23.07.2017 Views

Isang-Sariling-Wika-Filipino

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Delima<br />

125<br />

Luma: carnap, carnapper, comfort room, mani-pedi, presidentiable, batchmate,<br />

high blood, gimmick, salvage, advance, dirty kitchen, barangay (1840) (Manila<br />

Bulletin, 26 Hunyo 2015)<br />

Pigura 6. <strong>Filipino</strong> sa 2015 Diksiyonaryong Oxford<br />

Ang Gramatikang <strong>Filipino</strong>: Mga Katangian<br />

Pagkolekta ng korpus. Ang ipakikítang mga katangian ng Gramatikang <strong>Filipino</strong> sa<br />

susunod na talakay ay mula sa datos ng saliksik ng KWF noong 2014. Nangolekta ng<br />

korpus ng gámit ng <strong>Filipino</strong> sa sampung lungsod na highly-urbanized, mga lungsod na<br />

tinagurian ng ACTRC na “linguistically diversed” dahil may mataas na pagkakaibá-ibá<br />

ang kultura ng mga naninirahan sa lungsod: Baguio, Angeles (Pampanga), Bacolod, Cebu,<br />

Catbalogan, Zamboanga, Cagayan de Oro, Davao, General Santos, at Butuan.<br />

Ang korpus ay pasalitâ mula sa malayang pag-iistorya, at pasulat mula sa<br />

komposisyon na tinalakay sa paksang ibinigay ng mga mananaliksik na taga-KWF. May<br />

mga babasahín din sa <strong>Filipino</strong> na nakuha sa ilang mga lungsod. Ang korpus ay mula sa 100<br />

na impormante—50 babae, 50 lalaki; may edad pagitan ng 40 taóng gulang pataas; may W1<br />

ng lokal na komunidad at W2 ang <strong>Filipino</strong>.<br />

Ponema: Patinig. Ang tunog o ponema ang sangkap ng wika na pinakamadalîng<br />

maimpluwensiyahan at nababago sa penomenong tagpuang wika, kung ihahambing sa<br />

morpema at sintaksis. Ang pagbabago ay maaaring maging permanente o pansamantala<br />

batay sa paraan ng paglipat at/o pagkatuto ng katangian, sa intensidad ng kontak ng<br />

dalawang wikang nagtagpo (W1 at W2), at sa pag-uugali ng nagsasalitâ o nag-aaral ng<br />

W2 (Thomason, Ibid., 26).<br />

Sa kaso ng <strong>Filipino</strong> W2 ng mga kultura sa rehiyon, ang asento at/o tunog ng W1 ay<br />

natural lámang na lumilipat sa paggámit ng W2, higit pa kung ang W1 ay may kakulangan<br />

sa tunog na mayroon sa W2. Halimbawa, ang tunog /o, u/ at /e, i/ ng <strong>Filipino</strong> ay napagpapalit<br />

sa mga lungsod ng saliksik, nang walang intensiyong baguhin ang kahulugan:<br />

(1) pero /pεru/~/piru/; ito /Ɂitu/~/ Ɂitυ/<br />

Higit na lumilitaw ang ganitong katangian ng <strong>Filipino</strong> W2 sa mga rehiyon na ang<br />

ponemang hanay ay tatlo lámang: /i, a, u/.<br />

Kung sa dáting ponemang hanay ng <strong>Filipino</strong> ay lima /i, e, a, u, o/, may naidagdag<br />

na ikaanim na ponemang ambag ng mga W1. Ang schwa, o patinig pëpët (sa Javanese),<br />

ay nailahok sa <strong>Filipino</strong> W2 sa Lungsod Baguio, halimbawa, sa salitâng “panagbëngá”<br />

(pamumukadkad ng mga bulaklak). Mababanggit na ang tunog patinig na ito ay karapatdapat<br />

lámang na ilahok na sa ponemang hanay ng Gramatikang <strong>Filipino</strong> dahil karamihan ng<br />

mga wikang katutubo ng Filipinas ay mayroong patinig pëpët. Sa Ortograpiyang Pambansa

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!