Isang-Sariling-Wika-Filipino

Delima
129
ng W2 na ginámit ng W2 ispiker (O’Grady, 2001), katulad halimbawa sa kaso ng Filipino
bílang W2 ng mga rehiyonal na mga ispiker na nabanggit sa itaas sa kaso ng palítang e/i
at o/u o sa kaso ng palítang p/f (hal., Pilipinas (Tagalog/Pilipino); Filipinas (Filipino)).
Ang panghihiram/paglalahok ay maaaring makalikha ng bagong tunog/ponema sa W1
(nanghihiram) o kahit sa W2 (pinanghiraman) at sa pangkalahatang pagbabago sa tunog
hanay ng W1 o kahit sa W2. Ang ganitong posibleng kahihinatnan ng penomenong
tagpuang wika ang pinanggalingan ng payo/mungkahi ng OP sa pangangailangang disiplina
sa mga tunog ng Filipino na hindi maaaring mapagpalit-palit dahil lilikha ng kalituhan sa
binalak na kahulugan sa paggámit ng Filipino bílang W2.
Sa KWF saliksik na tinatalakay ngayon, hindi kukulangin sa 126 na salitâ mulang
rehiyonal na wika ang nailahok sa Filipino W2—isang empirikong patunay ng pagyaman
na ng pambansang gramatikang Filipino. Ilang halimbawa ang mababanggit dito: Ilk
“Ápong” (Panginoon); Bis, War, Hil “bulíg-búlig” (tulong-tulong); War “hirá” (silá); Bis
“giyúd” (talaga); Bis “maáyo” (maganda); Hil “madámo” (marami); Ilk “pinikpíkan” (lutong
manok ng mga Igorot); Bis “waláy” (walâ).
Bukod sa salitâ ng estrukturang morpema ng Filipino W2, nakíta rin sa saliksik ang
paglahok ng mga panlaping rehiyonal sa pamamaraang pagpapalit (substitution), hábang
malaya ring ginagámit ang mga panlapi ng Filipino W1. Sa Pigura 13 at 14, makikíta ang
malayang paglalahok ng mga unlaping “gi-,” “ga-,” “gina-,” at “naga-” na ikinakabit sa mga
salitâng-ugat ng Filipino W1 at Ingles sa pasalitâ na Filipino W2 ng mga impormante.
Ang mga panlaping ito ay may kaparehong kahulugan sa aspekto ng pandiwa sa Filipino
W1 na mababanggit na sukatan ng hambingang estruktura sa saliksik, hal., “nag-,” “na-,”
“-in-.”
Malayang paglalahok ng mga katutubong salitâ mula sa L1 (Binisaya,
Chabacano, Ilokano) at mula sa Ingles at Español.
Binisaya sa Gen San, Davao, Butuan, Bacolod, Catbalogan: “plete,” “gani,” “kay,”
“giyud,” “diri,” “daghan”
Ilokano at Igorot (Baguio): “tafuy,” “magbingay-bingay,” “lalamutën”
Ingles: “brochure,” “college,” “peace-loving people”
Español: “bangkero,” “barato,” “pobre,” “puwesto”
Pigura 13. Morpema: Malayang Nailahok
Imperpektibo (kasalukuyang aksiyon)
ga- “gabaha”
-in- “tino-tour”
gina- “gina-drive” nag- “nagmi-mix”
naga- “nagauli”
N.B. Batangas Tagalog - “nakain” sa halip na “kumakain”