Isang-Sariling-Wika-Filipino

Santiago
99
/suksuk/
/siksik/
/saksak/
(insert)
(loaded to capacity)
(scales)
Ang maibibigay na halimbawa rito ay ang ponemang /o / at / e / sa Filipinas na
wala sa Pangasinan. Halimbaawa:
Tagalog
Pangasinan
/lo : bo/ /lu : bu/ (balloon)
/go : ma/ /gu : ma/ (rubber)
/be : rde/ /bi : rdi/ (green)
/se : ksi/ /si : ksi/ (sexy)
Sapagkat may mga ponema sa Pilipino na wala sa Pangasinan at may mga
ponema din naman sa Pangasinan na wala sa Pilipino, halos nakatitiyak ang guro na dito
magkakaroon ng suliranin ang mga batàng Pangasinan sa pag-aaral ng Pilipino. Ang mga
ponema sa Pangasinan na wala sa Pilipino ay tiyak na dala-dala ng mga batà sa pag-aaral
ng Pilipino. Gayundin, mahihirapan silá sa pagbigkas ng mga ponema sa Pilipino na wala
sa Pangasinan. Kalimitan, ang isang ponema sa Pilipino na wala sa Pangasinan ay papalitan
ng mga batà ng ibáng kahawig na ponema sa kaniláng wika. Halimbawa, ang salitâng “téla”
ay karaniwang magiging “tíla”; ang babaeng “Móra” ay magiging babaing “múra,” atbp. Sa
kabilâng dáko naman, kung hindi magkakaroon ng pagbabawas, halimbawa: ang “batà”
(child) ay magiging “batá” (bathrobe), ang “bagà” (lung) ay magiging “bága” (live ember), atbp.
Palabunuan. Morpolohiya ang tawag sa pag-aaral sa kayarian o sistema ng paglalapi sa
mga salitâ. Bawat wika ay may sariling paraan ng paglalapi o pagkakabit-kabit ng mga
morpema.
Halimbawa: Maaaring ang dalawang wikang sinusuri nang pahambing ay kapuwa
gumagámit ng unlapi, gitlapi, at hulapi o kayâ kapuwa nag-uulit ngunit may pagkakaibá sa
paraan ng pagkakabit-kabit ng mga morpema.
Tingnan ang sumusunod na paghahambing sa paraan ng pagbabanghay sa Pilipino
at Ilokano. Gamítin natin ang mga pandiwang ginagámit nang magkakahulugan sa
dalawang wikang ito upang madalîng makíta ang pagkakatulad at pagkakaibá:
Pangkasaukuyan:
Pilipino
naglalaba
naglalampaso
nagluluto
Ilokano
aglablaba
aglamlampaso
aglutluto