5th Infocom Magazine (July 2017)

4-6.2017 botimi 5 

magazine 

SUMMARY 

Aco Vidovic | IBM 

INTERNET 

of THINGS 

Tregu i mundësive të pafundme 

10 

Ligjet e Marketingut 

në Social Media 

BusinessMag Feature 

e-services: 

Është një rrugëtim... 

Enkelejd Zotaj | Raiffeisen 

Intervistë: 

Ketan Makwana 

Entrerprise Lab | UK 

upcoming: 

infocom magazine 1 

08/11/17

infocom magazine 2

Përmbajtje 

10 14 18 20 

04 

Editorial 

24 

Zgjidh teknologjinë, bëhu 

një Ready Business 

Business Solution 

06 

Summary 

The Leading Path to 

Innovation 

26 

Ketan Makwana 

Intervistë 

10 

Urban Mobility 

Teknologji 

32 

Teknologjia që punëson, lajmotivi 

i Javës së Inovacionit 2017 

Summary 

13 

Inovacion në Ofrimin e Shërbimeve 

Publike 

e-Services 

34 

Monetarizimi i IOT-ve 

e-Services 

16 

Rrisni biznesin tuaj me CRM 

të bazuar ne Big Data 

Business Solution 

36 

Si do të paguajmë ne 2020? 

e-Services 

18 

Është një rrugëtim 

e-Services 

40 

Teknologjia e re që shkund tregun 

Broadband 

Teknologji 

20 

Identifikimi Elektronik nëpërmjet 

Kartës së Identitetit 

e-Services 

42 

10 Ligjet e Marketingut në 

Mediat Sociale 

Business Magazine 

22 

“Internet of Things” Tregu i 

mundësive të pafundme 

Teknologji 

13 

Ekosistemi i StartUp-eve 

StartUp-s 

22 26 32 36 

infocom magazine 3

Editorial 

Në këtë botim të 5-të të revistës Infocom, stafit redaktues i BiZZ.al 

paraqet të gjithë perspektivën e transformimit dixhital që po pëson 

vendi ynë, pse e-Shërbimet janë të domosdoshme si dhe cilat janë 

hapat që duhet të ndërmarrim për të ndjekur ritmin e zhvillimit të vendeve 

të tjera Evropiane në fushën e teknologjisë? 

Sektori privat dhe ai shtetëror kanë ndërmarrë iniciativa konkrete për të 

përmirësuar jetën tonë, këtu mund të përmendim platformën e re dixhitale 

të lançuar në treg nga Raiffeisen Bank, “Raiffeisen ON”, e cila thyen konceptin 

tradicional, ku prezenca fizike në bankë ishte e nevojshme, tanimë 

gjithçka mund të bëhet online. Apo ADISA, e cila qendërzon të gjitha shërbimet, 

duke na kursyer kohë, që është një aset mjaft i çmuar. 

Botimi i 5-të i revistës Infocom përmban artikuj cilësorë të përgatitur kryesisht 

nga vetë profesionistët e tregut, duke kontribuar në këtë mënyrë kultivimin 

e një kulturë të re informimi në fushën e TIK si dhe Sigurisë së Informacionit. 

nga Aldo Rama 

infocom magazine 4

SUMMARY 

infocom magazine 5

THE LEADING PATH 

TO INNOVATION 

SUMMARY 

Jetojmë në një kohë ku ndryshimi ka një 

ritëm të pashembullt. Si rezultat, çfarë 

mund të ketë ndihmuar një organizatë në të 

kaluarën për të qenë e suksesshme, mund 

të jetë potencialisht shkaktari i dështimit 

në të ardhmen. Kompanitë kanë nevojë të 

adaptohen dhe të zhvillohen për të arritur 

nevojat gjithnjë e në rritje të konsumatorit, 

por shumë bien dakord në një përfundim: 

inovacioni të ndihmon të qëndrosh i rëndësishëm! 

Duke qenë të rëndësishme, organizatat 

pozicionohen në treg duke u munduar 

të “udhëheqin”. Por a mund të udhëhiqet kjo 

rrugë e inovacionit vetëm? A munden politikat, 

rregulloret dhe strukturat qeveritare të 

kapin ritmin dhe të formësojnë inovacionin, 

paralelisht duke përfituar vetë gjatë këtij 

procesi? Këto pyetje dhe më tepër, do të 

jenë temat e nxehta të cilat do të trajtohen 

nga folësit tanë të përzgjedhur. 

Sesioni I: 

Paradigma e re e eShërbimeve 

Transformimi nga produkti fizik në shërbim, është 

mundësuar dhe shpejtuar nga rrjetet elektronike 

prej fillimit të viteve 90’. Që firmat të “ushqejnë” 

një marrëdhënie sa më jetëgjatë me konsumatorin, ato 

duhet të shfrytëzojnë maksimalisht mundësitë që ofrojnë 

eShërbimet dhe rrjetet elektronike në përgjithësi. 

Parashikimi se kompanitë të fokusuara në produkt, të 

cilat i bëjnë rezistencë nevojës së klientit për kontroll, 

nuk e kanë të gjatë suksesin në këtë mjedis elektronik, 

është provuar tashmë nga “përçarja e tregut” (market 

disruption) i shumë firmave të mëdha, të cilat patën udhëhequr 

tregun në një kohë të caktuar. Gjithsesi, sektori 

privat, nuk mund të udhëheqë vetëm rritjen pozitive të 

eShërbimeve. Inovacione të shumta po implementohen 

përditë nga qeveritë dhe institucionet publike, për të 

siguruar shërbime publike sa më të shpejta dhe të sigurta, 

nëpërmjet shumë ePlatformave për qytetarët e saj. 

Shqipëria në vitet e fundit, ka ndërmarrë inovacione të 

tilla dhe nuk ka ndërmend të ndalet. Në këtë sesion, zyrtarë 

të lartë dhe përfaqësues të kompanive lider në treg 

do të shpalosin me mprehtësi se çfarë mund të presim 

nga fusha e eShërbimeve. 

infocom magazine 6

Sesioni II: 

Takimi i Liderëve: Kush po drejton 

inovacionin? 

Nëse një inovacion do të jetë i suksesshëm është 

e paqartë, ndaj, për të parë rezultatet mund 

të duhet më shumë kohë nga ç’ janë mësuar 

sipërmarrjet tradicionale apo institucionet financiare. 

Në vendet më të zhvilluara, qeveria ka siguruar 

fonde afatgjata, duke siguruar kohën e duhur për të 

zhvilluar teknologjitë e reja. Investime të tilla, zakonisht 

janë shtyrë nga misione të mëdha, nga dërgimi 

i njeriut në Hënë, tek zgjidhjet për ngrohjen globale. 

Por për një vend të vogël si i yni, i cili synon të bëjë 

hapa të mëdha, cila mund të jetë përqasja e duhur? Cili 

është “udhëzuesi” dhe “udhëtari” në këtë rrugëtim? Si 

mundet të ndihmohet sektori privat nga qeveria, e cila 

gjithashtu duhet të sigurojë që edukimi, shëndetësia 

dhe transporti të përfitojë nga investimet shtetërorë 

në inovacion? Ekzekutivë të përzgjedhur, akademikë 

dhe përfaqësues qeveritarë, do të ulen së bashku për 

të diskutuar rreth këtyre temave, duke ofruar “ushqim 

për meditim” për këdo të pranishëm. 

infocom magazine 7

Sesioni III: 

Business (not) as usual… 

Në qoftë se marrëdhënia midis sektorit publik 

dhe privat në sigurimin e rrugës së duhur 

drejt inovacionit, po vendoset në një debat 

konstruktiv, çfarë mund të flitet për përqasjen që organizatat 

kanë ndaj konsumatorit? Për të qëndruar 

inovatorë, kompanitë duhet të zhvillojnë produkte 

dhe procese dhe duhet ta bëjnë shpejt. Inovacioni 

dhe aftësia e tij për të krijuar avantazhe konkurruese 

për kompanitë, qëndron në bërthamën e këtij 

koncepti. Prandaj, çdo sesion i kësaj konference, i 

ka dedikuar platforma të ndryshme për t’i lejuar 

kompanive të caktuara, të prezantojnë inovacionet 

e tyre dhe metodat e “injektimit” në tregun aktual. 

Nga përqasjet B2B në B2C, në këtë sesion, folës 

të përzgjedhur do të prezantojnë vizionin e tyre, 

propozime dhe arritje, duke mundësuar material të 

bollshëm për një nga shtyrësit më të fuqishëm të 

inovacionit: konsumatorin. 

infocom magazine 8

infocom magazine 9

URBAN MOBILITY Teknologji 

OLGER HIDRI 

TLM Public Relations 

‘TLM’ është një projekt 

i krijuar për të amortizuar 

dhe zgjidhur 

tërësisht transportin e 

qytetarëve dhe të mallrave. 

Qëllimi i projektit 

është që të zëvëndësojë 

80% të makinave me 

djegie të brëndshme 

me Makina Elektrike 

në biznesin taksi dhe 

më pas të ‘elektrifikojë’ 

dhe shërbime të 

tjera të qytetit si: makina 

dërgesash, makina 

plehrash, minibus etj. 


Në rendimentin e botës së sotme, 

çdokush, qoftë individ apo sipërmarrës, 

kërkon të lëviz lirë, shpejt dhe 

sigurt. Çdokush gjatë ditës së tij ka nevojë 

të përshkojë disa “metra”, qoftë në këmbë, 

me biçikletë, apo me makinë; qofshin 

pak kilometra. Që të gjithë kanë obligimin 

e lëvizshmërisë, sado ndryshe të jetë distanca 

e secilit. Për shumë prej banorëve të 

qyteteve, lëvizje do të thotë stres, dyndje, 

trafik dhe vonesa. Lëvizja për të shkuar 

diku, ne shumë raste është jo e shëndetshme 

dhe jo e sigurtë. Në shumë vende 

të botës në zhvillim urbanizimi po ndodh 

pa monitorizim dhe pa strukturim të periferive. 

Migrimi nga zonat rurale nëpër habitate 

të urbanizuara zhvillohet gjithnjë e me 

më tepër shpejtësi. Me rritjen e kërkesës 

për lëvizjen ndër-urbane po ndryshojnë zakonet 

e udhëtimit. Sa vjen e shtohet kërkesa 

për shërbime më komode, për transport 

të shpejtë dhe më të parashikueshëm. 

Pritshmëritë ndaj individualizimit dhe qëndrueshmërisë 

në shërbimet e transportit 

nënkuptojnë një zgjerim domethënës të 

portofolit si edhe transformimin e modelit 

të biznesit aktual. Ndërkohë që Industria 

e Automobilizmit është në zhvillim të vazhdueshëm, 

po rishpiket mënyra sesi makinat 

po dizenjohen, zotërohen, shiten, ngiten 

dhe nuk ngiten. Kosto mbetet interesi 

kryesor i sipërmarrësve ndërkohë që tregu 

prej kohësh karakterizohet nga diferenca 

të vogla dhe konkurenca e ashpër. Lojtarët 

e këtij tregu konkurrojnë kryesisht 

përmes çmimit dhe prandaj është e rëndësishme 

që të përmirësohet vazhdimisht organizimi 

dhe të zvogëlohen shpenzimet. 

Një nga sfidat e mëdha për kompanitë e 

transportit është reduktimi i kostove pa 

ndikuar në shërbimin e konsumatorit. Aktorët 

kryesorë të shumë sektorëve teknologjikë 

dhe automobilistikë vlerësojnë 

mundësitë e tyre të pjesëmarrjes në zgjerimin 

e mobilitetit të eko-sistemit. Sadopak 

e efektshme, tendenca aktuale është gjithmonë 

drejt pakësimit. Modulet mikroprocesorike 

kanë përparuar dhe tani arrijnë të 

ndihmojnë në menaxhimin e kujtesës elektronike 

dhe sistemeve operative në kohë 

reale. Platformat e sotme të sistemeve lejojnë 

që të zbatohen aplikacionet më të 

sofistikuara, dhe arrijnë kontrollin e modelit 

bazuar mbi proçes, inteligjencë artificiale, 

dhe informatikë të kudondodhur. 

Sistemet Inteligjente të Transportit të 

sotëm krijohen për të ofruar shërbime 

të reja mënyrash të ndryshme transporti 

dhe menaxhimi të trafikut. Ato janë 

formë aplikimesh të avancuara që synojnë 

t’i mundësojnë njerëzve përdorim më të 

zgjuar të rrjeteve, informim, koordinim dhe 

siguri. Për Sistemet Inteligjente të Transportit, 

ndoshta elementi më i rëndësishëm 

është Inteligjenca Artificiale. 

Imagjinoni siguri të përballueshme, të 

qëndrueshme dhe mënyra të volitshme 

mobiliteti për të gjithë qytetarët; përfshirë 

personat me aftësi të kufizuara, të 

moshuarit, fëmijët dhe njerëzit që jetojnë 

në zonat periferike apo rurale. 

Imagjinoni Automjetet Autonome (AVS) 

teksa dominojnë rrugët e qytetit tuaj. Me 

siguri ato (AVS-të) do jenë një nga faktorët 

kryesorë në ndërtimin e transportit 

të së ardhmes. 

Për të menduar infrastrukturën e ardhshme 

të transportit të një qyteti, duhet analizuar 

më parë e kaluara dhe “jeta në lëvizje” e tij. 

Shënimet përfshijnë kronologjinë e transformimit 

të infrastrukturës së transportit, 

statistika automobilistike, evidentimin e 

problematikave dhe nivelizimin e mundësive 

më të përshtatshme për përmirësim. 

Pasazhi i “Miljes së Fundit” në qytetin e

Tiranës premton zhvillimin e transportit të një qyteti 

të zënë nga inercitë infektuese të zgjedhjeve të pamenduara. 

Ballafaqimi i trashëgimive motorristike nën 

aktualitetin e azhornimeve që po ndryshojnë botën 

është sfida më e madhe e projektit “Tirana Last Mile”. 

Misioni është të përmirësohet infrastruktura dhe të 

mundësohen zgjedhje më të shumta për ata që duan 

të arrijnë në destinacion shpejt, sigurt dhe lirë. 

Të ndërgjegjshëm se nuk ka më vend për gabime apo 

kompromise, marrim përsipër të adresojmë sfidat sociale, 

mjedisore dhe ekonomike që përballen me mobilitetin 

urban në qytetin tonë sot. Me një formulë të 

përpiluar nga efiçenca dhe modernizimi i mirë-funksionimit, 

e prezantuam fillimisht Tiranën me aplikacionin 

inteligjent “SayTaxi” dhe i japim mundësinë kujtdo 

që të prenotojë mjetin e dëshiruar të transportit 

fare thjesht nga smarphone i tij. 

Por, në tregun e transportit të sotëm nuk mjafton 

vetëm një platformë sistemi inteligjent. Për të 

përmirësuar infrastrukturën, nevojiten dhe “mjetet” 

inteligjente. Në kushtet e tendencave aktuale drejt 

pakësimit, drejt reduktimit në kosto, efiçencës dhe 

prakticititetit, na nevojitej mjeti më premtues i automobilizmi 

të sotëm. Ndryshimi më i jashtëzakonshëm 

i paraqitur në industrinë e automobilëve dhe alternativa 

më e besueshme e motorrëve me DB (Djegje të 

Brëndshme) që prej fillimit të shek. të 20-të Makinat 

Elektrike! (100% elektrike me bateri). Me siguri një 

rrugë ende e paeksploruar për kërkesat e transportit 

në ditët e sotme. 

Sakaq potenciali i projektit deshifrohet nga diferencimi 

që mbart kjo teknologji e re në krahasim me 

makinat tradicionale të pranuara deri më sot. Makinat 

e para Elektrike Taksi, si një instrumentizim i benefiteve 

të tyre operuese, kanë nisur shërbimin ndaj 

qytetarëve të Tiranës dhe përdoruesve të app-it “Say- 

Taxi”. Pasi adresuam boshllëkun e barrierave teknike 

dhe jo-teknike arritëm komerçalizimin e shpejtë të 

Me klasifikimin si një “Sistem Inteligjent”, aplikacioni 

është një optimizues i trafikut të taksive. 

Dërgon shoferin më të afërt duke konsideruar dhe 

kohën e mbërritjes, trafikun lokal në kohë reale, rrugët 

dhe mënyrat e ndryshme për të shkuar. Kështu arrihet 

të shkurtohet një distancë mesatare mbërritjeje deri 

në 60%; kursehet karburanti, prodhohet më pak ndotje, 

reduktohet trafiku në rrugë dhe ulen shpenzimet e 

mirëmbajtjes. Një app që rrit probabilitetin e faturimit 

taksi dhe alternativat e shërbimit publik duke mundësuar 

njekohësisht për klientët lehtësi të papreçedentë 

përdorimi. 

Aftësia e sistemit për të kthyer çdo “milje” të përshkuar 

në dixhitalizim on-cloud rrit natyrshëm qasjen 

e çdo automjeti në IoT (Internet of Things) si edhe 

mundëson menaxhim për të gjithë operacionin në 

mënyrë të besueshme dhe transparente. 

Makinave Elektrike. 

Pasi tregojmë rëndësinë e ndërveprimeve të rëndësishme 

midis performancës teknologjike, infrastrukturës 

së ndërtuar dhe sjelljes së konsumatorit në shkallë 

të ndryshme hapësinore dhe kohore, aplikojmë 

operimin e shëndetshëm të tyre në qytet. Shpresojmë 

se një analizë më e integruar do të informojë më 

mirë planifikimin për tranzicionin drejt një sistemi të 

ardhshëm transporti elektrik duke theksuar njëkohësisht 

dhe nevojën për të sjellë së bashku shkencat 

teknike dhe sjellore që mbështesin këtë përpjekje. 

Teknologjitë e Makinave Elektrike (EV) të shfaqura si 

një premtim i madh i zbutjes së ndotjes klimaterike 

dhe si shteg i sigurt drejt energjisë së rinovueshme, 

paraqesin të ardhmen e transportit. 

Studimet kryesore aktuale tregojnë se benefitet potenciale 

të Makinave Elektrike varen gjerësisht nga 

përparimet teknologjike dhe projektimet inxhinierike. 

Gjithasht në mënyrë që sistemet me motiv elektrik të 

ngjiten në nivelin e nevojshëm dhe të venë në funksion 

këto benefite kërkojnë ndryshim thelbësor në 

sjelljen e agjentëve, të ofertës dhe kërkesës. 

Infrastruktura e Makinave Elektrike mundëson përfitime 

dhe përmirësime në jetën e të gjithëve; Nga pikëpamja 

e konsumatorit por edhe e biznesit. Ne besojmë se e ardhmja 

është elektrike. Në përputhje me rrethanat, ne kemi 

ndërtuar një platformë shumë-funksionale transporti ‘elektrik’. 

Një platformë që mundëson një zotërim dhe operim 

të përshtatshëm të Makinës Elektrike (EV/ Electric Vehicle) 

dhe lehtëson ata që kanë dëshirë të evoluojnë me shpejtësi. 

infocom magazine 11

Information Security 

& Big Data Analytics 

WWW.INFIGO.HR 

Croatia 

Infigo IS d.o.o 

M. Korvina 6, HR-10430, 

Samobor, Croatia 

M: info@infigo.hr 

W: www.infigo.hr 

T: +385 1 4662 700 


F: +385 1 4662 701 

Albania 

Infigo Is sh.p.k. 

Rr. B. Biba, P. Hodaj, Shk. A,Ap. 8, 

Tiranë, Albania 

M: info@infigo.al 

W: www.infigo.al 

T: +355 42 42 16 33 

F: +355 42 42 16 33

Inovacion në Ofrimin e 

Shërbimeve Publike 

e-Services 

ANISA GJIKA 

General Director 

Shërbimet publike në Shqipëri kanë qenë e mbeten burim pakënaqësie 

për qytetarët, pasi për vite me rradhë këta janë 

ndeshur me mungesë transparence, me praktika korruptive, 

mungesë standardesh, si dhe me vështirësi e mungesë aksesi në 

marrjen e informacionit për përfitimin e shërbimeve publike. Ofrimi 

i shërbimeve publike nga institucionet shtetërore karakterizohej 

nga një kulturë arrogance, performanca e institucioneve 

që ofrojnë shërbime mbetej e pamonitoruar, ashtu dhe ankesat e 

qytetarëve të paadresuara. 

Misioni i ADISA-s është 

të vendosë standarde të 

ofrimit të shërbimit sipas 

parimeve të kujdesit 

ndaj klientit, të monitorojë 

procesin e lëvrimit 

të shërbimit duke rritur 

kënaqshmërinë e qytetarëve, 

çka përmirëson 

perceptimin e këtyre 

ndaj sistemit të ofrimit 

të shërbimeve publike, 

rrit besimin në shtet 

dhe transformon përvojën 

e qytetarit me të. 

Rrjedhimisht rradhët e gjata të pritjes 

në sportele, ecejaket e qytetarëve për 

të marrë qoftë dhe vetëm informacion 

për aplikim e kushtet e akomodimit 

tejet të vështira kanë qenë e vazhdojnë të 

jenë imazhi i sporteleve pritëse të shërbimeve. 

Përpos këtyre, ofrimi i shërbimeve 

karakterizohet nga burokraci e lartë, në refuzim 

të paarsyetuar të ofrimit të shërbimit 

apo dhe nga mitmarrja. Gjithë kjo rezulton 

në perceptimin qytetar ndaj institucioneve 

të administratës shtetërore si të korruptuara, 

në humbje kohe për marrjen e shërbimeve 

publike e në humbjen e besimit të 

qytetarëve ndaj shtetit, si garantues i shërbimeve 

e i cilësisë në ofrimin e tyre. 

Ndryshimi i këtij perceptimi sigurisht nuk 

është punë e lehtë, aq më pak dhe ndryshimi 

rrënjësor i ofrimit të shërbimeve 

publike nga institucionet e administratës 

shtetërore. Mirëpo zgjidhja gjendet në qasje 

me në qendër qytetarin, që mëton zgjidhje 

inovative nëpërmjet Teknologjisë 

së Informacionit e Komunikimit (TIK) për 

ndryshimin e mënyrës së ofrimit të shërbimeve 

publike. 

ADISA u krijua pikërisht si përgjigje e nevojës 

së qytetarëve për shërbime publike efikase, 

cilësore dhe transparente duke ndryshuar 

mënyrën e ndërveprimit të shtetit 

me qytetarin në sportelet pritëse e në 

vetë mënyrën e ndërveprimit të sportelit 

pritës me institucionin përgjegjës për ofrimin 

e shërbimit. Rritja e standardeve të 

ofrimit të shërbimit dhe ngritja e kapaciteteve 

njerëzore e materiale me këtë qëllim 

janë kryefjala e punës së ADISA. Gjithë 

kjo e përafron Shqipërinë me një komunitet 

të gjerë vendesh, të cilët kanë reformuar 

mënyrën e ofrimit të shërbimeve nën motto-n 

“qytetari në qendër”. 

Ndarja e sportelit pritës (Front-Office) nga 

zyra përgjegjëse për ofrimin e shërbimit 

(back office) është një nga qasjet innovative 

që jetëson ADISA. Institucioni përgjegjës 

për shërbimin vazhdon të mbajë 

përgjegjësi për shqyrtimin e kërkesës së 

qytetarit, ndërsa ADISA administron procesin 

e aplikimit për shërbim në sportel 

duke vendosur standarde për ofrimin e 

tyre sipas parimeve të kujdesit ndaj klientit, 

standardizuar e automatizuar mënyrën e 

aplikimit, ngritur një sistem të vetin të menaxhimit 

të ankesave e duke mbikëqyrur të 

gjithë procesin e lëvrimit të shërbimit. 

Kjo ndarje funksionale e sportelit pritës nga 

zyra përgjegjëse për ofrimin e shërbimit 

synon të përmirësojë standardin e ofrimin 

të shërbimit në sportel, të reduktojë kohën 

e shqyrtimit të aplikimeve nëpërmjet shtimit 

të kapaciteteve njerëzore e të shmangë 

korrupsionin me eliminimin e kontaktit të 

drejtpërdrejtë të qytetarit me zyrtarin përgjegjës 

të rastit. 

infocom magazine 13

Ri-inxhinierimi- Modernizimi i Shërbimeve Publike 

Një tjetër komponent thelbësor i punës së ADISA-s konsiston 

në modernizimin e mënyrës së ofrimit të shërbimeve 

me qëllim thjeshtimin e procedurave të ofrimit të 

shërbimeve dhe unifikimin e përvojës së qytetarit. 

Për thjeshtimin e proceseve të punës ADISA, nëpërmjet 

një ekspertize të huaj, ka nisur në janar 2016 procesin 

e ri-inxhinierimit të shërbimeve publike (BPR), 

proces ky që konsiston në rishikimin e proceseve të 

punës për ofrimin e shërbimeve, e kuadrit ligjor dhe në 

automatizimin e proceseve nëpërmjet zgjidhjeve TIK. 

Në fokus të tij janë shërbimet e dhjetë institucioneve 

publike, të përzgjedhur për nga volumi i kërkesës 

nga qytetarët e për nga impakti në përditshmërinë e 

tyre e që prekin fusha si arsimi, transporti, pronën etj. 

Ri-inxhinierimi nënkupton transformimin tërësor të 

proceseve të punës, jo thjesht automatizimin e tyre. 

Si pjesë e reformave të proceseve, ADISA fokusohet 

edhe në konceptin “Dixhitalizimi në plan të parë” 

(Digital First) si nxitës për adaptimin e teknologjisë 

në mbështetje të ofrimit të shërbimeve me cilësi të 

lartë, efiçente e transparente. 

Në nëntor të vitit të kaluar ADISA çeli Qendrën e parë 

me Një Ndalesë në Kavajë, e cila ofron mundësi aplikimi 

për 205 shërbime publike në një vend të vetëm e me një 

ndalesë për 70,000 qytetarë, shërbime të 5 institucioneve 

siç ZRPP (Hipoteka), ISSH (Sigurimet Shoqërore), FS- 

DKSH (Karta e Shëndetit), QKB (Regjistrim Biznesi) e DP- 

GJC (Gjendja Civile). 

Ndërsa në mars të këtij viti u çel dhe Qendra e dytë me 

Një Ndalesë në Krujë, e cila ofron mbi 230 shërbime të 6 

institucioneve siç më lart duke shtuar dhe DPT (Tatimet) 

në shërbim të mbi 15,000 qytetarëve të Krujës e rrethinave. 

Brenda 6 mujorit të parë të 2017 ADISA synon çeljen 

e dy qendrave të tjera me një ndalesë në Fier e Gjirokastër, 

të cilat do të mundësojnë ofrimin e shërbimeve 

publike me standarde të përmirësuara shërbimi e me në 

fokus qytetarin në më shumë se 4 qytete me rëndësi në 

vend. 

Impakti i çeljes së Sportelit Pritës ADISA pranë ZVRPP 

Tiranë e ai i Qendrave me Një Ndalesë ADISA në kënaqshmërinë 

e qytetarëve, vërehet në saj të anketimeve 

të realizuara në vazhdimësi. Sipas tyre, 46% më shumë 

e qytetarëve që marrin shërbime pranë Sportelit ADISA 

Tiranë rezultojnë të kënaqur me shërbimet në vetëm 4 

muajt e parë të administrimit të Sportelit Pritës nga ADI- 

SA, ndërsa pakënaqësia është ulur me 3%. Ankesat nga 

ana tjetër janë ulur me 5 herë. 

Impakt më të lartë në perceptimin qytetar shënon Qendra 

me Një Ndalesë Kavajë, ku nga 25% e qytetarëve të kënaqur 

me kushtet e mëparshme, tanimë shënohen 74% 

syresh vetëm në tre muaj. Nga ana tjetër koha e pritjes në 

rradhë dhe ajo e procesimit të aplikimit është ulur në më 

pak se 5 minuta. 

118-00 – Jo më Rradhë për Informacion 

Me qëllim informimin e plotë e të saktë të qytetarit për 

mënyrën e përfitimit të shërbimeve publike, për vendosjen 

e një kanali tjetër informimi mbi shërbimet publike e 

për të `shmangur rradhët në sportel thjesht për të marrë 

informacion, ADISA ka vendosur në dispozicion të qytetarit 

numrin 118-00 të Qendrës së Kontaktit Telefonik ADI- 

SA (Call Center). 

Nga ana tjetër, për unifikimin e përvojës së qytetarit gjatë 

marrjes së shërbimeve, ADISA ka standardizuar mbi 100 

formularë aplikimi për shërbime publike, që lëvrohen nga 

15 institucione e ka hartuar mbi 420 kartela informative 

korresponduese me po aq shërbime, të cilat japin informacion 

mbi mënyrën e përfitimit të shërbimeve publike 

të ofruara nga 10 institucione, dokumentacionin e nevojshëm 

e mbi mjetet e ankimimit. 

Qendrat e Integruara ADISA- Mundësi Aplikimi për 

mbi 200 Shërbime Publike në Një Vend e me Një 

Ndalesë. 

Modeli i ri i ofrimit të shërbimeve publike, i cili prej gati një 

viti e gjysëm po implementohet në Sportelin Pritës ADI- 

SA pranë ZVRPP Tiranë, ku dhe haset fluksi më i lartë në 

rang vendi i aplikimeve për shërbim (40% e të gjithë aplikimeve 

për shërbim), shumë shpejt do të gjejë shtrirje në 

të gjithë territorin e vendit. 


Qytetarët mund të marrin informacion në numrin 

118-00 për mbi 420 shërbimeve publike që ofrohen 

nga 10 institucione, për afatet e aplikueshme, dokumentacionin 

e nevojshëm e për të drejtën e ankesës. 

Call Center-i operon 6 ditë të javës, nga e hëna në të 

shtunë, nga ora 07:00 deri në 21:00. 

Shërbimet më të kërkuara rezultojnë ato që ofrohen nga 

ZRPP (Hipoteka) e DPGJC (Gjendja Civile) megjithatë 

vetëm me një telefonatë qytetarët mund të informohen 

gjithashtu për mënyrën e aplikimit për shërbime të ISSH 

(Sigurime Shoqërore) FSDKSH (Karta e Shëndetit) AQTN 

(Kompensimi i Pronës) AZHT (Leje Ndërtimi) DPSHTRR 

(Lejet e Automjeteve) DPD (Lejet e Mjeteve Lundruese) 

MAS (Matura Shtetërore) e QKB (Regjistrim Biznesi dhe 

Liçensa). 

Informimi paraprak mbi mënyrën e aplikimit për shërbimet 

publike ndihmon jo vetëm në përgatitjen e dokumentacionit 

të nevojshëm për aplikim, por lehtëson planifikimin 

më efiçent të kohës së qytetarit e për shmangien 

e rradhëve dhe ecejakeve në sportelet pritëse të ADISA-s 

dhe të institucioneve përgjegjëse për lëvrimin e shërbimit.

Simplify here. 

Simplify here. 

For agility here. 

For agility here. 

Integrated data center infrastructure for retrofit and new builds 

Confidently welcome big data and complex IT requests. With integrated 

infrastructure Integrated systems, data software, center infrastructure and life-cycle for retrofit services, and we new simplify buildsevery 

data center project — from planning and design to operations. The result? 

Confidently welcome big data and complex IT requests. With integrated 

A more infrastructure responsive, reliable, systems, efficient, software, and and life-cycle business-centric services, we data simplify center. every 

data center project — from planning and design to operations. The result? 

A more responsive, reliable, efficient, and business-centric data center. 

schneider-electric.com/datacenters 

schneider-electric.com/datacenters 

©2015 Schneider Electric. Life Is On Schneider Electric is a trademark and the property of Schneider Electric SE, its subsidiaries, and affiliated companies. All other trademarks are the property of their respective owners. • 998-19136926_US-GMA 

©2015 Schneider Electric. Life Is On Schneider Electric is a trademark and the property of Schneider Electric SE, its subsidiaries, and affiliated companies. All other trademarks are the property of their respective owners. • 998-19136926_US-GMA 

infocom magazine 15

Rrisni biznesin tuaj 

me CRM të bazuar 

në Big Data 

Megjithëse zgjidhje të 

ndryshme CRM mbulojnë 

mjaft funksionalitete 

operacionale 

të nevojshme për të 

menaxhuar lidhjen me 

klientin në biznesin e 

përditshëm, në thelb 

CRM është një disiplinë 

jashtëzakonisht analitike 

që kërkon njohuri të 

thella mbi klientin, përdorimin 

e produkteve, 

preferencat dhe ndërveprimet 

me kompaninë. 


Në ditët e sotme, klientët mund të 

ndërveprojnë me kompanitë duke 

përdorur kanale të ndryshme dixhitale 

si p.sh. aplikime mobile, faqe web të 

specializuara, platforma bashkëpunimi ose 

rrjete sociale. Të gjitha këto ndërveprime 

përfaqësojnë fragmete të rëndësishme të 

marrëdhënies me klientin. Ato lënë gjurmë 

dixhitale dhe janë më të fragmentuara dhe 

specifike në përmbajtjen e tyre. Shpesh 

procesimi i tyre është i vështirë për shkak 

të volumit të madh dhe të mungesës së 

strukturës. Megjithatë, ato përfaqësojnë 

informacion të rëndësishëm të cilin kompanitë 

mund dhe duhet ta përdorin në 

mënyrë mjaft efikase. 

Mënyrat e përdorimit të Big Data në fushën 

e CRM 

Ka mënyra të ndryshme për të përdorur 

aplikimet Big Data në menaxhimin e Marrëdhënieve 

me Klientin. Kompanitë mund 

të vendosin të ndërtojnë një depo të 

madhe të dhënash me veprimet e 

klientëve nga loget, aplikacionet ose pajisjet 

e klientëve, duke krijuar në këtë mënyrë 

të ashtu quajturën Data Sandbox, një mjedis 

ku të dhënat ekzistuese mund të përdoren 

për të shqyrtuar, mësuar e gjetur informacion 

të ri. 

Një tjetër mënyrë është korrelimi i të 

dhënave të pakorreluara më parë dhe 

vizualizimi efektiv me qëllim mbledhjen e 

BUSINESS SOLUTION 

DAVOR MARIC 

Business development 

for CRM products and 

services | Infigo IS 

informacionit të ri. Data storytelling, një 

teknikë për paraqitjen efikase të vlerave të 

të dhënave, është thelbësore në këtë lloj 

aplikimi. 

Një mënyrë më e drejtpërdrejtë, shpesh e 

përdorur edhe nga INFIGO, është ndërtimi i 

një use case ose aplikacioni të veçantë nga 

fusha të ndryshme CRM, i fokusuar në zgjidhjen 

e një problemi specific biznesi. Kjo 

aplikohet veçanërisht në fushat ku është i 

nevojshëm reagimi i shpejtë ndaj klientit 

ose tregut, ku të dhënat në kohë reale janë 

thelbësore dhe ku mundësitë e Big Data 

mund të vihen në praktikë në mënyrën më 

të mirë. 

Fusha të ndryshme të analitikave mbi marrëdhëniet 

me klientin (CRM) 

Kompanitë mund të analizojnë aspekte të 

ndryshme të marrëdhënieve me klientin. 

Një prej fushave më gjithëpërfshirëse 

është Customer Experience. Ajo është një 

pjesë integrale e strategjisë së pothuaj çdo

kompanie por edhe mjaft e vështirë për t’u menaxhuar. 

Customer Experience përfaqëson shumën e 

ndërveprimeve dhe të eksperiencës që klienti ka me 

kompaninë. Për ta menaxhuar atë në mënyrë efikase, 

është shumë e rëndësishme të kuptohen Customer 

Journeys. Ekzistojnë metodologji të ndryshme 

për të ndërtuar eksperiencën e klientit, por aplikacionet 

Big Data po përdoren gjithmonë e më shumë në 

këtë fushë. Llojet e të dhënave të përdorura në këtë 

analizë janë ndërveprimet, tranksaksionet, ankesat e 

klientëve, rastet e suportit, reagimet e klientëve dhe 

korrespondencat. 

Një tjetër fushë gjithashtu e përshtatshme për praktikat 

Big Data është Customer Retention. Informacioni 

se cili klient është në rrezik për t’u larguar, 

anulluar shërbimin ose qoftë edhe për t’u bërë joaktiv 

është shumë i rëndësishëm. Njohja e kësaj fushe 

bëhet një avantazh konkurues për çdo kompani. 

Si mund të arrihet kjo? Të kuptuarit e synimit të 

mbajtjes së klientëve është hapi i parë. Bazuar në të 

ekzistojnë disa use cases të mundshme: algoritmet 

e churn prediction (algoritme dhe modele që parashikojnë 

riskun e largimit të klientëve), next best offer 

engines (aplikacione që sugjerojnë ofertat më 

të mira për mbajten e klientëve) ose module fushatash 

të bazuara në aktivitetin e klientëve të lidhur me 

rrezikun për largimin e tyre. Statistika dhe algoritme 

të ndryshme parashikuese përdoren shpesh në këtë 

fushë por ato përfaqësojnë vetëm një pjesë të suksesit 

të zgjidhjeve Big Data. Këtu aplikohet parimi ˝hipoteza 

përpara analizës˝. Ndërtimi i hipotezës dhe 

pastaj testimi i probabilitetit të ngjarjes është thelbësor 

në këtë model. 

Big Data mund të përdoret edhe për analitikat e menaxhimit 

të fushatave. Në këtë fushë, fokusi bie mbi 

mundësitë në kohë reale. Pavarësisht përpjekjeve të 

shumta të kompanive për automatizimin e fushatave, 

kjo ngelet një fushë kryesisht e paautomatizuar. 

Disa prej përdorimeve janë: klasifikimi i klientëve në 

kohë reale, automatizimi i target groups, ose ndjekja 

e përgjigjeve ndaj fushatave. 

Konkluzione 

Gjatë zhvillimit të portofolit të INFIGOs për analitikat 

mbi CRM, duke patur parasysh që shume 

kompani përdorin praktikat CRM me qëllimin për 

tu dalluar nga konkurrenca dhe zgjidhjet duhet 

të jenë të përshtatura për secilin klient, ne jemi 

fokusuar në 2 shtylla kryesore: 

1Staf me njohuri të gjera në fushën e informatikës, 

analitikës dhe në industri të ndryshme. 

Për shkak të një numri të madh aplikacionesh të 

mundshme, është veçanërisht e rëndësishme 

ekspertiza në përpunimin e të dhënave të ndryshme, 

zgjidhja e çështjes së cilësisë së të dhënave, analitika 

e të dhënave dhe vlera e shtuar që vjen nga njohja e 

industrive të ndryshme. 

2Zgjedhja e një aplikacioni Big Data cilësor. 

Mundësitë në këtë fushë janë të shumta por 

mënyra më e mirë është gjetja e një aplikacioni 

që ju vjen në ndihmë në secilën prej detyrave 

të nevojshme. Përdorimi i Splunk Enterprise 

na ka ndihmuar në use-cases të ndryshme duke bërë 

që praktikat CRM të kthehen në factor të vërtetë suksesi 

për kompanitë. 

infocom magazine 17

Është një rrugëtim … e-Services 

ENKELEJD ZOTAJ 

Head of IT | Raiffeisen Bank 

“Çfarë është transformimi 

digjital? Disa e quajnë revolucion; 

disa e kufizojnë objektivin 

e tij deri te një ndërfaqe 

moderne. Sipas dy studimeve 

të pavarura nga McKinsey 

dhe A.T. Kearney, thuajse të 

gjitha bankat janë angazhuar 

me projekte specifike në fushën 

e transformimit digjital. 

Megjithatë, vetëm një në tetë 

prej tyre ka sukses dhe ia arrin 

qëllimit fillestar. 


Raiffeisen ON është hapi ynë i parë në këtë 

udhëtim, maja e ajsbergut të një transformimi 

më të madh. Në këto 15 muaj arritëm 

të jetësonim një platformë moderne që 

ndihmon gjithkënd, që nga individët, bizneset 

e vogla dhe korporatat e mëdha. Bazuar 

në parimin që një eksperiencë të shkëlqyer 

për klientin është në përfitim të klientit dhe 

bankës, ne u angazhuam dhe bashkëpunuam 

me klientët tanë që nga fillimi, hap pas hapi, 

duke e kthyer thjeshtësinë e eksperiencës së 

përdoruesit në princip bazë. Raiffeisen ON sjell 

një platformë ku eksperienca e klientit është e 

unifikuar dhe e njëtrajtshme nëpërmjet WEB, 

Android dhe iOS, e arritshme nga te gjitha pajisjet 

e lëvizshme, që nga telefonat, tabletat 

dhe ekranet e mëdha të PC. Platforma ofron 

gjithashtu sigurinë sipas standardeve më të 

mira globale. Paralelisht me ndërtimin e platformës, 

arkitektura teknike e bankës u transformua 

duke e bërë Raiffeisen një bankë të 

aksesueshme në cdo orar te ditës apo natës 

24x7. Nëse mendon se kjo ishte e lehtë, besojeni 

se nuk ishte dhe 15 muaj janë shumë pak 

për të përmbushur një objektiv të tillë. 

Të gjithë ne konsumojmë publikime dhe lajme 

të bujshme në rrjet, të nxitura nga lider 

karizmatik, konsulentë, shitës, novatorë, parashikues 

të fundit të botës klasike, etj. Për këtë 

arsye, ky artikull do të përqendrohet vetëm në 

përvojën tonë konkrete dhe mësimet e 

nxjerra prej saj.

Mësimi 1: Kultura është faktori me I 

rëndësishëm. Ne sot besojmë që 

transformimi dixhital nuk është vetëm teknologjik, 

i proceseve apo strategjisë. 

Është në radhë të parë një transformim kulturor 

që nis brenda kompanisë dhe përfundon 

me krijimin e më shumë vlere për 

klientin. Kompania ndërton produkte ne 

imazhin e saj, dhe për të ofruar produkte 

inovative duhet të jesh më parë një organizatë 

inovative. Dobësitë organizative 

reflektohen në shërbim, në produkte, në 

imazh. Si thonë Amazon dhe Zappos, kultura 

është brendi i firmës. Raporti Accenture 

i 2016 vlerëson njerëzit dhe talentin 

si sfidën kryesore në transformimin dixhital. 

Njerëzit dhe raportet që ata krijojnë 

janë qeliza e kulturës së organizatës. Kompanive 

u duhet të mësojnë të dëgjojnë 

më shumë, dhe të ekzekutojnë më mirë 

dhe më shpejtë. Pa kulturën e duhur që ta 

mbështesë këtë transformim, është pothuajse 

e pamundur të arrihen rezultate. Në 

vendosem disa nga njerëzve më të mirë në 

këtë ekip. Për të ulur barrierat implementim 

mënyrave të reja të komunikimit dhe 

bashkëpunimit. Implementuam si pilot në 

nivel grupi përdorimin e cloud për bashkëpunim 

me dokumenta, email, skype dhe 

video, etj. 

Mësimi 2: Burokracia vret inovacionin. 

Pa shpejtësi në vendime dhe ekzekutime 

është mision i pamundur. Pa 

mbështetje nga menaxhimi i lartë, e cila lejon 

vendime të shpejta nuk ke asnjë shans 

për sukses, ky ishte një ushtrim në nivel 

kompanie dhe kërkon bashkërendim në 

çdo nivel . 

Mësimi 3: Thjeshtësia është bekim. 

Shqipëria është një treg i ri, dhe ka një 

trashëgimi të shkurtër bankare, kështu që 

na lejohet të kapërcejmë disa faza transformimi, 

nëpër të cilat kanë kaluar organizatat 

në tregjet e maturuara. Megjithatë, 

nëse do të mund të fillonim prapë nga e 

para, nje gjë që do kishim bërë ndryshe, do 

të mbanim më të limituar fazën fillestare. 

Dil Live shpejt dhe fillo të mësosh nga reagimet 

e konsumatorëve më shpejt. Ky 

projekt kishte në thelb mbi thjeshtësinë. 

Thjeshtësi në përvojën e përdoruesve, në 

teknologji, në procese, në funksionalitete 

të zgjidhjes. E pra, ta themi që nuk është e 

thjeshtë t’i mbash gjërat të thjeshta. 

Mësimi 4: Mëso nga te dhënat, prano 

gabimet shpejt. Te thënat janë çelësi i 

kuptimit të klientit, pa i përdorur jemi duke 

ecur në errësirë. Qëllon edhe arrin aty ky je 

nisur, por në përgjithësi jo. 

Mësimi 5: Ekzekutimi dhe sipërmarrja 

janë me te rëndësishme se idetë. 

Ne punojmë në mënyrën Atilë, me një 

listë idesh që shtohet dhe përmirësimesh 

nga cikli i vazhdueshëm të komenteve nga 

klientët. 

A kishte vështirësi? Padyshim që kishte, pothuaj çdo dite kishte 

sfidat e veta. Por me orë të gjata, pica dhe pije ekipi ja doli mbanë. 

Por njëkohësisht ky ngelet projekti më i bukur që kemi ndërmarrë. 

Si vazhdon më tej. Ky është vetëm fillimi, vetëm sa kemi nisur. Në 

këtë moment që flasim lista e backlog përmban një numër të madh 

idesh dhe përmirësimesh. Gjithashtu numri i tyre vetëm shtohet me 

eksperiencën e marrë nga çdo përdorues që përdor platformën. Pyetja 

sot, nuk është më, nëse është e mundur të zhvillohet një ide 

specifike, por nëse duhet të zhvillohet ajo. Dhe përgjigjen për ketë e 

ka vetëm klienti. 

Transformimi që të ketë efekt duhet të jetë rrënjësor, të prek çdo 

pjesë të organizatës, proceset, funksionet dhe në rradhë të parë 

mënyrën si punojmë dhe ndërveprojmë me njëri tjetrin. 

Për ne inovacioni nuk është një destinacion, është një udhëtim. 

Është më shumë si i bën gjerat se sa diçka specifike. 

BIO 

Enkelejd Zotaj, është një lider i teknologjisë me më shumë se 15 vjet eksperiencë 

në sektorin TIK dhe atë bankar. Si drejtor i Teknologjisë së Informacionit në Raiffeisen 

Bank, ka udhëhequr një ekip prej 75 profesionistësh, duke drejtuar transformimin 

digjital dhe kulturor të këtij institucioni. Industria bankare po ndërmerr 

një shndërrim radikal, ku teknologjia po luan një rol themelor. Synimi i tij parësor 

është të përforcojë kulturën dhe strukturën, që do të lejojë IT-të të përvetësojnë 

këtë rol, për t’u bërë një forcë drejtuese e diferencimit dhe efikasitetit. Ai ka një 

gamë të gjerë rolesh drejtuese në projekte dhe iniciative strategjike, siç mund të 

përmendet projekti më i fundit i Raiffeisen ON, platforma digjitale e cila i shërben 

të gjithë segmenteve të klientelës, qofshin individë apo korporata të mëdha. 

Transformimi digjital dhe Raiffeisen ON, janë strategji prioritare për bankën, ku 

gjendja aktuale e projektit është vetëm hapi i parë i këtij procesi. Enkelejdi është 

një mbështetësi i ekosistemit shqiptar të Inovacionit dhe Startup-eve. 

infocom magazine 19

Identifikimi Eletronik 

nëpërmjet Kartes së 

Identitetit 

Qeveria Shqiptare po përballet me një 

sfidë në rritje për të qenë në gjendje 

t’i ofrojë qytetarëve të saj një qasje të 

sigurt dhe të besueshme në shërbimet 

e saj të administratës publike online. 

Njëkohësisht, ofruesit e shërbimeve 

private janë të fokusuar në ofrimin e 

shërbimeve të sigurta në internet për 

konsumatorët, duke iu përgjigjur nevojave 

të lëvizshmërisë dhe komoditetit. 

Ata kanë një shqetësim të përbashkët 

për t’u dhënë qytetarëve dhe 

konsumatorëve një përvojë online që 

garanton privatësinë e të dhënave. 

Për t’iu përgjigjur këtyre nevojave të 

tregut, Aleat ka projektuar një zgjidhje 

për të menaxhuar shërbimet dixhitale 

të identitetit në një mënyrë të sigurt 

dhe të besueshme. 


e-Services 

LORENC LLUKMANI 

e-service Manager | Aleat 

eALEAT është një platformë e ndërtuar me 

një gamë të plotë të elementeve të sigurta 

për të ofruar shërbime identiteti të sigurta 

online. Platforma është projektuar për 

qeverinë ose subjektet private që dëshirojnë 

t’u ofrojnë qytetarëve të tyre dhe konsumatorëve 

të kenë qasje të shpejtë dhe të 

sigurt në shërbime dixhitale si e-qeveria, 

e-voting, e-banking, e-commerce dhe pagesa 

të sigurta online. 

Shërbimet e Identitetit që Aleat ofron janë 

Identifikimi Eletronik dhe Nënshkrimi Elektronik 

nëpërmjet Kartës së Identitetit. Karta 

e Identitetit e Republikës së Shqipërisë 

i ofron qytetarëve mundësinë e të pasurit 

një Identitet Dixhital. 

Cfarë është Identiteti Dixhital? 

Identiteti Dixhital i një personi përbëhet 

nga një sërë atributesh, duke përfshirë të 

dhënat biografike (p.sh. emrin, mbiemrin, 

datëlindjen, vendlindjen, gjininë, numrin 

personal) dhe të dhënat biometrike (p.sh. 

shenjat e gishtave). Kombinimi i Kartës së 

Identitetit dhe shenjave të gishtave mund 

të përdoret për të vërtetuar në mënyrë të 

sigurt identitetin e një personi, në ndryshim 

nga metodat tradicionale si pyetjet 

sekrete që fatkeqësisht janë akoma në përdorim. 

Sektori privat dhe vecanërisht ai bankar 

është i pari që i ka përqafuar këto shërbime 

identiteti. Dixhitalizimi i shpejtë i shërbimeve 

bankare, si dhe nevoja në rritje për

të adoptuar metoda të sigurta për identifikimin 

e punonjësve dhe klientëve, për 

të parandaluar vjedhjen e identitetit dhe 

mashtrimin, si dhe për të rritur sigurinë 

e transaksioneve bankare, ka bërë që ky 

sektor t’i kthejë sytë nga identifikimi biometrik. 

Bankat si Raiffeisen Bank Albania, 

Societe Generale Albania, Union Bank, 

dhe Institucionet Financiare si NOA kanë 

qënë të parat që kanë testuar me sukses 

shërbimet e identitetit që Aleat ofron. 

QKB, aplikim per Leje Ndertimi, etj. 

Gjithësesi vlen të theksohet se Sektori Publik mbetet 

ai më i rëndësishmi, i cili me ofrimin e sa më shumë 

shërbimeve publike online në mënyrë sa më të sigurtë, 

do t’i jepte një shtysë përdorimit të këtyre shërbimeve. 

Kjo do të conte në edukimin e qytetarëve në përdorimin 

e këtyre shërbimeve online, duke i ndihmuar ata të 

kuptojnë sa më mire avantazhet që u ofrohen. 

Institucionet Bankare dhe Financiare 

po lëvizin gjithmonë e më shumë drejt 

përdorimit të Identifikimit Biometrik për 

shkak të popullaritetit të tij me konsumatorët 

dhe aftësisë unike për të ofruar më 

shumë siguri se PIN-et dhe fjalëkalimet 

tradicionale. Një tjetër arsye pse bankat 

janë duke adoptuar shpejt teknologjinë 

e Identifikimit Biometrik është për shkak 

të rritjes së kërkesës së klientëve. Shumë 

njerëz tani preferojnë Identifikimin Biometrik 

për sigurinë e tyre bankare sesa 

format tradicionale të identifikimit. Këto 

institucione po përpiqen të përmirësojnë 

proceset e identifikimit të klientëve 

Cilat janë avantazhet që ofron Identifikimi Elektronik? 

(KYC), jo vetëm që të plotësojnë kërkesat 

e vendosura nga rregullatori dhe të 

shmangin mashtrimet, por gjithashtu 

dhe të përmirësojnë marrëdhëniet e 

përgjithëshme me klientët nëpërmjet 

produkteve dhe kanaleve të tyre të sigurta. 

Sektori Publik është duke lëvizur më 

ngadalë në këtë drejtim. Qeveria Shqiptare 

përpiqet të përmirësojë shërbimet 

që i ofron qytetarëve të saj duke krijuar 

Zyra të Shërbimeve me Një Ndalesë 

(One Stop Shop), apo duke ofruar shërbime 

publike online nëpërmjet Portalit 

Qeveritar eAlbania. Disa nga shërbimet 

që qytetarët mund të përfitojnë online 

nëpërmjet Portalit eAlbania, duke përdorur 

Kartën e Identitetit janë: Aplikimi 

dhe printimi i Kartës së Shëndetit, aplikimi 

për regjistrim biznesi ne QKB, aplikim 

për tërheqjen e ekstraktit të biznesit nga 

Identifikimit Elektronik ofron disa avantazhe si për 

ofruesit e shërbimeve ashtu dhe për qytetarët. Ai 

përmirëson procesin e identifikimit te klientëve, duke 

bërë të mundur ofrimin e shërbimit tek personi i duhur 

dhe jo tek dikush tjetër, kjo fal biometrisë që është e 

pamundur të falsifikohet. Përmirëson shërbimet që 

i ofrohen qytetarëve apo klientëve, duke reduktuar 

kohën e ofrimit të këtyre shërbimeve nëpër sportele, 

duke rritur kështu besimin e klientëve për shërbimet 

e ofruara. Gjithashtu rrit produktivitetin e punonjësve, 

nëpërmjet plotësimit në mënyrë automatike të formularëve 

të regjistrimit, duke eleminuar kështu gabimet 

njerëzore. 

Pra, Identifikimi Elektronik që Aleat ofron është padyshim 

një hap i rëndësishëm për të ndryshuar mënyrën 

e identifikimit të klientëve në sektroin privat apo të 

qytetarëve për shërbimet publike. 

Gjithësesi epoka e shërbimeve dixhitale sapo ka filluar 

dhe e ardhmja duket premtuese. 

infocom magazine 21

“Internet of Things” 

Tregu i mundësive të 

pafundme 

Teknologji 

ACO VIDOVIC 

CSP Technical Leader & 

Innovation Center Manager CEE 

IBM Central & Eastern Europe 

Zgjidhjet të bazuara në telefonat e zgjuar, “cloud”, rrjetet 

sociale dhe “big data”, sëbashku me rritjen e shpejtë të 

Internet of Things këto 2 vitet e fundit, kanë ndryshuar 

Botën ndjeshëm. Të dhënat e sotme janë marramendëse: 

Internet of Things dhe inteligjenca artificiale 

(cognitive computing), në platforma 

si IBM Watson, hapin një gamë 

të gjerë mundësish, duke krijuar një 

ekosistem të ri biznesi, i cili jep burime 

të reja dhe të diversifikuara përfitimi 

financiar, duke krijuar aktivitete dhe 

vende të reja pune. Këto mundësi janë 

të qënësishme për kompaninë si dhe 

shtetet, të cilat vendosën të investojnë 

në zhvillimin e platformave “cognitive”. 

Fusha e zbatimit në rajonin tonë është 

mjaft e gjerë: nga tregti me pakicë/ 

shumicë, edukim, telekomunikacion, 

sektori financiar, shtetëror. Sot, IBM 

Watson aplikohet në shumë vende 

për qëllime të ndryshme, duke rritur 

ndjeshëm përdorimin e tij. 

Mendohet se deri në vitin 2020, çdo njeri në planet, do 

të krijojë mesatarisht 1.7 megabyte informacion për sekondë, 

ndërsa numri i pajisjeve të lidhura me internetin 

në Europën Juglindore, do të tejkalojë popullsinë në këtë 

zonë me 5 herë. 

2.5 Miliard Gigabytes të dhëna krijohen përditë, shifër kjo 

që tejkalon sasinë e fjalëve të shqiptuara në gjithë Botën, 

nga fillimi i njerëzimit. 

90% e të gjithë të dhënave në botë, janë krijuar vetëm 

gjatë 2 viteve të fundit, ndërsa 80% e këtyre të dhënave 

janë të pastrukturuara/përpunuara. Në këto të dhëna, 

“fshihen” potenciale të mëdha për të shpjeguar dhe analizur 

shoqërinë dhe bizneset e sotme. 

Kompani dhe individë po pësojnë revolucionin dixhital. Mediat sociale 

dhe pajisje të ndryshme dixhitale po përdoren në administratën 

publike sikurse në sektorin privat dhe po ndryshojnë me 

themel marrëdhënien ndërmjet punonjësve. Diçka e tillë po ndikon në 

sjelljet tona, ndaj dhe sot përdorim teknologjinë edhe kur vendosim 

në cilin dyqan do hyjmë e çdo blejmë, apo kur kryejmë një transaksion 

financiar. Kompanitë nga ana tjeter, po përjetojnë transformimin e tyre 

dixhital duke u munduar të gjejnë në pak kohë atë çfarë klientët e tyre 

duan dhe vlerësojnë, çka do mund t’i ndihmojë të ndërtojnë modele 

efikase biznesi, për t’u dalluar në treg. 

infocom magazine 22

Pyetja që mbetet është se sa të shpejtë 

dhe të plotë mund të realizojnë këtë transformim 

dixhital në bizneset përkatëse. 

Duke parë se si industria po zhvillohet, disa tendenca 

janë mjaft të dukshme në rajonin tonë: 

- Manaxhimi i të dhënave është kthyer në synimin 

parësor për të përftuar avantazh konkurrues 

në të gjitha industritë, kryesisht n.q.s merret 

në konsideratë fakti se 80% e të dhënave 

të pastrukturuara, nuk po përdoren si informacion 

i vlefshëm (parashikimet po bëhen gjithmonë 

e më të rëndësishmë në vendimarrjen e 

bizneseve, të cilat kërkojnë analiza jo vetëm të 

të dhënave të brendshme të organizatave, por 

edhe të dhëna nga burime të jashtme publike). 

Cloud, XaaS (anything as a service), dhe analitikat 

e avancuara, janë tashmë të pandashme 

nga praktikat moderne të biznesit. 

- Përjetimi i përdoruesit është themeli prej të 

cilit kompanitë moderne ndërtojnë strategjitë 

e tyre. 

- Ndryshimet e kërkesave sëbashku me sjelljen 

e tregut dhe klientelës, krijojnë reaksione 

natyrale nga industritë, por edhe nga shteti. 

Gjithashtu, nuk ka diferenca të mëdha në 

pritshmërinë e përdoruesve, nga sektori publik 

në atë privat. 

Ka një informacion interesant, i sjellë nga kompania 

analitike “IDC”, parashikimet e së cilës 

thonë së kompanitë do të investiojnë shumë 

e më shumë në teknologjitë artificiale (cognitive). 

Shpenzimet për këto teknologji do të rriten 

në më shumë se 31 Miliardë Dollarë Amerikanë, 

gjatë dy viteve të ardhshme. Internet 

of Things po ndryshon Botën në të cilën jetojmë 

dhe fjalët kyç janë “innovacioni” dhe 

“transformimi”. Kompania konsulente “Mc 

Kinsey” vlerëson se Internet of Things do të 

shtojë në ekonominë globale plot 1.7 Trillion 

Dollarë Amerikanë deri në vitin 2019. Kërkimet 

tona tregojnë se 82% e vendimmarrësve në 

kompani të ndryshme, e shikojnë Internet of 

Things si element strategjik, apo transformimi 

në industrinë e tyre. 

Fushat kryesore, të cilat mund të përtëriten 

nga Internet of Things, mund të ndahen në 

pesë kategori: 

Rritje e performancës operacionale përgjatë 

1 të gjithë zinxhirit të furnizimit 

Përmirësimi i përjetimit të klientit nëpërmjet 

produkteve të përshtatura dhe të per- 

2 

sonalizuara 

Transformimi përbrenda industrisë përkatëse, 

nëpërmjet ekosistemeve të ndërlid- 

3 

hura të produkteve dhe të dhënave që ato 

prodhojnë 

Rritje e qëndrueshmërisë në mjedis 

4 nëpërmjet veprimtarive, të cilat përmirësojnë 

lidhjen tonë me planetin. 

Përdorimi i ekspertizës institucionale, duke përfshirë njohuri 

nga domeine të ndryshme që njerëzit zotërojnë, në maki- 

5 

neri që ndjejnë, mësojnë, arsyetojnë dhe ndërveprojnë. 

Fusha ku mund të shohim tashmë përmirësimet e përftuara 

nga përdorimi i teknologjive IoT janë, psh., industritë 

e prodhimit, mirëmbajtja, operacionet e dizajnit të produkteve 

ku të dhëna kyç mblidhen për të përcaktuar si 

përdoret produkti apo mjedisi në të cilin përdoret, duke 

mundësuar një cikël sa më të shkurtër të zhvillimit, duke 

rritur ndërkohë cilësinë dhe efikasitetin e tyre. Internet of 

Things, është në fillesat e tij, por parashikimet tregojnë se 

së shpejti do të jetë tregu më i madh në botë. 

Le të marrim qytetet 

si shembull. Qytetet 

kanë kushtet optimale 

për të përftuar 

nga popullarizimi 

i IoT. Qyteti i Madridit 

dhe IBM bashkuan 

forcat për të 

krijuar një qendër 

inovatore shërbimi, 

e cila koordinon 

burimet dhe veprimet 

policore, zjarrëfikëse, 

kompanive 

të mirëmbajtjes së 

rrugëse dhe shërbimet 

e emergjencave 

në tërësi. Një 

ekran 27 metrosh 

shfaq informacionin 

e trafikut siguruar 

nga kamerat CCTV, 

kombinuar me harta 

të etiketuara me informacion GPS mbi statusin dhe vendodhjen 

e punonjësve të shërbimeve përkatëse të emergjencave. 

Kjo qëndër është krijuar si përgjigje e sulmeve terroriste 

më 11 Mars 2004, të cilat nxitën përgjigje të shpejta, por jo 

të mirëkoordinuara, të shërbimeve të emergjencës. Komunikimet 

me radio ishin në frekuenca të papërputhshme dhe komunikimi 

në vendgjarje ishte i kufizuar me pajisjet personale. 

Sot, Qendra në fjalë, koordinon shpejt dhe një ekip i integuar 

është gati për tu përgjigjur një seri emergjencash në kohë rekord. 

Një tjetër shembull është bashkëpunimi i sapodeklaruar 

ndërmjet IBM dhe BMW, të cilët do të punojnë sëbashku për 

të personalizuar dhe për të përmirësuar përjetimin e ngarësve 

të makinave. Studimi me 16000 pjesmarrës, tregon se 55% e 

ngarësve vlerësojnë informacione lidhur me trafikun apo motin 

dhe gjithashtu tregon një rritje të interesit për makina, të 

cilat mund të vetë-diagnostikohen apo të vetë-rregullohen. 

Një nga mesazhet kyç është 

se makina është transformuar 

nga një mjet transporti në 

një “data center” lëvizëse me 

sensorë dhe kompjutera që 

mbledhin të dhëna për vetë 

makinën, ngarësin dhe mjedisin 

përreth tyre. Inovacioni 

na lejon të pajisim këtë makinë, 

në mënyrë që përjetimi i 

ngarësit të përmirësohet në 

nivele të paimagjinueshme. 

infocom magazine 23

ZGJIDH TEKNOLOGJINE, 

Si? 

E shpjegon Drejtori i Sektorit të Biznesit 

në Vodafone Albania, Eneid Lika. 

Ata që vonojnë të kuptojnë se duhet të rendin 

pas hapave galopantë të zhvillimeve teknologjike, 

rrezikojnë të ngecen në të njëjtën 

vorbull që mund t’i zhysë edhe drejt dështimit. 

Kanosja është për të gjithë, por sidomos për 

ata që investojnë, për bizneset qëmbeten më 

gjatë, nga ç’duhet, në mënyrën tradicionale 

të të punuarit në treg. Kjo i lë ata në një nivel 

të caktuar zhvillimi, pra në vend numëro, siç i 

thonë në gjuhën popullore, për aq kohë sa nuk 

marrin hapin tejet të nevojshëm, për të vënë 

teknologjitë e reja tëkomunikimit, në funksion 

të rritjes së biznesit në çdo aspekt të tij. 

Është koha për t’i thënë “Jo” të punuarit në 

mënyrë tradicionale. Bizneset mbeten përballë 

riskut për aq kohë sa nuk do të shkojnë drejt 

teknologjisë. Shpëtimi është një dhe vetëm 

një: Të jesh një Ready Business. Një koncept 

i prezantuar nga Vodafone Albania që siguron 

shpejtësi, siguri dhe epërsi. 


Të zgjedhësh teknologjinë do të thotë të 

bëhesh një biznes që punon në mënyrë 

efiçente, me cilësi shërbimi, qësiguronforcë 

punëtore fleksibël, gjithmonë në lëvizje, 

të lidhur me sistemet e kompanisë, kudo qoftë 

(pikërisht kjo kompani do të kishte kosto më 

të ulët të qerasë së ambienteve të zyrës, pasi 

punonjësit mund të punojnë nga çdo vend, me 

konektivitetin që teknologjia ofron); që siguronpajisjen 

e të gjithë flotës së makinave me një 

sistem të certifikuar të Manaxhimit të Flotës, që 

të siguron jo vetëm vendodhjen, ç’ka është shërbimi 

minimal që ky sistem mund të ofrojë, por 

edhe leximin e konsumit të karburantit, të peshës 

së ngarkesave apo temperaturat e mjeteve 

frigoriferike etj... (një kompani e tillë jo vetëm që 

do të garantonte cilësi të produkteve të saj, por 

do e bënte këtë duke ulur kostot e karburantit 

me rreth 30%, pra duke arritur kështu efiçencëne 

kostos); që siguron ndarje të informacionit të 

brendshëm të kompanisë mes punonjësve, 

elektronikisht por në mënyrën me të sigurtë të 

mundshme falë protokolleve të sigurisë që ofron 

një kompani celulare (kështu ky biznes arrin të 

mbrojë në mënyrë efektive pronën e saj intelektuale, 

e cila krijohet me shumë mund, investim 

dhe ekspertizë). 

Të zgjedhësh teknologjinë do të thotë tëjesh 

Ready Business.Koncepti i Vodafone Albania 

është ofrimi i shërbimeve tëtelekomunikacionit 

tek bizneset, në një mënyrë tëtillë që t’i 

ndihmojë ata të gjejnë mënyra të reja, më efektive 

dhe më produktive të të punuarit. 

I pyetur nëse biznesetjanë të gjithë të gatshëm 

për ta kërkuar apo pranuar lehtësitë që ofron teknolologjia 

në biznesin e tyre, Z. Lika sqaron se:

“ 

Gjatë këtyre 10 viteve përvojë në tregun e 

Telekomunikacionit ndryshimi i nevojave për 

komunikim është relativisht i vogël. Kryesisht 

kërkohen lidhje për komunikim me zë 

dhe data për pajisje celulare apo në zyrë. Në 

Shqipëri ekzistojnë mbi 130,000 biznese, ku 

pjesa dërmuese e tyre, mbi 90%, ende konsumojnë 

shërbimet e Telekomunikacionit si 

individë. Kjo ka bërë që nevojat e tyre për 

komunikim si biznes të adresohen nga vetë 

ata me zgjidhje të rastit që nuk garantojnë 

vijueshmëri normale të aktivitetit të biznesit. 

Sidoqoftë, ekziston edhe një ndryshim 

që vjen kryesisht nga bizneset e mëdha të 

cilat kanë arritur në një nivel zhvillimi të atillë 

ku nevojat e tyre shkojnë përtej komunikimit 

bazik në kërkim të përmirësimit të mënyrës 

se si punojnë. 

“ 

Fatkeqësisht, interesi ende mbetet në nivelet 

minimale, duke bërë që një pjesë e madhe 

e bizneseve të zhvillohen me një ritëm të 

ngadaltë, apo të dalin nga tregu si pasojë 

e mbingarkimit me kosto operacionale, inefiçencave 

të brendshme dhe pamundësisë 

së gjetjes në kohë të tregjeve të reja apo dhe 

maksimizimit të mundësive aktuale të tyre. 

Në këtë kuadër, Vodafone Albania ka sjellë 

konceptin Ready Business 

Vodafone Albania synon të ruajë pozicionin 

lider në treg për të rritur nivelin e informimit 

të bizneseve dhe për t’iu gjendur sa më 

pranë nevojave të klienteve të saj të biznesit 

me zgjidhje të provuara në tregun shqiptar 

e më gjerë. Koncepti ynë, Ready Business 

vjen pikërisht në këtë linjë, duke i bërë të 

mundur bizneseve të evidentojnë nevojat e 

tyre nëpërmjet zgjidhjeve tona efiçente për 

komunikim” - sqaron më tej drejtori Lika. 

Por çfarë do të thotë më konkretisht të jeshnjë 

Ready Business? 

Në një treg që zhvillohet shpejt, çdo biznes, 

i madh apo i vogël, duhet të gjejë mënyrat 

që e ndihmojnë të jetë gjithmonë fleksibël e 

i gatshëm përballë konkurencës dhe të priturave 

e të papriturave që mund të ndodhin. 

Efiçenca dhe shpejtësia garanton sukses 

në biznes, e në këtë kuadër Vodafone Albania, 

prezanton për herë të parë në tregun 

shqiptar një koncept dedikuar posaçërisht 

klientëve të biznesit. 

Një Ready Business është një biznes që 

punon në mënyrë efiçente, garanton cilësi 

shërbimi për klientët e tij dhe ofron një ambjent 

sa më bashkëpunues për punonjësit 

e tij. Këto tri shtylla janë thëlbësore për të 

garantuar suksesin dhe jetëgjatësinë e një 

biznesi . 

Falë produktit Fleet Management, klientët 

mund të arrijnë të kursejnë deri në 30% nga 

kostot operacionale dhe njëkohësisht të rrisin 

produktivitetin. Mund të monitorojnë 

itinerarin, pozicionin dhe statusin e automjeteve 

që kanë në shërbim, në kohë reale 

nga celulari, tableti ose PC. 

Office 365 nga Vodafone mund të quhet 

ndryshe zyra juaj virtuale, që rrit aksesin 

dhe sigurinë e e-mail-eve dhe aseteve të biznesit. 

Me Office 365, mund të përpunosh 

të dhënat nga çdo pajisje kudo dhe kurdo, 

për të siguruar bashkëpunim në kohë reale 

dhe hapësirë 1TB për dokumentet. Pavarësisht 

nëse punohet nga zyra, apo jashtë 

saj, sigurohet akses i shpejtë dhe i sigurtë 

në shërbimin e email-it dhe kalendarit, në 

aplikacionet e paketës Office, mesazhet 

e çastit (IM), video konferencë, si edhe në 

hapësirën cloud të OneDrive për ruajtjen e 

dokumenteve. 

APN Private, është një tjetër shërbim që 

mundëson komunikimin në distancë dhe në 

mënyrë të sigurtë të të dhënave sensitive 

dhe aplikimeve qëndrore të biznesit, apo 

pajisjeve fundore (POS, ATM, Terminale) 

nëpërmjet rrjetit të të dhënave GPRS/3G/4G 

të Vodafone Albania. 

Linjat e Dedikuara (Leased Lines) mundësojnë 

një lidhje transmetimi midis zyrave rajonale 

me një kapacitet të dedikuar, duke 

siguruar rritjen e cilësisë së shërbimeve që 

bizneset i ofrojnë klientëve të tyre. Në sektorin 

Bankar, Vodafone Albania është lider në 

treg në lidhje me zgjidhjet për konektivitet. 

Me këto shërbime të bazuara në teknologjinë 

më të fundit, Vodafone Ready Business, 

hap kanale të reja komunikimi e fitimi për 

bizneset, duke ndikuar kështu ndjeshëm 

në rritjen e zhvillimin e mëtejshëm të tyre 

duke qënë gjithmonë GATI, të shpejtë dhe 

eficentë 

infocom magazine 25

“ 

Shqipëria ka shansin e artë të 

mësojë nga gabimet e të tjerëve 

“ 

K.M. 

Intervistë | Ketan Makwana 

nga Gerti Boshnjaku 

G: Faleminderit që ndodheni këtu sot. E gjithë audienca 

u mrekullua nga fjalimi juaj. Po për ata që nuk 

ishin sot të pranishëm, mund të na thoni me një 

fjali kush është Ketan Mekwana? 

K: Wow, me një fjali!? Ketan Mekwana është një 

sipërmarrës, investitor, trajner dhe së fundmi folës 

i edicionit të 8 të Infocom World Albania. 

G: A është kjo hera e parë që ndodheni në Shqipëri? 

K: Po, ndodhem për herë të parë në Shqipëri. Kam 

arritur para 24 orëve. Është një vend i mrekullueshëm, 

siç e thashë dhe gjatë fjalimit tim shoh 

shumë energji, entuziasëm madje dhe frymëzim 

këtu. 

G: Çfarë dini për Shqipërinë? 

K: Informacioni im është shumë i kufizuar sepse 

përfshin vetëm informacione për pjesën dixhitale të 

Shqipërsë. Tirana është qyteti kryesor i Shqipërisë. 

Dje provova dhe një nga pjatat tuaja tradicionale, 

byrekun me spinaq, ishte fantastik. Por unë zgjodha 

t’i mbaj dijet e mia për Shqipërinë “të bardha”, qëllimisht, 

sepse nuk kam nevojë për një libër apo një 

broshurë për të njohur Shqipërinë. Unë dua të vij 

dhe të shoh vetë se çfarë është Shqipëria për mua. 

G: Jeni i mirëpritur! Eventi i sotëm i Infocom quhet 

“Leading Path to Inovation”, si e përkufizoni ju inovacionin? 

K: Inovacioni mbart disa këndvështrime apo kuptime, 

por kryesorja sipas mendimit tim është t’i 

bësh gjërat ndryshe për të sjellë një rezultat të ndryshëm 

dhe ndonjëherë është ndryshimi i mënyrave 

se si ti i trajton gjërat për të sjellë ndryshim. Nuk ka 

të bëjë vetëm më atë që ti je në gjendje të krijosh, 

por është dhe mendësia që ti zhvillon. Pra inovacioni 

është diçka pa të cilën ekosistemi dhe jeta 

jonë në tërësi nuk mund të jetojnë. 

infocom magazine 26

G: Kur flasim për inovacionin në ditët e sotme të 

gjithë mendojnë mobile apps, smartphones, por 

para 50 vitesh ka patur një tjetër inovacion. 

K: Ke shumë të drejtë që e thua këtë, sepse njerëzit 

sapo dëgjojnë fjalën inovacion mendojnë robotët 

apo teknologjinë e gjëra të tilla. Në laboratorin tonë 

të sipërmarrjes ne kemi 3 shtylla kryesore, të cilat 

janë idea, inovacioni dhe lidershipi. Por inovacioni 

gjithashtu ka të bëjë me njerëzit, si e sjell risinë tek 

ata, te mendjet, te sjelljet e tyre, si e përmirëson 

mënyrën se si ata jetojnë. Inovacioni nuk lidhet 

vetëm me teknologjinë. Nëse ne përdorim mendimin 

e projektuar dhe proçesin se si ne e bëjmë 

teknologjinë në evoluimin e qenies sonë, ne mund 

të krijojmë mundësi më të mira. 

G: Në prezantimin tuaj flitej për “algebra neural 

ecosystems” dhe si janë zhvilluar ata dhe përse 

janë të rëndësishëm. 

K: Unë mendoj që çdo ekonomi nuk mund të mbijetojë 

pa një sistem sipërmarrës, sepse ai është gjaku 

i ekonomisë dhe tregut në zhvillim, kështu që ne 

po diskutojmë për kulturën e nisjes së bizneseve, 

të cilët fillimisht do të jenë mikro pra ndryshojnë 

nga të vegjël bëhen mesatar e më pas ato arrijnë të 

bëhen ekonomi të mëdha. Në këtë mënyrë nxitet 

dhe punësimi. Për t’ju dhënë një shembull është 

njësoj si t’i thuash njerëzve: “Nëse nuk mund të 

gjesh një punë, krijoje atë”, siç bëra unë kur humba 

punën time, unë thjesht i krijova vetes një punë 

të re. Sipas mendimit tim fjala sipërmarrje është 

ekzagjeruar dhe është mbipopulluar këto 5-6 vitet 

e fundit. Situata që ne sot kemi është që njerëzit 

po mendojnë për inovacionin dhe problemet e 

ndryshme dhe unë sinqerisht shpresoj që do të 

vazhdojë të lëviz nëpër botë sa më shumë të jetë 

e mundur për të shpjeguar çfarë janë këto dy gjëra 

thelbësore. Është e rëndësishme që çdo ekosistem 

të ketë sjellje dhe tipare të sipërmarrjes, sepse pa 

këto të dyja nuk mund të kalohet në inovacionin e 

radhës apo rritjen e rradhës. 

G: Pra ka një rol tjetër të inovacionit për zhvillimin e 

këtij ekosistemi? Si mund t’a përfshijmë inovacionin 

në këtë zhvillim të ekosistemeve? 

K: Është interesante, sepse në vend që t’a kanalizojmë 

inovacionin vetëm në një drejtim për të thënë 

që ky është roli që ai luan dhe kjo është përgjegjësia, 

unë mendoj se inovacioni duhet të jetë një 

koncept më fluid. Siç e përmendëm dhe më parë 

në këtë bisedë, njerëzit e mendojnë inovacionin si 

teknologji, por nuk është kjo. Ai mund të përdoret 

në mënyra të ndryshme: inovacion për sistemin 

arsimor, inovacion për shëndetësinë, sepse shëndetësia 

nuk kërkon vetëm risi në medikamente, por 

gjithashtu kërkon mënyra të reja dhe infrastukturë 

në mënyrë që pacientët të dinë të kontrollojnë 

shëndetin e tyre, apo mënyra se si ata shpërndahen 

në këtë sistem. Të gjitha këto lejojnë që inovacioni 

të pranohet, prandaj ai duhet të jetë një 

koncept fluid. 

G: Pra identifikimi i problemeve dhe kërkimi i 

mënyrave të reja për të arritur te zgjidhjet? 

K: Po, por në këtë rast është e rëndësishme të kuptohet 

që njerëzit duhet së pari të kuptojnë problemin, 

jo vetëm të prodhojnë një zgjidhje duke ia 

bashkangjitur atë problemit. Diagnostifikimi i problemeve 

është një nga pjesët më të rëndësishme të 

projektimit të mendimit në një proçes inovativ. 

G: Ju keni një përvojë mbarëbotërore në zhvillimin 

e biznesit. Në Shqipëri biznesi është një koncept 

që ka 20 deri në 25 vite që është futur dhe në këto 

4 apo 5 vitet e fundit më së shumti, ne jemi futur 

në konceptin e startup-eve, bizneseve të reja. Ekosistemet 

e vogla janë duke u përpjekurtë përfshihen 

më shumë, startup-e të reja po lançohen, po 

njihen me mënyrën se si të punojnë me produktin, 

me zgjidhjet për një problem. Çfarë mendoni për 

këto startup-e? A janë ato e ardhmja? Cili është ndikimi 

i tyre në të ardhmen? 

K: Së pari dua të përgëzoj Shqipërinë. Ju po bëni 

atë që shumë vende nuk po e bëjnë dhe kjo është 

një formë veprimi. Ju mund të jeni akoma në fazat 

e hershme të kulturës së startupe-ve, por jeni duke 

kultivuar një ekonomi për të ardhmen, duke patur 

iniciuesit. Disa nga këto startup-e që po kultivoni 

tani, në 5 vitet e ardhshme, mund të bëhen NVM 

në zhvillim apo organizata të mëdha, duke rekrutuar 

mijëra njerëz. Është pjesë e procesit. Çdo veprim 

do të sjellë një ndikim. Është trashëgimia e këtij 

ndikimi ajo që është me të vërtetë e rëndësishme. 

Unë mendoj se ajo që është e rëndësishme dhe 

gjithashtu një prioritet për vendin është si ajo lëviz 

në një përvojë më të madhe të stilit të kulturës, 

kështu që pas 5 vitesh në kultivimin e startupeve, 

duhet të përqendroheni në rritjen dhe shkallëzimin, 

sepse ajo që do të ndodhë është se do të bëhet një 

popullsi masive e startupeve në vend të një ekonomie 

të vogël biznesesh të qëndrueshme. Pra, kjo ka 

të bëjë me krijimin e ekuilibrit midis asaj që po nisni 

dhe sa jeni duke u kultivuar dhe rritur. 

G: Ajo që ne po shohim është se, ne po kultivojmë, 

por nuk po shohim ende një histori suksesi apo një 

rezultat të madh. 

K: Por kjo gjë nuk është problem. Unë do t’ju jap 

një shembull shumë të shpejtë për rritjen në 

fazat e hershme ndërkohë që rezultatet janë të 

padukshme. Unë ju jap një farë, pleh si dhe një 

vazo dhe kërkoj nga ju që të krijoni një lule. Tani 

çfarë do të bëni? Ju do ta ujitni, por nuk mund të 

shihni se çfarë po ndodh me farën. Ju nuk mund ta 

shihni farën dhe nuk mund ta dini nëse ajo është 

kokëposhtë, nëse është në anën e majtë apo të 

infocom magazine 27

Faqe për Teknologjinë 

në jetën tonë! 

infocom magazine 28

djathtë. Ajo që dini është se nëse vazhdoni të kujdeseni 

për të çdo ditë, ajo do të rritet. Gjatë kohës 

ju shikoni një filiz, një filiz i gjelbër mbin nga toka. 

Kjo ndodh kur forca lëvizëse ndryshon për të rritur 

një lule dhe ju duhet ta ujitni dhe ta çoni drejt 

dritës. Mbas disa kohësh, kjo bimë do të rritet. Kjo 

bimë do të rritet në vazo dhe në këtë moment, ju 

keni një zgjedhje për të bërë. Ju ose do ta vendosni 

në një vazo më të madhe, që është ajo që ne e 

quajmë rritje, ose ju do e prisni atë dhe do e mbillni 

në kopshtin tuaj dhe kjo është ajo që ne e quajmë 

shkallëzim. Pra, ajo që dua të them është se vendi 

ka nevojë që ju të jeni të durueshëm deri në një farë 

mase, por duhet të vazhdoni të veproni dhe ta ushqeni 

gjatë gjithë kohës atë derisa të kuptoni nëse 

është koha e duhur për ta zhvilluar atë. Mundësia 

paraqet ato filizë të gjelbër që do të fillojnë të 

shfaqen dhe në këtë pikë, ne duhet të ndryshojmë 

dinamikën e asaj që po bëjmë me këto kompani. 

Siç ju thashë, kultivimi i startup-eve është shumë i 

rëndësishëm dhe në një moment ju duhet të kultivoni 

rritjen ose shkallëzimin dhe kur ndryshoni dinamikën, 

do të filloni të shihni rezultate të shpejta. 

G: Kjo është e mrekullueshme. Cila është lidhja 

midis inovacionit dhe startupe-ve? A janë startup-et, 

drejtuesit e rinj të inovacionit apo është përparimi 

i teknologjisë dhe idetë inovative ato që po 

stimulojnë rritjen e startup-eve? 

K: Unë mendoj se është pak nga të dyja. Për të 

qenë i sinqertë me ju, unë mendoj se startup-et 

gjithmonë do të shikojnë gjërat nga një perspektivë 

ndryshe. Është një dilemë midis:”nuk mund dhe 

është e pamundur ose unë mundem dhe është e 

mundur”, por risitë nuk vijnë pa disa mjete të caktuara 

që do të ndihmojnë në nxitjen e inovacionit. Në 

këtë rast teknologjia është një nga këto mjete dhe 

nxitës për inovacion. Njerëzit mendojnë për aplikacione, 

ata mendojnë për të gjitha llojet e ndryshme 

të robotikës së teknologjisë, si për AI dhe gjëra 

të tilla si kjo, por teknologjia është drejtuesi dhe 

kjo është një lloj motivimi për futjen e kulturës së 

startup-eve. Ajo që duhet të shikojnë startup-et, 

është se cilat probleme ata po zgjidhin dhe cilat 

probleme po krijojnë, sepse startup-et nuk zgjidhin 

vetëm probleme, por ato gjithashtu krijojnë të tilla. 

Unë mendoj se sa më shumë të fillojmë ta shikojmë 

në këtë anë dhe të kultivojmë këtë sjellje, që 

t’i shohim sëbashku risitë dhe startup-et, por midis 

inovacionit dhe startupe-ve është një S tjetër dhe 

kjo quhet strategji. Ju nuk mund të thoni se unë do 

të bëj diçka në teknologji ose unë do të bëj diçka 

inovative pa një plan, pa një strategji, pa prototip 

pasi në këtë mënyrë gjërat nuk do të ecin përpara. 

G: Duke u kthyer edhe 1 herë tek ekosistemet për 

të ushqyer bimët dhe për t’i ujitur ato, në një ekosistem 

biznesi cilët janë rolet kryesore? Kush është 

ai që ka më shumë ndikim në këtë rritje? A janë 

vetëm startup-et apo janë aktorë të tjerë që nxisin 

rritjen? 

K: Ka dhe duhet të ketë aktorë të shumtë në çdo 

nivel. Komuniteti i startup-eve është përgjegjës 

për pothuajse 1/3 e ndërtimit dhe gjenerimit të 

ekonomisë lokale. NVM-të duhet të përqëndrohen 

në strategjinë e tyre, në rritjen e tyre për të 

ndihmuar në krijimin e vendeve të reja të punës. 

Niveli i qeverisjes korporative është më shumë për 

kuadrin kombëtar të ekonomisë dhe të kuptuarit 

se të gjithë kanë një rol për të luajtur, institucionet, 

industria, sektori, universiteti etj. Absolutisht çdo 

gjë ka një rol për të luajtur me të. Ju e shihni dhe 

vetë se kjo është arsyeja pse po shohim më shumë 

korporata që investojnë në hub-e dhe akseleratorë. 

Kjo është arsyeja pse ju shihni që universitetet janë 

duke krijuar hub-et, akseleratorët dhe inkubatorët 

e tyre. Kjo është arsyeja pse shikoni se grupe të 

jashtme janë duke krijuar inkubatorët e tyre, sepse 

kjo nuk ka të bëjë me faktin se unë i përkas kësaj dhe 

ti i përket asaj. Është një ekosistem ku angazhimi 

mund të funksionojë nëpër të gjitha nivelet, por 

është në dorën e startup-eve dhe të komunitetit të 

NVM-ve për ta çuar këtë përpara, para se korporatat 

dhe qeveria të kuptojnë me të vërtetë se çfarë 

roli duhet të luajnë. Dhe nëse unë mund ta shtoj, 

roli i qeverisë është të mbështetë iniciativat e reja 

për të ecur përpara dhe të lejojë që këto iniciativa 

private ta drejtojnë çdo gjë. 

G: Kjo është një qasje e mirë edhe për rezultatet 

e ekosistemit që ne do të shohim në vitet e ardhshme. 

Cilat janë shanset që ato të ndikojnë në 

ekonominë e një vendi të Ballkanit, le të themi në 

Shqipëri.A kemi ne një shembull? 

K: Ka disa elemente. Pjesa më interesante është se 

ju me pozicionin dhe ekonominë tuaj aktuale mund 

të jeni mbrapa disa ekonomive të tjera në kushtet 

aktuale të trendeve. Ne dëgjuam sot Ministren e 

Inovacionit dhe Administratës Publike të fliste për 

fibrat optike, për internetin dhe broadband-in dhe 

nëse e krahasojmë me disa vende të tjeratë zhvil- 

infocom magazine 29

luara ne jemi përpara pasi përdorim 5 fibra optike. 

Kjo ju vendos në një pozitë shumë konkurruese, 

sepse ju ofron mundësi që të kuptoni se çfarë po 

ndodh realisht. Një nga gjërat që thamë sot është 

se komplikimet kanë të bëjnë me kostot e hapjes 

së rrugëve për të futur linjat e fibrave optike. Në Britaninë 

e Madhe ne kemi bërë pikërisht këtë gabim, 

sepse ne gërmonim të njëjtën tokë pa pushim për 

të vënë gjëra të ndryshme. Ne mund të mësojmë 

duke parë se çfarë po bëjnë ekonomitë e tjera, duke 

kuptuar gabimet e tyre dhe duke thënë se kemi 

një mënyrë më të mirë për ta bërë atë, ne u japim 

përgjigje pikëpyetjeve që unë fola pak më parë. Pra, 

Shqipëria nuk duhet të jetë një konkurrent apo një 

lojtar në tregun europian. 

Kjo mund të ndryshojë mënyrën sesi ju përparoni 

dhe ndërtoni vendin dhe ekonominë për të tjerët. 

Ju mund të merrni shumë eksperienca të jashtme 

këtu duke qenë në gjendje të shihni gabimet e të 

tjerëve dhe të zhvilloheni më tej. Pra është e qartë 

që teknologjia do të jetë një drejtues. Unë mendoj 

se shëndetësia do të jetë një tjetër drejtues i 

mahnitshëm. Por një gjë që unë nuk mund ta lë pa 

theksuar për shqiptarët është qëtë mos përqëndrohen 

tek sektorët, por tek njerëzit. Zhvilloni dhe 

ushqeni talente të reja dhe çdo gjë është e mundur. 

G: Si mund ta ushqejmë talentin? Cilat janë shtytjet 

kryesore që duhet të bëjmë? Duhet bërë në sistemin 

arsimor apo diku tjetër? 

K: Duhet të krijojmë ura më të mira lidhëse midisarsimit 

dhe institucioneve, pasi industritë dhe institucionet 

kanë një rol për të luajtur. 

G: Sepse ne kemi një popullsi shumë të re dhe 

shumë entuziaste. 

K: Me entuziazmin vjen besimi në vetvete, vjen angazhimi, 

vjen nënvlerësimi ose mbivlerësimi dhe 

siç do të thoja, dështimi nuk është një fjalë që e 

përdor në fjalorin tim, por ai është hendeku midis 

pritshmërisë dhe përmbushjes kështu që ne duhet 

t’i kemi përcaktuar rolet dhe të sigurohemi që çdo 

palë e interesuar në këto proçese të kuptojë se ata 

vërtet po kontribuojnë dhe po i shtojnë vlerë të 

gjithë proçesit. Ky është një nga elementët më të 

rëndësishëm këtu, sepse të gjithë kanë një rol për 

të luajtur. Kjo nuk është vetëm përgjegjësi e këtij 

grupi apo atij grupi. I gjithë ekosistemi ka nevojë që 

çdokush të luajë një rol. 

G: Kjo i adresohet më shumë sistemit arsimor. 

K: Po, unë e kuptoj sistemin arsimor, por arsimi dhe 

institucionet universitare nxiten vetëm nga treguesit 

e industrisë. Ne të gjithë e shohim atë që po 

ndodh në të gjithë botën me universitetet dhe institucionet. 

Është pikërisht industria ajo që nuk na 

tregon se çfarëajo dëshiron. 

G: Pra, është problemi i industrive botërore? 

K: Industria është duke thënë se arsimi ka të bëjë 

me sigurimin e njerëzve të duhur kështu që gjithmonë 

ka patur një boshllëk, sepse askush nuk 

është gati të marrë pronësinë. Pra, kjo është arsyeja 

përse vijnë persona si ne, për të qenë një ndërmjetësim 

mes këtyre dy gjërave. Ne ndihmojmë industrinë 

për të kuptuar sfidat e tyre në mënyrë që 

ata të dinë se çfarë personi duhet të punësojnë dhe 

çfarë aftësish ata duhet të kenë. Ne e injektojmë 

atë sfidë në institucion, në mënyrëqë pala arsimore 

të fillojë të kuptojë atë që duhet të zhvillojnë tek 

një individ, kur ata të largohen nga karriera e tyre 

akademike. Nuk është faji i askujt, është faji i të dyja 

palëve dhe nuk ka asnjë vlerë për të drejtuar gishtin, 

pasi është më mirë që të bëhet diçka për këtë. 

Unë identifikoj indikatorët e industrisë në mënyrë 

që të ketë qasje harmonike. 

G: A keni ndonjë plan për Shqipërinë me Akademinë 

tuaj ose të paktën për rajonin e Ballkanit? 

K: E gjithë ajo që mund të them është se ky do të 

jetë një vit shumë interesant. 

BIO 

Ketan Makwana është një folës i mirënjohur ndërkombëtar, sipërmarrës serial dhe 

mentor, i cili ka themeluar, përshkallëzuar dhe shitur shumë biznese në 7 vitet e 

fundit. 

Si përgjigje e thellimit të boshllëkut të krijuar nga mungesa e aftësive praktike, 

ndërmjet edukimit dhe punëdhënies, Ketani krijoi “Enterprise Lab”, i cili evoloi 

në një agjenci “përçarëse”, në mbështetje të zhvillimit të Mentalitetit, Qëndrimit 

dhe Sjelljes sipërmarrëse, duke u shërbyer mbi 100 mijë njerëzve në vit, në mbarë 

botën. 

Në 2012, Ketani themeloi Youth Enterprise Live, mbështetur nga Kryeministri i 

Mbretërisë së Bashkuar, si eventi më i madh fokusuar në Edukim, Punësim dhe 

Sipërmarrje, për mosha nga 15 në 30 vjeç. Në vijim të kësaj ngjarjeje, Ketani u 

emërua në pozicionin e Këshilltarit të Veçantë të Kryeministrit për Politikat e 

Rinisë. 

infocom magazine 30

infocom magazine 31

Teknologjia që punëson, 

lajmotivi i Javës së 

Inovacionit 2017 

Summary 

Po si mund të orientohen të rinjtë drejt këtyre zhvillimeve 

duke u siguruar atyre punësim të mirëpaguar? 

Ekonomia po zhvillohet 

me hapa të shpejtë drejt 

një ekonomie dixhitale. 

Jeta e gjithsecilit zhvillohet 

tashmë në një treg 

të madh dixhital pa kufij 

e me lëvizje të lirë të 

shërbimeve e të mirave. 

Këto zhvillime kanë sjellë 

mundësi pafund për inovacion, 

rritje dhe punësim. 

Java e Inovacionit, si aktiviteti kryesor, që kulmon 

punën njëvjeçare të Ministres së Shtetit për Inovacionin 

dhe Administratën Publike dhe agjencive 

të inovacionit, ka synuar në këtë edicion të 

katërt të saj të promovojë inovacionin në vend dhe 

mundësitë reale që ofron ky sektor në punësimin e 

të rinjve. 

Edicioni i katërt i Javës së Inovacionit u zhvillua në datat 

13 – 22 maj 2017 dhe gjatë kësaj jave u zhvilluan rreth 15 

aktivitete, që përfshinin të gjitha agjencitë e inovacionit 

në vend. 

Vitet e fundit Qeveria Shqiptare është angazhuar për 

infocom magazine 32

mbështetjen dhe stimulimin e inovacionit në 

të gjithë sektorët, për shtimin dhe promovimin 

e shërbimeve elektronike për qytetarët 

dhe biznesin, si dhe për modernizimin e shërbimeve 

publike. 

Ndër aktivitetet më të rëndësishme të Javës së Inovacionit 

2017 ishin: 

“FuckUp Night - Rruga drejt suksesit”, i cili solli te publiku 

historitë e fitores pas një dështimi, si një parakusht 

i suksesit, të katër personazheve, Kryebashkiakut të Tiranës 

Erion Veliaj, trajnerit të Kombëtares Xhani De Biazi, 

artistes Rovena Dilo dhe ministres Milena Harito. 

Panairi i produkteve të startup-eve, i cili për 3 ditë me 

radhë ishte një hapësirë fizike që bëri bashkë startup-e të 

ndryshme, lider të industrisë së mendimit, mentorë, edukatorë, 

njerëz nga komuniteti dhe investitorë për biseda 

interaktive mbi tema sipërmarrëse. 

Sipas ministres së Shtetit për Inovacionin dhe 

Administratën Publike, më shumë se 100 milionë 

euro janë investuar nga sektori publik në 

fushën e Teknologjisë dhe Inovacionit, ndërsa 

janë 5-fishuar burimet njerëzore të agjencive 

dhe sektorëve të inovacionit në vend. 

Konferenca Rajonale për Shërbimet Publike, e cila 

mblodhi në Tiranë 4 ministre të këtij sektori, nga vendet 

e Ballkanit Perëndimor, për të ndarë praktikat më të mira 

respektive, si dhe për të diskutuar të gjitha parakushtet 

e nevojshme për të përmirësuar cilësinë e shërbimeve 

publike administrative që iu ofrohen qytetarëve dhe bizneseve. 

Është një investim i cili synon t’i përgjigjet më 

së miri shpejtësisë me të cilën po zhvillohen 

sot në botë këta sektorë dhe nga ana tjetër 

t’i krijojë mundësitë e duhura administratës 

shtetërore, por edhe biznesit privat, që të rriten 

dhe aftësohen paralelisht me tregun europian. 

Promovimi i inovacionit si motori kryesor 

i zhvillimit ekonomik dhe aftësimit dixhital 

të popullsisë në prag të revolucionit dixhital 

dhe nevojës për t’u përshtatur me zhvillimet 

e reja ka qenë edhe objektivi kryesor i Javës 

së Inovacionit 2017. 

Në fokus të kësaj jave kanë qenë: 

Të rinjtë, përmes promovimit të nismave 

inkurajuese, duke i nxitur në ideimin e projekteve 

inovative nëpërmjet konkurseve, aktiviteteve 

të dedikuara dhe forumeve specifike. 

“Digital Agenda Day 2017”. Në këtë konferencë u diskutuan 

sfidat e aksesit Internet broadband në të gjithë 

territorin dhe kalimi i transmetimeve audiovizive analoge 

në numerike. 

Shërbime hartografike online. Ky aktivitet kishte si 

qëllim të trajtonte politikat e punësimit që kanë ndjekur 

Institucionet e Arsimit të Lartë nëpërmjet shfrytëzimit 

të informacionit të Gjeoportalit Kombëtar ose e njohur 

ndryshe si Harta Unike Dixhitale. 

Qytetarët, përmes shërbimeve publike me 

standarte europiane dhe marrjes së opinionit 

të tyre, me qëllim përmirësimin dhe modernizimin. 

Media, duke vënë në fokus procesin e 

dixhitalizimit dhe përfshirjen e mediave audiovizive, 

dixhitale, online, sociale etj. Bota 

akademike, nëpërmjet përcjelljes së këndvështrimit 

të saj mbi një administratë publike 

inovative, transparente dhe efikase, si dhe krijimi 

i urave lidhëse me sektorin privat. 

Java e Inovacionit është kthyer tashmë në një brand. Një numër 

i madh aktorësh të fushës së Teknologjisë së Informacionit dhe 

Komunikimit, por jo vetëm, dhe më së shumti të rinj i janë bashkuar 

këtij aktiviteti nga viti në vit. Ky është një tregues i qartë i 

rëndësisë që ka zhvillimi i këtij sektori, për më tepër, në kushtet 

kur bota po ecën drejt atij që është quajtur Revolucioni Dixhital. 

Nëse duam të ecim me ritmin e këtij ndryshimi të madh, duhet të 

jemi të përgatitur për të. 

infocom magazine 33

Monetarizimi i IoT-ve e-Services NIKOS TSANTASIS 

Senior Product Marketing Manager 

Maria Bakalouli 

IoT Monetization Solutions 

Intracom Telecom 

Internet of Things (IoT), 

prej disa kohësh nuk është 

më thjeshtë një zhargon i 

kohës në epokën dixhitale, 

pasi gradualisht po kthehet 

në një teknologji, e cila 

po mirëpritet gjerësisht 

nga përdoruesit. Pajisjet 

e ndërlidhura dhe aplikacionet 

përkatëse vazhdojnë 

të rriten në numër, 

duke rritur njëkohësisht 

pritshmëritë e përfitimeve 

multi-miliardere nga teknologjia 

ne fjalë. 


Si rezultat, shumë e më shumë “aktorë” 

nga industri të ndryshme po kuptojnë 

se vala e IoT, po hap rrugë të reja 

mundësish përfitimit. Si përgjigje e rënies 

së të ardhura nga shërbimet tradicionale, 

shumica e ofruesve të shërbimeve të telekomunikacionit, 

ishin nga te parët të cilat filluan 

të mundësonin lidhjet për pajisjet IoT. 

Gjithësesi, ky biznes po bëhet tashmë një 

komoditet dhe ofruesit e shërbimeve të 

telekomunikacionit po sfidohen gjithmonë 

e më shumë nga oferta alternative. Kjo po 

i shtyn këto kompani të shndërrohen në Ofrues 

të Shërbimeve Dixhitale, me zgjidhjet 

IoT si një pjesë integrale e gamës së portfoliove 

të tyre. Kompanitë e telekomunikacioni, 

janë në një pozicion mjaft preferencial 

për të ofruas sëbashku si shërbime 

elementët e IoT, përderisa zotërojnë 

tashmë mjaft asete të domosdoshme. 

Gjithësesi, shërbimet IoT janë në thelb 

mjaft komplekse, duke qenë se përbëhen 

nga ndërveprimi i shumë njësive teknologjike, 

sikurse ndërlidhja dhe aplikacionet e 

domain-eve, bashkuar këtyre edhe proceset 

përkatëse të suportit. Në këtë aspekt, 

konsesusi që gjendet në mbarë industrinë, 

se monetarizimi i IoT ndërvaret ngushtë nga 

manaxhimi “end-to-end” i shërbimeve IoT, 

tingëllon më shumë si një udhëzim për t’u 

ndjekur, sesa sfidë për t’u adresuar. Ndjekja 

e monetarizimit të IoT, esencialisht qëndron 

në krijimin e produkteve inovatore dhe 

adoptimin e modeleve të reja të biznesit. 

• 

• 

Kjo përkthehet në identifikimin dhe kombinimin 

e parametrave të bizneseve IoT, të 

cilat përbëjnë vlerë, të cilat përftohen nga 

asete të ndërlidhura, që rrjedhin data dhe 

• 

vejnë në punë aplikacione. Për të realizuar 

një objektivë të tillë, duhet një infrastrukturë 

si suport. Ka dy mundësi të dukshme: 

• 

ose të përshtatet sistemi ekzistues, ose 

të implementohe të reja. Të dy zgjedhjet, 

përmbajnë rreziqe, si “business disruption” 

apo moskthimi i investimit. Për të 

zbutur këto rreziqe, DSP-të (Ofrues të Shërbimeve 

Dixhitale) mund të konsiderojnë një 

përqasje të mesme: ripërdorimi i sistemeve 

ekzistuese “business-oriented” të Telco-ve, 

për të mbuluar funksionalitete “domain agnostic” 

(si psh.: Manaxhimi i Klientit, Pagesat 

dhe Mbledhje Parash, etj.) duke prezan-

tuar ndërkohe komponentë të rinj, të cilët 

suportojnë funksionalitete specifike të IoT. 

Këto komponentë të rinj duhet të aftë të: 

përshtaten pa ndërprerë mjedisin operativ 

ekzistues, të trajtojë në një mënyrë sa më 

efektive dhe fleksibël kërkesat e biznesit IoT, 

të përshkallëzojë në mënyrë arbitrare transaksionet 

IoT gjithmonë e në rritje, 

të jetë në sinkron me avancimet më të fundit 

teknologjike. 

IoT vlerëson manaxhimin zinxhir 

Spektrumi i gjerë i komponentëve dhe kompetencave 

të IoT, është ndër arsyet kryesore 

të vështirësisë, në mos pamundësisë për një 

lojtar të vetëm, të ofrojë zgjidhje IoT. Në shumicën 

e rasteve, një ekosistem partnerësh, i 

përbërë nga aq lojtarë sa nevojiten, ka nevojë 

të krijohet. Të manaxhosh partneritete në 

IoT është mjaft komplekse dhe DSP-të (Ofrues 

të Shërbimeve Dixhitale), herët a vonë 

do u duhet të: 

mbajnë marëdhënie të ndryshme (psh. operacionale, 

kontraktuale, etj.), të adoptojnë 

modele të reja biznesi për të mbështetur një 

sërë skemash komplekse për kompesimin 

e partnerëve (psh. ndarja e fitimeve, komisione, 

etj.), të monitorojë rolet e gjithësecilit 

dhe të shtyjë përgjegjësitë përkatëse ndërmjet 

partnerëve nëpërmjet dusa SLA-ve, 

të lejojë lehtësisht zgjerimin/kontraktimin e 

partnerëve të ekosistemit IoT (psh. shtimin 

apo tërheqjen e partnerëve), pa kompromentuar 

qëndrueshmërine e shërbimit të ofruar. 

Katalogu i Produkteve IoT & Çmimet 

Në kërkimet e tyre për të përcaktuar opsionet 

e përfitimit nga IoT, DSP-të (Ofrues të Shërbimeve 

Dixhitale) përballen me kerkesa të 

shumta, si cikël I shkurtër jete për produktet 

IoT, targetimi i një numri të madh, por thelbësisht 

të ndryshëm të tregjeve vertikale të IoT, 

dhe integrimi i çdo paradigme të mundshme 

çmimesh. Adoptimi i një katalogu produktesh 

me çmime fleksibël, mund të ndihmojë në 

adresimin e shumë çështjeve, duke përfshirë: 

Ndër-shitjen e shërbimeve nga domain-e të 

ndryshme (psh. Smart Home & Elderly Care), 

ose nga industri të ndryshme (psh. Telekomunikacioni 

& Retail), Mundësimin e marketingut 

të shpejtë dhe vendimmarrje mbi çmimet 

për të përballuar botën e IoT-ve në kohë reale, 

Përballimin e modeleve të shumëfishta dhe 

diverse të kreditimit (psh. i bazuar në abonim, 

sipas përdorimit, sipas sjelljes së klientit, etj.) 

si dhe kombinimin e tyre. 

Monetarizimi i IoT-ve 

Le të konsiderojmë një skenar “Tomi shkon në 

qytet” (referojuni diagramës). 

Tomi fut të dhënat e destinacionit në aplikacionin 

“Smart Parking” me anë të telefonit 

të tij të zgjuar dhe fillon të udhëtojë për në 

qendër për takimin e tij. 

Një Operator Parkimi ve në punë analitikën për të parashikuar 

% e ulët të zënies së vendparkimit P2 dhe përcakton 

edhe një ofertë me 1 orë qëndrim falas për këtë vendparkimi. 

Ndërsa Tomi i afrohet destinacionit të tij, një njoftim për 

këtë ofertë të limituar, i shfaqet në telefonin e tij të zgjuar 

dhe ai vendos ta përfitojë. 

Sapo mbërrin, ai merr një ofertë nga një restorant i zonës 

dhe klikon për të lexuar detajet. Ndërsa paguan tarifën e 

parkimit, pas takimit, Tomi rimbush portofolin e tij elektronik 

(e-Wallet), i cili manaxhohet nga DSP-të dhe instituti 

financiar përkatëse. 

Fitimet nga tarifimi i parkimeve, ndahet ndërmjet DSPve, 

operatorëve të parkimit dhe ofruesit të infrastrukturës 

dhe aplikacionit përkatës. Përfitimet nga rimbushja 

elektronike ndahet nga DSP-të dhe instituti financiar përkatëse. 

Përfitimet nga reklamimi i restorantit ndahet nga 

DSP-të dhe ofruesit e infrastrukturës dhe aplikacionit përkatës. 

Ekosistemi i partnerëve përbëhet nga DSP (Ofrues të 

Shërbimeve Dixhitale), Operatorë Parkimi, Ofrues Infrastukture 

dhe Aplikacionesh përkatëse, Instituti Financiar 

përkatës dhe Restoranti. Skenari nxjerr në pah rolin 

qëndror të DSP-ve (Ofrues të Shërbimeve Dixhitale), në 

ekosistemin e IoT-ve dhe aftësinë e tyre në balancimin 

e sistemeve dhe proceseve për monetarizimin e shërbimeve 

jo-telekomunikative. Me specifikisht, DSP-të: 

Orkestrojnë të gjithë pjesmarrësit ndërveprues dhe menaxhon 

marëveshje të ndryshme me secilin partner në 

ekosistem. 

Ofron infrastrukturën Cloud e cila përmban aplikacionet e 

orientuara në IoT, si psh. Smart Parking dhe Katalogun e 

Produkteve & Çmimet. 

Specifikon se si çdo përfitim nga secili transaksion ndahet 

mes partnerëve dhe realizon pagesat përkatëse. 

Intracom Telecom dhe zgjidhjet e tij IoT, adreson sfidat e 

tanishme dhe të ardhshme për realizimin dhe monetarizimin 

e Internet of Things, të cilat mund të implementohen 

qoftë të izoluara (stand-alone) ose të adaptohen në 

infrastrukturën e DSP-ve ekzistuese. 

infocom magazine 35

Si do të paguajmë 

ne 2020? 

e-Services 

LINDA SHOMO 

Founder & CEO | Easy Pay 

Cfarë është gjithsesi 

tashmë e qartë është 

që pagesat me celularë 

kanë potencialin të 

kthehen në normë dhe 

pritet që në të ardhmen 

të zëvendësojnë 

kartat e kreditit dhe të 

debitit. Sa e afërt do 

jetë kjo ditë varet sa 

shpejt operatoret do i 

përshtaten kërkesave 

të konsumatorëve, sa 

shumë do mund të 

aplikojnë zgjidhjet innovative 

të përshtatura 

me nevojat e tyre 

dhe sa do arrijnë ti ofrojnë 

konveniencen e 

premtuar. 


Në historinë e pagesave njerëzit kanë 

kërkuar gjithmonë që të jenë: 

Të thjeshta, 

Të sigurta dhe konveniente. 

Në gjenerata të ndryshme llojet e Pagesave 

kanë kaluar nga monedha në 

kartëmonedha, çeqet, kartat, etj. 

Ekosistemet e reja që janë krijuar në tregtinë 

e sotme dhe kryesisht në tregtinë 

elektronike po riformatojnë mënyrën 

sesi bëhen dhe do të bëhen pagesat e 

produkteve dhe shërbimeve në mbarë 

Botën. Në vitet e fundit zhvillim të madh 

kanë marrë pagesat me celulare (mobile 

payments). 

Çfarë janë ndërkohë “Fintechs”? 

Fintechs ose ndryshe “Financial technology 

companies” është një industri që 

përbëhet nga kompani, të cilat përdorin 

inovacionin dhe teknologjitë e reja për 

të konkurruar në tregun ekzistues financiar 

dhe për të ofruar shërbime të reja financiare. 

Pjesë e këtij tregu në Shqipëri 

është dhe Easypay, që nga viti 2010. 

Fokusi i Fintechs është së pari “customer 

experience” duke u munduar t’i ofrojnë 

klientit me shërbimet & teknologjitë 

e reja sa më shumë transparence dhe 

efiçencë dhe së dyti, të tërheqin sa më 

shumë klientë brenda dhe jashtë sektorit 

bankar duke pasur si qëllim kryesor 

tregun “unbanked”, pra popullsinë 

jashtë bankave. 

Vlen të theksohet se ky ka qenë dhe 

fokusi i Easypay në këto 7 vite aktivitet 

në tregun shqiptar. 

Cilat janë tipet e Fintechs sot në botë? 

Online payments 

Kompanitë Fintechs, që operojnë 

në fushën e pagesave dhe transfertave 

mbulojnë: tregje të reja (si p.sh. 

Amerika e Jugut, Azinë Juglindore, Afrika 

etj.), mbulojnë teknologji të reja 

(si p.sh. webcam, fingerprint authentication,etj.), 

lehtësojnë procesimin e 

pagesën në POS (Point of Sale), ofro-

jnë pagesat me celularë, ofrojnë zgjidhje të 

reja në menaxhimin e riskut, etj. 

Vlen të theksohet se në këtë kategori hyn dhe 

Easypay e cila që në vitin 2010 ofron pagesa 

me celularë dhe ka qene kompania e parë qe 

ka ofruar pagesat online në Shqipëri 

“Consumer Credit or Lending” (kredi-dhënia) 

Në këtë kategori që është dhe më e përhapura, 

hyjnë shumë kompani që po përdorin 

modele biznesi të ndryshme në mbarë botën. 

“Peer to peer Lending” është njëra nga ato 

dhe ofron kredi-dhënie nga një konsumator 

në tjetrin, duke ofruar kështu interesa kredie 

fleksibël për personin që po kërkon para dhe 

ndërkohë duke sjellë të ardhura me të mëdha 

për personin që po ofron para. 

“Money transfer” (Transfertat e parave) 

Kjo është një kategori tjetër që po bëhet gjithnjë 

e më shumë popullore që ka lulëzuar më 

së shumti në Mbretërinë e Bashkuar. Kompanitë 

e kësaj kategorie ofrojnë transferta 

parash nga një perspektivë komplet tjetër, 

më së shumti “social money transfer”, P2P 

(person to person MT), etj. Easypay, që sapo 

ka hyrë tashmë në tregun e transfertave të 

parave duke arritur marrëveshjen me një nga 

operatorët më të mëdhenj në tregun botëror, 

RIA Money Transfer, ndërkohë është e fokusuar 

të sjellë dhe në këtë fushë risitë më të 

fundit teknologjike të përmendura më sipër. 

Kompanitë që operojnë në këtë industri, 

fokusi i tyre është tashmë tek eksperienca e 

blerësit, po aq sa dhe thjeshtësia e pagesës. 

Zgjidhjet analitike parashikuese si dhe “machine 

learning” janë mënyrat sesi bankat dhe 

bizneset me pakicë po ndërtojnë eksperiencën 

e blerësve. Aplikacionet mobile analizojnë 

tashmë në mënyrë inteligjente, sjelljen 

paraardhëse të blerësit dhe në momentin 

e blerjes i sugjerojnë përdoruesve rekomandime 

të “zgjuara”. 

Në 2020 do jenë disa faktorë që do ndikojnë 

në arritjen 

“Tipping point” për pagesat me celularë: 

Mënyrat e pagesës të ofruara nga gjigandët 

teknologjike si Apple apo Google (si p.sh. ApplePay, 

SamsungPay,etj) do jenë prezente si 

mënyra pagesash jo vetëm nga celulari, por 

dhe nga web. 

Gjithnjë e më shumë klientët do kenë qasje 

në celularë që kanë të përfshirë teknologjinë 

Regtech 

– kompanitë që sjellin risi në sektorin e rregullatorëve 

Insuretech 

- kompanitë që sjellin risi në sektorin e sigurimeve 

Gjithsesi sfidat e Botës drejt inovacionit në 

sektorin e pagesave vazhdojnë ngelen: 

Konfidencialiteti 

Mbrojtja e të dhënave 

Siguria 

Ndryshimi mentalitetit/Edukimi Financiar 

NFC/contactless që është një ndër teknologjitë 

më të suksesshme të pagesave me celularë 

sot në botë 

Dyqanet do zëvendësojnë në shumicën e rasteve 

terminalet e pagesës me terminale të teknologjisë 

së fundit duke e bërë kështu më të 

lehtë pranimin e metodave të reja të pagesës 

si ato me celulare. 

Ndërkohë që pagesat me celularë po bëhen 

gjithnjë e më shumë popullore sot në botë, 

shumica e përpjekjeve të industrisë vazhdojnë 

mbeten në arritjen e konveniences dhe 

thjeshtësisë së procesit të pagesës por ndërkohë 

vetëm thjeshtësia tashmë nuk mjafton 

për tu bërë sa më të adaptueshme në tregun 

global. 

Portofoli elektronik (Wallet) do sjellë gjithnjë 

e me shumë shërbime me vlerë të shtuar 

tek blerësi duke filluar nga informacioni shtesë 

mbi transaksionin, sugjerime mbi buxhetin 

aktual të blerësit, skema promovuese 

(Loyalty cards), etj, duke u bërë kështu gjithnjë 

e më tërheqës si metodë pagese tek konsumatorët. 

infocom magazine 37

Çfarë është portofoli elektronik apo 

“E-wallet”? 

Portofoli elektronik është një llogari elektronike 

që shërben për të bërë pagesa apo 

transferta online nëpërmjet kompjuterit apo 

smartphone (koncept i ngjashëm me portofolin 

fizik). Kjo llogari elektronike duhet patjetër 

të lidhet me një llogari bankare apo me 

një kartë krediti/debiti ose te mbushet direkt 

me cash në pika të autorizuara. 

Shell po teston pagesat në pikat e karburantit 

ku shoferi nuk ka nevojë të dalë nga makina 

të mbushë serbatorin me karburant dhe 

të bëjë pagesën. Gjithë procesi i furnizimit 

të makinës dhe pagesës bëhet në mënyrë të 

“padukshme” duke mos dalë nga makina fare) 

Pagesat në veshje (Wearable payments) 

Shembuj të kompanive botërore që ofrojnë 

zgjidhje me Wallet janë gjigandet e teknologjisë 

si p.sh. ApplePay, Paypal, Alipay, SamsungPay 

etj. Një zgjidhje të ngjashme ka ofruar 

Easypay në tregun shqiptar, në monedhen 

lokale Lekë, me qëllim lehtësimin e pagesave 

dhe shërbimeve dixhitale për qytetarët. 

Sipas raportit te fundit: “Worldpay Global 

Payment Report 2016”, ndarja e tregut sipas 

metodave të Pagesave në 2020, në krahasim 

me 2016 pritet të jetë sipas Figurës 1, si më 

poshtë: 

Këto lloj pagesash po testohen nga markat më 

prestigjioze të botës së modës sot dhe pritet që 

në 2020, volumi i këtyre pagesave të arrijë në $34 

Miliardë. 

Pengesa më e madhe aktuale për adoptimin e 

Pagesave me celulavrë është fragmentimi i ekosistemit 

të pagesave. Mbetet akoma shumë për 

të bërë në fushën e transferimit të të dhënave 

mes aplikacioneve të ndryshme mobile dhe do 

duhet një bashkëpunim shumë më i madh mes 

operatorëve për t’i bërë pagesat me celularë 

sa më tërheqëse për konsumatorin modern të 

Trendet më të fundit të sektorit të pagesave 

që pritet të marrin super zhvillim në 2020 janë 

si më poshtë: 

NFC (Near Field Communication) 

HCE (host card emulation ) 

Pagesat e padukshme 

(In-store Invisible Payments) 

(Shembuj pagesash të padukshme) 

Uber: ku në fund të udhëtimit, del nga 

makina dhe pagesa behet ne mënyrë te 

padukshme ‘on backend’) 

Google Hand Free application 

( “I’ll pay with Google”) 


viteve të ardhshme. 

Problem tjetër i sektorit ngelet Perëndimi i fragmetuar/ndarë 

dhe Lindja e unifikuar. Në vendet e 

Lindjes shërbyesi Alipay mbizotëron tashmë tregun 

a pagesave me celularë duke zënë tashmë 

44% të tregut botëror dhe duke e bërë këtë treg 

shumë të konsoliduar ndërkohë që peisazhi në 

vendet perëndimore është shumë i ndryshëm 

dhe akoma shumë i fragmentuar ku mbizotërojnë 

tregun lojtarë si Paypal, Apple apo Google, 

por ndërkohë ndërveprojnë me qindra operatorë 

të tjerë pagesash në vende të ndryshme.

infocom magazine 39

Teknologjia e re që 

shkund tregun 

Broadband 

Koncepti i fibrës është i ri 

për tregun e pakicës dhe 

nuk trajtohet si produkt 

konsumi. Ndaj është e 

nevojshme që operatorët 

duhet të punojnë që ta 

bëjnë teknologjinë fibër 

të përballueshme edhe 

për pajtimtarin familjar. 


Krijimi i nje entiteti në tregun e pakicës 

ishte një risi. Por përvoja e fituar 

nga themeluesit e Digicom në aktivitete 

e tregje ndërkombëtare të interkoneksionit 

në nivel shumice, nënkontraktimi 

nga klientë ndërkombëtarë të 

proceseve të biznesit nëpërmjet aktivitetit 

të call centerit, dhe ofrimi i shërbimeve 

kryesisht ndaj klientëve të kategorive 

biznes në aktivitetet e tjera (B2B), 

i shërbeu për të ofruar nivele cilësie që 

mungojnë në tregun e pakicës. 

Kjo kompani u angazhua në aktivitetet e 

organizuara në 8th Infocom World Albania, 

ku evidentoi eficiencën, inovacionin 

në shërbimet kyçe si dhe rritjen e vlerës 

për konsumatorin final. 

Tregu broadband 

Depërtimi i shërbimeve fikse në Tiranë 

është i lartë në krahasim me qytete të 

tjera, por ka ende hapësirë për shërbime 

cilësore. Përpos operatorëve kombëtarë, 

ekzistojnë edhe operatorë lokalë 

që shërbejnë zonat e caktuara dhe kanë 

strategji depërtimi në treg. 

Duke u fokusuar tek cilësia, është e nevojshme 

të bëhet një ofertë premium, me 

zgjerim gradual në territor, pasi asnjë nuk 

duhet lënë pa shërbime cilësore. 

Teknologji 

Ofrimi shërbimeve fikse në Shqipëri dominohet 

nga xDSL, dhe nënndarjet e kabllorëve. 

Këto dy lloj teknologjish nuk janë krijuar për 

t’u përballur me kërkesën për përdorim shërbimesh 

data nga rrjetet fikse. 

Është e nevojshme që të kapërcehet në infrastrukturën 

e fibrës optike, për të bërë iniciativa 

të gatshme për sot dhe të ardhmen. 

Fibra një koncept delikat 

Por teknologjia e fibrës ka kosto kapitale të 

konsiderueshme, dhe ndikohet nga përqëndrimi, 

apo fuqia e tregut. Ka patur zhvillime 

që të minimizohet infrastruktura jo e siguruar 

nën-tokë (që kapërcen nga godina në godinë 

ku mund të dëmtohen lehtë). Por metoda 

më e mirë është të investohet nën-tokë 

dhe të ndahen kosto me palë të interesuara, 

pasi ky lloj investimi është jo vetëm për të ardhmen, 

po për vetë shtetin. 

Shërbimet: 

Shumë operatorë ofrojnë shërbimin e telefonisë 

fikse me një tarifë të lartë dhe të pandashëm 

nga shërbimi internetit. Duhet theksuar 

që ofrimi i detyruar i 3 shërbimeve në 

një, penalizon ata pajtimtarë që kanë nevojë 

të zgjedhin shërbimet që u nevojiten. Pajtimtari 

duhet të mos mbingarkohet me paketa 

të papërdorshme. 

Po kështu, nuk duhet harruar edhe ndikimi 

që kanë gjigandet e ICT dhe depërtimi i telefonëve 

të zgjuar. Për të pritur krahëhapur të

ardhmen, është koha që sistemet të jenë ‘open 

source’ veçanërisht ndaj kontributeve komunitare. 

Sisteme që derivojnë nga Android / Windows, 

etj., janë kyçe për të mbuluar sa më 

shumë nga klientët e tregut. 

Portofoli nuk mbyllet vetëm për konsumatorin 

individual, por zgjidhje të plota duhen dhënë 

edhe për biznesin, që nga hostimi, infrastruktura, 

siguria, etj. Një operator duhet të ketë kompetencën, 

profesionalizmin, transparencën, 

këmbënguljen dhe aftësinë për t’u përshtatur 

çdo ditë. 

të internetit dhe data. 

Faturime 

Tregu shqiptar ka faktorë të vështirë sa lidhen me 

adresat, shpërndarjena e faturimeve, etj. Përpos 

këtyre, në treg ekzistojnë metodologji të ndryshme 

të faturimit. Faturimi pas përdorimit të shërbimit 

bart edhe rriskun e “collection” të ulët. Një nga zgjidhjet 

e aplikuara është metodologjia e skemave të 

ndryshme parapagimi, si edhe pagim gjatë muajit të 

përdorimit të shërbimit. Kjo lehtëson në grupimin 

dhe planifikimin e pagesave dhe rrjedhimisht ndihmon 

në planin e zhvillimit të biznesit. 

Promovimi: 

Është e nevojshme të investohet në cilësi shërbimi 

dhe të alokohen fondet në fushata të targetuara. 

Rëndom ndodh në treg që të humbasë 

fokusi dhe të ecet në drejtime të ndryshme. 

Mënyra e marketingut në terren dhe promocioneve 

të targetuara, rrit eficiencën, si edhe 

bën kompaninë më të njohur në treg. Qasja që 

ndiqet lidhet me njohjen e kompanisë, konceptit 

të fibrës si dhe përfitimet prej saj. Kjo qasje 

ka nevojë për prezantim, përsëritje dhe rikujtesë 

të përfitimeve të saj. 

Përmbajtja 

Tregu shqiptar ka vakume në dixhitalizim dhe 

të pasurin e të dhënave të hapura. Shikohet 

një mungesë përmbajtje lokale, por kjo ndodh 

prej faktit që Shqipëria është treg dinamik dhe 

kapërcen zhvillimet e ndryshme, si edhe që 

tregu shqiptar është në faze rritje të përdorimit 

Trajtimi i klientit: 

Ofruesit në treg synojnë të kapin një klient dhe më 

pas të kujtohen vetëm kur ai paraqet ankesa. Pse të 

mos jepet një shans për ta provuar shërbimin? Duhet 

dhe një afat për ta provuar dhe nëse nuk është i kënaqur 

të kthehen gjithë paratë. Duhet ofruar ajo që 

premtohet; të jesh aty për klientin; të garantohet 

shërbim më i mirë; të mbështeten nga sistemet e 

fuqishme të biznesit, si edhe teknologjitë e kontrollit 

të shërbimit. 

Kujdes i klientit dhe eksperienca që ai/ajo ka, janë 

përgjithësisht në trajtën e kërkesës nga ana klientëve. 

Nevojiten të merren metodat e ofruesve më të suksesshëm 

brenda industrisë po jo vetëm. Disa nga retailers 

më të fuqishëm online shquhen për lëvrime 

PROFIL 

Digicom është pjesë e Ada Group, grup i pozicionuar në tregun shqiptar prej vitit 

1992. Ky grup përfshin investime të suksesshme në fushën e telekomunikacionit 

ndërkombëtar, mediave, internetit, radio, call center, shtypshkronjë. Akoma më 

dinamike prezencën e Digicom në treg e bën bashkëpunimi me kompanitë simotra 

si: InfoTelecom, ProMarketing, Gazeta “Albanian Daily News”, dhe Shtypshkronja 

“Orange”. 

Digicom i ofron direkt konsumatorit teknologjinë fibër optike deri në shtëpi, 

mundësi për shërbime cloud, dhe me IPTV-në e lancuar së fundmi me mundësi 

për të paraqitur përmbajtje 4k, shërbime si catchup, etj. 

infocom magazine 41

10 LIGJET 

E MARKETINGUT 

në median sociale 

Rritja e fuqisë së përmbajtjes 

dhe marketingut në median sociale 

mund të rrisë audiencën 

tuaj dhe bazën e konsumatorëve 

në mënyrë të menjëhershme. 

Por duke mos patur ndonjë 

përvojë të mëparshme apo njohuri, 

kjo mund të jetë sfiduese. 

Është e domosdoshme që ju të 

kuptoni bazat e marketingut 

të mediave sociale. Nga maksimizimi 

i cilësisë për të rritur 

pikët tuaja në aksesimin online, 

binduni nga këto 10 ligje, të cilat 

do iu ndihmojnë të ndërtoni një 

bazë që do iu shërbejë klientëve, 

markës dhe linjës tuaj. 

1. Ligji i dëgjimit 

Suksesi me mediat sociale dhe marketingut të 

përmbajtjes kërkon që të dëgjoni më shumë dhe të 

flisni më pak. Lexoni përmbajtjet e audiencës 

tuaj të synuar dhe bashkojuni diskutimeve për 

të mësuar se çfarë është e rëndësishme për ta. 

Vetëm atëherë mund të krijoni përmbajtjen e duhur 

dhe të ndizni bisedat që do shtojnë vlerë dhe jo 

rrëmujë në jetën e tyre. 

2. Ligji i Fokusimit 

Është më mirë të specializoheni për diçka sesa të 

jeni një person që i tregton të gjitha. Një strategji 

shumë e fokusuar në mediat sociale dhe marketingun 

e përmbajtjes ka për qëllim ndërtimin e një 

marke të fortë, pasi ka shanse më të mira për 

sukses sesa një strategji e gjerë që përpiqet të 

jetë gjithçka për të gjithë njerëzit. 

3. Ligji i Cilësisë 

Cilësia mund sasinë. Është më mirë që të keni 

1000 lidhje në internet që lexojnë dhe flasin në 

lidhje me përmbajtjen tuaj me audiencën e tyre 

sesa 10.000 lidhje që zhduken pasi kontaktojnë 

me ju për herë të parë. 

infocom magazine 42

4. Ligji i Durimit 

Mediat sociale dhe suksesi i marketingut të 

përmbajtjes nuk ndodh brenda natës. 

Megjithëse është e mundur të kapni “rrufenë në 

një shishe” është shumë më e mundshme që 

do iu duhet të angazhoheni në ngarkesë të 

madhe për të arritur rezultate. 

7. Ligji i vlerës 

Nëse keni shpenzuar të gjithë kohën tuaj në 

web-in social duke promovuar direkt produktet dhe 

shërbimet tuaja, njerëzit do të ndalojnë së ju dëgjuari. 

Ju duhet të shtoni vlerë në bisedë. Përqendrohuni 

më pak në konvertim dhe më shumë në krijimin 

e përmbajtjes së mahnitshme dhe zhvillimin e marrëdhënieve 

me influencues online. 

Me kalimin e kohës, ata njerëz do të bëhen një 

katalizator i fuqishëm për marketingun “gojë 

më gojë” të biznesit tuaj. 

8. Ligji i Mirënjohjes 

Ju nuk duhet të injoroni personat që po përpiqen 

t’iu kontaktojnë personalisht. Ndërtimi i marrëdhënieve 

është një nga pjesët më të rëndësishme 

të suksesit të marketingut në median sociale, 

kështu që gjithmonë pranoni çdo person, i cili 

arrin tek ju. 

9. Ligji i aksesibilitetit 

5. Ligji i kombinimit 

Mos publikoni përmbajtjen tuaj dhe pastaj të 

zhdukeni. Duhet të jeni në dispozicion për audiencën 

tuaj. Kjo do të thotë që ju vazhdimisht duhet 

të publikoni përmbajtje dhe të merrni pjesë në 

biseda. Ndjekësit online mund të jenë të paqëndrueshëm 

dhe nuk do të hezitojnë t’iu zëvendësojnë 

nëse ju zhdukeni për disa javë apo muaj. 

Në qoftë se ju botoni përmbajtje me cilësi, të 

mahnitshme dhe punoni për të ndërtuar audiencën 

tuaj online të ndjekësve potencialë, ata 

do të ndajnë gjithçka me audiencën e tyre në 

Twitter, Facebook, LinkedIn, blogjet e tyre dhe 

më shumë. Kjo ndarje dhe diskutim i përmbajtjes 

tuaj hap pika të reja hyrëse për motorrët e kërkimit 

si Google për ta gjetur atë në alët kyçe kërkimore. 

Këto pika hyrjeje mund të rrisin në qindra apo mijëra 

mënyra të mundshme numrin e njerëzve që 

mund t’iu gjejnë në internet. 

6. Ligji i Ndikimit 

Shpenzoni kohë në gjetjen e influencuesve të 

internetit në tregun tuaj, të cilët kanë audiencë 

cilësore dhe me shumë gjasa do të jenë të 

interesuar në produktet, shërbimet dhe biznesin 

tuaj. Lidhu me këta njerëz dhe punoni për të 

ndërtuar marrëdhënie me ta. Nëse ju shfaqeni në 

radarin e tyre si një burim autoritar, interesant me 

informacione të dobishme, ata mund të ndajnë 

përmbajtjen tuaj me ndjekësit e tyre, të cilët mund 

t’iu vendosin ju dhe biznesin tuaj para një audience 

më të madhe, krejtësisht të re. 

10. Ligji i reciprocitetit 

Ju nuk mund të prisni që të tjerët të shpërndajnë 

përmbajtjet tuaja dhe të flasin për ju, nëse ju nuk 

bëni të njëjtën gjë për ta. Pra, një pjesë e kohës që 

ju kaloni në mediat sociale duhet të jetë e përqendruar 

në shpërndarjen dhe në të folurin për përmbajtjet 

e publikuara nga të tjerët. 

infocom magazine 43

infocom magazine 44

Ekosistemi i 

StartUp-eve 

START UPs 

ERGEST NAKO 

CEH, MSc in Informatics 

Security Expert 

Inovacion - procesi i përkthimit 

të një ideje në një shërbim ose 

në një të mirë, e cila në vetvete 

është me shumë vlerë, dhe për të 

cilën klientët janë të gatshëm të 

paguajnë. Gjithashtu, inovacion 

do të thotë, implementimi i zgjedhjes 

më të mirë, e cila përmbush 

kërkesat ose nevojat e një tregu 

ekzistues. E gjitha kjo arrihet 

nëpërmjet implementimit të proceseve, 

produkteve, shërbimeve, 

teknologjive ose modeleve të biznesit 

të përmirësuara të cilat janë 

lehtësisht të disponueshme për 

tregjet, qeveritë dhe shoqërinë. 

Prej disa vitesh në Shqipëri ka filluar 

të dëgjohet dhe trumbetohet me 

forcë fjala startup, sipërmarrës, inovacion, 

teknologji, aplikacione, silicon 

valley, Steve Job, etj… 

Aksesi në internet na mundëson të shikojmë 

sesi bota perëndimore po ecën 

në këtë sektor, ku dëgjojmë çdo orë 

për daljen e një startup të ri i cili ofron 

mundësi të mëdha, zgjidh probleme 

të përditshme, shëron një sëmundje 

të rrallë ose që ndihmon një shtresë të 

veçantë të shoqërisë e cila mund të ketë 

nevoja specifike. 

Në këtë kuadër, edhe në Shqipëri kemi 

shumë iniciativa, të cilat kanë në thelb 

sipërmarrjen e të rinjve. Këto iniciativa 

i kanë bërë këta të fundit të ndërgjegjshëm 

që në shekullin në të cilin po jetojmë 

është shumë e vështirë gjetja e një 

vendi pune në momentin kur dalin nga 

universiteti, dhe është pikërisht kjo arsyeja 

se pse nuk mund të vazhdojnë më 

të presin gjetjen e një vendi pune por, 

duhet të jenë vetë ata në gjendje që të 

krijojnë punë për veten dhe pse jo edhe 

për shumë persona të tjerë. 

Por a e kuptojmë të gjithë se çfarë është 

Startup-i, shpirti i sipërmarrësit dhe më 

e rëndësishme rrugëtimi i tij. Po le të 

mundohemi të mësojmë pak më shumë 

rreth kësaj fushe. 

Po e nis aty ku është fillesa e gjithçkaje, 

me përkufizimin e termit startup dhe 

inovacion. Këto dy terma jo detyrimisht 

janë të lidhura me njëra-tjetrën. 

Mes shumë përkufizimeve të ndryshme 

që ekzistojnë për termin startup, do të 

citoj vetëm njërin prej tyre, që personalisht, 

mendoj se është më i përshtatshmi: 

Startup - është një kompani e konceptuar 

të rritet në mënyrë të shpejtë! (Paul 

Graham / Bashkëthemelues i Y Combinator). 

Dhe kjo është ajo çka duhet të 

diferencojë një startup nga një biznes 

tradicional. Në shumë raste ne e bashkëngjitim 

këtë term me çdo biznes të 

themeluar, qoftë ai një dyqan i thjeshtë 

në një lagje në periferi ose një faqe interneti 

e cila fiton disa lekë nëpërmjet 

reklamave. Prandaj, në shumë raste, 

shikojmë biznese të ndryshme, të cilat e 

quajnë veten startup. Por me maturimin 

e ekosistemit dhe me më shumë persona 

të cilët i bashkohen këtij sektori, 

shpresoj që edhe gjërat të bëhen më të 

qarta. 

Rrugëtimi i një sipërmarrësi i cili ka një 

startup ose një biznes tradicional nuk 

është i lehtë. Në shumë raste shohim 

të rinj të cilët mendojnë se pas një fundjave 

argëtimi me miq dhe duke prezantuar 

një të diel një ide përpara një jurie, 

ditën e hënë do të zgjohen të pasur dhe 

me një produkt që do pushtojë të gjithë 

botën. 

Më vjen keq t’i zhgënjej, por kjo s’ka për 

të ndodhur, as në Tiranë dhe as në Amerikë. 

Janë puna e vazhdueshme, netë të 

tëra pa gjumë, sakrifica dhe dështime të 

vazhdueshme ato të cilat do bëjnë këdo 

një sipërmarrës të suksesshëm. 

infocom magazine 45

Çfarë ofron sot Tirana për të rinjtë? A është ajo një promotore 

e këtyre iniciativave? 

Nëse do më duhej t’i jepja një përgjigje të shkurtër këtyre 

pyetjeve, pa frikë do të thosha PO, është një ambient i cili 

e nxit këtë kulturë dhe ku mundësitë ekzistojnë. Por lë të 

bëjmë fillimisht një hartë të ekosistemit të Tiranës. Ekzistojnë 

shumë aktorë, të cilët në mënyrë të vazhdueshme 

ndihmojnë dhe promovojnë inovacionin, startupet dhe 

bizneset e reja. 

Po përmend disa: 

Protik Innovation Center – është një nga aktorët e parë 

të ekosistemit (nuk përdoret si term), i cili ndihmon të 

rinjtë dhe jo vetëm duke i trajnuar dhe mbështetur në 

rrugëtimin e tyre. Protik Innovation Center ofron një 

larmishmëri shërbimesh për starup-et dhe për këtë arsye 

zë një pozicion shumë të rëndësishëm në treg. Së 

fundmi Protik ka filluar të mbështesë edhe komunitetin 

nëpërmjet krijimit të urave të bashkëpunimit dhe ofrimit 

të mundësive të ndryshme. Çdo vit më shumë se 4000 

veta janë pjesë e aktiviteteve dhe trajnimeve të organizuara 

nga Protik, dhe më shumë se 100 veta certifikohen 

në fusha të ndryshme. 

Yunus Social Business Balkan – është inkubatori i parë 

në Shqipëri. Është nisur si një iniciativë e Z. Muhammad 

Yunus, i cili është fitues i çmimit Nobel. Yunus Social 

Business Balkan është shumë aktive dhe ofron shërbime 

të ndryshme ku përfshihen trajnimet, mentorimet e vazhdueshme, 

partneritetet dhe investimet për bizneset sociale. 

Oficina - është akseleratori i parë i hapur në Tiranë. 

Tani në klasën e dytë të startupeve ata ofrojnë hapësira, 

mentorim dhe shërbime të ndryshme për startup-et. Në 

shkurt të 2017, ata bënë dhe demo day-in e parë, ku 6 

startup-et e para u diplomuan dhe prezantuan produktet 

e tyre. 

Innovation HUB - një iniciativë e qeverisë shqiptare, ofron 

hapësira dhe mentorim për grupe të ndryshme të 

cilët dëshirojnë që t’i bashkohen. Gjithashtu, në bashkëpunim 

me partnerë të ndryshëm ata ofrojnë edhe 

mundësi për financim. Lista e aktiviteteve të organizuara 

prej tyre është vërtet e larmishme dhe çdokush mund të 

gjejë veten aty. 

Gjithashtu shumë iniciativa, aktivitete dhe komunitete të 

ndryshme, mundohen të ndihmojnë të rinjtë në Tiranë. 

Midis tyre po përmend disa si: 

modeli biznesi për idenë e tyre, duke qenë nën kujdesin e 

mentorëve. Të rinjtë prezantojnë idetë e tyre përpara një 

jurie profesioniste, ku idetë më të mira të biznesit vlerësohen 

me çmime dhe u jepet mundësia të marrin pjesë në 

aktivitete ndërkombëtare. 

Startup Live Tirana - është degë lokale e Startup Live, një 

aktivitet për sipërmarrësit e rinj të cilët kanë mundësi të zhvillojnë 

dhe konkretizojnë idetë e tyre të biznesit, përgjatë 

një aktiviteti maratonë, prej 48 orësh. Nën kujdesin e mentorëve 

(profesionistë nga fusha e biznesit dhe teknologjisë, 

por jo vetëm), të rinjtë krijojnë modele biznesi për idenë 

e tyre të cilat i paraqesin përpara një jurie profesionistësh 

(kryesisht drejtues kompanish apo drejtues organizatash 

që ofrojnë fonde për sipërmarrjet e reja). 

Startup Grind Tirana - është një komunitet që edukon, frymëzon 

dhe rrjetëzën sipërmarrës të rinj. Është aktivitet mujor, 

ku në qendër ka rrjetëzimin si një mënyrë efikase dhe të 

drejtpërdrejtë për të lidhur dhe mbledhur së bashku aktorë 

të biznesit, të rinj me ide biznesi, përfaqësues të nismave 

në fushën e teknologjisë, etj. 

Global Entreprenuer Week - është një seri aktivitetesh të 

cilat organizohen gjatë muajit nëntor, në nivel global. Me 

qëllim nxitjen dhe promovimin e sipërmarrësve, GEW vjen 

për herë të parë në 2017 nga Protik Innovation Center 

Java e Innovacionit - Java e Inovacionit është një maratonë 

aktivitetesh të mbajtura përgjatë një jave (10-17 Maj) nga 

Ministria për Inovacion dhe Administratën Shtetërore dhe 

nga komunitete të teknologjisë në vend. Gjatë kësaj jave, 

Ministria prezanton projektet më të fundit qeveritare në 

këtë fushë dhe mbështet organizime si Startup Live Tirana, 

OSCAL, ICT Awards, etj. OSCAL - konferenca e vetme 

e dedikuar teknologjive me burim të hapur është kthyer 

tashmë në një nga eventet e rëndësishme në nivel rajonal. 

E organizuar nga Open Labs, ajo tashme është në edicionin 

e saj të katërt dhe çdo vit numëron një audiencë në rritje të 

vazhdueshme. 

Gjithashtu komunitete aktive si Protik Community, Garazh, 

OpenLabs, ThingsLab, EESTEC, PHP User Group, Arduiono 

Albania, etj… 

Besoj fuqimisht që me gjithë ketë ekosistem, vibrant dhe 

plot të reja, çdokush mund të gjej veten lehtësisht dhe të 

gjej mbështetjen e nevojshme për të çuar përpara idenë e 

tij, biznesin ose startup-in ose të mund të thelloj më shumë 

njohuritë e tij teknike. 

Por çfarë do i këshilloja të rinjve, në këto ditë disi të ngrohta 

pranvere: 

Guxoni të merrni pjesë, harxhoni kohën në mënyrë të 

frytshme, jepini vetes dije dhe përvoja, pranoni çdo ditë 

që po nuk dështuat nuk do të mësoni dhe mos harroni 

asnjëherë mos ndaloni së dëshiruari diçka më të mirë për 

veten tuaj. 

Infocom World & Infocom Security 

Startup Weekend Tirana - Startup Weekend Tirana është 

një aktivitet, maratonë, i cili zgjat tre ditë, ku të rinj me 

ide biznesi mblidhen në një hapësirë të përbashkët dhe 

punojnë për krijimin e “kompanisë”, për konsolidimin e një 

infocom magazine 46

infocom magazine 47

infocom magazine 48

5th Infocom Magazine (July 2017)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?