Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
116<br />
Pagpapakilála sa Ilang Gitlaping Patay saTagalog<br />
dundong, hulhol, laslas, pakpak, sitsit, lutok, lublob, lanap, laylay, tunton, wayway, sinsin,<br />
at hunhon. Mapapansin, na, ang mga salitâng-ugat na ito ay pawang mga pangngalan, na<br />
gaya rin ng mga salitâng kinagigitlapian ng “ag.” Dahil dito, ang “ag,” samakatwid, ay isang<br />
gitlaping makangalan.<br />
Kung susuriin, madalîng makikilála, na, ang unang walong halimbawang salitâng<br />
nása itaas nitó (kagaskas, dagundong, hagulhol, lagaslas, pagakpak, sagitsit, lagutok at<br />
lagublob), ay mga pangngalan ng ibá’t ibáng uri ng tunog o ingay, na humigit-kumulang ay<br />
bunga o likha ng ipinahihiwatig na kahulugan ng mga salitâng-ugat; samantala, ang hulíng<br />
anim na salitâ naman (laganap, lagaylay, tagunton, wagayway, saginsin at hagunhon), ay mga<br />
salitâng kababakasan ng pagpapalawak o pagbibigay-tindi ng kahulugang ipinahihiwatig ng<br />
salitâng-ugat. Batay dito, ang “ag,” sa pagkagitlapi, ay may dalawang kahulugang ibinibigay<br />
sa pagkapalapi sa salitâng-ugat. Una, ang salitâng-ugat ay nagiging pangalan ng tunog o<br />
ingay; at ikalawa, ang kahulugan ng salitâng-ugat ay nagkakaroon ng higit na lawak o tindi.<br />
Maaaring may ibá pang mga kahulugang ibinibigay ang gitlaping “ag” sa kinalalapiang<br />
salitâ, ngunit sa isang pag-aaral na panimula lámang na katulad nitó, may palagay kaming<br />
ang dalawang nabanggit na mga kahulugan, ay maaari nang makatulong sa sinumang ibig<br />
gumawa ng sarili’t lalong malawak na pananaliksik at pagsusuri. Mahalagang malaman, na<br />
ang gitlaping ito ay laging nása pagitan ng dalawang unang titik sa unang pantig ng salitâng<br />
dadalawahing pantig, maging kabilaan man o bukás.<br />
Ang kabuluhan at kahalagahan ng “ag” bílang gitlapi, ay pinatutunayan ng<br />
napakaraming salitâng kinalalapian nitó. Narito pa ang ilang halimbawang aming naitala:<br />
bagakbák (gáling sa bakbak), bagusbós (gáling sa busbos), kagangkáng (gáling sa kangkang),<br />
kagiskís (gáling sa kiskis), kagulkól (gáling sa kulkol), dagasdás (gáling sa dasdas), laguslós<br />
(gáling sa luslos), haguthót (gáling sa huthot), kagungkóng (gáling sa kungkong), kaguskós<br />
(gáling sa kuskos), lagaklák (gáling sa laklak), pagulpól (gáling sa pulpol), sagalsál (gáling sa<br />
salsal), taguktók (gáling sa tuktok), bagaybáy (gáling sa baybay), dagildíl (gáling sa dildil),<br />
dagubdób (gáling sa dubdob), hagudhód (gáling sa hudhod), sagadsád (gáling sa sadsad),<br />
tagaytáy (gáling sa taytay), at ibá pa.<br />
Ang “ay” ay Tipik Ding May Kahulugan sa Loob ng Salitâ<br />
Bílang tipik na may kahulugan sa loob ng isang salitâ, ang gitlaping “ay” hindi pa rin<br />
nakikilála sa Tagalog. Ito’y hindi rin nabanggit sa Balarila ng <strong>Wika</strong>ng Pambansa at maging<br />
sa mga pag-aaral ng nasirang dalubwikang Julian C. Balmaseda. Hindi rin ito kasáma sa<br />
talaan ng mga panlaping inihanda ni Dr. Cecilio Lopez, naging kalihim-tagapagpaganap<br />
ng Surian ng <strong>Wika</strong>ng Pambansa at dáting punò ng Kagawaran ng mga <strong>Wika</strong>ng Silanganin<br />
sa Pamantasan ng Pilipinas.<br />
Ang gitlaping “ay” ay una naming napansin sa mga salitâng kayangkáng, payagpág,<br />
tayantáng, at tayangkád, nang sa paghahanda ng isang diksiyonaryong Tagalog-Ingles ay<br />
nagkaroon kami ng hinalang ang mga salitâng ito’y gáling sa mga ugat na kangkang, pagpag,
Change language