VUKOVARSKA TRAGEDIJA 1991

Vukovarska tragedija 1991
tako presečen njen pristup južnom delu Dalmacije. Prvobitno zamišljena
granica Virovitica-Karlovac-Karlobag je kasnije prilagodjavana u zavisnosti
od prilika na terenu. Tako Knin veoma brzo postaje samo instrument
pripreme rata u BiH. Borislav Jović napominje u razgovoru sa Stjepanom
Mesićem da su “Srbi iz Hrvatske vaša briga. Nas zanima da uzmemo 66 odsto
Bosne jer to je naše”
Bitka za Vukovar
Opsada Vukovara i njegovo “oslobodjenje” od strane srpskih snaga bili
su presudni za medjunarodno priznanje Hrvatske, pre svega zbog suštinskog
poraza strategije JNA i brutalnosti zločina koji su počinjeni nad civilima.
Suprotno očekivanjima da će Vukovar “lako pasti”, te da Hrvati nisu vojnički
sposobni da sačuvaju Vukovar, otpor Hrvata je bio više nego “neočekivan”.
Ujedno su se i očekivanja da će padom Vukovara doći do pobune protiv
“ustaškog režima” 24 pokazala nerealnim, jer je napad na Vukovar mobilisao i
homogenizovao celu Hrvatsku.
Bitka za Vukovar je počela u julu 1991. godine. Učestali su oružani
napadi pobunjenih Srba, minirane su pruge i razni objekti, ali i otimanje stoke
i žita i njihovo preseljavanje u Srbiju. Opšti napad na Vukovar počeo je 24.
avgusta u toku medjunarodnih napora da se nadje rešenje za jugoslovensku
krizu. Srpsko rukovodstvo je donelo odluku da se po svaku cenu zauzme
Vukovar. U tom cilju 12. Novosadskom korpusu u pomoć su stigli TO Srbije,
Gardijska divizija JNA iz Beograda i zapovedništvo Prve vojne oblasti s
brojnim snagama vatrene podrške.
Pobuna jednog dela javnosti u Srbiji takodje je doprinela moralnom
kolapsu JNA. Kolone roditelja su tražile da se mladi vojnici vrate svojim
kućama, što je i sam Veljko Kadijević okarakterisao pogubnim za uspeh JNA u
Hrvatskoj. U svojoj knjizi “Moje vidjenje raspada”, Kadijević ističe da su
24 Andrija Rašeta, u to vreme zamenik komandanta 5. Vojne oblasti u Zagrebu,
tvrdi da “pod njegovom komandom Vukovar ne bi stradao, ali da bi znatno veći deo
Hrvatsek bio zauzet. Jedinice JNA našle bi se na obroncima planina, na liniji Našiće-
Zabrdje- Slavonski Brod, a za dalje napredovanje ne bi bilo potrebe. Hrvatska bi tada
digla ruke od rata i pomirila se sa sudbinom koju bi joj nametnula jača strana. A to
odredjeno znači: deblokirala bi kasarne, prestala bi ih napadati, ne bi zauzimala naše
objekte, nego bi morala pristati da se o svemu odlučuje mirnim pregovorima. JNA bi se
povukla s hrvatskog teritorija ukoliko bi Predsedništvo SFRJ u dogovoru sa
Republikom Hrvatskom tako odlučilo”. Globus, 25. novembar 1994.
18
Vukovarska tragedija 1991
“neuspjeh mobilizacije i dezerterstva zahtevali modifikovanje zadataka i ideju
manevra završne operacije JNA u Hrvatskoj”. Osim toga, on takodje
zaključuje da su tako modifikovanim planom “svi srpski krajevi u Hrvatskoj,
osim jednog dijela u zapadnoj Slavoniji, u uskom sadejstvu sa srpskim
ustanicima, oslobodjeni, što je oko jedne trećine teritorije bivše Hrvatske”, te
da je “kroz tu borbu faktički izgradjena buduća vojska Srpske Krajine, koju je
JNA opremila odgovarajućim naoružanjem i ratnom tehnikom”. 25 Kadijević
kaže da je “tzv. bitka za Vukovar bila bitka sa glavninom hrvatske vojske koja
je htijela po svaku cijenu da održi istočnu Slavoniju i Baranju u svojim
rukama”. Nakon što je JNA dobila tu bitku u Istočnoj Slavoniji, odnosno
nakon što je “oslobodila Vukovar 26, ona je (JNA) bila spremna da produži
dejstva ka zapadu”. Uspesi JNA i prodor ka Zagrebu bitno su uticali, prema
Kadijeviću, da Hrvatska prihvati Vensov plan. 27
25 Veljko Kadijević, Moje vidjenje raspada, Politika, 1993, str. 135.
26 U srpskoj Vikipediji (www.sr.wikipedia.org Vukovar se objašnjava na sledeći
način: Jugoslovenska narodna armija je opkolila Vukovar 1991. godine. U njemu su bile
vojne separatističke jedinice Hravatske - organizovane i naoružane iz vojnih skladišta
u Mađarskoj. Uz odvajanje Hrvatske od Jugoslavije, hrvatska vojska je otpočela i teror
nad Srbima. Sredinom 1991, progon i pokolj srpskog naroda je delimično obavljen i
hrvatska vojska je zagospodarila Vukovarom. Desetine hiljada Srba je prognano iz
Istočne Slavonije, Zapadnog Srema i Baranje. Rukovodstvo SFR Jugoslavije je najavilo
da će poraziti hrvatske separatističke snage i protiv njih na Vukovar je poslalo
nadmoćnu vojsku. Bitka je trajala mesecima, a šačica hrvatskih vojnika je opstajala u
Vukovaru. Apsolutna nadmoć jugoslovenske vojske na kopnu i u vazduhu
prouzrokovala je samo rušenje stambenih zgrada, a da to nije ozbiljnije nanosilo štetu
hrvatskim vojnicima. Oni su bili u podrumima, podzemnim prostorijama ili
bunkerima. Ovu bitku je hrvatsko rukovodstvo iskoristilo za propagandu protiv
Jugoslavije, srpskog naroda i Republike Srpske Krajine.Svetsko javno mnjenje je
obmanuto da su Hrvati i hrvatska država žrtve, a Srbi i Jugoslavija agresori i dželati. U
takvoj atmosferi, Hrvatska je, na miru, i kradomice od tog svetskog javnog mnjenja,
prognala celokupno srpsko stanovništvo iz velikog dela Zapadne Slavonije. Za to
nečasno delo, Hrvatskoj je pogodovala oružana bitka oko Vukovara i danas, sa
vremenske distance, vidimo da je ona toliko trajala koliko je to Hrvatskoj bilo
potrebno. A jugoslovenska armija je obavila razaranje grada u razmerama koje su bile
bogomdane za uverljiviju protivsrpsku propagandu. Očigledno, srpski političari su
upali u pripremljenu klopku oko Vukovara, a uveravali su da mudro učestvuju u
istorijskim događajima, braneći narod i državu. A sve je bilo suprotno. Srpskim
neprijateljima su podastrli tepih pobednika, preko kojeg su, ti neprijatelji, prošetali kao
pravednici.
27 Ibid.
19