Fragment zeszytu ćwiczeń WSiP - Przyroda
Zeszyt ćwiczeń, skorelowany z podręcznikiem Przyroda WSiP w pełni dostosowany do założeń nowej podstawy programowej, pomaga doskonalić umiejętności. Zawiera wiele ciekawych ćwiczeń, zilustrowanych grafikami i zdjęciami, które aktywizują uczniów i pozwalają rozwijać zainteresowania przyrodnicze. http://wsip.pl
Zeszyt ćwiczeń, skorelowany z podręcznikiem Przyroda WSiP w pełni dostosowany do założeń nowej podstawy programowej, pomaga doskonalić umiejętności. Zawiera wiele ciekawych ćwiczeń, zilustrowanych grafikami i zdjęciami, które aktywizują uczniów i pozwalają rozwijać zainteresowania przyrodnicze. http://wsip.pl
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Przyroda</strong><br />
Zeszyt <strong>ćwiczeń</strong><br />
4<br />
szkoła podstawowa
Ewa Gromek, Ewa Kłos, Wawrzyniec Kofta,<br />
Ewa Laskowska, Andrzej Melson<br />
<strong>Przyroda</strong><br />
Zeszyt <strong>ćwiczeń</strong><br />
4<br />
szkoła podstawowa
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne<br />
Warszawa 2017<br />
Wydanie I<br />
ISBN 978-83-02-16890-1<br />
Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Barbara Butwiłowska (redaktor cyklu)<br />
Konsultacja: Katarzyna Janiec<br />
Redakcja językowa: Mirella Hess-Remuszko<br />
Redakcja techniczna: Agnieszka Przystańska<br />
Projekt okładki: Hanna Michalska-Baran<br />
Projekt graficzny: Małgorzata Heine, Hanna Michalska-Baran<br />
Opracowanie graficzne: Hanna Michalska-Baran<br />
Fotoedycja: Agata Bażyńska<br />
Skład i łamanie: Studio DeTePe, Paweł Rusiniak<br />
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna<br />
00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96<br />
KRS: 0000595068<br />
Tel. 22 576 25 00<br />
Infolinia: 801 220 555<br />
www.wsip.pl<br />
Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość<br />
możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej<br />
fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.<br />
Szanujmy cudzą własność i prawo.<br />
Więcej na www.legalnakultura.pl<br />
Polska Izba Książki
Spis treści<br />
Jak korzystać z <strong>zeszytu</strong> <strong>ćwiczeń</strong>? ............................................................................ 5<br />
Dział 1. Poznawanie przyrody<br />
1. Sposoby poznawania przyrody ......................................................................... 6<br />
2. Obserwacje przyrodnicze .................................................................................... 8<br />
3. Doświadczenia przyrodnicze ............................................................................ 10<br />
4. Kierunki geograficzne .......................................................................................... 12<br />
5. Zmiany położenia Słońca na niebie w ciągu doby ............................... 14<br />
6. Położenie Słońca na niebie w różnych porach roku............................. 16<br />
7. Podsumowanie działu „Poznawanie przyrody” .................................... 18<br />
Dział 2. Orientacja w terenie i pogoda<br />
8. Co to jest plan? ...........................................................................................................<br />
9. Plan i mapa ..................................................................................................................<br />
10. Korzystanie z planów i map ...............................................................................<br />
11. Składniki pogody ......................................................................................................<br />
12. Pomiar składników pogody ................................................................................<br />
13. Mapa pogody w różnych porach roku ..........................................................<br />
14. Niebezpieczeństwa związane z pogodą ......................................................<br />
15. Podsumowanie działu „Orientacja w terenie i pogoda” ....................
Dział 3. Ja i moje ciało<br />
16. Organizm człowieka ..............................................................................................<br />
17. Układ ruchu ................................................................................................................<br />
18. Układ pokarmowy ...................................................................................................<br />
19. Układ oddechowy .....................................................................................................<br />
20. Układ krwionośny ...................................................................................................<br />
21. Układ nerwowy .........................................................................................................<br />
22. Układ rozrodczy ........................................................................................................<br />
23. Zmiany zachodzące w okresie dojrzewania .............................................<br />
24. Narządy zmysłów .....................................................................................................<br />
25. Jak dbać o własne ciało i otoczenie? ..............................................................<br />
26. Podsumowanie działu „Ja i moje ciało” ......................................................<br />
Dział 4. Ja i moje otoczenie<br />
27. Świat substancji .........................................................................................................<br />
28. Niebezpieczne substancje ...................................................................................<br />
29. Uszkodzenia ciała ....................................................................................................<br />
30. Choroby zakaźne i zapobieganie im .............................................................<br />
31. Niebezpieczne organizmy ...................................................................................<br />
32. Uzależnienia ...............................................................................................................<br />
33. Zdrowy styl życia .......................................................................................................<br />
34. Podsumowanie działu „Ja i moje otoczenie” ...........................................<br />
Dział 5. Środowisko przyrodnicze najbliższej okolicy<br />
35. <strong>Przyroda</strong> ożywiona i nieożywiona. Rodzaje skał ..................................<br />
36. Formy ukształtowania powierzchni Ziemi ..............................................<br />
37. Warunki życia na lądzie .......................................................................................<br />
38. Organizmy najbliższej okolicy .........................................................................<br />
39. Las jako środowisko życia organizmów ......................................................<br />
40. Organizmy różnych warstw lasu ....................................................................<br />
41. Sposoby odżywiania się organizmów ..........................................................<br />
42. Przystosowania organizmów do zdobywania pokarmu ...................<br />
43. Łąka jako środowisko życia organizmów ...................................................<br />
44. Rośliny uprawne .......................................................................................................<br />
45. Wody stojące i płynące ..........................................................................................
46. Warunki życia w wodzie ......................................................................................<br />
47. Organizmy słodkowodne ....................................................................................<br />
48. Podsumowanie działu „Środowisko przyrodnicze najbliższej<br />
okolicy” ...........................................................................................................................<br />
Dział 6. Krajobraz najbliższej okolicy<br />
49. Wpływ działalności człowieka na krajobraz ............................................<br />
50. Krajobraz wsi i miasta ...........................................................................................<br />
51. Krajobraz antropogeniczny ................................................................................<br />
52. Krajobraz okolicy dawniej i dziś ......................................................................<br />
53. Obiekty chronione w najbliższej okolicy ....................................................<br />
54. Podsumowanie działu „Krajobraz najbliższej okolicy” .....................<br />
Karty pracy ...........................................................................................................................
Poznawanie<br />
przyrody<br />
1 Sposoby<br />
poznawania przyrody<br />
1<br />
Zastanów się i napisz dwa pytania dotyczące przyrody, na które chcesz<br />
uzyskać odpowiedź.<br />
<br />
<br />
2<br />
Przyrodę poznajemy dzięki zmysłom. Podaj nazwy zmysłów wskazanych<br />
na zdjęciu.<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5
7<br />
3<br />
Na fotografiach przedstawiono różne sposoby poznawania przyrody. Przyjrzyj<br />
się im i uzupełnij zdania.<br />
1 2 3<br />
1 Klaudia obserwuje motyla – poznaje przyrodę za pomocą<br />
.<br />
2 Kuba szuka informacji w różnych atlasach i encyklopediach. Kuba poznaje<br />
przyrodę .<br />
3 Zosia i Jaś poznają przyrodę przez wykonywanie<br />
.<br />
4<br />
W tabeli umieszczono nazwy przyrządów pomocnych w poznawaniu przyrody<br />
oraz ich zastosowanie. Dopasuj do nazwy przyrządu jego funkcję.<br />
<br />
5<br />
Nazwa przyrządu<br />
1 Lupa A<br />
2 Lornetka B<br />
3 Taśma miernicza C<br />
Do czego służy?<br />
Służy do określania kierunków<br />
geograficznych.<br />
Umożliwia oglądanie z bliskiej odległości<br />
niewielkich obiektów.<br />
Umożliwia obserwowanie obiektów<br />
oddalonych od obserwatora.<br />
4 Kompas D Ułatwia wykonywanie pomiarów w terenie.<br />
Z pomocą lupy obejrzyj dokładnie liść dowolnej rośliny. Narysuj brzeg liścia,<br />
który widzisz przez lupę.
8<br />
2 Obserwacje<br />
przyrodnicze<br />
1<br />
Na zdjęciach są przedstawione dwa obiekty przyrodnicze. Napisz, jakie<br />
informacje można uzyskać o tych obiektach na podstawie zdjęć, czyli dokumentacji<br />
obserwacji.<br />
1 2<br />
1 <br />
2 <br />
2<br />
Poniżej przedstawiono tematy obserwacji, które prowadzi się krótko oraz<br />
takich, które trwają długo. Uporządkuj je w tabeli. Wpisz ich literowe oznaczenia<br />
we właściwym miejscu.<br />
A Jak wyglądają ziarenka piasku?<br />
B Jak powstają owoce jabłoni, czyli jabłka?<br />
C Jak wygląda szron?<br />
D Jak zmieniła się liczebność i rozmieszczenie wilków na terenie Polski<br />
w ostatnim dziesięcioleciu?<br />
E Jaka jest budowa zewnętrzna ryby?<br />
Obserwacje trwające krótko<br />
Obserwacje trwające długo
9<br />
3<br />
Prowadzone obserwacje można dokumentować w różny sposób. Halinka<br />
i Andrzej przedstawili poniżej dokumentację swoich obserwacji. Napisz,<br />
które dziecko lepiej udokumentowało obserwację. Odpowiedź uzasadnij.<br />
Halinka<br />
Andrzej<br />
Mniszek pospolity, zwany błędnie<br />
mleczem, to pospolita roślina rosnąca<br />
na łąkach, trawnikach i w ogrodach.<br />
10 marca 2012 na łące w Górkach<br />
Moim zdaniem najlepsza jest dokumentacja<br />
ponieważ<br />
.<br />
4<br />
Podkreśl właściwe zachowania prawdziwego obserwatora przyrody.<br />
● karmi obserwowane zwierzę żyjące na swobodzie<br />
● cierpliwie obserwuje wybrane zwierzę<br />
● systematycznie obserwuje, jak zakwita roślina<br />
● zrywa roślinę i zabiera do domu<br />
● rzetelnie zapisuje wskazania termometru zaokiennego<br />
5<br />
Wyjaśnij, co to znaczy, że na podstawie obserwacji można wyciągnąć<br />
wnioski tylko wówczas, gdy jest ona powtarzalna.
10<br />
3 Doświadczenia<br />
przyrodnicze<br />
1<br />
Jeśli często zadajesz sobie pytanie: Co się stanie, gdy… , to znaczy, że lubisz<br />
eksperymentować, przeprowadzać doświadczenia. Podaj dwa przykłady<br />
pytań dotyczących przyrody, na które można znaleźć odpowiedzi, przeprowadzając<br />
doświadczenia.<br />
1<br />
2<br />
2<br />
Uzupełnij schemat ilustrujący, z czego składa się zestaw doświadczalny.<br />
ZESTAW DOŚWIADCZALNY<br />
3<br />
Przeczytaj o pewnym doświadczeniu, które przeprowadził Michał. Podkreśl<br />
w tekście na niebiesko opis próby kontrolnej, a na czerwono – opis<br />
próby badawczej.<br />
Michał szukał odpowiedzi na pytanie: Co się stanie, gdy do wydrążonego<br />
w środku świeżego ziemniaka nasypie się soli? W tym celu przygotował<br />
dwa ziemniaki, dwa talerzyki, wodę i sól kuchenną. W obu ziemniakach<br />
wydrążył głęboki otwór i położył je na osobnych talerzykach zagłębieniami<br />
do góry. Do jednego ziemniaka nasypał sól kuchenną. Do drugiego<br />
ziemniaka wlał czystą wodę. Oba talerzyki odstawił na parapet okienny.<br />
4<br />
Na podstawie opisu doświadczenia Michała w zadaniu 3 wypełnij kartę<br />
pracy. Przeprowadź doświadczenie, wpisz obserwacje i wyciągnij wniosek.
11<br />
Karta pracy dla Michała<br />
Temat doświadczenia:<br />
Potrzebne materiały:<br />
Przebieg doświadczenia:<br />
próba badawcza<br />
próba kontrolna<br />
Obserwacje:<br />
Ziemniak w próbie badawczej jest .<br />
Ziemniak w próbie kontrolnej jest .<br />
Wynik doświadczenia:<br />
Wniosek:
12<br />
4 Kierunki<br />
geograficzne<br />
1<br />
Na rysunku przedstawiono<br />
chłopca, który wyszedł o godzinie<br />
12.00 na boisko szkolne,<br />
aby wyznaczyć kierunki świata<br />
na widnokręgu. Wpisz na rysunku<br />
ich międzynarodowe skróty.<br />
2<br />
Uzupełnij tabelę, wpisując podane<br />
międzynarodowe skróty<br />
nazw odpowiednich kierunków<br />
geograficznych.<br />
Nazwy polskie<br />
północny<br />
Oznaczenia<br />
międzynarodowe<br />
<br />
N, S, E, W<br />
wschodni<br />
<br />
<br />
3<br />
Na podstawie rysunku uzupełnij<br />
poniższy tekst, wpisując nazwy<br />
odpowiednich kierunków<br />
geograficznych.<br />
południowy<br />
zachodni<br />
<br />
<br />
N
13<br />
Aby dojść do przystanku autobusowego, Jacek powinien wyruszyć na<br />
. Gdy dotrze do głazu, skręci na . Przy balach ściętego<br />
drewna powinien udać się na<br />
. Koło leśniczówki skręci<br />
na . Gdy minie jeziorko droga wiedzie na .<br />
Jacek przejdzie przez most i powędruje wzdłuż rzeki na ,<br />
aż dotrze do głównej drogi, skręci na<br />
i dotrze do przystanku.<br />
4<br />
W jaki sposób przyroda podpowiada nam, gdzie jest północ, a gdzie południe?<br />
Wymień kilka przykładów, a dwa z nich narysuj.
14<br />
5<br />
Zmiany położenia Słońca<br />
na niebie w ciągu doby<br />
1<br />
Opisz rysunek, korzystając z poniższych określeń:<br />
● zachód Słońca<br />
● górowanie Słońca ● wschód Słońca<br />
2<br />
Przeczytaj poniższe zdania. Jeśli podana w nich informacja jest prawdziwa,<br />
wpisz w ramkę literę P, jeśli fałszywa – literę F.<br />
A<br />
B<br />
C<br />
D<br />
E<br />
Widnokrąg to linia na morzu, po której pływają okręty.<br />
Linia widnokręgu to linia pozornego styku nieba z Ziemią.<br />
Widnokrąg to linia, którą widać tylko w mieście.<br />
Do linii widnokręgu można dojść po długiej wędrówce i stanąć<br />
na niej.<br />
Widnokrąg to obszar w kształcie koła, rozpościerający się wokół<br />
obserwatora, który może on objąć wzrokiem.<br />
3<br />
Uzupełnij zdania, korzystając z wymienionych poniżej słów:<br />
● długie<br />
● najkrótsze ● wznosi się<br />
Gdy rano, Słońce jest nisko nad linią widnokręgu, cienie drzew są<br />
. Skracają się w miarę, jak Słońce nad linią<br />
widnokręgu. Gdy Słońce góruje, cienie drzew są .
15<br />
4<br />
Rozwiąż rebus.<br />
DŁY<br />
O<br />
<br />
5<br />
Rozwiązanie:<br />
Wyjaśnij, co jest przyczyną pozornej zmiany położenia Słońca na niebie<br />
w ciągu doby.<br />
6<br />
Na podstawie długości cienia drzewa określ, który rysunek przedstawia<br />
południe, a który poranek lub wieczór. Podpisz rysunki.
16<br />
6<br />
Położenie Słońca na niebie<br />
w różnych porach roku<br />
1<br />
Na podstawie rysunków, które pokazują pozorną drogę Słońca nad widnokręgiem,<br />
rozpoznaj poszczególne pory roku i podpisz je. Wpisz daty rozpoczynające<br />
te pory roku.<br />
Pora roku<br />
Data rozpoczęcia<br />
Pora roku<br />
Data rozpoczęcia<br />
Pora roku<br />
Data rozpoczęcia<br />
Pora roku<br />
Data rozpoczęcia
17<br />
2<br />
Uzupełnij tabelę. Wpisz numery przyporządkowane wymienionym określeniom<br />
przy odpowiednich porach roku.<br />
1 Pozorna droga Słońca nad widnokręgiem jest najdłuższa w porównaniu<br />
do innych pór roku.<br />
2 W lasach jest dużo grzybów.<br />
3 Rozpoczyna się 22 grudnia.<br />
4 Pozorna droga Słońca nad widnokręgiem jest najkrótsza w porównaniu<br />
do innych pór roku.<br />
5 W tej porze roku zbiorniki wodne są zamarznięte.<br />
6 Rozpoczyna się 21 marca.<br />
7 Na tę porę roku przypada owocowanie wielu roślin.<br />
8 Rozpoczyna się 22 czerwca.<br />
9 Na początku tej pory roku dzień i noc trwają po 12 godzin.<br />
10 Rozpoczyna się 23 września.<br />
11 Górowanie Słońca jest najniżej nad widnokręgiem.<br />
12 W tej porze roku są najkrótsze noce i najdłuższe dni.<br />
Pory roku Wiosna Lato Jesień Zima<br />
Określenia<br />
<br />
3<br />
Opisz, jak zmienia się długość cienia podczas górowania Słońca w różnych<br />
porach roku. Wytłumacz przyczynę takich zmian.
18<br />
POWTÓRZENIE DZIAŁU<br />
7<br />
Powtórzenie działu<br />
Poznawanie przyrody<br />
1<br />
Uzupełnij schemat przedstawiający sposoby poznawania przyrody.<br />
SPOSOBY POZNAWANIA PRZYRODY<br />
2<br />
Podpisz źródła wiedzy o przyrodzie, z których może korzystać uczeń klasy<br />
czwartej.<br />
PRZYRODA
19<br />
3<br />
Uzupełnij zdania.<br />
1 Zmysły człowieka, za pomocą których można poznawać przyrodę to:<br />
.<br />
2 Mapa i plan pomagają na przykład w<br />
a kompas umożliwia<br />
.<br />
3 Przyrządami ułatwiającymi poznawanie przyrody są również:<br />
.<br />
4<br />
Opisz dwie sytuacje, w których wykorzystasz taśmę mierniczą.<br />
1 <br />
2 <br />
5<br />
Dopisz na róży wiatrów pozostałe oznaczenia głównych kierunków geograficznych.<br />
N
Przypominają, porządkują<br />
i uzupełniają wiedzę!<br />
ATLAS<br />
<strong>Przyroda</strong><br />
4 klasa<br />
szkoła podstawowa<br />
• Dostęp do wszystkich podręczników do klas 4–8<br />
w formie interaktywnej!<br />
• Elektroniczne ćwiczenia i testy na komputerze,<br />
telefonie lub tablecie – tak jak lubisz!<br />
• Prace domowe przez internet<br />
wsip.pl<br />
sklep.wsip.pl<br />
infolinia: 801 220 555
Change language