Isang-Sariling-Wika-Filipino
36 Nasyonalisasyon at Modernisasyon ng Filipino Kaugnay nitó ang mahigpit na pakikipagtulungan sa CHED (at maging sa TESDA) upang maipanukala ang mga kaukulang pagbabago sa pagtanaw sa Filipino bílang Wika ng Karunungan. Hindi maaaring ipag-utos agad ang paglilipat ng wikang panturo mulang Ingles túngong Filipino. Kailangan ang sistematikong preparasyon. Pangunahing dapat ihanda ang (1) reoryentasyon ng mga propesor sa ibá’t ibáng disiplina upang magsanay sa paggámit ng Filipino, at (2) produksiyon ng mga aklat at materyales panturo sa ibá’t ibáng larang akademiko at nakasulat sa Filipino. Kaugnay ng naturang pangunahing gampanin, kailangan ang kaukulang kampanya katulong ang ugnayang madla upang ibukás ang kalooban ng mga pinunò ng mga kolehiyo’t unibersidad at akitin ang pakikiisa ng mga propesor. Kailangan ang isang hukbo ng tagasalin para sa produksiyon ng mga teksbuk at sangguniang aklat. [Narito ang isang malaking rationale para magtatag ng isang Pambansang Sentro o Kawanihan sa Pagsasalin.] Kailangan siyempre ng mga kaukulang insentibo—grant, iskolarsip, premyong salapi, gawad parangal, atbp—para sa mga indibidwal at institusyong magpakíta ng inisyatiba at magandang proyekto para sa modernisasyong akademiko ng Filipino. Kailangan ang malaking pondo para sa lahat ng ito at kailangan ang mga malikhaing estratehiya upang makalikom ng salaping sasapat sa mga nabanggit na gawain. Sa kabilâ ng inaasahang mga balakid, napakahalaga ang pagpaplanong wika upang maihanay ang mga takdang gawain sa bawat takdang panahon at mapasimulan ang sáma-sámang pag-iisip at pagkilos ng mga alagad ng wika túngo sa pangkalahatan at pangmatagalang misyon ng Filipino—nasyonalisasyon at modernisasyon. Kailangan ang patnubay sa pagkilos ng bawat isa. Hindi tulad ngayong natatapos ang mga kumbensiyon at kumperensiya sa mga himutok dahil sa pagwawalang-bahala ng mga mariwasa at makapangyarihan. Ang totoo, at maaaring mangyari, kapag may malinaw na plano para sa nasyonalisasyon at modernisasyon ng Filipino ay bakâ makumbinsi din ang mga dominyo ng kapangyarihan upang tanggapin ang kabuluhan ng Wikang Pambansa para sa pagkakaisa at kaunlaran ng Filipinas. Sapagkat sa totoo lang, ang pagpaplanong wika ay isa lámang pagsisikap na makaimpluwensiya nang higit na mabilis, nang higit na organisado at sistematiko, sa pinakamalaking bílang ng tao sa lahat ng sektor ng lipunan. At dapat ding ipahayag: hindi ang nasyonalisasyon at modernisasyon ng wikang pambansa ang pangwakas na lunggati ng pagpaplanong wika para sa wikang Filipino. Hindi rin ang pagsusúlong ng Filipino bílang Wikang Pambansa. Deklarado nang Wikang Pambansa ang Filipino sa 1987 Konstitusyon. Ang higit na makabuluhang mithi ay ang higit na malinaw na pagkilála at pagpapatupad sa isa pang tadhana ng Seksiyon 7, Artikulo XIV ng Konstitusyon na: For purposes of communication and instruction, the official languages of the Philippines are Filipino and, until otherwise provided by law, English. Ang sabi ng Konstitusyon, isa sa dalawang “wikang opisyal” ang Filipino. Kasáma ng Filipino ang Ingles bílang “wikang opisyal,” at may pasubali pa, na mangyayari lámang ito hanggang sa panahong ipasiya ng Kongreso na alisin ang Ingles. Ngunit ano ang umiiral?
Almario 37 Sa katotohanan, ang umiiral ay ang kabaligtaran ng nakasaad sa Konstitusyon. Bakit? Sapagkat sa katotohanan, Ingles ang naghaharing “wikang opisyal” sa pamahalaan at itinuturing na ikalawang wika at pansalin lámang ang Filipino. Nása Ingles ang lahat ng opisyal na dokumento sa dominyo ng kapangyarihan, sa pangunguna ng lahat ng sangay ng gobyerno, at nagkakaroon lámang ng opisyal na bersiyon sa Filipino kapag isinalin mulang Ingles. Ano ang halaga ng Wikang Pambansa na hindi naman Wikang Opisyal? Ang praktikang pangwika sa dominyo ng kapangyarihan ay tahasang sumusuway sa atas ng Konstitusyon. Ito ang malaking hadlang sa pagpapatupad ng EO No. 335. Kung susundin ang 1987 Konstitusyon, kailangang bilingguwal kahit paano ang bawat opisyal na dokumento: nása Filipino at nása Ingles, magkapantay na mga orihinal, at kapuwa mapagbabatayan ng legal na interpretasyon at desisyon. Ngunit uulitin ko, malinaw na sinusuway ng dominyo ng kapangyarihan ang tadhana ng Konstitusyon. At bunga ito ng mapangmaliit niláng impresyon sa Wikang Pambansa. Ang tinalakay na panukalang planong wika, sa gayon, ay may lunggating nasyonalisasyon at modernisasyon ng Filipino upang igálang ito ng dominyo ng kapangyarihan bílang wika ng karunungan at kaunlaran at, sa wakas, upang gamítin itong Wikang Opisyal sa gobyerno, sa hukuman, sa batasan, sa negosyo’t pagbabangko, sa mga eksameng propesyonal, at sa mataas na edukasyon. Bakâ nga ipasiya pa niláng mariwasa’t makapangyarihan, sa ngalan ng pagtitipid, na iwaksi na ang Ingles bílang wikang opisyal at isa-Ingles lámang ang opisyal na dokumento sa Filipino kung kailangan ang salin para sa mga dayuhan. TALA: Ang “Modernisasyon at Nasyonalisasyon” ni KWF Tagapangulong Virgilio S. Almario ay inilathala ng KWF bílang bilingguwal (Ingles at Filipino) na polyetong babasahín na Pagpaplanong Wika at Filipino noong 2015.
- Page 1: Isang Sariling Wikang Filipino Mga
- Page 4 and 5: Isang Sariling Wikang Filipino Mga
- Page 6 and 7: vi ang nagtakda ng estandardisasyon
- Page 8 and 9: viii debelopin ang wikang pambansan
- Page 10 and 11: x Filipino bílang Ikalawang Wika a
- Page 12 and 13: NILALAMAN I Jose Villa Panganiban A
- Page 14 and 15: Dapat isipin ngayon ang “kultibas
- Page 16 and 17: 2 Ang Modernisasyon ng Isang Wika K
- Page 18 and 19: 4 Ang Modernisasyon ng Isang Wika [
- Page 20 and 21: 6 Ang Modernisasyon ng Isang Wika n
- Page 22 and 23: 8 Ang Modernisasyon ng Isang Wika 5
- Page 24 and 25: Ernesto Constantino ANG HINAHARAP N
- Page 26 and 27: Ernesto Constantino ANG PILIPINO BI
- Page 28 and 29: Ernesto Constantino ANG “UNIVERSA
- Page 30 and 31: 16 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 32 and 33: 18 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 34 and 35: 20 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 36 and 37: 22 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 38 and 39: 24 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 40 and 41: 26 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 42 and 43: 28 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
- Page 44 and 45: 30 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
- Page 46 and 47: 32 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
- Page 48 and 49: 34 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
- Page 52 and 53: Ang isinasailalim sa pagpaplano'y i
- Page 54 and 55: 40 Pagdevelop ng Wika at Edukasyong
- Page 56 and 57: 42 Pagdevelop ng Wika at Edukasyong
- Page 58 and 59: 44 Pagdevelop ng Wika at Edukasyong
- Page 60 and 61: Ponciano B. P. Pineda PAGPAPLANO NG
- Page 62 and 63: 48 Pagpaplano ng Wika Ukol sa Pamba
- Page 64 and 65: 50 Pagpaplano ng Wika Ukol sa Pamba
- Page 66 and 67: 52 Pagpaplano ng Wika Ukol sa Pamba
- Page 68 and 69: 54 Pagpaplano ng Wika Ukol sa Pamba
- Page 70 and 71: 56 Pagpaplano ng Wika Ukol sa Pamba
- Page 72 and 73: 58 Pagpaplano ng Wika Ukol sa Pamba
- Page 74 and 75: 60 Pagpaplano ng Wika Ukol sa Pamba
- Page 76 and 77: 62 Pagpaplano ng Wika Ukol sa Pamba
- Page 78 and 79: Bonifacio P. Sibayan PAGPAPLANONG W
- Page 80 and 81: 66 Pagpaplanong Wika at Pagdevelop
- Page 82 and 83: 68 Pagpaplanong Wika at Pagdevelop
- Page 84 and 85: 70 Ang Surian ng Wikang Pambansa sa
- Page 86 and 87: 72 Ang Surian ng Wikang Pambansa sa
- Page 88 and 89: 74 Ang Surian ng Wikang Pambansa sa
- Page 90 and 91: Virgilio S. Almario MGA MISYON PARA
- Page 92 and 93: 78 Mga Misyon para sa Komisyon sa W
- Page 94 and 95: 80 Mga Misyon para sa Komisyon sa W
- Page 96 and 97: Cecilio Lopez ANG PAGHAHAMBING NANG
- Page 98 and 99: 84 Ang Paghahambing nang manga Wika
36<br />
Nasyonalisasyon at Modernisasyon ng <strong>Filipino</strong><br />
Kaugnay nitó ang mahigpit na pakikipagtulungan sa CHED (at maging sa TESDA)<br />
upang maipanukala ang mga kaukulang pagbabago sa pagtanaw sa <strong>Filipino</strong> bílang <strong>Wika</strong><br />
ng Karunungan. Hindi maaaring ipag-utos agad ang paglilipat ng wikang panturo mulang<br />
Ingles túngong <strong>Filipino</strong>. Kailangan ang sistematikong preparasyon. Pangunahing dapat<br />
ihanda ang (1) reoryentasyon ng mga propesor sa ibá’t ibáng disiplina upang magsanay sa<br />
paggámit ng <strong>Filipino</strong>, at (2) produksiyon ng mga aklat at materyales panturo sa ibá’t ibáng<br />
larang akademiko at nakasulat sa <strong>Filipino</strong>.<br />
Kaugnay ng naturang pangunahing gampanin, kailangan ang kaukulang kampanya<br />
katulong ang ugnayang madla upang ibukás ang kalooban ng mga pinunò ng mga<br />
kolehiyo’t unibersidad at akitin ang pakikiisa ng mga propesor. Kailangan ang isang hukbo<br />
ng tagasalin para sa produksiyon ng mga teksbuk at sangguniang aklat. [Narito ang isang<br />
malaking rationale para magtatag ng isang Pambansang Sentro o Kawanihan sa Pagsasalin.]<br />
Kailangan siyempre ng mga kaukulang insentibo—grant, iskolarsip, premyong salapi,<br />
gawad parangal, atbp—para sa mga indibidwal at institusyong magpakíta ng inisyatiba<br />
at magandang proyekto para sa modernisasyong akademiko ng <strong>Filipino</strong>. Kailangan ang<br />
malaking pondo para sa lahat ng ito at kailangan ang mga malikhaing estratehiya upang<br />
makalikom ng salaping sasapat sa mga nabanggit na gawain.<br />
Sa kabilâ ng inaasahang mga balakid, napakahalaga ang pagpaplanong wika<br />
upang maihanay ang mga takdang gawain sa bawat takdang panahon at mapasimulan<br />
ang sáma-sámang pag-iisip at pagkilos ng mga alagad ng wika túngo sa pangkalahatan at<br />
pangmatagalang misyon ng <strong>Filipino</strong>—nasyonalisasyon at modernisasyon. Kailangan ang<br />
patnubay sa pagkilos ng bawat isa. Hindi tulad ngayong natatapos ang mga kumbensiyon<br />
at kumperensiya sa mga himutok dahil sa pagwawalang-bahala ng mga mariwasa at<br />
makapangyarihan. Ang totoo, at maaaring mangyari, kapag may malinaw na plano para<br />
sa nasyonalisasyon at modernisasyon ng <strong>Filipino</strong> ay bakâ makumbinsi din ang mga<br />
dominyo ng kapangyarihan upang tanggapin ang kabuluhan ng <strong>Wika</strong>ng Pambansa para sa<br />
pagkakaisa at kaunlaran ng Filipinas. Sapagkat sa totoo lang, ang pagpaplanong wika ay isa<br />
lámang pagsisikap na makaimpluwensiya nang higit na mabilis, nang higit na organisado<br />
at sistematiko, sa pinakamalaking bílang ng tao sa lahat ng sektor ng lipunan.<br />
At dapat ding ipahayag: hindi ang nasyonalisasyon at modernisasyon ng wikang<br />
pambansa ang pangwakas na lunggati ng pagpaplanong wika para sa wikang <strong>Filipino</strong>.<br />
Hindi rin ang pagsusúlong ng <strong>Filipino</strong> bílang <strong>Wika</strong>ng Pambansa. Deklarado nang <strong>Wika</strong>ng<br />
Pambansa ang <strong>Filipino</strong> sa 1987 Konstitusyon. Ang higit na makabuluhang mithi ay ang<br />
higit na malinaw na pagkilála at pagpapatupad sa isa pang tadhana ng Seksiyon 7, Artikulo<br />
XIV ng Konstitusyon na:<br />
For purposes of communication and instruction, the official languages of the<br />
Philippines are <strong>Filipino</strong> and, until otherwise provided by law, English.<br />
Ang sabi ng Konstitusyon, isa sa dalawang “wikang opisyal” ang <strong>Filipino</strong>. Kasáma ng<br />
<strong>Filipino</strong> ang Ingles bílang “wikang opisyal,” at may pasubali pa, na mangyayari lámang ito<br />
hanggang sa panahong ipasiya ng Kongreso na alisin ang Ingles. Ngunit ano ang umiiral?
Change language