VUKOVARSKA TRAGEDIJA 1991

Vukovarska tragedija 1991
u Hrvatskoj’, jula 1990. godine, akademik - istoričar, Vasilije Krestić za Srbe u
Hrvatskoj kaže: “Nepromenljive vrednosti kojih se srpski narod u Hrvatskoj,
Slavoniji i Dalmaciji držao tokom svog zajedničkog življenja sa Hrvatima
mogle su se svesti na činjenice da mu je iznad svega i u svim trenucima stalo
do zaštite svoje srpske nacionalne posebnosti i do očuvanja svoje pravoslavne
vere. Korelacija izmedju vere i nacije bila je potpuna, jer čuvajući veru, Srbi su
branili naciju - štitili veru i tako, stojeći na braniku vere i nacije, spašavali su se
brojnih i silnih nasrtaja kojima je bila svrha preveravanje i asimilovanje.”
Akademik Jovan Rašković u istom broju Duge poručje srpskom narodu:
“Malo je naroda u svijetu, izuzimajući Jevreje, Jermene i Cigane, koje je
historija raselila diljem svijeta, kao što je slučaj sa Srbima…Stradanje Srba je
bilo pravilo historije…Jedino što se Srbima dogadjalo od boja na Kosovu do
danas bilo je veliko stradanje. Samo je Božja Pravda spasila Srbe od uništenja,
od potpunog brisanja srpskog imena…U svakom vijeku su stotine hiljada, ili
milioni, najboljih medju Srbima, odanost svojoj vjeri i naciji plaćali vlastitom
glavom. Šest vjekova je srpski narod bio silno uništavan…Danas je malo živih
Srba, a mrtvih premnogo. Mrtvi Srbi, čija energija nije otišla u prah i pepeo, jer
je enrgija vječna, pomažu danas žvim Srbima da vaspostave svoje duhovno,
kulrturno i nacionalno biće…Vadićemo kosti iz prokletih jama, iz tih dubina
pakla. Oko jama ćemo graditi rosarijume srpskih duša dajući tim mučeničkim
kostima dostojno mjesto. Njima nije mjesto pri paklu, već pri nebu, jer je
srpski narod uvjek bio narod neba i smrti…”
Početkom 1991, kada medjunarodna zajednica još uvek podržava
integritet Jugoslavije, Dobrica Ćosić u intervjuu Politici (u januaru i julu 1991,
oba plasirana na udarnim mestima u listu), sugeriše da je “opstanak
Jugoslavije utopija”, te da “spašavanje Jugoslavije političkim ucenama i
ekonomskim pritiscima spoljnih činilaca u ime fiktivne antikomunističke
ideologije i evropske konstelacije neće ni jugoslovesnkim narodima, ni Evropi,
doneti trajno dobro”. Ćosić dalje sugeriše da “Srbi nemaju nacionalni i
demokratski razlog i pravo da sprečavaju Hrvate i Slovence da se otcepe od
Jugoslavije i stvore svoje samostalne države”, ali istovremeno ukazuje da oni,
“zasnivanje samostalnih država mogu da izvrše samo na svojim etničkim
teritorijama”, te ako “zasnivanje dražava vrše i aneksijom srpskih etničkih
teritorija, oni će biti zavojevači i izazivači rata”. 14
Da je rat na pomolu nagoveštavaju i sve češće rasprave o republičkim
granicama i njihovoj neutemeljenosti. Polazeći od novih medjunarodnih
okolnosti, posebno kolapsa komunizma, ističe se da je Srbija oduvek bila
14 Dobrica Ćosić, intervju za Politiku, juli 1991.
14
Vukovarska tragedija 1991
antikomunistička. Ćosić nagoveštava nove granice i kaže da “u padu
komunističkog režima i propašću komunizma avnojevske granice gube svaku
istorijsku zasnovanost, a nemaju nikakvu medjunarodno-pravnu
regularnost”. Ističe da se ne može srušiti društveni poredak koji je stvorila
Komunistička partija, a da se “ne sruši i njegova istorijsko - politička
odrednica - avnojevske granice”. Ćosić takodje smatra da “srpski narod ne
može da prihvati konfederaciju sadašjih republika, jer njihove granice nisu
legitimne ni u istorijskom, ni u državno-pravnom smislu, te su granice
odredjene političkim ciljevima i kriterijumima Komunističke partije
Jugoslavije i brionskim ustavom 15. Milorad Ekmečić, istoričar, tada izjavljuje
da je „Konfederacija Jugoslavije moguća samo uz novu deobu teritorija, od
madjarske granice do Jadranskog mora. Ne daj bože, jer u to ćemo morati da
uložimo novih najmanje milion života“. 16
Srpska pravoslavna crkva nikada nije priznala granice Srbije u okviru
Jugoslavije posle Drugog svetskog rata. Početkom 1992. godine, na Saboru
SPC je usvojena Deklaracija koja negira avnojevske granice, dok episkom
Atanasije Jevtić ističe da je njihova revizija vitalno pitanje za srpski narod.
Nekoliko godina kasnije Sabor apeluje na sve odgovorne da ne priznaju
države Hrvatsku i Bosnu i Hercegovinu, jer bi time “zvanično bio priznat
podredjeni status srpskog naroda u odnosu na ostale južnoslovenske narode ,
uključujući i one novonastale na ideološkoj osnovi, a srpski narod i njegove
države – pre svega Srbija i Crna Gora – morale bi preuzeti svu odgovornost za
izbijanje rata i za sve njegove strašne posledice. Pravedni i odbrambeni rat
srpskog naroda automatski bi bio tretiran kao agresija”. 17
Kada je postalo jasno da je opstanak Jugoslavije neodrživ, ili kako kaže
Milorad Ekmečić, kada je “gradjanski rat srušio jugoslovensku ideju za koju
su se Srbi najupornije i najduže borili”, srpski intelektualci lansiraju drugi cilj
– jedinstvo srpskog naroda. I predstvanici SPC podupiru takve ciljeve, a
mitropolit Amfilohije Radović kaže da bi “kičmena moždina tih ujedinjenih
zemalja bila, već se i ona - pored svih tegoba - ponovo oblikuje, a to je Srbija,
Crna Gora. Zatim, tu spada istočna Hercegovina, jedan dobar dio Bosne i
Bosanske krajine, Srpska krajina.“ 18
15 Dobrica Ćosić, intervju za Politiku, 21. januar 1991.
16 Milorad Ekmečić, TV Studio B, 14. XII 2002 (reemitovanje ranije izjave od pre
početka rata).
17 Svetigora, br. 38-39, 1995.
18 Duga, 18. aprila 1992.
15