Isang-Sariling-Wika-Filipino

Recommendations

Info

132 Ang Gramatikang Filipino Paghahalong-wika (Code-mixing)/ Paglilipat-wika (Code-switching) Ang paghahalong-wika at paglilipat-wika ay mga natural na karanasan sa tagpuang wika sa mga bansang multilingguwal katulad ng Filipinas. Sa kaso ng Filipino bílang W1 o W2, ang wikang Ingles ang inihahalong wika sa antas salitâ, parirala, at sugnay. Sa karanasang ito ng Filipino makikíta ang lakas ng isang banyagang wika na pumasok sa sintaksis ng wikang pambansa. Hindi lámang opisyal na wika ang Ingles sa bansa, ito rin ay wika ng pagtuturo/pagkatuto sa sistemang edukasyon. Tingnan ang sumusunod na halimbawa: (8) Doon sa dulo ang storytelling ng mga batà. (salitâ) (9) Ang pag-pronounce namin kasi may diperensiya. (10) Awa ng Panginoon naman naka-survive ako with how many years sa hanapbuhay ko. (parirala) (11) Crime will still exist in anyways sa lahat ng paraan, sa lahat ng panahon. (sugnay) Karaniwan kapag antas salitâ lámang ang paghahalo o paglilipat, ang proseso ay tinatawag na panghihiram (borrowing) lámang (Fought, 2010). “Paglilipat-wika” ang tawag ng sikolohistang si Virgilio Enriquez (1985, sa Bautista 1996, 271) para sa “tahasang panghihiram” na maaaring walang pagbabago sa anyong pasulat subalit maaaring may mangyaring pagbabago sa bigkas. (N.B. Sa papel na ito ang terminong “paglilipat-wika” ay ang salin sa terminong Ingles na “code-switching.”) Ang “storytelling” sa (8) ay isang tahasang-panghihiram; samantala, ang “diperensiya” (“diferencia” sa Español; “difference” sa Ingles) sa (9) ay masasabing “paimbabaw na pag-aangkin” (Enriquez, Ibid., 272)—isang paraan ng panghihiram gámit ang salitâ mula sa ibáng wika kasáma na ang kahulugan subalit binago ang tunog at baybay. Ang mga kategoryang sintaktikong malalayang nahihiram o nailalahok sa penomenong paghahalong-wika o paglilipat-wika ay ang mga solong salitâ, katulad ng mga pangngalan, pang-abay, at ibá pang malayang ekspresyon, na madalîng nakukuha lámang sa sitwasyong tagpuang wika. Sa parehong pagkakataón ng panghihiram, ang hiniram na banyagang salitâ ay maaari ding maging salitâng-ugat na kinakabitan ng katutubong panlapi, katulad halimbawa ng salitâng “pag-pronounce” (9) at “naka-survive” (10). Ang mga pangungusap (10) at (11) ay parehong paghahalong-/paglilipat-wika na parsiyal sa antas parirala (10) at sugnay (11). Ang ganitong karanasan ay maaasahang mangyayari sa mga bilingguwal na may kompetensi din sa mulaang wika (source language). Kung wala namang kompetensi ang gumagámit ng Filipino W1, hindi ito magiging hadlang para hindi makapagsalitâ gámit ang Filipino. Ang dalawang salitâng “ano” at “kuwan” ay mga salitâng dummy na walang espesipikong kahulugan at ginagámit pamalit sa kahit anong salitâ na hindi matukoy ng nagsasalitâ sa panahon ng paggámit ng Filipino. Tunghayan ang mga halimbawa sa ibaba mula sa ibá’t ibáng lungsod: (12) Paano mag-ano ng organic farming? (13) Second World War naano, nasira.
Delima 133 (14) Araw-araw kasi inaano namin silá, inaadbaysan. (15) Mga kuwan pa, mga 5 months pa. (16) Marami ka pang makikítang magagandang kuwan dito. (17) Siyempre nakukuwan na rin silá. Mapapansin sa gámit ng “ano” sa (13) at (14) at “kuwan” sa (15) na may pagkakataóng nasasabi rin ang salitâng panandaliang hindi maalala at pansamantala ring pinalitán ng dalawang salitâng dummy. Ang kausap sa pagkakataóng ito ay nakasusunod naman sa nais na kahulugan ng nagsasalitâ dahil kasáma siya sa konteksto ng pag-uusap. Ang estratehiyang ito sa pagsasalitâ ng Filipino W2 ay pangkaraniwan din sa gámit ng Fillipino W1. Lagom Bílang W2 at lingua franca, ang Filipino ngayon ay pinayayaman na ng mga rehiyonal na wika sa konteksto ng tagpuang wika sa mga multilingguwal na komunidad ng Filipinas. Ang Filipino W2 ay may gramatikang nagtatanghal ng mga natatanging katangian ng mga wikang rehiyonal sa pasalitâng anyo sa antas ponema, morpema, at sintaksis. Sa antas ponema, nailahok ang bagong tunog patinig na schwa ë, na katangian ng maraming katutubong wikang Filipino. Nakíta rin ang paglilípat ng mga asento sa loob ng mga salitâ at pagkaltas ng impit sa hulihán ng mga salitâng may malumi at maragsang asento, bílang impluwensiya ng L1 ng gumagámit ng Filipino W2. Sa antas morpema, malayang naikakabit ang mga katutubong panlapi sa mga salitâng-ugat ng ibá’t ibáng wika, bukod pa sa paglalahok, sadya man o hindi, ng mga katutubong salitâ mula sa L1 ng mga nagsasalitâ. Sa antas sintaksis, walang makabuluhang kaibhan ang Filipino W2 ng mga multilingguwal at urbanisadong mga lungsod sa Filipino W1 na gámit sa buong bansa, sa estrukturang parirala, sugnay, at pangungusap. At dahil buháy na wika, ang Filipino W2 ay pinayayaman pa ng mga penomenong paghahalong-wika at paglilipat-wika sa antas leksiko, parirala, at sugnay sa pamamagitan ng tuwirang panghihiram, pag-angkin o paglahok ng mga natatanging katangian ng mga rehiyonal na wika ng mga nagsasalitâ. Sa kabuuan, nakikíta ang patuloy na pagyaman at pag-unlad ng bagong Gramatikang Filipino sa kasalukuyan. Sa patuloy na malayang paggámit nitó ng lahat ng mamamayang Filipino batay sa pamantayang bukás, hindi malaon mabubuo ang “pedagogical idiom” sa Filipino na tinukoy ni Bonifacio Sibayan noon pang 1991 (Bautista, 1996) sa pagtalakay niya sa pamamaraan ng intelektuwalisasyon ng wikang pambansa.
Page 1:
Isang Sariling Wikang Filipino Mga
Page 4 and 5:
Isang Sariling Wikang Filipino Mga
Page 6 and 7:
vi ang nagtakda ng estandardisasyon
Page 8 and 9:
viii debelopin ang wikang pambansan
Page 10 and 11:
x Filipino bílang Ikalawang Wika a
Page 12 and 13:
NILALAMAN I Jose Villa Panganiban A
Page 14 and 15:
Dapat isipin ngayon ang “kultibas
Page 16 and 17:
2 Ang Modernisasyon ng Isang Wika K
Page 18 and 19:
4 Ang Modernisasyon ng Isang Wika [
Page 20 and 21:
6 Ang Modernisasyon ng Isang Wika n
Page 22 and 23:
8 Ang Modernisasyon ng Isang Wika 5
Page 24 and 25:
Ernesto Constantino ANG HINAHARAP N
Page 26 and 27:
Ernesto Constantino ANG PILIPINO BI
Page 28 and 29:
Ernesto Constantino ANG “UNIVERSA
Page 30 and 31:
16 Ang "Universal Approach" at ang
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
28 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Ang isinasailalim sa pagpaplano'y i
Page 54 and 55:
40 Pagdevelop ng Wika at Edukasyong
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Ponciano B. P. Pineda PAGPAPLANO NG
Page 62 and 63:
48 Pagpaplano ng Wika Ukol sa Pamba
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Bonifacio P. Sibayan PAGPAPLANONG W
Page 80 and 81:
66 Pagpaplanong Wika at Pagdevelop
Page 82 and 83:
68 Pagpaplanong Wika at Pagdevelop
Page 84 and 85:
70 Ang Surian ng Wikang Pambansa sa
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Virgilio S. Almario MGA MISYON PARA
Page 92 and 93:
78 Mga Misyon para sa Komisyon sa W
Page 94 and 95:
80 Mga Misyon para sa Komisyon sa W
Page 96 and 97: Cecilio Lopez ANG PAGHAHAMBING NANG
Page 98 and 99: 84 Ang Paghahambing nang manga Wika
Page 106 and 107: 92 Ang Tunog Glottal sa Pilipino at
Page 108 and 109: 94 Ang Tunog Glottal sa Pilipino at
Page 110 and 111: Alfonso O. Santiago ANG PAGHAHAMBIN
Page 112 and 113: 98 Ang Paghahambing sa Dalawang Wik
Page 114 and 115: 100 Ang Paghahambing sa Dalawang Wi
Page 116 and 117: Fermina G. Gatal ISANG PAHAMBING NA
Page 118 and 119: 104 Isang Pahambing na Pagsusuri sa
Page 126 and 127: 112 Pagpapakilála sa Ilang Gitlapi
Page 134 and 135: 120 Ang Gramatikang Filipino Sa Art
Page 136 and 137: 122 Ang Gramatikang Filipino Ang mg
Page 138 and 139: 124 Ang Gramatikang Filipino vocabu
Page 140 and 141: 126 Ang Gramatikang Filipino (OP) n
Page 142 and 143: 128 Ang Gramatikang Filipino Bukod
Page 144 and 145: 130 Ang Gramatikang Filipino Kontem
Page 148 and 149: 134 Ang Gramatikang Filipino Sanggu
Page 151: Ang Aklat ng Bayan ay bahagi ng isa
show all

Isang-Sariling-Wika-Filipino

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?