Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
viii<br />
debelopin ang wikang pambansang ito sa pamamagitan ng paggamit unanguna<br />
sa mga pangkalahatan o unibersal na mga sangkap at anyo ng mga wika at<br />
dayalek ng Pilipinas. Ang posibilidad ng pagdebelop ng isang wika sa paraang<br />
ito ay isa sa mga pangunahing layunin at resulta ng mga reserts namin sa UP<br />
tungkol sa pang-ilalim (“deep”) at pang-ibabaw (“surface”) na pagkakapareho at<br />
pagkakaiba ng mga wika at dayalek sa Pilipinas. (Amin ang diin.)<br />
Tatlong dekada pagkaraan, isa pa ring suliranin ang modernisasyon ng wika.<br />
Idadagdag pa dito ni Pambansang Alagad ng Sining at KWF Tagapangulo Virgilio S.<br />
Almario ang tungkulin ng “nasyonalisasyon” ng wikang <strong>Filipino</strong> na pagpapayaman ng<br />
wikang ito sa pamamagitan ng mga katutubong wika ng Filipinas at sa pagpapatanggap sa<br />
wikang pambansa sa mga pook na di-Tagalog. Ang hulíng aspekto—ang pagpapatanggap—<br />
ay isang aspektong madalas na nawawaglit ng agham ng lingguwistika at siya namang isang<br />
mahalagang tuon ng pagpaplanong wika. Nakapaloob dito ang ideang nagiging lehitimong<br />
wikang pambansa at wikang opisyal ang isang wika kapag kinikilála nga itong gayon ng<br />
taumbayan. At tatlong dekada pagkaraang ideklara ang wikang “<strong>Filipino</strong>” bílang wikang<br />
pambansa at wikang opisyal ng Filipinas, nananatíling suliranin ang pagtanggap sa wikang<br />
ito.<br />
Hinggil naman sa pagpaplanong wika, na tatalakayin sa ikalawang bahagi ng aklat,<br />
sinuri ang gampanin ng dáting Surian ng <strong>Wika</strong>ng Pambansa (na magiging Komisyon<br />
sa <strong>Wika</strong>ng <strong>Filipino</strong> sa taóng 1991) bílang tagabuo at tagapagpatupad ng mga planong<br />
pangwika sa bansa. Mahihiwatigan sa mga artikulo nina Atty. Ponciano BP Pineda, Dr.<br />
Bonifacio Sibayan, at Dr. Andrew Gonzalez ang suliraning institusyonal ng SWP bílang<br />
tagapagpatupad ng mga programang pangwika sa Filipinas. Nagkakasundo ang lahat na<br />
kailangang pangunahan ng SWP ang pagpapatupad at pagsubaybay sa kultibasyon ng<br />
isang wikang panlahat at ang pagsulat ng mga aklat sa bawat larang ng karunungan sa<br />
lahat ng antas ng edukasyon. Gayunman, nagkakaisa din ang lahat na hindi ito ganap na<br />
nagagampanan ng SWP hindi lámang dahil sa suliranin sa pondo at moralidad (“hindi<br />
binibigyan ang Surian ng <strong>Wika</strong>ng Pambansa (SWP) ng ganap na suportang moral at<br />
pagganyak na kailangan nitó. Sa maraming pagkakataón, ang natatanggap nitó ay insulto<br />
at kabiguan sanhi ng makasariling motibo, kamangmangan, at balighong hálagáhan at<br />
prehuwisyo”) kundi maging ang pagdududa sa estadong legal nitó dahil sa nagbago ding<br />
probisyong pangwika ng Konstitusyon pagdatíng ng 1987.<br />
Sa bandáng dulo ng ikalawang yugto, muling ididiin ni Almario ang tungkulin ng<br />
Komisyon sa <strong>Wika</strong>ng <strong>Filipino</strong> (KWF) sa gitna ng suliraning moral at legal ng ahensiya dulot<br />
ng mga kapabayaan ng mga pinunò nitó sa hulíng dalawang dekada. Hinimay ang mga<br />
programa at proyekto ng KWF mula 2013 hanggang 2015 na mahigpit na pinapatnubayan<br />
ng isang malinaw na bisyon, misyon, at plano para sa wika. Sa pamamagitan ng artikulong<br />
ito ay matutunghayan ang halaga ng pagpaplanong wika. Dumaratíng ang panahong<br />
yayanigin at paguguhuin ang mga naitatag na kaayusan ng isang wika. At ang pagyanig at<br />
pagguhong ito ay lumalampas sa hanggahan ng wika—kung hindi matutugunan, magiging<br />
banta ito sa lehitimidad ng Estadong kinakatawan ng wikang ito at magiging panganib sa<br />
soberaniyang pambansa.
Change language