupto përmbajtjen. Nxënësit ndajnë tekstin në paragrafë dhe<br />
shkruajnë një fjali përmbledhëse për çdo paragraf.<br />
Ky ushtrim punohet në grupe. Në fund përfaqësuesi i grupit prezanton grafi kun e<br />
plotësuar nga të gjithë bashkë.<br />
Tre-katër nxënës duke u bazuar në këto fjali, ritregojë përmbajtjen e tekstit dhe<br />
vlerësohen.<br />
Punim i rubrikës Analizo gjuhën.<br />
Lexohet ushtrimi Kujto dhe shto njohuritë nga një nxënës. Në këtë rubrikë nxënësit<br />
marrin informacion mbi tekstet fantastiko-shkencore.<br />
Reflektimi: imagjino-përshkruaj, fragmenti-komenti.<br />
Punim i ushtrimeve 4, 5 të rubrikës Nxirr mesazhin.<br />
Në ushtrimin 4 nxënësit duhet të përfytyrojnë veten në vend të Vigit mes stuhive<br />
dhe dallgëve. Në një fl etë shprehin se si do të ndiheshin.<br />
Në ushtrimin 5 nxënësit komentojnë fjalët: Frikacakët nuk i ndihmon fati,<br />
mendoi. Ai u takon vetëm trimave. Provo t’u dalësh vështirësive përballë i vetëm.<br />
Detyrë shtëpie. Ushtrimi 7, në të cilin nxënësit duhet të analizojnë pjesën<br />
“Aventurat në ishullin lundrues” duke nxjerrë karakteristikat e një tregimi fantastikoshkencor.<br />
Koha: mars 2019.<br />
Moti: dallgë të furishme, re të zeza si përbindësha, erë e fuqishme, shoqëruar me<br />
138
Libër mësuesi<br />
shi të vrullshëm.<br />
Mjeti elektronik: kompjuteri.<br />
Vendi:Durasini dhe rrethinat e tij.<br />
Ngjarja: përshkrimi i një stuhie të fuqishme.<br />
Fjalori.<br />
Rubrika Njohuri gjuhësore (drejtshkrim)<br />
Tema: Përdorimi i apostrofit në trajtat e shkurtra të bashkuara<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë trajtat e shkurtra në fjalitë e dhëna.<br />
• Të dallojë trajtat e bashkuara në fjalitë e dhëna.<br />
• Të përdorë apostrofi n gjatë shkrimit të trajtave të shkurtra të bashkuara.<br />
• Të korrigjojë trajtat e shkruara gabim në tekstin e dhënë<br />
• Të krijojë një tekst me 6 fjali, duke përdorur trajta të shkurtra të bashkuara.<br />
Mjete: teksti, tabela, fi sha me trajta të shkurtra të bashkuara, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: apostrof ( ’ ), trajta të shkurtra të bashkuara.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të përdorurit, të shkruarit, të krijuarit.<br />
Metodologjia: përvijim i të menduarit, punë e drejtuar, shkrimi i lirë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: përvijim i të menduarit.<br />
- Rikujtoni: ç’mbani mend për trajtat e shkurtra?<br />
e<br />
i<br />
u<br />
i qëndrojnë para foljeve<br />
më (mua)<br />
Trajtat e shkurtra<br />
na (neve; ne)<br />
ju (juve; ju)<br />
të (ty)<br />
Trajtat e shkurtra më dhe të kur bashkohen me trajtën e shkurtër i, formojnë trajta të<br />
shkurtra të bashkuara dhe shkruhet me apostrof.<br />
P.sh., (paraqiten fi shat me trajtat e bashkuara)<br />
më + i = m’i të + i = t’i<br />
p.sh., m’i dha librat t’i tregonte dëshirat<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqen 133.<br />
Lexohet teksti dhe vihet re përdorimi i apostrofi t në trajtat e shkurtra duke rrethuar<br />
trajtat e shkurtra të bashkuara.<br />
Kalohet në rubrikën Ushtrohu.<br />
139
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit nënvizojnë trajtat e shkurtra duke rrethuar trajtat e<br />
shkurtra të bashkuara.<br />
- trajtat e shkurtra (mua më, mua më, ma)<br />
- trajtat e shkurtra të bashkuara (t’i, m’i, t’i, m’i, t’i)<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit vendosin apostrofi n ku duhet. Korrigjojnë gabimet.<br />
Shkruhet teksti i saktë në fl etore të klasës.<br />
(m’a – ma; ti – t’i, mi – m’i, m’ë – më, ti – t’i)<br />
Reflektimi: shkrim i lirë.<br />
Duke u ndihmuar nga fi gura, nxënësit krijojnë një tekst me 6 fjali, ku përdorin dhe<br />
trajtat e shkurtra të bashkuara. P.sh.:<br />
Mua më pëlqejnë shumë librat, - thotë Artani.<br />
Kam dëshirë të t’i tregoj edhe ty.<br />
Ai m’i solli librat pranë.<br />
Jam shumë kureshtar t’i shoh librat e tij.<br />
Mua më pëlqyen shumë.<br />
Shumë nga ngjarjet e librave që m’i solli Artani, i kam parë dhe fi lma.<br />
Vlerësimi i nxënësve për krijimet e bëra, duke dalluar më të saktat.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani një tekst me jo më pak se 6 fjali ku të përdorni trajtat<br />
e shkurtra të bashkuara.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 39.<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Përshkruaj veçoritë e zërave dhe të zhurmave<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit, nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përshkruajë me shkrim, duke u mbështetur në sëndukun e fjalëve.<br />
• Të përshkruajë duke u bazuar në fi gurat e dhëna.<br />
Mjete: teksti, tabela, sënduku i fjalëve, shkumësa me ngjyra, fl etore klase,<br />
stilolaps.<br />
jalë kyç: përshkrim, zëra, zhurma, sënduk, fortësi, lartësi, timbri, gjatësia.<br />
Aftësitë: të përshkruarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, dëgjim i drejtuar, punë në dyshe, shkrim i lirë,<br />
Turi i galerisë.<br />
140<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutim i ideve.<br />
Në lëndën e Diturisë së natyrës dhe Muzikës keni mësuar për tingullin dhe veçoritë<br />
e tij.
Libër mësuesi<br />
Pyeten nxënësit:<br />
- Ç’dini për veçoritë e tingullit?<br />
gjatësia (i gjatë, i<br />
shkurtër, i shpejtë)<br />
Tingulli<br />
timbri (melodioz, i qartë i<br />
gjallë, i këndshëm, i ashpër)<br />
lartësia (i lartë, i ulët, i<br />
mprehtë)<br />
fortësia (i lehtë, i butë, i<br />
hollë, i fuqishëm)<br />
Realizimi i kuptimit: dëgjim i drejtuar, punë në dyshe.<br />
Lexohet nga mësuesi/ja pjesa 1 dhe 2.<br />
Pas çdo leximi nxënësit vendosin sipas pjesëve, fjalët e zërave dhe të zhurmave.<br />
a) vrundujt, shungullima, erë e marrë, shi të vrullshëm, kërkëllinin, bubullimat e<br />
shpeshta, zhaurima, rrëkeve.<br />
b) rënkimet, kërkëllimat e ngjirura, goditjet e thata, përplasja.<br />
Lexohet sënduku i fjalëve për një tingull.<br />
Nxënësit në dyshe plotësojnë duke përdorur mbiemra nga sënduku i fjalëve.<br />
Flladi i lehtë i erës pranverore.<br />
Zhurma shurdhuese e qytetit.<br />
Fishkëllima e lartë e arbitrit.<br />
Notat e larta të basit.<br />
Tingulli melodioz i violinës.<br />
Zëri i ngjirur i sorrës.<br />
Gjëmimi i shpejtë i bubullimës.<br />
Tingëllima e zgjatur e ziles.<br />
=> Fortësia<br />
=> Lartësia<br />
=> Timbri<br />
=> Gjatësia<br />
Reflektimi: shkrim i lirë.<br />
- Përshkruani një situatë duke u bazuar në një nga ilustrimet e dhëna në<br />
tekst, duke përdorur sa më shumë mbiemra nga sënduku i fjalëve. P.sh.:<br />
Çukitja e fortë e qukapiku në trungun e pemës dëgjohej larg. (fortësia)<br />
Cicërimat e gëzueshme të zogjve...<br />
(timbri)<br />
Zëri melodioz i bilbilit, i laureshës ...<br />
(timbri)<br />
Trokitja e pikave të shiut mbi çati ...<br />
(gjatësia)<br />
Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Plotësoni ushtrimet e Fletores së punës.<br />
Përshkruaj veçoritë e zërave dhe zhurmave në fjali të ndryshme.<br />
141
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Përemrat pyetës<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Të dallojë përemrat pyetës në fjalitë e dhëna.<br />
Të përdorë përemrat pyetës në fjali.<br />
Të lakojë përemrat pyetës, duke i vënë përemrat kush? cili? në rasën e<br />
duhur.<br />
Të krijojë fjali pyetëse duke përdorur përemrat pyetës të dhënë.<br />
Mjete: teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, tabela e lakimit të përemrave<br />
kush? cili?, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: përemra pyetës, fjali pyetëse, rasa, lakim.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të lakuarit, të përshtaturit, të krijuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: harta e mendjes, të nxënit bashkëpunues, punë e pavarurzbatim<br />
i njohurive të marra.<br />
vetorë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: harta e mendjes.<br />
Sipas kuptimit dhe funksionit që kryejnë në fjali përemrat janë disa llojesh:<br />
përemrat<br />
lidhor<br />
të pacaktuar<br />
pyetës<br />
pronorë<br />
dëftorë<br />
për frymorë dhe jofrymorë<br />
kush, cili, sa, i sati, çfarë, sa, i sati, ç’, me se<br />
vetëm për frymorë<br />
- Cilët nga këta përemra njihni?<br />
- Përemrat pyetës shërbejnë për të ndërtuar fjali pyetëse.<br />
- Përemrat pyetës kush, cili etj. lakohen.<br />
Paraqitet tabela me lakimin e përemrave pyetës.<br />
- Përemrat pyetës çfarë, ç’ nuk lakohen dhe as ndryshojnë.<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit bashkëpunues.<br />
Hapet teksti në faqen 136.<br />
Lexohen shembujt e dhënë në tekst me kujdes dhe vëmendje (duke vënë theksin te<br />
142
Libër mësuesi<br />
lakimi dhe ndryshimet nga rasa në rasë gjatë lakimit).<br />
Rubrika Ushtrohu realizohet duke u punuar në grupe nxënësish (sipas niveleve).<br />
Grupi I. Nënvizoni në tekstin e dhënë përemrat pyetës.<br />
( kush, cila, cili, sa, çfarë, me se, i sati, ç’)<br />
Grupi II. Përdorni përemrin kush në fjalitë e dhëna, sipas rasës së<br />
shënuar.<br />
(kush, i kujt, kujt, kujt, kë).<br />
Grupi III. Plotësoni fjalitë me përemrat e dhënë<br />
(çfarë, cili, e sata, cilin, kush, ç’, sa, me se).<br />
Grupi IV. Përdorni përemrat në rasat e duhura.<br />
(i cilit, prej kujt, me kë).<br />
Dëgjohen përgjigjet nga njëri përfaqësuesi i secilit grup.<br />
Dallohet grupi që ka punuar më saktë.<br />
Reflektimi: punë e pavarur - zbatim i njohurive të marra.<br />
Duke parë fi gurën, krijoni fjali pyetëse duke përdorur përemrat e dhënë. P.sh.:<br />
- Ç’lojë po luajnë fëmijët?<br />
- Çfarë ndien Arbeni?<br />
- I sati doli Arbeni?<br />
- Sa vetë po luajnë me top?<br />
- Cilin pëlqeni më shumë në lojë? etj...<br />
Vlerësohen nxënësit për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani fjali pyetëse duke përdorur përemrat pyetës kush,<br />
cili në të 5 rasat.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 41.<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema: Të shtrydhësh idetë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë rregullat e një shkrimi didaktik.<br />
• Të ilustrojë elementet e tregimit me pjesë të shkëputura nga teksti.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit me anë të pyetjeve.<br />
• Të dallojë strukturën e tregimit.<br />
• Të dallojë dy tekstet brenda tregimit.<br />
Mjetet: teksti i nxënësit<br />
Fjalë kyç: ide, rregulla, shkrim didaktik, strukturë<br />
Metodologjia: mendo-diskuto, dallo-analizo, diskutim idesh.<br />
143
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-diskuto.<br />
- A keni provuar të shkruani një tregim thjesht me dëshirën tuaj, pa ua<br />
kërkuar?<br />
- Ka qenë e lehtë një gjë e tillë apo...?<br />
- Ju është nevojitur ndihma e dikujt?<br />
- Si keni vepruar?<br />
- Ia keni lexuar dikujt krijimet tuaja apo ato fl enë në sirtar?<br />
Realizimi i kuptimit<br />
Në këtë orë mësimi mësuesi/ja do të lexojë fragmentet me shkronja të zeza, kurse<br />
një nxënës fragmentet me shkronja të kuqe. Realizohet leximi, i cili është i shoqëruar<br />
dhe me fi gurat.<br />
Punohet ushtrimi 1 ku nxënësit do të lexojnë njëri pas tjetrit rregullat që duhen<br />
për të shkruar.<br />
Emri i nxënësit<br />
Titulli i pjesës<br />
Përballo këto sfi da dhe do<br />
të arrish gjëra të mëdha.<br />
Arritja<br />
Përpjekja e tretë<br />
Përpjekja e dytë<br />
Përpjekja e parë<br />
Rruga nuk është<br />
gjithmonë e lehtë<br />
në jetë, por po të<br />
përpiqesh do të arrish<br />
suksesin.<br />
Mund të plotësohet grafi ku dhe të ngjitet në muret e klasës.<br />
Të gjitha këto rregulla ilustrohen nga nxënësit me pjesë nga teksti.<br />
Punim i rubrikës C. Në ushtrimin 5 nxënësit rikthehen në tekst. Ata dallojnë dhe<br />
lexojnë dy tekstet brenda tregimit. Tekstin e autorit dhe tekstin e Andrit.<br />
Ushtrimin 6. Në krijimin e Andrit nxënësit do të dallojnë strukturën e përrallës:<br />
hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen.<br />
Reflektimi: diskutim.<br />
Punim i rubrikës b.<br />
Në formën e diskutimit nxënësit shprehin idetë dhe mendimet e tyre për pyetjet që<br />
shtrohen në këtë rubrikë.<br />
Në një fl etë ata shprehin arsyet e tyre nëse tregimi ishte i lodhshëm dhe e kundërta,<br />
nëse ishte interesant.<br />
Detyrë shtëpie. Shkrimi i një tregimi fantastik.<br />
144
Libër mësuesi<br />
Shënim. Në këtë orë mund të nisë një projekt. Projekti mund të titullohet: Unë di<br />
të shtrydh ide dhe t’ia dalë mbanë për të shkruar një tregim fantastik.<br />
Këto dy orë le të jenë në kuadrin e orëve të lira.<br />
Nxënësit të mësojnë si shkruhet dhe më pas të provojnë të shkruajnë. Të dramatizojnë<br />
atë që krijuan. Të ilustrojnë me fi gura. Të prezantojnë punën e tyre para prindërve.<br />
Do të ndihen krenarë ata vetë dhe ju bashkë me ta. Provojeni.<br />
Në pasqyrën e përrallave janë paraqitur dy tema për projekt: Marta dhe xhuxhi<br />
Tremontino dhe në rubrikën Flasim Drama. Orë shumë të bukura për projekte.<br />
Gjithashtu dhe pjesa Historia e Arlekinos dhe Karnavalet mund të realizohen shumë<br />
bukur miniprojekte.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Përemrat e pacaktuar<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë përemrat e pacaktuar në fjalitë e dhëna.<br />
• Të përdorë përemrat e pacaktuar në fjali, duke ndërtuar një tekst me jo më<br />
pak se 6 fjali.<br />
Mjete: fi sha me përemrat e pacaktuar, tabela, teksti, fletore, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: përemra të pacaktuar, informacion të përcaktuar, të papërcaktuar.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të krahasuarit, të menduarit, të krijuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: mendo-diskuto-refl ekto, ushtrim i drejtuar, punë e pavarurshkrim<br />
sipas njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-diskuto-refl ekto.<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalitë:<br />
Mirela shkruan në fl etore.<br />
Të gjithë nxënësit shkruajnë në fl etore.<br />
- Çfarë informacioni jep secila fjali?<br />
fjalia e parë → informacion të përcaktuar.<br />
fjalia e dytë → informacion të papërcaktuar.<br />
145
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
tregojnë frymorë a sende në mënyrë të pacaktuar<br />
për sende<br />
një, njëri,<br />
ndonjë, ndonjëri,<br />
secili,gjithsecili,<br />
cilido, gjithë, çdo<br />
përemra të pacaktuar<br />
për njerëz e sende<br />
gjithfarë, tjetër, gjë,<br />
asgjë,diçka, gjithçka,<br />
çfarëdo, çfarëdolloj<br />
për njerëz<br />
dikush, ndokush,<br />
gjithkush, asnjeri, njëritjetri,<br />
askush, kushdo,<br />
shoku-shokun<br />
Përemrat e pacaktuar përdoren më vete, por edhe të shoqëruar me emra. Jepen<br />
shembuj.<br />
Dikush trokiti në derë. (më vete)<br />
Çdo nxënës është i përgjegjshëm për punën që bën në klasë (i shoqëruar<br />
me emër)<br />
Realizimi i kuptimit: ushtrim i drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqen 141.<br />
Lexohet teksti me vëmendje. Tërhiqet vëmendja te fjalët me të kuqe.<br />
- Ç’informacion japin ato?<br />
Lexohen përemrat e pacaktuar sipas grupeve të dhëna në tekst.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit nënvizojnë përemrat e pacaktuar.<br />
(diçka, dikë, askush, të gjithë, askush, diçka, askujt, të gjitha).<br />
- Tregoni ç’tregon secili përemër i pacaktuar? P.sh., diçka-send, dikë-frymorë etj.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit vendosin në tekst aty ku duhet, përemrat e pacaktuar të<br />
dhënë.<br />
(të gjithë, diçka, dikush, të tjerë, të gjithëve, diçka, asgjë, kushdo)<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit plotësojnë fjalitë me përemrat e pacaktuar.<br />
(dikush, dikë, gjithkush, të gjithë, njëri-tjetrit)<br />
Reflektimi: punë e pavarur-shkrim sipas njohurive të marra.<br />
Ndërtoni një tekst me jo më pak se 6 fjali, ku të përdorni përemra të pacaktuar.<br />
Nxënësit lihen të lirë të shkruajnë tekstin.<br />
Lexohen tekstet më të mira para klase.<br />
Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani një tekst dhe më pas nënvizoni përemrat e<br />
pacaktuar.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 42.<br />
146
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema: Poezia<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Të lexojë vjershën e dhënë në tekst duke respektuar dialektin e gegërishtes.<br />
Të kuptojë përmbajtjen e poezisë.<br />
Të dallojnë vargjet e fi gurshme.<br />
Të dallojë elementet e një vjershe: strofat, vargjet dhe rimën.<br />
Të dallojë llojet e rimave në vjershat e dhëna.<br />
Të argumentojë me fjalët e tij muzikalitetin e vargjeve të poezisë.<br />
Mjete: teksti, fishe, libra me poezi.<br />
Fjalë kyç: poezi, strofa, rimë, vargu, llojet e rimave.<br />
Metodologjia: Diagrami i Venit, veprimtari e drejtuar, veprimtari individuale.<br />
Në një fi shë të madhe mësuesi/ja në orën e aftësimit teknologjik ose edukimit fi gurativ<br />
bashkë me nxënësit ka shkruar: Nëse ke dëshirë të dëgjosh muzikalitetin e fjalëve që<br />
të burojnë nga zemra, atëherë dije se kjo është poezia.<br />
Kjo fi shë vendoset në një pjesë të murit ku ekspozohen krijimet e nxënësve.<br />
Evokimi: Diagram Veni.<br />
Poezia Krijime letrare Proza<br />
Përfundimi: Poezia dhe proza janë krijime letrare. Ato na ndihmojnë të shprehemi<br />
bukur dhe me ndjenjë.<br />
Realizimi i kuptimit<br />
- Leximi i vjershës nga mësuesi/ja, i cili sqaron se poezia është shkruar në dialektin<br />
e gegërishtes. Vjersha lexohet nga nxënësit në strofa.<br />
- Punohet rubrika Ushtrohu.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit duhet të gjejnë detajet me të cilat poeti përshkruan dimrin.<br />
Nëpër male e nëpër fusha<br />
Fryn murlani me duhi. (është dimër i madh, i ashpër)<br />
- Kush e ndien më shumë dimrin? Në poezi është dhënë si një lutje që plaku<br />
ia drejton dimrit, që të mos bëjë shumë ftohtë se ai është i vjetër dhe të ftohtit<br />
do t’ia ngrijë gjakun (do ta vdesë). Ky bashkëbisedim i plakut me dimrin e bën<br />
më konkret pamjen e natyrës në një dimër të madh.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit duhet të shpjegojnë me fjalët e tyre si i kuptojnë vargjet e<br />
fi gurshme.<br />
Po del dimni me kosë në dorë.<br />
Dimri me të ftohtin e vet, me borën dhe akullin që mbulon gjithçka, i than dhe<br />
i ngrin njerëzit, që janë të varfër, njësoj si kosa që pret barin.<br />
147
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
O murlan atë frymë ndale. (Poeti e shkruan murlan me r dhe jo me rr.)<br />
(Murrlani është një erë e ftohtë që fryn nga veriu.) Poeti i lutet murrlanit që<br />
të mos fryjë shumë.<br />
Ushtrimi 3. Nxënësit gjejnë se poezia ka 6 strofa dhe 12 vargje.<br />
Punohet rubrika llojet e rimave. Nxënësit marrin informacion mbi llojet e rimave.<br />
Duke lexuar poezinë nxënësit vënë re se si rimojnë vargjet në strofën e parë e të<br />
dytë. Në strofën e parë vargu i parë rimon me të dytin dhe i treti me të katërtin, kurse<br />
në strofën e dytë vargu i parë rimon me të tretin dhe i dyti me të katërtin. Mësuesi/ja<br />
thekson se në rastin e parë ku rima ka skemën AABB quhet rimë e përputhur dhe në<br />
rastin e dytë, me skemë ABAB quhet e kryqëzuar.<br />
Në ushtrimin 4 nxënësit gjejnë llojet e rimës në vjershën e Mjedës.<br />
Në dy strofat e para rima është ABAB<br />
Në strofën e tretë rima është AA<br />
Në strofën e katërt dhe të pestë rima është ABAB<br />
Në strofën e pestë AA<br />
Reflektimi<br />
Në poezinë Me gjithë shpirt f. 106 përcakto llojin e rimës për çdo strofë.<br />
Nxënësit lexojnë punën e tyre dhe vlerësohen.<br />
Detyrë shtëpie. Nga librat jashtëshkollorë që keni lexuar ose po lexoni, analizoni<br />
një poezi. Gjeni numrin e strofave, të vargjeve dhe llojin e rimës. Përpiquni të dalloni<br />
vargjet me kuptim të fi gurshëm.<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Në ajrin e mbrëmjes<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë vjershën me intonacionin e duhur.<br />
• Të përshkruajë peizazhin duke iu përgjigjur pyetjeve.<br />
• Të analizojë fjalët e rralla që përdor poeti në vjershë.<br />
• Të dallojë figurën e krahasimit në vargjet e vjershës me ndihmën e pjesëzës si.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, lapsa me ngjyra, fl etë format A4.<br />
Fjalë kyç: mbrëmje, ajër, i amullt, i përhimët, heshtim, imcake, ndriçuar, ar.<br />
Metodologjia: diskutim, të nxënët në bashkëpunim.<br />
148<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutim me nxënësit.<br />
- Çfarë të pëlqen më shumë të lexosh poezi apo prozë? Pse? A mund të<br />
renditësh disa arsye?<br />
Nxënësit shprehin idetë dhe mendimet e tyre rreth kësaj pyetjeje.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Mësuesi/ja prezanton titullin e poezisë dhe lexon pjesën sqaruese mbi autorin dhe
përdorimin e fi gurës së krahasimit.<br />
Lexohet poezia nga nxënësit në heshtje.<br />
Lexohet dhe nga 2 nxënës me zë të lartë.<br />
Punohen fjalët e fjalorit.<br />
Punohet rubrika Kupto përmbajtjen.<br />
Libër mësuesi<br />
Punohet rubrika Analizo gjuhën.<br />
Në ushtrimin 5 nxënësit duhet të shkruajnë me fjalë të tjera fjalët e rralla.<br />
pemët e amullta - pemët e qeta, të palëvizura, që rrinë në një vend.<br />
ajri i butë i mbrëmjes - ajri i freskët, i lehtë i mbrëmjes.<br />
zog i përhimët - zog me pendë ngjyrë hiri.<br />
Në ushtrimin 6 nxënësit lexojnë dy vargjet ku janë përdorur krahasimet.<br />
Pemët e kopshtit janë si pemët e pikturuara në një pëlhurë të hollë.<br />
Hëna që pasqyrohet në ujin e liqenit është si një barkë imcake, e vogël.<br />
Hëna kur pasqyrohet në liqen duket si një barkë e vogël. Pra, është e<br />
ngjashme në formë.<br />
Në ushtrimin 7 nxënësit japin opinionet e tyre se cili është elementi mbizotërues<br />
në poezi.<br />
Heshtja. Zogu hesht për të mos e prishur qetësinë e mbrëmjes.<br />
Reflektimi. Mund të punohet në grupe. Një grup vizaton peizazhin e përshkruar,<br />
një grup e shndërron poezinë në prozë, një krijim me 5 fjali.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani me 3-4 fjali se cilat janë ngjyrat me të cilat është<br />
përshkruar peizazhi.<br />
Rubrika Njohuri gjuhësore (Drejtshkrim)<br />
Tema: Përdorimi i apostrofit pas përemrit pyetës ç’<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë përemrat pyetës dhe të pacaktuar në fjalitë e dhëna.<br />
• Të përdorë apostrofi n pas përemrit pyetës ç’.<br />
• Të drejtshkruajë përemrin pyetës ç’ sakatë duke korrigjuar gabimet në tekstin<br />
e dhënë.<br />
Mjete: tabela, teksti, shkumësa me ngjyra, fi sha me përdorime të apostrofi t.<br />
Fjalë kyç: apostrof, përemër pyetës, përemër i pacaktuar.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të drejtshkruarit, të zbatuarit.<br />
Metodologjia: diskutim i ideve, punë e drejtuar, punë në dyshe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutim i ideve.<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalitë:<br />
- Ç’të solli tezja nga Italia?<br />
149
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
- Çdokush mendon për veten e tij.<br />
- Çfarë fi lmi pe dje?<br />
Nxënësit nënvizojnë përemrat në çdo fjali (ç’, çdo, çfarë).<br />
- Ç’lloj përemrash janë? (pyetës, i pacaktuar, pyetës)<br />
- Ç’vini re në shkrimin e këtyre përemrave?<br />
në trajtat e shkurtra të bashkuara m’i, t’i<br />
te përemri pyetës ç’<br />
në pjesëzën mohuese s’<br />
apostrofi<br />
‘ (shenjë dalluese)<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqen 146.<br />
Lexohen rastet e përdorimit të apostrofi t.<br />
Kalohet në rubrikën Ushtrohu.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit dallojnë përemrat pyetës nga përemrat e pacaktuar duke<br />
përdorur ngjyra të ndryshme<br />
përemra pyetës (ç’, çfarë)<br />
përemra të pacaktuar (çdo, çfarëdolloj, çdokush)<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit plotësojnë fjalitë me përemra pyetës ose të pacaktuar<br />
(çfarëdolloj, çfarë, çdo, ç’, çfarë)<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit korrigjojnë fjalët ku apostrofi s’është përdorur ku duhet.<br />
fjalia → 1 ç’<br />
fjalia → 2 çdo<br />
fjalia → 3 çdo, çfarë<br />
fjalia → 4 çfarëdolloj<br />
Reflektimi: punë në dyshe.<br />
Nxënësit punojnë në dyshe, duke krijuar tri fjali ku të përdoret apostrofi .<br />
Fjalitë mund t’i diktohen shokut dhe më pas i korrigjon si i ka shkruar. Shkëmbehen<br />
rolet.<br />
Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani 5 fjali ku të përdorni apostrofi n dhe 5 fjali ku të përdorni<br />
përemra të pacaktuar.<br />
Punim i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 43.<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Dorëzohet bora<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi duhet të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë vjershën me intonacionin e duhur.<br />
150
•<br />
•<br />
•<br />
Libër mësuesi<br />
Të përshkruajë dukurinë e zëvendësimit të stinëve duke u bazuar në<br />
njohuritë e marra.<br />
Të dallojë kuptimet e fi gurshme në vargjet e poezisë.<br />
Të krijojë një fjalorth poetik duke u bazuar në vjershat mbi peizazhin.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: dorëzohet, pikëz uji, gjerb, vezullim,<br />
Metodologjia: imagjinatë e drejtuar, të nxënët në bashkëpunim, shkrim i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Imagjinatë e drejtuar.<br />
- Jemi në fund të dimrit. Ti je një pikë uji në një degë peme. Çdo të ndodhë<br />
me ty?<br />
U kërkohet nxënësve: Shkruaj në një fl etë udhëtimin tënd imagjinar.<br />
Ekspozohen punimet në një kënd të klasës. Nxënësit udhëzohen t’i lexojnë në fund<br />
të orës.<br />
Realizimi i kuptimit<br />
Prezantohet poezia. Mësuesi/ja i njeh me autorin Xhevahir Spahiu si një nga poetët<br />
më të mirë shqiptarë.<br />
Lexohet poezia nga nxënësit në heshtje dhe më pas me zë të lartë nga dy-tre<br />
nxënës.<br />
Në grupe nxënësit do të analizojnë strofat e poezisë.<br />
Grupi I. Titullin dhe strofën e katërt. Në prag pranvere bora dorëzohet, dimri<br />
ia lë vendin pranverës. Ndonëse rrezet e diellit janë ende të dobëta e të<br />
pakta, që autori në mënyrë fi gurative e shpreh me fjalët gishta rrezesh,<br />
bora dorëzohet nga rrezet e para të diellit, pra bora shkrihet e bëhet ujë.<br />
Imagjinojmë qiellin në pranverë mbushur me re dhe rrezet e diellit që<br />
përpiqen të gjejnë rrugën përmes tyre për të ardhur në tokë.<br />
Grupi II. Strofën e parë. Krahasohet pika e ujit me një pikë loti. Ashtu si loti<br />
përpëlitet në qepallat e syrit, ashtu dhe pika e ujit përpëlitet nëpër qepallat<br />
e gjetheve dhe kur bie tretet në harrim (humbet thellë në tokë).<br />
Grupi III. Strofën e dytë. Vera pret të vijë, por më parë duhet të vijë pranvera,<br />
se ndryshe s’ka si të ndodhë.<br />
Grupi IV. Strofën e tretë. Një zog po pi vezullimin, vesën. Dhe pika e ujit si një<br />
perlë hyn brenda zogut dhe niset në udhëtim së bashku me të, kushedi se<br />
ku. Dhe u nxitet kujtesa nxënësve të kujtojnë nga lënda e diturisë së natyrës<br />
qarkullimin e ujit në natyrë, pika e ujit bie në tokë e më pas avullon e ngjitet<br />
përsëri në qiell, e më pas bie përsëri në tokë.<br />
Grupi V. Strofën e fundit. Dhe bora e shkrirë fi llon avullon, bëhet re dhe reja<br />
bëhet ëndërr. Ndoshta një ëndërr e bukur apo... s’e dimë.<br />
Nëpërmjet punës së grupeve analizohet <strong>gjuha</strong> fi gurative e përdorur në poezi, në<br />
mënyrë që nxënësit të arrijnë ta kuptojnë mesazhin e saj, sepse kjo është një poezi,<br />
fi guracioni i së cilës kërkon përqendrim gjatë leximit.<br />
151
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika Kupto dhe nxirr mesazhin mund të bëhet në fi llim për t’i ndihmuar në<br />
punën në grupe.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit gjejnë shprehjet e fi gurshme me të cilat jepen dukuritë<br />
natyrore në poezi:<br />
Një pikëz uji sa një pikëz loti.<br />
E vetme vera në mes të udhës mbetet.<br />
Në gishta rrezesh dorëzohet bora.<br />
E reja bëhet ëndërr.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit dallojnë kuptimin e parë dhe të fi gurshëm të titullit<br />
“Dorëzohet bora”.<br />
Kuptimi i parë: i dorëzoj, i jap dikujt në dorë diçka<br />
dorëzohem – pranoj humbjen, pranoj se u munda.<br />
Dorëzohet bora para diellit, pranon se ai e mundi, pra dimri duhet të tërhiqet<br />
dhe t’ia lërë vendin pranverës.<br />
Reflektimi: krijo duke parë fi gurën.<br />
- Shikoni fi gurën në tekst. Si duken pikat e ujit që janë ngjitur pas degës?<br />
- Çfarë kanë brenda?<br />
- A nuk të bëjnë të ëndërrosh?<br />
Shkruani sipas dëshirës rreth kësaj pamjeje.<br />
Lexohen punimet e disa nxënësve duke inkurajuar ata nxënës që kanë krijuar me<br />
fantazi.<br />
P.sh.:<br />
Tri pika të mëdha uji janë mbi degën e pemës. Rrezet e diellit kanë fi lluar<br />
t’i përkëdhelin. Duan që t’i shkëputin nga pema. Lulet brenda tyre ngjajnë<br />
si një kaleidoskop. Pikat e ujit u luten rrezeve të diellit t’i marrin me vete<br />
që të shohin vende të tjera. Ato e dinë se të largohesh do të thotë të mos<br />
kthehesh më te pema e tyre. Por ato janë të gëzuara se do të shkojnë Lart,<br />
lart dhe dikur përsëri do të bien në tokë...<br />
Detyrë shtëpie. Bëni një fjalorth me fjalë të rralla poetike nga të tri poezitë e<br />
fundit. Ky fjalorth do të t’ju shërbejë për të shkruar dhe ju poezi.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Përemri lidhor<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë përemrat lidhorë në fjalitë e dhëna.<br />
• Të lakojë përemrin lidhor në njëjës e shumës.<br />
• Të dallojë përemrin lidhor nga lidhëza.<br />
• Të plotësojë fjalitë e dhëna me përemra lidhorë.<br />
152<br />
Mjete: tabela e lakimit të përemrit lidhor “i cili”, shkumësa me ngjyra, fl etë<br />
formati, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: përemër lidhor, lakim, njëjës, shumës, femërore, mashkullore.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të lakuarit, të krahasuarit, të menduarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: mendo-puno në dyshe, të nxënit bashkëpunues, krahasimi<br />
me anë të Diagramit të Venit.
Libër mësuesi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-puno në dyshe<br />
Shkruani në çifte sa më shumë përemra të llojeve të ndryshme (duke i nënvizuar me<br />
ngjyra të ndryshme).<br />
P. vetor<br />
unë, ti, ai, ajo,<br />
ne, ju, ata, ato<br />
P. pyetës<br />
Kush? Cili? Ç’,<br />
Çfarë? I sati? Me se?<br />
- Tregoni, ç’funksion luan në fjali çdo lloj përemri?<br />
Përveç këtyre që kemi mësuar kemi dhe një lloj tjetër përemri.<br />
P. i pacaktuar<br />
gjithë, secili, kushdo,<br />
askush, njëri,<br />
çdo, njëri-tjetri,<br />
çdonjëri<br />
nuk ndryshon<br />
që<br />
i cili<br />
përemri lidhor<br />
lidh dy fjali<br />
zëvendëson një emër<br />
që mos të përsëritet<br />
femërore<br />
mashkullor<br />
lakohet<br />
njëjës<br />
shumës<br />
Paraqitet tabela e lakimit të përemrit i cili në njëjës, shumës, femërore,<br />
mashkullore.<br />
Kujdes! S’duhet ngatërruar përemri lidhor që me lidhëzën që.<br />
Kur fjala që nuk zëvendësohet me përemrin lidhor i cili, ajo është lidhëz.<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit bashkëpunues.<br />
Hapet teksti, lexohen shembujt e dhënë dhe rregulla gjuhësore për përemrin lidhor.<br />
Lexohet me kujdes lakimi i përemrit lidhor i cili.<br />
Ndahen nxënësit në grupe (sipas niveleve).<br />
Grupi I. Në fjalitë e ushtrimit dallo përemrin që nga lidhëza:<br />
p.sh., te fjalitë 1, 2, 5 që është lidhëz,<br />
te fjalitë 3, 4, 6 që është përemër lidhor.<br />
Grupi II. Lidh fjalitë dy e nga dy me përemra lidhorë sipas shembullit.<br />
p.sh., Diana ha frutat që janë të freskëta.<br />
Djali ka marrë një dhuratë që ia solli një shoqe.<br />
Në librari mund të gjesh librin e ri që është interesant.<br />
Në këtë rast u thuhet nxënësve se fjalia e krijuar është e përbërë, sepse ka dy<br />
kallëzues, duke futur konceptin e fjalisë së përbërë.<br />
Grupi III. Në fjalitë e ushtrimit 3 shkruaj ku duhet përemrat lidhorë të dhënë në<br />
tekst (e cila, për të cilin, nga i cili, në të cilën, i cili, së cilës, të cilat, të cilit).<br />
Çdo përfaqësues grupi përgjigjet rreth punës së kryer.<br />
Reflektimi: Diagrami i Venit.<br />
153
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Paraqitni në diagram të përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet përemri lidhor që dhe<br />
i cili.<br />
që<br />
i cili<br />
nuk ndryshon<br />
ka vetëm një formë,<br />
nuk ndryshon në<br />
numër, rasë<br />
Jepni dy shembuj shembuj me fjali.<br />
- shërbejnë<br />
për të lidhur dy<br />
pjesë të fjalisë<br />
- kryejnë<br />
funksione<br />
gramatikore<br />
ka forma të vecanta<br />
për gjininë, numërin,<br />
rasën.<br />
lakohet<br />
Detyrë shtëpie. Shkruani 4 fjali ku të përdorni përemrin lidhor që si lidhëz dhe<br />
si përemër lidhor.<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Luajmë dhe shkruajmë poezi<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit, nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të paraqesë poezi të ndryshme në kaligrame të ndryshme.<br />
• Të krijojë poezi sipas modelit që pëlqen.<br />
• Të luajë me shkronjat në poezi, duke krijuar fjalë të ndryshme.<br />
Mjete: teksti, kaligrame me forma të ndryshme, poezi të sjella nga nxënësit,<br />
fl etë formati.<br />
Fjalë kyç: poezi, kaligram, krijo, luajë, shkronjë, fjalë.<br />
Aftësitë: të krijuarit, të shkruarit, të menduarit, të vepruarit.<br />
Metodologjia: mendo – trego – refl ekto, të nxënit në bashkëpunim, punë<br />
krijuese.<br />
154<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo – trego – refl ekto.<br />
Nxënësit nxjerrin mbi bankë poezitë e krijuara vetë ose të marra nga libra të<br />
ndryshme.<br />
- A mundet që vargjet e poezive t’i vendosim në forma të caktuara?<br />
U paraqiten nxënësve forma të ndryshme kaligrami (lojë gjuhësore) në fl etë formati.<br />
(re, lule, diell, gjethe)<br />
<br />
k
Libër mësuesi<br />
Sipas modelit të paraqitur nga mësuesja, nxënësit plotësojnë 2-3 kaligrame me<br />
ndihmën e mësueses në tabelë.<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit bashkëpunues.<br />
Hapet teksti në faqen 150.<br />
Lexohen në tekst poezitë e dhëna në kaligramin e parë, dytë, tretë.<br />
Për çfarë fl asin kaligrami i dytë dhe i tretë? (diellin, gjethen)<br />
Lexohen krijimet sipas fi gurave: libri, shtëpia, pranvera.<br />
Vihet re se me shkronjën e parë të çdo vargu ose ndërmjet vargjeve, krijohet fjala e<br />
fi gurës.<br />
Ndahet klasa në dy grupe.<br />
Grupi I: Krijo poezi dhe ato paraqiti në një kaligram.<br />
P.sh., vizatohet një lule manushaqe dhe në petalet e saj shkruhen vargjet:<br />
E bukur si ngaherë<br />
lulëzon çdo pranverë<br />
era e saj kundërmon<br />
çdo njeri e dëshiron<br />
Grupi II: Krijo me shkronjën e parë të çdo rreshti fjalën. (luajmë me shkronjat<br />
në fjalë)<br />
P.sh., gjethet e thata janë andej – këndej<br />
lepuri endacak pa ujkun rishtaz<br />
këmba është mbështetur brenda atletes<br />
Çdo përfaqësues i grupi jep përgjigjet e detyrës.<br />
Reflektimi: punë krijuese.<br />
Krijo një poezi të shkurtër, ku shkronja e parë e çdo vargu apo ndërmjet vargjeve të<br />
krijohet një fjalë (sipas modelit në tekst).<br />
Lexohen krijimet e nxënësve dhe vlerësohen ato.<br />
Detyrë shtëpie: Vazhdohet puna e nisur në klasë në shtëpi.<br />
155
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
KAPITULLI IV<br />
Pasqyra e pyllit<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Rrëmbimi i Elonës<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin me intonacionin e duhur.<br />
• Të lexojë fjalorin e fjalëve të reja.<br />
• Të ritregojë tregimin në vetën e tretë.<br />
• Të krahasojë tregimin me tregimin “Arinjtë fl uturues”.<br />
• Të dallojë fi gurat e përdorura për përshkrimin e pyllit dhe të natyrës.<br />
• Të përshkruajë natyrën dhe pyllin me fjalët e veta.<br />
• Të shpjegojë me fjalë të tjera shprehjet e dhëna në tekst.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, foto të kafshëve, foto të bëra në cirk gjatë vizitave me<br />
shokët ose me familjen.<br />
Fjalë kyç: rrëmbim, cirk, ari, arushë.<br />
Metodologjia: parashikim me terma paraprakë, të nxënit në bashkëpunim,<br />
diagrami i Venit, rrjet diskutimi.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: parashikimi me terma paraprakë.<br />
U kërkohet nxënësve që me fjalët: ari, cirk, arushë rrëmbim të formojnë një tekst.<br />
Nxënësit punojnë për 7-8 minuta. Lexohen disa prej punimeve të tyre.<br />
156<br />
Realizimi i kuptimit<br />
Mësuesi/ja orienton nxënësit të shohin fi gurat në tekst. Lexohet teksti nga disa<br />
nxënës me zë të lartë.<br />
Punohen fjalët e fjalorit.<br />
Punohet rubrika: Kupto përmbajtjen. Nxënësit u përgjigjen pyetjeve të<br />
rubrikës.<br />
Nxënësit lihen të lexojnë dhe njëherë tekstin në heshtje dhe më pas të ritregojnë në<br />
vetën e tretë ngjarjen.<br />
Mësuesi/ja i orienton nxënësit që të përcaktojnë strukturën e tregimit dhe kështu do<br />
ta kenë më të lehtë ta ritregojë atë.<br />
Punohet rubrika: Analizo gjuhën.<br />
Në ushtrimin 7 nxënësit duhet të gjejnë fjalët dhe shprehjet e fi gurshme me të cilat<br />
është përshkruar pylli dhe natyra.<br />
Si një sy kaltërosh.
Libër mësuesi<br />
Pylli dukej sikur fl iste me gjuhën e drurëve.<br />
Një puhizë përkëdhelëse rrëshqiste gjetheve.<br />
Liqeni i bukur nuk e fshihte fundin e vet.<br />
Ca rrudha të imta si ato që formohen në ballin e vogëlushëve.<br />
Nxënësit do të dallojnë fi gurën letrare të krahasimit.<br />
Në ushtrimin 8 nxënësit shkruajnë shprehjet me fjalë të tjera.<br />
Zemra na dërrmonte brinjët - zemra rrihte aq fort sa dukej se shtypte<br />
brinjët në kraharor.<br />
U nisëm me të katra - u nisëm me të shpejtë.<br />
E humba fare - u hutova<br />
M’u këput diçka brenda kraharorit - u ndjeva keq.<br />
Reflektimi: të nxënit bashkëpunues.<br />
Nxënësit ndahen në grupe dhe punojnë ushtrimet e rubrikës Nxirr mesazhin.<br />
Grupi I: Në ushtrimin 5 nxënësit krahasojnë nënën arushë të pyllit me<br />
arushën polare të tregimi “Arinjtë fl uturues”.<br />
Grupi II: Ushtrimi 6. Argumentoni pse ju pëlqeu tregimi duke u nisur nga<br />
fjalët e dhëna.<br />
Grupi III: punon ushtrimin 7. A duhet të ishte arushi i vogël në pyll apo më<br />
mirë në cirk?<br />
Nxënësit shprehin mendimet dhe opinionet e tyre.<br />
Grupi IV: Renditni veprimet që bën arusha kur del nga shpella deri në fund.<br />
Dalja nga shpella.<br />
Larja e këlyshëve në liqen.<br />
Largimi për të ngrënë gjethe<br />
Rrëmbimi i dy këlyshëve.<br />
Tërbimi i arushës.<br />
Frika dhe paniku i kafshëve dhe dy rrëmbyesve.<br />
Lëshimi i ariut të vogël. Sigurimi në shpellë nga arusha.<br />
Detyrë shtëpie.<br />
Leximi i pjesës ku arusha ndjek nga<br />
prapa rrëmbyesit e të voglit.<br />
157
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Ndarja e fjalëve në fund të rreshtit<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë rastet kur fjalët ndahen ose nuk ndahen në fund të rreshtit.<br />
• Të ndajë fjalët e dhëna në fund të rreshtit duke zbatuar rregullat.<br />
• Të ndajë fjalët e përbëra dhe me vizë në mes në fund të rreshtit.<br />
• Të gjejë në një tekst fjalët e ndara saktë dhe fjalët e ndara gabim dhe<br />
t’i korrigjojë ato.<br />
Mjete: teksti i nxënësit. Fletore pune, fl etëza të vogla të verdha që ngjiten<br />
në dërrasë.<br />
Fjalë kyç: ndarje e fjalëve në fund të rreshtit<br />
Metodologjia: vëzhgim, punë në çifte<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Nxënësit janë njohur dhe në klasat e mëparshme me ndarjen e fjalëve<br />
në fund të rreshtit, prandaj mund të kujtohen disa nga rregullat duke ndarë në fund<br />
të rreshtit fjalë, një rrokëshe, dyrrokëshe, trerrokëshe etj., si:<br />
rrap, lumë, pushka, mushama Erioni, Olesia, luledele, vajtje-ardhje<br />
Nxënësit ngjitin copa letre në tabelë dhe mësuesi/ja shikon se si kanë punuar ata.<br />
Kur vë re gabime, mësuesi/ja u kthen fl etët dhe i udhëzon nxënësit të shohin në<br />
libër.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Nxënësit orientohen të lexojnë rregullin e parë të ndarjes së fjalëve në fund të<br />
rreshtit.<br />
Nxënësit ilustrojnë me fjalë të tjera rregullin. Kështu veprohet për të gjithë rregullat,<br />
pasi lexohen me zë të lartë.<br />
Nxënësit vazhdojnë punën me ndarjen e fjalëve të përbëra dhe fjalëve që shkruhen<br />
me vizë në mes. Korrigjohen fjalët që janë ndarë gabim.<br />
Reflektimi: punë në çifte. Shkruani 5 fjalë dhe jepjani shokut të bankës t’i ndajë.<br />
Të njëjtën gjë bën dhe shoku i bankës me ju. Vlerësoni njëri-tjetrin.<br />
Detyrë shtëpie. Lexoni një gazetë të përditshme dhe nxirrni gjashtë fjalë që<br />
janë ndarë si duhet dhe gjashtë fjalë që janë ndarë gabim. Diskutoni në klasë cilat<br />
rregulla janë shkelur.<br />
158
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema: Përshkrimi objektiv dhe subjektiv<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë përshkrimin objektiv dhe subjektiv në tekstet e dhëna.<br />
• Të dallojë llojin e përshkrimit duke dëgjuar leximin e tekstit.<br />
• Të dallojë elementet e ngjashme të tekstit shkencor dhe të përshkrimit<br />
objektiv në tekstet e dhëna.<br />
• Të dallojë ngjyrimin emocional në përshkrimin subjektiv.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: përshkrim, subjektiv, objektiv.<br />
Metodologjia: mendo-diskuto, punë në dyshe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo – diskuto.<br />
Shtrohet për diskutim pyetja: - Kur përshkruajmë një njeri, ku bazohemi? dhe<br />
plotësohet<br />
kllasteri.<br />
fizik<br />
emocional<br />
pamja e jashtme<br />
bota e brendshme<br />
- Autorët e tekstit dëshirojnë që ju të shtoni njohuritë mbi përshkrimin.<br />
Në tekst paraqiten dy lloje përshkrimesh: përshkrimi objektiv dhe subjektiv.<br />
Gjuha e përdorur në përshkrimin objektiv është e ngjashme me gjuhën e një teksti<br />
shkencor.<br />
Në përshkrimin subjektiv përshkrimi është emocional, autori shpreh mendimet e<br />
ndjenjat e tij.<br />
Realizimi i kuptimit: veprimtaria e mendimit të drejtuar.<br />
Mësuesi/ja lexon, ndërsa nxënësit udhëzohen të dëgjojnë me vëmendje. Pas dëgjimit<br />
të teksteve ata do të përcaktojnë llojin e përshkrimit.<br />
- teksti i parë është një përshkrim subjektiv, ku autori shpreh ndjenjat dhe<br />
emocionet e tij, - teksti i dytë është përshkrim objektiv, pasi na njeh me të<br />
dhëna shkencore mbi ketrin.<br />
Punë në grupe dyshe. Në dyshe nxënësit do të punojnë ushtrimet 1, 2 , 3, 4.<br />
159
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit do të dallojnë pjesët ku përshkruhen.<br />
- Pamja dhe zakonet e ketrit.<br />
- Ndjesitë dhe mbresat e autorit.<br />
Në tekstin e parë përshkrimi është emocional:<br />
Buzë rrugës vura re të avitej një turi i kuqërremtë e me sy të përqendruar,<br />
të cilët nuk dukeshin se të përgjonin. Bishti i madh i përpjetë, si freskore e<br />
ngritur erdhi drejt meje.<br />
Trupi i vockël u ngrit, i hollë dhe elegant pak më i gjatë se bishti i ngritur.<br />
Ja ku putrat e parme çuan lajthinë në gojë, si të ishin duar.<br />
Në tekstin e dytë përshkrimi është i saktë dhe i drejtpërdrejtë. I gjithë përshkrimi<br />
tregon pamjen dhe zakonet e ketrit. Në të nuk shprehen ndjesitë e autorit.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit dallojnë që teksti i parë është kryesisht emocional dhe<br />
teksti i dytë është kryesisht informativ.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit duhet të rilexojnë tekstin dhe të nënvizojnë detajet me të<br />
cilat shprehen ndjesitë e autorit.<br />
Në ushtrimin 4 nxënësit gjejnë elemente të përbashkëta që lidhen me:<br />
- ushqimin: ushqehen me lajthi<br />
- lëvizjen: i përqendruar, i zhdërvjellët<br />
- pamjen fi zike: bishti i madh, i gjatë, trupi i hollë dhe elegant, putrat me<br />
pesë gishtat, brejtja me dhëmbë të mprehtë.<br />
Reflektimi:<br />
Në ushtrimin 5 nxënësit plotësojnë tabelën.<br />
Përshkrimi Subjektiv Objektiv<br />
Bishti<br />
I madh, i përpjetë si<br />
një freskore e ngritur, e<br />
shndritshme<br />
Bishti i gjatë dhe i dendur i shërben<br />
jo vetëm si ekuilibrues, kur vrapon<br />
me një shkathtësi mbi një degë<br />
ose kur kacavirret nëpër degëzat<br />
e holla, por edhe për t’u dërguar<br />
sinjale ketrave të tjerë.<br />
Putrat<br />
Putrat e parme çuan lajthinë<br />
në gojë, si të ishin duar.<br />
Ishin dy doçka të lehta të<br />
bardha, që nuk kishin asgjë<br />
prej egërsire e dukeshin<br />
si të ishin duke luajtur, si<br />
duke shqepur një dantellë<br />
delikate.<br />
Katër putrat e tij përfundojnë me<br />
pesë gishta të gjatë e të hollë, të<br />
pajisur me kthetra majëmprehta, të<br />
cilat bëjnë të mundur të kapet mbi<br />
lëvoret e drurëve kaq ngultas, sa<br />
të mbahet dhe kokëposhtë.<br />
Ketri e mbërthen ushqimin me<br />
gishtat dhe putrat e parme dhe<br />
me anë të dhëmbëve të mprehtë<br />
e të mëdhenj, të ngjashëm me<br />
sqeparin, bren mbështjelljen<br />
drunore të frutave të thata.<br />
Detyrë shtëpie. Në Enciklopedinë për fëmijë zgjidhni një përshkrim për një<br />
kafshë dhe dalloni se çfarë lloj përshkrimi është.<br />
160
Libër mësuesi<br />
Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Folja<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë foljet në fjalitë e dhëna.<br />
• Të klasifi kojë foljet sipas zgjedhimit duke u bazuar në mbaresën me të cilën<br />
mbarojnë foljet në kohën e tashme, veta e parë, numri njëjës.<br />
• Të analizojë foljet: në kohë, vetë, numër dhe zgjedhim.<br />
Fjalë kyç: folje, zgjedhim, mbaresë, kohë, vetë.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, fl etore pune.<br />
Metodologjia: stuhi mendimesh, punë në dyshe, veprimtari e drejtuar<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Stuhi mendimesh.<br />
- Çfarë dimë rreth foljes.<br />
Nxënësit shprehin njohuritë e tyre rreth foljes. Me ç’pyetje gjendet, sa kohë ka, vetat,<br />
numrat.<br />
Në tekstin e dhënë nxënësit udhëzohen të nënvizojnë foljet. Foljet janë: shkuam,<br />
arritëm, rrëshqiste, shkon, shkova, tregoi, është, do të lajë, lan, erdhën, mori, futi,<br />
lau, luajnë.<br />
Nxënësit do të analizojnë dy foljet sipas modelit të dhënë.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Mësuesi/ja i orienton nxënësit të lexojnë tri fjalitë e dhëna në tekst.<br />
Unë po punoj në kompjuter.<br />
Ndërpres punën dhe luaj pak.<br />
Unë rri para kompjuterit.<br />
Analizojmë tri foljet e nënvizuara: duke gjetur kohën, vetën, numrin. U tërhiqet<br />
vëmendja me se mbarojnë këto folje në vetën I, n. njëjës, k. e tashme. Sot ne do të<br />
njihemi më një kategori tjetër gramatikore të foljes që është zgjedhimi.<br />
Foljet grupohen në tri zgjedhime: I. II, III.<br />
Për të dalluar zgjedhimin, folja duhet vendosur në kohën e tashme, veta e parë<br />
numri njëjës.<br />
Në zgjedhimin e parë grupohen foljet që mbarojnë më -j.<br />
Në zgjedhimin e dytë grupohen foljet që mbarojnë me bashkëtingëllore.<br />
Në zgjedhimin e tretë grupohen foljet që mbarojnë me zanore. Lexohen shembujt e<br />
dhënë në tekst.<br />
Nxënësit punojnë rubrikën Ushtrohu dhe ushtrimet e dhëna në tekst.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit vendosin foljet e dhëna në vetën e parë dhe dallojnë<br />
zgjedhimin e tyre.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit lexojnë pjesën dhe nënvizojnë të gjitha foljet.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit pasi dallojnë foljet, nënvizojnë me të kuqe temën dhe me<br />
161
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
blu mbaresën e tyre. Dallojnë dhe zgjedhimin e tyre.<br />
Në ushtrimin 4 nxënësit nënvizojnë foljet dhe shkruajnë përbri kohët.<br />
Reflektimi: Punë në dyshe.<br />
Formo tri fjali. Jepja shokut të bankës të nënvizojë foljet dhe të dallojë zgjedhimin,<br />
kohën, vetën dhe numrin. Të njëjtën gjë bëj dhe ti me fjalitë që ka krijuar shoku<br />
/shoqja e bankës.<br />
Detyrë shtëpie. Punohen ushtrimet e Fletores së punës, fq 46.<br />
Shënim. Për mësimin e ardhshëm nxënësit duhet të gjejnë në revista ose në<br />
internet të dhëna mbi kafshët që po rrezikohen nga zhdukja.<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Posteri për mbrojtjen e kafshëve<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë elementet e një posteri të dhënë.<br />
• Të diskutojë mbi problemin e ruajtjes së kafshëve bazuar në informacionet<br />
që di.<br />
• Të realizojë në grup një poster për mbrojtjen e kafshëve.<br />
Mjete: kuriozitete dhe informacione të ndryshme për kafshët e rrezikuara nga<br />
zhdukja, tabakë letre, lapsa me ngjyra, ngjitës.<br />
Fjalë kyç: poster, mesazh, pamja, fotografi a, ngjyrat, teksti, logoja, slogani.<br />
Metodologjia: kujto-diskuto, analizo- diskuto<br />
162<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: kujto –diskuto. Prezantohen informacionet e gjetura. (Mësuesi/ja<br />
duhet të sjellë informacione në mënyrë që të jetë i përgatitur për çdo të papritur,<br />
pasi nxënësit mund të mos kenë realizuar detyrën e ngarkuar.)<br />
Nxënësit nxiten të lexojnë kuriozitetet e sjella në klasë mbi kafshët. Ekspozojnë<br />
fotot e gjetura mbi kafshët.<br />
Realizimi i kuptimit. Rikujtohen elementet e një posteri. Mesazhi, pamja,<br />
fotografi a, ngjyrat, teksti, logoja (shenja dalluese), slogani.<br />
Nxiten nxënësit të diskutojnë mbi foton e dhënë.<br />
-Mesazhi. Kafshët janë miqtë tanë.<br />
-Teksti: Planeti ynë i mrekullueshëm ka vend për të gjithë. Le t’i mbrojmë dhe të<br />
kujdesemi për kafshët. Bashkë me to jeta në planet do të jetë më e kuptimtë.<br />
-Logoja<br />
-Slogani. Jo zhdukjes së kafshëve.<br />
Ky është një plotësim modeli i dhënë në tekst. Nxënësit të ndarë në grupe do të
Libër mësuesi<br />
krijojnë një poster të ngjashëm.<br />
Në tabakun e letrës ata do të ngjitin fotot e gjetura dhe më pas do të plotësojnë<br />
mesazhin, tekstin, logon dhe sloganin. Mësuesi/ja vëzhgon punën e tyre dhe jep<br />
udhëzimet e nevojshme.<br />
Reflektimi: Posterat e përgatitur ekspozohen në muret e klasës dhe përfaqësuesit<br />
e çdo grupi lexojnë dhe i interpretojnë ato. Nxënësit vlerësojnë posterin me gjetjen<br />
më interesante.<br />
Detyrë shtëpie: Punimi i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 47.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Mënyrat e foljes<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë mënyrat e foljeve të dhëna duke u bazuar në veprimin që<br />
tregon dhe formën që merr folja.<br />
• Të dallojë nuancat kuptimore të çdo mënyre në foljet e dhëna.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, fl etore pune<br />
Fjalë kyç: folje, mënyrë, formë, veprim.<br />
Metodologjia: kujto-diskuto, veprimtari e drejtuar, punë e pavarur, zbatim i<br />
njohurive.<br />
Shënim. Kjo është një temë mësimore në të cilën nxënësi njihet dhe me<br />
kategorinë e mënyrës së foljes. Është një njohuri që jepet në një orë. Nxënësi<br />
thjesht prezantohet me një kategori të re. Ai do të mësojë më shumë për mënyrën<br />
në klasat e tjera.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: kujto-diskuto. Rikujtohen njohuritë për foljen: veta, numri, koha,<br />
zgjedhimi.<br />
Nxënësit udhëzohen të shikojnë fjalitë në tekst.<br />
Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të përqendrohen në foljet e fjalive të dhëna. Është<br />
e njëjta folje e cila ndryshon formë: lexoj, lexuake, të lexosh, do të lexoja,<br />
lexofshim, lexo.<br />
Realizimi i kuptimit: veprimtari e drejtuar.<br />
Mësuesi/ja vazhdon sqarimin e nxënësve.<br />
Veprimi i foljes shprehet në mënyra të ndryshme: mund të jetë i sigurt, i<br />
pasigurt, i dëshirueshëm apo në formën e urdhrit. Mënyrat e ndryshme me të cilin<br />
shprehet veprimi quhen mënyra. Folja ka gjashtë mënyra. Lexohen nga mësuesi/<br />
ja.<br />
Nxënësit lexojnë tabelën në tekst dhe mësuesi/ja kërkon prej tyre të japin shembuj<br />
163
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
për çdo mënyrë.<br />
Punim i rubrikës Ushtrohu.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit lidhin me shigjetë.<br />
Ju folët shumë gjatë me mësuesen veprim i sigurt.<br />
Kalofshi mirë.<br />
veprim i dëshirueshëm<br />
Ne sot e paskemi pushim!<br />
veprimi i sigurt shoqërohet me<br />
ndjenjë habie<br />
.<br />
Do të vija dhe unë me ju, por… veprimi varet nga një tjetër.<br />
Mund të shkojmë pasdite te ditëlindja... veprim i pasigurt<br />
Dilni të gjithë nga klasa.<br />
veprim në formën e urdhrit.<br />
Nxënësit diskutojnë me njëri-tjetrin<br />
alternativat e zgjedhura.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit nënvizojnë foljet dhe gjejnë mënyrën e tyre.<br />
Nxënësit ndihmohen nga fjalët e dhëna përbri fjalive.<br />
Mund të bjerë shi pasdite.<br />
Lidhore<br />
Paska rënë borë përjashta!<br />
Habitore<br />
Mos shty!<br />
Urdhërore<br />
Do të dilja më mirë në testim, sikur... Kushtore<br />
Shkova të dielën në teatër.<br />
Dëftore.<br />
Mos pafshi kurrë të këqija!<br />
Dëshirore.<br />
Mësuesi/ja mund të kërkojë nga nxënësit t’i krahasojnë mënyrat dhe të<br />
gjejnë se cilat mënyra kanë të përbashkëta: (sigurinë - mënyra dëftore e habitore, e<br />
pasigurinë – mënyra lidhore e kushtore.)<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit do të nënvizojnë foljet. Shkruajnë se çfarë shpreh veprimi<br />
i tyre.<br />
Në ushtrimin 4 Nxënësit dallojnë mënyrat e foljeve në fjalitë e dhëna dhe i shkruajnë<br />
në kuti.<br />
Reflektimi: Punë krijuese.<br />
- Krijoni një tekst me 5-6 fjali duke i përdorur foljet në mënyra të ndryshme.<br />
Nesër mund të dal shëtitje me biçikletë.<br />
Nëse do të jetë kohë e mirë, patjetër që do të dal.<br />
Dil dhe ti me shokët, – thotë mami.<br />
Të premten dola me Mirën para pallatit.<br />
Paska dalë dhe Mimoza llastica me makinën e saj!<br />
Dalshi sa më mirë në garën e së dielës.<br />
Detyrë shtëpie. Punimi i ushtrimeve të Fletores së punës, fq 48.<br />
164<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Mogli<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tekstin me intonacion dhe qartë.<br />
• Të dallojë personazhet e tregimit.
Libër mësuesi<br />
• Të lexojë tregimin në role.<br />
• Të krahasojë dy tekstet e dhëna duke u bazuar në gjuhën dhe<br />
personazhet.<br />
• Të dallojë ngjashmëritë midis jetës së njerëzve dhe kafshëve duke u bazuar<br />
në tregimin e lexuar.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, libri për fëmijë “Libri i xhunglës”, kuriozitete nga jeta e<br />
ujqërve,<br />
Fjalë kyç: ujqër, njeri, ariu, pantera.<br />
Metodologjia: diskuto-argumento, diagrami i Venit, ditar dypjesësh.<br />
Zhvillimi I mësimit<br />
Evokimi: Diskutim.<br />
Mësuesi/ja shtron për diskutim pyetjen:<br />
-A mundet një njeri të jetojë me kafshë të egra, si: ujk, ari, luan, tigër? Jepni<br />
argumentet tuaja.<br />
Nxënësit shkruajnë në një fl etë arsyet pse janë pro apo kundër.<br />
Realizimi i kuptimit: lexim me kodim teksti.<br />
Paraqitet titulli i tregimit nga mësuesi/ja.<br />
- A ju kujton diçka personazhi i Moglit?<br />
- A e ka lexuar ndonjëri nga ju librin “Libri i Xhunglës” të autorit anglez Rudyard.<br />
Kipling. Ai është fi tues i çmimit Nobel për letërsinë.<br />
Mësuesi/ja i orienton nxënësit se në këtë pjesë do të njihen me disa personazhe,<br />
prandaj është mirë që gjatë leximit të nënvizojmë personazhet.<br />
Lexohet tregimi nga nxënës që lexojnë bukur dhe saktë.<br />
Punohet rubrika Të kuptojmë përmbajtjen.<br />
Punohet rubrika Nxirr mesazhin.<br />
Në ushtrimin 5 me anë të Diagramit të Venit nxënësit nxjerrin dallimet dhe<br />
ngjashmëritë midis jetës së njerëzve dhe kafshëve.<br />
Kllaster<br />
Ujqërit<br />
Njerëzit<br />
Familja ka një kryefamiljar.<br />
I diskutojnë së bashku.<br />
Problemet kanë një drejtues.<br />
janë të<br />
organizuar në<br />
bashkësi<br />
Akala, udhëheqësi i<br />
tufës së ujqërve,<br />
Baba ujku është kreu i<br />
familjes së tij.<br />
Tufa e ujqve mblidhet<br />
çdo muaj<br />
këtë mbledhje<br />
diskutojnë për Moglin.<br />
Punohet ushtrimi 7. Lexohet tregimi në role. Nxënësit analizojnë personazhet e<br />
tregimit dhe i emërtojnë.<br />
165
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Baba Ujku<br />
Mama Ujkonja<br />
Akela Udhëheqësi i Tufës së ujqërve<br />
Katër këlyshët<br />
Sher Kani ujk<br />
Personazhet<br />
ujqërit kafshët e tjera<br />
Baluja Ariu i murrmë gjumash<br />
Bagera pantera e zezë si nata.<br />
njeriu<br />
Mogli<br />
Lexohet nga mësuesi/ja fragmenti i shkëputur nga një libër me kuriozitete<br />
shkencore.<br />
Në këtë fragment nxënësit njihen me dy personazhe Amalën dhe Kamalën, të cilat<br />
që bebe kanë jetuar me ujqërit dhe kanë mësuar sjelljet dhe zakonet e ujqërve.<br />
Diagrami i Venit<br />
Teksti i parë<br />
Tekst artistik<br />
Rrëfi m imagjinar<br />
Mogli, personazh i trilluar nga shkrimtari<br />
Gjuha është emocionale<br />
Teksti i dytë<br />
Tekst shkencor<br />
Rrëfim real<br />
Amala dhe Kamala persona realë<br />
Gjuha e drejtpërdrejtë<br />
Të dyja tekstet kanë të përbashkët temën: jetesa e njeriut me ujqërit.<br />
Nxënësit komentojnë fjalët e Akelës:<br />
Reflektimi: Fragmenti Komenti<br />
Fragmenti<br />
Komenti<br />
“Njerëzit janë të zgjuar. Ndoshta ky këlysh njeriu do të na ndihmojë kur të rritet.<br />
Merreni me vete dhe mësojeni mirë”.<br />
Nxënësit lexojnë komentet e tyre.<br />
Mësuesi/ja i rikthehet dhe njëherë ushtrimit të zhvilluar në fi llim të mësimit.<br />
- A ndryshuat opinion mbi jetën e njeriut me kafshët apo vazhdoni të mbani<br />
qëndrim të parë. Nxënësit japin mendimit e tyre. Një nga përfundimet e tyre<br />
mund të jetë:<br />
Duke jetuar me kafshët njeriu mëson zakonet dhe jetesën e tyre. Kjo ia vështirëson<br />
atij të përshtatet më pas me jetën e njerëzve.<br />
Gjithsesi librat artistikë i përshkruajnë bukur marrëdhëniet e njerëzve me kafshët,<br />
ndoshta për të na treguar se kafshët, ashtu si dhe njerëzit e kanë të fortë instinktin<br />
e familjes e të nënës. Ato nuk i vrasin bebet e njerëzve në rast se humbasin, por i<br />
marrin në shtrofullat e tyre dhe i ushqejnë me gji ashtu si dhe njerëzit.<br />
166
Libër mësuesi<br />
Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Kohët e foljes në mënyrën dëftore<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë foljet e dhëna në tekst.<br />
• Të dallojë kohët kryesore të mënyrës dëftore të foljeve të dhëna.<br />
• Të klasifi kojë foljet e mënyrës dëftore sipas kohës.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, fl etore pune, tabak letre me kohët kryesore të foljes<br />
në mënyrën dëftore, tabak letre me të gjitha kohët e foljes në dëftore.<br />
Fjalë kyç: mënyra dëftore, koha e tashme, e shkuar e ardhme, e pakryer, e<br />
kryer e thjeshtë, e kryer e tejshkuar, më se e kryer.<br />
Metodologjia: kllaster, vëzhgo-dallo, diskuto.<br />
Evokimi:<br />
Kllaster<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
e pakryer<br />
e kryer e thjeshtë<br />
shkoja<br />
shkova<br />
e shkuar<br />
e kryer<br />
kam shkuar<br />
KOHËT E FOLJES<br />
e ardhme<br />
do të shkoj<br />
e tashme<br />
shkoj<br />
e ardhme<br />
më se e kryera<br />
kisha shkuar<br />
e kryera e tejshkuar<br />
pata shkuar<br />
e ardhme e përparme<br />
do të kem shkuar<br />
Koha:<br />
Folja<br />
e tashme Sot Jona po shkon për pushime.<br />
e shkuar Dje Jona shkoi për pushime.<br />
e ardhme Nesër Jona do të shkojë për pushime.<br />
Nxënësit lexojnë në tekst sqarimet që janë dhënë për veprimin e foljes në kohët e<br />
dhëna. Gjithashtu nxënësit rikujtojnë dhe kohën e pakryer dhe të kryerën e thjeshtë.<br />
Mësuesi/ja i nxit të krijojnë fjali me folje në kohë të ndryshme të dëftores.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Mësuesi/ja vendos në dërrasën e zezë tabelën me kohët e foljes në mënyrën dëftore,<br />
167
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
të cilën e lë të ekspozuar në një kënd të klasës.<br />
Tabela lexohet dhe sqarohet nga mësuesi/ja.<br />
Punohet rubrika Ushtrohu.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit dallojnë kohët duke lidhur foljet me kohën përkatëse.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit nënvizojnë foljen dhe thonë kohën e tyre.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit përzgjedhin foljen e duhur nga foljet e dhëna në kllapa.<br />
Reflektimi.<br />
Ushtrimi 4 është i një shkalle vështirësie më të lartë, po që ka kërkesa për nxënësit<br />
e të gjitha niveleve. Nxënësit duhet të klasifi kojnë foljet e nënvizuara sipas kohës,<br />
mënyrës, vetës dhe numrit në tabelën e dhënë.<br />
Shënim: Në fazën e refl ektimit nxënësit mund të punojnë dhe ushtrime në Fletoren e<br />
punës.<br />
Detyrë shtëpie. Punohen ushtrimet e Fletores së punës, fq 50,51.<br />
Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Kohët e thjeshta dhe kohët e përbëra.<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë foljet në tekstet e dhëna.<br />
• Të grupojë kohët e foljeve në të thjeshta dhe të përbëra.<br />
• Të dallojë kohët e përbëra të foljes duke u bazuar në foljet ndihmëse kam<br />
dhe jam.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, Fletore pune.<br />
Fjalë kyç: kohë, folje ndihmëse, kam, jam, kohë e përbërë, kohë e thjeshtë.<br />
Metodologjia: vëzhgo-hulumto, lëviz, ndalo, krijo dyshe.<br />
Evokimi: vëzhgim dhe hulumtim.<br />
Nxënësit udhëzohen të punojnë në libër.<br />
Në fjalitë e mëposhtme dalloni foljet lexoj dhe foljen dhuroj.<br />
Nxënësit lexojnë fjalitë dhe dallojnë foljet lexoj të shkruar me ngjyrë të kuqe, që janë<br />
në kohët e thjeshta dhe foljet dhuroj të shkruar me ngjyrë vjollcë, që janë në kohë<br />
të përbëra.<br />
Mësuesi/ja i nxit nxënësit:<br />
- Ku dallohen këto folje?<br />
E para, shprehin kuptime të ndryshme.<br />
E dyta, dalin me forma të ndryshme: folja lexoj del e vetme, kurse folja dhuroj del<br />
e shoqëruar me foljen ndihmëse kam dhe pjesën dhuruar që nuk ndryshon.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Lexohet nga mësuesi/ja shpjegimi i dhënë në tekst.<br />
Lexohen me zë të lartë nga nxënësit dy tabelat e dhëna.<br />
168
Libër mësuesi<br />
Mësuesi/ja i sqaron nxënësit se në kohën e përbërë folja është e përbërë nga folja<br />
kam dhe jam e cila ndryshon formë sipas kohës dhe nga pjesorja e foljes.<br />
Mësuesi/ja paraqet një listë me folje, të cilat nxënësit i thonë në kohë të përbëra dhe<br />
mësuesi/ja shkruan përbri pjesoren. Mirë është të plotësohet një tabelë:<br />
folja folja në kohë të përbërë pjesorja<br />
laj kam larë larë<br />
luaj kisha luajtur luajtur<br />
punoj pata punuar punuar<br />
dëgjoj do të kem dëgjuar dëgjuar<br />
rri kam ndenjur ndenjur<br />
mbjell kam mbjellë mbjellë<br />
Ushtrimi bëhet në mënyrë intuitive.<br />
Punohen ushtrimet e rubrikës Ushtrohu. Lëviz. Ndalo. Krijo dyshe.<br />
Ushtrimi 1 nxënësit nënvizojnë me të kuqe foljet në kohët e thjeshta dhe me të<br />
kaltër foljet në kohët e përbëra.<br />
Në kuti shkruajnë Th për kohët e thjeshta dhe P për kohët e përbëra.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit plotësojnë tekstin me folje në kohët e thjeshta dhe të<br />
përbëra.<br />
Reflektimi.<br />
Nxënësit punojnë ushtrimin 3. Duhet të shkruajnë 4 fjali më foljet vrapoj, harroj,<br />
këndoj, shaj në kohët e përbëra. Vazhdon puna në dyshe. Nxënësit punojnë në<br />
mënyrë të tillë: Njëri nxënës vendos dy foljet e para në kohë të përbëra. Shoku<br />
krijon fjali. Më pas ndërrojnë rolet.<br />
Lexohen dhe vlerësohen punimet e tyre.<br />
Detyrë shtëpie. Punimi i ushtrimeve të Fletores së punës.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Përmes mimozave<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin me intonacion.<br />
• Të lexojë fjalorin e fjalëve të reja.<br />
• Të tregojë brendinë e tregimit duke u bazuar në pyetjet.<br />
• Të shprehë ndjesitë që i krijohen duke imagjinuar veten në vendin e<br />
ngjarjes.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke u bazuar në veprimet e gjirafës dhe<br />
leopardit.<br />
169
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Mjete: teksti i nxënësit, atlas i kafshëve, kuriozitete mbi Afrikë.<br />
Fjalë kyç: gjueti, gjirafë, leopard, akacie, fushim, fi ldish, lagunë.<br />
Metodologjia:parashikim me terma paraprakë, lexim i drejtuar, ruaje fjalën e<br />
fundit për mua.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Parashikim me terma paraprakë.<br />
Me fjalët leopard, gjirafë, dyluftim, gjueti, Afrikë bëni një krijim të shkurtër për 5-6<br />
minuta. Nxënësit shkruajnë dhe më pas lexohen disa prej krijimeve të tyre.<br />
170<br />
Realizimi i kuptimit. Mësuesi/ja lexon pjesën sqaruese të tregimit duke u treguar<br />
nxënësve se pjesa është marrë nga libri me të njëjtin titull i autorit Majn Rid.<br />
Lexim i drejtuar.<br />
Ndalesa e parë. Të gjenin gjirafa ... deri te... thirri Hendriku.<br />
- Cili ishte qëllimi i gjuetarëve?<br />
- Si po e përgatitnin planin e tyre?<br />
- Ku zhvillohen ngjarjet?<br />
- Si përshkruhet pylli?<br />
- A do të gjuajnë gjirafa gjuetarët? Pse?<br />
Ndalesa e dytë. Pas disa çastesh ... deri te... dhjetë herë më të vogël se<br />
ajo vetë.<br />
- Cila ishte pamja që u shfaqet para syve gjahtarëve?<br />
- Pse leopardi mund ta ketë sulmuar gjirafën?<br />
- Cilat ishin kafshët me të cilat ushqehej leopardi zakonisht?<br />
- Si mendoni ju leopardi do ta vrasë gjirafën? Ku e mbështetni pohimin ose<br />
mohimin tuaj?<br />
Ndalesa e tretë. Dy qentë deri ... në fund.<br />
- Çfarë donin të bënin qentë e gjuetarëve?<br />
- Si veproi gjirafa?<br />
- A të pëlqen fundi i tregimit?<br />
- Si mendon se mund të kishte ndodhur ndryshe?<br />
Punohen fjalët e fjalorit. Mësuesi/ja i pyet nxënësit nëse i afrohej ngjarja e krijuar prej<br />
tyre ngjarjes së dhënë në tekst. Cili nga nxënësit i është përafruar më shumë.<br />
Lexim i tregimit nga 3-4 fëmijë të tjerë.<br />
- Imagjinoje veten pas drurëve në vendin e gjahtarëve dhe ritregoje me fjalët<br />
e tua. - Si u zhvillua ky dyluftim?<br />
Nxënësit nxiten të ritregojnë me fjalët e tyre.<br />
Reflektimi: Ruaje fjalën e fundit për mua.<br />
Zgjidhni fragmentin më të bukur.<br />
Nxënësi i parë lexon fragmentin. Nxënësit e tjerë që kanë zgjedhur të njëjtin fragment<br />
japin komentet e tyre mbi përzgjedhjen. Në fund komentin e bën nxënësi i parë.<br />
Detyrë shtëpie. lexim, ritregim.
Libër mësuesi<br />
Ora e dytë<br />
Tema: Përmes mimozave<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
• Të hartojë pikat e planit duke u bazuar në paragrafët.<br />
• Të ritregojë përmbajtjen duke u bazuar në pikat e planit.<br />
• Të përshkruajë gjirafën, leopardin, pyllin, dyluftimin duke përdorur epitet<br />
gjatë përshkrimit.<br />
• Të tregojë kuriozitete nga jeta e kafshëve në Afrikë bazuar në njohuritë që<br />
ka lexuar ose parë në TV.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi:<br />
Përshkruaj pamjen fi zike të:<br />
gjirafës<br />
E gjatë veçanërisht qafa shumë e gjatë.<br />
Trupi i mbuluar me pulla kafe me të verdhë në bezhë.<br />
leopardit<br />
I ngjashëm me tigrin<br />
Trupi ngjyrë kafe me<br />
vija të zeza<br />
Nxënësit që duan mund t’i vizatojnë dhe nuk i përshkruajnë me fjalë.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Nxënësit orientohen të hartojnë pikat e planit të tregimit.<br />
- Gjuetia e gjirafave.<br />
- Gjurmët e gjirafave në lagunë.<br />
- Pamja e çuditshme: leopardi në kurrizin e gjirafës.<br />
- Arsyetimi i gjuetarëve.<br />
- Ndjekja e gjirafës nga dy qentë.<br />
- Fundi i gjirafës dhe leopardit.<br />
Ritregohet tregimi mbi bazën e pikave të planit nga 2-3 nxënës.<br />
Punohet rubrika Analizo gjuhën.<br />
Nxënësit, duke përdorur sa më shumë epitete, përshkruajnë cilësitë e gjirafës,<br />
leopardit, pamjen e dyluftimit dhe pyllit.<br />
Reflektimi: rrjeti i diskutimit.<br />
Mësuesi/ja ndan klasën në dy grupe dhe shtron para nxënësve pyetjet:<br />
Jo<br />
Grupi I<br />
A të vjen keq për gjirafën që bie viktimë e leopardit?<br />
Po<br />
Përfundimi:<br />
Leopardi rrezikoi jetën për të ushqyer këlyshët e tij. Si e vlerëson këtë cilësi të tij?<br />
171
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Në fakt këto dy pyetje kanë lidhje me njëra-tjetrën, prandaj mësuesi/ja mund të<br />
shtrojë këtë pyetje.<br />
Grupi II<br />
Jo<br />
Po<br />
Të vjen keq për gjirafën që bie viktimë e leopardit<br />
po për leopardin që rrezikon jetën për të ushqyer fëmijët e tij?<br />
Përfundimi: Për të dyja kafshët më vjen keq. Ndoshta leopardi duhej të kishte<br />
sulmuar një antilopë ushqimin e tij të zakonshëm, por ndoshta nuk ishte mundësi.<br />
Gjithsesi në xhungël mbizotëron ligji i xhunglës. Kafshët mishngrënëse ushqehen<br />
me kafshët barngrënëse. Ky është fati i tyre.<br />
Në minutat e mbetura nxënësit mund të lexojnë kuriozitete nga bota e kafshëve<br />
dhe për Afrikën.<br />
Rubrika: Flasim<br />
Tema: Ritmet e pyllit të madh<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të përzgjedhë alternativat e sakta gjatë vëzhgimit të tablosë.<br />
• Të krahasojë leopardin e tablosë me atë të tregimit Përmes mimozave.<br />
• Të luajë lojën e ritmit.<br />
Mjete: teksti i nxënësit<br />
Fjalë kyç: ritëm, pyll, lojë, tinguj, zhurma.<br />
Metodologjia: vëzhgo-përzgjidh-argumento, imagjino-përshkruaj, lojë<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Nxënësit janë porositur të sjellin maska kafshësh.<br />
Hapi i parë. Vëzhgim i tablosë. Përzgjedhja e alternativave të sakta.<br />
- Tabloja na jep një skenë të jetës në xhungël. Leopardi ndjek drenushat që<br />
po largohen në drejtime të ndryshme. Nxënësit nxiten të tregojnë. Leopardi<br />
është një kafshë mishngrënëse më e shpejta në botë. Një nga strategjitë që<br />
përdor është ndarja e drenushës nga kopeja dhe kapja e saj.<br />
Hapi i dytë. Nxënësit dallojnë të përbashkëtat ndërmjet leopardit të tablosë<br />
dhe atij të tregimit.<br />
Hapi i tretë. Në ushtrimin 2 nxënësit vëzhgojnë pjesët e lojës formuese.<br />
Nxënësit vendosin shenjën në kutizën pranë pjesës që nuk i takon tablosë.<br />
172<br />
Hapi katërt. Në ushtrimin 3 nxënësit mbyllin sytë dhe imagjinojnë kafshët që<br />
vrapojnë, që hungërijnë, klithin etj.
Libër mësuesi<br />
Hapi i pestë. Loja e ritmit.<br />
Lexohet udhëzimi për zhvillimin e lojës. Lexohet nga grupet poezia dhe nxënësit do të<br />
këndojnë duke e shoqëruar me ritëm.<br />
Nxënësit përzgjedhin grupin më të mirë.<br />
Nëse mbetet kohë nxënësit mund të vizatojnë kafshën e xhunglës që iu pëlqen më shumë.<br />
Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Përdorimi i zanores i dhe y, i dhe y. (Drejtshkrim)<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
- Të shqiptojë qartë fjalët e tipit lepur, qilim, kukull, ylber etj.<br />
- Të shkruajë saktë fjalët e tipit lepur, qilim, kukull, ylber etj.<br />
- Të dallojë fjalët e shkruara gabim në fjalitë e dhëna.<br />
Mjete: teksti i nxënësit., fl etore pune<br />
Fjalë kyç: drejtshkrim, zanoret u, y, i .<br />
Metodologjia: diskuto,<br />
Zhvillimi i mësimit.<br />
Evokimi: Mësuesja nis një bisedë me nxënësit.<br />
- Gjatë bisedave me njëri-tjetrin ne shpesh vëmë re se shumë fjalë<br />
shqiptohen gabim. Ndonjëherë na vjen për të qeshur kur i dëgjojmë. E<br />
rëndësishme është që ne t’i eliminojmë gabimet dhe t’i shqiptojmë qartë<br />
dhe pa gabime.<br />
- A mundet që ndonjëri prej jush të tregojë ndonjë fjalë që gjyshi/gjyshja ose<br />
ai vetë shqipton fjalë ndryshe nga mënyra se si i lexon në tekstet shkollore.<br />
Nxiten nxënësit të tregojnë raste që ata I kanë kapur vetë ose I kanë vënë<br />
re shokët.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Mësuesja i fton nxënësit të shkruajnë fjalët poshtë fi gurave.<br />
Më pas nxënësit i lexojnë . Në rast se mdonjë nxënës i ka shkruar gabim, mësuesja<br />
i veçon rastet e gabuara në dërrasë.<br />
Lexohet rregulli i shkruar në libër.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit vendosin kryq te fjalët e shkruara gabim.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit do të dallojnë shtatë fjalët e shkruara gabim dhe do t’i<br />
shkruajnë si duhet ato.<br />
Lexohet rregulli i dhënë në tekst.<br />
Në ushtrimin 4 nxënësit shkruajnë fjalët nën fi gura: ylber, rrip, qilim.<br />
Reflektim. Punohet ushtrimi 1 i Fletores së punës.<br />
Nivelit të lartë të nxënësve u jepet të gjejnë fjalë ku zanorja u dhe y nuk përdoren si<br />
duhet dhe të shkruajnë si duhet fjalët me këto zanore.<br />
Detyrë shtëpie. Ushtrimi 2 i Fletores së punës.<br />
173
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Përroi i argjendtë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
- Të parashikojë përmbajtjen e tregimit duke u nisur nga titulli i tij.<br />
- Të lexojë tregimin duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
- Të zbulojë kohën kur zhvillohet ngjarja dheta ilustrojë me pjesë nga teksti.<br />
- Të përshkruajë emocionet që i shkakton një natyrë kaq magjike.<br />
- Të dallojë fjalët kyç me të cilat autori përshkruan natyrën dhe ndjesitë e<br />
djalit.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, fl etë të bardha, lapsa me ngjyra.<br />
Fjalë kyç: përroi i argjendtë, Xhodi, burim, liqen, shteg, manjolë, frashër, lug, i<br />
tejpashëm, sumbulla, marramenthi<br />
Metodologjia: parashikim me anë të titullit, të nxënët bashkëpunues, imagjinopërshkruaj,<br />
rrjet diskutimi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: parashikim me anë të titullit.<br />
-Ç ’mund të jetë një përrua i argjendtë. Shkruani në një fl etë mendimin tuaj.<br />
Dy-tre nxënës lexojnë krijimin e tyre.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Lexim i tregimit nga nxënësit sipas paragrafëve. Gjatë leximit nxënësit janë udhëzuar<br />
të nënvizojnë fjalë të reja.<br />
Punim i fjalëve të fjalorit. Nxënësit në bashkëpunim me mësuesen mësojnë kuptimin<br />
e fjalëve.<br />
Mësuesi/ja i drejton nxënësit të krahasojnë parashikimin me atë që lexuan.<br />
Të nxënit bashkëpunues.<br />
Grupi I: - Në cilën kohë të ditës zhvillohet ngjarja?<br />
Ilustroje me pjesë nga teksti zgjedhjen tënde.<br />
Grupi II: - Cilin vend autori e quan fshehtësirë të magjishme? Pse?<br />
Grupi III: - Pse Xhodi e quan burimin vendin e tij dhe të kafshëve të pyllit?<br />
Grupi IV: Ritrego rrugën që bën lumi nga burimi në oqean, duke përdorur<br />
fjalë nga tregimi.<br />
Grupi V: Gjej fjalë dhe shprehje kyç me anë të të cilave autori përshkruan:<br />
Ngjyrat e pyllit<br />
Zhurmat<br />
Aromat<br />
Ndjesitë e djalit<br />
174
Libër mësuesi<br />
Grupi VI: Shkruaji me fjalë të tjera shprehjet e fi gurshme: Hapet qielli<br />
Dita qe zhdukur<br />
Dielli u fsheh<br />
I gufoi zemra.<br />
Të gjithë nxënësit punojnë ushtrimin 6: Mbyll sytë dhe përpiqu të përfytyrosh veten<br />
në vend të Xhodit. Përshkruaj me fjalët e tua atë që arrin të ndjesh në një natyrë kaq<br />
magjike.<br />
Dëgjohen disa nga përshkrimet e nxënësve dhe bëhet vlerësimi i krijimit më të mirë.<br />
Reflektimi: Rrjet diskutimi.<br />
Jo<br />
Po<br />
A jeni dakord se natyra e bën më të mirë, më të hapur , më me shpirt njeriun?<br />
Përfundimi.<br />
Detyrë shtëpie: Punohet ushtrimi a i detyrës së shtëpisë, ku nxënësit duhet të<br />
plotësojnë fjalët me prapashtesa përkëdhelëse –zë dhe ushtrimi b, të gjejnë fjalë<br />
tingullimituese, si pllaqurit, llapashit, që janë krijuar duke imituar zërat a zhurmat e<br />
qenieve, të sendeve, të dukurive të natyrës etj.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Lidhëza<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë lidhëzat në fjalitë e dhëna.<br />
• Të klasifi kojë lidhëzat sipas llojit: bashkërenditëse dhe nënrenditëse nga<br />
funksioni lidhëz në fjali.<br />
• Të dallojë lidhëzën që nga përemri lidhor që në fjalitë e dhëna.<br />
• Të krijojë një tekst ku të përdorë lidhëza bashkërenditëse dhe<br />
nënrenditëse<br />
Mjete: teksti, fletore pune, tabela në tabakë letre me dy llojet e lidhëzave<br />
Fjalë kyç: lidhëz, bashkërenditëse, nënrenditëse.<br />
Metodologjia: zbatim i njohurive, veprimtari e drejtuar, punë në dyshe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen:<br />
- Cili është funksioni i lidhëzave në fjali?<br />
Për të lidhur dy fjalë ose dy ose më shumë pjesë të një fjalie.<br />
Nxënësit lexojnë tekstin dhe vënë re se çfarë lidhin lidhëzat me ngjyrë të kuqe dhe<br />
lidhëzat me ngjyrë blu.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Mësuesi/ja ka përgatitur në dy tabela lidhëzat sipas llojeve, të cilat ekspozohen në<br />
një kënd të klasës në fund të orës së mësimit.<br />
Nën drejtimin e mësuesit/es nxënësit punojnë ushtrimin mbi lidhëzat bashkërenditëse,<br />
pasi janë njohur me funksionin e tyre.<br />
Lexohen lidhëzat nënrenditëse dhe funksioni i tyre.<br />
Nxënësit punojnë në dyshe ushtrimet e dhëna në tekst.<br />
175
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit do të vendosin lidhëzat nënrenditëse që duhen.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit bashkojnë fjalitë duke përdorur lidhëzën që duhet.<br />
Kur fëmijët mbaruan pushimet, u kthyen në shtëpi.<br />
Fëmijët mbaruan pushimet dhe u kthyen në shtëpi<br />
Pasi i përcolli fëmijët, gjyshi hyri në shtëpi.<br />
Ardi ndihej keq, sepse ishte i zbehtë dhe kishte temperaturë.<br />
Mjeku vizitoi Ardin dhe shkroi recetën për barnat.<br />
Nxënësit lexojnë variantet e tyre dhe përzgjedhin variantet më të sakta me ndihmën<br />
e mësuesit/es.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit duhet të ndërtojnë fjali duke përdorur lidhëzat.<br />
Nuk kam shumë uri, kur jam në shkollë.<br />
Dejvi është i mërzitur, por do t’i kthehet buzëqeshja shumë shpejt.<br />
Mira nuk e dinte, prandaj nuk ka ardhur.<br />
Era vraponte, sepse ishte bërë vonë për në shkollë.<br />
Ti shiko majtas, ndërsa unë po shoh djathtas.<br />
Ose eja tani, ose mos hajde fare.<br />
Do të luaj futboll dhe do të shkoj në pishina.<br />
Edhe Mira, edhe Egla po thoshin të njëjtat fjalë.<br />
Në ushtrimin 4 nxënësit dallojnë dhe nënvizojnë që si përemër lidhor dhe që si<br />
lidhëz.<br />
Reflektim: Punohen ushtrimet e Fletores së punës, fq 53.<br />
Detyrë shtëpie. Ushtrimi 5. Përshkruaj fi gurën me 4-5 fjali ku të përdorësh<br />
lidhëza bashkërenditëse dhe nënrenditëse.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Klasat e fjalëve<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë fjalët e ndryshueshme nga ato të pandryshueshme.<br />
• Të klasifi kojë fjalët në klasa duke u bazuar në kuptimin dhe veçoritë<br />
gramatikore.<br />
• Të klasifi kojë klasat e fjalëve në të ndryshueshme dhe të pandryshueshme<br />
gjatë përdorimit të tyre në fjali.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, tabelë ku të jenë shënuar klasat e fjalëve të ndryshueshme<br />
dhe të pandryshueshme.<br />
Fjalë kyç: klasat e fjalëve, i ndryshueshëm, i pandryshueshëm.<br />
Metodologjia: mendo-diskuto, vëzhgo-dallo-grupo, konkurs.<br />
176<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo dhe diskuto.<br />
Si grupohen njerëzit sipas seksit? Meshkuj dhe femra.<br />
Si grupohen sipas moshës? Fëmijë, të rinj, të moshuar.
Libër mësuesi<br />
Edhe fjalët grupohen sipas kuptimit dhe veçorive gramatikore.<br />
- Çfarë kemi mësuar deri tani për fjalët. Si i klasifi kojmë ato?<br />
emra<br />
parafjalë pasthirrma pjesëza<br />
Fjalët<br />
mbiemra përemra folje<br />
nyja<br />
lidhëza<br />
ndajfolje<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Mësuesi/ja i drejton nxënësit të lexojnë fjalitë e shkruara me ngjyra të ndryshme dhe<br />
të tregojnë se çfarë janë fjalët brenda kutive: emër, folje, parafjalë, emër, përemër,<br />
parafjalë, emër, mbiemër, lidhës, përemër, folje, ndajfolje.<br />
Pasi nxënësit i cilësojnë emrat, foljet etj., mësuesi/ja i orienton të dallojnë se cilat<br />
fjalë ndryshojnë dhe cilat mbeten të pandryshueshme.<br />
Lexohen dy tabelat nga nxënësit.<br />
Ushtrimet e rubrikës ushtrohu nxënësit i punojnë në grupe. Klasa ndahet në pesë<br />
grupe dhe nxënësit punojnë ushtrimin 1 dhe 2.<br />
Reflektimi.<br />
Konkurs. Çdo grup ka shkruar një fjalë nga teksti i ushtrimit 2. Fjala i jepet mësueses<br />
në një copë letër. Ka 7 mundësi ose 10 për të gjetur fjalën e saktë. Fiton grupi që e<br />
gjen me pak alternativa fjalën e saktë.<br />
Detyrë shtëpie. Punohen ushtrimet e Fletores së punës f.....<br />
Rubrika: Lexim<br />
Tema: Në kamping natën (ora e parë)<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
• Të dallojë personazhet e tregimit.<br />
• Të lexojë fjalorin e fjalëve të reja.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e tregimit duke u bazuar në veprimet e personazhit<br />
kryesor: dëshira për të udhëtuar dhe eksploruar vende të panjohura.<br />
• Të komentojë fragmentet e dhëna.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: kamping, eksploroj, ndjell.<br />
Metodologjia: pyetja sjell pyetjen, parashikim me anë të titullit, ditar<br />
dypjesësh.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: pyetja sjell pyetjen.<br />
Mësuesi/ja nis mësimin me pyetjet:<br />
- A e dini se ç’do të thotë fjala kamping?<br />
177
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
- A keni kaluar pushimet në ndonjë kamping?<br />
- A do të kishit dëshirë të pushonit me shokët ose të afërmit në një<br />
kamping?<br />
Nxënësit shprehin mendimet dhe idetë e tyre mbi ndonjë përvojë të jetuar.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Prezantimi i tregimit nga mësuesi/ja. Në kamping natën.<br />
- A ju ndihmon titulli për të parashikuar se përse bëhet fjalë në tregim.<br />
Nxënësit japin idetë e tyre.<br />
Lexohet tregimi nga nxënësit.<br />
Identifi kohen personazhet.<br />
Punohet rubrika: Kupto përmbajtjen. Nxënësit u përgjigjen pyetjeve të kësaj<br />
rubrike.<br />
Punohet rubrika Nxirr mesazhin.<br />
Në ushtrimin 6 nxënësit do të shprehen nëse do t’u pëlqente të ishin në vend të<br />
Mimit.<br />
- Cilat janë gjërat që do t’i bënin si ajo dhe cilat ndryshe.<br />
Në ushtrimin 7 nxënësit do të shprehin dëshirën për të udhëtuar ose jo.<br />
Në ushtrimin 8 nxënësit do të japin ide rreth faktit se udhëtimi dhe eksplorimi e<br />
mbushin jetën e njeriut dhe e bëjnë interesante.<br />
Reflektimi: Ditari dypjesësh.<br />
Komento dy paragrafët e fundit.<br />
Fragmenti<br />
Çfarë ndjesie më krijon<br />
Detyrë shtëpie: lexim i tregimit.<br />
Tema: Në kamping natën (Ora e dytë)<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
• Të hartojë pikat e planit të tregimit.<br />
• Të ritregojë përmbajtjen në vetën e tretë duke u bazuar në pikat e planit.<br />
• Të dallojë në tekst shprehjet që përshkruajnë ndjesitë e Mimit.<br />
Mjete: teksti i nxënësit<br />
Fjalë kyç:pika plani, ritregim, ndjesi.<br />
Metodologjia: shkrim i lirë, lexo-sintetizo, dallo-përshkruaj.<br />
178<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: shkrim i lirë.<br />
- A të ka ndodhur të kesh pasur frikë? Kur dhe pse?<br />
- Përshkruaje me katër-pesë fjali.
Nxënësit lexojnë përshkrimet e tyre.<br />
Realizimi i kuptimit. lexo-sintetizo.<br />
Lexim i tregimit nga disa nxënës.<br />
Hartimi i pikave të planit.<br />
- Kënaqësia e Mimit për kampingun. Përshkrimi i udhëtimit.<br />
- Ngritja e çadrës.<br />
- Eksplorimi i vendit.<br />
- Eksplorimi natën. Zhurmat e pyllit.<br />
- Fikja e dritës.<br />
- Frika dhe ankthi i Mimit dhe dëshira për t’u kthyer në kamp.<br />
- Ndihma nga një pushues.<br />
- Arritja në çadër dhe meditimi i Mimit mbi pyllin dhe zhurmat e tij.<br />
Libër mësuesi<br />
Ritregimi i përmbajtjes në bazë të pikave të planit.<br />
Punim i rubrikës Analizo gjuhën.<br />
Në ushtrimin 9 nxënësit duke përdorur shprehje nga teksti përshkruajnë ndjesitë<br />
e Mimit.<br />
Në ushtrimin 10 nxënësit përshkruajnë se çfarë iu shkakton:<br />
Errësirë dhe drita e elektrikut (hijet që lëshon ajo).<br />
Heshtja dhe tingujt dhe zhurmat e pyllit.<br />
Reflektimi: dallo –përshkruaj.<br />
Përshkruaj vendin ku ke dëshirë të pushosh në një kamping. Vizatoje atë.<br />
Detyrë shtëpie. Paragrafi n e fundit të tekstit shndërroje në poezi.<br />
Shto dhe fjalë dhe fi gura të imagjinatës sate.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Fjalia e thjeshtë dhe pjesët e saj<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë pjesët përbërëse të fjalisë së thjeshtë: gjymtyrët kryesore dhe<br />
gjymtyrët e dyta.<br />
• Të dallojë fjalinë e thjeshtë dhe fjalinë e thjeshtë të zgjeruar duke u bazuar<br />
në gjymtyrët kryesore dhe gjymtyrët e dyta.<br />
• Të krijojë një tekst jo më pak se 4 fjali duke përdorur fjali të thjeshta dhe<br />
fjali të thjeshta të zgjeruara duke u bazuar në fi gurë.<br />
Mjete: teksti i nxënësit,<br />
Fjalë kyç: fjali e thjeshtë, fjali e thjeshtë e zgjeruar, gjymtyrë kryesore, gjymtyrë<br />
plotësuese.<br />
Metodologjia: vëzhgo-analizo, të nxënit bashkëpunues, krijo-argumento.<br />
179
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Evokimi: vëzhgo-analizo.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Në tabelë mësuesi/ja paraqet fjalitë:<br />
Dejvi noton.<br />
Dejvi noton në pishinë me kamerdaren e tij.<br />
- Çfarë kanë të përbashkët dhe ku ndryshojnë dy fjalitë e mësipërme?<br />
Nxënësit arrijnë në përfundimin se fjalia e parë është e vogël, dhe përbëhet<br />
nga kryefjala dhe kallëzuesi, kurse fjalia e dytë është e zgjeruar, sepse përveç<br />
kryefjalës dhe kallëzuesit ka dhe rrethanorin, kundrinorin me parafjalë dhe<br />
përcaktorin.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Lexohen fjalitë. Dallohen pjesët e tyre.<br />
Në fjalinë e parë: Aeroplani fluturon, nxënësit dallojnë kryefjalën dhe kallëzuesin.<br />
Kjo fjali e vogël quhet edhe fjali e thjeshtë e përbërë nga dy pjesë.<br />
Fjalia tjetër: Mimi vuri mollët në një shportë të madhe, përbëhet nga pesë pjesë:<br />
kryefjala, kallëzuesi, kundrinori, rrethanori, përcaktori.<br />
- Çfarë kanë të përbashkëta këto fjali:<br />
- Kryefjalën dhe kallëzuesin. Këto quhen gjymtyrë kryesore. Gjymtyrët<br />
e tjera që plotësojnë kuptimin e gjymtyrëve kryesore quhen gjymtyrë të<br />
dyta.<br />
Mësuesi/ja lexon rregullin e paraqitur në tabelë.<br />
Punohen ushtrimet e rubrikës Ushtrohu.<br />
Të nxënit bashkëpunues. Nxënësit ndahen në grupe sipas shkallës së<br />
vështirësisë së ushtrimeve.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit duke u ndihmuar nga fjalët e dy bashkësive ndërtojnë<br />
fjali të thjeshta dhe i shkruajnë ato në fl etë ose fl etore.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit shkruajnë gjymtyrën që mungon, pastaj zgjerojnë fjalinë<br />
më të vogël me gjymtyrë të dyta.<br />
Ashensori zbret ngadalë na katin e parë.<br />
Gjethet fëshfërijnë në pyllin e madh.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit dallojnë fjalinë e thjeshtë nga fjalia e thjeshtë e zgjeruar.<br />
Gjymtyrët e dyta i nënvizojnë me ngjyra të ndryshme. Këtu duhet pasur kujdes<br />
se në ushtrimin 3 fjalia: ai gjen një grykë mes malesh është fjali e thjeshtë. Të<br />
gjitha pjesët janë të domosdoshme në fjali. Po të hiqet një prej tyre fjalia e humbet<br />
kuptimin. Mësuesi/ja thekson se kemi fjali kur ajo ka kuptim. Provoni të hiqni<br />
pjesë, ka kuptim ajo?<br />
Në ushtrimin 4 nxënësit nënvizojnë gjymtyrët e dyta te fjalitë e dhëna. Tregojnë<br />
llojin e tyre.<br />
Në ushtrimin 5 nxënësit ngjyrosin me të kuqe kryefjalën dhe me blu kallëzuesin.<br />
Formojnë fjali me to dhe dallojnë se cila prej tyre është fjali e thjeshtë.<br />
180<br />
Në ushtrimin 6 nxënësit krijojnë fjali duke plotësuar kutitë me një gjymtyrë që u<br />
përgjigjen pyetjeve sipas shembullit të dhënë.<br />
Miu ra pa dashje në këmbët e luanit.<br />
Atë çast luani e kapi miun.<br />
Miu kërkoi ndihmë nga luani.
Luani qeshi me fjalët e miut.<br />
Libër mësuesi<br />
Reflektimi: Nxënësit do të shohin fi gurën dhe do të formojnë një tekst ku të<br />
përdorin fjali të thjeshta dhe fjali të thjeshta të zgjeruara.<br />
Ela dhe Dori janë ulur para kompjuterit.<br />
Dori lexon në ekran. Mikja e tij Mira, i ka dërguar një mesazh.<br />
Ela shikon. Pastaj dhe ajo do të shkruajë një mesazh për Verën.<br />
Lexohen dhe vlerësohen nga mësuesi/ja.<br />
Detyrë: Jepen ushtrime të Fletores së punës, fq 55.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Shelgu i liqenit<br />
Objektivat pedagogjikë:Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë poezinë me intonacion.<br />
• Të dallojë gjuhën fi gurative të përdorur që është bazuar në ngjashmërinë e<br />
tipareve.<br />
• Të krahasojë përshkrimin e liqenit me dukurinë e pasqyrimit të mësuar në<br />
lëndën e diturisë së natyrës.<br />
• Të rishkruajë vjershën duke përdorur lidhëzën e krahasimit si .<br />
Mjete: teksti i nxënësit, fl etë të bardha, lapsa me ngjyra.<br />
Fjalë kyç: shelg, liqen, pasqyrë, valë, fl okë të gjelbër.<br />
Metodologji: Përshkrim duke u bazuar në fi gurë, analizo-krahaso.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: përshkrim duke u bazuar në fi gurë.<br />
- Përshkruani me 5 fjali fi gurën e tekstit.<br />
Leximi i përshkrimit nga disa nxënës.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Prezantimi i titullit të poezisë. Shelgu i liqenit.<br />
Lexim i poezisë nga mësuesi/ja.<br />
Identifi kimi i numrit të vargjeve, rimave të përdorura nga poeti.<br />
Lexim i poezisë nga disa nxënës.<br />
Punim i pyetjeve.<br />
Mësuesi/ja u shpjegon nxënësve se në këtë poezi poeti i shpirtëzon sendet dhe<br />
dukuritë e natyrës. ( i përfytyron dhe i paraqit me veti psikike e shpirtërore si të<br />
njeriut kafshët, sendet e dukuritë e natyrës. Tiparet e njeriut ia vesh një sendi<br />
tjetër pa shpirt).<br />
Analizohet <strong>gjuha</strong> e vargjeve. Mësuesi/ja punon vargun e parë:<br />
181
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Flokët në liqen të kanë rënë. Në fakt janë degët e shelgut që bien në liqen<br />
dhe që poeti i përfytyron si fl okë.<br />
Në pasqyrë për t’u parë - liqeni krahasohet me pasqyrën<br />
Po ty frika s’të ka zënë?!<br />
Vala mund të t’i marrë.- Shelgu nuk ka frikë se ia merr vala degët etj.<br />
Në tri vargjet e fundit poeti shpreh lidhjen e tij të ngushtë me shelgun e<br />
liqenit.<br />
Mësuesi/ja nxit nxënësit.<br />
Kjo poezi është e ndërtuar me fi gurën e metaforës, që është një krahasim i pa<br />
shprehur.<br />
Rishkrim i poezisë nga nxënësit duke përdorur lidhëzën si, duke i kthyer metaforat<br />
në krahasime.<br />
Reflektimi. Vizatoni shelgun që pasqyrohet në liqen, ashtu si e ka përfytyruar<br />
poeti në poezi.<br />
Nxënësit ekspozojnë punimet e tyre dhe vlerësojnë njëri-tjetrin.<br />
Detyrë: Mësimi i vjershës përmendësh.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Patat e egra<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë vjershën me intonacion.<br />
• Të dallojë numrin e strofave dhe vargjeve në vjershë.<br />
• Të përshkruajë shtegtimin e patave duke nxjerrë për çdo strofë një fjali<br />
përmbledhëse.<br />
• Të dallojë fi gurën letrare të krahasimit duke u ndihmuar nga lidhëza si.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e dashurisë për vendin duke u bazuar në vargjet e<br />
poezisë.<br />
Mjete: teksti i nxënësit.<br />
Fjalë kyç: pata të egra, shtegtim, strateg, tallaz.<br />
Metodologjia: kllaster, lexo-sintetizo, dallo-argumento, ditar dypjesësh.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Kllaster. Punë individuale.<br />
Nxënësit plotësojnë kllasterin e paraqitur nga mësuesi/ja në tabelë.<br />
182<br />
patat e egra<br />
Mësuesi/ja i ndihmon me disa pyetje:<br />
- Në cilin grup bëjnë pjesë? Pse quhen të egra?<br />
- Çfarë ndodh me to në vjeshtë?
Libër mësuesi<br />
- Pse shtegtojnë?<br />
- A keni parë tufat e patave ose zogjve që shtegtojnë?<br />
Lexohen punimet e nxënësve.<br />
Realizimi i kuptimit:<br />
Prezantohet titulli i vjershës nga mësuesi/ja.<br />
Kjo poezi është shkruar nga shkrimtari shumë i njohur shqiptar Dritëro Agolli.<br />
Lexohet poezia në strofa nga nxënësit.<br />
Punohen fjalët e fjalorit.<br />
Lexohet poezia në zinxhir nga nxënësit.<br />
Punimi i rubrikës Kupto përmbajtjen dhe mesazhin.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit duhet të shkruajnë për secilën strofë nga një fjali<br />
përmbledhëse.<br />
Strofa I - Patat e egra shtegtojnë në vargje të gjata e të rregullta mbi malet<br />
me dëborë.<br />
Strofa II - Patoku i prin tufës me sukses si strateg.<br />
Strofa III -Tufa e patave e ndjek nga pas me besim.<br />
Strofa IV -Shtegtimi është i gjatë e i vështirë.<br />
Strofa V - Patat janë të gëzuara se po udhëtojnë drejt vendit të tyre.<br />
Strofa VI - Shtegtimi i patave iu kujton njerëzve vendet nga ku janë larguar.<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit duhet të tregojnë arsyet pse vargu i rosave është i ngjashëm<br />
me vargun naimjan.<br />
Mësuesi/ja iu kujton nxënësve vargje nga poema Bagëti e Bujqësi.<br />
Nxënësit renditin cilësitë e vargut naimjan:<br />
është i gjatë, melodik, i dashur, shpreh mallin për vendlindjen, i<br />
paharrueshëm.<br />
Punohet ushtrimi 3 ku nxënësit dallojën krahasimet dhe i shpjegojnë.<br />
si strateg – cilësi e karakterit, aftësi drejtuese<br />
si gërshërë - cilësi e formës, me të cilën shtegtojnë patat<br />
Punohet ushtrimi 4 ku nxnësit dallojnë fjalët e sajuara për të krijuar zërat e<br />
shpendëve.Me britmat: ga-ga-ga.<br />
Në ushtrimin 5 nxënësit dallojnë vargjet ku poeti iu drejtohet jofrymorëve.<br />
O viset prindërore,<br />
O malet në karvan.<br />
Reflektimi: ditari dypjesësh.<br />
Komentoni strofën e fundit.<br />
Strofa<br />
Ndaj patat kur kalojnë<br />
Mbi shpate ga-ga-ga,<br />
Mendimet fluturojnë<br />
Në tufa të mëdha.<br />
Si e kuptoj<br />
Vlerësohen nxënësit sipas argumentit që ata kanë sjellë.<br />
Detyrë: Kthejeni këtë poezi në prozë të shkurtër. Përdorni fjalë nga teksti.<br />
183
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Pema<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë poezinë në heshtje.<br />
• Të dallojë një mënyrë grafi ke të re të paraqitjes së poezisë.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e miqësisë dhe dashurisë duke ilustruar me leximin e<br />
poezisë.<br />
Mjete: teksti, fletë të bardha, lapsa me ngjyra.<br />
Fjalë kyç: pemë, miq, emra, njerëz të mirë.<br />
Metodologjia: pyetje-përgjigje, lexim në heshtje, mendo-diskuto, lexoargumento.<br />
184<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: pyetje-përgjigje.<br />
Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet:<br />
- Çfarë mendon t’i dhurosh një mikut tënd për ditëlindje?<br />
- A mendon se ai/ajo do ta pëlqejë një dhuratë të tillë?<br />
- Po ti si ke reaguar kur të kanë dhuruar diçka që s’të ka pëlqyer? (e<br />
rëndësishme është që miku im ka menduar për mua).<br />
Realizimi i kuptimit<br />
Prezantohet titulli i poezisë “Pema”.<br />
Lexim në heshtje i poezisë nga nxënësit.<br />
Lexim njëri - pas tjetrit për të kuptuar çfarë shpreh autori i poezisë.<br />
Punohen pyetjet e rubrikës Kupto përmbajtjen dhe nxirr mesazhin.<br />
Nxënësit duhet të tregojnë pse kjo poezi është e ngjashme me prozën.<br />
Nxënësit duhet të dallojën se ana e jashtme grafi ke e poezisë kërkon ta bëjë më të<br />
qartë për lexuesin përmbajtjen e saj. Është pema që poeti do të skalitë në zemrën<br />
e tij ku në vend të zbukurimeve do të jenë emrat e miqve, që janë afër ose larg, po<br />
gjithmonë rrinë në zemrën e mikut të tyre.<br />
Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjet:<br />
- Çfarë do të vërë poeti në pemë në vend të zbukurimeve?<br />
- Çfarë fjalësh të bien në sy që përdor më shumë autori në këtë poezi?<br />
- Antonimet. Nënvizoji ato në tekst.<br />
Reflektimi:<br />
Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të nxjerrin mesazhin e poezisë.<br />
Nxënësit punojnë dhe më pas lexojnë krijimet e tyre.<br />
Nxënësit përzgjedhin mesazhin më të bukur dhe ekspozojnë me shkrim të madh<br />
në një kënd të klasës.<br />
Një mesazh mund të jetë.
Libër mësuesi<br />
Poeti kërkon të dhurojë një pemë miqësie dhe dashurie ku të zënë vend të gjithë<br />
(të mirët dhe të këqijtë). Ajo që është e sigurt është fakti se të këqijtë do të bëhen<br />
të mirë duke qenë pjesë e pemës së miqësisë.<br />
Shkurt fare mund të shkruhet.<br />
Pema e miqësisë – pema e të gjithëve.<br />
Një veprimtari tjetër që mund të lihet dhe detyrë shtëpie mund të jetë.<br />
Rikujtoni poezitë që keni mësuar. Paraqitni grafi kisht përmbajtjen e poezisë.<br />
P.sh. poezia që fl et për Yllin i vogël mund të paraqitet brenda një ylli. Kini parasysh<br />
fjalën kyç të poezisë dhe më pas paraqiteni grafi kisht.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Grupi i kryefjalës dhe grupi i kallëzuesit<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë grupin e kryefjalës dhe të kallëzuesit në fjalinë e thjeshtë të<br />
zgjeruar.<br />
• Të përcaktojë fjalën bërthamë të secilit grup.<br />
• Të dallojë nëpërmjet pyetjeve përbërësit e grupit të kryefjalës dhe të<br />
kallëzuesit .<br />
Fjalë kyç: grupi i kryefjalës, grupi i kallëzuesit, bërthama.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, fl etore pune.<br />
Metodologjia: vëzhgo-argumento, lojë në dyshe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Analizë fjalish.<br />
Mësuesja paraqet në tabelë fjalitë:<br />
Mësuesja shpjegon.<br />
Mësuesja ime e gjuhës shqipe shpjegon me shumë pasion.<br />
- Çfarë kanë të përbashkëta dhe çfarë kanë të ndryshme fjalitë?<br />
Nxënësit arrijnë në përfundimin se fjalia e parë është e thjeshtë dhe fjalia e dytë e<br />
thjeshtë e zgjeruar.<br />
Në fjalinë e dytë kryefjala mësuesja është plotësuar me fjalët ime e gjuhës shqipe<br />
dhe kallëzues i shpjegon është sqaruar me grupin me shumë pasion.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Në tekst mësuesi/ja lexon se grupi i kryefjalës përbëhet nga kryefjala, e cila është<br />
bërthama, dhe nga gjymtyrët e dyta. Ky grup quhet edhe grup emëror.<br />
Në grupin e kallëzuesit, kallëzuesi është bërthama, kurse gjymtyrët e dyta shtojnë<br />
informacionin për të. Grupi quhet grupi foljor i kallëzuesit.<br />
Punimi i ushtrimit 1. Nxënësit veçojnë grupin e kryefjalës nga kallëzuesi dhe<br />
grupin e kallëzuesit nga kryefjala.<br />
Zogu me sqepin e verdhë cicërin. Një zog cicëron i gëzuar në çerdhen e tij.<br />
185
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Në ushtrimin 2 nxënësit nënvizojnë me të kuqe grupin e kryefjalës dhe me blu<br />
grupin e kallëzuesit.<br />
Në ushtrimin 3 nxënësit dallojnë përbërësit e grupit të kryefjalës dhe të grupit të<br />
kallëzuesit.<br />
Reflektimi: Lojë në dyshe.<br />
Përgatit një fjali të thjeshtë të zgjeruar, ku të jetë zgjeruar edhe kryefjala dhe<br />
kallëzuesi. Çfarë mendon se duhet të gjejë ai?<br />
Të njëjtën gjë duhet të bëjë dhe shoku për ty.<br />
Vlerësoni njëri-tjetrin.<br />
Detyrë shtëpie. Punohen ushtrimet në Fletoren e punës f....<br />
KAPITULLI v<br />
Pasqyra e përrallave<br />
Rubrika: Të lexojmë<br />
Tema: Perënditë në Olimp<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë mitin me intonacion, duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
• Të dallojë veçoritë e një miti, perënditë si personazhe të mitit.<br />
• Të analizojë elementet fantastike dhe reale të mitit, duke i ilustruar me pjesë<br />
nga teksti.<br />
• Të krahasojë shpjegimin fantastik të mitit me atë shkencor të dukurive të<br />
natyrës.<br />
• Të shprehë pëlqimin ose mospëlqimin e tij për mitin duke dhënë arsyet.<br />
Mjete: teksti, pjesë nga mitologjitë greke, pamje të ndryshme të perëndive,<br />
veshje të ndryshme.<br />
Fjalë kyç: perëndi, mit, hyjni, ciklop, Olimp, Fata, monopat, ylber, fantastik,<br />
shkencor.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të dalluarit, të krahasuarit, të interpretuarit, të analizuarit.<br />
Metoda: pyetja e ditës, lexo-kupto-analizo, lojë në role.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
186<br />
Evokimi: pyetja e ditës.<br />
Pyeten nxënësit: - Ç’dini për mitet?<br />
Shkruhen idetë e nxënësve në tabelë.<br />
- Kanë lindur nga njerëzit primitivë.<br />
- Njerëzit shpjegonin me mitet dukuritë e natyrës<br />
- Dukuritë e natyrës, si: shiu, bora, stuhia, tërmetet etj., shpjegoheshin sikur<br />
drejtoheshin nga perënditë (hyjnitë, zotat).
Libër mësuesi<br />
- Rrëfenjë e trilluar për diçka jo të vërtetë.<br />
- Ç’lloj perëndish keni dëgjuar apo keni lexuar në pjesë të ndryshme mitologjike?<br />
e zjarrit<br />
lajmëtari<br />
e verës dhe e kërcimit<br />
e gjuetisë<br />
e muzikës<br />
perënditë<br />
e detit<br />
e bujqësisë<br />
e luftërave<br />
e dijes<br />
e dashurisë<br />
Miti është një lloj i veçantë i krijimtarisë gojore popullore - rrëfenjë për qenie<br />
të mbinatyrshme, për heronj legjendarë, për ngjarje e dukuri të çuditshme, ku<br />
pasqyrohen parafytyrimet primitive të njerëzve për prejardhjen e botës e të jetës<br />
mbi tokë, për natyrën dhe shoqërinë; rrëfenjë e trilluar, për diçka që nuk ka qenë<br />
e nuk është në të vërtetë, përrallë, legjendë.<br />
Realizimi i kuptimit: lexo-kupto-analizo.<br />
Shkruhet titulli i pjesës “Perënditë në Olimp”, e cila është shkruar nga Sofi ka Zarabuka<br />
bazuar te mitologjia greke.<br />
- Nxënësit lexojnë në heshtje pjesën.<br />
- Shpjegohen fjalët apo shprehjet e fjalorit.<br />
çiklop<br />
katallan shumë i madh,<br />
me një sy në mes të ballit<br />
shkencor<br />
fjalor<br />
që i përket shkencës<br />
perëndi hyjni, Zot<br />
Fata zana e maleve<br />
fantastik<br />
mahnitës, mrekulli<br />
monopatin<br />
udhë e ngushtë në male<br />
Pyetje rreth përmbajtjes: shih në rubrikën Kupto përmbajtjen.<br />
- Pse të pëlqejnë mitet? (Qarko një nga tri alternativat duke shpjeguar pse-në.)<br />
- Plotëso tabelën duke analizuar personazhet, vendin, ngjarja, shpjegimi i dukurisë.<br />
personazhe fantastike → hyjnitë, ciklopët, Jupiteri, Fata, Irisi<br />
vendi<br />
→ mali më i lartë i Greqisë, Olimpi<br />
ngjarja<br />
→ paqja mes perëndive dhe ciklopëve<br />
shpjegimi i dukurisë→ vetëtima→ zhurmë natyrore që paralajmëron shiun<br />
- Nënvizoni në tekst fjalitë ku jepet një shpjegim fantastik i dukurive natyrore, p.sh.,<br />
“Duke jetuar... Jupiteri ... hidhte vetëtima ...në Olimp zihen perënditë”.<br />
Mesazhi i pjesës: Mitet më pëlqejnë për fantazinë me të cilën njerëzit e lashtë<br />
përpiqeshin të jepnin shpjegime për dukuritë natyrore.<br />
Reflektimi: lojë në role.<br />
Krijohet para klase “Tryeza e perëndive”.<br />
187
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Pasi ndahen rolet, bëhet prezantimi i personazheve: perëndia e luftërave, e zjarrit, e<br />
dashurisë, lajmëtari, bujku, perëndesha e detit, e dijes, e muzikës, e gjuetisë, e verës<br />
dhe e kërcimit.<br />
(Jupiteri, Ira, Marsi, Venusi, Vullkani, Merkuri etj.)<br />
Nxënësit përshtatin dhe veshjet sipas perëndive që përfaqësojnë.<br />
Detyrë shtëpie: Jepni me shkrim shpjegimin shkencor të ylberit dhe të vetëtimës.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Zgjerojmë dhe zvogëlojmë fjalinë e thjeshtë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë gjymtyrët kryesore në fjalitë e thjeshta.<br />
• Të zgjerojë me sa më shumë fjalë grupin e kryefjalës dhe grupin e<br />
kallëzuesit.<br />
• Të zvogëlojë fjalitë duke arritur te fjalia më e vogël.<br />
• Të krijojë fjali të thjeshta, duke i zgjeruar më pas shkallë-shkallë.<br />
Mjetet: teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fl etë formati.<br />
Fjalë kyç: fjali e thjeshtë, zgjero, zvogëlo, gjymtyrë kryesore, gjymtyrë të dyta,<br />
kryefjalë, kallëzues.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të menduarit, të vepruarit, të krijuarit, të punuarit në grup.<br />
Metodologjia: mendo-kujto-zbato, të nxënit bashkëpunues, punë në dyshezbatimi<br />
i njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: mendo-kujto-zbato.<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalinë: Djali pikturon.<br />
- Çfarë fjalie është Djali pikturon? (fjali e vogël)<br />
- Nga cilat gjymtyrë përbëhet fjalia? (kryefjalë + kallëzues)<br />
- A mund ta zgjeroni fjalinë e vogël?<br />
Djali i vogël pikturon një kalë me penela.<br />
Djali i vogël çapkën pikturon një kalë me penela në karton.<br />
zvogëlohet<br />
hiqen gjymtyrët e dyta<br />
Fjalia e thjeshtë<br />
zgjerohet<br />
shtohen gjymtyrë të dyta<br />
fjalia të mos e humbasë kuptimin<br />
kuptimi i fjalisë bëhet më i plotë<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit bashkëpunues.<br />
Hapet teksti në faqen 194.<br />
Lexohen me kujdes shembujt e tekstit dhe rregullat gjuhësore në tekst.<br />
188
Libër mësuesi<br />
Kalohet në rubrikën Ushtrohu, e cila realizohet me anën e të nxënit bashkëpunues.<br />
Grupi I. Zgjero me sa më shumë fjalë grupin e kryefjalës dhe grupin e<br />
kallëzuesit. (Fjalitë e dhëna në ushtrimet 1, 2)<br />
Grupi II. Zvogëlo fjalitë duke arritur në fjalinë më të vogël. (fjalitë e ushtrimit 3,<br />
6)<br />
3. Familja ishte mbledhur. Babai lexonte. Nëna gatuante.<br />
Jola pikturonte. Genti vështronte.<br />
6. Kuzhinieri gatuante. Zogjtë fl uturojnë. Gjimnastet stërviten. Mësuesja<br />
shpjegon.<br />
Grupi III. Krijoni fjali të thjeshta të zgjeruara, duke zgjeruar grupin e kryefjalës e<br />
kallëzuesit (njëkohësisht)<br />
Gjethet e pemëve fëshfërinin nga era e lehtë. Etj.<br />
Grupi IV. Ndërtoni fjali të thjeshta për secilën fi gurë duke e zgjeruar shkallëshkallë,<br />
p.sh.,<br />
Figura 1 Klajdi ha.<br />
Klajdi i vogël ha drekë.<br />
Klajdi i vogël_____ ha drekë në tavolinën e ngrënies.<br />
Klajdi i vogël _____ ha drekë në tavolinën e ngrënies me kënaqësi.<br />
Figura 2 Mami gatuan.<br />
Mami i Shilës gatuan një tortë.<br />
Mami i Shilës fl okëkuqe gatuan një tortë me fruta nga libri i kuzhinës.<br />
Dëgjohen përgjigjet e çdo anëtari grupi, duke vlerësuar përgjigjet më të sakta.<br />
Reflektimi: punë në dyshe-zbatimi i njohurive të marra<br />
Punojnë nxënësit në dyshe.<br />
Nxënësi i parë thotë fjalinë e thjeshtë, tjetri e zgjeron atë dhe anasjelltas.<br />
Fiton ajo dyshe që ka grumbulluar më shumë pikë.<br />
Detyrë shtëpie. Zgjeroni fjalitë e vogla (grupin e kryefjalës dhe të kallëzuesit<br />
shkallë-shkallë)<br />
Zogjtë cicërojnë.<br />
Gjyshja gatuan.<br />
Babi lexon.<br />
Fëmijët organizojnë.<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Teksti udhëzues<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
•<br />
•<br />
Të krijojë një fi gurë në bazë të një teksti udhëzues.<br />
Të shkruajë udhëzimet e nevojshme poshtë çdo ilustrimi.<br />
Mjete:<br />
Fjalë kyç:<br />
vjeshtë.<br />
teksti, vinovil, gjethe, kallëza gruri, lapsa, karton.<br />
tekst udhëzues, ilustrim, fi gurë, objekt, gjethe, kallëza gruri,<br />
189
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Aftësitë: të krijuarit, të vëzhguarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: diskutim i ideve, punë individuale e drejtuar, punë krijuese<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutim i ideve.<br />
Pyeten nxënësit:<br />
- Si mund të krijoni një fi gurë apo objekt?<br />
- Ç’mjete mund të përdorni?<br />
- Ç’është teksti udhëzues?<br />
- A mund të krijoni fi gurën që simbolizon vjeshtën?<br />
Realizimi i kuptimit: punë individuale.<br />
Hapet teksti në faqen 197 dhe lexohet rubrika Kujto.<br />
Plotësoni poshtë çdo ilustrimi udhëzimet e nevojshme.<br />
I. Mjetet: një tubet vinovili, gjethe me forma të ndryshme, kallëza gruri, lapsa,<br />
një copë karton<br />
II. Në një copë kartoni vizatoni fi gurën e një vajze që simbolizon vjeshtën.<br />
III. Fillo e ngjit me tubetin e vinovilit gjethet e verdha që formojnë fundin e vajzës.<br />
IV. Vazhdo ngjitjen me vinovil të gjetheve me forma të ndryshme, duke formuar bluzën<br />
dhe krahët e vajzës.<br />
V. Ngjit me kujdes fl okët në pjesën e kokës dhe kallëzat e grurit në duar, duke<br />
përfunduar fi gurën që simbolizon vjeshtën.<br />
Reflektimi: punë krijuese.<br />
- Me mjete, si: fara kungulli, oriz, letra me ngjyra etj., nxënësit krijojnë një fi gurë apo<br />
objekt që dëshirojnë.<br />
- Punët e nxënësve ekspozohen para klasës.<br />
- Puna e nxënësve mund të përfundojë edhe si detyrë shtëpie, nëse s’është përfunduar<br />
brenda orës së mësimit.<br />
190<br />
Rubrika: Të lexojmë<br />
Tema: Kashta e kumtrit<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë përrallën me intonacion.<br />
• Të dallojë përrallën nga miti.<br />
• Të krahasojë dukurinë e natyrës së dhënë në përrallë me shpjegimin shkencor.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e përrallës.<br />
• Të dallojë fjalët e urta në përrallë.<br />
• Të ritregojë përrallën sipas pikave të planit.<br />
Mjete: teksti, pamje nga “Rruga e qumështit” nga libri Enciklopedia për fëmijë.<br />
Fjalë kyç: duajt, verigat, parmendë, kumbar, plevicë, grazhd, gjunjas, zvarrë,<br />
mërzej, i ardhur rishtas.
Libër mësuesi<br />
Aftësitë: të lexuarit, të krahasuarit, të dalluarit, të ritreguarit.<br />
Metodologjia: pyetja e ditës, lexim i drejtuar, shkrimi i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: pyetja e ditës.<br />
Pyeten nxënësit: - Cili prej jush di ndonjë histori tjetër për Kashtën e Kumtrit (Rruga<br />
e Qumështit)?<br />
Si e kuptoni fjalën e urtë: Dembelia ia hedh fajin kohës, i zgjuari kokës?<br />
Dëgjohen me kujdes përgjigjet e nxënësve.<br />
Pjesa që do të marrim sot është shkëputur nga libri “Kashta e kumtrit” i shkrimtarit<br />
për fëmijë, Naum Prifti.<br />
Realizimi i kuptimit: lexim i drejtuar.<br />
Lexohet pjesa me paragrafë.<br />
Për çdo paragraf nxënësve u drejtohen pyetje të ndryshme.<br />
Ndalesa I: Ç’natë... deri te... jetohet.<br />
- Ku ngjiteshin në kohët e moçme njerëzit?<br />
- Kur duket në qiell Kashta e Kumtrit?<br />
- Si përshkruhet vendi lart në qiell?<br />
- Si ju duket përshkrimi në qiell?<br />
- Si mund të vazhdojë ngjarja?<br />
Ndalesa II: Legisi... deri te... e ndihmonte.<br />
- Pse Legisi vendosi të shkonte në qiell?<br />
- Ç’mori me vete ai?<br />
- Çfarë bënte Legisi, si i ardhur rishtas?<br />
- A ju pëlqen veprimi i Legisit? Pse?<br />
Ndalesa III: Legisi... deri te... në hije.<br />
- Si e kuptoni thënien “Legisi ndërroi klimën, por jo zakonin”?<br />
- Si i dukeshin netët atij?<br />
- Cili qe qëllimi i Legisit që shkoi në qiell?<br />
Ndalesa IV: Tre-katër vjet... deri te... qerren bosh.<br />
- Ç’bëri në fi llim kumbara?<br />
- Pse e qortoi ajo Legisin?<br />
- A e mban fjalën Legisi?<br />
- Pse duhet ta mbajmë fjalën e dhënë?<br />
Ndalesa V: Ç’bën... deri te... e Kumtrit!<br />
- Ç’ veprim bën më në fund Legisi?<br />
- Si e pësoi ai?<br />
- Pse i thonë “Kashta e Kumtrit”?<br />
- Ju pëlqen mbyllja? Si e mendonit ju mbylljen?<br />
- Shpjegohen fjalët apo shprehjet e vështira.<br />
- Ritregohet pjesa sipas pikave të planit:<br />
Vizitë e njerëzve të moçëm në qiell.<br />
Legisi në qiell.<br />
Dembelizmi i Legisit.<br />
191
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Qortimi i kumbarës.<br />
Pësimi i Legisit.<br />
Mesazhi i përrallës: Të mirat sigurohen me mund e me djersë. Dembelizmi të<br />
bën me vese të këqija.<br />
Gjeni dy fjalë të urta në përrallë dhe komentojini ato.<br />
Qetë e mbrehur në kular, ai mërzente në hije.<br />
Dembelia ia hedh fajin kohës, i zgjuari kokës.<br />
Lexohet pjesa me intonacion nga nxënësit e klasës.<br />
Reflektimi: shkrim i lirë.<br />
Shkruaj përshkrimin e dhënë në tekst duke i shtuar folje. (Cili përshkrim tingëllon më<br />
bukur: ai pa folje apo ai që shkruat ju me folje?)<br />
Shkrimtari i heq foljet që t’i japë më shumë ritëm në mënyrë që lexuesi ta lexojë sa<br />
më shpejt tablonë.<br />
Lexohen disa përshkrime të nxënësve para klasës.<br />
Detyrë shtëpie. Lexoni librin “Kashta e kumtrit”.<br />
Jepni një shpjegim shkencor për Rrugën e Qumështit (duke kujtuar atë që ke mësuar<br />
në lëndën e dituri së natyrës).<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Ujku dhe gomari<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë fabulën me intonacion.<br />
• Të analizojë personazhet e fabulës duke nxjerrë në pah cilësitë e tyre.<br />
• Të dallojë strukturën e fabulës.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e fabulës.<br />
• Të krijojë një fabul me jo më pak se 10 fjali, duke u bazuar në fi gurën e dhënë.<br />
Mjete: teksti, libër me fabula, pamje e ujkut dhe gomarit, format.<br />
Fjalë kyç: fabul, sajonte, rënkonte, vlefshme, pasme, përpëlitej, plandosej,<br />
kasap.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të krahasuarit, të dalluarit, të krijuarit, të ritreguarit.<br />
Metodologjia: parashikim me terma paraprakë, harta e mendjes, lexo-kuptoanalizo,<br />
shkrim i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: parashikim me terma paraprakë, harta e mendjes.<br />
Mësuesi/ja ka zgjedhur 6 fjalë kyç nga teksti, të cilat i shkruan në tabelë:<br />
ujku ushqehej gomari<br />
rënkonte gjemb shkelmoi<br />
192<br />
Nxënësit punojnë në dyshe për një kohë të shkurtër rreth (4’).
Libër mësuesi<br />
Përfytyrojnë një tregim me të gjitha fjalët kyç.<br />
Nxënësit tregojnë para klasës tregimet që kanë krijuar.<br />
Pyeten nxënësit: ç’dini për fabulën?<br />
mësim moral për lexuesin<br />
kafshët kanë cilësi njerëzore<br />
fabula<br />
përralë e shkurtër<br />
personazhet janë kafshë<br />
fl asin<br />
veprojnë<br />
Realizimi i kuptimit: lexo-kupto-analizo<br />
Shkruhet titulli i fabulës në tabelë “Ujku dhe gomari”.<br />
Lexohet në heshtje nga nxënësit.<br />
Shpjegohen fjalët apo shprehjet e reja.<br />
plandoset<br />
gjemb<br />
kasap<br />
fjalor<br />
sajonte<br />
përpëlitej<br />
U drejtohen nxënësve pyetje rreth përmbajtjes shih rubrikën “Kupto përmbajtjen”.<br />
Analizohen cilësitë e personazheve, duke mbajtur qëndrim ndaj tyre.<br />
egërsira<br />
ujku<br />
mendjelehtesia<br />
budallallëku<br />
gjakftohtë<br />
trimëria<br />
gomari<br />
zgjuarsia<br />
mençuria<br />
Mesazhi i fabulës: Të jemi vigjilentë në çdo moment, për t’i bërë ballë çdo lloj<br />
rreziku.<br />
Lexohet fabula nga 2-3 nxënës me intonacion.<br />
Nga libri me fabula lexohen disa tituj fabulash dhe tregohen disa prej tyre (kur janë<br />
lexuar nga nxënësit).<br />
Fabula ka të njëjtën strukturë si përralla: hyrje-zhvillim-mbyllje.<br />
Reflektimi: shkrim i lirë.<br />
Nxënësit duke parë fi gurën e tekstit shkruajnë një fabul duke respektuar rregullat e<br />
ndërtimit të fabulës.<br />
Fabula: “Dhelpra dhe lejleku”.<br />
Shkruani mesazhin e fabulës.<br />
Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Lexoni një fabul dhe shkruani mesazhin e saj.<br />
Paraqite me anë të vizatimit fabulën.<br />
193
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Kryefjala dhe kallëzuesi<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë kryefjalën dhe kallëzuesin në fjalitë e dhëna me anë të pyetjeve.<br />
• Të dallojë kategoritë gramatikore me të cilat shprehet kryefjala dhe kallëzuesi<br />
në fjalitë e dhëna.<br />
• Të plotësojë fjalitë me kryefjalën e duhur, duke treguar me se është shprehur<br />
ajo.<br />
Mjete: teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, format, fi sha me fjali të ndryshme.<br />
Fjalë kyç: kryefjalë, kallëzues, emër, grup emëror, përemër, folje, kallëzues<br />
emëror).<br />
Metodologjia: përvijim i të menduarit, të nxënit në bashkëpunim, punë e<br />
pavarur→ zbatimi i njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: përvijim i të menduarit.<br />
Paraqiten në fi sha fjali, ku kryefjala shprehet me emër, përemër, grup emëror dhe<br />
kallëzuesi me folje dhe me foljen ndihmëse jam + emër ose mbiemër.<br />
Mira lexon një libër me fabula.<br />
Të gjithë shkuan në ekskursion.<br />
Mësuesja ime shpjegon qartë.<br />
emër<br />
Mira<br />
kryefjala<br />
shprehet me<br />
grup emëror<br />
(emër + p.pronor)<br />
Redi mëson shumë mirë.<br />
Macja është kafshë shtëpiake.<br />
Klajdi është i gëzuar.<br />
grup foljor<br />
folje + emër<br />
është kafshë<br />
përemër<br />
Të gjithë (p. i pacaktuar)<br />
Pyeten nxënësit: - Ç’dini për kryefjalën dhe kallëzuesin?<br />
kallëzuesi<br />
shprehet me<br />
folje<br />
mëson<br />
folje + mbiemër<br />
është i gëzuar<br />
194<br />
gjendet me pyetjet:<br />
kush? cila?<br />
kryefjala<br />
është në rasën<br />
emërore<br />
tregon për kë fl itet<br />
shprehet me përemër<br />
vetorë, kur s’duam të<br />
përsërisim kryefjalën<br />
tregon veprimin e kryer<br />
nga kryefjala<br />
kallëzuesi<br />
gjendet me pyetjet:<br />
ç’ bën? ç’bëri?
Libër mësuesi<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit në bashkëpunim.<br />
Hapet teksti në faqen 201 dhe lexohen shembujt e dhënë dhe rregullat gjuhësore për<br />
kryefjalën dhe kallëzuesin.<br />
Punohen ushtrimet e tekstit duke i ndarë nxënësit në grupe sipas niveleve.<br />
Grupi I. Dalloni kryefjalën dhe kallëzuesin në fjalitë e ushtrimit 1 dhe në ushtrimin 2<br />
tregoni me se janë shprehur.<br />
Përgjigjet për ushtrimin 1 do të ishin:<br />
1. Kryefjalë janë: Eltoni; postieri; Anila; Një dëborë e madhe; vëllai im; Pemët e<br />
rrugëve; macja e Ardit; Nëna e Lekës.<br />
2. Kallëzues janë: shkroi, sjell, jeton, mbuloi, turn, pastrojnë, bëri, është.<br />
kryefjalë<br />
Përgjigjet për ushtrimin 2 do të ishin:<br />
ne → përemër vetorë ishim→ folje (folja jam tregon gjendje –ndodheshim)<br />
ti → përemër vetorë<br />
ishe→ folje (folja jam tregon gjendje –ndodheshim)<br />
mësuesja e anglishtes→ grup emëror hyri→ folje<br />
Ajo→ përemër vetorë ishte e gëzuar→ folja ndihmëse jam + mbiemër<br />
Nxënësit→ emër<br />
u futën→ folje<br />
Të gjithë→ përemër i pacaktuar u kënaqëm→ folje<br />
Grupi II. Punon ushtrimet 3 dhe 4.<br />
Plotësoni fjalitë me kryefjalët e dhëna në ushtrimin 3. Tregoni<br />
përemrin përkatës.<br />
Përgjigjet për ushtrimin 3 do të ishin:<br />
qytetarët elbasanas → ata; Ardita dhe motra → ato; motrat→ ato, shokët e tyre→<br />
ata.<br />
Ushtrimi 4. Plotësoni fjalitë me kryefjalë të shprehur me emër, përemër, grup<br />
emëror.<br />
Përgjigjet për ushtrimin 4 do të ishin:<br />
ky diell→ grup emëror<br />
fqinji→ emër<br />
një era e fortë → grup emëror<br />
ai→ përemër<br />
goma→ emër<br />
sëmundja ime→ grup emëror<br />
bariu→ emër<br />
agimi→ emër<br />
Grupi III. Nënvizoni kallëzuesit dhe dalloni llojin e tyre:<br />
Përgjigjet për ushtrimin 5 do të ishin:<br />
është e mbështjellë→ kallëzues emëror, folja jam + mbiemër<br />
është mbrojtësja→ kallëzues emëror, folje ndihmëse jam + emër<br />
quhet→ kallëzues foljor<br />
ndalon→ kallëzues foljor etj.<br />
Një përfaqësues i grupeve jep përgjigjet e ushtrimeve sipas grupeve<br />
Reflektimi: punë e pavarur→ zbatimi i njohurive të marra.<br />
Punohet ushtrimi 6: Gjeni kryefjalët dhe foljet në fjalitë e dhëna dhe thoni me se<br />
shprehen.<br />
195
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Fjalia 1 kryefjala→ grup emëror; kallëzuesi→ emëror, folja ndihmëse jam +<br />
mbiemër<br />
Fjalia 2 kryefjala→ emër; kallëzuesi → emëror, folja ndihmëse jam + emër<br />
Fjalia 3 kryefjala→ grup emëror; kallëzuesi→ foljor<br />
Fjalia 4 kryefjala→ përemër pyetës; kallëzuesi→ foljor etj.<br />
Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Zgjidh nga teksti Gjuha shqipe 5, 10 fjali të thjeshta e të<br />
zgjeruara dhe shkruaji në fl etore. Nënvizo në to kryefjalën, kallëzuesin dhe trego me<br />
se shprehen ato.<br />
Rubrika: Lexojmë<br />
Tema: Fati do kapur prej flokësh (ora e parë)<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë përrallën rrjedhshëm e me intonacion.<br />
• Të dallojë personazhet e përrallës, duke mbajtur qëndrim kritik ndaj tyre.<br />
• Të renditë veprimet e personazhit kryesor.<br />
• Të analizojë elementet e përrallës, duke i ilustruar me pjesë nga testi.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e përrallës.<br />
Mjete: teksti, libri me përralla i Virgjil Muçit; fi sha formati.<br />
Fjalë kyç: u sos, mllefos, kësmet, katandis, zarar.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të dalluarit, të analizuarit, të diskutuarit.<br />
Metodologjia: pyetja e ditës, ruaje fjalën e fundit për mua, pema e mendimit.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: pyetja e ditës.<br />
Pyeten nxënësit: - A duhet t’i nënshtrohesh fatit të keq apo duhet luftuar për një fat<br />
të mirë?<br />
Mendimet e nxënësve dëgjohen me vëmendje.<br />
risk<br />
fati<br />
mbarësi<br />
gërshetim ngjarjesh që ndodhin në jetën e dikujt.<br />
Në bisedë përdoren edhe sinonimet risk, (fat i mirë ose i keq), kësmet (fat i mirë).<br />
196<br />
Realizimi i kuptimit: Ruaje fjalën e fundit për mua.<br />
- Lexohet përralla me zë nga nxënës të ndryshëm.<br />
Jepet detyra nga mësuesi/ja: Zgjidhni pjesën që ju pëlqen më shumë dhe bëni<br />
komentin e saj në një fl etë.<br />
- Pyeten nxënësit për pjesët e zgjedhura:<br />
- Pse i keni zgjedhur?<br />
- Ç’kuptim dhe vlera artistike kanë?<br />
Diskutohen komentet e nxënësve: një nxënës lexon paragrafi n e zgjedhur dhe 3-4<br />
nxënës të tjerë japin mendimet për to, në fund nxënësi komenton pjesën e zgjedhur,
vazhdon kështu procesi për pjesët e tjera.<br />
Shpjegohen fjalët e vështira të përrallës.<br />
Libër mësuesi<br />
Reflektimi: pema e mendimit.<br />
Me anë të pemës së mendimit (kllasterit), nxënësit do të zbulojnë personazhet dhe do<br />
të mbajnë qëndrim ndaj tyre.<br />
fati<br />
të ndjek pas<br />
cobani<br />
i mirë<br />
personazhet<br />
dyqanxhiu<br />
zemërmirë<br />
mbreti<br />
i pashpirt<br />
vajza e mbretit<br />
e pafat, këmbëngulëse<br />
Vlerësimi i nxënësve.<br />
Detyrë shtëpie. Paraqitni me shkrim fi gurën e vajzës së mbretit (ashtu si paraqitet<br />
në përrallë).<br />
Tema: Fati do kapur prej flokësh (ora e dytë)<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të zbërthejë përmbajtjen e përrallës.<br />
• Të dallojë personazhin kryesor dhe personazhet ndihmës.<br />
• Të analizojë strukturën e përrallës.<br />
Mjete: teksti, grafik organizues për personazhin, grafik organizues për strukturën<br />
e përrallës.<br />
Metodologjia: diskutimi, punë e pavarur, analiza.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Vazhdon leximi me paragrafë, nxjerrja e nëntitullit për çdo paragraf.<br />
Hapi II. Ritregimi i përmbajtjes duke iu përgjigjur pyetjeve të tekstit.<br />
Hapi III. Nxirret mesazhi i përrallës: Mos t’i nënshtrohemi fatit të keq, por të<br />
luftojmë për fatin e mirë.<br />
Hapi IV. Analizohet struktura e përrallës duke përcaktuar kohën, vendin,<br />
personazhin kryesor, antagonistin, personazhin ndihmës, sendin magjik.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Gjymtyrët homogjene<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë gjymtyrët homogjene në fjalitë e dhëna, duke u bazuar në rolin që<br />
luajnë ato në fjali.<br />
• Të përdorë gjymtyrë homogjene, si: kryefjalë, kallëzues, kundrinorë, përcaktorë<br />
dhe rrethanorë në fjali të ndryshme.<br />
• Të krijojë 4 fjali me kryefjalë homogjene.<br />
197
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Mjete: teksti, tabela, fi sha me fjali homogjene (për çdo rast), fl etore klase,<br />
stilolaps.<br />
Fjalë kyç: gjymtyrë homogjene, lidhëza, kryefjalë, kallëzues, kundrinorë,<br />
përcaktorë, rrethanorë.<br />
Aftësitë: të dalluarit, të treguarit, të menduarit, të krijuarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, punë e drejtuar, punë e pavarur→ zbatimi i<br />
njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutimi i ideve.<br />
Nxënësve u jepen fi sha me fjalitë:<br />
Këngët dhe vallet tona gjithmonë janë pëlqyer dhe janë vlerësuar nga të<br />
huajt.<br />
Bletët zukatin mbi dardhët, mbi mollët e mbi shegët e çara nga ëmbëlsia.<br />
- Ç’funksion kryejnë fjalët me të zeza?<br />
(Fjalët: këngët, vallet; janë pëlqyer, janë vlerësuar; mbi dardhët, mbi mollët, mbi<br />
shegët → kryejnë të njëjtin funksion; i përgjigjen së njëjtës pyetje: lidhen me të<br />
njëjtën gjymtyrë).<br />
kryefjalë<br />
(këngët, vallet)<br />
kallëzues<br />
(janë pëlqyer, vlerësuar)<br />
lidhen me lidhëza<br />
kundrinorë përcaktorë rrethanorë<br />
kryejnë të njëjtin<br />
funksion në fjali<br />
Gjymtyrët homogjene<br />
lidhen me të njëjtën<br />
gjymtyrë të fjalisë<br />
i përgjigjen së njëjtës<br />
pyetje<br />
(mbidardhët, mbimollët, mbishegët)<br />
Realizimi i kuptimit: punë e drejtuar.<br />
Hapet teksti në faqen 205 dhe lexohen shembujt ku vëmendja përqendrohet te<br />
gjymtyrët homogjene, si dhe te lidhëza me të cilën lidhen ato. Kërkohet nga nxënësit<br />
të dallojnë llojin e lidhëzës. Theksohet se gjymtyrët homogjene lidhen me lidhëzat<br />
bashkërenditëse, si: e, dhe, ose, apo, prandaj, por, ose, edhe etj.<br />
Kalohet te rubrika Ushtrohu.<br />
Nxënësit punojnë në tekst ushtrimet 1-3.<br />
Ushtrimi 1. Nënvizoni gjymtyrët homogjene në çdo fjali (këngët, vallet; mbi lulet, mbi<br />
barin; nënës, babait, motrës, gjyshërve; unë, mami; ti, motra).<br />
Ushtrimi 2. Nënvizoni gjymtyrët homogjene dhe lidhëzën që është përdorur.<br />
(unë, vëllai → as; mami, babi → ose; kujdesi i prindërve, mjekimi → por;<br />
ti, unë → dhe; ti, macja → dhe; unë, vëllai → unë)<br />
Ushtrimi 3. Vendosni me laps në tekst foljet duke i përshtatur me kryefjalët<br />
homogjene. (është, krijojnë, dolëm, qëndroni, rrimë, hipëm).<br />
198
Libër mësuesi<br />
Gjatë punës së drejtuar nxënësit kontrollojnë punën e njëri-tjetrit në dyshe duke<br />
këmbyer tekstet.<br />
Reflektimi: punë e pavarur-zbatimi i njohurive të marra<br />
Krijoni 4 fjali me kryefjalë homogjene, p.sh.:<br />
Unë dhe gjyshi shkuam në parkun e lodrave.<br />
Klajdi, Redi dhe Oerta janë kushërinj të parë.<br />
As Shila, as Kleoja nuk erdhën në teatrin e shkollës.<br />
Ti dhe motra ime keni disa mosmarrëveshje me njëri-tjetrin.<br />
Vlerësimi i nxënësve.<br />
Detyrë shtëpie. Krijoni fjali me gjymtyrë homogjene, si: kryefjalë, kallëzues,<br />
kundrinorë, përcaktorë, rrethanorë (5 fjali).<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Përcaktori<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë grupet emërore në fjalitë e dhëna.<br />
• Të krijojë grupe emërore me përcaktorë, duke treguar fjalët që saktëson a<br />
cilëson përcaktori.<br />
• Të ndërtojë një tregim me rreth 6 fjali, duke u bazuar në fi gurën e dhënë, ku të<br />
përdoren përcaktorë.<br />
Mjete: tabela, shkumësa me ngjyra, teksti, fl etë formati, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: përcaktorë, cilësi, rasa gjinore, rrjedhore, mbiemër, përemër.<br />
Aftësitë: të menduarit, të dalluarit, të krijuarit.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, të nxënit në bashkëpunim, punë e pavarur→<br />
zbatimi i njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutimi i ideve.<br />
Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalinë:<br />
Vinçat e fuqishëm metalikë do të shkarkojnë/ anijet e mëdha.<br />
- Dalloni grupet emërore në këtë fjali.<br />
Përgjigja: në fjali janë dy grupe emërore:<br />
Vinçat e fuqishëm metalikë<br />
anijet e mëdha<br />
- Cila është fjala bazë në çdo grup emëror? vinçat, anijet<br />
- Çfarë roli luajnë në grupin emëror mbiemrat fuqishëm, metalikë, e mëdha?<br />
Përgjigja: Në grupin emëror Vinçat e fuqishëm metalikë mbiemri e fuqishme tregon<br />
cilësinë e vinçave, kurse metalikë saktëson llojin e vinçit. Edhe në grupin emëror<br />
anijet e mëdha tregon cilësinë e anijeve. Këta mbiemra janë përcaktorë.<br />
199
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
emër në rasën gjinore<br />
fjalë që cilësojnë emrin në një grup emëror<br />
emër në rasën rrjedhore<br />
përcaktori<br />
tregon<br />
cilësinë e emrit<br />
(mbiemër)<br />
mbiemër<br />
përemër<br />
saktëson emrin<br />
(emër, përemër)<br />
përemër<br />
Realizimi i kuptimit: të nxënit në bashkëpunim.<br />
Hapet teksti në faqen 208 dhe lexohen shembujt e dhënë në libër dhe nxënësit<br />
dallojnë përcaktorët dhe me se shprehen.<br />
Përcaktori mund të jetë: mbiemër, emër i rasës gjinore, rrjedhore, përemër i llojeve<br />
të ndryshme.<br />
Punohet rubrika Ushtrohu.<br />
Ndahen nxënësit në grupe (sipas niveleve).<br />
Grupi I. Ushtrimi 1. Krijoni grupe emërore me përcaktorë emra, mbiemra. (Mbreti<br />
i Persisë; shkelje e ligjit; ndërtimi i pallatit, truall ndërtimi; ndërtesa të reja; pallat i ri;<br />
njeriut të çuditshëm; të gjitha ndërtesat).<br />
Grupi II. Ushtrimi 2. Veçoni grupin emëror dhe nënvizoni përcaktorin.<br />
Përgjigjet:<br />
një arushë të vogël<br />
vrapi ynë<br />
brinjët e kraharorit<br />
shtëllung avulli<br />
majë kalit<br />
trokitja e zemrës<br />
një klithmë e tmerrshme<br />
me gojën e hapur<br />
Grupi III. Plotësoni tekstin me përcaktorët në kllapa, duke formuar grupe<br />
emërore të sakta.<br />
Përgjigjet: e arushës, e mbuluar, të vegjël, e leshta, kalit, dy, një, e tyre, të rrugës,<br />
kjo, këtë, këto.<br />
Dëgjohen përgjigjet e çdo grupi, nëpërmjet përfaqësuesit të grupit.<br />
Reflektimi: punë krijuese-zbatimi i njohurive të marra.<br />
Nxënësit punojnë ushtrimin 4. Duke parë fi gurën e tekstit krijoni, një tregim me 6 fjali<br />
ku të ketë përcaktorë.<br />
Lihen nxënësit të lirë të krijojnë dhe më pas nënvizojnë përcaktorët që kanë përdorur<br />
në fjali.<br />
Vlerësimi i nxënësve.<br />
Detyrë shtëpie.<br />
Krijoni një tregim me temë “Një shëtitje në parkun e qytetit” dhe nënvizoni përcaktorët<br />
me ngjyrë blu.<br />
200
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Kundrinori i drejtë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë grupin foljor (e kallëzuesit) në fjali.<br />
• Të dallojë gjymtyrët plotësuese në grupet e kallëzuesit në fjalitë e dhëna.<br />
• Të gjejë kundrinorin e drejtë me anë të pyetjeve në fjalitë e dhëna.<br />
• Të krijojë një tekst, me jo më pak se 5 fjali, duke u mbështetur në fi gurën e<br />
tekstit.<br />
Mjete: tabela, shkumësa me ngjyra, fi sha me pyete për kundrinorin e drejtë,<br />
teksti, fl etore, stilolaps.<br />
Fjalë kyç: kundrinor i drejtë, pyetjet: kë?, çfarë?, cilin?, emër në rasën kallëzore,<br />
përemër, grup emëror.<br />
Metodologjia: diskutimi i ideve, ushtrohu duke bashkëpunuar në çifte, punë e<br />
pavarur→ zbatimi i njohurive të marra.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: diskutim i ideve.<br />
Shkruaj në tabelë fjalinë: Fëmijët ndjekin në televizor një fi lm të bukur dhe Përgjigjjuni<br />
pyetjeve:<br />
- Cili është kundrinori i drejtë në këtë fjali?<br />
- Si e gjete? (Çfarë?)<br />
- Me se është shprehur në këtë rast kundrinori i drejtë? (grup emëror)<br />
emër apo përemër në rasën kallëzore<br />
shprehet me<br />
kundrinori i drejtë<br />
gjymtyrë plotësuese e<br />
grupit të kallëzuesit<br />
emër përemër grup emëror<br />
rasa<br />
kallëzore<br />
vetor, lidhor,<br />
pyetës,<br />
i pacaktuar<br />
pyetjet<br />
kë? cfarë?<br />
frymorë jo frymorë<br />
plotësojnë kuptimin<br />
e foljes<br />
Realizimi i kuptimit: ushtrohu duke bashkëpunuar në çifte.<br />
Hapet teksti në faqen 217 dhe lexohen shembujt e dhënë në tekst. Ndalohet te rastet<br />
kur kundrinori i drejtë shprehet me emër, përemër, grup emëror.<br />
Punohet rubrika Ushtrohu.<br />
Në ushtrimet 1 - 3 nxënësit ushtrohen duke bashkëpunuar me njëri-tjetrin.<br />
Në ushtrimin 1 nxënësit nënvizojnë kundrinorin e drejtë në fjalitë e dhëna, duke<br />
shkruar me laps në të djathtë pyetjen, p.sh.:<br />
Kë kënaqin përrallat pa masë?<br />
atë<br />
Cilat lexon ai me një frymë?<br />
përrallat e Andersenit<br />
Çfarë i dhuruan prindërit për ditëlindje? një kompjuter<br />
201
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Ushtrimi 2. Përgjigjuni pyetjeve, duke plotësuar fjalitë me një kundrinor të drejtë.<br />
(Filmin “Tomi dhe Xheri”; objektet e largëta, rrezet e dëmshme, tokën, diturinë e<br />
natyrës.)<br />
Ushtrimi 3. Gjeni kundrinorët në fjalitë e dhëna, duke treguar me se janë shprehur<br />
ata. Përgjigjet janë:<br />
bisedën → emër pa parafjalë, rasa kallëzore;<br />
këngën→ emër pa parafjalë, rasa kallëzore;<br />
puplat→ emër pa parafjalë, rasa kallëzore;<br />
një këngë tjetër→ grup emëror;<br />
këtë→ përemër dëftor;<br />
zogjtë e tjerë→ grup emëror;<br />
fjalët e tua → grup emëror;<br />
ato→ përemër vetor.<br />
Nxënësit bashkëpunojnë në çifte për kryerjen e ushtrimeve më lart.<br />
Reflektimi: punë e pavarur-zbatimi i njohurive të marra.<br />
Krijoni fjali duke vendosur para kallëzuesit kryefjalë dhe pas kallëzuesit kundrinor të<br />
drejtë.<br />
P.sh.,<br />
Fshatarët mbjellin tokën e re.<br />
Arkeologët zbuluan objekte të vjetra.<br />
Fëmijët shikonin malin e Dajtit.<br />
Unë përfytyroj veten të rritur.<br />
Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë.<br />
Detyrë shtëpie. Krijoni një tekst me 5 fjali që të kenë kundrinor të drejtë, duke u<br />
ndihmuar nga fi gura e tekstit.<br />
202
KAPITULLI VI<br />
Pasqyra e historisë<br />
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Të lexojmë<br />
Tema: Zemër ilire<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin rrjedhshëm dhe me intonacion.<br />
• Të tregojë përmbajtjen e tregimit duke iu përgjigjur pyetjeve të dhëna.<br />
• Të dallojë tregimin historik.<br />
• Të dallojë personazhet historike dhe ato të trilluarat.<br />
• Të analizojë cilësitë e fi gurës së Batos, plakut Kliton dhe Taulantit duke ilustruar<br />
me pjesë nga tregimi.<br />
• Të dallojë fi gurat letrare të krahasimit dhe epitetit në tregimin e dhënë.<br />
• Të ndërtojë fjali me fjalët e fjalorit.<br />
Mjetet: harta të Ilirisë, material ilustrativ për Baton, Teutën, Agronin, Pirron e<br />
Epirit.<br />
Fjalë kyç: kryetrim, i plagosur, gjyshi dhe nipi, mjekë të huaj, përgatit melheme,<br />
shërohet shpejt.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të menduarit, të ritreguarit, të analizuarit.<br />
Metoda dhe teknika: stuhi mendimi, kllaster, lexim, analizë, punë e pavarur,<br />
punë në dyshe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi: Stuhi mendimesh.<br />
Nxiten nxënësit e niveleve të ndryshme të thonë se çfarë dinë për ilirët. Me<br />
mendimet e nxënësve mësuesi/ja formon pemën e mendimit në tabelën e zezë.<br />
të parët tanë<br />
trima<br />
ilirët<br />
popuj të vjetër<br />
të Ballkanit<br />
bujarë<br />
merreshin me tregti<br />
Nxënësit mund të japin edhe përgjigje<br />
të tjera, që i kanë mësuar në lëndën e<br />
Historisë 4, si:<br />
trima<br />
ishin të ndarë në fi se<br />
mbretëritë ilire<br />
besonin në shumë perëndi (paganë)<br />
pëlqenin teatrin dhe muzikën<br />
ndërtonin stadiume<br />
merreshin me sport<br />
merreshin me tregti<br />
merreshin me peshkim<br />
kishin qytete të zhvilluara<br />
merreshin me gjah<br />
monedha ilire<br />
pasardhësit e pellazgëve<br />
203
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Paraqitet në tabelë para nxënësve harta e Ilirisë dhe diskutohet shkurt rreth saj.<br />
Realizimi i kuptimit: lexim - analizë.<br />
Hapi I. Hapen librat në faqen 226. Diskutohet bashkë me nxënësit rreth tablosë<br />
në fi llim të faqes. Shkruhet titulli i tregimit në tabelë. Po të jetë e mundur paraqitet<br />
para nxënësve libri me të njëjtin titull, që fl et për luftën e stërgjyshërve tanë nën<br />
udhëheqjen e Batos kundër pushtuesve romakë.<br />
Hapi II. Lexohet teksti nga mësuesi/ja, nxënësit i mbajnë librat mbyllur.<br />
Hapi III. Lexohet teksti pjesërisht nga mësuesi/ja dhe pastaj vazhdohet<br />
leximi nga nxënës që lexojnë bukur. Nxënësit ndjekin leximin dhe nënvizojnë fjalët<br />
e panjohura për ta. Bëhet në tabelë shpjegimi i fjalëve e shprehjeve të reja duke<br />
u mbështetur në fjalorin e tekstit. Bashkë me nxënësit formohen fjali me fjalët e<br />
shprehjet e reja të panjohura, të cilat mund të jenë më shumë se ato që parashikon<br />
fjalori i tekstit.<br />
Hapi IV. Lexohet pjesë-pjesë teksti nga nxënës të niveleve të ndryshme për<br />
të kuptuar më mirë përmbajtjen. Nxënësit bëjnë vërejtje dashamirëse për shoku -<br />
shokun për përmirësimin e cilësisë së leximit.<br />
Hapi V. Analizohet tregimi bashkë me nxënësit duke pasur parasysh pyetjet e<br />
rubrikave Kupto përmbajtjen dhe Nxirr mesazhin.<br />
U jepet nxënësve një ide e qartë për krahasimet dhe epitetet, duke bërë ilustrime<br />
me shembuj.<br />
Sqarohet se krahasimi dhe epiteti nuk shprehen me një fjalë të shkëputur, por me dy<br />
fjalë që krijojnë kuptimin e fi gurshëm. P.sh.: luftoi si luan (krahasim); zemër e bardhë<br />
(epitet).<br />
Mbiemri e bardhë, po të mos lidhej me fjalën zemër, nuk do të ishte epitet.<br />
204<br />
Reflektimi: punë në dyshe.<br />
Nxiten nxënësit të punojnë në grupe dyshe për zgjidhjen e kërkesave të ushtrimeve<br />
8, 9 të faqes 228. Diskutohet dhe vlerësohet puna e nxënësve.<br />
Ushtrimi 10 faqe 228. Nxënësit nënvizojnë epitetet dhe krahasimet. Kur mbarojnë<br />
nënvizimet, diskutohet për kuptimin e tyre të fi gurshëm.<br />
Bëhet përmbledhja e orës së mësimit vlerësimi për cilësinë e arritjes së objektivave,<br />
sipas niveleve dhe vlerësimi i motivuar me notë i nxënësve të niveleve të<br />
ndryshme.<br />
Detyrë shtëpie. Jepet detyra në fund të faqes 228. Një zgjidhje e kësaj detyre<br />
mund të jetë:<br />
s’i binte ndërmend – e kishte në mendje<br />
nga dita në ditë ripërtërihej – nga dita në ditë binte nga shëndeti<br />
e lidhnin pazgjidhmërisht – e ndanin përfundimisht<br />
fjalëpakë e gjumëpakë – llafazanë e gjumashë
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë kundrinorët e zhdrejtë me parafjalë me ndihmën e pyetjeve.<br />
• Të dallojë me se shprehet kundrinori i zhdrejtë me parafjalë në fjali të<br />
ndryshme.<br />
• Të përdorë pyetjet për të gjetur kundrinorët e zhdrejtë me parafjalë në fjali<br />
të ndryshme.<br />
• Të ndërtojë 5-6 fjali duke përdorur kundrinorë të zhdrejtë duke u<br />
mbështetur në pyetjet e dhëna.<br />
Mjetet: teksti i nxënësit, Fletore pune, tabelë, shkumësa me ngjyra.<br />
Fjalë kyç: kundrinor i zhdrejtë me parafjalë, pyetjet: me kë?, nga kush?,<br />
prej kujt?, për kë (cilin, cilën, cilët, cilat)?, në vend të kujt?, kundër kujt?<br />
Aftësitë: të kuptuarit, të pyeturit, të krijuarit, të lexuarit.<br />
Metodologjia: stuhi mendimesh, diskutim, punë në çift, punë e drejtuar,<br />
punë e pavarur, organizuesi grafi k.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Kontrollohen e diskutohen detyrat e shtëpisë. Mblidhen disa fl etore për<br />
t’u korrigjuar hollësisht, për t’u pajisur me shënime dhe për t’u vlerësuar me notë.<br />
Hapi II. Stuhi mendimesh. Nxiten nxënësit e nivele të ndryshme t’u përgjigjen<br />
lirshëm e pa ndrojtje se gabojnë, këtyre pyetjeve:<br />
- Ç’dinë për kundrinorin e drejtë?<br />
- Me se shprehet kundrinori i drejtë?<br />
- Çfarë pyetjeje u përgjigjen kundrinorët e drejtë? Shembuj.<br />
- Ç’dinë për kundrinorin e zhdrejtë pa parafjalë?<br />
- Në çfarë rase janë kundrinorët e zhdrejtë pa parafjalë? Me se<br />
shprehen? Shembuj.<br />
Hapi III. Shkruhet tema në dërrasë të zezë. Paraqitet para klasës një tabelë,<br />
ku është shkruar teksti në fi llim të faqes 229. Diskutohet rreth fjalëve të nënvizuara.<br />
Me anë të pyetjeve arrihet në përfundim se fjalët e nënvizuara janë kundrinorë të<br />
zhdrejtë me parafjalë.<br />
Duke u nisur nga klasat a grupe e fjalëve që formojnë kundrinorin e zhdrejtë me<br />
parafjalë, arrihet në përfundim se ai shprehet me:<br />
emër – Ata u shqetësuan për plagën. (për cilën?)<br />
Ata folën me kryetrimin. (me kë?)<br />
205
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
<br />
përemër – Biseduar me njëri-tjetrin. (me kë?)<br />
Biseduan për atë. (për kë?)<br />
grup emëror – Tani në vend të atyre mjekëve do të ishin ata. (në vend të kujt?)<br />
Ata ruheshin nga e keqja. (nga cila?)<br />
Hapi IV. Punë në çift: Ushtrimi 1, faqe 229, sipas kërkesës. Kontrollohet e<br />
vlerësohet puna e nxënësve.<br />
Punë e drejtuar: Ushtrimi 2, faqe 230, sipas kërkesës.<br />
Punë e pavarur: Ushtrimi 3, faqe 230, sipas kërkesës.<br />
Hapi V. Bëhet organizuesi grafi k për kundrinorët në dërrasë të zezë duke<br />
përdorur shkumësa me ngjyra.<br />
Ç’janë kundrinorët?<br />
Kundrinorët janë gjymtyrë<br />
plotësuese të grupit të<br />
kallëzuesit.<br />
Llojet:<br />
të drejtë dhe të<br />
zhdrejtë.<br />
Kundrinori i zhdrejtë:<br />
pa parafjalë;<br />
me parafjalë.<br />
Bëhet vlerësimi për orën e mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Ushtrimi 4, faqe 230. Detyra mund të zgjidhet kështu:<br />
Fëmijët shkuan me prindërit në një festë.<br />
Ata dëgjuan nga mësuesi se do të shkojnë në ekskursion.<br />
Prindërit u morën me tregti.<br />
Nxënësit kënduan për mësuesit.<br />
Ata fi tuan në vend të shokëve.<br />
Rubrika: Të lexojmë<br />
Tema: I vogli Donat Argjendi<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin rrjedhshëm dhe me intonacion.<br />
• Të dallojë personazhet e tregimit të dhënë.<br />
• Të përzgjedhë alternativat e sakta duke u bazuar në leximin e tregimit.<br />
• Të krahasojë mendimet e tij me ato të djalit të vogël mbi dukuritë e paraqitura<br />
në tekst.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, tablo e tekstit, libri “I vogli Donat Argjendi”.<br />
Fjalë kyç: fron, medaljon, kandil, ngjyra të larme, petla, nuk ngopej së shikuari<br />
Metodologjia: bisedë e kombinuar, lexim, punë në dyshe, punë e pavarur,<br />
analizë.<br />
206
Libër mësuesi<br />
Evokimi:<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. - Kush e ka lexuar librin “I vogli Donat Argjendi.<br />
Mësuesi/ja u tregon shkurt përmbajtjen e librit.<br />
Realizimi i kuptimit: Hapi I. Lexohet tregimi nga mësuesi/ja dhe nxënësit i<br />
mbajnë librat mbyllur. Lexohet përsëri tregimi pjesërisht nga mësuesi/ja dhe pastaj<br />
vazhdohet leximi nga nxënës që lexojnë bukur. Nxënësit porositen të nënvizojnë me<br />
laps fjalët e shprehjet e panjohura.<br />
Hapi II. Sqarohen fjalët e shprehjet e panjohura. Shkruhen në tabelë të zezë.<br />
Formohen bashkë me nxënësit fjali me fjalët e shprehjet e reja të panjohura.<br />
Hapi III. Diskutohet tabloja e tekstit.<br />
Hapi IV. Analizohet tregimi bashkë me nxënësit duke u mbështetur në rubrikat<br />
Kupto përmbajtjen dhe Nxirr mesazhin.<br />
Reflektimi: Hapi I. Punë në dyshe sipas bankave. Ushtrimi 4 faqe 232.<br />
Hapi II. Punë e pavarur. Ushtrimi 8 faqe 232.<br />
Në fund bëhet përmbledhja e orës së mësimit, vlerësimi për cilësinë e realizimit<br />
të objektivave të arritjeve sipas niveleve si dhe vlerësimi i motivuar me notë i disa<br />
nxënësve të niveleve të ndryshme.<br />
Detyrë shtëpie. Jepet detyra në fund të faqes 232.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Rrethanorët<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë rrethanorët si grupe të lëvizshme në fjali.<br />
• Të përdorë pyetjet për gjetjen e rrethanorëve në fjalitë e dhëna.<br />
• Të dallojë llojet e rrethanorëve.<br />
• Të ndërtojë fjali, ku rrethanorë të ndryshëm të qëndrojnë para dhe pas foljes.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, albume, pamjet e tekstit, shkumësa me ngjyra<br />
Fjalë kyç: rrethanor, rrethanor vendi, kohe, mënyre, sasie, shkaku, qëllimi<br />
Metodologjia: stuhi mendimesh, pema e mendimit, diskutim, punë e pavarur<br />
organizuesi grafi k<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Stuhi mendimesh. Nxiten nxënësit e niveleve të ndryshme të shprehin<br />
lirshëm se çfarë dinë për rrethanorët. Mësuesi/ja i përmbledh mendimet e nxënësve<br />
duke bërë pemën e mendimit (kllasterin) në dërrasën e zezë.<br />
207
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
është fjalë plotësuese<br />
lidhen me foljen<br />
Mund të lëvizë<br />
në fjali.<br />
Rrethanori:<br />
është disa llojesh<br />
gjenden me pyetjet: ku? kur? si? sa? pse? përse?<br />
mënyre<br />
shkaku<br />
vendi<br />
kohe<br />
sasie<br />
qëllimi<br />
Hapi II. Paraqitet ndonjë album me fotografi të ndryshme nga Shqipëria,<br />
Maqedonia, Kosova ose vendlindja e nxënësve. U drejtohen nxënësve pyetje, të<br />
cilat mund të marrin përgjigje me fjali, që kanë në përbërjen e tyre rrethanorë të<br />
ndryshëm. Hapen tekstet e nxënësve në faqen 233. Diskutohet rreth pamjeve dhe<br />
fjalive të tekstit. Përqendrohet vëmendja në fjalitë pyetëse dhe te rrethanorët e<br />
nënvizuar. Shkruhen fjalitë në dërrasë duke përdorur shkumësa me ngjyra.<br />
Hapi III. Bashkë me nxënësit bëhet organizuesi grafi k për llojet e rrethanorëve<br />
dhe pyetjet me të cilat gjenden. Shkruhet edhe nga një shembull për çdo rrethanor.<br />
Lloji i rrethanorit:<br />
vendi<br />
kohe<br />
mënyre<br />
sasie<br />
shkaku<br />
qëllimi<br />
Gjenden me pyetjen:<br />
Ku? Nga?<br />
Kur? Që kur?<br />
Si?<br />
Sa?<br />
Pse?<br />
Përse?<br />
Shembuj:<br />
Shkoj në ekskursion.<br />
Takohemi në mëngjes.<br />
Ecte me vrap.<br />
Gara zgjati 10 minuta.<br />
U djersita nga vapa.<br />
Shkova për pushime.<br />
Hapi IV. Punë e pavarur. Udhëzohen nxënësit të formojnë fjali të ndryshme, ku<br />
çdo rrethanor të qëndrojnë para dhe pas foljes.<br />
Diskutohet e vlerësohet puna e nxënësve të niveleve të ndryshme.<br />
Bëhet përfundimi për orën e mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Jepet një ushtrim nga Fletorja e punës. Në rast se nxënësit<br />
nuk janë të pajisur me Fletore pune, jepet një detyrë e tillë: “Bëni një përshkrim të<br />
shkurtër, ku të përdorni rrethanorë të ndryshëm”.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Rrethanorët (ora II)<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë llojet e rrethanorëve duke bërë pyetjet.<br />
• Të krijojë tekste të ndryshme, ku të përdorë rrethanorë.<br />
208
Libër mësuesi<br />
Mjete: teksti i nxënësit, shkumësa me ngjyra.<br />
Metoda dhe teknika: stuhi mendimi, punë e pavarur, punë në dyshe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Stuhi mendimi. Nxiten nxënësit të niveleve të ndryshme të shprehen<br />
lirshëm çfarë kanë mësuar në orën e parë për rrethanorët. Për çdo lloj rrethanori<br />
këmbëngulet të përcaktohet edhe pyetja me të cilën gjendet. Kërkohet ilustrimi me<br />
shembuj.<br />
Hapi II. Punë e pavarur. Ushtrimi 1, faqe 234. Kontrollohet e vlerësohet puna<br />
e nxënësve të niveleve të ndryshme. Me qenë se ky ushtrim është i nivelit minimal,<br />
vëmendja përqendrohet te nxënësit e nivelit bazë, duke i bërë sa më aktivë.<br />
Hapi III. a) Punë në dyshe. Ushtrimi 2, faqe 234 sipas kërkesës.<br />
b) Punë në dyshe ushtrimi 3, sipas kërkesës.<br />
Diskutohet e vlerësohet puna e nxënësve të niveleve të ndryshme. Vlerësimi bëhet<br />
në fl etore dhe në regjistër.<br />
Në fund bëhet vlerësimi për orën e mësimit dhe për cilësinë e realizimit të<br />
objektive.<br />
Detyrë shtëpie: Jepet ushtrimi 4, faqe 234.<br />
Rubrika: Të shkruajmë<br />
Tema: Përshkruajmë me anë të të prekurit.<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë përshkrimet e dhëna në tekst.<br />
• Të dallojë mbiemrat e dhënë sipas cilësive që ata shprehin.<br />
• Të përshkruajë sendet në bazë të cilësive të dhëna në tekst.<br />
• Të përshkruajë sende me anë të të prekurit.<br />
• T’u përshtatë sendeve krahasime të ndryshme.<br />
• Të përdorë sa më shumë mbiemra e ndajfolje dhe imagjinatën në përshkrim.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, tablo të ndryshme, shkumësa me ngjyra, kuti të vogla<br />
kartoni.<br />
Metodologjia: bisedë, kllaster, diskutim, punë e pavarur, punë e drejtuar.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Bashkë me nxënësit bëhet kllasteri (pema e mendimit) për shqisat:<br />
209
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
të nuhaturit<br />
të parit<br />
Shqisat:<br />
të shijuarit<br />
të dëgjuarit<br />
të prekurit<br />
Hapi II. Paraqitet para nxënësve një tablo e zmadhuar e pamjeve të tekstit.<br />
Bëhet një bisedë për pamjet e tekstit me nxënësit e niveleve të ndryshme.<br />
Lexohen nga nxënës që lexojnë bukur tekstet “Gjethet e pranverës dhe të vjeshtës”<br />
dhe “Një qershi e pjekur mirë”. Nxiten nxënësit të dallojnë mbiemrat që i cilësojnë<br />
objektet me të prekur. Shkruhen mbiemrat në dërrasë të zezë: të buta, të lakueshme,<br />
ta thatë, të brishtë, të pjekur, të butë, të lëmuar. Diskutohet rreth kuptimit të tyre<br />
leksikor. Për mbiemrin “e brishtë” që është i vështirë për nxënësit, jepet ky shpjegim:<br />
që thyhet a thërrmohet lehtë, e dobët, e lehtë.<br />
Hapi III. Në kuti të ndryshme të hapura janë vendosur fi sha me mbiemra<br />
të ndryshëm që tregojnë cilësinë e sipërfaqeve të sendeve, peshën e sendeve,<br />
përbërjen, temperaturën. Në një kuti tjetër janë vendosur fi sha me ndajfolje që<br />
mund të saktësojnë cilësitë e ndryshme të objekteve. Diskutohet rreth mbiemrave e<br />
ndajfoljeve duke dhënë edhe shembuj me fjali për çdo rast.<br />
Me qenë se disa mbiemra janë të vështirë për nxënësit, bëhen këto shpjegime, që<br />
shkruhen në dërrasë të zezë, duke përdorur edhe shkumësa me ngjyra.<br />
i pushtë – që është me push, që është i butë e i imët si push.<br />
shpues – që duket sikur të shpon me diçka të mprehtë, që të shpon.<br />
veshtullor – i ngjitshëm; që ngjitet ashtu si veshtulla, bima që rritet në degët e<br />
bimëve të tjera, kacavarës si veshtull<br />
poroz – me pore, i gavërt, i përshkueshëm, i depërtueshëm.<br />
Hapi IV. Punë e pavarur. Ushtrohu nëpërmjet krahasimeve, faqe 236.<br />
Kontrollohet e vlerësohet puna e nxënësve.<br />
Hapi V. Punë e drejtuar: Cilave sende mund t’u përshtaten krahasimet e<br />
mëposhtme?<br />
Bëhet vlerësimi për orën e mësimit.<br />
Detyrë shtëpie. Jepet një ushtrim nga Fletorja e punës. Mund të jepet si detyrë<br />
përshkrimi i një fi ku të pabërë a një frute që rritet në zonën e tyre.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Rrethanorët homogjenë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë rrethanorët homogjenë me ndihmën e pyetjeve në fjalitë e dhëna.<br />
• Të plotësojë fjalitë e dhëna me gjymtyrë homogjene që u përshtaten.<br />
• Të formojë fjali, jo më pak se pesë, ku të përdorë gjymtyrë homogjene<br />
rrethanorë, kryefjalë, përcaktorë, kundrinorë.<br />
210<br />
Mjete: teksti i nxënësit, tabelë me rrethanorë homogjenë, shkumësa me<br />
ngjyra.
Libër mësuesi<br />
Fjalë kyç: rrethanorë homogjenë.<br />
Metodologjia: bisedë e kombinuar me shpjegim, punë e drejtuar, punë në<br />
dyshe.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Kujtojmë bashkë me nxënësit:<br />
- Ç’janë gjymtyrët homogjene? (Gjymtyrët homogjene plotësojnë kuptimin<br />
e së njëjtës gjymtyrë).<br />
- Me se lidhen me njëra-tjetrën gjymtyrët homogjene? (Ato lidhen me presje<br />
ose me lidhëza).<br />
Kërkohen të jepen shembuj me kryefjalë homogjene, me përcaktorë homogjenë<br />
etj.<br />
Hapi II. Vendos në dërrasë të zezë tavën me rrethanorët homogjenë, siç<br />
paraqiten në tekstin e nxënësit. Diskutohet rreth tyre për të arritur në përfundim se<br />
janë rrethanorë homogjenë.<br />
Hapi III. Punë e drejtuar: ushtrimi 1 faqe 237. Udhëzohen nxënësit të<br />
nënvizojnë rrethanorët homogjenë. Kontrollohet puna e nxënësve pastaj nxënësve<br />
u drejtohet këto pyetje: Ku mungojnë parafjalët te rrethanorët e nënvizuar? Diskutoni<br />
a duhet të jenë?<br />
Hapi IV. Punë në dyshe: Ushtrimi 2 faqe 237. Ky ushtrim shërben jo vetëm<br />
për të matur rendimentin e orës së mësimit, por për të testuar dijet e nxënësve për<br />
të gjitha llojet e gjymtyrëve homogjene.<br />
Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit duke u drejtuar këto pyetje:<br />
- Përse shërbejnë gjymtyrët homogjene?<br />
- Me se lidhen ato me njëra - tjetrën?<br />
- A duhet të përsëriten patjetër parafjalët para të gjithë rrethanorëve<br />
homogjenë?<br />
Detyrë shtëpie. Jepen ushtrime nga Fletorja e punës.<br />
Rubrika: Të lexuarit<br />
Tema: Muji, nusja dhe zanat idhnake (nga cikli i këngëve legjendare)<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin me intonacion.<br />
• Të ndërtojë fjali me fjalët e reja të panjohura.<br />
• Të tregojë përmbajtjen duke iu përgjigjur pyetjeve të dhëna.<br />
• Të analizojë personazhin e Mujit, zanave dhe nuses duke ilustruar me pjesë<br />
nga tregimi.<br />
• Të analizojë strukturën e legjendës duke dalluar elementet reale dhe fantastike<br />
të tregimit.<br />
211
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
•<br />
•<br />
Të nxjerrë mesazhin e trimërisë, zgjuarsisë dhe zemërgjerësisë së Mujit duke<br />
u bazuar në veprimet e tij.<br />
Të dallojë ligjëratën e drejtë nga dialogu.<br />
Mjete: teksti i nxënësit, libri i shkrimtari Mitrush Kuteli “Përralla të moçme<br />
shqiptare”, shkumësa me ngjyra.<br />
Fjalë kyç: cung, besë, idhnake, peng, petka, terr, thep më thep, krep më krep,<br />
zanë.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të ritreguarit, të analizuarit.<br />
Metodologjia: bisedë e kombinuar, lexim, shpjegim, diskutim, analizë, punë<br />
dyshe, punë e pavarur, punë e drejtuar.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
212<br />
Hapi I. U paraqitet nxënësve libri i Mitrush Kutelit “Përralla të moçme shqiptare”.<br />
Flitet shkurt për disa nga përrallat dhe përqendrohet vëmendja te përralla “Muji,<br />
nusja dhe zanat idhnake” e mësuar në klasën e katërt.<br />
Hapi II. Lexohet nga mësuesi/ja përralla dhe nxënësit i mbajnë librat mbyllur.<br />
Hapen librat. Fillohet leximi nga mësuesi/ja dhe vazhdohet nga nxënës që lexojnë<br />
bukur. Nxënësit e tjerë ndjekin leximin dhe nënvizojnë me laps fjalët e panjohura<br />
për ta. Sqarohen bashkë me nxënësit fjalët e shprehjet e reja të panjohura.<br />
Këto fjalë e shprehje sqarohen në dërrasë të zezë duke përdorur shkumësa me<br />
ngjyra.<br />
Ndërtohen fjali me to nga nxënës të niveleve të ndryshme.<br />
Hapi III. Lexohet tregimi pjesë-pjesë nga nxënës të mirë dhe bëhet analiza<br />
duke u mbështetur edhe në pyetjet e rubrikës Kupto përmbajtjen.<br />
Shpjegohet se zanat idhnake do të thotë zanat hakmarrëse, inatçie,<br />
inatçore.<br />
Hapi IV. Nga pyetjet e rubrikës Nxirr mesazhin mund të dalin këto përgjigje:<br />
Na tërheq personazhi i Mujit, sepse është i zgjuar, dëgjon urtë, kuvendon<br />
edhe më urtë. Muji është trim, i besës dhe zemërgjerë.<br />
Kushti që u vuri Muji zanave ishte që t’i lironin nusen robinë, t’i kthejnë në<br />
jetë krushqit me gjithë kuaj. Në këmbim të këtyre ai do t’i lëshonte dhitë e<br />
egra të mbajtura peng. Zanat i dhanë besën Mujit se ai nuk kishte faj. Ai i<br />
detyroi zanat të mos i bëjnë keq askujt.<br />
Veprimi i Mujit tregon trimërinë, zgjuarsinë dhe zemërgjerësinë e tij. Ai<br />
ishte i zgjuar se zbuloi ku e kishin fuqinë zanat. Ishte trim e i vendosur se<br />
u dërgoi mesazh zanave të shkëmbit të mos bëjnë padrejtësi. Muji është<br />
kryetrimi, prandaj i zbuti zanat idhnake dhe ua fali bjeshkët njerëzve.<br />
Hapi V. Punë në dyshe: ushtrimi 9 faqe 240, sipas kërkesës dhe ushtrimi 10<br />
faqe 240, sipas kërkesës së tyre.<br />
Punë e pavarur: ushtrimi 11 faqe 240. Kontrollohet e vlerësohet puna e nxënësve<br />
të të gjitha niveleve.<br />
Punë e drejtuar: ushtrimi 12. Aktivizohen nxënës të ndryshëm të shikojnë dhe një
Libër mësuesi<br />
herë tekstin, të dallojnë ligjëratën e drejtë nga dialogu.<br />
Në fund bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit duke kërkuar edhe një<br />
herë nga nxënësit të thonë shkurt përmbajtjen, mesazhin dhe elementet fantastike<br />
e reale të pjesës.<br />
Detyrë shtëpie: Jepet detyra në fund të faqes 240.<br />
Rubrika: Të lexuarit<br />
Tema: Lufta e Mashkullores<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë tregimin historik me intonacion.<br />
• Të përdorë në fjali fjalët e reja të tregimit.<br />
• Të hartojë pyetje mbi tregimin për të zbërthyer përmbajtjen e tij.<br />
• Të analizojë të dhënat reale në tregim.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e trimërisë dhe dashurisë për atdheun nëpërmjet<br />
veprimeve të personazheve të tregimit.<br />
• Të diskutojë për fi gura të shquara të kombit shqiptar që njeh.<br />
Mjetet dhe materialet burimore: Fotografi të Çerçiz Topullit e të fi gurave<br />
të tjera të shquara të popullit shqiptar të sjella nga nxënësit, vepra të Mihal<br />
Gramenos, letër të bardhë A4.<br />
Fjalë kyç: Lufta e Mashkullorës 5 mars 1908, mëngjes, ushtri, luftë e rreptë,<br />
mbrëmje të vrarë.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të interpretuarit.<br />
Metoda dhe teknika mësimore: Bisedë e kombinuar me shpjegim, lexim<br />
zinxhir, lexim me ndalesa, diskutim, analizë, punë në dyshe, dora e pyetjeve.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Nxënësit kanë sjellë në klasë fotografi të luftëtarëve të shquar të<br />
popullit tonë. Diskutohet shkurt rreth tyre. Veçohet fi gura e Çerçiz Topullit. Pyeten<br />
nxënësit nëse e kanë parë fi lmin për Luftën e Mashkullorës. Diskutohet rreth tij.<br />
Hapi II. Bëhet leximi shprehës i pjesës nga mësuesi/ja, nxënësit i mbajnë<br />
librat mbyllur. Bëhet leximi nga nxënës që lexojnë bukur dhe nxënësit nënvizojnë<br />
fjalët dhe shprehjet e panjohura me laps. Shpjegohet kuptimi i tyre në dërrasë të<br />
zezë duke përdorur shkumësa me ngjyra. Disa nga fjalët që nuk i ka fjalori i tekstit<br />
shpjegohen nga mësuesi/ja:<br />
katua – ahur në katin përdhes të një shtëpie, ku mbahen kafshët shtëpiake<br />
ose veglat e punës.<br />
han – bujtinë pranë rrugës ose në qytete me vend edhe për kafshët.<br />
anadollak – banor turk i Anadollit, në Azinë e Vogël, këtu : pushtues turk.<br />
213
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Hapi III. Bëhet leximi me ndalesa dhe analizohet pjesa duke formuluar edhe<br />
këto pyetje për të zbërthyer përmbajtjen e saj:<br />
- Kur dhe ku zhvillohet ngjarja?<br />
- Cilat janë cilësitë e Çerçiz Topullit?<br />
- Si e përshkruan Mihal Gramenoja këtë fi gurë?<br />
- Çfarë fi gurash letrare përdor autori në këtë pjesë? (Përdor krahasimin:<br />
plumbat venin si breshër, i verdhë si dyllë...)<br />
Hapi IV. Diskutohet me nxënësit e të gjitha niveleve rreth pyetjeve të rubrikës<br />
Nxirr mesazhin.<br />
Hapi V. Punë në dyshe: Ushtrimi 5, faqe 234.<br />
Në fund bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit sipas grafi kut organizues<br />
“Dora e pyetjeve”. Orientohen nxënësit të punojnë me dorën e majtë dhe vizatojnë<br />
formën e saj në fl etë A4. Në secilin gisht shkruajnë pyetjet si më poshtë:<br />
Kush? Çfarë? Ku? Kur? Pse? Si?<br />
Diskutohet për plotësimin me përgjigjet e secilës pyetje të grafi kut të dorës.<br />
Detyrë shtëpie: Të nxjerrin pikat e planit të tregimit.<br />
Rubrika: Shkruajmë<br />
Tema: Kujtime<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Të shkruajë një ngjarje reale jo më pak se një faqe duke u bazuar në strukturën<br />
e tekstit me kujtime.<br />
Të shkruajë kujtime sipas një modeli të dhënë.<br />
Të dallojë biografi në dhe autobiografi në.<br />
Mjete dhe materiale burimore: teksti i nxënësit “Gjuha Shqipe 5”, tekste me<br />
kujtime, biografi a e shkurtër e një shkrimtari.<br />
Fjalë kyç: kujtime, biografi , autobiografi , ngjarje, persona realë.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të dalluarit, të përshkruarit.<br />
Metodologjia: bisedë e kombinuar me shpjegim, punë e pavarur.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Kontrollohen detyrat e shtëpisë. Aktivizohen nxënës të niveleve të<br />
ndryshme të lexojnë pikat e planit të tregimit “Lufta e Mashkullores”. Kërkohet nga<br />
nxënësit të thonë përmbajtjen sipas pikave të planit.<br />
Hapi II. Kërkohet nga nxënësit t’u përgjigjen pyetjeve të rubrikave Nxirr<br />
mesazhin dhe Analizo strukturën.<br />
Hapi III. Lexohen para nxënësve tekste të ndryshme me kujtime. Bisedohet<br />
214
Libër mësuesi<br />
me nxënësit për veçoritë e teksteve me kujtime.<br />
Shpjegohet kuptimi i fjalëve biografi dhe autobiografi duke kujtuar tekste biografi ke<br />
dhe autobiografi ke nga viti i kaluar shkollor.<br />
Hapi IV. Udhëzohen nxënësit të plotësojnë duke e shkruar më parë në fl etore<br />
pjesën në fund të faqes 243 në rubrikën Plotëso.<br />
Hapi V. Punë e pavarur: “Kujto një ngjarje interesante që të ka ndodhur.<br />
Mundohu të kujtosh datën, emrat e personave, numrin e personave, të dhënat për<br />
ngjarjen etj.<br />
Kontrollohet e diskutohet puna e pavarur. Vlerësohen 2-3 nxënës të niveleve të<br />
ndryshme.<br />
Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi për orën e mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Të shkruajnë kujtimet e tyre për ditën e parë të shkollës.<br />
Rubrika: Të lexuarit<br />
Tema: Ra si yll, po s’u shua<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë poezinë me intonacion.<br />
• Të ritregojë përmbajtjen duke iu përgjigjur pyetjeve dhe duke ilustruar me<br />
vargje nga poezia.<br />
• Të dallojë fi gurat letrare të krahasimit dhe epitetit në poezi.<br />
• Të shprehë emocionet që i shkakton leximi i vjershës kushtuar Princeshës<br />
Argjiro.<br />
• Të dallojë elementet fantastike duke i ilustruar me vargjet e dhëna.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e mosnënshtrimit dhe dashurisë për lirinë duke u bazuar<br />
në veprimin e Princeshës Argjiro.<br />
Materiale dhe mjete mësimore: teksti i nxënësit “Gjuha shqipe 5”, poezia<br />
“Princesha Argjiro” e Ismail Kadaresë si dhe vepra të tjera të tij.<br />
Fjalë kyç: humnerë, mëkoj.<br />
Metoda dhe teknika mësimore: bisedë e kombinuar me shpjegim, analizë,<br />
punë në dyshe, ditar dypjesësh.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Bëhet një bisedë me nxënësit për krijimtarinë letrare të Ismail<br />
Kadaresë.<br />
U tregohen nxënësve disa vepra të Ismail Kadaresë. Përqendrohet vëmendja te<br />
vepra për fëmijë “Princesha Argjiro”. Tregohet shkurt përmbajtja duke përdorur<br />
edhe ilustrimet me vargje dhe me fi gurat e librit.<br />
Hapi II. Lexohet ose recitohet nga mësuesi/ja poezia “Ra si yll, po s’u shua”.<br />
Nxënësit i kanë librat mbyllur.<br />
215
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Lexohet poezia nga një nxënës që lexon bukur dhe nxënësit nënvizojnë fjalët e<br />
panjohura për ta. Fjalë të panjohura mund të jenë:<br />
humnerë – hon, greminë.<br />
mëkoj – ushqej foshnjën.<br />
Nxiten nxënësit të krijojnë fjali më fjalët e reja.<br />
Hapi III. Lexohet poezia pjesë-pjesë dhe analizohet bashkë me nxënësit duke<br />
u mbështetur në pyetjet e rubrikës Kupto përmbajtjen dhe Analizo gjuhën .<br />
Hapi IV. Punë në dyshe: Ushtrimi 6 faqe 245.<br />
Nxënësit sipas bankave nxjerrin mesazhin për poezinë.<br />
Hapi V. Bëhet ditari dypjesësh. Diskutohet me mësuesit/et. Plotësohet ditari<br />
dypjesësh nga mësuesi/ja në tabelë. Nxënësit punojnë në fl etore:<br />
Fjalia<br />
Vështron princesha krenare<br />
Po a zihet ylli vallë?<br />
U vërvit si zog në erë<br />
Edhe shkëmbi ku u copëtua, /<br />
thanë u drodh, u gjallërua<br />
Se fëmija i saj mbet’ gjallë<br />
Komenti im<br />
Princesha Argjiro edhe në çastin kur ranë<br />
duke luftuar rojet e fundit, nuk u frikësua.<br />
Ajo nuk u dorëzua te armiqtë.<br />
Argjiroja është e bukur si një yll dhe e<br />
pakapshme si yjet.<br />
Poeti e krahason princeshën me zogun që<br />
hap krahët e fl uturon në humnerë.<br />
Ajo shikon për herë të fundit Gjirokastrën.<br />
Heroizmi i princeshës tronditi jo vetëm<br />
njerëzit, por edhe shkëmbin, që mendon si<br />
frymor dhe gjallërohet.<br />
Ky varg tregon fi toren e jetës mbi<br />
vdekjen, vazhdimësinë e jetës.<br />
Bëhet vlerësimi për orën e mësimit dhe vlerësimi i motivuar me notë i disa nxënësve<br />
të niveleve të ndryshme.<br />
Detyrë shtëpie: Detyra në fund të faqes 245.<br />
Rubrika: Të lexuarit<br />
Tema: Himni i flamurit<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë qartë poezinë.<br />
• Të dallojë strofat e vargjet e “Himni i fl amurit”.<br />
• Të dallojë vargjet që rimojnë në poezinë e dhënë.<br />
• Të dallojë fi gurat letrare të krahasimit në vargjet e poezisë.<br />
• Të nxjerrë mesazhin e dashurisë së shqiptarëve për atdheun e tyre duke<br />
ilustruar me vargje.<br />
216
Libër mësuesi<br />
Mjete: teksti i nxënësit Gjuha shqipe 5”, libri “Himni kombëtar”.<br />
Fjalë kyç: engjëll, toskë, gegë, rrfe, ngadhnjyes, brendë, njat fl amur.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të folurit, të kthyerit e poezisë në prozë.<br />
Metodologjia: bisedë e kombinuar me shpjegim, lexim zinxhir, lexim me<br />
ndalesa, analizë e diskutim, pema e mendimit, punë në dyshe.<br />
Struktura: ERR<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi:<br />
Hapi I. Këndohet “Himni i fl amurit” bashkë me nxënësit. Bëhet një bisedë e<br />
kombinuar me shpjegim për Himnin kombëtar. U tregohen nxënësve materiale e foto<br />
për ilustrim ç’simbolizon “Himni kombëtar”.<br />
Realizimi i kuptimit<br />
Hapi I. Bëhet leximi shprehës nga mësuesi/ja i poezisë “Himni i fl amurit”, shkruar<br />
nga poeti Gjergj Fishta.<br />
Hapi II. U fl itet nxënësve shkurt për veprimtarinë atdhetare dhe krijimtarinë<br />
letrare të Gjergj Fishtës. Flitet për kryeveprën e tij “Lahuta e Malcis”.<br />
Hapi III. Lexohet poezia nga një nxënës që lexon bukur dhe nxënësit nënvizojnë<br />
me laps fjalët e panjohura:<br />
engjëll – qenie e jashtëzakonshme që përfytyrohet si fëmijë me krahë, me<br />
shpirt të pastër, të butë e të dashur.<br />
toskë – banor vendës i krahinave jugore të Shqipërisë ose ai që e ka<br />
prejardhjen nga këto krahina.<br />
gegë – banor vendës i krahinave veriore e të mesme të Shqipërisë ose ai që<br />
e ka prejardhjen nga këto krahina.<br />
rrfe – rrufe<br />
ngadhnjyes – fi timtar<br />
brendë – brenda<br />
njat fl amur – atë fl amur<br />
Hapi IV. Bëhet leximi me ndalesa sipas strofave dhe bëhet analiza duke u<br />
mbështetur në rubrikën Kupto dhe nxirr mesazhin.<br />
Ushtrimi 6 zgjidhet kështu:<br />
Strofa e parë është ndërtuar me rimë të kryqëzuar, sepse vargu i parë rimon me të<br />
tretin dhe vargu i dytë me të katërtin (skema ABAB).<br />
Strofa e dytë është ndërtuar me rimë të përputhur, sepse vargjet me të njëjtën rimë<br />
vijnë njëri pas tjetrit (skema AABB).<br />
Strofa e tretë e ka llojin e rimës njëlloj si strofa e parë (skema ABAB).<br />
Reflektimi.<br />
Hapi I. Bëhet bashkë me nxënësit pema e mendimit për fl amurin.<br />
217
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
është kuq e zi<br />
është fi timtar<br />
Simboli i kombit<br />
Flamuri:<br />
është i shenjtë<br />
është i shtrenjtë<br />
Hapi II. Punë në dyshe: Shkruani me 3-4 fjali mesazhin e poezisë.<br />
Bëhet vlerësimi për orën e mësimit.<br />
Detyrë shtëpie. Mund të jepet të mësohen përmendsh një ose dy strofa.<br />
Rubrika: Të lexuarit<br />
Tema: Fjalë të urta në vargje<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
Të lexojë fjalët e urta në vargje.<br />
Të përmbledhë në një këshillë secilën strofë të dhënë.<br />
Të diskutojë mbi vlerën e fjalëve të urta me ndihmën e mësuesit/mësueses.<br />
Të tregojë fjalë të urta të lexuara ose të dëgjuara.<br />
Të dallojë llojin e rimës në strofat përkatëse.<br />
Mjete e materiale burimore: librat “Fjalë të urta të popullit shqiptar” dhe<br />
“Antologji e fjalës së mençur” e Nasho Jorgaqit dhe Xhevat Lloshit, vepra të<br />
shkruara nga Naim Frashëri.<br />
Fjalë e shprehje kyç: vetëhënë, lipset, të mos i shquash, të të ndriçojë.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të menduarit, të analizuarit.<br />
Metodologjia: bisedë e kombinuar me shpjegim, mendo – shkëmbe<br />
mendime, analizë, diskutim, punë në dyshe, punë e drejtuar.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi<br />
Hapi I. U drejtohet nxënësve kjo pyetje:<br />
- Ç’dimë për fjalët e urta? Kush do të na thotë fjalë të urta? Diskutohet për<br />
vlerën e tyre.<br />
Hapi II. U tregohen nxënësve librat “Fjalë të urta të popullit shqiptar” dhe<br />
“Antologji e fjalës së mençur”. Lexohen disa fjalë të urta dhe diskutohet<br />
për vlerën e tyre.<br />
218
Realizimi i kuptimit.<br />
Libër mësuesi<br />
Hapi I. Edhe Naim Frashëri ka shkruar shumë fjalë të urta për të rritur e për<br />
fëmijë. Tregohen disa vepra të botuara të Naim Frashërit. Lexohen disa fjalë të urta.<br />
Lihen nxënësit të mendohen dhe të shkëmbejnë mendime rreth vlerës së tyre.<br />
Hapi II. Bëhet leximi shprehës nga mësuesi/ja i të gjitha fjalëve të urta. Lexohen<br />
fjalët e urta nga një nxënës i nivelit të lartë dhe nxënësit e tjerë nënvizojnë fjalët e<br />
shprehjet e reja të panjohura për ta.<br />
Sqarohen fjalët e shprehjet e reja të panjohura duke u mbështetur në fjalorin e tekstit.<br />
Shkruhet kuptimi i tyre në dërrasë të zezë duke përdorur shkumësa me ngjyra.<br />
Hapi III. Lexohen fjalët e urta për çdo strofë. Lihen nxënësit e niveleve të<br />
ndryshme të mendohen e të shkëmbejnë mendime rreth çdo fjale të urtë.<br />
Reflektimi<br />
Hapi I. Punë në dyshe: Për secilën strofë shkruani nga një këshillë me fjalët tuaja.<br />
Hapi II. Punë e drejtuar: Dallo llojin e rimës në strofat e mësipërme.<br />
Përgjigjet përfundimtare të nxënësve duhet të jenë këto:<br />
- Te strofa e parë është përdorur rima e kryqëzuar (ABAB), sepse vargu i parë rimon<br />
me të tretin dhe vargu i dytë me të katërtin.<br />
- Te strofa e dytë me tri vargje kemi rimën me skemë AAB.<br />
- Te strofa e tretë, e katër, e pestë dhe e gjashtë është përdorur rima e alternuar me<br />
skemën ABAB, sepse vargu i parë rimon me të tretin, kurse vargu i dytë rimon me<br />
të katërtin.<br />
- Strofa e fundit është ndërtuar me rimë ABAB, pavarësisht se vargu i tretë ka një<br />
shkronjë më shumë (parë – shqipëtarët).<br />
Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit.<br />
Detyrë shtëpie. Jepet të shkruajnë pesë fjalë të urta dhe të thonë vlerën e tyre.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Gjuha standarde dhe dialektet<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë poezitë dhe tregimet e dhëna.<br />
• Të dallojë shkrimin në dialekt dhe në gjuhën standarde në krijimet e dhëna.<br />
• Të dallojë veçoritë gjuhësore të gegërishtes, toskërishtes dhe gjuhës standarde<br />
në tekstet e dhëna me ndihmën e mësuesit/es.<br />
• Të diskutojë për vlerat e dialekteve në pasurimin e fjalorit të gjuhës shqipe me<br />
ndihmën e mësuesit/es.<br />
Mjete dhe materiale burimore: teksti i nxënësit, shkumësa me ngjyra, Fjalor i<br />
gjuhës shqipe, Fjalor drejtshkrimor i gjuhës shqipe.<br />
Fjalë kyç: gjuhë standarde, dialekt.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të menduarit, të diskutuarit.<br />
Metodologjia: bisedë e kombinuar me shpjegim, lexim i imët, mendo – shkëmbe<br />
mendime, punë e drejtuar, punë në dyshe.<br />
219
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Çfarë kemi mësuar në klasën e katërt për gjuhën standarde? Ku<br />
përdoret në mënyrë të detyrueshme ajo? Pas përgjigjeve vazhdon biseda për<br />
gjuhën standarde dhe dialektet. Mësuesi/ja u shpjegon nxënësve kuptimin e fjalëve<br />
gjuhë standarde dhe dialekt.<br />
Gjuhë standarde quhet varianti i përbashkët i gjuhës së një kombi. Është <strong>gjuha</strong> që<br />
përdoret nga gazetat, media elektronike, administrata etj. Gjuha standarde quhet<br />
ndryshe edhe gjuhë letrare. Zotërimi dhe përdorimi i gjuhës standarde është bërë<br />
domosdoshmëri. Gjuha standarde përdoret në formën e folur dhe në formën e<br />
shkruar.<br />
Dialekt quhet varianti krahinor ose rajonal i një gjuhe. Gjuha shqipe ka dy dialekte:<br />
toskërishtja ose dialekti i jugut dhe gegërishtja ose dialekti i veriut.<br />
Hapi II. Punë e drejtuar. Lexohen nga mësuesi/ja pjesët “Kanga në mjesditë”<br />
e Martin Camajt dhe “Fëmija dhe zogu” e Ndre Mjedës. Lihen nxënësit të mendohen<br />
dhe të shkëmbejnë mendime për ndryshimet e këtyre pjesëve nga <strong>gjuha</strong> standarde.<br />
Me ndihmën e fjalorit të gjuhës së sotme shqipe, sqarohen fjalët e panjohura për<br />
nxënësit.<br />
xhingalla – gjinkalla<br />
vrrijë – vërri, vend i ulët që nuk e zë era, vend i ngrohtë.<br />
mriz – vend me hije, ku kalojnë vapën bagëtia.<br />
idhun – zemëruar<br />
i dlirë – i pastër<br />
Hapi III. Punë në dyshe. Udhëzohen nxënësit të punojnë në dyshe sipas<br />
bankave për të kthyer në shqipen standarde dy pjesët e mësipërme.<br />
Kontrollohet e vlerësohet puna e nxënësve duke tërhequr edhe mendime nga<br />
nxënës të niveleve të ndryshme.<br />
Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi i orës së mësimit duke u mbështetur në këto<br />
pyetje:<br />
- Përse folëm sot? (Për gjuhën standarde dhe dialektet)<br />
- Ç’kuptojmë me gjuhë standarde?<br />
- Ç’janë dialektet?<br />
- Sa dialekte ka <strong>gjuha</strong> shqipe?<br />
- Ku është e detyruar të përdoret <strong>gjuha</strong> standarde? (Në shkolla, në shtyp, në radio,<br />
në televizion, dhe në të gjitha dokumentet zyrtare.)<br />
Detyrë shtëpie: Jepet të gjejnë një tekst të shkurtër dialektor dhe ta kthejnë<br />
në gjuhën standarde.<br />
Rubrika: Njohuri gjuhësore<br />
Tema: Gjuha standarde dhe dialektet (ora II)<br />
220<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të dallojë shkrimin në dialekt dhe në gjuhën standarde në krijimet e dhëna.<br />
• Të dallojë veçoritë gjuhësore të gegërishtes, toskërishtes dhe gjuhës standarde<br />
në tekstet e dhëna me ndihmën e mësuesit/es.
•<br />
Libër mësuesi<br />
Të diskutojë për vlerat e dialekteve në pasurimin e fjalorit të gjuhës shqipe me<br />
ndihmën e mësuesit/es.<br />
Mjete dhe literaturë: shkumësa me ngjyra, teksti i nxënësit “Gjuha Shqipe 5”,<br />
“Shqipja standarde”, Fjalor i gjuhës shqipe, vepra të Migjenit e të Faik Konicës.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të menduarit, të diskutuarit.<br />
Metoda dhe teknika mësimore: stuhi mendimesh, pema e mendimit (kllaster),<br />
lexim i imët, mendo-shkëmbe mendime, punë në dyshe, punë e pavarur.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Stuhi mendimesh. Nxiten nxënësit e të gjitha niveleve të shprehin<br />
lirshëm se çfarë dinë për gjuhën standarde.<br />
Nga mendimet e nxënësve formohet pema e mendimit në tabelë.<br />
më 1972 u vendosën rregullat e gjuhës standarde<br />
përdorimi i saj është domosdoshmëri<br />
përdoret në shkollë<br />
përdoret në shtyp<br />
Gjuha standarde:<br />
varianti i përbashkët i gjuhës së një kombi<br />
quhet edhe gjuhë letrare<br />
përdoret si gjuhë zyrtare në<br />
të gjitha trevat shqiptare<br />
përdoret në radio<br />
përdoret në dokumentet zyrtare<br />
përdoret në televizion<br />
Hapi II. Bëhet leximi i imët i pjesës “Luli i vocërr” dhe “Flamuri i Shqipërisë”.<br />
Lihen nxënësit të mendohen dhe të shkëmbejnë mendime. Dallohen veçoritë e<br />
teksteve të shkruara në dialektin e gegërishtes në tekstin e parë dhe të toskërishtes<br />
në tekstin e dytë. Me ndihmën e Fjalorit të gjuhës shqipe kthehen bashkë me nxënësit<br />
në gjuhën standarde.<br />
Në mungesë të fjalorit të gjuhës shqipe, mësuesi/ja duhet të ketë parasysh kuptimin<br />
e këtyre fjalëve dialektore:<br />
të mrrijë – të arrijë<br />
cak – kufi , vend i caktuar<br />
shtie – fut<br />
picërrake – shumë i vogël<br />
ia tërhek vrejtën – i bën shumë përshtypje<br />
t’u çpjegoj – t’u shpjegoj<br />
imperator – mbret ose perandor<br />
guvernë – provincë, krahinë<br />
krerë – kokë<br />
Hapi III. Punë në dyshe: Ushtrimet 1-3, faqe 249, sipas kërkesave.<br />
221
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Hapi IV. Punë e pavarur: Ushtrimi 4, faqe 249.<br />
Bëhet përmbledhja e vlerësimi për orën e mësimit. Vlerësoj me notë të motivuar<br />
ose me fjalë a shprehje gojore nxënës të niveleve të ndryshme. Përqendrohem dhe<br />
te nxënësit e dobët për të luftuar “braktisjen e fshehtë”.<br />
Rubrika: Të lexuarit<br />
Tema: Vendi im i shtrenjtë<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë poezinë me intonacionin e duhur.<br />
• Të dallojë strofat dhe vargjet me poezinë e dhënë.<br />
• Të dallojë vargjet që përsëriten duke i lexuar ato.<br />
• Të dallojë fi gurën e epitetit mbi të cilën është ndërtuar e gjithë poezia.<br />
• Të përshkruajë atdheun duke u mbështetur në përshkrimin e poetit.<br />
Mjetet: teksti i nxënësit “Gjuha shqipe 5”, album me fotografi e peizazhe nga<br />
bukuritë e natyrës shqiptare në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni.<br />
Fjalë kyç: i argjendtë, hirplotë.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të analizuarit, të përshkruarit.<br />
Metodologjia: stuhi mendimesh, pema e mendimit, shpjegim, lexim zinxhir,<br />
lexim me ndalesa, analizë, shkrim i lirë.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Evokimi. Stuhi mendimesh.<br />
Hapi I. Nxiten nxënësit të shprehen lirshëm se çfarë dinë për atdheun. Shkruhet<br />
në qendër të dërrasës së zezë fjala “Atdheu” dhe formohet Pema e mendimeve<br />
ose Harta e mendimeve për atdheun.<br />
fl itet një gjuhë<br />
është i dashur<br />
Shqipëria<br />
Atdheu<br />
është i bukur<br />
vendlindja jonë<br />
është i shtrenjtë<br />
Hapi II. Jepen disa njohuri për shkrimtarin kosovar Hivzi Sulejmani, i cili ka<br />
lindur në Mitrovicë. Ai ka shkruar tregime, poezi ,romane.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Hapi I. Bëhet leximi zinxhir nga mësuesi/ja i poezisë “Vendi im i shtrenjtë”.<br />
Bëhet leximi me ndalesa sipas strofave nga nxënës që lexojnë bukur. Sqarohen<br />
fjalët e reja të panjohura për nxënësit:<br />
222
i argjendtë – i bardhë i shkëlqyer, që shkëlqen si argjend.<br />
hirëplotë – që është plot bukuri, që ka shumë hijeshi.<br />
Libër mësuesi<br />
Hapi II. U tregohen nxënësve fotografi e pamje të bukurive natyrore shqiptare<br />
në Shqipëri, Kosovë e Maqedoni. Diskutohet rreth tyre.<br />
Hapi III. Lexohet me ndalesa nga nxënës të mirë çdo strofë dhe bëhet analiza<br />
bashkë me nxënësit. Përqendrohet vëmendja tek epitetet: i bardhë është vendi im,<br />
lumenjtë të shpejtë, të argjendtë, i kaltër është qielli im, i thellë është deti im, hirplotë<br />
është vendi im, vendi im i shtrenjtë, me qiell të kaltër e liqej të kthjelltë.<br />
Në çdo strofë epitetet janë përsëritur për t’i dhënë bukuri shprehjes artistike, për<br />
t’i dhënë forcë e bukuri vjershës, për ta bërë më të qartë mesazhin për atdheun,<br />
vendlindjen tonë.<br />
Reflektimi.<br />
Hapi I. Bashkë me nxënësit u jepen përgjigje pyetjeve të aparatit pedagogjik<br />
në fund të faqe 250. Bëhen plotësimet në fl etore.<br />
Hapi II.Shkrim i lirë: Përshkruaj qytetin, fshatin ose lagjen tënde.<br />
Bëhet përmbledhja dhe vlerësimi për orën e mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Të mësohet poezia përmendësh e të recitohet bukur.<br />
Rubrika: Të lexuarit<br />
Tema: Korrik<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë poezinë me intonacion.<br />
• Të dallojë strofat dhe vargjet që rimojnë duke bërë ilustrimin me leximin e<br />
tyre.<br />
• Të përdorë në fjali fjalorin e fjalëve të reja të poezisë.<br />
• Të dallojë elementet përshkrues të vapës së korrikut të dhëna në poezi.<br />
• Të dallojë ngjyrat poetike duke i ilustruar me vargje.<br />
• Të dallojë krahasimet e përdorura në poezi.<br />
Mjete dhe materiale burimore: teksti i nxënësit “Gjuha shqipe 5”, vepra të<br />
zgjedhura të Lasgush Poradecit, poezia “Kroi i fshatit tonë” e<br />
Fjalë kyç: afsh, prush, nër drizëri, shullër, zog, ardhushi, çincëron.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të analizuarit, të përshkruarit.<br />
Metodologjia: bisedë e kombinuar me shpjegim, lexim zinxhir, lexim me<br />
ndalesa, analizë, pema e mendjes.<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Kërkohet nga nxënësit të recitojnë bukur poezinë “Vendi im”, që e kishin<br />
detyrë për shtëpi.<br />
223
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Evokimi.<br />
- A dini ndonjë shkrimtar që ka shkruar për stinët? (Naim Frashëri ka shkruar<br />
për vjeshtën, Xhevahir Spahiu ka shkruar për vjeshtën, e kemi mësuar në klasën e<br />
katërt). Faik Konica ka shkruar për vjeshtën. Lexohen para nxënësve dy prej tyre.<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Hapi I. Sot do të mësojmë një poezi të poetit Lasgush Poradeci (1899-1987)<br />
me titull “Korrik”. Ky poet ka shkruar shumë poezi të bukura për natyrën, atdheun,<br />
vendlindjen. Lexohet para nxënësve poezia “Kroi i fshatit tonë”.<br />
Hapi II. Bëhet leximi nga mësuesi/ja i poezisë “Korrik” dhe nxënësit i mbajnë<br />
librat mbyllur. Lexohet çdo strofë nga nxënës që lexojnë bukur. Sqarohen me<br />
ndihmën e fjalorit të tekstit fjalët e panjohura për nxënësit.<br />
Hapi III. Lexim me ndalesa. Lexohet çdo strofë dhe analizohet bashkë<br />
me nxënësit duke u mbështetur në rubrikat “Kupto dhe nxirr mesazhin”, “Analizo<br />
gjuhën”. Nxirret bashkë me nxënësit vlera artistike e krahasimeve posi prushi, posi<br />
frym’ e dashurisë.<br />
Kjo poezi është një tablo e pikturuar bukur para syve tanë. Ne vëmë re në të:<br />
Një fushë me barin e prerë<br />
Drita e diellit pasqyruar me ngjyrën e verdhë<br />
Një hardhucë të vogël që ngrohet në shtrojerë<br />
Shqerrat prej të nxehtit janë hequr<br />
Ka rënë heshtja si frymë e dehur<br />
Dhe ja, pylli dridhet papandehur<br />
Ndër lisa larg po këndon gjinkalla!<br />
Te ushtrimi 4 faqe 252, dy vargjet e fundit të vjershës shkojnë ndesh me krejt<br />
atmosferën e saj, sepse fjalët paralajmëruese të autorit “pylli dridhet papandehur”<br />
dhe “po çinçëron gjinkalla”, tregojnë prishjen e heshtjes dhe fi llimin e gjallërisë,<br />
rizgjimin e natyrës.<br />
Ngjyrat mbizotëruese të këtij peizazhi janë e verdha dhe e gjelbra.<br />
Reflektimi. Bashkë me nxënësit bëhet pema e mendjes në dërrasën e zezë për<br />
korrikun.<br />
muaji më i nxehtë i vitit<br />
piqen frutat<br />
mbizotëro ngjyra e<br />
verdhë dhe e gjelbër<br />
shkojmë në plazh<br />
Korriku:<br />
këndon gjinkalla<br />
bën shumë vapë<br />
mbaron korrja e grurit<br />
Bëhet vlerësimi i orës së mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Të mësojnë vjershën përmendësh dhe ta recitojnë atë shtruar<br />
duke respektuar shenjat e pikësimit.<br />
224
Libër mësuesi<br />
Rubrika: Të fl asim<br />
Tema: Këshilla për verën<br />
Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë:<br />
• Të lexojë këshillat e dhëna në tekst.<br />
• Të tregojë sesa i zbaton ai këto këshilla në stinën e verës.<br />
• Të diskutojë për informacionin e ri që mori me anë të këtyre këshillave.<br />
• Të diskutojë këshilla të tjera që ka lexuar ose ka mësuar nga më të rriturit<br />
për kujdesin në stinën e verës.<br />
Mjete dhe materiale burimore: teksti, letër A4, pamje të ndryshme, libri<br />
“Edukimi shëndetësor”.<br />
Fjalë kyç: yndyra, proteina, dietë, natyrale, pije të gazuara, ekskursion.<br />
Aftësitë: të lexuarit, të folurit, të diskutuarit, të shkruarit.<br />
Metodologjia: bisedë e ilustruar, shpjegim, lexim, diskutim i lirë, shkrim i lirë,<br />
pema e mendjes.<br />
Evokimi<br />
Zhvillimi i mësimit<br />
Hapi I. Bëhet një bisedë më nxënësit për pushimet verore shoqëruar me<br />
pamje. Nxënësve u drejtohen disa pyetje:<br />
- Ku do t’i kaloni pushimet verore?<br />
- Çfarë duhet të kemi parasysh kur shkojmë në plazh?<br />
- Ku duhet të ruhen ushqimet gjatë verës?<br />
- Çfarë ushqimesh duhet të përdorim?<br />
Realizimi i kuptimit.<br />
Hapi I. Hapen librat në f. 253 dhe nxënësit familjarizohen me pamjet e<br />
paraqitura. Bëhet diskutimi i lirë rreth tyre.<br />
Hapi II. Aktivizohen tre nxënës që lexojnë bukur pjesët “Kujdes diellin”,<br />
“Kujdes ushqimin” dhe “Çlodhje dhe lëvizje”. Nxënësit e tjerë nënvizojnë fjalët e<br />
reja që mund të jenë të panjohura për ta:<br />
yndyra – dhjami, gjalpi e vaji që përdoren si ushqim, lyrë.<br />
proteinë – lëndë organike që përmban azot. Gjendet si lyrë përbërëse<br />
themelore e qelizave në organizmat e gjalla dhe është e domosdoshme për jetën e<br />
tyre. Gjendet te ushqimet me origjinë bimore e shtazore.<br />
dietë – rregull në të ngrënë e në të pirë.<br />
natyrale – që buron nga natyra, që bëhet në kushtet e natyrës.<br />
pije të gazuara – pije të ndryshme të mbushura me gaz.<br />
top aerostatik – topi i mbushur me gaz më të lehtë se ajri.<br />
ekskursion – udhëtim që bëhet zakonisht me disa veta për të parë një vend<br />
ose për t’u dëfryer.<br />
Hapi III. Lexohen me radhë tekstet me rregulla dhe diskutohet rreth tyre.<br />
Reflektimi. Pema e mendjes.<br />
Hapi I. Formohet në tabelë pema e mendjes për temën “Këshilla për verën”.<br />
Në fund bëhet përmbledhja dhe vlerësimi për orën e mësimit.<br />
Detyrë shtëpie: Shkrim i lirë “Dieta ime ditore”.<br />
225
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Testi nr.1<br />
Emri mbiemri ____________________________________________<br />
Klasa ___________________________________________________<br />
Data ___________________________________________________<br />
• Lexo tekstin e mëposhtëm.<br />
Nëpunësi i lartë dhe djali i vogël<br />
Rubrika: Pasqyra e ditës<br />
Një fshatar po mblidhte në fushë orizin. Afër tij, hipur në kalë, ndalon një<br />
nëpunës i lartë dhe e pyet:<br />
- Sa kallinj ke shkulur sot?<br />
Fshatari i habitur mendoi: “Ja, çfarë i ra ndërmend të pyesë! Ku mund ta mbash<br />
mend?! ”<br />
Mendohet, mendohet dhe i thotë nëpunësit të lartë:<br />
- Po ju, zotni, mund të më thoni, sa hapa ka bërë kali juaj sot?<br />
Fjalët e fshatarit e zemëruan shumë nëpunësin e lartë.<br />
- Ti po tallesh me mua? Guxon të më përqeshësh. Prit, ta ndreq unë ty!<br />
Të urdhëroj të ushqesh për mua derrin e ta bësh të peshojë sa ky mal. Po nuk e<br />
plotësove urdhrin, do ta kesh pisk!<br />
Tha këto nëpunësi i lartë dhe u largua.<br />
Fshatari u kthye në shtëpi shumë i brengosur. Si t’ia bënte? I biri që e dinte se<br />
ç’duhej bërë, i tha:<br />
- Mos u mërzit, baba, do të shkoj te zotëria dhe do të fl as me të.<br />
Dhe djali shkoi në qytet drejt e te nëpunësi i lartë.<br />
Kur pa një çunak përpara, nëpunësi i i pakënaqur e pyeti:<br />
- Çfarë do ti?<br />
Djali nxori nga mënga një peshore të vogël dhe i tha:<br />
- Zotni i nderuar, ju e urdhëruat babanë tim të ushqejë derrin dhe ta bëjë të<br />
peshojë sa ai mali. Po ne nuk e dimë sa peshon mali. Ejani të peshojmë së pari malin.<br />
Nëpunësi i lartë u skuq dhe nuk foli asnjë fjalë.<br />
1. Vendos √ në përgjigjen e saktë. (3 pikë)<br />
226<br />
Fshatari u habit nga:<br />
□ pamja e nëpunësit të lartë,<br />
□ pyetja e tij,<br />
□ fi snikëria e nëpunësit të lartë.<br />
Nëpunësi i lartë u zemërua:<br />
□ nga zgjuarsia e fshatarit,<br />
□ nga fjalët e fshatarit,<br />
□ nga ironia e fshatarit,<br />
Djali i fshatarit nuk u mërzit, sepse:<br />
□ ai e dinte rrugëzgjidhjen,<br />
□ e donte babanë e tij,<br />
□ do të fl iste me nëpunësin e lartë.
Libër mësuesi<br />
2- A të pëlqeu zgjidhja që ofroi djali? Pse? (2 pikë)<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
________________<br />
3- Cili është mesazhi i pjesës? (2 pikë)<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
________________<br />
4- Dallo tipin e fjalive të mëposhtme. (7 pikë)<br />
Një fshatar po mblidhte në fushë orizin.<br />
Ja, çfarë i ra ndërmend të pyesë!<br />
Ku mund ta mbash mend!<br />
Sa hapa ka bërë kali juaj sot?<br />
Mos më përqeshësh!<br />
Prit ta ndreq unë!<br />
Dhe u drejtua në qytet te nëpunësi i lartë.<br />
Dhe djali shkoi në qytet drejt e te nëpunësi.<br />
_____________________________<br />
_____________________________<br />
_____________________________<br />
_____________________________<br />
_____________________________<br />
_____________________________<br />
_____________________________<br />
_____________________________<br />
5- Dallo në tekstin e mëposhtëm me të kuqe fjalët e autorit dhe (7 pikë)<br />
me blu fjalët e folësit në ligjëratat e drejta.<br />
Fshatari i tha nëpunësit:<br />
“Po ju, zotni, mund të më thoni, sa hapa ka bërë kali juaj sot?”<br />
Fjalët e fshatarit e zemëruan shumë nëpunësin e lartë.<br />
“Ti po tallesh me mua?” – bërtiti i nxehur nëpunësi i lartë.<br />
“Po nuk e plotësove urdhrin, - i tha ai, - do ta kesh pisk!”<br />
6- Gjej sinonimet e fjalëve. (4 pikë)<br />
tregoj _______________________<br />
largohem ________________________<br />
mërzitem ________________________<br />
çunak ________________________<br />
7- Gjej antonimet e fjalëve. (4 pikë)<br />
afër ______________________<br />
hip ______________________<br />
tallem ______________________<br />
ndaloj ______________________<br />
227
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
8- Ndaj në tabelë sipas formimit fjalët me të zeza të tekstit (13 pikë)<br />
të mësipërm.<br />
Të parme Të prejardhura Kompozita<br />
9- Gjej përbërësit e fjalëve të mëposhtme: (9 pikë)<br />
Fjala Rrënja Tema Mbaresa Parashtesa Prapashtesa<br />
peshojmë<br />
(i) pakënaqur<br />
ndalon<br />
10- Zëvendëso shprehjet frazeologjike të mëposhtme me një (3 pikë)<br />
fjalë të vetme<br />
i hyri lepuri në bark<br />
s’ia ha qeni shkopin<br />
s’e vret mendjen<br />
______________________________<br />
______________________________<br />
______________________________<br />
11- Gjej dhe shkruaj sa paragrafë ka teksti i mësipërm. (4 pikë)<br />
Shkruaj fjalinë kryesore të paragrafit të parë.<br />
Numri i paragrafëve<br />
Fjalia kryesore e paragrafi t të parë.<br />
228<br />
Në modelet e testeve autorët kanë dhënë disa variante të hartimit të tyre. Testet mund të përgatiten<br />
për të gjithë klasën ose klasa mund të ndahet në dy grupe. ka edhe modele si mund të bëhet<br />
vlerësimi i çdo pyetjeje dhe vlerësimi përfundimtar me notë.
Testi nr. 2<br />
Libër mësuesi<br />
Emri mbiemri ____________________________________________<br />
Klasa ___________________________________________________<br />
Data ___________________________________________________<br />
• Lexo tekstin e mëposhtëm.<br />
Shtëpia fluturuese<br />
Rubrika: Pasqyra e dëshirave<br />
Një ditë njerëzit e fshatit ngritën kokën lart dhe panë me çudi tek fl uturonte me<br />
një shpejtësi të madhe shtëpia e zotit Viçenso që tundej si një aeroplan. Nga oxhaku<br />
dilte një tym i zi si ai i një lokomotive.<br />
Poshtë shtëpisë vareshin thasë, shishe vere, damixhana të vjetër. Zoti Viçenso<br />
shikonte nga dritarja e katit të parë.<br />
Njerëzit me sy lart thoshin:<br />
- Duhet lajmëruar policia. Zoti Viçenso nuk ka leje fl uturimi dhe mund të<br />
shkaktojë ndonjë dëm.<br />
Por çdo ditë shtëpia shëtit për pak minuta në qiell dhe zhduket pas kodrës, pastaj<br />
shfaqet nga ana e kundërt, zbret drejt tokës dhe ndalet në vendin ku ka themelet.<br />
Të nesërmen skena përsëritet. Shtëpia bën dy ose tri xhiro rreth kambanës,<br />
pastaj merr drejtimin drejt kodrave. Njerëzit të gjithë e kanë zili zotin Vinçenso. Ata i<br />
shohin me keqardhje shtëpitë e tyre që rrinë gjithmonë në të njëjtin vend, si barkat në<br />
breg të lumit.<br />
1- Vendos në kuti √ për përgjigjen e saktë.<br />
a- Shtëpia e zotit Viçenso<br />
□ po ecën<br />
□ po fl uturon<br />
□ po prishet<br />
b- Banorët e fshatit janë të mërzitur, sepse shtëpitë e tyre<br />
□ janë të vjetra<br />
□ nuk lëvizin nga vendi<br />
□ janë të shëmtuara<br />
2- Po ti a je dakord me fshatarët në lidhje me shtëpitë? Pse?<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
229
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
3- Në tekstin e mësipërm dallo 2 emra konkretë dhe 2 emra abstraktë dhe<br />
shkruaji.<br />
Emra konkretë<br />
Emra abstraktë<br />
1- _________________________ 1- __________________________<br />
2- __________________________ 2- __________________________<br />
4- Vendos pranë emrave të përgjithshëm emra të përveçëm.<br />
Shtëpia e zotit___________________ po fl uturonte.<br />
Vajza e _______________ është pianiste.<br />
Ajo banon në shtetin e ______________________.<br />
5- Në tekstin e mësipërm nënvizo me ngjyrë të kuqe 4 emra të gjinisë femërore<br />
dhe 4 emra të gjinisë mashkullore.<br />
6- Formo shumësin e emrave të mëposhtëm.<br />
Numri njëjës<br />
një aeroplan<br />
një dritare<br />
bregu<br />
drejtimi<br />
Numri shumës<br />
disa ______________________<br />
disa ______________________<br />
______________________<br />
______________________<br />
7- Gjej në tekst 4 parafjalë dhe shkruaji në tabelë. Përcakto rasën me të cilën<br />
janë përdorur.<br />
Parafjala<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
Rasa<br />
8- Lidh me shigjetë.<br />
njeri<br />
kat<br />
sy<br />
lumë<br />
fl uturim<br />
lakimi i parë<br />
lakimi i dytë<br />
230
Libër mësuesi<br />
Testi nr. 3<br />
Emri mbiemri ____________________________________________<br />
Klasa ___________________________________________________<br />
Data ___________________________________________________<br />
Rubrika: Pasqyra e fantazisë<br />
• Lexo tekstin e mëposhtëm:<br />
Mospërputhje<br />
Mendon Lushi, fi lozofushi:<br />
- Këta shokët e klasës i kam të gjithë për çudi: me emrin e vet asnjëri s’është në<br />
përputhshmëri!<br />
Ja, kemi një Urtak, që urti s’ka aspak.<br />
Fytyra e Dritës është plot re: po e ngacmove cazë, ia pëlcet i-i dhe e-e-e!<br />
Luani është tamam pulë: s’guxon as sytë të t’i ngulë.<br />
Shkurta është e gjatë, gjuhën e ka lopatë.<br />
Mendari tërë shend: të duket krejt pa mend.<br />
Vera është e ftohtë – akull.<br />
Pëllumbi – zdap që të le shakull.<br />
Shpendi trashaluq, mezi hedh një hap.<br />
Emira lëre zemrën, po as gojën nuk e hap.<br />
Edlira më zi: armike me pastërti.<br />
Bilbili të ka një zë për tmerr.<br />
Nga Engjëlli pret vetëm sherr.<br />
Fitimi humbje shënon në çdo lojë.<br />
Noli...eh, sikur të mos kish gojë!<br />
Naimi s’e shkruan një fjalë gabim.<br />
Unë...Jam i marrë të fl as për emrin tim!?<br />
1- A të duket i njohur personazhi i Lushi. Ku e ke takuar atë, në cilin tregim?<br />
__________________________________________________________<br />
2- Rendit emrat e shokëve të Lushit.<br />
___________________ ___________________ ___________________<br />
___________________ ___________________ ___________________<br />
___________________ ___________________ ___________________<br />
___________________ ___________________ ___________________<br />
___________________ ___________________ ___________________<br />
231
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
3- Autori i ka vënë titullin tekstit Mospërputhje? Shkruaj katër nga emrat e<br />
shokëve të Lushit dhe përcakto dhe shkruaj cilësinë që kanë dhe atë që duhet<br />
të kishin.<br />
Emri i shokut ose shoqes Cilësia që kanë Cilësia që duhet të kishin<br />
___________________ ___________________ ___________________<br />
___________________ ___________________ ___________________<br />
___________________ ___________________ ___________________<br />
4- Nënvizo në tekst 3 mbiemra.<br />
5- Plotëso tabelën duke vendosur ku duhet fjalët e mëposhtme:<br />
të gjithë, neve, askujt, e vet, ti, asnjëri, atyre, atë<br />
Përemër vetor<br />
Përemër i pacaktuar<br />
6- Në fjalitë e mëposhtme shkruaj nëse që është përemër lidhor apo lidhëz.<br />
Ja, kemi një Urtak, që urti s’ka aspak.<br />
Luani s’guxon as sytë që të t’i ngulë.<br />
Pëllumbi – zdap që të le shakull.<br />
______________________________<br />
______________________________<br />
______________________________<br />
7- Nënvizo trajtat e shkurtra dhe trajtat e shkurtra të bashkuara në fjalitë e<br />
mëposhtme.<br />
Këta shokët e klasës i kam të gjithë për çudi.<br />
Shkurta është e gjatë, gjuhën e ka lopatë.<br />
Po e ngacmove cazë, ia pëlcet i-i-i dhe e-e-e!<br />
S’guxon as sytë të t’i ngulë.<br />
8- Rishkruaj fjalët që janë shkruar me gabime drejtshkrimore në fjalitë e<br />
mëposhtme.<br />
Ç’do të thotë mospërputhje?<br />
Ç’farë mësove nga poezia?<br />
Çfarë pret nga Fitimi?<br />
Ç’dokush ka tiparet e tij.<br />
__________________<br />
__________________<br />
__________________<br />
__________________<br />
9- Vendos përemrin pyetës që duhet në fjalitë e mëposhtme.<br />
_______________ mendon?<br />
_______________ është plot re?<br />
_______________ presin letër nga djali?<br />
_______________ është Vera?<br />
232
Testi nr. 4<br />
Libër mësuesi<br />
Emri mbiemri ____________________________________________<br />
Klasa ___________________________________________________<br />
Data ___________________________________________________<br />
• Lexo tekstin e mëposhtëm.<br />
Rubrika: Pasqyra e pyllit<br />
Bora<br />
Kthjelltësia e qiellit shkoi me diellin, me lulet, me verën. Vjeshta e trishtueshme erdhi<br />
dhe iku. Tani, po hyn dimri, dhe qiellin e kanë mbuluar re të qeta e të ftohta. Edhe<br />
sot, për të parën herë , zuri të bjerë bora…<br />
Prapa qelqeve të dritares, po shikoj. Ngadalë-ngadalë, sikur ka frikë të dëgjohet,<br />
bora fluturon fl okë-fl okë e shtrohet mbi dhe. Bie kudo, e duket se kërkon të ndreqë<br />
e të zbukurojë. Dy çupa të vockla shikojnë e, në leshrat e tyre të arta, të lëshuara<br />
mbi shpatullat, bora shkruan trëndafi la të argjendtë. Djemtë qeshin, hidhen, lozin e<br />
luftojnë me topa. Zogjtë vërtiten rreth e rrotull pragjeve ciu-ciu, për një thërrime buke!<br />
Si në verë gjithë bota janë veshur në të bardha.<br />
Flokë – fl okë, ngadalë, po bie bora…<br />
1- Për cilën stinë bëhet fjalë në tekstin e mësipërm? Vendos √ në përgjigjen e<br />
saktë.<br />
□ Vera<br />
□ Pranvera<br />
□ Vjeshta<br />
□ Dimri<br />
2- Nënvizo fjalën që të ndihmoi për të dalluar stinën e dimrit?<br />
kthjelltësia e qiellit, vjeshta, re, bora<br />
3- Çfarë lloj përshkrimi është teksti i mësipërm: Shëno X në kuti.<br />
□ përshkrim objektiv<br />
□ përshkrim subjektiv<br />
4- Nënvizo me ngjyrë të gjelbër 4 fjalë ose shprehje që autori i përdor për të<br />
përshkruar borën.<br />
5- Si e kupton shprehjen:<br />
Bora shkruan trëndafi la të argjendtë.<br />
____________________________________________________________________<br />
233
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
6- Foljet me të zeza në tekstin e mësipërm shkruaji në tabelë dhe plotësoje atë<br />
sipas kërkesave.<br />
Folja Mënyra Koha Veta Numri<br />
7- Shkruaj tri lidhëza që janë në tekst.<br />
1- ___________________<br />
2- ___________________<br />
3- ___________________<br />
8- Fjalët e mëposhtme ndaj sipas klasave.<br />
me, zuri, vjeshta, e trishtueshme, mbi, pranë, dhe, për, bora, largoj, mua, fl okë-fl okë,<br />
ah, jo<br />
Fjalë të ndryshueshme<br />
Fjalë të pandryshueshme<br />
9- Lidh me shigjetë.<br />
Bora bie.<br />
Flokë-fl okë ngadalë po bie bora.<br />
Fjali e thjeshtë e zgjeruar<br />
Fjali e thjeshtë<br />
10- Vendos √ në fjalët e ndara saktë në fund të rreshtit.<br />
□ qel-qeve □ vjesh-ta □ vë-rtitem<br />
□ duke-t □ vje-shta □ bi-e<br />
□ n-gadalë □ e-dhe □ diel-li<br />
11- Vendos √ në fjalët e shkruara saktë.<br />
□ qylym<br />
□ kuklla<br />
□ rryp<br />
□ vetulla<br />
□ aklli<br />
□ sfungjer<br />
234
Testi nr. 5<br />
Libër mësuesi<br />
Emri mbiemri ____________________________________________<br />
Klasa ___________________________________________________<br />
Data ___________________________________________________<br />
• Lexo tekstin e mëposhtëm.<br />
Gruaja nikoqire<br />
Rubrika: Pasqyra e përrallave<br />
Tregtari i vajit të sojës, Xhani, kishte një grua nikoqire. Sa herë burri shkonte<br />
në treg, ajo, pa e vënë re askush, hidhte pak vaj në qypin prej balte, të fshehur në<br />
qilar.<br />
Në dimër punët e Xhanit shkuan keq. Për Vitin e Ri nuk i mbeti asgjë për të<br />
tregtuar. I mërzitur ai i tregon gruas për fatkeqësinë. Ajo i thotë:<br />
- Në qilar kam ruajtur një qyp me vaj. Merre!<br />
Kështu, për hir të zgjuarsisë së gruas, familja e Xhanit e kaloi shëndoshë e mirë<br />
vështirësinë. Xhani ishte shumë i kënaqur dhe u tregoi të gjithëve për gruan e tij<br />
nikoqire.<br />
Njëherë i foli për këtë edhe mikut të tij Çaos, i cili shiste kalendarë. Prej Çaos e<br />
mori vesh edhe e shoqja.<br />
- Mos unë jam më budallaqe se gruaja e Xhanit? – mendoi ajo dhe vendosi të<br />
ndihmonte burrin. Çdo ditë ajo hiqte fshehtas dy kalendarë dhe i ruante.<br />
Në fund të vitit iu grumbullua një pirg i tërë.<br />
Erdhi Viti i Ri. Erdhi koha për të larë borxhet. Çaoja u varfërua. Ai i qahet gruas:<br />
-Të holla nuk kemi. Për të shitur s’ka mbetur asgjë. Se si do të jetojmë, nuk e di!<br />
- Këtë e di unë! - tha me gëzim gruaja dhe i solli kanistrën plot me kalendarë të<br />
vjetër.<br />
- Na merri, i kam ruajtur unë.<br />
Çaoja nuk i tha asgjë, vetëm kryqëzoi krahët dhe mendoi:<br />
1- Cili ishte veprimi që kreu gruaja e Xhanit?<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
2- Çfarë mund të ketë menduar Çaoja? Plotësoje.<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
3- Vendos √ në përgjigjen e saktë.<br />
Gruaja e Çaos ishte:<br />
□ nikoqire<br />
□ e zgjuar<br />
□ mendjelehtë<br />
235
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
4- Zgjero fjalinë e mëposhtme.<br />
Çaoja u vërfërua.______________________________________________________<br />
5- Në fjalitë e mëposhtme nënvizo me të kuqe kryefjalën dhe me blu kallëzuesin.<br />
Xhani kishte një grua nikoqire.<br />
Në dimër punët e Xhanit shkuan keq.<br />
Kryefjala<br />
Me se shprehet<br />
Kallëzuesi<br />
Me se shprehet<br />
6- Vendosi sipas kërkesës së tabelës fjalët me shkronja të zeza të tekstit të<br />
mësipërm.<br />
Kundrinor i drejtë Kundrinor i zhdrejtë pa parafjalë Përcaktor<br />
7- Nënvizo kundrinorët homogjenë në fjalitë e mëposhtme.<br />
Familja e Xjanit e kaloi shëndoshë e mirë dimrin dhe Vitin e Ri.<br />
Ai po i qahej gruas dhe fëmijëve.<br />
8- Nënvizo përcaktorët homogjenë në fjalitë e mëposhtme.<br />
Duhej të lante borxhet e tij dhe të familjes.<br />
Kush do t’i blinte kalendarët e vjetër dhe të pavlerë?<br />
9- Lidh me shigjetë foljen me mënyrën.<br />
Djemtë luajnë me topa bore.<br />
Të ndihmosh familjen!<br />
Do ta kishte ndihmuar vërtet familjen,<br />
po të ishte e zgjuar.<br />
S’e paskëshe ditur këtë gjë?!<br />
Dëgjo të tjerët,<br />
mëso prej tyre.<br />
Kalofshi ditë të bukura në plazh!<br />
Kushtore<br />
Dëftore<br />
Lidhore<br />
Urdhërore<br />
Habitore<br />
Dëshirore<br />
236
Libër mësuesi<br />
10- Vendosi në tabelë foljet në kllapa sipas kohëve. (nisej, kam ruajtur, kishte<br />
mbetur, do të ketë ndihmuar, pata dëgjuar, tregon, do të kalojë, bleva)<br />
Kohët e thjeshta<br />
E tashme E pakryer E kryer e thjeshtë E ardhme<br />
Kohët e përbëra<br />
E kryer Më se e kryer E kryer e tejshkuar E ardhme e<br />
përparme<br />
11- Vendos √ në përgjigjen e saktë. Folja do të kërkojnë është në kohën:<br />
□ E kryer<br />
□ E ardhme<br />
□ E kryer e tejshkuar<br />
12- Zgjedho foljen hap në kohën më se të kryer.<br />
Unë<br />
Ti<br />
Ai, ajo<br />
Ne<br />
Ju<br />
Ata, ato<br />
____________________<br />
____________________<br />
____________________<br />
____________________<br />
____________________<br />
____________________<br />
237
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
Testi nr. 6<br />
Emri mbiemri ____________________________________________<br />
Klasa ___________________________________________________<br />
Data ___________________________________________________<br />
238<br />
Rubrika: Pasqyra e historisë<br />
Grupi A<br />
1. Shpjego kuptimin e fjalës “kundroj”. ( 3 pikë)<br />
Kundroj _________________________________________________________<br />
________________________________________________________________<br />
2. Vendos √ në përgjigjen e saktë. Pjesa “Zemër ilire” është: (2 pikë)<br />
□ Tregim fantastiko-shkencor<br />
□ Tregim historik<br />
3. Shkruaj të kundërtat e këtyre shprehjeve: (6 pikë)<br />
s’i binte ndërmend -<br />
_______________________<br />
nga dita në ditë ripërtërihej - _______________________<br />
4. Shkruaj një fjali ku kundrinori i zhdrejtë pa parafjalë të shprehet (2 pikë)<br />
me përemër. Nënvizoje:<br />
___________________________________________________________<br />
5. Krijo fjali me kundrinor të zhdrejtë që t’u përgjigjen pyetjeve: (6 pikë)<br />
me kë?, nga kush?, prej kujt?<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
6. Te tregimi “I vogli Donat Argjendi” Donati nuk i njeh dukuritë e (6 pikë)<br />
natyrës. Ai i krahason ato me sendet që i njeh. Ç’gjë të përbashkët<br />
gjen ai ndërmjet:<br />
diellit ( ) llambës<br />
luleve ( ) vizatimeve<br />
natyrës ( ) njeriut<br />
7. Shkruaj një shembull për çdo lloj rrethanori. (14 pikë)<br />
Rrethanori të shprehet me ndajfolje:<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
8. Shkruaj 4 grupe emërore me mbiemra të nyjshëm e të panyjshëm: (4 pikë)<br />
________________________________ ________________________________<br />
________________________________ ________________________________
Libër mësuesi<br />
9. Krijo 5 fjali me gjymtyrë homogjene: (10 pikë)<br />
Kryefjalë, kallëzues, përcaktorë, kundrinorë, rrethanorë.<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
10. Te tregimi “Muji, nusja dhe zanat idhnake” kemi elemente (2 pikë)<br />
reale dhe fantastike. Shkruaj dy elemente fantastike:<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
11. Shkruaj 5 cilësi të flamurit: (5 pikë)<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
12. Shkruaj 4 këshilla për verën. (4 pikë)<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
Grupi B<br />
1. Shpjego kuptimin e fjalës këqyr. (3 pikë)<br />
Këqyr ___________________________________________________________<br />
________________________________________________________________<br />
2. Vendos √ në përgjigjen e saktë. (2 pikë)<br />
Te pjesa “Zemër ilire”, Batoja është:<br />
□ Personazh i krijuar nga autori<br />
□ Personazh historik<br />
3. Shkruaj të kundërtat e këtyre shprehjeve: (6 pikë)<br />
e lidhnin pazgjidhshmërisht -<br />
_______________________<br />
fjalëpakë e gjumëpakë -<br />
_______________________<br />
4. Shkruaj një fjali ku kundrinori i drejtë të shprehet me emër. (2 pikë)<br />
Nënvizoje:<br />
___________________________________________________________<br />
5. Krijo fjali me kundrinor të zhdrejtë që t’u përgjigjen pyetjeve: (6 pikë)<br />
kundër kujt?, në vend të kujt?, për kë?<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
239
Libër mësuesi për tekstin “Gjuha shqipe 5”<br />
6. Duke u mbështetur te tregimi “I vogli Donat Argjendi” shkruaj: (6 pikë)<br />
Cilësitë e djaloshit _________________________________________________<br />
________________________________________________________________<br />
Cilësitë e atë Savës: _______________________________________________<br />
________________________________________________________________<br />
7. Shkruaj një shembull për çdo lloj rrethanori të shprehur (14 pikë)<br />
me emër e grup emëror. Nënvizo rrethanorin.<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
8. Shkruaj 4 mbiemra që shprehin cilësinë e sipërfaqeve (5 pikë)<br />
të sendeve.<br />
________________________________ ________________________________<br />
________________________________ ________________________________<br />
9. Përshkruaj portretin e kapedan Çerçiz Topullit: (10 pikë)<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
10. Plotëso: (2 pikë)<br />
Tekstet me kujtime janë të ngjashme me _______________________________<br />
________________________________________________________________<br />
11. Shkruaj 5 fjalë të urta: (10 pikë)<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
____________________________________________________________________<br />
12. Shkruaj 4 fjalë dialektore. (4 pikë)<br />
Përballë tyre vendos fjalën e shqipes standarde:<br />
________________________________ ________________________________<br />
________________________________ ________________________________<br />
________________________________ ________________________________<br />
________________________________ ________________________________<br />
Vlerësimi për të dy grupet:<br />
Pikët 1-10 11-18 19-26 67-34 35-42 43-50 51-60<br />
Nota 4 5 6 7 8 9 10<br />
240<br />
5 pikë vlerësohet shkrimi i bukur.