Fragment zeszytu ćwiczeń do biologii klasa 7 - WSiP

iologia 

zeszyt ćwiczeń 

7 

szkoła podstawowa

Ewa Jastrzębska, Ewa Kłos, 

Wawrzyniec Kofta, Ewa Pyłka-Gutowska 

BIOLOGIA 

zeszyt ćwiczeń 

szkoła podstawowa 

7

W zeszycie ćwiczeń wykorzystano materiały z publikacji Bliżej biologii. Zeszyt ćwiczeń. Gimnazjum. 

Część 2, praca zbiorowa, modyfikacje i uzupełnienia Inga Bator, Elżbieta Gierek, WSiP, Warszawa 

2012 oraz Ciekawa biologia. Zeszyt ćwiczeń. Gimnazjum. Część 2, praca zbiorowa, modyfikacje 

i uzupełnienia Anna Roszak-Gołas, WSiP, Warszawa 2012. 

© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne 

Warszawa 2017 

Wydanie I 

ISBN 978-83-02-16916-8 

Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Kamil Godoń (redaktor koordynator), 

Beata Tarnowska (redaktor merytoryczny) 

Redakcja językowa: Mirella Hess-Remuszko 

Redakcja techniczna: Agnieszka Przystańska 

Projekt okładki: Ewa Pawińska 

Projekt graficzny: Ewa Pawińska 

Opracowanie graficzne: Ewa Pawińska 

Fotoedycja: Agata Bażyńska-Khan 

Skład i łamanie: ADEXO 

Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna 

00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96 

KRS: 000595068 

Tel.: 22 576 25 00 

Infolinia: 801 220 555 

www.wsip.pl 

Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im 

przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. 

Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie 

zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty. 

Szanujmy cudzą własność i prawo. 

Więcej na www.legalnakultura.pl 

Polska Izba Książki

Spis treści 

Dział 1. Hierarchiczna budowa organizmu 

człowieka. Skóra. Układ ruchu 

1. Organizm człowieka jako zintegrowana 

całość 04 

2. Budowa i funkcje skóry 06 

3. Choroby skóry oraz zasady ich 

profilaktyki 08 

4. Budowa i funkcje szkieletu 10 

5. Związek budowy kości z pełnioną 

funkcją 12 

6. Stawy i inne połączenia kości 14 

7. Mięśnie, ich rola i współdziałanie 

w układzie ruchu 16 

8. Aktywność fizyczna a zdrowie 

człowieka 18 

9. Podsumowanie 20 

Dział 2. Układ pokarmowy i odżywianie się 

10. Budowa i funkcje układu pokarmowego 22 

11. Składniki odżywcze, ich rola i źródła 24 

12. Witaminy i składniki mineralne 26 

13. Trawienie pokarmów 28 

14. Potrzeby pokarmowe ludzi 30 

15. Zasady prawidłowego żywienia 32 

16. Skutki niewłaściwego odżywiania się 34 

17. Choroby układu pokarmowego oraz 

zasady ich profilaktyki 36 

18. Podsumowanie działu 38 

Dział 3. Układ krążenia. Układ odpornościowy 

19. Krew i jej funkcje 40 

20. Budowa i funkcje układu 

krwionośnego 42 

21. Serce i jego praca 44 

22. Wpływ aktywności fizycznej 

na układ krążenia 46 

23. Higiena układu krwionośnego 48 

24. Budowa układu odpornościowego 50 

25. Odporność organizmu 52 

26. Zastosowanie wiedzy o odporności 54 

27. Zaburzenia funkcjonowania 

odporności 56 


Dział 4. Układ oddechowy. Układ wydalniczy 

29. Budowa i funkcje układu 

oddechowego 60 

30. Wymiana gazowa w płucach i tkankach 62 

31. Choroby i higiena układu 

oddechowego 64 

32. Budowa i funkcje układu wydalniczego 66 

33. Choroby układu wydalniczego 

oraz zasady ich profilaktyki 68 


Dział 5. Układ nerwowy i narządy zmysłów. 

Układ dokrewny 

35. Budowa i funkcje układu nerwowego 72 

36. Czynności ośrodkowego układu 

nerwowego 74 

37. Odruchy bezwarunkowe i warunkowe 76 

38. Higiena układu nerwowego. 

Radzenie sobie ze stresem 78 

39. Oko – narząd wzroku 80 

40. Funkcjonowanie oka. Wady wzroku 82 

41. Ucho – narząd słuchu i równowagi 84 

42. Inne zmysły 86 

43. Budowa i funkcje układu dokrewnego 88 

44. Działanie hormonów 90 


Dział 6. Układ rozrodczy. Rozmnażanie się 

i rozwój 

46. Budowa i funkcje męskiego układu 

rozrodczego 94 

47. Budowa i funkcje żeńskiego układu 

rozrodczego 96 

48. Cykl miesiączkowy kobiety. 

Zapłodnienie 98 

49. Rozwój zarodkowy i płodowy 100 

50. Rozwój człowieka i potrzeby z nim 

związane 102 

51. Choroby przenoszone drogą płciową 

oraz zasady ich profilaktyki 104 


Dział 7. Homeostaza. Zdrowie i choroby 

53. Współdziałanie układów narządów 

w utrzymywaniu homeostazy 108 

54. Choroby jako efekt zaburzenia 

homeostazy 110 

55. Drogi szerzenia się i profilaktyka 

chorób zakaźnych 112 

56. Choroby nowotworowe 114 

57. Substancje psychoaktywne w życiu 

człowieka 116 

58. Podsumowanie działu 118

DZIAŁ 1. HIERARCHICZNA BUDOWA 

ORGANIZMU CZŁOWIEKA. SKÓRA. UKŁAD RUCHU 

1 

Organizm 

człowieka 

jako zintegrowana całość 

1. Człowieka, podobnie jak inne organizmy wielokomórkowe, charakteryzuje taka hierarchiczna 

organizacja budowy ciała, w której mniejsze i prostsze elementy tworzą struktury 

większe i bardziej złożone. Uszereguj poniższe elementy zgodnie ze wzrastającą 

złożonością organizacji budowy ciała człowieka. Wpisz w luki obok nazw elementów 

liczby od 1 (najmniej złożone) do 5 (najbardziej złożone). 

A. tkanki 

B. organizm 

C. komórki 

D. układy narządów 

E. narządy 

2. Zaznacz odpowiedź, która zawiera poprawne przyporządkowanie wymienionych 

poniżej elementów budowy człowieka. 

1 – krew, 2 – szkielet, 3 – neuron, 4 – nerka 

A. 1 – komórka, 2 – narząd, 3 – układ narządów, 4 – tkanka 

B. 1 – narząd, 2 – układ narządów, 3 – komórka, 4 – tkanka 

C. 1 – tkanka, 2 – narząd, 3 – komórka, 4 – układ narządów 

D. 1 – tkanka, 2 – układ narządów, 3 – komórka, 4 – narząd 

3. Przyporządkuj tkanki ich charakterystykom. 

A. tkanka mięśniowa B. tkanka nabłonkowa C. tkanka nerwowa D. krew 

I. Tkanka płynna, której komórki nie są ze sobą połączone – . 

4 

II. Tkanka składająca się z komórek jednojądrowych lub wielojądrowych, które zawierają 

włókienka umożliwiające ich skurcz – . 

III. Tkanka zbudowana z komórek, które ściśle do siebie przylegają, tworząc warstwy 

– .

1. Organizm człowieka jako zintegrowana całość 

4. Na rysunkach pokazano wybrane układy narządów człowieka. Przyporządkuj układom 

pełnione przez nie funkcje. 

A B C D 

I. rozprowadzanie substancji odżywczych po organizmie 

II. odbieranie i przewodzenie bodźców 

III. usuwanie zbędnych produktów przemiany materii 

IV. wchłanianie substancji odżywczych 

A – B – C – D – 

5. Uzupełnij tabelę. Przyporządkuj narządy do układów, do których należą. Wpisz 

znak + do odpowiednich rubryk tabeli. Uzupełnij nazwy brakującego układu i narządu. 

NARZĄDY 

UKŁADY 

Pokarmowy Krwionośny Oddechowy Wydalniczy 

Nerwowy 

macica + 

mięsień 

przełyk 

serce 

płuca 

+ 

oskrzele 

mózg 

5

DZIAŁ 1. HIERARCHICZNA BUDOWA ORGANIZMU CZŁOWIEKA. SKÓRA. UKŁAD RUCHU 

2 

Budowa 

i funkcje skóry 

1. Przeanalizuj rysunek skóry człowieka 

i wykonaj polecenia. 

a) Podaj nazwy zaznaczonych elementów 

budowy. 

1 

2 

1 – 

2 – 

3 – 

4 – 

5 – 

6 – 

7 – 

b) Przyporządkuj oznaczone na rysunku elementy budowy skóry odpowiednim 

opisom. Wpisz obok każdego opisu odpowiednie oznaczenie liczbowe. 

A. Wydziela płyn chłodzący ciało podczas upałów – . 

B. Odbiera wrażenia ciepła i zimna z otoczenia – . 

C. Dostarcza skórze substancji odżywczych i odbiera produkty przemiany materii – 

. 

D. Produkuje wydzielinę, która natłuszcza skórę i włosy – . 

E. Amortyzuje uderzenia i pełni funkcję termoizolacyjną – . 

7 

6 

3 

4 

5 

2. Na rysunku pokazano skórę w różnych warunkach pogody: w dzień upalny i chłodny. 

Uzupełnij zdanie. Zaznacz litery, którym przyporządkowano poprawne odpowiedzi. 

Rysunek oznaczony literą A / B przedstawia skórę podczas chłodu, ponieważ C / 

D / E / F / G / H. 

A 

B 

C. włos jest uniesiony 

D. włos jest płasko położony 

E. gruczoł potowy wydziela pot 

F. gruczoł potowy nie wydziela potu 

G. naczynia krwionośne są zwężone 

H. naczynia krwionośne są rozszerzone 

6

2. Budowa i funkcje skóry 

3. Przeanalizuj tekst i wykres. 

Przez dwa dni uczeń przebywał w środowisku 

o niezmieniających się warunkach. 

Każdego dnia otrzymywał 

dokładnie to samo pożywienie i taką 

samą ilość napojów. Pierwszego dnia 

uczeń odpoczywał, drugiego dnia intensywnie 

ćwiczył. Podczas doświadczenia 

mierzono ile utracił wody w postaci usuwanego 

potu i moczu. 

Ilość wydalanych płynów (ml) 

6000 

5000 

4000 

3000 

2000 

1000 

0 

pot 

dzień odpoczynku 

dzień treningu 

mocz 

a) Podkreśl po jednym z każdej pary wyróżnionych wyrazów, tak aby powstały 

zdania prawdziwe. 

W dniu odpoczynku wydzielanie potu jest mniejsze / większe niż wydalanie moczu. 

W dniu treningu organizm wydala więcej wody z potem / moczem. 

b) Dlaczego podczas doświadczenia ilość i rodzaj pożywienia oraz napojów w każdym 

dniu muszą być takie same? Zaznacz poprawne odpowiedzi. 

A. Uczeń powinien dostawać taką samą ilość napojów w ciągu dwóch dni, bo tylko 

one są źródłem wody dla organizmu. 

B. Uczeń musi dostarczyć organizmowi taką samą ilość wody w ciągu każdego dnia, 

aby wyniki doświadczenia były porównywalne. 

C. Ilość i rodzaj pożywienia oraz napojów dostarczanych każdego dnia nie musi być 

taka sama, bo nie wpływa to na wynik doświadczenia. 

c) W jaki sposób można wytłumaczyć różnice w ilości potu wytwarzanego podczas 

obu dni trwania doświadczenia? Zaznacz poprawną odpowiedź. 

A. W czasie treningu podnosi się temperatura ciała, którą organizm obniża przez 

wydzielanie potu. 

B. W czasie odpoczynku obniża się temperatura ciała, którą organizm reguluje, 

zwiększając ilość wydzielanego potu. 

C. W czasie treningu uczeń dostarcza więcej wody do organizmu, dlatego też wzrasta 

ilość wydzielanego potu. 

4. Na rysunku pokazano naskórek. Podaj nazwę zilustrowanego 

procesu i napisz przed czym on chroni. 

7


3 

Choroby skóry 

oraz zasady ich profilaktyki 

1. Zaznacz poprawne dokończenia poniższych zdań. 

I. Choroba ta objawia się m.in. świądem niektórych okolic skóry, nasilającym się szczególnie 

w nocy. Do zarażenia dochodzi w wyniku bezpośredniego kontaktu fizycznego 

z osobą chorą. Opis dotyczy 

A. grzybicy. B. łupieżu. C. świerzbu. 

II. Czynnikiem wywołującym tę chorobę jest 

A. pajęczak z grupy roztoczy. 

B. bakteria z rodzaju gronkowców lub paciorkowców. 

C. bakteria z rodzaju paciorkowców. 

2. Wyjaśnij, jak rozumiesz zdanie: W higienie i pielęgnacji skóry istotne znaczenie 

ma właściwy dobór środków higienicznych, zwłaszcza mydła. 

3. W ostatnich latach szczególnie modne stało się opalanie skóry w naturalnym środowisku 

bądź w solariach. Badania wykazują, że umiarkowane dawkowanie promieni 

słonecznych jest dla organizmu korzystne, lecz nadmierne opalanie może być przyczyną 

zagrożeń. 

a) Zaznacz argumenty przemawiające za umiarkowanym opalaniem się. 

A. rozwój groźnych nowotworów skóry, np. czerniaka złośliwego 

B. zwiększenie aktywności układu odpornościowego 

C. pobudzenie wytwarzania witaminy D 

D. oparzenia skóry 

b) Zaznacz argumenty przeciw nadmiernemu opalaniu się. 

A. rozwój groźnych nowotworów skóry, np. czerniaka złośliwego 

B. zwiększenie aktywności układu odpornościowego 

C. pobudzenie wytwarzania witaminy D 

D. oparzenia skóry 

8

3. Choroby skóry oraz zasady ich profilaktyki 

4. Zaznacz wszystkie poprawne dokończenia zdania. 

Choroby skóry to 

A. świerzb. 

D. wszawica. 

B. glistnica. 

E. tasiemczyca. 

C. grzybica. 

5. Napisz, w jaki sposób należy chronić skórę przed nadmiernym promieniowaniem 

UV. 

6. Opisz niepokojące zmiany skórne, które wymagają niezwłocznej konsultacji 

lekarskiej. 

7. Zaznacz poprawne dokończenie każdego z poniższych zdań. 

I. Niepokojące lub bolesne zmiany na skórze powinny być powodem wizyty u lekarza 

A. dermatologa. B. urologa. 

II. Osoby o jasnej karnacji i szczególnie wrażliwej skórze 

A. w ogóle nie powinny korzystać z kąpieli słonecznych. 

B. powinny unikać długiego przebywania na słońcu. 

III. Pojawiający się w okresie dojrzewania trądzik młodzieńczy jest związany z 

A. nadczynnością gruczołów łojowych. 

B. nadczynnością gruczołów potowych. 

8. Dokończ zdanie. Podaj cztery różne odpowiedzi. 

Aby uniknąć chorób skóry, należy: 

1. 

2. 

3. 

4. 

9


4 

Budowa układu ruchu. 

Funkcje szkieletu 

1. Wymień trzy funkcje szkieletu niezwiązane z wykonywaniem ruchów. 

1. 

2. 

3. 

2. Na rysunku przedstawiającym szkielet człowieka zamaluj odmiennymi kolorami 

następujące jego części: czaszkę, kręgosłup, szkielet kończyn górnych, szkielet 

kończyn dolnych, klatkę piersiową. Wykonaj legendę. 

Legenda 

3. Na rysunku szkieletu z poprzedniego zadania wskaż strzałkami i podpisz kości: 

ramienną, mostek, piszczelową, czołową, łopatkę, żuchwę. 

4. Podkreśl nazwy tych kości, które nie należą do szkieletu osiowego. 

• kość udowa • kości stopy • obręcz miedniczna • kość kulszowa • mostek 

• łopatka • żebra • czaszka • kości przedramienia • kości palców • żuchwa 

10

4. Budowa ukadu ruchu. Funkcje szkieletu 

5. Na rysunku przedstawiono kręgosłup człowieka. 

a) Opisz rysunek. Wpisz w odpowiednie miejsca litery, którym 

przyporządkowano właściwe nazwy odcinków kręgosłupa. 

A. piersiowy 

D. szyjny 

B. lędźwiowy 

C. krzyżowy 

E. ogonowy 

b) Dokończ zdania. Wpisz literę, której przyporządkowano 

właściwy odcinek kręgosłupa. 

I. W skład miednicy wchodzi odcinek – . 

II. Klatkę piersiową tworzy odcinek – . 

III. Kręgi umożliwiające ruchy potakujące i przeczące głowy 

zawiera odcinek – . 

IV. Najbardziej masywne trzony kręgów ma odcinek – . 

A. piersiowy 

B. lędźwiowy 

C. krzyżowy 

D. szyjny 

E. ogonowy 

1 

2 

3 

4 

5 

6. Wśród wymienionych nazw kości podkreśl na zielono te, które tworzą obręcz 

miedniczną, a na czerwono te, które tworzą obręcz barkową. 

• kość łonowa • żebro • obojczyk • kość kulszowa • mostek • łopatka 

7. Na rysunkach pokazano dwie tkanki budujące szkielet. Zaznacz rysunek, który 

przedstawia tkankę kostną. Podaj dwa argumenty uzasadniające wybór. 

A 

B 

1 – 

2 – 

11


5 

Związek budowy 

kości z pełnioną funkcją 

1. Na rysunku pokazano budowę kości długiej. Opisz 

powyższy rysunek. Wpisz w odpowiednie miejsca 

litery, którym przyporządkowano właściwe określenia. 

A. trzon kości 

B. nasada kości 

C. jama szpikowa 

D. tkanka kostna gąbczasta 

E. tkanka kostna zbita 

2. Oceń prawdziwość każdego z poniższych zdań. 

Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest 

fałszywe. 

I. Czerwony szpik kostny występuje tylko w kościach 

noworodków. P / F 

II. U dorosłych jamę szpikową kości długich wypełnia 

szpik, który nie produkuje żadnych krwinek. 

P / F 

III. Tkanka kostna gąbczasta warunkuje wytrzymałość 

kości na urazy. P / F 

IV. Jamę szpikową kości chroni tkanka kostna zbita. 

P / F 

3. Przyporządkuj rodzajom związków chemicznych 

budujących kość nazwy tych związków oraz właściwości, 

za które odpowiadają. Wpisz do tabeli odpowiednie 

oznaczenia cyfrowe i literowe. 

ZWIĄZKI CHEMICZNE 

WCHODZĄCE W SKŁAD KOŚCI 

nieorganiczne 

organiczne 

PRZYKŁADY 

ZWIĄZKÓW 

WŁAŚCIWOŚCI 

NADAWANE KOŚCI 

1. białko kolagen 2. sole wapnia i fosforu 

A. twardość i kruchość B. spoistość i elastyczność 

12

5. Związek budowy kości z pełnioną funkcją 

4. W tabeli podano skład chemiczny kości. Dane zawarte w tabeli przedstaw w postaci 

wykresu kołowego. 

SKŁADNIK ZAWARTOŚĆ (%) 

fosforan(V) wapnnia 35 

węglan wapnia 11 

chlorek i fluorek 

wapnia 

2 

fosforan(V) magnezu 2 

inne (w tym związki 

organiczne) 

50 

5. Przeczytaj opis pewnego doświadczenia i wykonaj poniższe polecenia. 

Uczniowie przygotowali dwie kości pochodzące z podudzia kury. Jedną zanurzyli 

w wodzie, a drugą w occie (10-proc. roztworze kwasu octowego). Po kilku dniach 

wyjęli obie kości, umyli w wodzie i wysuszyli. Następnie badali ich właściwości – 

giętkość i twardość. 

a) Sformułuj problem badawczy opisanego doświadczenia. 

b) Podaj, co było próbą kontrolną, a co badawczą. 

c) Zaprojektuj i narysuj poniżej tabelę do zanotowania wyników. 

13


6 

Stawy i inne 

połączenia kości 

1. Wpisz obok rodzajów połączeń kości w ciele człowieka odpowiednie ich przykłady. 

A. Połączenia nieruchome (ścisłe) – 

B. Połączenia półruchome (półścisłe) – 

C. Połączenia ruchome (stawy) – 

2. Zaznacz na szkielecie człowieka kółkami w odmiennych kolorach miejsca występowania: 

połączenia nieruchomego, półruchomego oraz dwóch połączeń ruchomych. 

3. Na rysunku pokazano fragment kręgosłupa. 

a) Podaj nazwę elementu budowy oznaczonego na rysunku literą X oraz określ 

rodzaj tkanki, z jakiej jest zbudowany. 

b) Określ, jaką funkcję pełni ten element w kręgosłupie. 

X 

14

6. Stawy i inne połączenia kości 

4. Przyporządkuj wymienione elementy odpowiednim opisom. Dla jednego z elementów 

nie ma opisu. 

A. ścięgno B. więzadło C. maź stawowa D. torebka stawowa 

I. Pasmo włóknistej tkanki, które łączy ze sobą dwie kości – . 

II. Galaretowata substancja, która zmniejsza tarcie w stawie – . 

III. Pasmo włóknistej tkanki, które przymocowuje mięsień do kości – . 

5. Na rysunku pokazano model stawu. Zaznacz zestaw zawierający poprawne opisy 

elementów oznaczonych na rysunku. 

A. 1 – maź stawowa, 2 – powierzchnia stawowa, 

3 – chrząstka stawowa, 4 – torebka stawowa 

B. 1 – torebka stawowa, 2 – chrząstka stawowa, 

3 – maź stawowa, 4 – powierzchnia stawowa 

C. 1 – chrząstka stawowa, 2 – torebka stawowa, 

3 – powierzchnia stawowa, 4 – maź stawowa 

D. 1 – powierzchnia stawowa, 2 – torebka stawowa, 

3 – maź stawowa, 4 – chrząstka stawowa 

1 

2 

3 

4 

6. Na rysunku pokazano dwa stawy: łokciowy i biodrowy. 

A B 

a) Zaznacz rysunek stawu biodrowego, uzasadnij swój wybór. 

b) Zaznacz właściwy opis do stawu biodrowego 

A. Powierzchnie kości wykonują ruch ślizgowy. 

B. Ruchy kości są możliwe w wielu płaszczyznach. 

C. Kość może się poruszać tylko w jednej płaszczyźnie. 

c) Do jakiej grupy stawów należy staw biodrowy – ze względu na jego ruchomość? 

15


7 

 

Mięśnie 

1. Na rysunku pokazano układ mięśniowy (mięśnie szkieletowe) człowieka 

Opisz rysunek. W puste miejsca obok wskaźników wpisz litery, którym przyporządkowano 

nazwy właściwych mięśni szkieletowych. 

A. mięsień dwugłowy ramienia 

E. mięsień krawiecki 

B. mięsień czworoboczny 

F. mięsień brzuchaty łydki 

C. mięsień czworogłowy uda 

G. mięsień uda 

D. mięsień naramienny 

2. Wymień trzy podstawowe funkcje, które pełni układ mięśniowy w organizmie 

człowieka. 

16 

1. 

2. 

3.

7. MIęśnie 

3. Oceń prawdziwość każdego z poniższych zdań. Podkreśl P, jeśli zdanie jest prawdziwe, 

lub F, jeśli jest fałszywe. 

I. Dzięki pracy żwacza jest możliwe gryzienie i przeżuwanie pokarmu P / F 

II. Wszystkie mięśnie człowieka wraz z kośćmi tworzą układ ruchu P / F 

III. Mięśnie mimiczne są wyjątkowo mało aktywnymi mięśniami P / F 

IV. Przepona to mięsień oddzielający jamę brzuszną od jamy klatki piersiowej P / F 

4. Przyporządkuj rysunki ich opisom. 

A B C 

I. Mięsień zbudowany z cylindrycznych, rozgałęziających się komórek, zawierających 

zazwyczaj jedno jądro. Układ włókienek mięśniowych daje wrażenie prążkowania 

– . 

II. Mięsień zbudowany z dużych, cylindrycznych, wielojądrowych komórek. Uporządkowany 

układ włókienek mięśniowych daje wrażenie poprzecznego prążkowania 

– . 

III. Mięsień zbudowany z wrzecionowatych, jednojądrowych komórek. Układ włókienek 

kurczliwych nie jest widoczny pod mikroskopem świetlnym – . 

5. Zaznacz poprawną odpowiedź na pytanie. 

Jak nazywamy grupę mięśni wykonujących ruchy przeciwstawne? 

A. Zginaczami. 

B. Prostownikami. 

C. Antagonistami. 

D. Odwodzicielami. 

7. Wymień dwa czynniki niezbędne do skurczu mięśnia szkieletowego. 

1. 

2. 

17


8 

Aktywność fizyczna 

a zdrowie człowieka 

1. Systematyczne ćwiczenia fizyczne wywołują korzystne zmiany w wielu narządach. 

Wymień cztery korzyści dla organizmu. 

1. 

2. 

3. 

4. 

2. Na rysunku pokazano sylwetkę sportowca, która według wielu osób odzwierciedla 

piękno ludzkiego ciała. Niestety niektórzy sportowcy, aby uzyskać lepsze wyniki, sięgają 

po środki dopingujące. Ich używanie negatywnie wpływa na zdrowie człowieka. Wśród 

wymienionych objawów chorobowych zaznacz te, które mogą wynikać z zażywania 

środków dopingujących. 

A. trądzik 

B. krzywica 

C. cukrzyca 

D. bezpłodność 

E. płaskostopie 

F. zwiększona agresja 

G. przedwczesne łysienie 

H. u mężczyzn rozrost piersi, u kobiet zmniejszanie się piersi 

3. Na rysunku przedstawiono ślad stopy zdrowej i z płaskostopiem 

a) Wskaż, który rysunek przedstawia płaskostopie. 

Wpisz odpowiednią literę. . 

A 

B 

b) Wyjaśnij przyczynę różnic w obu śladach. 

. 

c) Napisz, w jaki sposób można korygować tę wadę. 

. 

18

8. Aktywność fizyczna a zdrowie człowieka 

4. Utrzymywana ciągle niewłaściwa postawa ma negatywny wpływ na funkcjonowanie 

wielu narządów wewnętrznych, a w konsekwencji na ogólny stan zdrowia. Wymień 

negatywne konsekwencje jakie niesie dla: 

A. układu oddechowego – 

B. układu krążenia – 

C. układu pokarmowego – 

5. Zaznacz czynniki, które mają negatywny wpływ na postawę ciała. 

A. garbienie się 

B. choroby układu ruchu 

C. mała ilość ruchu na świeżym powietrzu 

D. posiłki bogate w witaminę D oraz wapń 

E. równomierne obciążanie obu stron ciała podczas przenoszenia ciężkich przedmiotów 

F. postawa niewłaściwa podczas nauki, czy wykonywania jakiejś czynności 

6. Na rysunku przedstawiono dwa przekroje przez kręgi kręgosłupa 

A B 

a) Zaznacz rysunek kręgu zdrowego. 

b) Wyjaśnij na czym polega osteoporoza. 

19


9 

 

Podsumowanie działu 

1. Przeczytaj uważnie tekst, w którym podkreślono i ponumerowano pewne wyrazy. 

Użyj numerów z tekstu, aby wykonać polecenia zawarte pod tekstem. 

Dzień Alicji 

Była 10.45 czyli pora na lekcję wychowania fizycznego. Alicja nie przepadała za 

WF-em, ponieważ miała płaskostopie 1 i uważała, że to wpływa na jej wyniki w sporcie. 

Lekarz zalecił Alicji specjalne wkładki 2 i ćwiczenia usprawniające mięśnie nóg 3 . 

Biegała zazwyczaj po kilka kilometrów dziennie. 

Dziś klasa wychodziła na dwór, aby trenować biegi przełajowe 4 . Alicja wiedziała, że 

najpierw będzie rozgrzewka 5 . Na dworze było gorąco i po krótkiej rozgrzewce Alicja 

i jej koleżanki były spocone 6 , a niektóre z nich czerwone na twarzy 7 . 

Po biegu Alicja zauważyła, że głęboko oddycha 8 , podczas gdy jej koleżanki oddychały 

szybko i płytko 9 . Dziewczyny zmierzyły sobie puls – puls Alicji był najmniej podwyższony 

10 . Ale bolała ją noga – pamiątka po zeszłorocznym złamaniu kości podudzia 11 . 

Po lekcji WF-u i kolejnych dwóch lekcjach Alicja poczuła głód oraz dziwne objawy 

ze strony układu pokarmowego. Szkolna pielęgniarka wyjaśniła jej, że są to skurcze 

mięśni żołądka 12 spowodowane głodem. Alicja udała się do szkolnego bufetu. 

Wpisz numery słów, które : 

1. opisują udział skóry dziewcząt w termoregulacji – 

2. dotyczą mięśni gładkich – 

3. dotyczą mięśni poprzecznie prążkowanych – 

4. opisują czynności, w których bierze udział układ ruchu – 

5. świadczą o tym, że Alicja dzięki codziennemu treningowi ma sprawny układ oddechowy 

– i serce – 

6. przedstawiają wady układu ruchu – 

7. przedstawiają kontuzje układu ruchu – 

8. ilustrują korygowanie wad układu ruchu – 

2. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub 

F, jeśli jest fałszywe. 

I. Twardość kości zależy od zawartości substancji nieorganicznych. P / F 

II. Szpik kostny jest miejscem magazynowania wapnia w organizmie. P / F 

III. Kość, z której wypłukano sole wapnia, zachowuje kształt i twardość. P / F 

20

9. Podsumowanie działu 

IV. Kości starszych ludzi są na ogół mało elastyczne z powodu mniejszej zawartości 

składników mineralnych. P / F 

3. W tabeli zebrano określenia i ich opisy. Przyporządkuj określeniom właściwe opisy. 

Wpisz obok liter pod tabelą odpowiednie numery. 

OKREŚLENIE 

A. warstwa rozrodcza 

naskórka 

OPIS 

I. Jest składnikiem potu. Podwyższa kwasowość skóry 

i niszczy bakterie występujące na jej powierzchni. 

B. kwas mlekowy II. Zawiera komórki zdolne do intensywnych podziałów. 

C. naczynie krwionośne 

skóry 

III. Jest przekształconym gruczołem potowym. Wytwarza mleko 

będące pokarmem noworodków i niemowląt. 

D. gruczoł mlekowy IV. Dostarcza pokarm i tlen, a odbiera produkty przemiany materii. 

A. B. C. D. E. 

4. Na rysunkach przedstawiono kości i mięśnie kończyny górnej. Podczas gry w tenisa 

umożliwiają one skuteczne odbijanie piłki. 

A 

B 

a) Wymień kości kończyny górnej, które były zaangażowane w odbicie piłki. 

c) Określ rolę mięśnia w tym ruchu, czy był to zginacz, czy prostownik. 

d) Podaj nazwy rodzajów dwóch stawów widocznych na rysunku. 

e) Dokończ zdanie. 

Za skurcz mięśnia, który zmienia położenie jednej kości względem drugiej odpowiada 

A. ścięgno 

B. więzadło 

C. torebka stawowa 

D. kości 

21

ATLAS 

BIOLOGIA 

klasy 

7-8 

 

 

 

 

 

 

wsip.pl 

sklep.wsip.pl 

infolinia: 801 220 555

Fragment zeszytu ćwiczeń do biologii klasa 7 - WSiP

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?