Isang-Sariling-Wika-Filipino
Isang Sariling Wikang Filipino Mga Babasahín sa Kasaysayan ng Filipino Karapatang-sipi © 2016 ng introduksiyon ni Kriscell Lárgo Labór, ng mga artikulo nina Dr. Virgilio S. Almario at Dr. Purificacion G. Delima, ng mga salin nina Minda Blanca Limbo at Kriscell Lárgo Labór. RESERBADO ANG LAHAT NG KARAPATAN. Walang bahagi ng librong ito ang maaaring sipiin o gamitin nang walang nakasulat na pahintulot mula sa may-akda at tagapaglathala. Ang disenyo ng aklat at pabalat ay likha ni Kriscell Lárgo Labór. Ang larawan sa pabalat ay isang sinaunang gintong hikaw mula sa Silangang Bisaya at itinampok sa eksibit na Philippine Gold: Treasures of Forgotten Kingdoms. Kinuha ang larawan sa http://media.philstar.com/ images/the-philippine-star/lifestyle/arts-and-culture/20150831/Philippine-Gold-Eastern-Visayas.jpg. Ang Pambansang Aklatan ng Filipinas CIP Data Rekomendadong lahok: Isang sariling wikang Filipino : mga babasahin sa kasaysayan ng Filipino / Kriscell Largo Labor, editor. – Maynila : Komisyon sa Wikang Filipino ; Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining, [2016], c2016. pages ; cm ISBN 978-971-0197-91-0 1. Filipino language – History. 2. Filipino language -- Terms and phrases. 2. Filipino language – Grammar. I. Labor, Kriscell Largo. 499.21109 PL6051 2016 P620160278 Inilathala ng sa tulong ng grant mula sa KOMISYON SA WIKANG FILIPINO 2F Gusaling Watson, 1610 Kalye JP Laurel, San Miguel, 1005 Maynila Tel. 02-733-7260 • 02-736-2525 komisyonsawikangfilipino@gmail.com • www.kwf.gov.ph PAMBANSANG KOMISYON PARA SA KULTURA AT MGA SINING 633 Kalye Heneral Luna, Intramuros, 1002 Maynila Tel. 527-2192 to 97 • Fax: 527-2191 to 94 info@ncca.gov.ph • www.ncca.gov.ph The National Commission for Culture and the Arts (NCCA) is the overall coordination and policymaking government body that systematizes and streamlines national efforts in promoting culture and the arts. The NCCA promotes cultural and artistic development: conserves and promotes the nation’s historical and cultural heritages; ensures the widest dissemination of artistic and cultural products among the greatest number across the country; preserves and integrates traditional culture and its various expressions as dynamic part of the national cultural mainstream; and ensures that standards of excellence are pursued in programs and activities. The NCCA administers the National Endowment Fund for Culture and the Arts (NEFCA).
v Isang Introduksiyon PAGPAPLANONG WIKA SA PANAHON NG SIGWA SAKLAW NG KATIPUNANG ito ang ilang pilîng artikulong pangwika ng hulíng tatlong dekada at may layuning magtanghal ng sitwasyong pangwika ng Filipinas sa nabanggit na mga panahon. Pinilì ang mga artikulo batay sa ambag nitó sa diskurso ng pambansang wika, bukod pa sa mula ito sa mga nangungunang tagapagsúlong at kritiko ng wika. Hinati sa tatlong bahagi ang mga artikulo at isinunod sa tema: (1) teorya; (2) institusyon; at (3) kalikasán ng wika. Sa teorya, matutunghayan ang mga makrong pagtingin sa pambansang wika gámit ang konseptong panlingguwistika gaya ng “modernisasyon.” Hábang ang institusyon ay nagpokus sa gampanin ng dáting Surian ng Wikang Pambansa (na ngayon ay Komisyon sa Wikang Filipino) bílang natatanging ahensiyang pangwika ng bansa sa pagpapaunlad ng pambansang wika alinsunod sa diwa ng tadhanang pangwika ng Konstitusyon. Ang kalikasán ng wika ay mga artikulong matalik na nagsuri sa katangian hindi lámang ng wikang pambansa, kundi maging ang paghahambing nitó sa mga katutubong wika ng bansa, tungo sa isang lunggating armonisasyon ng mga katutubong wika at ng wikang pambansa ng Filipinas. Pangunahing diwa ng mga artikulo ang pagpaplanong wika—isang bagong konseptong sabay na yumabong sa disiplina ng sosyolingguwistika noong 1960s. Si Einar Haugen ang isa sa mga unang tumalakay sa konsepto at proseso ng pagpaplanong wika at pinakahulugan niya itong: “Language change by conscious deliberation.” Sa isang bandá, nangangahulugan ito ng isang pagpupunyagi ng mga gumagámit ng wika na patnubayan ang pag-unlad ng wika túngo sa isang pagbabagong angkop sa tradisyon at sa kasalukuyan at pleksible’t tumutugon din sa mga inaasahang pagbabago sa hinaharap. Ang bagay ding ito ay nangangahulugang may tagapagsúlong at tagapagpatupad ng pagbabago. May tradisyon at may pagbabago. May pagpapasiya at may pagtitimbang. May nananaig at may nawawaglit. Kung kayâ itinatanong sa pagpaplanong wika kung sino ang tagapagbago, ano ang binabago, bakit at kailan binabago, at paano binabago ang wika. May mga iskolar na duda sa isinusúlong ng pagpaplanong wika. Batayang tanong pa rin kung napaplano nga ba ng tao ang wika. Sa kaso ng makapangyarihang mga wika sa Europa—gaya ng French at German—ang matagal na tradisyon at kasaysayan na diumano
- Page 1: Isang Sariling Wikang Filipino Mga
- Page 6 and 7: vi ang nagtakda ng estandardisasyon
- Page 8 and 9: viii debelopin ang wikang pambansan
- Page 10 and 11: x Filipino bílang Ikalawang Wika a
- Page 12 and 13: NILALAMAN I Jose Villa Panganiban A
- Page 14 and 15: Dapat isipin ngayon ang “kultibas
- Page 16 and 17: 2 Ang Modernisasyon ng Isang Wika K
- Page 18 and 19: 4 Ang Modernisasyon ng Isang Wika [
- Page 20 and 21: 6 Ang Modernisasyon ng Isang Wika n
- Page 22 and 23: 8 Ang Modernisasyon ng Isang Wika 5
- Page 24 and 25: Ernesto Constantino ANG HINAHARAP N
- Page 26 and 27: Ernesto Constantino ANG PILIPINO BI
- Page 28 and 29: Ernesto Constantino ANG “UNIVERSA
- Page 30 and 31: 16 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 32 and 33: 18 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 34 and 35: 20 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 36 and 37: 22 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 38 and 39: 24 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 40 and 41: 26 Ang "Universal Approach" at ang
- Page 42 and 43: 28 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
- Page 44 and 45: 30 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
- Page 46 and 47: 32 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
- Page 48 and 49: 34 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
- Page 50 and 51: 36 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
- Page 52 and 53: Ang isinasailalim sa pagpaplano'y i
<strong>Isang</strong> <strong>Sariling</strong> <strong>Wika</strong>ng <strong>Filipino</strong><br />
Mga Babasahín sa Kasaysayan ng <strong>Filipino</strong><br />
Karapatang-sipi © 2016 ng introduksiyon ni Kriscell Lárgo Labór, ng mga artikulo nina Dr. Virgilio S.<br />
Almario at Dr. Purificacion G. Delima, ng mga salin nina Minda Blanca Limbo at Kriscell Lárgo Labór.<br />
RESERBADO ANG LAHAT NG KARAPATAN. Walang bahagi ng librong ito ang maaaring sipiin<br />
o gamitin nang walang nakasulat na pahintulot mula sa may-akda at tagapaglathala.<br />
Ang disenyo ng aklat at pabalat ay likha ni Kriscell Lárgo Labór.<br />
Ang larawan sa pabalat ay isang sinaunang gintong hikaw mula sa Silangang Bisaya at itinampok sa eksibit<br />
na Philippine Gold: Treasures of Forgotten Kingdoms. Kinuha ang larawan sa http://media.philstar.com/<br />
images/the-philippine-star/lifestyle/arts-and-culture/20150831/Philippine-Gold-Eastern-Visayas.jpg.<br />
Ang Pambansang Aklatan ng Filipinas CIP Data<br />
Rekomendadong lahok:<br />
<strong>Isang</strong> sariling wikang <strong>Filipino</strong> : mga babasahin<br />
sa kasaysayan ng <strong>Filipino</strong> / Kriscell Largo<br />
Labor, editor. – Maynila : Komisyon sa <strong>Wika</strong>ng<br />
<strong>Filipino</strong> ; Pambansang Komisyon para sa Kultura<br />
at mga Sining, [2016], c2016.<br />
pages ; cm<br />
ISBN 978-971-0197-91-0<br />
1. <strong>Filipino</strong> language – History. 2. <strong>Filipino</strong> language<br />
-- Terms and phrases. 2. <strong>Filipino</strong> language – Grammar.<br />
I. Labor, Kriscell Largo.<br />
499.21109 PL6051 2016 P620160278<br />
Inilathala ng<br />
sa tulong ng grant mula sa<br />
KOMISYON SA WIKANG FILIPINO<br />
2F Gusaling Watson, 1610 Kalye JP Laurel, San Miguel, 1005 Maynila<br />
Tel. 02-733-7260 • 02-736-2525<br />
komisyonsawikangfilipino@gmail.com • www.kwf.gov.ph<br />
PAMBANSANG KOMISYON PARA SA KULTURA AT MGA SINING<br />
633 Kalye Heneral Luna, Intramuros, 1002 Maynila<br />
Tel. 527-2192 to 97 • Fax: 527-2191 to 94<br />
info@ncca.gov.ph • www.ncca.gov.ph<br />
The National Commission for Culture and the Arts (NCCA) is the overall coordination and policymaking<br />
government body that systematizes and streamlines national efforts in promoting culture and the arts. The<br />
NCCA promotes cultural and artistic development: conserves and promotes the nation’s historical and cultural<br />
heritages; ensures the widest dissemination of artistic and cultural products among the greatest number across the<br />
country; preserves and integrates traditional culture and its various expressions as dynamic part of the national<br />
cultural mainstream; and ensures that standards of excellence are pursued in programs and activities. The NCCA<br />
administers the National Endowment Fund for Culture and the Arts (NEFCA).
Change language