Isang-Sariling-Wika-Filipino

Recommendations

Info

128 Ang Gramatikang Filipino Bukod sa ibá pang mga katangian sa pagsulat ng Filipino sa OP, tinukoy nitó ang halaga ng pagbabalik sa mga tuldik (Tsapter 10, OP) sa pagsulat bílang pagtukoy sa tamang asento sa pagbigkas ng mga salitâng may mga magkakatulad na ispeling subalit magkakaibá ng asento—“isang anyo, ibá-ibáng bigkas,” ayon sa OP. Ilang halimbawa ang nakasipi sa ibabâ mula sa OP: (4) páli - Sinaunang Tagalog para sa pagpapalitan ng katatawanan palí - Ivatan para sa pagpulpol ng dulo palì - Kapampangan para sa init o alab palî - Tagalog para sa organo na tabi ng bituka, spleen sa Ingles; Ilonggo din para sa naghilom Ang mungkahi ng OP sa pagbabalik ng gámit ng tuldik sa pagsulat ng Filipino ay napapanahon sa pagtukoy ng mga katangian ng gramatikang pambansa. Tunghayan ang ilang halimbawang datos na nakíta sa saliksik hinggil sa paglihis sa asentong Filipino sa pasalitâng anyo: Pagpapalit ng asento mula malumi túngong malumay/maragsa/mabilis; malumay túngong malumi malayò /mala:yoɁ/ maláyo /mala:yo/ [Baguio] kíta /ki:ta/ kità /ki:taɁ/ [Puerto Princesa] Pigura 11. Ponema: Asento Morpema (OP) Disiplina sa Pagbigkas ng E/I at O/U (para matukoy ang tamang kahulugan) pénoy Pinóy méron mirón balot balut íbon ébon (Kapampangan) otót (daga) ut-ót (kirot) (Pangasinan) estílo (Español) istayl (Ingles) *istilo *estayl (siyokoy) Pigura 12. Ponema: Disiplina sa Pagbigkas ng e/i at o/u Sa kontekstong bilingguwal/multilingguwal, ang antas ng salitâ ang pinakamabilis na naiimpluwensiyahan sa tagpuang wika, lalo sa kaso ng panghihiram (sa kaso na banyagang wika ang W2, hal., Filipino W1 at Ingles W2) at paglalahok (“incorporation” sa kaso ng Filipino W2 ng mga rehiyonal na mga ispiker) na lumilikha ng pagbabago hindi lámang sa tunog hanay (sound order) ng W1 (ang nanghihiram na wika) kundi pati na sa katangian
Delima 129 ng W2 na ginámit ng W2 ispiker (O’Grady, 2001), katulad halimbawa sa kaso ng Filipino bílang W2 ng mga rehiyonal na mga ispiker na nabanggit sa itaas sa kaso ng palítang e/i at o/u o sa kaso ng palítang p/f (hal., Pilipinas (Tagalog/Pilipino); Filipinas (Filipino)). Ang panghihiram/paglalahok ay maaaring makalikha ng bagong tunog/ponema sa W1 (nanghihiram) o kahit sa W2 (pinanghiraman) at sa pangkalahatang pagbabago sa tunog hanay ng W1 o kahit sa W2. Ang ganitong posibleng kahihinatnan ng penomenong tagpuang wika ang pinanggalingan ng payo/mungkahi ng OP sa pangangailangang disiplina sa mga tunog ng Filipino na hindi maaaring mapagpalit-palit dahil lilikha ng kalituhan sa binalak na kahulugan sa paggámit ng Filipino bílang W2. Sa KWF saliksik na tinatalakay ngayon, hindi kukulangin sa 126 na salitâ mulang rehiyonal na wika ang nailahok sa Filipino W2—isang empirikong patunay ng pagyaman na ng pambansang gramatikang Filipino. Ilang halimbawa ang mababanggit dito: Ilk “Ápong” (Panginoon); Bis, War, Hil “bulíg-búlig” (tulong-tulong); War “hirá” (silá); Bis “giyúd” (talaga); Bis “maáyo” (maganda); Hil “madámo” (marami); Ilk “pinikpíkan” (lutong manok ng mga Igorot); Bis “waláy” (walâ). Bukod sa salitâ ng estrukturang morpema ng Filipino W2, nakíta rin sa saliksik ang paglahok ng mga panlaping rehiyonal sa pamamaraang pagpapalit (substitution), hábang malaya ring ginagámit ang mga panlapi ng Filipino W1. Sa Pigura 13 at 14, makikíta ang malayang paglalahok ng mga unlaping “gi-,” “ga-,” “gina-,” at “naga-” na ikinakabit sa mga salitâng-ugat ng Filipino W1 at Ingles sa pasalitâ na Filipino W2 ng mga impormante. Ang mga panlaping ito ay may kaparehong kahulugan sa aspekto ng pandiwa sa Filipino W1 na mababanggit na sukatan ng hambingang estruktura sa saliksik, hal., “nag-,” “na-,” “-in-.” Malayang paglalahok ng mga katutubong salitâ mula sa L1 (Binisaya, Chabacano, Ilokano) at mula sa Ingles at Español. Binisaya sa Gen San, Davao, Butuan, Bacolod, Catbalogan: “plete,” “gani,” “kay,” “giyud,” “diri,” “daghan” Ilokano at Igorot (Baguio): “tafuy,” “magbingay-bingay,” “lalamutën” Ingles: “brochure,” “college,” “peace-loving people” Español: “bangkero,” “barato,” “pobre,” “puwesto” Pigura 13. Morpema: Malayang Nailahok Imperpektibo (kasalukuyang aksiyon) ga- “gabaha” -in- “tino-tour” gina- “gina-drive” nag- “nagmi-mix” naga- “nagauli” N.B. Batangas Tagalog - “nakain” sa halip na “kumakain”
Page 1:
Isang Sariling Wikang Filipino Mga
Page 4 and 5:
Isang Sariling Wikang Filipino Mga
Page 6 and 7:
vi ang nagtakda ng estandardisasyon
Page 8 and 9:
viii debelopin ang wikang pambansan
Page 10 and 11:
x Filipino bílang Ikalawang Wika a
Page 12 and 13:
NILALAMAN I Jose Villa Panganiban A
Page 14 and 15:
Dapat isipin ngayon ang “kultibas
Page 16 and 17:
2 Ang Modernisasyon ng Isang Wika K
Page 18 and 19:
4 Ang Modernisasyon ng Isang Wika [
Page 20 and 21:
6 Ang Modernisasyon ng Isang Wika n
Page 22 and 23:
8 Ang Modernisasyon ng Isang Wika 5
Page 24 and 25:
Ernesto Constantino ANG HINAHARAP N
Page 26 and 27:
Ernesto Constantino ANG PILIPINO BI
Page 28 and 29:
Ernesto Constantino ANG “UNIVERSA
Page 30 and 31:
16 Ang "Universal Approach" at ang
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37:
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
28 Nasyonalisasyon at Modernisasyon
Page 44 and 45:
Page 46 and 47:
Page 48 and 49:
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
Ang isinasailalim sa pagpaplano'y i
Page 54 and 55:
40 Pagdevelop ng Wika at Edukasyong
Page 56 and 57:
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Ponciano B. P. Pineda PAGPAPLANO NG
Page 62 and 63:
48 Pagpaplano ng Wika Ukol sa Pamba
Page 64 and 65:
Page 66 and 67:
Page 68 and 69:
Page 70 and 71:
Page 72 and 73:
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Bonifacio P. Sibayan PAGPAPLANONG W
Page 80 and 81:
66 Pagpaplanong Wika at Pagdevelop
Page 82 and 83:
68 Pagpaplanong Wika at Pagdevelop
Page 84 and 85:
70 Ang Surian ng Wikang Pambansa sa
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Virgilio S. Almario MGA MISYON PARA
Page 92 and 93: 78 Mga Misyon para sa Komisyon sa W
Page 94 and 95: 80 Mga Misyon para sa Komisyon sa W
Page 96 and 97: Cecilio Lopez ANG PAGHAHAMBING NANG
Page 98 and 99: 84 Ang Paghahambing nang manga Wika
Page 106 and 107: 92 Ang Tunog Glottal sa Pilipino at
Page 108 and 109: 94 Ang Tunog Glottal sa Pilipino at
Page 110 and 111: Alfonso O. Santiago ANG PAGHAHAMBIN
Page 112 and 113: 98 Ang Paghahambing sa Dalawang Wik
Page 114 and 115: 100 Ang Paghahambing sa Dalawang Wi
Page 116 and 117: Fermina G. Gatal ISANG PAHAMBING NA
Page 118 and 119: 104 Isang Pahambing na Pagsusuri sa
Page 126 and 127: 112 Pagpapakilála sa Ilang Gitlapi
Page 134 and 135: 120 Ang Gramatikang Filipino Sa Art
Page 136 and 137: 122 Ang Gramatikang Filipino Ang mg
Page 138 and 139: 124 Ang Gramatikang Filipino vocabu
Page 140 and 141: 126 Ang Gramatikang Filipino (OP) n
Page 144 and 145: 130 Ang Gramatikang Filipino Kontem
Page 146 and 147: 132 Ang Gramatikang Filipino Paghah
Page 148 and 149: 134 Ang Gramatikang Filipino Sanggu
Page 151: Ang Aklat ng Bayan ay bahagi ng isa
show all

Isang-Sariling-Wika-Filipino

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?