12.12.2012 Views

Sapo të merret vendimi, nuk do vonohet me burokracira ... - Gazeta 55

Sapo të merret vendimi, nuk do vonohet me burokracira ... - Gazeta 55

Sapo të merret vendimi, nuk do vonohet me burokracira ... - Gazeta 55

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

FORUM<br />

Kontaktoni në opinion@gazeta<strong>55</strong>.net<br />

Rasti i Shqipërisë ka mbetur<br />

vazhdimisht gja<strong>të</strong> viteve, si<br />

pjesë e analizave <strong>të</strong><br />

komunizmit rumun në një perspektivë<br />

krahasuese. Arsyeja kryesore ësh<strong>të</strong> se<br />

regji<strong>me</strong>t e udhëhequra dhe <strong>të</strong><br />

personifikuara nga Enver Hoxha dhe<br />

Nikolae Çaushesku i përkasin <strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>s<br />

familje: asaj <strong>të</strong> stalinizmit nacional.<br />

Megjitha<strong>të</strong>, literatura për kë<strong>të</strong> vend<br />

ësh<strong>të</strong> tejet e kufizuar në Rumani. Për kë<strong>të</strong><br />

arsye, dua <strong>të</strong> përshëndes që në krye <strong>të</strong><br />

herës iniciativën e Sh<strong>të</strong>pisë Botuese<br />

Humanitas për <strong>të</strong> botuar një biografi <strong>të</strong><br />

Nexhmije Hoxhës Zonja e zezë (2009)<br />

(për <strong>të</strong> venë e diktatorit shqiptar) shkruar<br />

nga Fahri Balliu. Vëllimi ësh<strong>të</strong> përfshirë<br />

në kolanën e “historisë bashkëkohore”,<br />

koordinuar nga Cristian Vasile dhe<br />

Vladimir Tismaneanu. Për më tepër,<br />

Profesori i Universitetit <strong>të</strong> Maryland-it<br />

ka shkruar edhe argu<strong>me</strong>ntin e këtij libri.<br />

Dhe jo në radhë <strong>të</strong> fundit, autori i<br />

parathënies së librit ësh<strong>të</strong> Ismail Kadare,<br />

shkrimtari më i rëndësishëm i Shqipërisë,<br />

një nga personazhet kryesorë <strong>të</strong><br />

historisë moderne shqiptare.<br />

«Zonja e zezë...” na ofron një<br />

mundësi për <strong>të</strong> krahasuar në mënyrë <strong>të</strong><br />

drejtpërdrej<strong>të</strong> <strong>të</strong> dy regji<strong>me</strong>t, patologji<strong>të</strong><br />

e përbashkëta dhe dalli<strong>me</strong>t specifike.<br />

Fahri Balliu përshkruan bo<strong>të</strong>n<br />

s<strong>të</strong>rhollësisht dhe intrigat e<br />

no<strong>me</strong>nklaturës së Partisë së Punës së<br />

Shqipërisë (PPSH), e barabar<strong>të</strong> <strong>me</strong> PCR<br />

(Partinë Komuniste Rumune). Shkrimtari<br />

dhe gazetari shqiptar <strong>nuk</strong> hyn në detaje<br />

mbi strukturën e partisë-shtet, por arrin<br />

<strong>të</strong> japë ethosin totalitar dhe<br />

personalizimin radikal <strong>të</strong> regjimit totalitar<br />

<strong>të</strong> Hoxhës. Nexhmija ësh<strong>të</strong> mishërim i<br />

“pedagogjisë diabolike <strong>të</strong> stalinizmit”.<br />

Nga pozita e drejtorit <strong>të</strong> Institutit <strong>të</strong><br />

4<br />

Redaksionale<br />

Dje u bë realitet një nga ëndrrat e<br />

mëdha <strong>të</strong> gjenera<strong>të</strong>s që ka gjalluar midis<br />

frikës dhe lirisë. Nuk e dinim që e<br />

kishim kë<strong>të</strong> ëndërr, derisa n<strong>do</strong>dhi e u<br />

bë realitet. Ne, jemi europianë. E<br />

bardhë mbi <strong>të</strong> zezë. Edhe nëse e kishim<br />

harruar, Eduart Kukan, kryetari i<br />

Delegacionit për Europën Juglin<strong>do</strong>re në<br />

Parla<strong>me</strong>ntin Europian, deklaroi dje se<br />

Shqipëria i ka plo<strong>të</strong>suar kushtet për<br />

liberalizimin e vizave. Shqipëria pret<br />

një përgjigje pozitive në lidhje <strong>me</strong> pye<strong>të</strong>sorin<br />

e <strong>do</strong>rëzuar <strong>me</strong> sukses nga<br />

kryeministri Sali Berisha, komisionerit<br />

për zgjerim <strong>të</strong> BE, Stefan Fyle.<br />

Kemi realizuar <strong>të</strong> gjitha detyri<strong>me</strong>t.<br />

Janë shqyrtuar <strong>me</strong> ekspertizë një për<br />

një <strong>të</strong> 2284 mijë pyetjet që Komisioni<br />

Një Një biografi biografi dhe dhe një një rast<br />

rast<br />

Autori ësh<strong>të</strong> sekretar i<br />

përgjithshem i Institutit <strong>të</strong> Studi<strong>me</strong>ve<br />

<strong>të</strong> Kri<strong>me</strong>ve <strong>të</strong> Komunizmit ne<br />

Bukuresht. Shkrimi ësh<strong>të</strong> botuar në<br />

revis<strong>të</strong>n “Apostrof”, Cluj, prill 2010<br />

<strong>55</strong><br />

E enjte, 15 prill 2010<br />

Ne e <strong>me</strong>ritojmë Europën<br />

ia dërgoi Shqipërisë, për <strong>të</strong> cilat u angazhuan<br />

rreth 1200 punonjës <strong>të</strong> administra<strong>të</strong>s<br />

dhe eksper<strong>të</strong> <strong>të</strong> ndryshëm.<br />

Megjithëse kanë kaluar 18 vjet<br />

qëkur Lëvizja e Dhjetorit shpërthente<br />

rrugëve <strong>të</strong> kryeqytetit, në sheshin<br />

Skënderbej, anembanë vendit se: “e<br />

duam Shqipërinë si Europa”. Sot kjo<br />

aspira<strong>të</strong> legjiti<strong>me</strong> po konkretizohet. Sigurisht<br />

<strong>me</strong> hapa jo fort supersonikë, por<br />

jemi në rrugë <strong>të</strong> mbarë. Në fushën e<br />

drej<strong>të</strong>sisë, lirisë e sigurisë kemi bërë<br />

progres, kundër atij regresi 50 vjeçar.<br />

Progresi ësh<strong>të</strong> i matshëm në kontrollin<br />

e kufijve, sigurinë e <strong>do</strong>ku<strong>me</strong>nteve, migrimin<br />

dhe azilin, si dhe në luf<strong>të</strong>n<br />

kundër terrorizmit, krimit <strong>të</strong> organi-<br />

zuar dhe korrupsionit. Ç<strong>do</strong> di<strong>të</strong> e më<br />

shumë po rikthehemi në origjinën e<br />

frymëmarrjes sonë, duke sinkronizuar<br />

rrahjet e zemrës <strong>me</strong> orën e Europës.<br />

Ndërkaq <strong>të</strong> vetmit që <strong>nuk</strong> gëzojnë -<br />

por <strong>me</strong> raste edhe protestojnë - sot janë<br />

nostalgjikët e regjimit <strong>të</strong> vje<strong>të</strong>r komunist<br />

ose bij<strong>të</strong> e tyre gjenetikë. Natyrisht<br />

janë pak, por <strong>të</strong> kamufluar mirë<br />

<strong>me</strong> ngjyrat ylberiste. Afër<strong>me</strong>ndsh jeta<br />

parla<strong>me</strong>ntare pa praninë e opozi<strong>të</strong>s <strong>nuk</strong><br />

i përmbush pari<strong>me</strong>t e BE-së, <strong>të</strong> cilat<br />

mbështeten në respektimin e Kushtetu<strong>të</strong>s<br />

dhe në transparencën sipas<br />

frymës europiane. Mirëpo si i bëhet kur<br />

kuqalashët e politikës pezake ngelen<br />

gjithë di<strong>të</strong>n duke bërë tifozllëk që <strong>të</strong> mos<br />

hiqen vizat? Dikujt në Partinë Socialiste<br />

i ka rënë <strong>të</strong> fikët kur dëgjoi dy ministra<br />

<strong>të</strong> Jash<strong>të</strong>m Europianë <strong>të</strong> deklarojnë<br />

liberalizimin për zonën “Schengen”. Ne<br />

<strong>nuk</strong> e kemi humbur betejën, jemi vonuar<br />

ca, por “luf<strong>të</strong>n”<br />

e kemi fituar. Mbetet ve<strong>të</strong>m siglimi<br />

formal i fitores së pritur. E<br />

ndërkaq, politika duhet <strong>të</strong> je<strong>të</strong> e<br />

përgjegjsh<strong>me</strong>, sipas rekomandi<strong>me</strong>ve <strong>të</strong><br />

<strong>të</strong> gjithë miqve tanë europiane.<br />

Ësh<strong>të</strong> e vërte<strong>të</strong>: Shqipëria po ndryshon,<br />

dhe ky <strong>nuk</strong> ësh<strong>të</strong> ve<strong>të</strong>m një slogan<br />

elektoral i PD, por një realitet që<br />

po e prek përdi<strong>të</strong>, <strong>të</strong> gjithë shoqërinë<br />

shqiptare. Edhe pse kuptohet, shoqëria<br />

jonë ësh<strong>të</strong> disi e hutuar nga propagan-<br />

Nexhmije Hoxha, stalinizmi shqiptar<br />

dhe monografia e Fahri Balliut<br />

Nga Bogdan Kristian Jakob<br />

Studi<strong>me</strong>ve Marksiste, ishte ekspertja e<br />

orto<strong>do</strong>ksisë enveriste, censuruesja<br />

absolute e historisë së PPSH-së dhe e<br />

trashëgimisë së Enver Hoxhës.<br />

Me zhdukjen e udhëheqësit<br />

“hyjnor”, Ramiz Alia, pasuesi i tij, dhe<br />

Nexhmija kanë zhvilluar një marrëdhënie<br />

simbiotike <strong>me</strong> qëllimin që ta përje<strong>të</strong>sonin<br />

sistemin: “Ajo që i mbajti në sekret dhe<br />

<strong>me</strong> fanatizëm së bashku, në një platformë<br />

<strong>të</strong> përbashkët, ka qenë bashkëpunimi,<br />

bashkimi në një institucion <strong>të</strong> ve<strong>të</strong>m <strong>me</strong><br />

qëllim ruajtjen e trashëgimisë së<br />

udhëheqësit <strong>me</strong> ç<strong>do</strong> çmim “(f.149).<br />

Udhëheqja e re u zyrtarizua dhe <strong>me</strong> lidhje<br />

gjakësore (një tipar the<strong>me</strong>lor i rastit<br />

shqiptar): Ilir Hoxha ishte i martuar <strong>me</strong><br />

mbesën e Ramiz Alisë. Dhe regjimi i<br />

Çausheskut ishte një formë e socializmit<br />

dinastik i realizuar për<strong>me</strong>s “familjarizimit<br />

<strong>të</strong> partisë” (Kenneth Jowitt) dhe <strong>të</strong><br />

imponimit <strong>të</strong> një kulti <strong>të</strong> personalitetit.<br />

Pas Kongresit <strong>të</strong> XIV-<strong>të</strong> <strong>të</strong> Partisë<br />

Komuniste Rumune, një skenar i<br />

ngjashëm i transferimit <strong>të</strong> pushtetit në<br />

Shqipëri u duk si mënyra më e mundsh<strong>me</strong><br />

për <strong>të</strong> zgjidhur krizën ardh<strong>me</strong>n e<br />

trashëgimisë. Analisti politik<br />

Tismaneanu ka vënë në dukje disa herë<br />

faktin se në udhëheqjen e PKR problemi<br />

shtrohej <strong>me</strong>s një zgjedhjeje midis Niku<br />

Çausheskut dhe Elena Çausheskut.<br />

“Zonja e zezë” paraqet në mënyrë<br />

shembullore intrigën e shfarosjes<br />

brenda partisë në historinë e<br />

komunizmit shqiptar. Arshi Pipa,<br />

n<strong>do</strong>shta analisti më i rëndësishëm i<br />

enverizmit, e ka përcaktuar kë<strong>të</strong> feno<strong>me</strong>n<br />

si një “shka<strong>të</strong>rrim progresiv (progresive<br />

enucleation) <strong>të</strong> udhëheqjes së PPSH.<br />

Hoxha u bë udhëheqës absolut duke<br />

spastruar dhe eliminuar rivalët e tij dhe<br />

fizikisht. Më shumë se kaq, <strong>me</strong> besnikëri,<br />

sipas modelit stalinist, i për<strong>do</strong>ri ata, duke<br />

i instru<strong>me</strong>ntalizuar kundër njëri-tjetrit,<br />

pastaj për t’u distancuar nga ish-alea<strong>të</strong>t.<br />

Pipa për<strong>do</strong>r shprehjen “purging the<br />

purgers “ Kësisoj, personazhet<br />

qendrorë <strong>të</strong> librit <strong>të</strong> Fahri i Balliut si: Koçi<br />

Xoxe, Bedri Spahiu, Liri Belishova,<br />

Meh<strong>me</strong>t Shehu, Beqir Ballaku janë<br />

viktima <strong>të</strong> një sistemi i cili ësh<strong>të</strong> i bazuar<br />

në thelb në ve<strong>të</strong>shka<strong>të</strong>rrimin dhe në<br />

ve<strong>të</strong>zhdukjen e eli<strong>të</strong>s politike. Më shumë<br />

sesa kaq, Hoxha <strong>nuk</strong> eliminoi ve<strong>të</strong>m<br />

kundërshtarët. Urrejtja e tij u derdh mbi<br />

familjet e tyre, pastaj duke goditur <strong>të</strong><br />

afërmit e tyre, duke përfunduar <strong>me</strong><br />

eliminimin e grupeve <strong>të</strong> <strong>të</strong>ra, e <strong>me</strong>ta<br />

kryesore e <strong>të</strong> cilëve ishte lidhja e gjakut<br />

<strong>me</strong> “ele<strong>me</strong>ntin përçarës”.<br />

Spastri<strong>me</strong>t në Shqipëri n<strong>do</strong>qën ka<strong>të</strong>r<br />

drejti<strong>me</strong> kryesore në lidhje <strong>me</strong><br />

ndryshimin e vijës partisë. Enverizmi ka<br />

përcaktuar herezi<strong>të</strong> e mëposht<strong>me</strong>:<br />

Titoizmi, social-imperializmi sovjetik,<br />

dhe maoizmi dhe eurokomunizmi. Ashtu<br />

siç rrëfen dhe Balliu, terrori komunist<br />

në kë<strong>të</strong> vend ishte formuluar në fjalorin<br />

e vigjilencës revolucionare dhe<br />

pas<strong>të</strong>rtisë ideologjike. Nexhmija si<br />

bashkëfajtore për kri<strong>me</strong>t e bashkëshortit<br />

<strong>të</strong> saj, tregon mungesë solidariteti dhe<br />

respekti për viktimat duke e motivuar<br />

<strong>me</strong> nevojën për <strong>të</strong> mbrojtur interesat e<br />

partisë. Në 1981, Historia e Partisë së<br />

Punës së Shqipërisë kodifikonte etikën<br />

e pas<strong>të</strong>rtisë kësisoj:<br />

Revolucioni, diktatura e proletariatit<br />

<strong>nuk</strong> duhet <strong>të</strong> hezitojë <strong>të</strong> për<strong>do</strong>rë dhunën<br />

kundër armikut <strong>të</strong> partisë, <strong>të</strong> popullit dhe<br />

<strong>të</strong> socializmit. Kontradiktat midis nesh<br />

dhe armikut <strong>të</strong> klasës <strong>nuk</strong> mund <strong>të</strong><br />

zgjidhen në n<strong>do</strong>një formë tje<strong>të</strong>r. Në<br />

përpjekje për t’i zgjidhur disa dalli<strong>me</strong> në<br />

kuadrin e masave punonjëse, si aspekte<br />

<strong>të</strong> ndrysh<strong>me</strong> <strong>të</strong> rendit socialist, kjo <strong>do</strong> <strong>të</strong><br />

tho<strong>të</strong> <strong>të</strong> biem në grackën e idealizëmit<br />

da e kutive, po arrijmë <strong>të</strong> kuptojmë<br />

rëndësinë e liberalizmit <strong>të</strong> vizave dhe<br />

<strong>të</strong> anëtarësimit <strong>me</strong> <strong>të</strong> drejta <strong>të</strong> plota në<br />

bashkësinë europiane. Aty ku edhe e<br />

kemi vendin natyral. Kuptohet që <strong>me</strong><br />

liberalizimin e vizave - <strong>të</strong> jemi <strong>të</strong> qar<strong>të</strong><br />

qysh në krye <strong>të</strong> herës - kjo <strong>nuk</strong> <strong>do</strong> <strong>të</strong><br />

tho<strong>të</strong> që shqiptarët <strong>do</strong> shkojnë <strong>të</strong> jetojnë<br />

ku <strong>të</strong> duan. Assesi!<br />

Si<strong>do</strong>qof<strong>të</strong> kemi punuar shumë, jemi<br />

lodhur sëbashku në kë<strong>të</strong> rrugë <strong>të</strong> vështirë<br />

plot aksidente, por gëzimi i paraqitjet<br />

se plo<strong>të</strong>simit <strong>të</strong> detyrave <strong>të</strong> sh<strong>të</strong>pisë<br />

ose standardeve duhet <strong>të</strong> na<br />

mbushim së paku <strong>me</strong> krenari. Jo <strong>me</strong><br />

iluzione sepse kemi shumë për <strong>të</strong> bërë,<br />

por krenari duhet <strong>të</strong> kemi.<br />

dhe pajtimit <strong>të</strong> klasave. Spastrimi i<br />

ele<strong>me</strong>n<strong>të</strong>ve armiqësore në udhëheqjen<br />

e Partisë dhe dërrmimi i aktivitetit antiparti<br />

dhe antisocialiste kanë kalitur<br />

ideologjikisht dhe politikisht Partinë,<br />

duke e bërë a<strong>të</strong> pararojë <strong>të</strong> klasës<br />

punëtore dhe udhëheqëse <strong>të</strong> popullit.<br />

Në origjinën e këtyre pari<strong>me</strong>ve<br />

gjendet imperativi i përcaktuar nga Lenini<br />

sipas <strong>të</strong> cilit “një organiza<strong>të</strong> <strong>me</strong> <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong><br />

revolucionare <strong>nuk</strong> duhet <strong>të</strong> hezitojë në<br />

asnjë mënyrë për <strong>të</strong> eliminuar anëtarët<br />

që janë provuar si <strong>të</strong> padenjë”. Për<br />

Hoxhën, logjika ekstremiste e leninizmit<br />

ishte instru<strong>me</strong>nti absolut i konsolidimit<br />

<strong>të</strong> pushtetit në parti. Fahri Balliu e<br />

përshkruan shkëlqyer kë<strong>të</strong> situa<strong>të</strong>:<br />

“Enver Hoxha në <strong>të</strong> vërte<strong>të</strong> <strong>nuk</strong> luftoi<br />

kundër “imperializmit. “Lufta e vërte<strong>të</strong><br />

që bënte Enver Hoxha ishte ajo brenda<br />

partisë. Sepse ai për qëllim kishte<br />

sigurimin e mbijetesës dhe kështu <strong>të</strong><br />

mbante frenat e vendit” (fq. 92). Me fjalë<br />

<strong>të</strong> tjera, kto kogo! Më shumë sesa kaq,<br />

përgjithësimi i terrorit bën që “shteti <strong>të</strong><br />

mos përballet <strong>me</strong> armiq<strong>të</strong> por <strong>me</strong> ve<strong>të</strong><br />

popullin” (f. 190). Kështu, transformimi<br />

radikal i një sistemi <strong>të</strong> tillë si ai i Hoxhës,<br />

shndërrohet në vëllavrasës. Kjo ësh<strong>të</strong><br />

n<strong>do</strong>shta trashëgimia më <strong>të</strong> vështirë e<br />

leninizmit. Mund <strong>të</strong> ekuilibrohet në postkomunizëm<br />

kujtesa e je<strong>të</strong>ve <strong>të</strong><br />

shka<strong>të</strong>rruara <strong>me</strong> ato <strong>të</strong> je<strong>të</strong>ve <strong>të</strong> realizuara<br />

nën komunizëm?<br />

Siç ve në dukje Balliu, PPSH ësh<strong>të</strong><br />

transformuar në një “shpikje pothuaj<br />

mitike”, groteske dhe tragjike<br />

njëkohësisht” (f. 132). Ashtu si<br />

Çaushesku, Hoxha transferoi simpatinë<br />

impersonale për partinë mbi <strong>të</strong>. Në <strong>të</strong> dy<br />

rastet, kulti i personalitetit ësh<strong>të</strong> bërë<br />

parimi unifikues i shtetit komunist <strong>me</strong><br />

personifikimin e ndërtimit <strong>të</strong> socializmit<br />

në një vend <strong>të</strong> ve<strong>të</strong>m. Hoxha ishte<br />

“subjekti kryesor i mitologjizimit, por, në<br />

<strong>të</strong> njëj<strong>të</strong>n kohë, dhe më i rëndësishmi<br />

[asistuar <strong>me</strong> përkushtim <strong>të</strong> plo<strong>të</strong> dhe<br />

bindje nga Nexhmija] krijues i miteve<br />

komuniste në Shqipëri”. Fahri Balliu<br />

beson se “një proces historik lamtumire<br />

përfundimtare <strong>me</strong> <strong>të</strong> kaluarën<br />

diktatoriale ësh<strong>të</strong> e vetmja mënyrë<br />

për<strong>me</strong>s <strong>të</strong> cilës trauma, mistifikimi dhe<br />

kompromisi moral <strong>të</strong> imponuara nga<br />

përvoja komuniste, mund <strong>të</strong> tejkalohen.<br />

Ve<strong>të</strong>m kështu <strong>do</strong> <strong>të</strong> eliminohet helmi që<br />

ka depërtuar thellë në gjakun e ç<strong>do</strong><br />

shqiptari “(fq. 24). Hapi i parë i një procesi<br />

<strong>të</strong> tillë historik ësh<strong>të</strong> <strong>të</strong> identifikojë ata që<br />

janë përgjegjës. “Zonja e zezë” ësh<strong>të</strong> një<br />

padi e shkëlqyer për një nga përgjegjësit<br />

e mëdhenj për tragjedinë shqiptare <strong>të</strong><br />

gjysmës së dy<strong>të</strong> <strong>të</strong> shekullit <strong>të</strong> njëze<strong>të</strong>.<br />

Gjithashtu, biografia e Nexhmijes ësh<strong>të</strong><br />

një puzzle historik, rindërtimi i së cilit<br />

ësh<strong>të</strong> thelbësor për analizimin e<br />

komunizmit rumun nga perspektiva<br />

krahasimtare.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!