You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
72<br />
Ang Surian ng <strong>Wika</strong>ng Pambansa sa Pagpapaunlad ng <strong>Wika</strong>ng Pambansa<br />
at madalîng paggámit at mahusay na sistema ng paghahatid ng impormasyon. Ito ang<br />
nangyari sa Pilipino noong nakalípas.<br />
Ang Papel ng Akademya sa Filipinas<br />
Maraming beses ko nang binanggit na ang pagpapaunlad ng wika, kung susundin si<br />
Haugen, ay kinabibilángan ng apat na aktibidad na maaaring isagawa nang sabay-sabay<br />
maliban sa una. Ang iniisip ko ay ang hindi pagsasáma sa code, na siyáng dapat unang<br />
gawin ng akademya, ang pagpilìng ito na niratipikahan ng mga miyembro ng lipunan sa<br />
pamamagitan ng referendum; ang estandardisasyon at elaborasyon ay maaaring sabay.<br />
Ang mga gawaing may kaugnayan sa <strong>Filipino</strong> ay dapat isagawa ng Surian mula sa<br />
umpisa sa atas ng 1973 Konstitusyon.<br />
Ang inyong problema ay seleksiyon. Karamihan sa mga akademya ng wika ay<br />
nadalian sa pagpilì ng isang wika: pinilì nilá ang wika ng komunidad o lungsod na siyáng<br />
sentro ng kultura/pamumuhay/ekonomiya ng bansa. Ito ang nangyari sa East-Midland<br />
Dialect of London, na naging batayan ng Queen’s English. Ang wikang sinasalitâ sa paligid<br />
ng Ile de France, na ngayo’y tinatawag nating Paris, ang namayani sa ibá pang mga patois,<br />
kahit na ang wikang pampanitikan ay Midi (Southern France), dahil sa impluwensiya ng<br />
kabesera. Gayundin ang Madrileños Castillan na namayani sa Andalucian at Catalan.<br />
Nakawiwiling isipin na ang malawakang paggámit bílang wika ng kalakalan at hindi ng<br />
elaborasyong kultural ang pangunahing dahilan ng mga Indonesian noon pang 1927 kung<br />
bakit mas pinilì nilá ang Bazaar Malay (ngayon ay Bahasa Indonesia) kaysa Javanese, ang<br />
wika ng pinakamalaking pangkat ng pulo sa arkipelago, kahit na sa katunayan ang Javanese<br />
ay may mayamang panitikan at ginámit na sa kulturang higit na superyor sa isang creole<br />
na nagsimula bílang isang pidgin, ang wika sa palengke sa buong Malay Peninsula at ng<br />
mga kalapit na pulo, at orihinal na wika ng minorya ng Pulong Riau. Dito, nanaig ang<br />
praktikal at malawakang gámit sa konsiderasyong pangkultura at pampanitikan sapagkat<br />
ang Jakartans at Northern Javanese ay nagsasalitâ ng katutubong wikang ibá sa Malay, na<br />
sa katunayan ay hindi Javanese kundi isang baryedad ng Sundanese. Ang Kuala Lumpur ay<br />
orihinal na nagsasalitâ ng diyalektong Selangor ng Malay, kayâ kahit ang Selangorians ay<br />
kailangang matuto ng Bahasa Malay.<br />
Binanggit ko ang lahat ng pangyayaring ito sapagkat ang mga ganitong konsiderasyon<br />
ang naging daan ng unang grupo ng Surian, noo’y tinatawag na Surian ng <strong>Wika</strong>ng<br />
Pambansa, sa ilalim ng pamumuno ni Don Jaime de Veyra, isang Waray, at ng kalihim<br />
nitóng si Cecilio Lopez, isang Tagalog, upang piliin ang Tagalog simula pa noong 1937,<br />
na bagaman hindi Tagalog ang katutubong wika ng nakararaming minorya (pinagsámang<br />
Bisayang Sebwano at Hiligaynon ang nakararaming minorya), ang Tagalog ang wika ng<br />
sentro ng bansa noon at ngayon, Maynila, at sentro ng ekonomiya. Higit sa lahat, ito ang<br />
wikang may pinakamalawak na pag-aaral ng mga gramaryang Castilla, at nang lumao’y<br />
mga <strong>Filipino</strong> at Americano; mayroon itong malawak at maraming diksiyonaryo, maraming<br />
sining, at kahit na walang monopolyo sa panitikan ay may nakasulat at pasalitâng panitikan<br />
na tanyag at nababása ng marami. Bukod dito, sa wikang ito nagsusulat ang mga ilustrado
Change language