Berisha: Gazeta “55”, kampione e dekomunistizimit në të gjithë ...
Berisha: Gazeta “55”, kampione e dekomunistizimit në të gjithë ...
Berisha: Gazeta “55”, kampione e dekomunistizimit në të gjithë ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
gazeta<br />
E shtu<strong>në</strong>, 8 dhjetor 2012<br />
55 @ | www.gazeta55.al<br />
dita<br />
SHBA ndjek me vëmendje veprimet e Phenianit, Koreja e Jugut dhe Japonia <strong>të</strong> shqe<strong>të</strong>suara<br />
Luftanijet amerikane vëzhgoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> gjendje gatishmëria testin raketor <strong>të</strong> Koresë së Veriut<br />
Komandanti i forcave <strong>të</strong> Shteteve <strong>të</strong> Bashkuara <strong>në</strong> Paqësor, admirali Samuel Locklear, u tha gazetarëve <strong>në</strong> Pentagon dje se një numër<br />
anijesh <strong>të</strong> pajisura me sisteme raketash balistike ja<strong>në</strong> dislokuar për <strong>të</strong> ndjekur rake<strong>të</strong>n.<br />
Koreja e Veriut njoftoi<br />
javën e kaluar se ka <strong>në</strong><br />
plan <strong>të</strong> tentojë përsëri<br />
për lëshimin e një rakete<br />
me rreze <strong>të</strong> gja<strong>të</strong> veprimi,<br />
me<strong>gjithë</strong> paralajmërimet<br />
nga Shtetet e Bashkuara<br />
dhe vende <strong>të</strong> tjera për <strong>të</strong><br />
mos e ndërmarrë një hap <strong>të</strong><br />
tillë. Komandanti i forcave<br />
<strong>të</strong> Shteteve <strong>të</strong> Bashkuara <strong>në</strong><br />
Paqësor, admirali Samuel<br />
Locklear, tho<strong>të</strong> se luftanijet<br />
U<strong>në</strong> i kam shumë borxh Shqipërisë<br />
(Parathënie e librit<br />
“Shqipëria <strong>në</strong> 1921” <strong>të</strong> Justin<br />
Godart, që ësh<strong>të</strong> <strong>në</strong> proces<br />
botimi, përkthyer nga<br />
Mirdash SHEHU)<br />
(vijon nga numri i kaluar)<br />
Spektakli, a<strong>të</strong>herë i ri për<br />
mua, sot bëhet banal!<br />
Mora një akuarel <strong>të</strong> këtyre<br />
gërmadhave <strong>të</strong> ftohta,1)<br />
me një sh<strong>të</strong>pi <strong>të</strong> vetme <strong>të</strong><br />
rikonstruktuar <strong>në</strong> plan <strong>të</strong><br />
parë. Princi i Malit <strong>të</strong> Zi<br />
ishte shumë krenar për kë<strong>të</strong><br />
blerje. I lodhur nga modestia<br />
e tepërt, nga ve<strong>të</strong>quajtja<br />
“i madhi” i Cetinjës<br />
aspironte <strong>në</strong> zgjerimin ose<br />
shpërnguljen gjetkë, dhe e<br />
gjitha për t’u kompletuar<br />
<strong>të</strong> pak<strong>të</strong>n me një port! Ai i<br />
shumëfishoi zotimet, intrigat,<br />
vargjet ve<strong>të</strong>m për kë<strong>të</strong> qëllim;<br />
ai i thuri lavde me këngë e<br />
poema marshimit <strong>të</strong> tij drejt<br />
detit, marshimit me galopin<br />
e madh <strong>të</strong> kalit <strong>të</strong> tij…Shpesh<br />
më ka ardhur keq që ky<br />
kalë i bukur beteje i nxitur<br />
<strong>në</strong> mënyrë <strong>të</strong> pamjaftueshme<br />
kishte ndaluar galopin e tij<br />
ve<strong>të</strong>m <strong>në</strong> breg <strong>të</strong> detit…<br />
Në fakt, kur komisioni<br />
y<strong>në</strong> u mblodh, marshimi<br />
sllav e arriti qëllimin e tij<br />
drejt perëndimit, dhe princi<br />
i Malit <strong>të</strong> Zi shpresonte,<br />
me plot <strong>të</strong> drej<strong>të</strong>, çmimin<br />
e përpjekjeve <strong>të</strong> para <strong>të</strong> tij.<br />
Kështu shpjegohet padurimi<br />
i delega<strong>të</strong>ve <strong>të</strong> tij fatkeqë,<br />
kur komisioni u rezistoi<br />
pretendimeve <strong>të</strong> tyre; dhe<br />
kështu shpjegohet gjithashtu<br />
izolimi i Shqipërisë.<br />
Fat i çuditshëm dhe<br />
tragjik; shqiptarët, viktima<br />
shekullore dhe megjitha<strong>të</strong> <strong>të</strong><br />
pazvogëluar nga Perandoria<br />
osmane, u trajtuan si<br />
subjekte turke nga fuqi<strong>të</strong> e<br />
Mëdha. Ata që i qëndruan<br />
fort sundimit, për <strong>të</strong> ruajtur<br />
zakonet, fe<strong>në</strong>, gjuhën, racën,<br />
së fundi personalitetin e<br />
tyre, <strong>të</strong> ndryshëm nga <strong>gjithë</strong><br />
<strong>të</strong> tjerët, Fuqi<strong>të</strong> e Mëdha e<br />
gjenin komode t’i injoronin,<br />
qof<strong>të</strong> për t’i braktisur, qof<strong>të</strong><br />
për t’i rrjepur, qof<strong>të</strong> për t’ua<br />
shitur atyre që kërkoj<strong>në</strong> më<br />
fort, ose atyre që paguaj<strong>në</strong><br />
më shtrenjt <strong>në</strong> pazarin<br />
amerikane po lëvizin për <strong>të</strong><br />
ndjekur hedhjen e një rakete<br />
nga Koreja e Veriut. Ushtria<br />
amerikane tha se ka <strong>në</strong> plan<br />
ta ndjekë hedhjen nga afër.<br />
Komandanti i forcave <strong>të</strong><br />
Shteteve <strong>të</strong> Bashkuara <strong>në</strong><br />
Paqësor, admirali Samuel<br />
Locklear, u tha gazetarëve<br />
<strong>në</strong> Pentagon dje se një<br />
numër anijesh <strong>të</strong> pajisura<br />
me sisteme raketash<br />
balistike ja<strong>në</strong> dislokuar për<br />
ndërkombëtar.<br />
Askush nuk u qante<br />
hallin shqiptarëve. Ata<br />
ishin ve<strong>të</strong>m. Voe soli! Ata<br />
nuk ekzistonin. - Më kot<br />
qëndruan me një burrëri <strong>të</strong><br />
pamposhtur, <strong>në</strong> robëri<strong>në</strong><br />
turke; aq sa Kostandinopoli<br />
nuk guxonte as t’u kërkonte<br />
taksa; më kot qeverisën<br />
veten, qëndruan <strong>të</strong> bashkuar,<br />
pa dallime fetare, katolikë,<br />
ortodoksë, muslima<strong>në</strong> dhe<br />
formuan një bllok kombëtar<br />
kundër turkut. Nuk duhej<br />
t’u mbeteshin as turqve,<br />
për <strong>të</strong> mund t’u ndarë më<br />
vo<strong>në</strong>, me pjesën tje<strong>të</strong>r <strong>të</strong><br />
perandorisë. Kjo ësh<strong>të</strong><br />
A.B.C. e diplomacisë që<br />
praktikohet dhe imponohet<br />
dhe do <strong>të</strong> imponohet akoma<br />
sot, ndofta, <strong>në</strong> qof<strong>të</strong> se do <strong>të</strong><br />
lejohet t’a bëjë…<br />
Kështu shpjegohet<br />
padurimi dhe paturpësia e<br />
malazezëve, duke pritur që<br />
t’u dorëzohet pjesa e tyre e<br />
Shqipërisë, pjesa kryesore,<br />
që nuk duhet t’u humbte<br />
nga sy<strong>të</strong>. Sepse Mali i Zi,<br />
gurishtor, fole zogjsh <strong>të</strong> egër<br />
gjahu, ishte i varfër, por ai<br />
kishte për udhëheqës një<br />
mbret që nuk pranonte t’i<br />
falte shërbimet e tij. Ai priste<br />
mjaft çmime nga <strong>të</strong> gjitha<br />
a<strong>në</strong>t, dhe nga Pe<strong>të</strong>rsburgu e<br />
nga Roma, dhe nga Vjena e<br />
Parisi, sipas rastit. Shtinte<br />
<strong>në</strong> dorë fushat më <strong>të</strong> pasura,<br />
malet dhe liqenet, rivierën e<br />
Shqipërisë, që ka<strong>në</strong> kuptim<br />
tje<strong>të</strong>r nga dekoratat; ka<strong>në</strong><br />
kuptim dhënie konçesionesh,<br />
konçesione pyjesh, peshkimi,<br />
minierash, shërbimesh<br />
publike…<br />
Traktati i Berlinit, duke<br />
rishikuar a<strong>të</strong> <strong>të</strong> Shën Stefanit,<br />
i kishte hequr pra Malit te<br />
Zi një pjesë nga përfitimet<br />
e tij <strong>të</strong> luf<strong>të</strong>s. Komisioni i<br />
ngarkuar me ekzekutimin<br />
e traktatit <strong>të</strong> Berlinit do t’a<br />
leh<strong>të</strong>sonte apo rëndonte, <strong>në</strong><br />
fakt, kë<strong>të</strong> dëm?<br />
Të mjerët delega<strong>të</strong><br />
<strong>të</strong> Malit <strong>të</strong> Zi dridheshin.<br />
Paa<strong>në</strong>sia jo<strong>në</strong> ishte për ta<br />
shëmti, konfiskim i pasurive<br />
<strong>të</strong> pakta, i lirisë, i je<strong>të</strong>s së<br />
tyre <strong>të</strong> rrezikuar…Delega<strong>të</strong>t<br />
e mjerë, kurrë nuk i kemi<br />
bërë përgjegjës, - as popullin<br />
<strong>të</strong> ndjekur rake<strong>të</strong>n.<br />
“E <strong>gjithë</strong> kjo së pari bëhet<br />
që ne <strong>të</strong> kuptojmë se çfarë<br />
po ndodh. Së dyti, do <strong>të</strong><br />
thosha se ne do <strong>të</strong> mësonim<br />
<strong>në</strong>se ata po shkelin rezolutat<br />
e Këshillit <strong>të</strong> Sigurimit dhe<br />
se çfarë rakete ësh<strong>të</strong> ajo?<br />
Cili ësh<strong>të</strong> qëllimi i saj? Ku<br />
drejtohet? Kë kërcënon?<br />
Ku shkoj<strong>në</strong> pjesët e saj<br />
<strong>në</strong>se ajo nuk mbërrin <strong>në</strong><br />
destinacionin e caktuar?<br />
malazez <strong>të</strong> shfry<strong>të</strong>zuar <strong>në</strong><br />
mënyrë <strong>të</strong> pamëshirshme,<br />
- nga lakmia e panginjur e<br />
sovranit <strong>të</strong> tyre.<br />
E nga ana tje<strong>të</strong>r, turqit e<br />
mirë, që dorëzonin gjithmo<strong>në</strong><br />
(edhe ve<strong>të</strong> a<strong>të</strong> që nuk mund<br />
<strong>të</strong> dorëzohej) kishin, edhe<br />
ata, për çfarë <strong>të</strong> trëmben.<br />
Ndërsa ne diskutonim mbi<br />
har<strong>të</strong>n, <strong>në</strong> Shkodër, apo<br />
midis shka<strong>të</strong>rrimeve <strong>të</strong><br />
Podgoricës së djegur dhe <strong>të</strong><br />
pushtuar nga trupat e princ<br />
Nikollës, kufij<strong>të</strong> e territoreve<br />
<strong>të</strong> dhëna Malit <strong>të</strong> Zi, ja që<br />
shqiptarët refuzonin me<br />
këmbëngulje dhe sa fuqi që<br />
kishin <strong>të</strong> na binden. Dhe ne<br />
nuk kishim asnjë mënyrë,<br />
dhe askush nuk kishte asnjë<br />
mënyrë për t’i detyruar <strong>të</strong><br />
shkoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> strofën e vet.<br />
Lidhja shqiptare, lidhje<br />
kombëtare ndër <strong>të</strong> tjera, ishte<br />
formuar dhe ngritur. Ajo<br />
ishte e paarritshme, e paepur<br />
dhe e paprekshme, duke<br />
përfshirë edhe Prizrenin.<br />
Njëri prej ambasadorëve<br />
otoma<strong>në</strong> <strong>në</strong> kongresin e<br />
Berlinit, Mehmet Ali, pranoi<br />
misionin e pahijshëm për<br />
<strong>të</strong> shkuar <strong>në</strong> bisedime <strong>në</strong><br />
krahinat e humbura <strong>të</strong> Gucisë<br />
dhe Plavës, <strong>në</strong> Ipek ose<br />
Gjakovë. E pësoi më vo<strong>në</strong>.<br />
Sh<strong>të</strong>pia e tij u rrethua, u<br />
mbyll gja<strong>të</strong> 24 orëve, pastaj<br />
u dogj përfundimisht dhe ai<br />
me <strong>të</strong>.<br />
Kurrë shqiptarët nuk<br />
ka<strong>në</strong> dashur <strong>të</strong> kaloj<strong>në</strong> <strong>në</strong>n<br />
sundimin e serbëve ose<br />
malazezëve, po aq sa <strong>të</strong><br />
turqve ose grekëve. Nuk u<br />
prishte pu<strong>në</strong> ndryshimi i<br />
sundimit; ata e duruan a<strong>të</strong> <strong>të</strong><br />
turqve, sepse veproi me hope,<br />
- ata u masakruan dhe do <strong>të</strong><br />
vazhdoj<strong>në</strong> <strong>të</strong> masakrohen,<br />
për aq kohë sa atyre do t’u<br />
mbetet edhe një luf<strong>të</strong>tar,<br />
burrë, plak ose fëmijë, apo<br />
grua për <strong>të</strong> rezistuar kundër<br />
serbëve dhe malazezëve <strong>në</strong><br />
veri, kundër italia<strong>në</strong>ve <strong>në</strong><br />
perëndim, kundër grekëve<br />
<strong>në</strong> jug.<br />
Çështja, ka dyzet vjet,<br />
prekëse për një ndërgjegje<br />
akoma <strong>të</strong> pavarur; sot bëhet<br />
mizore kur mendon se<br />
kundër këtij populli krimi<br />
i ve<strong>të</strong>m i <strong>të</strong> cilit ësh<strong>të</strong> se<br />
Si dhe cilat ja<strong>në</strong> pasojat<br />
e këtij veprimi?” Koreja<br />
e Veriut lëshoi një rake<strong>të</strong><br />
<strong>në</strong> muajin prill, por ajo<br />
shpërtheu mbi det pak pas<br />
hedhjes. Pheniani tho<strong>të</strong> se<br />
po zhvillon teknologji<strong>në</strong><br />
e raketave për qëllime<br />
paqësore dhe se raketat<br />
i duhen që <strong>të</strong> je<strong>të</strong> <strong>në</strong><br />
gjendje <strong>të</strong> lëshojë sateli<strong>të</strong>.<br />
Megjitha<strong>të</strong>, Shtetet e<br />
Bashkuara, Japonia, Koreja<br />
kërkon <strong>të</strong> je<strong>të</strong> i lirë, fqinjët<br />
e tij përdorën kuadrot e<br />
çmobilizuar e <strong>të</strong> papu<strong>në</strong>,<br />
“gjysmë - ushtarët” e tyre<br />
komandan<strong>të</strong> bandash <strong>të</strong><br />
uritura, <strong>të</strong> pajisura me një<br />
armatim modern nga lufta<br />
dhe aq më tepër: nga stoku<br />
i armëve dhe municioneve<br />
që u la<strong>në</strong> atyre Fuqi<strong>të</strong> e<br />
Mëdha dhe që u mbe<strong>të</strong>n nga<br />
Lufta Bo<strong>të</strong>rore. Shtypja e<br />
një populli <strong>të</strong> vetmuar më <strong>të</strong><br />
vogël <strong>në</strong> numër dhe epërsia<br />
e armëve <strong>të</strong> sulmuesve <strong>të</strong><br />
tij, përbënte tashmë një<br />
spektakël <strong>të</strong> trishtuar -<br />
dhe ne e dimë që ato qe<strong>në</strong><br />
mizori<strong>të</strong> ballkanike; - por,<br />
kur këta sulmues mundën <strong>të</strong><br />
pajisen me mitralozë, topa<br />
me qitje <strong>të</strong> largët, obuzë,<br />
automobilë-topash, tanke,<br />
avio<strong>në</strong> bombardimi me<br />
drejtues e ballona vëzhgimi,<br />
kjo bëhet e papërshkrueshme<br />
dhe, me një fjalë, e turpshme,<br />
e padurueshme.<br />
Kur dëgjon <strong>të</strong> përkrahet<br />
për më tepër, nga njerëz<br />
“praktikë”, siç kam dëgjuar<br />
me qindra herë, se shqiptarët<br />
duhet <strong>të</strong> jetoj<strong>në</strong> <strong>në</strong> robëri,<br />
pikësëpari për <strong>të</strong> mësuar <strong>të</strong><br />
duan <strong>të</strong> je<strong>në</strong> <strong>të</strong> pavarur, dhe<br />
se do <strong>të</strong> duhet që ky <strong>të</strong> qe fati<br />
i <strong>gjithë</strong> këtyre njerëzve; pastaj<br />
sepse me mënyrat e sotme <strong>të</strong><br />
shka<strong>të</strong>rrimit, asgjë nuk ësh<strong>të</strong><br />
më e leh<strong>të</strong> se t’i heqësh qafe<br />
ata, duke i zhdukur, <strong>në</strong> rast<br />
nevoje, dhe pa asnjë rrezik; së<br />
fundi, sepse asgjë nuk mund<br />
<strong>të</strong> je<strong>të</strong> më frytdhë<strong>në</strong>se se<br />
<strong>në</strong>nshtrimi i tyre; <strong>në</strong> <strong>të</strong> gjitha<br />
pikpamjet. Pikësëpari vendi<br />
i tyre ësh<strong>të</strong> shumë i pasur<br />
dhe me shumë <strong>të</strong> ardhme;<br />
popullsia e tyre që merret<br />
me bujqësi dhe pu<strong>në</strong>torët<br />
industrialë, <strong>të</strong> zgjuar, <strong>të</strong><br />
matur, <strong>të</strong> ndershëm, do <strong>të</strong><br />
dhuroj<strong>në</strong> një krah pune <strong>të</strong><br />
shkëlqyer. Por ja argumenti<br />
më modern: pikërisht sepse<br />
ja<strong>në</strong> <strong>të</strong> shëndetshëm dhe <strong>të</strong><br />
for<strong>të</strong>, popullsi<strong>të</strong> shqiptare do<br />
t’u japin rekrute <strong>të</strong> shkëlqyer<br />
ushtrive <strong>të</strong> kundërshtarëve<br />
<strong>të</strong> tyre; ata do <strong>të</strong> përforcoj<strong>në</strong>,<br />
<strong>në</strong> rast nevoje kundër<br />
Shqipërisë, këto ushtri<br />
<strong>të</strong> dërrmuara nga lodhja<br />
për afro 10 vjet lufte… Kur<br />
dihet që ky arsyetim ësh<strong>të</strong><br />
e Jugut dhe vende <strong>të</strong> tjera<br />
<strong>në</strong> rajon ja<strong>në</strong> <strong>të</strong> shqe<strong>të</strong>suara<br />
se Veriu mund <strong>të</strong> synojë<br />
përdorimin e raketave për<br />
t’i përdorur për <strong>të</strong> hedhur<br />
bomba bërthamore.<br />
Admirali Locklear diskutoi<br />
edhe ribalancimin e forcave<br />
<strong>në</strong> rajonin e Azi-Paqësorit,<br />
një pjesë kyç e strategjisë<br />
së re <strong>të</strong> mbrojtjes që<br />
Presidenti Barak Obama e<br />
paraqiti vitin e kaluar. Plani<br />
ai i përdorimit <strong>të</strong> forcës,<br />
që ësh<strong>të</strong> zbatuar rëndom<br />
<strong>në</strong> vendet e mëdha, ushtri<br />
<strong>të</strong> zeza apo <strong>të</strong> verdha, - dhe<br />
me çfarë përpjestimesh,<br />
me çfarë plëngprishje <strong>të</strong><br />
tmerrshme <strong>të</strong> gjakut vendas!<br />
- kur do <strong>të</strong> thuash fort se<br />
këto vjedhje njerëzore asgjë<br />
më pak sesa hipokrizia më e<br />
madhe e vendosur, jo ve<strong>të</strong>m<br />
se i robëron, por i tregëton,<br />
dhe siç bëhet fjalë tani, për<br />
t’i pakësuar dhe rekrutuar<br />
me forcë, për luf<strong>të</strong>, <strong>gjithë</strong><br />
popullsi<strong>në</strong> e bardhë ve<strong>të</strong>, ve<strong>të</strong><br />
katolikët, që ngulin këmbë<br />
duke kërkuar drej<strong>të</strong>si dhe<br />
paqe… kupton që u<strong>në</strong> i jam<br />
mirënjohës Shqipërisë që më<br />
hapi sy<strong>të</strong> për kë<strong>të</strong> operacion,<br />
sido që t’ia zbukurosh emrin.<br />
Por, akoma edhe<br />
njëherë, më vo<strong>në</strong>, me kalimin<br />
e kohës, e <strong>gjithë</strong> e vërteta<br />
m’u shfaq plo<strong>të</strong>sisht. Në<br />
1879, fajtori më i madh<br />
<strong>në</strong> gadishullin e Ballkanit<br />
ishte turku, ose, e thë<strong>në</strong> më<br />
mirë, regjimi turk, sulltani.<br />
Serbët, Bullgarët, Grekët,<br />
Shqiptarët, Boshnjakët,<br />
Malazezët llogariteshin <strong>në</strong><br />
a<strong>në</strong>n e <strong>të</strong> shtypurve - me<br />
Arme<strong>në</strong>t <strong>në</strong> Azi<strong>në</strong> e Vogël.<br />
Të <strong>gjithë</strong> përfitonin nga hovi<br />
i protestave që shpërthyen<br />
<strong>në</strong> Europë dhe <strong>në</strong> bo<strong>të</strong>n<br />
liberale, deri <strong>në</strong> Amerikë, nga<br />
mizori<strong>të</strong> e regjimit <strong>të</strong> sulltanit<br />
<strong>të</strong> kuq, Abdul Aziz. Dhe këto<br />
mizori, kur kujtimi i ve<strong>të</strong><br />
komisionit <strong>të</strong> 1879 dhe 1880<br />
filloi <strong>të</strong> zbehej <strong>në</strong> kujtesën<br />
time, eklipsonin <strong>gjithë</strong> pjesën<br />
tje<strong>të</strong>r. Kur lashë ambasadën e<br />
Francës <strong>në</strong> Londër, <strong>në</strong> 1894,<br />
dhe po merrja pushimet,<br />
<strong>në</strong> Havard, zoti Gladstone<br />
fjalën e fundit më tha: “Mos<br />
harro Bullgarët!” Bullgarët<br />
dhe arme<strong>në</strong>t simbolizonin<br />
a<strong>të</strong>herë <strong>gjithë</strong> urrejtjen ndaj<br />
despotizmit turk viktima <strong>të</strong> <strong>të</strong><br />
cilit ishin me <strong>gjithë</strong> <strong>të</strong> tjerët.<br />
Për ta u<strong>në</strong> kryesova mitingun<br />
e famshëm <strong>të</strong> Chateau D’Eau,<br />
ku oratorë nga <strong>të</strong> gjitha a<strong>në</strong>t:<br />
Jaures dhe Pressense, Denys<br />
Coshin, Victor Berard,<br />
Lerolle dhe u<strong>në</strong> bëmë<br />
apel, për pasojat e çështjes<br />
Dreyfus, për drej<strong>të</strong>si<strong>në</strong> e<br />
indinjuar nga<br />
opinioni dhe ato mund <strong>të</strong><br />
21<br />
parashikon që shumica<br />
e mjeteve <strong>të</strong> mari<strong>në</strong>s<br />
amerikane <strong>të</strong> vendosen <strong>në</strong><br />
Paqësor, duke ndryshuar<br />
kështu fokusin nga Lindja<br />
e Mesme <strong>në</strong> rajonin e Azi-<br />
Paqësorit. Administrata<br />
Obama tho<strong>të</strong> se ribalancimi<br />
i forcave <strong>në</strong> Paqësor nuk<br />
ësh<strong>të</strong> një përpjekje për<br />
<strong>të</strong> penguar Ki<strong>në</strong>n dhe<br />
shtrirjen e ndikimit <strong>të</strong> saj <strong>në</strong><br />
rajon.<br />
publikohen.<br />
Problemi bëhet vërtet<br />
turbullues për ndërgjegjen<br />
time ve<strong>të</strong>m pas dy luftrave<br />
ballkanike, kur Bullgarët,<br />
Serbët dhe Grekët qe<strong>në</strong><br />
fitues, Bullgarët do <strong>të</strong><br />
vërsulen mbi <strong>të</strong> dy alea<strong>të</strong>t<br />
e tyre dhe do <strong>të</strong> vihen, <strong>në</strong><br />
kështjellën e tyre, akuza që<br />
deri a<strong>të</strong>herë rëndonin ve<strong>të</strong>m<br />
mbi Turqit. Me këto akuza,<br />
Bullgarët do <strong>të</strong> padisnin <strong>të</strong><br />
tjerët, <strong>në</strong> mënyrë <strong>të</strong> tillë që <strong>të</strong><br />
hapet, jo proçesi i njërit apo<br />
tjetrit prej këtyre tre popujve,<br />
por ai i <strong>të</strong> <strong>gjithë</strong> ndërlufuesve<br />
ose, i thë<strong>në</strong> më mirë, ai i<br />
luf<strong>të</strong>s ve<strong>të</strong>. Kjo ësh<strong>të</strong> arsyeja<br />
që miq<strong>të</strong> e mi <strong>të</strong> Dotation<br />
Carnegie <strong>në</strong> Nju Jork do <strong>të</strong><br />
vendosin <strong>të</strong> sigurohen mirë,<br />
dhe, <strong>të</strong> dërgoj<strong>në</strong> një mision<br />
<strong>të</strong> paanshëm <strong>në</strong> Ballkan.<br />
Mua më ngarkuan me<br />
organizimin, duke zgjedhur<br />
njerëzit më <strong>të</strong> kualifikuar që<br />
më duheshin për ta kryer deri<br />
<strong>në</strong> fund a<strong>të</strong>, veça<strong>në</strong>risht një<br />
njeri <strong>të</strong> mirë që qe Dutton,<br />
për Sh.B.A. dhe Justin<br />
Godart për Francën.<br />
Ky komision do <strong>të</strong><br />
hartojë raportin e madh që<br />
njihet, paa<strong>në</strong>sia e <strong>të</strong> cilit<br />
bëri bujë. Ai nxirrte <strong>në</strong> pah<br />
që, pa dyshim, Bullgarët<br />
kishin kryer, si Turqit, krime<br />
<strong>të</strong> urryera, por që, nga ana<br />
e tyre, Grekët dhe Serbët<br />
kishin lejuar <strong>të</strong> njëjtat lëvizje<br />
<strong>të</strong> neveritshme, <strong>të</strong> njëjtat<br />
zakone. E a<strong>të</strong>herë këto<br />
krime, u cilësuan ballkanike;<br />
padrej<strong>të</strong>sisht, sepse dy vjet<br />
më vo<strong>në</strong> ushtria gjermane i<br />
tejkaloi ato, dhe <strong>në</strong> Belgjikën<br />
e pushtuar me turp, dhe <strong>në</strong><br />
Francë, dhe kudo ku shkelën.<br />
Qe<strong>në</strong> thjesht, - me rafinimet e<br />
dhu<strong>në</strong>s barbare dhe urdhrat<br />
pabesueshëm<br />
për torturat e bëra nga ve<strong>të</strong><br />
komanda gjermane, qe<strong>në</strong><br />
krimet e luf<strong>të</strong>s. Gjithashtu,<br />
kur burri i shquar i shtetit siç<br />
qe zoti Venizelos më kërkoi,<br />
<strong>në</strong> fund ose menjëherë<br />
pas Luf<strong>të</strong>s Bo<strong>të</strong>rore, <strong>të</strong><br />
ndryshoj<strong>në</strong> vlerësimet e<br />
raportit to<strong>në</strong>, u<strong>në</strong> refuzova.<br />
Bashkëpu<strong>në</strong>torët ta<strong>në</strong> qe<strong>në</strong><br />
<strong>në</strong> vend, <strong>në</strong> kërkim ve<strong>të</strong>m <strong>të</strong><br />
së vë<br />
(fund)
Change language