CamSep 5 1

Siedlce University of Natural Sciences and Humanities 

Polish Separation Science Society 

Camera Separatoria 

Volume 5, Number 1 / June 2013 

Siedlce 2013

Honorary Editor: 

Edward Soczewiński (Lublin) 

Editors-in-Chief: 

Bronisław K. Głód 

(Siedlce) 

Marian A. Kamiński (Gdańsk) 

Editors: 

Tadeusz Dzido (Lublin) 


(Siedlce) 

Marian Kamiński (Gdańsk) 

Piotr M. Słomkiewicz (Kielce) 

Piotr Stepnowski (Gdańsk) 

Andrzej Stołyhwo (Warszawa) 

Monika E. Waksmundzka-Hajnos (Lublin) 

Mieczysław Sajewicz (Katowice) 

Language Editor: 

John Podgórski (Manchester) 

Technical Editors: 

Paweł Piszcz 

Paweł M. Wantusiak 

Reviewers: 

Monika Asztemborska 


Marian Kamiński 

Iwona Kiersztyn 

Monika E. Waksmundzka-Hajnos 

Paweł Zarzycki 

Editorial office’s address: 

Department of Analytical Chemistry, Institute of Chemistry 

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach 

Siedlce University of Natural Sciences and Humanities 

ul. 3 Maja 54, 08-110 Siedlce 

tel. : (25) 64310 41 

e-mail: psc1@onet.eu 

URL: http://dach.ich.uph.edu.pl/camera_separatoria.html

SPIS TREŚCI 

(CONTENTS) 

PRACE ORYGINALNE / ORIGINAL PAPERS 

Grzegorz Boczkaj, Marian Kamiński 

Ocena przydatności i optymalizacja warunków rozdzielania w chromatografii gazowej bez 

oddziaływań sorpcyjnych (EC-GC) .................................................................................................. 5 

Magdalena Bytniewska, Bronisław K. Głód 

Właściwości antyoksydacyjne miodów wyznaczone za pomocą HPLC-ED ................................... 14 

PRACE PRZEGLĄDOWE / REVIEW PAPERS 

Joanna Głazowska, Marian Kamiński 

Techniki chromatografii w rozdzielaniu i oznaczaniu ekdysteroidów w Rhaponticum carthamoides – 

artykuł przeglądowy ...................................................................................................................... 17 

Henryk Lamparczyk, Aleksandra Chmielewska, Paweł K. Zarzycki 

Krótki przegląd zastosowań cyklodekstryn dotyczący analiz farmaceutycznych, biomedycznych 

oraz środowiskowych .................................................................................................................... 27 

Paweł K. Zarzycki 

Wspomnienie o profesorze Henryku Lamparczyku ....................................................................... 35 

Instrukcje dla autorów ................................................................................................................ 42 

Zapory ghostwriting i guest-autorship ...................................................................................... 45 

Instructions for Authors and Editorial Policy ........................................................................... 46


PRACE ORYGINALNE 

(ORIGINAL PAPERS)

CAMERA SEPARATORIA 

Volume 5, Number 1 / January 2013, 5-10 

Grzegorz BOCZKAJ*, Marian KAMIŃSKI** 

Politechnika Gdańska, Wydział Chemiczny 

Katedra Inżynierii Chemicznej i Procesowej 

ul. G. Narutowicza 11/12, 80-233 Gdańsk 

e-mail: * grzegorz.boczkaj@gmail.com, ** mknkj@chem.pg.gda.pl 

Ocena przydatności i optymalizacja warunków rozdzielania w chromatografii 

gazowej bez oddziaływań sorpcyjnych (EC-GC) 

Streszczenie: Dotychczasowe badania wykazały, że możliwe jest rozdzielanie wysokowrzących mieszanin 

techniką chromatografii gazowej z zastosowaniem pustej rurki kapilarnej z topionej krzemionki, zamiast 

kolumn zawierających fazę stacjonarną. Operacja rozdzielania chromatograficznego ma miejsce jedynie na 

zasadzie różnicy temperatur wrzenia rozdzielanych substancji. Wysoki stopień podobieństwa warunków 

rozdzielania, osiąganych w ten sposób, z klasyczną destylacją okazuje się być korzystny, w przypadku 

zastosowania chromatografii gazowej do destylacji symulowanej. W pracy przedstawiono wyniki badań nad 

charakterystyką rozdzielczą pustej rurki z topionej krzemionki. Zbadano sprawność układu 

chromatograficznego w warunkach braku oddziaływań sorpcyjnych, a także przydatność takich warunków 

rozdzielania do destylacji symulowanej tj. do wyznaczania temperatury wrzenia wybranych substancji 

chemicznych na podstawie ich retencji względem substancji wzorcowych. W pracy porównano rezultaty 

uzyskane z zastosowaniem badanej metodyki z rezultatami otrzymanymi dla klasycznych kolumn do 

destylacji symulowanej. Badania wykazały większą zgodność wyznaczanych wartości temperatury wrzenia z 

wartościami rzeczywistymi w porównaniu z metodyką normowaną destylacji symulowanej. 

Słowa kluczowe: rozdzielanie chromatograficzne, chromatografia gazowa, GC, destylacja symulowana, 

SIMDIS, EC-GC. 

Evaluation of the usefulness and optimization of the separation conditions in Empty 

Column Gas Chromatography (EC-GC) 

Abstract: Previous studies revealed that it is possible to separate a high-boiling mixtures by gas 

chromatography using an empty fused silica capillary tubing instead of column containing stationary phase. 

Chromatographic separation takes place only on the basis of differences in boiling point values of separated 

substances. The high degree of similarity in terms of separation achieved in this way, with a classic 

distillation, appears to be advantageous when gas chromatography is used for simulated distillation. The 

paper presents results of research on the separation properties of the empty fused silica tubing. The 

efficiency of such chromatographic system has been examined as well as usefulness of such conditions for 

simulated distillation i.e. to determine the boiling point of the selected chemicals based on their retention in 

respect to the reference substances. The results obtained using the empty column gas chromatography (EC- 

GC) conditions and with the use of classical simulated distillation columns are compared in the paper. 

Studies have shown more accurate determination of the boiling point values comparing with simulated 

distillation standard method. 

Keywords: Chromatographic separation, gas chromatography, GC, simulated distillation, SIMDIS, EC-GC.

6 G. Boczkaj, M. Kamiński 

1. Wstęp 

(Introduction) 

Postęp w technikach rozdzielania, szczególnie w chromatografii, doprowadził do znacznego skrócenia 

czasu potrzebnego na osiągnięcie zadowalającego rozdzielenia składników mieszaniny. W przypadku 

chromatografii gazowej, efekt rozdzielczy jest uzyskiwany z zastosowaniem kolumn o coraz mniejszej 

średnicy wewnętrznej i coraz cieńszym filmie fazy stacjonarnej, co zapewnia ultra wysoką sprawność układu 

chromatograficznego [1-2]. W przypadku zastosowania wodoru, jako gazu nośnego, sprawność rozdzielania 

tylko nieznacznie spada wraz z dużym wzrostem liniowej prędkości przepływu gazu. 

Na „drugim biegunie” oczekiwań użytkowników aparatury chromatograficznej znajdują się aplikacje, w 

których dużo większe znaczenie ma pojemność na próbkę i odporność temperaturowa fazy stacjonarnej, a 

oczekiwania co do rozdzielczości układu chromatograficznego są zredukowane do absolutnego minimum. 

Jedną z takich aplikacji jest destylacja symulowana [3, 4], gdzie efekt rozdzielczy ma zapewnić jedynie 

rozdzielenie wybranych n-alkanów, które są stosowane do kalibracji metody, tj. do wyznaczenia zależności 

wartości czasu retencji od temperatury wrzenia. W tym przypadku, blisko liniowa zależność, którą 

zapewniają nisko-polarne kolumny kapilarne z fazą stacjonarną w postaci polidimetylosiloksanu (PDMS), 

pozwala na kalibrację z zastosowaniem tylko kilku lub kilkunastu substancji wzorcowych obejmujących 

zakresem wrzenia zakres analizowanych próbek. Tak w przypadku metod badań dedykowanych 

wysokowrzącym produktom naftowym, wzorcowe n-alkany powyżej n-C 40 , występują w mieszaninach 

kalibracyjnych co dziesięć atomów węgla (tj. n-C 50 , C- 60 etc.) [5, 6]. Uzyskanie rozdzielenia mieszaniny 

wzorców, których temperatury wrzenia różnią się o kilkadziesiąt stopni Celsjusza, z zastosowaniem 

kapilarnej chromatografii gazowej nie sprawia żadnego problemu. Dużo większe znaczenie ma natomiast 

liniowość zależności retencja-temperatura wrzenia, dla innych grup substancji chemicznych obecnych w 

próbce w odniesieniu do n-alkanów. Najważniejszym zastosowaniem destylacji symulowanej, jest 

wyznaczanie charakterystyk destylacyjnych frakcji i produktów naftowych [7-10]. Mieszanina węglowodorów 

wchodzących w skład analizowanych próbek benzyn, olejów napędowych czy destylatów próżniowych, jest 

bardzo bogata, a ogólna charakterystyka podawana jako tzw. skład grupowy wskazuje, że oprócz 

węglowodorów nasyconych – parafin i naftenów występują także związki aromatyczne, w tym poliaromatyczne, 

a w przypadku pozostałości podestylacyjnych czy asfaltów – również składniki żywiczne i 

asfalteny [11]. W celu poprawnego wyznaczenia krzywej destylacji metodą destylacji symulowanej, 

substancje inne niż n-alkany, muszą w warunkach rozdzielania wykazywać zbliżoną do n-alkanów, a 

korzystnie, identyczną zależność temperatury wrzenia od wartości czasu retencji. W przypadku 

występowania znacznych odchyleń od oczekiwanej retencji składników próbki, ma miejsce zafałszowanie 

krzywej destylacji, wyznaczanej na podstawie pola powierzchni poszczególnych części piku 

chromatograficznego [12, 13]. Bardziej szczegółową analizę problemów występujących w destylacji 

symulowanej przedstawiono w [14]. 

Dotychczasowe badania prowadzone nad optymalizacją warunków analizy wykazały, że możliwym do 

zastosowania, rozwiązaniem jest zastąpienie kolumn kapilarnych z filmem fazy stacjonarnej, pustą kolumną 

kapilarną z topionej krzemionki o dezaktywowanej powierzchni wewnętrznej [15]. Takie warunki rozdzielania 

określono skrótem EC-GC (ang. Empty Column Gas Chromatography). Ze względu na wyeliminowanie 

oddziaływań sorpcyjnych takie rozwianie wydaje się w lepszy sposób "symulować" proces destylacji, a stąd 

zapewniać bardziej zbieżne wyniki. Dla kilku związków z grupy WWA, dla których odnotowano duże 

odchylenia obliczonej względem rzeczywistej (TBP) temperatury wrzenia, badania w warunkach EC-GC 

wykazały, że uzyskuje się bardziej dokładne wartości TBP. 

W pracy przedstawiono wyniki dalszych badań nad warunkami EC-GC. Przedstawiono wyznaczone krzywe 

Van Deemtera opisujące zależność sprawności od liniowej prędkości przepływu gazu nośnego, a także 

porównano wyznaczane w warunkach SIMDIS oraz EC-GC wartości TBP dla wybranych związków 

chemicznych. 

2. Część eksperymentalna 

(Materials and Methods) 

2.1. Materiały 

(Materials) 

- Mieszanina wzorcowa SIMDIS 2887 Extended - n-parafiny w zakresie n-C 5 - n-C 60 (AC Analytical Controls); 

- Substancje wzorcowe: α-metylo-naftalen, p-nitro-anilina, 2,4-dinitro-anilina, benzydyna, dibenzotiofen, 

sulfon dietylowy, piren, chryzen, antracen, fenantren, mentol, skwalan, 4,6-dinitro-o-krezol, α-naftylo-amina, 

9-hydroxyfluoren, 1,10-fenantrolina (Sigma Aldrich, USA); 

- mieszanina wzorcowa metanu w powietrzu (100 ppm, Linde Gas); 

- dwusiarczek węgla (>99% (GC), Fluka Analytical), metanol (czystość do HPLC, Merck); 

- azot, hel, powietrze czystości 5,0 N (Linde Gas). 

Camera Separatoria Vol. 5, No 1/2013

Ocena przydatności i optymalizacja warunków rozdzielania w chromatografii… 

7 

2.2. Aparatura 

(Instruments) 

Generator wodoru (Packard) 

SIMDIS 

- Chromatograf gazowy Autosystem (Perkin Elmer), 

- Oprogramowanie TotalChrom ver. 6.3 (Perkin Elmer), 

EC-GC 

- Chromatograf gazowy Autosystem XL (Perkin Elmer), 

- Oprogramowanie TotalChrom ver. 6.3 (Perkin Elmer), 

2.3. Metody postępowania 

(Methods) 

Przygotowanie roztworów 

Preparation of the solutions 

Roztwór wzorcowych n-parafin sporządzono poprzez rozpuszczenie naważki w dwusiarczku węgla w 

stosunku masowym ok. 1:100. Roztwór skwalanu o stężeniu ok. 100 ppm przygotowano w dwusiarczku 

węgla. Roztwory innych substancji wzorcowych o stężeniu ok. 100 ppm przygotowano, o ile to było możliwe, 

w dwusiarczku węgla. Roztwory substancji wzorcowych nierozpuszczalnych w CS2 przygotowano o stężeniu 

ok. 100 ppm w metanolu. 

Warunki analizy 

Chromatographic conditions 

Próbki dozowano ręcznie w objętości 1 ul za pomocą mikrostrzykawki. Dla każdej z próbek wykonano trzy 

analizy. 

SIMDIS: 

- Gaz nośny: Azot, 10 ml/min; 

- Kolumna: Zebron ZB-1XT SIMDIS (Phenomenex) 10m x 0.53 mm x 0.15 μm; 

- Program temperatury: 40ºC przez 1 min., narost 5ºC/min do 380ºC, utrzymywana 20 min; 

- Dozownik typu split/splitless w trybie splitless, temperatura: 380ºC; 

- Temperatura detektora FID: 385ºC. 

EC-GC: 

- Kolumna: pusta rurka z topionej krzemionki o dezaktywowanej powierzchni wewnętrznej (methyl 

deactivated) 30 m x 0.53 mm (BGB Analytic); pozostałe warunki jak dla SIMDIS. 

Wyznaczanie krzywych Van Deemtera 

Determination of the Van Deemter plots 

Krzywe sprawności wyznaczono dla skwalanu. Analizy prowadzono w warunkach stałego ciśnienia gazu 

nośnego w dozowniku (constant pressure mode) dla trzech gazów nośnych - azotu, helu i wodoru. Dla 

każdych warunków rozdzielania wykonano trzy analizy. 

Badania charakterystyk retencyjnych 

Retention behavior research 

Wartość temperatury wrzenia wyznaczoną w warunkach SIMDIS i EC-GC obliczano na podstawie wartości 

czasu retencji substancji w oparciu o kalibrację wykonaną z zastosowaniem n-alkanów. Wartość temperatury 

wrzenia obliczano na podstawie interpolacji względem dwóch sąsiadujących n-alkanów. Wartości 

rzeczywistej temperatury wrzenia przyjęto na podstawie danych literaturowych. 

3. Wyniki i dyskusja 

(Results and discussion) 

Zastosowanie warunków EC-GC, tj. brak fazy stacjonarnej w kolumnie, pozwala na maksymalne 

wyeliminowanie oddziaływań sorpcyjnych. Pozwala to na uzyskanie większego podobieństwa warunków 

rozdzielania chromatograficznego do klasycznej destylacji. Ten efekt zbadano w niniejszej pracy poprzez 

porównanie temperatury wrzenia wybranych substancji chemicznych wyznaczonej w warunkach SIMDIS 

oraz EC-GC z rzeczywistą temperaturą wrzenia. 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


3.1. Sprawność rozdzielania w warunkach EC-GC 

(Efficiency of the chromatographic system in EC-GC conditions) 

Brak fazy stacjonarnej w kolumnie skutkuje jednak, znacznym obniżeniem rozdzielczości układu 

chromatograficznego. Głównie, ma to miejsce z powodu znacznie niższej sprawności kolumny bez fazy 

stacjonarnej. Na rysunku 1 przedstawiono krzywe Van Deemtera wyznaczone dla trzech typowych gazów 

nośnych stosowanych w chromatografii gazowej – helu, wodoru i azotu. 

Rys. 1. Nałożenie krzywych Van Deemtera dla trzech gazów nośnych dla kolumny o średnicy wewnętrznej 0,53 mm 

Fig.1. A comparison of Van Deemter plots for three carrier gases for a 0,53 mm ID capillary column 

Efekt rozdzielczy oraz przydatność warunków EC-GC do destylacji symulowanej wysokowrzących 

mieszanin opisano w poprzedniej pracy [15]. Krzywe Van Deemtera zostały wyznaczone dla 

2,6,10,15,19,23-heksametylotetrakozanu (C 30 H 62 , temperatura wrzenia 470°C, skwalan), który dotychczas 

jest używany jako niepolarna, ciekła faza stacjonarna do gazowej chromatografii. Wybrany związek 

chemiczny odpowiada właściwościami fizykochemicznymi analizowanym metodom SIMDIS frakcjom i 

produktom naftowym, stąd dobrze charakteryzuje sprawność układu rozdzielczego. Wyniki badań wykazały, 

że charakterystyka zmian sprawności rozdzielczej wyrażanej jako wysokość równoważna półce teoretycznej 

(ang. Height Equivalent to Theoretical Plate, HETP) w funkcji średniej liniowej prędkości przepływu fazy 

ruchomej (u) jest zbliżona do zmian odnotowywanych dla kolumn zawierających fazę stacjonarną. Wartości 

liniowej prędkości przepływu zapewniające najwyższą sprawność rozdzielczą wyniosły odpowiednio: 11,1 

cm/s dla azotu, 13,7 cm/s helu, 25 cm/s dla wodoru. W tych warunkach kolumna o długości 30,0 m ma 

sprawność wynoszącą: od 3890 (hel) do 4130 (wodór i azot) półek teoretycznych. Jest to wystarczająca 

sprawność do wykonywania destylacji symulowanej. Klasyczna kolumna do destylacji symulowanej 

stosowana w pracy charakteryzowała się sprawnością na poziomie ok. 20000 półek teoretycznych (ok. 2000 

półek na jeden metr). 

3.2. Porównanie poprawności wyznaczania temperatury destylacji w warunkach 

EC-GC i SIMDIS 

(Comparison of the accuracy of determined boiling point values in EC-GC and 

SIMDIS conditions) 

Największą zaletą zastosowania pustej kolumny kapilarnej bez fazy stacjonarnej wydaje się być 

zapewnienie większego podobieństwa zjawisk zachodzących podczas rozdzielania chromatograficznego do 

tych mających miejsce podczas klasycznej destylacji. Badania prowadzone dla związków chemicznych o 

różnej polarności, mogących występować we frakcjach naftowych, wykazały że występują znaczne 

odchylenia od wyznaczanych metodą SIMDIS wartości temperatury wrzenia [5, 13]. 

W tabeli 1 porównano rezultaty badań metodą SIMDIS oraz w warunkach EC-GC wyznaczania 

temperatury wrzenia wybranych substancji o różnej polarności. 


Ocena przydatności i optymalizacja warunków rozdzielania w chromatografii… 

9 

Tabela 1. Porównanie różnic obliczonych na podstawie wartości czasu retencji temperatur wrzenia w 

warunkach SIMDIS i EC-GC z wartościami rzeczywistymi. 

Table 1. Comparison of the results of determination of the boiling point obtained with SIMDIS and EC-GC 

conditions 

Związek 

chemiczny 

(chemical 

compounds) 

Vol. 5, No 1/2013 

Rzeczywista 

temperatura 

wrzenia 

(True Boiling 

Point) (P=760 

mm Hg) 

(TBP) 

Obliczona 

temperatura 

wrzenia 

(calculated 

boiling 

point) 

Simdis 

Różnica 

(difference) 

EC-GC 

Obliczona 

temperatura 

wrzenia 

(calculated 

boiling point) 

Różnica 

(difference) 

[°C] [°C] [°C] [°C] [°C] 

mentol 212 218 -6 211 1 

α-metylo-naftalen 234 223 11 224 10 

sulfon dietylowy 246 335 -89 302 -56 

α-naftylo-amina 301 259 42 281 20 

dibenzotiofen 332 297 35 317 15 

fenantren 332 304 28 309 23 

p-nitro-anilina 332 314 18 326 6 

4,6-dinitro-okrezol 

332 357 -24 317 15 

antracen 342 305 37 320 22 

1,10-fenantrolina 360 338 22 378 -18 

9-hydroksyfluoren 

368 344 24 350 18 

piren 395 345 50 359 36 

2,4-dinitro-anilina 401 404 -3 399 2 

benzydyna 401 360 41 411 -10 

chryzen 447 376 71 407 40 

Uzyskane rezultaty pokazują, że dla każdej zbadanych substancji chemicznych, temperatura wrzenia 

wyznaczona w warunkach EC-GC jest bliższa rzeczywistej, niż ma to miejsce w przypadku zastosowania 

klasycznych kolumn do destylacji symulowanej. Najwyższą zgodność rezultatów uzyskano dla w przypadku 

EC-GC dla mentolu oraz 2,4-dinitro-aniliny. Odchylenia od wartości rzeczywistej wyniosły odpowiednio jeden 

i dwa stopnie Celsjusza. W warunkach SIMDIS najwyższą zgodność uzyskano również dla tych samych 

dwóch związków chemicznych. Odchylenia w przypadku mentolu wyniosły 6 stopni, a dla 2,4-dinitroaniliny 3 

stopnie. 

Metodyka polegająca na zastosowaniu pustej rurki z topionej krzemionki o dezaktywowanej 

powierzchni wewnętrznej, powinna znaleźć zastosowanie przede wszystkim do wyznaczania rozkładu 

temperatury destylacji średnio i niskolotnych mieszanin, w których mogą występować polarne substancje 

chemiczne, a także produktów uzyskiwanych podczas nowo opracowanych procesów technologicznych, w 

których skład i polarność składników mieszaniny nie została jeszcze zbadana. Z powodu lepszego 

odwzorowania charakterystyki destylacyjnej każdej z badanych grup składników, w tym węglowodorów 

aromatycznych oraz polarnych substancji chemicznych, wydaje się to być dobra metoda do badań rozkładu 

temperatury destylacji produktów procesów rozkładu termicznego i katalitycznego tj. piroliza. Obecne 

uwarunkowania i trendy badawcze w kierunku termicznego odzysku ciekłych frakcji energetycznych i 

paliwowych z odpadów stałych powodują, że na znaczeniu zyskuje metodyka pozwalająca na poprawne 

wyznaczania charakterystyki destylacyjnej mieszanin zawierających znaczący udział składników polarnych. 

4. Podsumowanie 

(Summary) 

W pracy zbadano sprawność układu rozdzielczego w warunkach EC-GC. Dla 30-to metrowej kolumny 

o średnicy 0,53 mm uzyskano sprawność na poziomie 130-140 półek teoretycznych na metr. Wcześniejsze 

Camera Separatoria


badania [15] wykazały, że uzyskiwana sprawność rozdzielania w warunkach EC-GC spełnia wymagania dla 

kolumn do destylacji symulowanej (SIMDIS). W badaniach niniejszej pracy wykazano również, że warunki 

EC-GC zapewniają lepsze odwzorowanie charakterystyki destylacyjnej dla każdej z badanych grup 

substancji chemicznych. Największą zaletą warunków EC-GC jest zapewnienie znacznie lepszego 

odwzorowania charakterystyk destylacyjnych dla polarnych substancji. Jest to szczególnie istotne w 

przypadku złożonych mieszanin dla których wykonuje się rozkład temperatury destylacji. Obecnie coraz 

częściej SIMDIS jest stosowany w badaniach nad procesami pirolizy/upłynniania materiałów stałych i 

półstałych o charakterze odpadowym. Produkty z tych procesów zawierają duże ilości węglowodorów 

aromatycznych, stąd poprawne wyznaczanie zakresu temperatury destylacji tej grupy substancji jest 

kluczowe dla uzyskiwania poprawnych rezultatów techniką destylacji symulowanej. Zastosowanie do tego 

celu warunków EC-GC wydaje się optymalnym rozwiązaniem. 

Podziękowania 

(Acknowledgements) 

Autorzy pragną podziękować za wsparcie niniejszych badań Narodowemu Centrum Nauki (projekt 

grantowy nr UMO-2011/01/N/ST8/07757). 

Literatura 

(Literature) 

1. K. Mastovská, S.J. Lehotay, Practical approaches to fast gas chromatography-mass spectrometry, J. 

Chromatogr A., 1000(2003)153. 

2. P.Q. Tranchida, L. Mondello, Current-day employment of the micro-bore open-tubular capillary column 

in the gas chromatography field, J. Chromatogr. A, 1261(2012)23. 

3. L.E. Green, L.J. Schumauch, J.C. Worman, Simulated distillation by gas chromatography, Anal. 

Chem., 36(1964)1512. 

4. L.E. Green, J.C. Worman, Simulated distillation of high boiling petroleum fractions, Anal. Chem., 

37(1965)1620. 

5. ASTM D2887: Standard test method for boiling range distribution of petroleum fractions by gas 

chromatography. 

6. ASTM D3710: Test method for boiling range distribution of gasoline and gasoline fractions by gas 

chromatography. 

7. ASTM D5307: Standard test method for determination of boiling range distribution of crude petroleum 

by gas chromatography. 

8. ASTM D6352: Standard test method for boiling range distribution of petroleum distillates in boiling 

range from 174 to 700°C by gas chromatography. 

9. ASTM D7169: Standard test method for boiling point distribution of samples with residues such as 

crude oils and atmospheric and vacuum residues by high temperature gas chromatography. 

10. ASTM D7213: Standard test method for boiling range distribution of petroleum distillates in the boiling 

range from 100 to 615°C by gas chromatography. 

11. W.A. Darka, Crude oil hydrocarbon group separation quantitation. J. Liq. Chromatogr., 5(1982)1645. 

12. S.G. Roussis, W.P. Fitzgerald, Gas chromatographic simulated distillation-mass spectrometry for the 

determination of the boiling point distributions of crude oils, Anal. Chem., 72(2000)1400. 

13. J.P. Durand, A. Bré, J.J. Béboulène, A. Ducrozet, S. Carbonneaux, Improvement of simulated 

distillation methods by gas chromatography in routine analysis, Oil Gas Sci. Technol. Rev. IFP, 

54(1999)431. 

14. G. Boczkaj, M. Kamiński, Wykorzystanie chromatografii gazowej do destylacji symulowanej (SIMDIS). 

Aktualny stan wiedzy i nowe perspektywy, Cam. Sep., 2(2010)89. 

15. G. Boczkaj, A. Przyjazny, M. Kamiński, New procedure for the determination of distillation temperature 

distribution of high-boiling petroleum products and fractions, Anal. Bioanal. Chem., 399(2011)3253. 




Magdalena BYTNIEWSKA, Bronisław K. GŁÓD 

Zakład Chemii Analitycznej, Instytut Chemii, 

Wydział Nauk Ścisłych, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, 

ul. 3 Maja 54, 08-110 Siedlce 

e-mail: bkg@onet.eu 

Właściwości antyoksydacyjne miodów wyznaczone za pomocą HPLC-ED 

Streszczenie: Celem pracy było wstępne zbadanie możliwości oznaczenia właściwości przeciwutleniających 

miodów oraz miodów pitnych. Oznaczenie całkowitego potencjału antyoksydacyjnego (CPA) miodów, 

wykonano za pomocą wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją elektrochemiczną. Miarą CPA 

było sumaryczne pole powierzchni wszystkich pików zarejestrowanych podczas ich anodowego utleniania. 

Słowa kluczowe: wolne rodniki, antyoksydanty, całkowity potencjał antyoksydacyjny, miód 

Antioxidative properties of honeys determined using HPLC-ED assay 

Abstract: The aim of the study was to investigate the possibility of determination of antioxidative properties 

of honeys and meads. The total antioxidant potential (TAP), was performed using high performance liquid 

chromatography with electrochemical detection. TAP measure was the total area of all peaks recorded 

during their anodic oxidation. 

Key words: free radicals, antioxidants, total antioxidant potential, honey

12 M. Bytniewska, B.K. Głód 

1. Wstęp 


Natura wolnych rodników i antyoksydantów oraz ich wpływ na organizm ludzki, od polowy XX wieku, 

stały się częstym tematem badań. Potwierdzeniem tego zainteresowania była nagroda Nobla przyznana w 

1956 roku C. Hinshelwoodowi i N.N. Siemionowem za studia nad mechanizmem powstawania wolnych 

rodników. Obecnie uważa się, że wolne rodniki pełnią dwojaką rolę w organizmie, szczególnie te tlenowe, 

mogą być przyczyną wielu chorób a nawet obarcza się je odpowiedzialnością za starzenie się organizmu. Z 

drugiej strony jednak biorą one udział w wielu mechanizmach wewnątrzkomórkowych, np. pełnią funkcje 

przekaźników sygnałów [1]. 

Metabolizm tlenowy wykształcony w toku ewolucji pozwolił na dużo bardziej wydajne wykorzystanie 

energii wiązań chemicznych, umożliwiając w ten sposób powstanie nowych, bardziej skomplikowanych pod 

względem budowy organizmów. W trakcie oddychania tlenowego tlen cząsteczkowy powinien ulec całkowitej 

redukcji do 2 cząsteczek wody, przyłączając 4 protony i 4 elektrony. Jednakże nie zawsze tak się dzieje, a 

skutkiem niepełnej redukcji tlenu są RFT, powstające w kolejnych etapach redukcji tlenu [2]. W procesie tym 

ważną rolę pełnią enzymy antyoksydacyjne (katalizatory tych przemian) takie jak dysmutaza ponadtlenkowa 

(SOD) czy peroksydaza glutationowa (GS-Px) [1]. WR i RFT mogą być generowane wewnątrz komórek, 

najważniejszym miejscem ich powstawania są mitochondria (organelle komórkowe, w których zachodzi 

proces oddychania komórkowego) bądź powstawać pod wpływem czynników zewnętrznych. 

Żywe organizmy w toku ewolucji wykształciły mechanizmy broniące przed szkodliwymi zmianami 

wolnorodnikowymi. Żywność pochodzenia roślinnego jest bogatym źródłem zarówno substancji odżywczych 

jak i związków o właściwościach przeciwutleniających. Również popularne napoje takie jak: herbata, wino 

czy kakao są bardzo bogate w fenolowe fito-związki [3]. Najważniejsze znaczenie, jeżeli chodzi o 

antyoksydanty pochodzenia roślinnego, mają związki polifenolowe (kwasy fenolowe i pokaźna grupa 

flawonoidów wraz z antocyjanami), witaminy: A, C, tokoferole, karotenoidy, kwasy organiczne oraz 

biopierwiastki (np. wapń i selen) [4,5]. 

W literaturze opisane są metody pozwalające na oznaczenie stężenia zarówno wolnych rodników jak i 

antyoksydantów [1,2,6-8]. Nie we wszystkich próbkach skład antyoksydantów jest znanych. Niektóre z nich 

wykazują efekty synergiczne i/lub mogą między sobą reagować. W miodzie charakterystyczne na przykład 

jest współdziałanie flawanoidów z α-tokoferolem, powodujące wzrost mocy antyoksydacyjnej układu. Dlatego 

czasami korzystne jest oznaczenia sumarycznego stężenia wszystkich antyoksydantów czy wszystkich 

wolnych rodników, która pozwala ocenić moc układu antyoksydacyjnego oraz rozmiar stresu oksydacyjnego 

[1,9,10]. 

Miód od zamierzchłych czasów był uważany za źródło zdrowia. Już uczestnicy starożytnych olimpiad 

przed zawodami wzmacniali się porcją miodu, a przez długie wieki był on niezastąpionym środkiem 

wspomagającym gojenie ran. Również w Polsce był często stosowany. Jest naturalnym produktem 

pszczelim. Podstawowymi jego surowcami są nektary roślinne występujące w miodnikach, czyli gruczołach 

cukrowych ukrytych wewnątrz kwiatu oraz spadź. Spadź jest to substancja wydzielana przez mszyce i 

czerwy, zawierająca głównie niestrawione cukry [11]. W miodach wykryto ponad 300 różnych substancji [12]. 

Głównymi ich składnikami są monosacharydy, glukoza i fruktoza. Wszystkie węglowodany stanowią średnio 

77% całego składu miodu. 

Wosk pszczeli jest naturalnym tłuszczowcem wydzielanym przez gruczoły woskowe młodych pszczół 

robotnic. Postać płynna zastyga na powierzchni płytek chitynowych odwłoka. Początkowo jest to 

przezroczysta łuseczka woskowa, która wykorzystywana jest jako materiał do budowy plastrów. Barwa 

plastrów z czasem ulega zmianie i uzależniona jest to od jakości surowca i sposobu jego przetworzenia. 

Początkowo jest biały, zmienia się na żółty lub nawet ciemnobrązowy ze wzrostem stężenia pyłku 

kwiatowego i propolisu (kitu pszczelego). W ulu wosk pszczeli nabiera szczególnej woni miodu (wyczuwalny 

jest również zapach kitu pszczelego). Składa się on z węglowodorów, alkoholi, wolnych kwasów 

(palmitynowy, mirycylowy, cerylowy, melisowy), estrów, polifenoli (małe stężenia) [13], itp. Wosk pszczeli 

stosowany był już w starożytności do otrzymywania odlewów. Stosowany też był do ochrony przed 

szkodliwym działaniem wody. W czasach średniowiecznych wykorzystywany był na przykład do produkcji 

łuków. Obecnie 60% produkcji wosku pszczelego wykorzystuje przemysł kosmetyczny i farmaceutyczny. 

2. Część eksperymentalna 

(Experimental) 

2.1. Aparatura 

(Instrumentation) 

W pracy użyto zestaw wysokosprawnego chromatografu cieczowego (Knauer, Niemcy): butlae na 

eluent, moduł Smartline Manager 5000 zawierający degazer, pompa dwutłokowa Smartline 1000 (zakres 


Właściwości antyoksydacyjne miodów wyznaczone… 

13 

przepływu 0,001–50 ml/min), mieszadło magnetyczne, autosampler, lub dozownik o objętości pętli 20 μl, 

kolumna COSMOSIL 5 μm, 4,6x150 mm, 5C18-MS-II, detektor elektrochemiczny EC3000 (elektroda 

pracująca – elektroda z węgla szklistego, elektroda odniesienia - Ag/AgCl, elektroda pomocnicza - Pt), 

detektor UV/VIS z matrycą diodową (DAD) Smartline 2600, oprogramowanie do przetwarzania i obróbki 

danych Clarity Chrom V 2.6 2007 oraz Eurochrom 2000, odbieralnik fazy ruchomej. Pomiary fotometryczne 

wykonano na fotometrze Helios Epsilon (Thermo Spectronic, USA). pH mierzono na pH-metrze OP-208/1 

(RADELKIS, Budapeszt, Węgry). 

2.2. Odczynniki 

(Reagents) 

W badaniach stosowano kwas 4-hydroksybenzoesowy (p-HBA) i 3,4-dihydroksybenzoesowy (3,4- 

DHBA), metanol czysty do HPLC, 2,2-difenylo-1-pikrylohydrazyl (DPPH) i siarczan(VI) żelaza(II) (Sigma-Aldr 

ich, St. Louis,USA), diwodoroortofosforan sodu, wodoroortofosforan potasu, brom, wolframian sodowy, 

molibdenian sodowy, węglan sodowy bezw., 85% kwas orto-fosforowy, siarczan litu i 3% nadtlenek wodoru 

(POCh, Gliwice, Polska) oraz wodorotlenek sodu (Chempur, Piekary Śląskie, Polska). 

2.3. Materiał badawczy 

(Samples) 

Miody (lipowy, akacjowy, wielokwiatowy, gryczany oraz spadziowy) pochodziły z pasieki „Pod 

wiązami” (Siedlce, Polska). Do badań były rozcieńczane w stosunku 1:10 (10 mg/ml) i przesączane przez 

nylonowy sączek. 

Roztwory otrzymywano z wody trójkrotnie destylowanej z kwarcu. Roztwory miodów (0,1g/ml) były 

przesączane przez sączek nylonowy o grubości 0,45 μm. 

2.4. Warunki pomiarowe 

(Procedures) 

Pomiary chromatograficzne przeprowadzono w układzie faz odwróconych (RP–C18) stosując bufor 

fosforanowy (pH 6,6) jako fazę ruchomą. W pomiarach zastosowano detektor elektrochemiczny w zakresie 

potencjału, E = 0 ÷ 1,2 V. Czas trwania analizy wynosił 30 min. 

Miarą CPA jest sumaryczna powierzchnia pików chromatograficznych obserwowanych w zakresie 

anodowym elektrody pracującej. Pomiar wykonywano w układzie faz odwróconych przy dodatnich 

potencjałach elektrody w zakresie od 0V do 0,8V, a czas analizy wynosił 30 min. Jako fazę ruchomą 

zastosowano bufor fosforanowy o pH 6,6; nastrzyk próbki miodu (1mg/ml) - 20 μl. Oznaczania wykonane 

były z wykorzystaniem detektora elektrochemicznego z elektrodą pracującą z węgla szklistego, elektrodą 

odniesienia - Ag/AgCl i elektrodą pomocniczą - Pt. 

3. Wyniki i dyskusja 

(Results and discussion) 

Antyoksydanty utleniane są na powierzchni elektrody. Zmieniając napięcie można uzyskać informacje 

tylko o mocnych bądź sumie mocnych i słabych antyoksydantach zawartych w próbce. Przy niskich 

potencjałach reakcji ulegają związki o silnych właściwościach redukujących, a przy wyższych potencjałach 

obserwujemy działanie zarówno tych słabszych jak i silnych przeciwutleniaczy. Charakterystyczna dla 

miodów jest duże sumaryczne pole powierzchni pików przy wysokim potencjale. Świadczy to o obecności 

znacznych ilości słabych przeciwutleniaczy, nie dających sygnałów przy niskich potencjałach. CPA miodów 

przy E= 0,8 V ilustruje Rys. 1. 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria

CPA [nA∙ s] 

14 M. Bytniewska, B.K. Głód 

80 

60 

40 

20 

0 

Rys. 1. CPA 1 mg/ml miodów wyznaczone dla potencjału elektrody pracującej 0,8 V. Warunki chromatograficzne: 

kolumna - COSMOSIL 5 μm, 4,6x150 mm, 5C18-MS-II, faza ruchoma - bufor fosforanowy pH 6,6, szybkość 

przepływu - 1 ml/min, detektor elektrochemiczny (elektroda odniesienia – Ag/AgCl). 

Fig. 1. TAP values of 1 mg/ml honeys obtained at 0.8V. Experimental conditions: column - COSMOSIL 5 μm, 4,6x150 

mm, 5C18-MS-II, mobile phase – phosphate buffer pH 6.6, flow rate - 1 ml/min, amperometric detection 

(reference electrode – Ag/AgCl). 

Największe CPA otrzymano dla miodów, gryczanego i spadziowego. Oba te miody mają 

charakterystyczną ciemną barwę, co sugeruje wysokie stężenie polifenoli, np. flawonoidów z których 

większość zalicza się do antyoksydantów. Wartości CPA uzyskane przy potencjale 0,2 V sugerują, że 

największe stężenia silnych antyoksydantów występuje w miodzie gryczanym, najniższe w akacjowym (Rys. 

2). Ze zmianą potencjału proporcjr te niewiele się zmieniają (Rys. 2). Można więc stwierdzić, że miód 

gryczany zawierają największe stężenia zarówno silnych jak i słabych antyoksydantów. 

Rys. 2. CPA miodów o stężeniu 1 mg/ml z pasieki „Pod wiązami” w funkcji potencjału elektrody pracującej. Warunki 

chromatograficzne jak na Rys. 1. 

Fig. 2. Dependence of TAP values of 1 mg/ml honeys from apiary „Pod wiązami” on the working electrode potential. 

Experimental conditions as on Fig. 1. 


Właściwości antyoksydacyjne miodów wyznaczone… 

15 

Literatura 

(References) 

1. B.K. Głód, P. Piszcz, I. Kiersztyn, A. Lamert, P. Zarzycki, Zastosowanie HPLC do oznaczania wolnych 

rodników, antyoksydantów oraz całkowitego potencjału antyoksydacyjnego, Cam. Sep., 1(2009)41-66. 

2. Q. Chen, E.J. Vazquez, S. Moghaddas, C.L. Hoppel, E.J. Lesnefsky, Production ofreactive oxygen 

species by mitochondria, J. Biol. Chem., 278(2003)36027-36031. 

3. M.S. Fernandez-Pachon, D, Villano, M.C. Garcia-Parrilla, A.M. Troncoso, Antioxidant activity of wines 

and relation with their polyphenolic composition, Anal. Chim. Acta, 513(2004)113–118. 

4. B. Maniak, Z. Targowski, Przeciwutleniacze naturalne wystupujące w żywności. Przem. Ferm., 

4(1996)7-10. 

5. A. Szajek, J. Borowska, Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego, Żywność. 

Nauka Techn. Jakość, 4(2004)5-28. 

6. B.K. Głód, E. Olszewska, P. Piszcz, Wolne rodniki a stres oksydacyjny, Tłuszcze Jadalne, 41(2006)254- 

263. 

7. A. Łuszczewski, E. Matyska-Piekarska, J. Trefler, I. Wawer, J. Łącki, P. Śliwińska-Stańczyk, Reaktywne 

formy tlenu: Znaczenie w fizjologii i stanach patologii organizmu, Reumatologia, 45(2007)284–289. 

8. T. Laskowska-Kmita, Wolne rodniki tlenowe i obrona przeciwutleniająca, Med. Wieku Rozw., 1(1997)43- 

5. 

9. C. Buhmann, S. Arlt, A. Kontush, T. Moller-Bertram, S. Sperber, M. Oechsner, M Stuerenburg, U. 

Beisiegel, Plasma and CSF markers of oxidative stress are increased in Parkinson's disease and 

influenced by antiparkinsonian medication, Neurobiol. Diseas., 15(2004)160-170. 

10. A. Rehman, M. Whiteman, B. Halliwell, Scavenging of hydroxyl radicals but not of peroxynitrite by 

inhibitors and substrates of nitric oxide synthases, British J. Pharmacol., 122(1997)1702-1706. 

11. L. Bornus, Miód pszczeli od producenta do konsumenta, PWRiL, Poznań 1986. 

12. J.W. White, Composition of hone, w E. Crane, red., Honey: A comprehensive survey, str. 157-158, 

Heinemann, London 1979. 

13. R.J. Weston, The contribution of catalase and other natural products to the antibacterial activity of 

honey: a review. Food Chem., 71(2000)235–239. 

14. B.K. Głód, J. Strosznajder, Wolne rodniki w starzeniu się mózgu i innych procesach biologicznych, w 

M.J. Kossakowski, J. Strosznajder, red., Mózg a starzenie, Oświata UN-O, Warszawa 2001. 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


PRACE PRZEGLĄDOWE 

(REVIEW PAPERS)



Joanna GŁAZOWSKA, Marian KAMIŃSKI* 

Katedra Inżynierii Chemicznej i Procesowej, Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska 

ul. Gabriela Narutowicza 11/12 80-233 Gdańsk 

*markamin@pg.gda.pl 

Techniki chromatografii w rozdzielaniu i oznaczaniu ekdysteroidów w Rhaponticum 

carthamoides – artykuł przeglądowy 

Streszczenie: Rhaponticum carthamoides (syn. Leuzea carthamoides, pol. szczodrak krokoszowaty) to 

syberyjska, endemiczna, wieloletnia bylina, od wieków wykorzystywana w medycynie ludowej, w postaci 

wyciągów alkoholowych, jako preparat wzmacniający organizm. Szczególnie ważną grupą związków 

chemicznych, występujących w roślinie, wzbudzających szczególne zainteresowanie, ze względu na 

wykazywaną aktywność, są ekdysteroidy. Poznanie dokładnego składu metabolicznego oraz stężeń 

ekdysteroidów, a także innych metabolitów w tkankach roślinnych staje się istotnym elementem 

poznawczym. Ich znajomość może przyczynić się do wytwarzania preparatów leczniczych i 

wspomagających na bazie Leuzei. W rozdzielaniu ekdysteroidów zastosowanie znajduje przede wszystkim 

wysokosprawna chromatografia cieczowa w normalnych (NP) i odwróconych (RP) układach faz, a ostatnio, 

także, w warunkach oddziaływań hydrofilowych (HILIC) - z reguły, w warunkach elucji gradientowej, a także 

chromatografia cienkowarstwowa (TLC) w jednym, a szczególnie w dwóch wymiarach. W dalszym ciągu 

poszukuje się możliwie nieskomplikowanych metodyk pozwalających na rozdzielenie i oznaczenie 

ekdysteroidów i innych metabolitów wtórnych obecnych w surowym ekstrakcie. Ważne, szczególnie w 

przypadku tej rośliny, byłoby opanowanie metodyki rozdzielania i wydzielania wszystkich metabolitów, 

ponieważ, niektóre badania wykazują, że działanie ekdysteroidów w organizmach ssaczych jest wzmacniane 

w sposób synergiczny przez nieznane dotychczas składniki rośliny. Prace nad rozdzielaniem mają duże 

znaczenie dla dalszych badań nad tą, ciągle jeszcze niewystarczająco zbadaną rośliną, w tym także, dla 

opracowania procedury standaryzacji "materiału roślinnego", obecnego na rynku w postaci różnego rodzaju 

wyciągów i preparatów. Przedmiotem niniejszej pracy jest zestawienie oraz porównanie technik i warunków 

chromatograficznych wykorzystywanych dotychczas w rozdzielaniu i oznaczaniu ekdysteroidów w wyciągach 

roślinnych z Rhaponticum carthamoides. W związku z ogromnym bogactwem metabolicznym Rhaponticum 

carthamoides, szczególnie obiecujące wydaje się zastosowanie w dalszych badaniach dwuwymiarowej 

wysokosprawnej kolumnowej chromatografii cieczowej z elucją gradientową w obu "wymiarach" rozdzielania 

(2D-Grad/Grad-HPLC), albo ortogonalnego rozdzielania wielokolumnowego, z przepływem zwrotnym 

eluentu w dowolnej kolumnie rozdzielczej ((MC-HPLC-EBF), a w przypadku techniki chromatografii 

cienkowarstwowej - elucji kilkustopniowej (NS-TLC), lub rozdzielania dwuwymiarowego (2D-TLC), być może 

także z elucją kilkustopniową w drugim "wymiarze" rozdzielania (2D-NS-TLC). 

Słowa kluczowe: Rhaponticum carthamoides, Leuzea carthamoides, Fitoekdysteroidy, Wysokosprawna 

elucyjna chromatografia cieczowa kolumnowa - HPLC, Chromatografia cienkowarstwowa - TLC, Odwrócone 

układy faz - RP, Normalne układy faz - NP, Warunki oddziaływań hydrofilowych - HILIC 

Chromatographic techniques in separation and determination of ecdysteroids in 

Rhaponticum carthamoides – A review 

Abstract: Rhaponticum carthamoides (Leuzea carthamoides) is a Siberian endemic perennial used for 

centuries in folk medicine as a body-strengthening specimen based on alcohol extracts. The main group of 

substances which is in particular interest, due to exhibiting high activity, are ecdysteroids. The determination 

of the exact composition and comcentration of metabolites in the plant tissues is an important element of 

cognitive. The knowledge can contribute to the development of new medicinal preparations based on 

Leuzea. The separation of ecdysteroids is carried out using the normal and reverse phase high performance 

liquid chromatography, as well as the hydrophilic interactions liquid chromatography, in a gradient elution, 

and thin layer chromatography in one- and two-dimension. However there is still a need to look for an 

uncomplicated method for the separation and identification of ecdysteroids and other plant secondary 

metabolites, present in the crude extract of Rhaponticum. Separation and isolation off all metabolites 

showing synergic interactions with ecdysteroids in mammalian organisms is important to investigate their 

“mode of action”. Further studies, on this still not well known plant, and also on the development of 

procedures of standardization of plant material, present on the market in form of different extracts and 

preparation are needed. The object of this work is to collate and compare the most popular chromatographic 

techniques used in separation and determination of ecdysteroids in plant material of Rhaponticum 

carthamoides. Due to its enormous wealth of secondary metabolite it is important to apply two dimmensional 

high performance liquid chromatography with gradient elution in both directions (2D-Grad/Grad-HPLC), or

18 J. Głazowska, M. Kamiński 

orthogonal column separations with eluent backflush on each column (MC-HPLC-EBF), and in TLC: stepand 

multi-dimensional elution (2D-TLC and 2D-NS-TLC). 

Key words: Phytoecdysteroids, Rhaponticum carthamoides, Leuzea catrhamoides, Liquid Chromatography, 

Thin Layer Chromatography - TLC, Reversed Phase High Performance Chromatography - RP-HPLC, 

Normal Phase High Performance Chromatography - NP-HPLC, Hydrophilic Interaction Chromatography - 

HILIC. 

Użyte skróty: NP-HPLC – wysokosprawna chromatografia cieczowa w normalnych układach faz, RP-HPLC 

– wysokosprawna chromatografia cieczowa w odwróconych układach faz, TLC – chromatografia 

cienkowarstwowa, HILIC – chromatografia oddziaływań hydrofilowych, OPTLC – chromatografia 

cienkowarstwowa z wykorzystaniem nadciśnienia (z wymuszonym przepływem eluentu, HPTLC – 

wysokosprawna chromatografia cienkowarstwowa, FFPC – chromatografia planarna z wymuszonym 

przepływem fazy ruchomej, UV – promieniowanie nadfioletowe 

1. Wstęp 


Rhaponticum carthamoides (synonim Leuzea carthamoides) (Rysunek 1), po polsku szczodrak 

krokoszowaty jest endemiczną rośliną, porastającą duże obszary południowej Syberii, w szczególności łąki 

gór Ałtaj i Sajan, gdzie spotykana jest na wysokości powyżej 1200 m n.p.m. L. carthamoides to wieloletnia 

bylina dożywająca nawet 150 lat. Od ponad 5000 lat znana jest jako roślina lecznicza, stosowana szeroko w 

medycynie ludowej ludności syberyjskiej, mongolskiej, tybetańskiej oraz chińskiej w wyniku czego obecnie 

zagrożona jest wyginięciem ze względu na wzrost zainteresowania tą rośliną szczególnie, niestety, jej 

korzeniami [1-4]. Szczęśliwie, obecnie istnieje coraz więcej upraw tej rośliny, szczególnie w krajach Europy 

Środkowej i Zachodniej, a także na terenie Chin i Rosji (rys. 1). 

Szczodrak krokoszowaty bogaty jest w związki chemiczne należące do różnych klas, takich jak steroidy, 

sterole, flawonoidy i antocyjany, kwasy fenolowe, garbniki, a także triterpeny i tiofeny. Uważa się, że bogate 

w ekdysteroidy ekstrakty i preparaty na bazie tej rośliny mają działanie wzmacniające organizm po wysiłku, 

zwiększające odporność na długotrwały stres, działają przeciwbakteryjnie, przeciwutleniająco oraz wykazują 

właściwości adaptogenów [2, 3, 5-11]. 

Rys.1. Uprawa Rhaponticum carthamoides. (Źródło:www.leuzea.ru) 

Fig. 1. Cultivation of Rhaponticum carthamoides (source: www.leuzea.ru) 

W Rhaponticum carthamoides, jak do tej pory, zidentyfikowano około 50 różnych ekdysteroidów [3]. 

Są one obecne w częściach podziemnych rośliny (korzenie i kłącza) oraz nadziemnych, zarówno 

wegetatywnych (łodygach, liściach), jak i generatywnych (kwiaty i nasiona). W zależności od pory roku oraz 

stadium rozwoju rośliny stężenia poszczególnych ekdysteroidów zmieniają się [12, 13]. Dotychczasowe 

badania dowiodły obecności ekdysteroidów w różnych partiach rośliny: korzeniach, liściach i nasionach na 

poziomie, odpowiednio: 0,04 - 0,81 %, 0,03 - 1,22 % i 0,27 - 1,51 % [3]. 

Do najważniejszych ekdysteroidów występujących w Rhaponticum carthamoides, zalicza się 20- 

hydroksyekdyson (Rysunek 2, 20E, spotykany również pod nazwą β-ekdyson, ekdysteron, polipodyna A), α- 

ekdyson oraz inokosteron [3]. Szczegółową budowę wszystkich jak dotąd odkrytych ekdysteroidów, w tym 

tych występujących w Rhaponticum cartamoides można znaleźć w literaturze [3, 14] oraz bazie „The 

Ecdysone Handbook”. 


Techniki chromatografii w rozdzielaniu i oznaczaniu ekdysteroidów… 

19 

Rys. 2. Struktura chemiczna 20-hydroksyekdysonu z numeracją atomów węgla. 

Fig.2. Chemical structure of 20-hydroxyecdysone with the numeration of carbon atoms. 

2. Struktura ekdysteroidów i jej wpływ na retencję 

(The chemical structure of ecdysteroids and its influence on retention) 

Ekdysteroidy należą do rodziny związków o bardzo zbliżonej budowie. Są to czteropierścieniowe 

steroidy, posiadające od 27 do 29 atomów węgla w cząsteczce. Wyjątki, powstałe w wyniku usunięcia 

łańcucha bocznego, to rubrosteron – 19 atomów węgla oraz posteron – 21 atomów węgla [3]. 

Cechą charakterystyczną ekdysteroidów jest grupa ∆ 7 -keto-6-enowa w pierścieniu B, będąca silnym 

chromoforem absorbującym fale o długości 242 nm [15], pierścienie A i B w pozycji cis, a także grupa 

hydroksylowa w pozycji 14 [16]. Numerację węgli w cząsteczce ekdysteroidów przedstawiono na rysunku 2. 

Są to związki o zróżnicowanej polarności, zawierające od 2 do 10 grup OH w swej strukturze. Posiadają 

łańcuch boczny, przyłączony w pozycji 17, który łatwo ulega modyfikacjom i reakcjom podczas syntezy i 

metabolizmu ekdysteroidów. Główne reakcje, jakim ulegają ekdysteroidy to reakcje hydroksylacji (najczęściej 

w pozycjach 5, 11, 25 lub 26), utleniania (np. w pozycji 26), reakcje tworzenia γ- i δ-laktonów (łańcuch 

boczny), alkilowania (rozgałęzienie łańcucha bocznego, w pozycji 24) oraz reakcje koniugacji, mające 

miejsce na sąsiadujących grupach hydroksylowych w pozycjach 2, 3 oraz 20, 22. Grupy hydroksylowe w 

tych pozycjach mają szczególne znaczenie w przypadku tworzenia się trwałych pochodnych powodując 

zmiany w polarności tych ekdysteroidów. Związki te spotykane są często w postaci pochodnych oraz 

konjugatów polarnych: glikozydów, siarczanów, fosforanów oraz niepolarnych: eterów, estrów, octanów i 

benzoesanów. Skutkuje to obecnością w roślinie związków o bardzo zróżnicowanych właściwościach 

fizykochemicznych, również często występujących w ilościach śladowych [3, 14, 16-18]. 

3. Metodyki ekstrakcji lub ługowania ecdysteroidów z surowego bądź suszonego 

materiału roślinnego 

(Methods of ecdysteroids extraction from a dry of fresh plant material) 

Na podstawie badań przeprowadzonych do tej pory, wpływ na retencję ekdysteroidów w układzie NP 

jak i RP, ma nie tylko ilość grup OH w cząsteczce, ale przede wszystkim ich położenie. Dlatego też 

dodatkowa grupa -OH w rejonie o charakterze hydrofilowym (np. pozycje 1 lub 24) nie wpłynie znacząco na 

retencję w warunkach RP w przeciwieństwie do dodatkowej grupy OH obecnej w bardziej hydrofobowym 

rejonie cząsteczki (pozycje 11, 25 lub 26). Odwrotnie sytuacja przedstawia się dla warunków w normalnym 

układzie faz. Wyjątkiem jest grupa 5β-OH w polipodynie B, gdzie tworzy ona silne wiązanie wodorowe z 

grupą ketonową w pozycji 6 [19, 20] i retencja cząsteczki jest inna w badanych układach i warunkach 

rozdzielania, niż mogłoby się to wydawać z teoretycznych założeń. 

Reakcje utleniania, szczególnie w pozycji 3 oraz 22 wpływają na spadek polarności a co za tym idzie 

na spadek retencji ekdsteroidów w normalnym układzie faz. Może to powodować trudności w uzyskaniu 

pełnego rozdzielenia związków o takiej budowie. Na spadek retencji – wzrost hydrofobowości ekdysteroidów 

w układach NP mają także wpływ podstawienia grupy alkilowej w pozycji 24, a także reakcje estryfikacji 

(acetylacji) w pozycjach 2 i 3 oraz 20, 22, co powoduje, że związki te jak np. 20-hydroksyekdyson 2, 3- 

monoacetonid lub 20-hydroksyekdyson 2, 3;20,22-diacetonid są trudne do rozdzielenia [19]. 

W odwróconych układach faz sytuacja w większości przypadków przedstawia się odmiennie niż w 

układach NP. W przypadku układów RP spadek polarności w wyniku np. utleniania grup OH do grup 

ketonowych w pozycji 3, przy zastosowaniu eluentów na bazie rozpuszczalnika o większej polarności (np. 

metanol) może powodować trudności w rozdzieleniu. Zmienia się to przy zastosowaniu mniej polarnych 

rozpuszczalników organicznych jak np. acetonitryl. Duży wpływ na retencję mają wszelkie rozgałęzienia 

łańcucha bocznego, szczególnie w pozycji 24. Skutkuje to wzrostem hydrofobowości ekdysteroidów i 

zwiększeniem ich retencji. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku związków z grupami estrowymi oraz 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


acetylowymi w pozycjach 2, 3, 20, 22. Związki wykazują znaczną retencję w odwróconych układach faz i 

ulegają lepszemu rozdzieleniu niż w przypadku normalnego układu faz [20]. 

4. Modyfikacje strukturalne ekdysteroidów 

(The structural modifications of ecdysteroids) 

Píš i współpracownicy [17] zaproponowali szybką i skuteczną metodę oczyszczania ekstraktów 

alkoholowych ekdysteroidów za pomocą ekstrakcji do fazy stałej pochodnych kwasu fenyloboronowego. 

Reakcji z kwasem fenyloboronowym ulegają jedynie ekdysteroidy posiadające układ diolowy w łańcuchu 

bocznym, w pozycji 20, 22. Przykład takiej pochodnej przedstawia rysunek 3. Pierwotne formy 

ekdysteroidów można uzyskać w reakcji pochodnych z roztworem nadtlenku wodoru. Fenyloboroniany 

ekdysteroidów mogą być przygotowane w różnych rozpuszczalnikach, również zawierających wodę, co jest 

ważne w przypadku rozdzielania ich w odwróconych układach faz. Jest to szczególnie korzystne w 

przypadku badania próbek biologicznych. Dzięki modyfikacji, ekdysteroidy zmieniają swoje właściwości na 

bardziej hydrofobowe, dzięki czemu w układach typu RP wykazują większą retencję. Wzrost wydajności 

oczyszczania fenyloboronianów ecdysteroidów, można osiągnąć w wyniku zastosowania faz ruchomych 

bardziej polarnych i o niższej sile elucyjnej, w pierwszej kolejności, do wymycia ze złoża polarnych 

zanieczyszczeń obecnych w ekstraktach roślinnych, a następnie stosowania eluentów o większej sile 

elucyjnej do elucji ekdysteroidów ze złoża. Pozwala to na bardziej selektywne oczyszczenie natywnych 

ekdysteroidów. Dodatkową zaletą jest fakt, że wstępnie oczyszczone ekdysteroidy można w tej samej formie 

poddać rozdzielaniu w warunkach wysokosprawnej chromatografii cieczowej. Istotną wadą procedury jest to, 

że reakcji ulegają jedynie ekdysteroidy posiadające układ diolowy w pozycji 20, 22. Wiele składników 

ekstraktów o inaczej zbudowanym łańcuchu bocznym nie może w ten sposób zostać selektywnie 

izolowanych. 

Rys.3. Struktura chemiczna 20,22-fenylo-20-hydroksyekdyson 

Fig. 3. Chemical structure of a 20,22-phenyl-20-hydroxyecdysone. 

5. Metody chromatografii w rozdzielaniu i analityce ekdysteroidów 

(The chromatographic methods for separation and analysis of ecdysteroids) 

5.1. Chromatografia cienkowarstwowa jedno- i dwuwymiarowa 

(Thin-layer chromatography in one-and two dimension) 

Chromatografia cienkowarstwowa jest efektywną techniką do rozdzielania ekdysteroidów. Rozdział 

odbywa się na płytkach aluminiowych lub szklanych, pokrytych żelem krzemionkowym w układach NP albo 

HILIC lub na płytkach pokrytych żelem krzemionkowym modyfikowanym grupami oktadecylowymi (tzw. C18, 

układ RP) [21]. 

TLC należy do grupy nieskomplikowanych w wykonaniu, tanich i szybkich technik separacyjnych, a 

wykorzystywana jest przede wszystkim do określania odcisku palca, a także do kontroli procesu ekstrakcji. 

Opracowanych zostało wiele faz ruchomych zarówno dla normalnego jak i odwróconego układu faz [15], 

zapewniających rozdzielanie zarówno polarnych, średnio polarnych, a także niepolarnych ekdysteroidów. W 

analizie ekdysteroidów roślinnych, a w szczególności tych obecnych w Rhaponticum carthamoides, 

wykorzystuje się popularne mieszaniny rozpuszczalników organicznych (Tabela 1). 

W normalnych układach faz stosuje się eluenty na bazie organicznych rozpuszczalników takich jak: 

octanu etylu, dichlorometan, chloroform w połączeniu z alkoholami takimi jak metanol, etanol i izopropanol 

[15, 19, 22, 23]. W przypadku stosowania dodatku wody do fazy ruchomej, w ilości od 0,1-0,2 % mówimy już 

o chromatografii oddziaływań hydrofilowych (HILIC). 

W odwróconych układach faz, jako fazę ruchomą, stosuje się głównie mieszaninę metanolu i wody w 

różnych stosunkach objętościowych [15, 19, 22]. Obecnie możliwe jest wykorzystanie technik z użyciem 

nadciśnienia (OPTLC, HPTLC, FFPC), co znacznie skraca czas trwania rozdzielania na płytkach TLC [21], a 



21 

przede wszystkim umożliwia użycie płytek typu HPTLC, co zapewnia znacznie wyższą wartość tzw. 

pojemności względnej pików (węższe strefy rozdzielanych substancji). Technika ta charakteryzuje się 

krótkim czasem analizy, lepszą rozdzielczością niż w przypadku tradycyjnego TLC [22]. 

Rozdzielenie trudnych do separacji ekdysteroidów, takich jak np. ponasteron A i 2-deoksyekdyson, 

możliwe jest dzięki zastosowaniu modyfikacji kwasem boronowym ekdysteroidów zawierających układ 20, 

22-diolowy w swojej cząsteczce, zarówno w układach TLC jak i HPLC. Możliwe jest to dzięki zmniejszeniu 

polarności cząsteczek poprzez modyfikację resztą kwasu boronowego [15, 17]. 

Do wykrywania ekdysteroidów na płytkach TLC wykorzystuje się techniki niespecyficzne dla danego 

związku, np.: absorpcję światła UV dla 254 i 366 nm [15, 22, 23], wygaszanie fluorescencji za pomocą płytek 

TLC typu „F 254+366 ” zawierających czynnik luminescencyjny (np. ZnSe), a także wywoływanie w oparach jodu 

[15, 21]. Do bardziej specyficznych metod, pozwalających na kolorystyczne rozróżnienie poszczególnych 

plamek, zaliczyć można rozpylanie mieszaniny waniliny lub kwasu siarkowego w 95 % etanolu, dające 

charakterystyczne zabarwienie plamkom ekdysteroidów, a także kwas siarkowy i amoniak w formie aerozolu 

[15, 19]. Ekdysteroidy z Rhaponticum carthamoides barwią się pod wpływem wyżej wymienionych czynników 

na kolor: od niebieskiego przez turkusowy, zielony, oliwkowy, szary, fioletowy do brązowego, 

pomarańczowego i żółtego. 

Lopenna i współpracownicy [23] poddali analizie estry etylowe ecdysteroidów, m. in. techniką TLC, 

uzyskując dobre rozdzielenie analogów 20E. W swoich badaniach zastosowali fazę ruchomą składającą się 

z chloroformu i metanolu w stosunku 7:1 (v/v) oraz fazy o niższym stężeniu metanolu bardziej odpowiednią 

dla rozdzielania 2,3- i/lub 20,22- dioli chronionych grupą acetylową. 

Tabela 1. 

Table 1. 

Zestawienie opisów literaturowych stosowanych warunków rozdzielania ekdysteroidów techniką 

TLC. 

A list of the TLC separation conditions of ecdysteroids. 

Tryb 

(Mode) 

Faza stała 

(The stationary 

phase) 

Faza ruchoma (v/v) 

(The mobile phase (v/v)) 

Detekcja 

(Detection) 

NP Żel 

krzemionkowy 

DCM:EtOH 

CHCl 3:MeOH: CO(CH 3) 2 

85:15 

6:2:1 

Światło widzialne oraz UV (254 nm) 366 nm; 

Zastosowanie kwasu siarkowego 

DCM:96 % EtOH 96:4 

CHCl 3:EtOH 9:1 

RP C18 MeOH:H 2O 65:35 

MeOH:H 2O 6:4 

NP- 

HPTLC, 

FFPC 

Żel 

krzemionkowy 

60 F 254 

CHCl 3:MeOH 7:1 Detekcja przy długości fali 254 nm, 

zanurzenie płytki w 5% (w/v) p- 

10:1 anizoaldehydzie i 5% (v/v) roztworze kwasu 

siarkowego w etanolu, podgrzewanie do 

15:1 

pojawienia się fioletowego, niebieskiego, 

9:1 

szarego lub zielonego zabarwienia 

92,5:7,5 

Literatura 

(References) 

[22] 

[22, 23] 

NP 

NP 

Żel 

krzemionkowy 

F 254 

Żel 

krzemionkowy 

85:15 

DCM:96 % EtOH 8:2 Detekcja przy długości fali 254 nm [24, 25] 

CHCl 3:MeOH:Benzen 25:5:3 

CHCl 3:95% EtOH 

CHCl 3:Pr-1-OH 

DCM: CO(CH 3) 2:MeOH 

7:3 

9:5 

2:1:1 

Detekcja przy długości fali 254 nm, oprócz 

zastosowania faz ruchomych z dodatkiem 

DCM; dla wszystkich faz MS 

DCM: CO(CH 3) 2:EtOH 16:4:5 

AcOEt:96 % EtOH:H 2O 80:10:5 Światło widzialne oraz UV (254 nm) 366 nm 

AcOEt:EtOH 4:1 

RP Merck C 18 MeOH:H 2O 1:1 

Whatman C 18 

HILIC Żel 

AcOEt:MeOH:25% NH 3 85:10:5 Światło widzialne oraz UV (254 nm) 366 nm 

krzemionkowy w H 2O 

przy zastosowaniu kwasu siarkowego 

AcOEt:96 % EtOH:H 2O 8:2:1 

AcOEt:MeOH:H 2O 85:10:5 

AcOEt:EtOH:H 2O 80:5:2 

AcOEt:96 % EtOH:H 2O 16:2:1 

DCM:MeOH:H 2O 79:15:1 Detekcja przy długości fali 254 nm, oprócz 

DCM:MeOH: 25 % NH 3 77:20:2: zastosowania faz ruchomych z dodatkiem 

w H 2O:H2O 

1 DCM; dla wszystkich faz MS 

NP/ Żel 

F 254 CO(CH 3) 2:96%EtOH:25 32:9 waniliną 

HILIC krzemionkowy Toluen: 

100:140: przy zastosowaniu kwasu siarkowego z 

% NH 3 w H 2O 

RP 

Żel 

krzemionkowy 

mod. C 18 F 254 

THF:H 2O 45:55 

MeOH:H 2O 55:45 

[15] 

[22] 

[15] 

[24] 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


5.2. Wysokosprawna chromatografia cieczowa w normalnych układach faz 

(The Normal Phase High Performance Liquid Chromatography) 

Fazy stacjonarne 

W normalnych układach faz w chromatografii cieczowej ekdysteroidów wykorzystuje się jako fazy 

stacjonarne kolumny wypełnione żelem krzemionkowym niemodyfikowanym lub modyfikowanym polarnymi 

grupami, np. –diol (DIOL), -poliol (n-OL), -aminopropylosilan, -aminowymi (NH 2 ) oraz nitrowymi (NO 2 ). 

Kolumny te stosuje się zarówno w analityce, jak i w semi-preparatywnym i preparatywnym rozdzielaniu 

ekdysteroidów z ekstraktów szczodraka krokoszowatego. Układ faz normalnych pozwala na rozdzielenie 

ekdysteroidów o zróżnicowanej polarności, od niepolarnych do polarnych [15, 26]. W przypadku kolumn z 

polarną fazą stacjonarną kolejność elucji ekdysteroidów nie zależy od rodzaju wypełnienia. Związane jest to 

z inną naturą oddziaływań jakie mają miejsce na powierzchni złoża pomiędzy grupami hydroksylowymi 

ekdysteroidów i żelu krzemionkowego. Istotną wadą stosowania żelu krzemionkowego jest jego powolna 

dezaktywacja w wyniku silnej adsorpcji na jego powierzchni śladowych ilości wody. Jednakże, jeżeli kolumna 

stosowana jest w tych warunkach w stałej temperaturze oraz jest zrównoważona z eluentem, problem 

dezaktywacji złoża nie powinien występować [15]. Szczegółowe zestawienie warunków rozdzielania 

chromatograficznego w normalnych układach faz oraz układach oddziaływań hydrofilowych przedstawia 

tabela 2. 

Tabela 2. 

Table 2. 

Zestawienie opisów literaturowych warunków rozdzielania ekdysteroidów w normalnych 

układach faz wysokosprawnej chromatografii cieczowej (NP-HPLC) oraz chromatografii 

oddziaływań hydrofilowych (HILIC). 

A list of the NP-HPLC and HILIC separation conditions of ecdysteroids. 

Układ 

(Mode) 

HILIC 

Kolumna 

(The kolumn) 

Zorbax-Sil 

(DuPont), 250x4,6 

mm 

Warunki Lucji 

(Elution conditions) 

Faza ruchoma 

(Mobile chase) 

DCM:2-PrOH:H 2O 

125:30:2 


125:40:3 lub 

100:40:3 


125:15:1 

Program elucji 

(The elution 

program) 

Przepływ 

eluentu 

(The flow 

rate) 

Detekcja 

(Detection) 

Litera 

tura 

(References) 

Izokratyczna 1 mL/min 242 nm [15] 

Cykloheksan:2- 

PrOH:H 2O (100:40:3) 

NP 

Silasorb 600, 5 

µm, 250x4 mm 

Apex II diol 

column, 5 µm, 

150×4,6 mm 

(GRACE, 

Wilmington, DE, 

USA) 

n-heksan:EtOH:H 2O 

812:180:8 

Eter 

dietylowy:ACN:H 2O 

880:102:18 


84:15:1 

A: MeOH 

B: DCM 

Izokratyczna 

Liniowy 

program elucji 

od 2 do 10% B 

w 20 min 

Liniowy 

program elucji 

od 4 do 10% B 

w 20 min 

0,8 

mL/min 

1 mL/min 

MS [27] 

242 i 300 

nm 

[23] 

Fazy ruchome 

W normalnych układach faz preferowanymi składnikami eluentów stosowanymi w rozdzielaniu 

ekdysteroidów są dichlorometan i chloroform, modyfikowane alkoholami takimi jak metanol, etanol lub 

izopropanol. Stosuje się również inne rozpuszczalniki niepolarne do tworzenia eluentu takie jak, n-heksan 

czy cykloheksan lub eter dietylowy. Niestety te fazy charakteryzują się większą lepkością niż fazy na bazie 

wody, co powoduje powstawanie dużych oporów przepływu i w konsekwencji wysokie ciśnienie robocze, 

przy stosunkowo niskim przepływie eluentu. Stosowanie dichlorometanu oraz chloroformu jest niekorzystne 

również z innego powodu. Rozpuszczalnik te uniemożliwia detekcję ekdysteroidów za pomocą UV dla 

długości fali 235 i 245 nm, ponieważ absorbują UV w zakresie do 245 nm. 

Lapenna [23] zaproponował zastosowanie elucji gradientowej o malejącej sile elucyjnej (malejącej 

zawartości dichlorometanu w fazie ruchomej). Ma to szczególnie zastosowanie w rozdzielaniu związków 



23 

średnio i nisko polarnych, w tym przypadku ekdysteroidów zawierających grupy eterowe i estrowe w miejscu 

polarnych grup OH. Zastosowanie tego typu układu umożliwia rozdzielenie ekdysteroidów w zależności od 

ilości grup eterowych oraz możliwość ich rozdzielenia w przypadku bardzo niewielkich różnic w polarności. 

W rozdzielaniu ekdysteroidów w układzie faz normalnych stosowanie kolumn zrównoważonych z 

eluentami zawierającymi wodę korzystnie wpływa na ograniczenie „ogonowania” pików oraz poprawia 

symetrię pików. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że nawet niewielkie, dodatkowe ilości wody np. w 

próbce, powodują powolną dezaktywację fazy stacjonarnej, co skutkuje zmianami w czasach retencji 

eluowanych pików. Według przeprowadzonych badań [15, 28], najbardziej „odporną kolumną” na zmienne 

zawartości wody w eluencie jest kolumna Zorbax-Sil. Zauważono, że w przypadku normalnych układów faz 

rodzaj wypełnienia kolumny oraz obecność wody w fazie ruchomej bądź próbce, nieznacznie wpływa na 

wartości czasów retencji ekdysteroidów. Obecnie technika wykorzystująca eluenty zawierające znaczne 

ilości wody (więcej niż 0,1 %) znana jest jako chromatografia oddziaływań hydrofilowych (HILIC). 

5.3. Wysokosprawna chromatografia cieczowa w odwróconych układach faz 

(The Reverse Phase High Performance Liquid Chromatography) 

Fazy stacjonarne 

W chromatografii ekdysteroidów stosuje się typowe fazy stacjonarne o charakterze hydrofobowym, 

takie jak, żele krzemionkowe modyfikowane grupami C22, C18, C8, C6, a także grupami fenylowymi. 

Wypełnienia te charakteryzują się dużą uniwersalnością i możliwością rozdzielenia ekdysteroidów o bardzo 

szerokim spektrum właściwości fizykochemicznych i zróżnicowanej budowie, a także innych składników 

matrycy roślinnej. W przypadku ekdysteroidów różnorodność struktury wpływa na kolejność elucji 

poszczególnych związków. Dlatego istotne jest dobranie indywidualnie najkorzystniejszych warunków 

chromatograficznych w zależności od posiadanej kolumny i stosowanego układu [15, 20]. Szczegółowe 

przedstawienie omawianych warunków rozdzielania ecdysteroidów przedstawia tabela 3. 

Tabela 3. 

Table 3. 

Zestawienie opisów literaturowych warunków rozdzielania ekdysteroidów w odwróconych 

układach faz wysokosprawnej chromatografii cieczowej (RP-HPLC). 

A list of the RP-HPLC separation conditions of ecdysteroids. 

Kolumna 

(The column) 

Warunki elucji 

(The elution conditions) 

Faza ruchoma 

(The mobile phase) 

Program elucji 

(The elution program) 

Natężenie przepływu 

eluentu 

(The flow rate) 

Detekcja 

(Detection) 

Litera 

tura 

(Referenc 

es) 

Lichrospher 100 RP-18e, 

250x4.6 mm, 5 μm (Merck, 

Niemcy) 

Spherisorb 5ODS2 

(Biochrom), 250x4,6 mm 

C18 Phenomenex 

Sphereclone ODS2, 5µm, 

150mm×4.60mm 

(Phenomenex, 

Macclesfield, UK) 

C6 

Phenomenex 

Sphereclone, 5µm, 

150mm×4.6mm 

(Phenomenex, 

Macclesfield, UK) 

Separon SGX C18, 5 µm, 

250x4mm 

Sherisorb ODS-2 

Symmetry C18, 

150x3,9mm, 5 μm (Waters) 

Vol. 5, No 1/2013 

ACN:H 2O 25:75 

(+0.01% TFA) 

ACN:H 2O 

23:77(+0.01% TFA) 

H 2O:MeOH 50:50 

(0.01% TFA) 

H 2O:2-PrOH 82:18 

(0.01% TFA) 

A: MeOH 

B: H 2O 

A: H 2O 

B: MeOH 

A: MeOH 

B: H 2O 

A:woda 

B:acetonitryl 

Izokratyczna 1 mL/min 246 nm [29] 

Izokratyczna 1 mL/min 242 nm [15, 21] 

Liniowy program 

elucji od 30 do 100% 

w 25 min 


elucji od 10 do 70% B 

w 50 min 


elucji od 30 do 100 % 

A w 30 min 100 % A 

10 min 

20-25% B w 0-20min 

90% B w 20min 

90% B w 20-30min 

Rekondycjonowanie 

kolumny 20% B przez 

5min 

1 mL/min 242 i 300 nm [23] 

0,6 mL/min MS [27] 

1 mL/min 242 nm [30] 

0,7 mL/min 254 nm [31, 32] 

Camera Separatoria


Fazy ruchome 

W układach faz odwróconych (RP) w rozdzielaniu ekdysteroidów najpopularniejszymi eluentami są 

mieszaniny metanol:woda oraz acetonitryl:woda. Te organiczne dodatki do eluentów stosowane są zarówno 

w elucji izokratycznej, jak i gradientowej [15, 21]. Stosowanie buforu, najczęściej mrówczanowego lub 

dodatku 0,01% kwasu trifluorooctowego w mieszaninie wody z acetonitrylem, pozwala na osiągnięcie pików 

o lepszym kształcie, a także znacznie polepsza rozdzielenie ekdysteroidów bardzo zbliżonej strukturze lub 

występujących w postaci zdysocjowanej lub glikozydowej. Wymienione eluenty są dość uniwersalne i nadają 

się do rozdzielania ekdysteroidów zarówno polarnych (jonowych i niejonowych), jak i średnio polarnych 

związków [15]. 

Retencja w odwróconych układach faz zależy przede wszystkim od ilości wolnych grup OH oraz 

struktury łańcucha bocznego. Obecność lub brak którejś z grupy OH również wpływa na kolejność elucji. 

Wraz z większą ich ilością zwiększa się polarność związku, a co za tym idzie zmniejsza się ich 

hydrofobowość i retencja. Szczególne znaczenie ma w tym przypadku grupy hydroksylowe w pozycji 11, 25 i 

26, które znacznie wpływają na hydrofilowy charakter cząsteczki. Jednakże nie tylko to ma znaczący wpływ 

na stopień oddziaływań danej cząsteczki z fazą stacjonarną i ruchomą. Ważne są tu również oddziaływania 

steryczne oraz konformacja i układ przestrzenny cząsteczki – pozycja aksjalna lub ekwatorialna grupy OH, 

czy grupa ta jest wolna czy oddziałuje z innymi grupami w cząsteczce. Niektóre ekdysteroidy posiadają 

łańcuch boczny (grupy metylowe lub etylowe w pozycji 24), który, o ile niepodstawiony, powoduje wzrost 

hydrofobowości cząsteczki i zwiększenie retencji, a podstawienie przynajmniej jedną grupą hydroksylową 

powoduje zmianę charakteru cząsteczki czyniąc ją znacznie bardziej polarną [19, 20, 28]. 

5.4. Chromatografia gazowa 

(Gas Chromatography) 

Ekdysteroidy, jako bardzo polarne związki chemiczne są nielotne, a także termo labilne (najniższą 

temperaturę topnienia posiada kartamosteron: 170 °C, [33]). Z tych względów nie mogą być w prosty sposób 

rozdzielane i oznaczane za pomocą chromatografii gazowej. Wykorzystanie tej techniki możliwe jest jedynie 

po przeprowadzeniu ekdysteroidów w ich lotne pochodne w wyniku derywatyzacji. Takimi pochodnymi 

stosowanymi w analizie GC są pochodne trimetylosililowe, zmniejszające polarność, zwiększające lotność 

oraz wytrzymałość pochodnych na wysoką temperaturę. Poważną wadą tej metody jest fakt, że ekdysteroidy 

mogą tworzyć podczas derywatyzacji pochodne o zróżnicowanej budowie, utrudniające satysfakcjonujące 

rozdzielenie otrzymanych pochodnych oraz jednoznaczną identyfikację [15, 28]. 

6. Podsumowanie 

(Summary) 

Ekstrakty ekdysteroidów z Rhaponticum stanowią bardzo skomplikowaną mieszaninę związków 

chemicznych. Wiele z nich należy do grup o bardzo zbliżonej budowie i właściwościach, przez co uzyskanie 

pełnego rozdzielenia podczas jednej operacji chromatograficznej stanowi problem. Inne grupy związków 

chemicznych, obecnych w tkankach rośliny posiadające podobne właściwości tzn. polarność, 

hydrofobowość, mogą i w praktyce przeszkadzają w rozdzieleniu, identyfikacji i oznaczaniu ekdysteroidów, 

które są szczególnym przedmiotem zainteresowania. Stosowane dotychczas metodyki rozdzielania 

ekdysteroidów opierają sie głównie na jednowymiarowej chromatografii cieczowej z elucją izokratyczną albo 

gradientową. Nie eliminuje to, jednak, możliwości koelucji analogów strukturalnych ekdysteroidów oraz 

innych związków chemicznych o zbliżonych właściwościach. Jednym z „rozwiązań” tego problemu 

rozdzielczego jest tworzenie pochodnych ekdysteroidów, pozwalających, tak na bardziej selektywną 

ekstrakcję, jak i na selektywne rozdzielanie chromatograficzne. Nie wszystkie ekdysteroidy obecne w próbce 

można jednak w ten sposób rozdzielić i oznaczyć. Wilson ze współpracownikami [31, 32] zaproponował 

jednowymiarowe rozdzielenie w warunkach elucji gradientowej, z zastosowaniem odwróconych układów faz, 

równocześnie wykorzystując detektor UV oraz spektroskopię magnetycznego rezonansu jądrowego do 

jednoczesnego określania struktury rozdzielanych ecdysteroidów. 

Technika chromatografii cienkowarstwowej (TLC) stanowi dobrą technikę wstępnego doboru 

warunków rozdzielania i kontroli efektywnej ekstrakcji/ługowania oraz wstępnej oceny składu frakcji. W 

przypadku techniki TLC należy zbadać rozdzielanie dwuwymiarowe oraz wielostopniowe, pozwalające na 

rozdzielenie wszystkich ekdysteroidów, a także innych składników obecnych w ekstrakcie podczas jednej 

operacji rozdzielczej. Najkorzystniejsze warunki rozdzielania ekdysteroidów, z zastosowaniem TLC 

zaproponowała Báthori [24] zarówno w warunkach normalnych jak i odwróconych układów faz. 

Zaproponowała warunki dwuwymiarowej chromatografii cienkowarstwowej pozwalające na rozdzielenie 

kilkunastu ekdysteroidów obecnych w badanych ekstraktach roślinnych. 

Optymalnym rozwiązaniem wydaje się opracowanie metodyki opartej o wielowymiarowe oraz 

wielostopniowe rozdzielanie ekdysteroidów, dwu- lub wyżej wymiarowe (HPLC oraz UPLC), ze względu na 

zwiększona wydajność i rozdzielczość tychże układów. W szczególności zastosowanie elucji gradientowej, 



25 

również jako dwuwymiarowej wysokosprawnej chromatografii cieczowej, do rozdzielania i oznaczania 

bogatych w ekdysteroidy ekstraktów, wydaje się być bardziej celowe ze względu na zwiększoną sprawność i 

selektywność tych układów w porównaniu do układów izokratycznych. Dalsze prace badawcze powinny być 

skoncentrowane na rozdzielaniu i oznaczaniu ekdysteroidów w ekstraktach Rhaponticum carthamoides, oraz 

innych roślin zawierających te metabolity. 

Literatura 

(References) 

1. Lotocka B., Geszprych A., Anatomy of the vegetative organs and secretory structures of Rhaponticum 

carthamoides (Asteraceae). Bot. J. Linn. Soc., 144 (2004) 207., 

2. Timofeev N.P., Leuzea carthamoides DC.: Application prospects as pharmpreparations and biologically 

active components. Functional Foods for Chronic Diseases, D&A Inc. 2006., 

3. Kokoska L., Janovska D., Chemistry and pharmacology of Rhaponticum carthamoides: A review. 

Phytochemistry 70 (2009) 842., 

4. Zhang X.-P., Zhang J., Dong M., Zhang M.-L., Hou C.-H., Shi Q.-W., Gu Y.-C., Chemical constituents of 

plant from the genus Rhaponticum. Chem Biodivers 7 (2010) 594., 

5. Janovská D. Klouček P., Urban J., Vaněk T., Rada V., Kokoška L. Susceptibility of some clinical isolates 

of Staphylococcus aureus to fractions from the aerial parts of Leuzea carthamoides. Biologia 63 (2008) 

607., 

6. Le Bizec B., Antignac J.-P., Monteau F., Andre F. Ecdysteroids: one potential new anabolic family in 

breeding animals. Anal Chim Acta 473 (2002) 89., 

7. Miliauskas G., Venskutonis R.P., van Beek T.A. Screening of radical scavenging activity of some 

medicinaland aromatic plant extracts. Food Chem 85 (2004) 231., 

8. Miliauskas G., van Beek T.A., de Waard P., Venskutonis R.P., Sudhölter E.J.R. Identification of radical 

Scavenging Compounds in Rhaponticum carthamoides by means of LC-DAD-SPE-NMR. J Nat Prod 68 

(2005)168., 

9. Todorov I.N., Mitrokhin Yu.I., Efremova O.I., Sidorenko L.I. Effect of Extract from Rhaponticum 

carthamoides on RNA and Protein Biosynthesis in Mice. Pharm Chem J-USSR 34 (2000) 479., 

10. Biskup E., Lojkowska E., Evaluation of biological activities of Rhaponticum carthamoides extracts. J 

Med Plants Res 3 (2009) 1092., 

11. Biskup E., Szynklarz B., Golebiowski M., Borsuk K., Stepnowski P., Lojkowska E., Composition and 

biological activity of Rhaponticum carthamoides extracts obtained from plants collected in Poland and 

Russia. J Med Plants Res 11 (2013) 687., 

12. Adler J.H., Grebenok R.J., Biosynthesis and distribution of Insect-molting hormones in plants – A 

review. Lipids 30 (1995) 257., 

13. Timofeev N.P., Ecological relations of agricultural populations of ecdysteroid-containing plants 

Rhaponticum carthamoides (Willd.) Iljin and Serratula coronata L. with herbivorous insects Report 

2.Composition variability of phytoecdysteroids in agrocenoses and their role in the vulnerability of plants 

to phytophagans. Contemp Probl Ecol 2 (2009) 531., 

14. Baltaev U.A. Phytoecdysteroids: structure, sources, and biosynthesis in plants. Russ J Bioorg Chem 26 

(2000) 799., 

15. Lafont R., Blais C., Harmatha J., Wilson I.D., Ecdysteroids: Chromatography.w: Encyclopedia of 

Separation Science (2000) 2631., 

16. Adler H., Grebenok R. J., Occurrence, Biosynthesis, and Putative Role of Ecdysteroids in Plants, Crit 

Rev Biochem Mol 34 (1999) 253., 

17. Píš J., Hykl J., Vaisar T., Harmatha J., Rapid determination of 20-hydroxyecdysteroids in complex 

mixtures by solid-phase extraction and mass spectrometry. J Chromatogr A 658 (1994) 77., 

18. Báthori M., Pongracz Z., Phytoecdysteroids – From Isolation to Their Effects on Humans. Curr Med 

Chem 12 (2005) 153., 

19. Lafont R., Kaouadji N., Morgan E.D., Wilson I.D., Selectivity in the high-performance liquid 

chromatography of ecdysteroids. J Chromatogr A 658 (1994) 55., 

20. Wilson I.D., Bielby C.R., Morgan E.D., Selective effects of mobile and stationary phases in reversedphase 

high-performance liquid chromatography of ecdysteroids. J Chromatogr A 238 (1982) 97., 

21. Dinan L., Harmatha J., Lafont R. Chromatographic procedures for the isolation of plant steroids. J 

Chromatogr A 935 (2001) 105., 

22. Báthori M., Purification and characterization of plant ecdysteroids of Silene species. Trends Anal. Chem 

17 (1998) 372., 

23. Lapenna S., Dinan L., HPLC and TLC characterisation of ecdysteroid alkyl ethers. J Chromatogr B 877 

(2009) 2996. 

24. Báthori M., Blunden G., Kalasz H., Two-Dimentional Thin-Layer Chromatography of Plant Ecdysteroids. 

Chromatographia 52 (2000) 815., 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


25. Báthori M., Mathe I., Guttman A., Determination of 20-hydroxyecdysone content by TLC and Micellar 

electrokinetic chromatography. Chromatographia 48 (1998) 145., 

26. Meng Y., Whiting P., Zibareva L., Bertho G., Girault J.-P., Lafont R., Dinan L., Identification and 

quantitative analysis of the phytoecdysteroids in Silene species (Caryophyllaceae) by high-performance 

liguid chromatography. Novel ecdysteroids from S. pseudotites. J Chromatogr A 935 (2001) 309., 

27. Buděšínský M., Vokáč K., Harmatha J., Cvačka J. Additional minor ecdysteroid components of Leuzea 

carthamoides. Steroids 73 (2008), 502., 

28. Lafont R., Morgan E.D., Wilson I.D. Chromatographic procedures for phytoecdysteroids. J Chromatogr 

A 658 (1994) 31., 

29. Ghosh D., Laddha K.S., Extraction and monitoring of phytoecdysteroids trought HPLC. J Chromatogr 

Sci 44 (2006) 22., 

30. Volodin V., Chadin I., Whiting P., Dinan L. Screening plants of European North-East Russia for 

ecdysteroids. Biochem Syst Ecol 30 (2002) 525., 

31. Wilson I.D., Morgan E.D., Lafont R., Wright B., High-performance liquid chromatography coupled to 

nuclear magnetic resonance spectroscopy: Application to the ecdysteroids of Silene otites. J 

Chromatogr A 799 (1998) 333., 

32. Wilson I.D., Morgan E.D., Lafont R., Shockcor J.P., Lindon J.C., Nicholson J.K., Wright B., High 

Performance Liquid Chromatography Coupled to Nuclear Magnetic Resonance Spectroscopy and Mass 

Spectrometry Applied to Plant Products: Identification of Ecdysteroids from Silene otites. 

Chromatographia 49 (1999) 374., 

33. Ramazanov N.Sh., Maksimov E.S., Saatov Z., Abdullaev N.D., Phytoecdysteroids of plants of the genus 

Rhaponticum II. Carthamosterone A from Rh. carthamoides. Chem Nat Compd 33 (1997) 301. 




Henryk LAMPARCZYK 1* , Aleksandra CHMIELEWSKA 1 , 

Paweł K. ZARZYCKI 2 

1 

Department of Pharmaceutical Chemistry, Medical University of Gdańsk, Faculty of Pharmacy, Hallera 107, 80-416 Gdańsk, Poland 

e-mail addresses: chmola@gumed.edu.pl 

2 

Section of Toxicology and Bioanalytics, Faculty of Civil Engineering, Environmental and Geodetic Sciences, Koszalin University of 

Technology 

Sniadeckich 2, 75-453 Koszalin, Poland 

e-mail: pkzarz@wp.pl or pawel_k_z@hotmail.com 

*Professor Lamparczyk regrettably deceased in November 16, 2012. 

Krótki przegląd zastosowań cyklodekstryn dotyczący analiz farmaceutycznych, 

biomedycznych oraz środowiskowych 

Streszczenie: Przedstawiona praca jest ostatnim projektem naukowym nad jakim pracował Profesor Henryk 

Lamparczyk, który przedwcześnie zmarł 16 listopada 2012 roku w wieku 65 lat. Przeglądowa praca o 

charakterze dydaktyczno-poglądowym dotyczy zastosowania cyklodekstryn w bioanalityce i została napisana 

w oparciu o prace opublikowane przez Profesora i współpracowników. Niniejsza wersja bazuje na artykule 

pt. “Natural cyclodextrins: development in theory, chromatography and pharmacy, A. Chmielewska, H. 

Lamparczyk;” opublikowanej w materiałach Supramolecular Chemistry and Advanced Materials. Wojciech 

Macyk & Konrad Szaciłowski, Editors, Kraków Jagielonian University 2007, pages 131-136 i jest rozszerzona 

o wiadomości przedstawione w najnowszych publikacjach dotyczących zastosowania cyklodekstryn w 

HPLC, głównie do oznaczeń sterydów i analiz przesiewowych próbek środowiskowych. 

Słowa kluczowe: Cyklodekstryny, chromatografia gazowa, wysokosprawna chromatografia cieczowa, 

chromatografia cienkowarstwowa, zależność struktura-retencja, sterydy, próbki biologiczne i środowiskowe, 

efekty temperaturowe, kompleksy inkluzyjne. 

Short review of cyclodextrins applications in separation science focusing on 

pharmaceutical, biomedical and environmental analisys 

Abstract: This is the last research project of Professor Henryk Lamparczyk that prematurely passed away at 

age 65. In his intention it was to prepare a demonstrative review paper concerning application of 

cyclodextrins in bioanalysis, based on his and co-worker contributions to the field of supramolecular 

chemistry. This version of paper is based on the manuscript entitled “Natural cyclodextrins: development in 

theory, chromatography and pharmacy, A. Chmielewska, H. Lamparczyk;” that was published in 

Supramolecular Chemistry and Advanced Materials. Wojciech Macyk & Konrad Szaciłowski, Editors, Kraków 

Jagielonian University 2007, pages 131-136 and now is extended for the latest papers concerning HPLC 

application of cyclodextrins for steroids analysis and environmental samples screening. The main tools 

applied in described investigations were various chromatographic techniques such as gas chromatography 

(GC), high performance liquid chromatography (HPLC) and thin-layer chromatography (TLC). Topics such as 

structure-retention relationships, equilibrium constants between cyclodextrins (CDs) and guest molecules, 

thermodynamics and CDs separations were discussed. Additionally few examples of practical applications of 

CDs in pharmacy as well as biomedical and environmental analysis are given. 

Key words: Cyclodextrins, gas chromatography, high-performance liquid chromatography, thin-layer 

chromatography, structure-retention relationships, steroids, biological and environmental samples, 

temperature effects, inclusion complexes.

28 H. Lamparczyk, A. Chmielewska, P.K. Zarzycki 

1. Introduction 

Natural cyclodextrins (CDs) were discovered and described by Villiers in 1891. The natural CDs are 

produced from starch by the action of cyclodextrin glucosyltransferase, an enzyme present in several 

organisms, Bacillus macerans being the earliest source. 

Cyclodextrins are toroidal-sharped cyclic oligomers of -1,4-D-glucopyranose unit. The three most 

commonly employed natural cyclodextrins contain six seven and eight glucopyranose units and are denoted 

as -CD, -CD and -CD respectively. Native cyclodextrin consisting of nine units is called -CD. The 

dimensions of the cyclodextrin cavity increase with the number of glucose units in the ring, while the height of 

the cavity is the same for all three types. Internal dimensions of cavities are 0.47-0.53, 6.0-6.5 and 7.5-8.3 in 

-CD, -CD and -CD respectively. The ability of a cyclodextrin to form an inclusion complex with guest 

molecule is a function of two key factors. The first is steric and depends on relative size of the cyclodextrin to 

the size of guest molecule. If the guest is the wrong size, it will not to fit properly into the cyclodextrin cavity. 

The second critical factor is the thermodynamic interactions between the different components of the system 

CD-guest-solvent. For a complex to form, there must be a favourable net energetic driving force that pulls the 

guest into cyclodextrin. The aqueous solubilities of - and -CD at 25C are 0.121 and 0.168 M respectively, 

whereas that of -CD is roughly a factor less, i.e. 0.0163 M. The interior of CD cavities is relatively 

hydrophobic. It is formed by a circular configuration of hydrogen atoms and glucoside oxygen atoms, while 

all the hydroxyl groups are outside of the molecule. Therefore CD’s and their inclusion complexes, even with 

nonpolar organic compounds are quite soluble in water. The CD complexation process is highly 

stereoselective. 

2. Discussion on results included in our former works 

2.1. Structure retention study 

In supramolecular chemistry the binding forces are determined by electrostatic interactions, molecular 

geometry, and hydrogen bonds. Polycyclic aromatic hydrocarbons (PAH) are good model compounds to 

study these effects using chromatographic techniques. 

The electrostatic interactions (van der Waals) my be devided into three groups: the orientation 

interactions (Keesom), the inductive interactions (Debey) and the dispersive interations (London). When the 

solutes are nonpolar, like PAH, and their ionization potentials are nearly identical, the operating interactions 

should be inductive and dispersive. Under these circumstances the molecular polarizability () of the solute 

appears to be the most important factor governing the retention order [1,2]. The second factor should be 

geometry of the solute molecules The molecular geometry was expressed by the shape parameter (). 

Mention above parameters were used to study the relationships between chromatographic retention data 

and structures of selected PAH [3,4] using GC technique with -CD bonded to stationary phase and 

cyclodextrin modified mobile phase in the case of HPLC. In both systems this idea was fully confirmed by 

regression equations and moreover by the elution order of solutes. Slightly different attempt was applied in 

structure-retention study of eight isomeric dimethylnaphtalenes [5]. On the basis of GC and HPLC retention 

data stability constants of the inclusion complexes with - and -CDs were calculated. All complexes under 

investigation were of moderate stability, except the complex of 1,8-dimethylnaphthalene with -CD. 

Remarkable 1,8-dimethylnaphthalene is the most compact molecule among investigated compounds. 

2.2. Temperature effect and thermodynamics 

Methanol and acetonitrile are commonly used as organic components of the mobile phases for a number of 

prepurification and separation techniques, including liquid or solid phase extraction and capillary 

electrophoresis as well as planar and column chromatography. Particularly, temperature-dependent inclusion 

chromatography requires the presence of macrocyclic additives in mobile phases, especially those that are 

not retarded by the stationary-phase components [6]. As it was mentioned above, the solubility of native 

cyclodextrins in binary organic/water mixtures is very complex and usually non-linear. For most of the 

isocratic separations that involve cyclodextrin additives, the concentration of water should be as high as 

possible to allow good solubility of such macrocycles in the mobile phases. Therefore, a concentration of 

organic liquids that is close to the mole fraction of Xs = 0.16 is often used. Our experimental data confirmed 

that under elevated temperature conditions β-cyclodextrin is almost three-times more soluble in 

acetonitrile/water than a methanol/water mixture [7]. At sub-zero temperature the change in solubility 

between both phases is more evident. Under such conditions β-cyclodextrin is almost 5-times more soluble 

in acetonitrile/water than in a methanol/water mixture (1.6 and 7.9 mM, respectively). 


Krótki przegląd zastosowań cyklodekstryn dotyczący… 

29 

Therefore, the effective application of β-cyclodextrin as a modifier of mobile phases based on 

methanol/water mixtures at sub-ambient temperature may be strongly limited. It is noteworthy that the 

HPBCD derivative is at least two factors more soluble than native β-CD under all of the conditions 

investigated. 

In order to demonstrate experimentally the temperature effect not any sophisticated equipment is 

required [8]. It is well known phenolphthalein in alkaline medium is purple coloured (reference solution). The 

colour diminishes when phenolphthalein is incorporated into the cavity of or -CD (thermochromic solution). 

In iced water the thermochromic solution due to high stability constant of the inclusion complex is colourless, 

whereas the reference solution is purple coloured. When the temperature was raised to 40ºC the 

thermochromic solution became pale purple. In 70ºC water bath the colour intensity of both solutions is 

identical. After moving the coloured thermochromic solution to iced water the colour will disappear. This can 

be explained because the complexation processes occurring in solution is reversible and hysteresis 

phenomena is not observed. 

In the next work the equilibrium constants of -CD-phenolphthalein complex in wide range of 

temperatures (10 to 70C) and -CD/phenolphthalein ratios (from 0.8:1 to 427:1) was studied 

spectroscopically [9]. Additionally, the competitive effect of tetrahydrofuran, solvent commonly used in HPLC 

and TLC was also examined. The stoichiometric proportion and binding constants (K 11 ) were calculated 

using Scott’s equation. The stoichiometric ratio of investigated complex was 1:1, the K 11 values ranged from 

0.26 x 10 4 M -1 (70C) to 7.44 x 10 4 M -1 (10C). Strong competition at the binding site between 

phenolphthalein and tetrahydrofuran was observed. On the basis of this observation it can be now easily 

explained, that relatively high concentration of CD is needed, when tetrahydrofuran-water binary system is 

used in chromatography. The formation of inclusion complexes between dyes and cyclodextrins has proven 

to be an excellent model system for studying the nature of noncovalent binding forces in water based 

solutions. This phenomenon was widely applied to indirect post-column detection of macrocycles in 

chromatographic methods as well as measurement of association constant of low molecular mass 

compounds. Recently, we explored the host-guest complex formation between selected bile acids 

(dehydrocholic, cholic, deoxycholic, taurodeoxycholic, glycodeoxycholic, glycocholic and chenodeoxycholic 

acid) and cyclodextrins (β-cyclodextrin and its hydroxypropyl derivative) at sub-ambient and elevated 

temperature, using as a probe the phenolphthalein-cyclodextrin inclusion complex detected via UV-Vis 

spectrophotometry [10]. In order to explore the general trends in the complexation ability of the bile acids by 

macrocycles investigated, the quantitative data set containing ΔAU values was analyzed by principal 

component analysis (PCA). It has been found that within investigated bile acids group the strongest 

interaction with cyclodextrins was observed for chenodeoxycholic acid at subambient temperature. Such 

behaviour can be explained by lack of keto or hydroxyl groups linked to C12 carbon atom in the steroid 

structure. The results of chemometric investigation indicate that under particular conditions an effective 

inclusion complex formation may improve chromatographic separation of bile acids, especially those that are 

difficult to separate using unmodified with macrocycles mobile phases. 

Generally, in classical chromatography solute retention is inversely related to temperature and is 

known as van’t Hoff plot which is linear. Nevertheless any reversible process which alters the enthalpy or 

entropy of adsorption in principle give rise to nonlinear dependency. For example presence of multiple types 

of retention mechanisms or multiple types of binding sites leads to non-linearity of the van’t Hoff plots. 

In the subsequent work [11] the influence of CD modified mobile phases on thermodynamic 

parameters and multiple separation was studied. Investigated compounds; estriol, 17-estradiol, 17estradiol, 

d-equilenin, equilin and estrone, belong to the group of female sexual hormones. However estriol, 

estrone and 17-estradiol are human hormones, while d-equilenin and equilin are horse hormones both 

groups were applied in human medication. When unmodified mobile phase was used the van’t Hoff plots are 

linear for all steroids and the retention times are very long. Modification of mobile phase with -CD produce 

deviation from the linearity, particularly in low temperature region, moreover the retention time is shorter. At 

subambient temperature region the selectivity of the chromatographic systems is greatly improved even for 

very complex multiple separations. Similar results were obtained when prednisone, cortisone, testosterone, 

17-methyltestosterone and 17-hydroxyprogesterone were used as a model compounds [12]. The best 

separation in the shortest retention time of the last solute was achieved when phase modified with 16 mM - 

CD at 5C was applied. 

We observed that in liquid chromatographic systems modified by macrocycles a decrease of retention 

is followed by an increase of solute complexation by inclusion modifier of the mobile phase [6,12,13]. This 

behaviour can be explained by assuming that the retention of cyclodextrin is considerably lower than the 

retention of solutes chromatographed and the predominating mechanism for retention is the formation of 

guest-cyclodextrin complexes in the mobile phase. Our experimental data indicated that at the wide range of 

temperatures investigated the retention of -cyclodextrin is significantly lower than the retention of the 

steroids chromatographed using an unmodified mobile phase [6]. The results seem to indicate that retention 

of inclusion complexes can be varied between two lines formed by the van’t Hoff plot of the cyclodextrin and 

van’t Hoff plot of the uncomplexed steroid. Additionally, in the low temperature region the inclusion modifier 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


action is more efficient due to high values of the binding constant of the complexes created and large 

differences in retention of -cyclodextrin and uncomplexed solutes. 

In our further study we explored the capability of native α-, β- and γ-cyclodextrin as well as their 

hydroxypropyl derivatives for host-guest interaction in different temperatures with 7,8-dimethoxyflavone, 

selected steroids (estetrol, estriol, estradiol, estrone, testosterone, cortisone, hydrocortisone, progesterone 

and 17α-hydroxyprogesterone) and polycyclic aromatic hydrocarbons (toluene, naphthalene, 1,8- 

dimethylnaphthalene, 1-acenaphthenol, acenaphthylene and acenaphthene) under reversed-phase liquidchromatography 

conditions [14]. The study has revealed that native cyclodextrins interact more efficiently 

with the analytes investigated than do their hydroxypropyl counterparts. In the low-temperature region, 

enormously high ratios were observed for polycyclic aromatic hydrocarbons, particularly 1,8- 

dimethylnaphthalene, acenaphthene and acenaphthylene chromatographed on a β-cyclodextrin-modified 

mobile phase. In such a case, the retention times of the polycyclic aromatic hydrocarbons were strongly 

reduced and were close to the hold-up time of the high-performance liquid chromatography (HPLC) system. 

Experimental data revealed that mobile phases modified with native β-cyclodextrin and γ-cyclodextrin have 

ability for chiral separation of acenaphthenol optical isomers. At subambient temperature the peak of the 

mixture of enantiomers was broadened and split (Rs = 0.02 and 0.73 for γ-cyclodextrin and β-cyclodextrin 

modified eluents, respectively). Baseline separation of acenaphthenol enantiomers (Rs = 1.62; α = 1.14) 

under the same temperature and mobile-phase conditions was observed by applying a 15-cm column filled 

with Develosil ODS-UG-5 stationary phase. Circular dichroism spectra derived from the extracted fractions of 

pure enantiomers indicated that the (-) isomer was eluted first. Within the steroids group investigated, strong 

interaction was observed for estradiol and testosterone. The results of cluster analysis indicate that β- 

cyclodextrin as well as γ-cyclodextrin and its hydroxypropyl derivative can be most effective mobile-phase 

additives under reversed phase HPLC conditions for 3D-shape-recognition-driven separation, performed at 

subambient and elevated temperatures, respectively. It is noteworthy that irrespective of the temperature and 

macrocyclic modifier type, no significant interaction was observed for 7,8-dimethoxyflavone. Taking into 

account the 3D structures of the analytes it is clear that 7,8-dimethoxyflavone is less compact than steroids 

having similar molecular mass. Therefore, such compounds cannot enter the internal cavity of the 

macrocycles and form stable host-guest complex. 

The results of our study clearly show the key role of temperature in chromatographic separation, which 

is driven by native cyclodextrins and their hydroxypropyl derivatives used as the mobile phase additives. For 

a given concentration of macrocycles in the eluent, most effective host-guest complexation of analytes 

performed at subambient and elevated temperature was observed for β-cyclodextrin as well as γ- 

cyclodextrin and its hydroxypropyl derivative, respectively. Such macrocycles should be considered as the 

first choice mobile-phase additives for separation of low molecular mass compounds via temperaturedependent 

inclusion chromatography. 

2.3. Chromatographic properties of cyclodextrins and macrocyclic antibiotics 

In particular cases conventional planar chromatography can actually provide more effective and robust 

systems than column chromatography. This is the case of retention measurements of CDs and other 

macrocycles. Although, HPLC technique were formerly used this technique has a number of disadvantages 

for such purposes. 

Since CDs show almost no UV absorption, universal detectors of low sensitivity such as refractive 

index or light scattering detector must be used. This requires overload injections which resulting enormous 

adsorption effect, strongly influencing the retention measurements. Furthermore, the mobile phase 

composition which can be investigated is strictly restricted because under extreme conditions the retention 

time is too long or the solute does not elute from the column. Considering these disadvantages, TLC seems 

to be the method of choice. 

It is well know that the aqueous solubilities of - and -CDs are ten time higher than -CD. The 

solubility behaviour in binary mixtures commonly used as mobile phases in chromatography is even more 

complicated. Moreover, in real chromatographic systems the influence of stationary phases cannot be 

neglected. Therefore, a detailed knowledge of macrocycles behaviour in chromatographic systems is of 

great importance because it supports the theoretical basis of chiral separations and relates to other industrial 

applications of CDs. 

In the first two works [15,16] of this cycle the retention behaviour of -, - and -CDs has been 

examined using RP-18W [15] and polyamide [16] plates as stationary phases. Six binnary solvent mixtures 

(acetonirile-water, methanol-acetonitrile, methanol-water, ethanol-water, propanol-water, and 

tetrahydrofuran-water) in wide rage concentrations 0-100% v/v were used as mobile phases. The retention 

behaviour of CDs in both systems is difficult to rationalise. Generally, the separation of CDs on polyamide 

phase is worse than on RP-18W [16]. On RP-18W phase [15] the most hydrophobic -CD migrates last 

when methanol-water and ethanol-water are used as mobile phases. In propanol-water the elution behaviour 

of all the cyclodextrin considered is similar, whereas in tetrahydrofuran-water mixtures the CDs again behave 



31 

differently. At very low concentrations of tetrahydrofuran -CD migrates furthest whereas at high 

tetrahydrofuran concentration its migration is lowest. It is noteworthy that in contrast with reversed-phase 

chromatography, the order of elution of CDs on polyamide plates corresponds to the order of their molecular 

weights [16]. Hence, the shortest migration distance was observed for -CD and the longest for -CD. This 

contradicts commonly accepted idea that the retention of structurally similar compounds is determined by 

their solubility in mobile phase, i.e. retention decreases as the solubility increases. According to this concept 

the elution order should be -, - and -CD, this is not observed, therefore it can be concluded that the 

solubilities of CDs cannot be directly related to retention data. 

In the subsequent works temperature controlled chromatographic chambers were applied. Problem of 

chambers construction is discussed in details in work [17]. 

Thermostated TLC was used to study the retention behaviour of -, - and -CDs on RP-18W 

reversible stationary phase [18]. As mobile phases, a homologous series of n-alcohols from ethanol to 

butanol, and their mixtures with water were investigated. Chromatographic experiments were performed 

either at constant 30C temperature and over wide range of binary mixtures (0-100%, v/v), for ethanol and 

propanol, as well as at fixed mobile phase composition and different temperatures from 5C to 60C. Using 

isoelution binary mobile phases, the effect of temperature on retention of CDs was examined. 

Thermodynamic parameters such as the change of ethalpy (H) and the change of entropy (S) were 

estimated. In each case the sign of the calculated parameters is negative. Nonlinear van’t Hoff plots were 

observed when propanol or butanol was used as a component of binary mobile phase. Most recently, we 

demonstrated that native β-cyclodextrin and its methyl, dimethyl as well as trimethyl derivatives can be 

effectively separated under isocratic temperature controlled micro-TLC conditions. Fast separation was 

performed using simple binary mobile phase consisted of 50% (v/v) acetonitrile:water and RP18W HPTLC 

plates chromatographed inside horizontal micro-chamber [19]. 

In other work [20] the mobile phase system was restricted to methanol-water from 0 to 100% v/v 

binary compositions but two additional solutes were added i.e. rifamycyn and rifampicin. Both solutes 

belongs to the group of macrocyclic antibiotics. They are frequently used in human medicine, particularly in 

case of tuberculosis. It was observed that temperature changes produce significant differences in migration 

of the investigated compounds. Generally, the plots of the rate mobility factor (R M ) versus the reciprocal of 

the absolute temperature are linear. From these plots thermodynamic parameters were calculated. In each 

case the sign of (H) and the (S) is negative. However, the magnitudes of (H) and the (S) indicate 

significant thermodynamic differences between two groups of solutes, one of which includes - and -CDs 

and the other which includes macrocyclic antibiotics and -CD. From the practical point of view, when the 

macrocycles are choosing as a candidate for mobile phase additives, theirs retardation factor (R F ) should be 

equal unity. The most adsorbed solute is rifampicin for which the R F value never reaches unity. On the other 

hand, rifampicin might be the best candidate for physical immobilization on the support and therefore serve 

as stationary phase modifier. 

2.4. Examples of application in pharmacy 

Living organisms are largely constructed from chiral compounds. Therefore, in such a highly chiral 

environment it should not be surprising that some drugs, which possess an asymmetric centre, exhibit a high 

degree of stereoselectivity in their interactions with various enzymatic systems and also with receptor. 

Moreover, most of the enantiomers should be considered as a separate active substances. 

Norgestrel [()13-ethyl-17-hydroxy-18,19-dinor-17-pregn-4-en-20-yn-3-one] belongs to the group of 

synthetic progestagenes. It is frequently used as a component of various oral contraceptive pills. 

Enantiomers of this compound have different intrinsic pharmacological activity. Currently norgestrel is 

manufactured as separate enantiomer named levonorgestrel. Therefore, method suitable for checking optical 

purity is very important. In the proposed method [21] mobile phase modified with -CD and temperature 

controlled HPLC were used. The base line separation of two enantiomers was achieved at 0C using 

acetonitrile-water (25:75 v/v) modified by the addition of 14 mM -CD. On a molecular level, 

enantioselectivity in this temperature can probably be interpreted as being due to slower rotation of the guest 

and host molecules and hence a steric fit is possible. 

Semi-natural mixtures of menthol, - and -pinene, borneol,, camphene, cineol and menthone have 

choleretic, spasmolytic, and bacteriostatic properties. Disolved in oliva oil they are used to treat cholesterol 

stones in the gall bladder and the bile ducts as well as in the treatment of patients with uretic stones. The 

enzymatic mechanism of terpene action suggest that the enantiomeric composition of the drug might be an 

important factor determining its therapeutic properties. Despite this fact in commercially available 

preparations the enantiomeric composition is not standardised and controlled. They are usually described as 

a mixture of six terpenes in which even the - and - pinenes are not discriminated. The enantiomeric 

composition of five commercially available drugs i.e. Terpichol, Terpinex, Rowachol, Rowatinex and Uroterp, 

were studied using a GC system with -CD [22]. It was found that, depending on the manufacturer, drugs 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


possessing similar chemical compositions differ considerably from one to another regarding the content of 

enantiomers. 

In biomedical analysis solution of two problems is substantial. Firstly, the compounds of interest 

should be separated from biological matrix and secondly, the detection of usually small amount of active 

substance should be as high as possible. In solution of these problems CDs might be very useful. 

The fluorescence spectra of anethole and eugenol, compounds commonly present in essential oils, 

dissolved in methanol-water binary systems with the addition of - and -CD were studied [23]. In both 

cases, anethole and eugenol, detection limits were improved after addition of cyclodextrins. This 

phenomenon can be applied for improvement of both direct fluorescence and HPLC assays. 

Estrogens are of clinical and analytical interest for many reasons. Biochemical studies have 

demonstrated that there are characteristic changes in the concentration of estradiol in both plasma and urine 

during the menstrual cycle. Most of these studies indicated that defined changes of urinary estrogens might 

be used as chemical indices to locate the start and finish of fertile period. The level of estrogens should be 

also controlled in menopausal and postmenopausal woman specially when hormone replacement therapy is 

applied. During pregnancy, estrogens urinary concentration in patients with gestosis is lower than those in 

normal pregnant subjects. 

Hence, a simple procedure for simultaneous determination of 17-estradiol, estriol and estrone in 

human urine was elaborated [24]. After acid hydrolysis of the sulphate and glucoronide conjugates, 

estrogens were extracted into diethyl ether and after concentration applied directly to an HPLC column. 

Using acetonitrile-water (25:75 v/v) modified by the addition -CD as mobile phase, the separation of 

estrogens was achieved within 20 minutes. Estrogens were detected using spectrofluorimetric detector ( exc 

= 280 nm, em = 312nm). In this case -CD plays double role, improving separation and detection. Described 

method was fully validated and applied practically for measurements of estrogens level in nonpregnant and 

pregnant women. 

2.5. Application of temperature-dependent inclusion chromatography for 

metabolomic investigation involving biological and environmental samples 

Clinical and metabolomic investigations of complex human fluids require cost-effective methodologies 

that can rapidly assess the whole steroid hormone pattern of individual samples. We optimised the solidphase 

extraction protocol for the extraction of a range of steroids of varied polarity from estetrol to 

progesterone from human plasma [25]. In this paper, we also improved the separation methodology of our 

previous work using isocratic elution with a mobile phase composed of 35% acetonitrile and 12 mM of - 

cyclodextrin at 29ºC. Under these conditions most of the fluid components including estetrol were detected in 

the first 10 min with progesterone appearing at 43 minutes. We applied these pre-purification and separation 

analytical protocols for separation of cord blood extracts [26]. Human male and female fetal cord blood 

samples were purified, selectively extracted and separated to examine a fraction of steroids ranging from 

polar estetrol to relatively non-polar progesterone. Resulting UV diode array chromatographic patterns 

revealed the presence of 27 peaks. Observed chromatographic patterns of UV detected steroids were 

analyzed using principal components analysis, which revealed differences between male/female and 

labour/not-in-labour clusters. Quantitative analysis of nine identified steroids including: estetrol, 17-estradiol, 

estrone, estriol, cortisol, cortisone, progesterone, 20α-hydroxyprogesterone and 17α-hydroxyprogesterone 

were not significantly different between males and females. Significant differences between male and female 

fetuses were related to as yet unidentified compounds. Four peaks were significantly different with labour 

which corresponded with cortisol, cortisone and two unidentified compounds. This protocol may distinguish 

significant differences between clinical groups that are not readily identifiable using univariate measurements 

of single steroids or different low-molecular mass biomarkers. Moreover, we have provided new evidence 

that despite the absence of testosterone there are number of steroids and low-molecular mass compounds 

that differ between male and female fetuses. 

In our last works we optimised the separation of battery of key UV non-transparent low-molecular 

mass compounds having possible endocrine disrupting compounds (EDCs) activity or which may be used as 

the endocrine effect biomarkers [27,28]. Simple optimization strategy was based on strong temperature 

effect in presence of cyclodextrin in HPLC mobile phase. Particularly, the effect of temperature involving 

native -cyclodextrin and its hydroxypropyl derivative to improve separation of number of natural (dequilenin, 

equilin, estetrol, estriol, estrone, 17-estradiol, 17-hydroxyprogesterone, 20hydroxyprogesterone, 

cortisol, cortisone, progesterone, testosterone, tetrahydrocortisol and 

tetrahydrocortisone) and artificial steroids (ethynylestradiol, norgestrel isomers, medroxyprogesterone, 

mestranol, methyltestosterone, norethindrone, 17-estradiol) as well as non-steroidal compounds 

(diethylstilbesterol, bisphenol A, 4-tert-butylphenol, dimethyl phthalate, dibutyl phthalate and dioctyl 

phthalate) was investigated. It has been found that successful isocratic separation of 27 chemicals can be 

achieved using acetonitrile/water eluents modified with -cyclodextrin or hydroxypropyl--cyclodextrin at 

concentration of 10 mM and temperature of 47ºC. Separation protocol may be easily adapted for rapid 



33 

separation and quantification of wide range of given steroids and related EDCs in environmental samples, 

particularly those that are characterised by unstable biological matrix and components of interest load. 

Using such analytical approach the environmental samples derived from Baltic Sea, selected lakes 

and rivers of the Middle Pomerania in northern part of Poland as well as untreated and treated sewage water 

from municipal sewage treatment plant near Koszalin were analyzed [28]. Moreover, some preliminary data 

concerning estriol, testosterone and equilin biodegradation involving activated sludge material were reported. 

Cluster and principal components analysis of the acquired data sets confirms a high separation and 

quantification throughput of the solid-phase extraction and isocratic HPLC protocols presented. Using this 

approach, two main associations consisting of untreated wastewater cluster and remaining samples cluster, 

which clearly split into treated wastewater and surface water samples groups, can be recognized. PCA 

investigation revealed that mechanical and biological units of the municipal wastewater treatment plant can 

reduce and, which is more important, to unify the organic pollution load of untreated sewage water. However, 

the EDCs fraction in the resulting treated wastewater may still have significant impact on the natural 

environment. Our investigations concerning of EDCs compounds level presented in Dzierżęcinka river 

(passing through Koszalin City) indicate low contribution of the Koszalin to organic pollutants load of this 

river. The method can be useful for simple and rapid classification of the environmental samples 

characterized by different sources of EDCs loading. The results of this work extend the utility of temperaturedependent 

inclusion chromatography as an inexpensive, efficient and accurate analytical tool appropriate for 

characterisation and quantification of complex environmental samples. Such approach may be simple and 

non-expensive alternative for fingerprinting protocols based on LC-MS machines. 

3. Conclusion 

As it can be seen from this compilation, which is a tiny fraction comparing to enormous amount of 

worldwide published works, supramolecular chemistry or chemistry beyond the molecule is a fascinating 

branch of science. It offers solution to many problems connected with life sciences and technical 

applications. Separation protocols based on isocratic temperature-dependent inclusion chromatography 

provides the opportunity for steroids and related low-molecular mass compounds of differing polarities to be 

robustly profiled in biological and environmental samples and provides a great deal of information on a 

physiological situation and ecosystems without the need to perform more complex and expensive assays. 

References 

1. H. Lamparczyk, Chromatographia 20 (1985) 283. 

2. H. Lamparczyk, M. Atomura, K. Jinno, Chromatographia 23 (1987) 752. 

3. H. Lamparczyk, P. Zarzycki, R.J. Ochocka, D. Sybilska, Chromatographia 30 (1990) 91. 

4. H. Lamparczyk, P.Zarzycki, R.J. Ochocka, M. Asztemborska, D. Sybilska, Chromatographia 31 (1991) 

157. 

5. D. Sybilska M. Asztemborska, A. Bielejewska, J. Kowalczyk, H. Dodziuk, K. Duszczyk, H. Lamparczyk, 

P. Zarzycki, Chromatographia 35 (1993) 637. 

6. P.K. Zarzycki, R. Smith, J. Chromatogr. A. 912 (2001) 45. 

7. P.K. Zarzycki, E. Włodarczyk, D.W. Lou, K. Jinno, Anal. Sci. 22 (2006) 453. 

8. P.K. Zarzycki, H. Lamparczyk, J. Chem. Educ. 73 (1996) 459. 

9. P.K. Zarzycki, H. Lamparczyk, J. Pharm. Biomed. Anal. 18 (1998) 165. 

10. P.K. Zarzycki, M.J. Baran, F.B. Harasimiuk, M.M. Ślączka, Pomiary Automatyka Kontrola 56 (2010) 

355. 

11. P.K. Zarzycki, M. Wierzbowska, H. Lamparczyk, J. Pharm. Biomed. Anal. 15 (1997) 1281. 

12. P.K. Zarzycki, M. Wierzbowska, H. Lamparczyk, J. Pharm. Biomed . Anal. 14 (1996) 1305. 

13 P.K. Zarzycki, H. Lamparczyk, Chromatographia 48 (1998) 377. 

14. P.K. Zarzycki, H. Ohta, Y. Saito, K. Jinno, Anal. Bioanal. Chem. 391 (2008) 2793. 

15. P.K. Zarzycki, J. Nowakowska, A. Chmielewska, H. Lamparczyk, J. Planar Chromatogr. 8 (1995) 227. 

16. P.K. Zarzycki, J. Nowakowska, A. Chmielewska, H. Lamparczyk, J. Planar Chromatogr. 9 (1996) 260. 

17. P.K. Zarzycki, H. Lamparczyk, Chem. Anal. (Warsaw) 46 (2001) 469. 

18. P.K. Zarzycki, M. Wierzbowska, J. Nowakowska, A. Chmielewska, H. Lamparczyk, J. Chromatogr. A 

839 (1999) 149. 

19. P.K. Zarzycki, J. Chromatogr. A 1187 (2008) 250. 

20. P.K. Zarzycki, J. Nowakowska, A. Chmielewska, M. Wierzbowska, H. Lamparczyk, J. Chromatogr. A 

787 (1997) 227. 

21. H. Lamparczyk, P.K. Zarzycki, J. Nowakowska, J. Chromatogr. A 668 (1994) 469. 

22. D. Sybilska, J. Kowalczyk, M. Asztemborska, R.J. Ochocka, H. Lamparczyk, J. Chromatogr. A 665 

(1994) 67. 

23. R.J. Ochocka, A. Marzec, H. Lamparczyk, J. Pharm. Biomed. Anal. 10 (1992) 809. 

24. H. Lamparczyk, P.K. Zarzycki, J. Nowakowska, R.J. Ochocka, Chromatographia 38 (1994) 168. 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


25. P.K. Zarzycki, K.M. Kulhanek, R. Smith, V.L. Clifton, J. Chromatogr. A 1104 (2006) 203. 

26. V. L. Clifton, A. Bisits, P.K. Zarzycki, J. Chromatogr. B 855 (2007) 249. 

27. P.K. Zarzycki, E. Włodarczyk, M.J. Baran, J. Chromatogr. A. 1216 (2009) 7602. 

28. P.K. Zarzycki, E. Włodarczyk, M.J. Baran, J. Chromatogr. A. 1216 (2009) 7612. 




Paweł Konrad Zarzycki 

Zakład Toksykologii i Bioanalityki, Wydział Inżynierii Lądowej, 

Środowiska i Geodezji, Politechnika Koszalińska, 

Śniadeckich 2,75-453 Koszalin, 

e-mail: pkzarz@wp.pl or pawel_k_z@hotmail.com 

Wspomnienie o profesorze Henryku Lamparczyku 

W dniu 16 listopada 2012 roku zmarł Profesor Henryk 

Lamparczyk (1947-2012). Profesor całe swoje życie zawodowe 

poświęcił badaniom dotyczącym chromatografii, chemii fizycznej i 

chemometrii. Rezultaty tych badań, opublikowane w ponad 100 

pracach naukowych, znalazły zastosowanie praktyczne, głównie 

w analizie leków, farmakokinetyce, kosmetologii, współczesnej 

bioanalityce oraz analizie środowiska, jak również żywności. 

Profesor był wieloletnim pracownikiem Studium Farmaceutycznego CMKP w Bydgoszczy oraz 

Akademii Medycznej w Gdańsku, sprawując funkcje Kierownika Zakładu Biofarmacji (CMKP) oraz Katedry 

Chemii Farmaceutycznej (AMG). Swoje pasje naukowe z sukcesem realizował podczas wieloletnich staży, 

uzyskanych w drodze międzynarodowych konkursów, w wiodących zagranicznych ośrodkach badawczych 

Anglii, Japonii oraz Hiszpanii. Należał On do pionierów wykorzystania narzędzi chemometrycznych w 

przetwarzaniu i interpretacji danych pozyskanych poprzez spektroskopię, chromatografię oraz termoanalizę. 

Obszar badań Profesora był imponujący i dotyczył między innymi: fizykochemii związków 

krzemoorganicznych, oddziaływań elektrostatycznych, polaryzowalności, indeksów retencji, parametru 

kształtu, zagadnień QSRR i QSAR, termodynamiki i optymalizacji procesów rozdzielania w chromatografii 

gazowej, cieczowej oraz elektroforezie kapilarnej, wykorzystania faz ciekłokrystalicznych do rozdzielania 

przy pomocy GC, chemii supramolekularnej - w szczególności kompleksów typu gość-gospodarz z 

wykorzystaniem cyklodekstryn i antybiotyków makrocyklicznych, specjacji węglowodorów i antybiotyków w 

próbkach żywności oraz kosmetykach, analizy n-alkanów oraz WWA w materiałach pobranych z 

ekosystemów wodnych, oznaczania kwasu nikotynowego, kumaryn oraz sterydów w materiałach 

biologicznych, profilowaniem poziomu estrogenów w cyklu miesięcznym oraz w trakcie ciąży, problemów 

związanych z rozdzielaniem izomerów związków organicznych (w tym enancjomerów), metabolizmu 

substancji rakotwórczych, składu enancjomerycznego olejków eterycznych oraz wosków, biodostępności 

leków z preparatów farmaceutycznych, a ostatnio wpływu płci na farmakokinetykę wybranych leków. 

Wiele prac Jego autorstwa włączając w to artykuł pt. “The role of electric interactions in the retention 

index concept. Universal interaction indices for GLC, HPLC and TLC” (Chromatographia 20, 1985, 283-288; 

pełną listę publikacji Profesora zamieszczam poniżej) jest powszechnie uznawanych za “kamienie milowe” 

współczesnej nauki o rozdzielaniu. Był osobą otwartą na każdą dyskusję dotyczącą nauki, historii, 

architektury oraz muzyki, niezmiernie hojną i bezinteresowną w dzieleniu się swoją wiedzą, przemyśleniami i 

pomysłami naukowymi. Profesor wypromował 9 doktorów. Z perspektywy ponad 20-letniej pracy z 

Profesorem mogę stwierdzić, że nigdy i nigdzie nie zabiegał o popularność. Był człowiekiem prostolinijnym, 

bezkompromisowym i klarownym w swoich ocenach oraz poglądach, umiejącym docenić zaangażowanie w 

pracy wszystkich swoich wspópracowników. 

In memory of professor Henryk Lamparczyk 

Professor Henryk Lamparczyk prematurely passed away on November 16, 2012, at age of 65 years. 

Professor made a massive contribution to chromatography, physical chemistry and chemometrics. His 

passion for science performed successfully out of the Poland during long-term research visits as the 

international competitive grants winner in Great Britain, Japan and Spain. Since 1974 Professor Henryk 

Lamparczyk has published over 100 scientific papers mainly related to environmental analysis, structureretention 

and structure-activity relationships, chromatography, drug analysis as well as pharmacokinetics. 

One of his first research interest was study on intermolecular interactions involved in supramolecular 

chemistry and separation science, particularly chromatography and electrophoresis. He clearly demonstrated 

that general behavior of the solute molecules in chromatographic systems can be explained on the basis of 

solute-phases reversible interactions like electrostatic (van der Waals) forces and stereoselective molecular 

fitting to stationary and mobile phases. In this field he has studied the effect of electrostatic interactions on 

chromatographic retention using number of analytes, including polycyclic aromatic hydrocarbons,

36 P.K. Zarzycki 

polychlorinated biphenyls and steroids. He successfully proposed an electrostatic retention index system 

common to GC, HPLC and TLC based on the experimental data involving silica, octadecyl-silica, arenyl-silica 

as well as liquid crystalline stationary phases. His work entitled “The role of electric interactions in the 

retention index concept. Universal interaction indices for GLC, HPLC and TLC” (Chromatographia 20, 

1985, 283-288; full publication list is enclosed below) is commonly recognized as the separation science 

milestone. 

Using simple molecular descriptors including molecule shape, polarizability, dipole moment, and 

ionization potential values of the solutes and mobile phase components, he and co-workers were successful 

to explain the retention properties of target analytes in complex chromatographic systems. In spite of his 

latest research, which was mainly focused on drug analysis and pharmacokinetic studies, he productively 

used and reported a planar chromatography technique as the key tool for preliminary study concerning 

separation and detection capability of complex mixtures, also using multivariate statistics approach including 

principal components analysis. He has published number of research papers concerning supramolecular 

chemistry, mainly based on temperature effects on host-guest interactions between cyclodextrins and 

steroids. 

Professor Henryk Lamparczyk successfully supervised nine PhD students. He was enormously 

generous with sharing, exchanging and discussing new research ideas and really appreciated any 

involvement of his co-workers. He never forced to be popular but always was clear in his opinions, 

statements and principles. Great passions of Professor Henryk Lamparczyk were history, architecture and 

music. 

Dorobek naukowy profesora Henryka Lamparczyka 

(Publications Or professor Henryk Lamparczyk) 

Książki 

(Books) 

1. Henryk Lamparczyk, Handbook of Chromatography, Analysis and Characterization of Steroids, Joseph 

Sherma Editor, CRC Press Boca Raton Florida, 1992. ISBN 0-8493-3008-4. 

2. R. Kaliszan, H. Lamparczyk, M. Pankowski, B. Damasiewicz, A. Nasal, J. Grzybowski; A gas 

chramatographic polarity parameter and its application in studies of quantitative structure-oflactory 

activity relationships in phenols. In Chromatography, the State of Arts. H. Halasz and L. S. Ettre Eds., 

Akademiai Kiado Budapest 1985, ISBN 963-05-4089-4, pages 679-695. 

3. L. Konieczna, H. Lamparczyk; Wpływ płci na farmakokinetykę wybranych leków. W Statystyka i data 

mining w badaniach naukowych. Kraków, StatSoft Polska 2005, ISBN 83-88724-28-2, strony 33-52. 

4. A. Chmielewska, H. Lamparczyk; Natural cyclodextrins: development in theory, chromatography and 

pharmacy. In Supramolecular Chemistry and Advanced Materials. Wojciech Macyk & Konrad 

Szaciłowski, Editors, Kraków Jagielonian University 2007, ISBN-978-83-9244-98-1-2, pages 131-136. 

5. L. Konieczna, H. Lamparczyk; Wpływ płci na farmakokinetykę wybranych leków. W zastosowanie metod 

statystycznych w badaniach naukowych III. Kraków, Statsoft Polska 2008, ISBN 978-83-88724-38-1, 

strony 299-310. 

Prace oryginalne 

(Reserch papers) 

1. A. Radecki, H. Lamparczyk; Determination of silicon in lower alkoxy-, allilo-, silane. Chemia Analityczna 

19, 457, 1974. 

2. J. Łukasiak, A. Radecki, H. Lamparczyk; Organosilicon derivatives of p-aminosalicylic acid. Roczniki 

Chemii 48, 891, 1974. 

3. A. Radecki, H. Lamparczyk, J. Halkiewicz, Z. Jamrógiewicz; A kinetic study of hydrolysis of methyl- 2- 

trimethylsiloxybenzoate. Roczniki Chemii 48, 811, 1974. 

4. J. Łukasiak, Z. Jamrógiewicz, H. Lamparczyk, R. Piękoś; Methyl silicon derivatives of ethyl p- 

hydroxybenzoate. Acta Pol. Pharm. 32, 429, 1975. 

5. A. Radecki, H. Lamparczyk, J. Halkiewicz On the rate of hydrolysis of trimethylphenoxysilane. J. 

Organometal. Chem. 77, 307, 1974. 

6. A. Radecki, H. Lamparczyk, J. Grzybowski, J. Halkiewicz; Acid interferences in indirect determination of 

silicon by atomic absorption spectroscopy. Spectroscopy Letters 7, 627,1974. 

7. A. Radecki, P. Bednarek, J. Bołtrukiewicz, R. Cacha, W. Rapicki, J. Grzybowski, J. Halkiewicz, H. 

Lamparczyk; Analysis of an industrial smoke preparations. Part I. Separation and identyfication of some 

high-boiling phenolic fractions. Bromat. Chem. Toksykol. 8, 179, 1975. 


Wspomnienie o profesorze Henryku Lamparczyku… 

37 

8. A. Radecki, J. Halkiewicz, H. Lamparczyk, J. Grzybowski, P. Bednarek, J. Bołtrukiewicz, R. Cacha, W. 

Rapicki; Analysis of an industrial smoke preparation. Part II. Separation and identification of some lowboiling 

phenolic fractions. Bromat. Chem. Toksykol. 8, 185,1975. 

9. A. Radecki, H. Lamparczyk, J. Grzybowski, J. Halkiewicz, P. Bednarek, J. Bołtrukiewicz, W. Rapicki; 

Analysis of an industrial smoke preparation. Part III. Separation and identification of some low-boiling 

phenolic fraction components. Bromat. Chem. Toksykol. 9, 327, 1976. 

10. A. Radecki, J. Grzybowski, J. Halkiewicz, H. Lamparczyk, P. Bednarek, J. Bołtrukiewicz, W. Rapicki 

Analysis of an industrial smoke preparation. Part IV. Separation and identification of some components 

significantly influencing organoleptic and preservating properties of smoke preparation. Bromat. Chem. 

Toksykol. 9, 461, 1976. 

11. A. Radecki, J. Grzybowski, J. Halkiewicz, H. Lamparczyk; Isolation and identification of some 

components of the lower boiling fraction of a commercial smoke flavorings. Acta Alimentaria Polonica 3, 

203, 1977. 

12. A. Radecki, J. Grzybowski, J. Halkiewicz, H. Lamparczyk; Gas-liquid chromatographic determination of 

zinc copper and nickel in marine bottom sediments. J. Chromatogr. 151, 259, 1978. 

13. A. Radecki, H. Lamparczyk, J. Halkiewicz, J. Grzybowski; Studies on determination of benzo(a)pyrene 

in smoke flavorings. Acta Alimentaria Polonica 3, 209, 1977. 

14. A. Radecki, H. Lamparczyk, J. Grzybowski, J. Halkiewicz; Separation of polycyclic aromatic 

hydrocarbons and determination of benzo(a)pyrene in liquid smoke preparations. J. Chromatogr. 150, 

527, 1978. 

15. R. Kaliszan, H. Lamparczyk; A relationship between the connectivity indices and retention indices of 

polycyclic aromatic hydrocarbons. J. Chromatogr. Sci. 16, 246, 1978. 

16. R. Kaliszan, H. Lamparczyk, A. Radecki; A relationship between repression of 

dimethylnitrosaminedemethylase by polycyclic aromatic hydrocarbons and their shape. Biochem. 

Pharmacol. 28, 123, 1979. 

17. A. Radecki, J. Grzybowski, H. Lamparczyk, A. Nasal; Relationship between retention indices and 

substituent constants of phenols on polar stationary phases. J. HRC and CC 2, 581, 1979. 

18. A. Radecki, H. Lamparczyk, R. Kaliszan; A relationship between retention indices on nematic phase and 

shape of the molecules of polycyclic aromatic hydrocarbons. Chromatographia 12, 595, 1979. 

19. J. Grzybowski, H. Lamparczyk, A. Nasal, A. Radecki A relationship between the retention indices of 

phenols on polar and non-polar stationary phases. J. Chromatogr. 196, 217, 1980. 

20. A. Radecki, H. Lamparczyk, J. Grzybowski, J. Halkiewicz; Gas-chromatographic determination of 

benzo(a)pyrene in petroleum products used for the manufacture of drugs and cosmetics. Fresenius Z. 

Anal. Chem. 303, 397, 1980. 

21. T. Jankowski, R. Kaliszan, H. Lamparczyk; A computer program for investigation of quantitative 

relationships between chemical structure and biological activity; Acta Polon. Pharm. 37, 573, 1980. 

22. H. Lamparczyk, A. Radecki, J. Falandysz; Separation of polychlorinated biphenyls on liquid crystals and 

isotropic phases. J. HRC and CC 3, 301, 1980. 

23. H. Lamparczyk, A. Radecki, D. Wilczyńska; Determination of average molecular polarizabilities of 

polycyclic aromatic hydrocarbons directly from retention indices. Chromatographia 14, 707, 1981. 

24. H. Lamparczyk, A. Radecki, R. Kaliszan; Application of a geometric parametr defining molecular shape, 

for the quantitation of interaction of polycyclic aromatic hydrocarbons with enzyme systems. Biochem. 

Pharmacol. 30, 2337, 1981. 

25. R. Kaliszan, M. Pankowski, L. Szymula, H. Lamparczyk, A. Nasal, B. Tomaszewska, J. Grzybowski 

Structure-olfactory activity relationship in a group of substituted phenols. Pharmazie 37, 499, 1982. 

26. H. Lamparczyk, D. Wilczyńska, A. Radecki Relationship between the average molecular polarizabilities 

of polycyclic aromatic hydrocarbons and their retention indices determined on various stationary 

phases. Chromatographia 17, 300, 1983. 

27. H. Lamparczyk, A. Radecki Lack of evidence for dispersive interaction between polycyclic aromatic 

hydrocarbons and stationary phases in gas liquid chromatography. J. HRC and CC 6, 390, 1983. 

28. H. Lamparczyk, P.B. Farmer, P.D. Cary, P.L. Grover, P. Sims The metabolism of 9,10- 

dimethylanthracene by rat liver microsomal preparations. Carcinogenesis 5, 1405, 1984. 

29. H. Lamparczyk, A. Radecki; The role of electric interactions in retention index concept; Implications in 

quantitative structure-retention studies. Chromatographia 18, 615, 1984. 

30. H. Lamparczyk; Separation of twelve monomethylbenz(a)antracenes on liquid crystal and isotropic 

stationary phases in relation to the shape of their molecules.J. HRC and CC 8, 90, 1985. 

31. J. Halkiewicz, H. Lamparczyk, A. Radecki Behaviour of copper (II) and nickel (II) 

dialkyldithiocarbamates on polar and non-polar stationary phases. Fresenius Z. Anal. Chem. 320, 577, 

1985. 

32. R. Kaliszan, H. Lamparczyk, M. Pankowski, B. Damasiewicz, A. Nasal, J. Grzybowski A gas 

chromatographic polarity parameter and its application in studies of quantitative structure-olfactory 

activity relationships in phenols. "Chromatography, the state of the art" H. Kalasz and L. S. Ettre (Eds) 

Vol 2 pp. 679-695. Akademiai Kiado Budapest (1985). 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


33. H. Lamparczyk; The role of electric interactions in the retention index concept. Universal interaction 

indices for GLC, HPLC and TLC. Chromatographia 20, 283, 1985. 

34. H. Lamparczyk; Badania nad strukturalnymi uwarunkowaniami właściwości chemicznych i biologicznych 

węglowodorów aromatycznych. Acta Polon. Pharm. 42, 497, 1985. 

35. H. Lamparczyk, S. McKay, P.B. Farmer, P.D. Cary, P.L. Grover, P. Sims The metabolism of 9- 

methylanthracene by rat-liver microsomal preparations. Xenobiotica 16, 325, 1986. 

36. H. Lamparczyk, R. Kaliszan, A. Radecki Correlation between retention on liquid crystalline phases and 

chemical structure. J. Chromatogr. 361, 442, 1986. 

37. H. Lamparczyk, R. J. Ochocka The role of electric interaction in the retention index concept. Application 

of the electric interaction indices to quantitative structure-biological activity studies of monomethylbenz 

(a) anthracenes. Chromatographia 21, 409, 1986. 

38. J. Jadżyn, K. Pralat, D. Wilczyńska, H. Lamparczyk Dipole moments and induction effects in series of 

polychlorinated biphenyls. Polish J. Chem. 59, 1255, 1985. 

39. H. Lamparczyk, R. J. Ochocka; Electrostatic interactions in normal and reversed-phase highperformance 

thin-layer chromatography. Preliminary experiments. Chromatographia 23, 337, 1987. 

40. J. Halkiewicz, H. Lamparczyk, J. Grzybowski, A. Radecki; On the aliphatic and polycyclic aromatic 

hydrocarbons levels in the Southern Baltic Sea atmosphere. Atmospheric Environment 21, 2057, 1987. 

41. H. Lamparczyk, T. Nagoshi, K. Jinno; Application of the electrostatic interaction concept for the study of 

the retention behaviour of peropyrene-type polycyclic aromatic hydrocarbons in reversed-phase liquid 

chromatography. Chromatographia 23, 473, 1987. 

42. J. Grzybowski, J. Halkiewicz, H. Lamparczyk, A. Radecki; The determination of aliphatic and polycyclic 

aromatic hydrocarbons in water from the Southern Baltic Sea. Marine Poll. Bull. 18, 247, 1987. 

43. H. Lamparczyk, M. Atomura, K. Jinno; Qualitative description of dispersive and inductive electrostatic 

interactions in reversed-phase liquid chromatography. Chromatographia 23, 752, 1987. 

44. H. Lamparczyk, R.J. Ochocka, J. Grzybowski, J. Halkiewicz, A. Radecki Parameters related to marine 

environment pollution derived from n-alkanes and polycyclic aromatic hydrocarbons concetrations in 

Baltic Sea waters and sediments. Marine Poll. Bull. 19, 222, 1988. 

45. K. Jinno, T. Ibuki, H. Lamparczyk, M. Okamoto, N. Tanaka, J. C. Fetzer, W. R. Biggs; Study on 

retention behaviour of peropyrene-type polycyclic aromatic hydrocarbons with various bonded stationary 

phases in reversed-phase liquid chromatography. Chromatographia 25, 483, 1988. 

46. H. Lamparczyk, R. J. Ochocka; Study of dispersive and inductive electrostatic interactions in reversedphase 

thin-layer chromatography. Chromatographia 25, 643, 1988. 

47. H. Lamparczyk, R. J. Ochocka, P. Zarzycki; Evidence for electrostatic interactions of steroids in thinlayer 

chromatography. Chromatographia 27, 565, 1989. 

48. H. Lamparczyk, M. Wesołowski; Application of principal component analysis and thermoanalytical 

methods in evaluation of edible fish oils. Thermochim. Acta 155, 327, 1989. 

49. H. Lamparczyk, R. J. Ochocka, P. Zarzycki, J. P. Zieliński; Separation of steroids by reversed-phase 

HPTLC using various binary mobile phases. J. Planar Cromatogr. 3, 34, 1990. 

50. H. Lamparczyk, M. Wesołowski Application of principal component analysis and thermoanalytical 

methods in evaluation of lube oils. Thermochim. Acta 159, 235, 1990. 

51. H. Lamparczyk, P. Zarzycki, R. J. Ochocka, D. Sybilska; Structure-retention studies on the inclusion 

complex formation of some polycyclic aromatic hydrocarbons with beta-cyclodextrin. Chromatographia 

30, 91, 1990. 

52. H. Lamparczyk, R. J. Ochocka, J. Grzybowski, J. Halkiewicz, A. Radecki; Classification of Marine 

Environment Samples Based on Chromatographic Analysis of Hydrocarbons and Principal Component 

Analysis. Oil & Chemical Pollution 6, 177, 1990. 

53. R.J. Ochocka, M. Wesołowski, H. Lamparczyk; Thermoanalysis supported by principal component 

analysis of essential oil samples. Thermochim. Acta 173, 199-210, 1990. 

54. A. Lebiedzińska, H. Lamparczyk, Z. Ganowiak, K.I. Eller; Differences in biogenic amine patterns in fish 

obtained from commercial sources. Z. Lebensm. Unters. Forsch. 192, 240-243, 1991. 

55. H. Lamparczyk, P. Zarzycki, R.J. Ochocka, M. Asztemborska, D. Sybilska; Retention behaviour of the 

inclusion complexes of some polycyclic aromatic hydrocarbons with beta-cyclodextrin. 

Chromatographia 31, 157-162, 1991. 

56. H. Lamparczyk, M. Miszkiel; Gas chromatographic evaluation of wool wax alcohols supported by 

principal component analysis. Chromatographia 31, 243-246, 1991. 

57. H. Lamparczyk, M. Miszkiel, M. Wesołowski; Thermoanalytical and gas-chromatographic evaluation of 

wool wax alcohols supported by principal component analysis. Thermochem. Acta 179, 177-185, 1991. 

58. T. M. Traczewska, R. Ochocka, H. Lamparczyk; The metabolism of anthracene and 9,10- 

dimethylanthracene by bacteria isolated from waters. Acta Microbiologica Polonica 40, 235-241, 1991. 

59. R. J. Ochocka, M. Wesołowski, H. Lamparczyk; Thermoanalysis supported by principal component 

analysis (PCA) in quality assessment of essential oil samples. Thermochem. Acta 210, 151-162, 1992. 

60. P. Zarzycki, A. Jankowski, J. Nowakowska, H. Lamparczyk; Oznaczanie estrogenów w moczu metodą 

wysokosprawnej chromatografii cieczowej. Problemy Terapii Monitorowanej, 3, 148-152, 1992. 



39 

61. R. J. Ochocka, A. Marzec, H. Lamparczyk; Fluorescence enhancement of two terpenes commonly 

present in essential oils. J. Pharm. Biomed. Anal. 10, 809-812, 1992. 

62. A. Jankowski, A. Marzec, H. Lamparczyk; Comparative bioavailability of verapamil from rapidly 

absorbed and slow release preparation. J. Pharm. Biomed. Anal. 10, 1101-1103, 1992. 

63. R. J. Ochocka, H. Lamparczyk; Evaluation of essential oils from the family Umbelliferae using principal 

component analysis. Pharmazie 48, 229-230, 1993. 

64. D. Sybilska, M. Asztemborska, A. Bielajewska, J. Kowalczyk, H. Dodziuk, K. Duszczyk, H. Lamparczyk, 

P. Zarzycki; Chromatographic studies on the inclusion of isomeric dimethylnaphthalenes by gamma and 

beta cyclodextrin. Chromatographia 35 637-642, 1993. 

65. A. Jankowski, A. Marzec, A. Skorek, H. Lamparczyk High-performance liquid chromatographic 

determination of glibenclamide in biological material. Acta Chromatographica 2, 33-39, 1993. 

66. H. Lamparczyk, P. K. Zarzycki, J. Nowakowska, R. J. Ochocka; Application of beta-cyclodextrin for the 

analysis of estrogenic steroids in human urine by high-performance liquid chromatography. 

Chromatographia 38, 168-172, 1994. 

67. R. J. Ochocka, M. Asztemborska, J. Kowalczyk, H. Lamparczyk;Gas-chromatographic evaluation of 

essential oils supported by principal component analysis. Pharmazie 49, 287-288, 1994. 

68. A. Skorek, A. Marzec, A. Jankowski, H. Lamparczyk, M. Linka, M. Ziółkowski, J. Rybakowski 

Farmakokinetyka kliniczna klozapiny po jednorazowym i wielokrotnym podaniu leku. Problemy Terapii 

Monitorowanej, 5, 47-49, 1994. 

69. D. Sybilska, J. Kowalczyk, M. Asztemborska, R. J. Ochocka, H. Lamparczyk; Chromatographic studies 

of the enantiomeric composition of some therapeutic compositions applied in the treatment of liver and 

kidney diseases. J. Chromatogr. A, 665, 67-73, 1994. 

70. H. Lamparczyk, P. K. Zarzycki, J. Nowakowska; Effect of temperature on separation of norgestrel 

enantiomers by high-performance liquid chromatography. J. Chromatogr. A, 668, 413-417, 1994. 

71. A. Jankowski, H. Lamparczyk; Evaluation of chromatographic methods for the determination of 

nifedipine in human serum. J. Chromatogr. A, 668, 469-473, 1994. 

72. P. K. Zarzycki, J. Nowakowska, A. Radecki, A. Jankowski, H. Lamparczyk; Oznaczanie kwasu 

nikotynowego w osoczu krwi metodą HPLC. Problemy Terapii Monitorowanej, 5, 84-90, 1994. 

73. H. Lamparczyk, P. K. Zarzycki; Effect of temperature on separation of estradiol stereoisomers and 

equilin by liquid chromatography using mobile phases modified with beta-cyclodextrin. J. Pharm. 

Biomed. Anal. 13, 543-549, 1995. 

74. A. Jankowski, A. Skorek, K. Krzyśko, P. K. Zarzycki, R. J. Ochocka, H. Lamparczyk; Captopril: 

determination in blood and pharmacokinetics after single oral dose. J. Pharm. Biomed. Anal. 13, 655- 

660, 1995. 

75. A. Skorek, A. Jankowski, H. Lamparczyk; Application of HPLC for doxepine determination in 

pharmacokinetic studies. Acta Chromatographica 4, 109-116, 1995. 

76. P. K. Zarzycki, J. Nowakowska, A. Chmielewska, H. Lamparczyk; Retention properties of cyclodextrins 

in reversed phase HPTLC, J. Planar Chromatogr. 8, 227-231, 1995. 

77. P. K. Zarzycki, P. Kowalski, J. Nowakowska, H. Lamparczyk; High-performance liquid chromatographic 

and capillary electrophoretic determination of free nicotinic acid in human plasma and separation of its 

metabolites by capillary electrophoresis. J. Chromatogr. A, 709, 203-208, 1995. 

78. R. J. Ochocka, D. Rajzer, P. Kowalski, H. Lamparczyk; Determination of coumarins from 

Chrysanthemum segetum L. by capillary electrophoresis. J. Chromatogr. 709, 197-202, 1995. 

79. A. Jankowski, A. Skorek-Jankowska, L. Warda, M. Steinborn-Piotrzkowska, H. Lamparczyk. Application 

of HPLC for bezafibrate determination in biological fluids. Acta Chromatographica 5, 151-157, 1995. 

80. A. Jankowski, A. Skorek-Jankowska, H. Lamparczyk; Simultaneous determination of spironolactone and 

its metabolites in human plasma. J. Pharm. Biomed. Anal. 14, 1359-1365, 1996. 

81. P. K. Zarzycki, M. Wierzbowska, H. LamparczykThe influence of temperature on the high-performance 

liquid chromatographic separation of steroids using mobile phases modified with beta-cyclodextrin. J. 

Pharm. Biomed. Anal. 14, 1305-1311, 1996. 

82. P. K. Zarzycki, H. Lamparczyk; A simple experiment demonstrating the temperature effect in 

supramolecular chemistry. J. Chem. Educ. 73, 459-460, 1996. 

83. P. K. Zarzycki, J. Nowakowska A. Chmielewska, H. Lamparczyk; Retention properties of cyclodextrins 

on polyamide TLC. J. Planar Chromatogr. 8, 260-263, 1996. 

84. H. Lamparczyk, P. Kowalski, D. Rajzer, J. Nowakowska; Determination of piracetam in human plasma 

by capillary electrophoresis. J. Chromatogr. B, 692, 483-487, 1997. 

85. A. Jankowski, A. Skorek-Jankowska, H. Lamparczyk; Determination and pharmacokinetics of a 

furosemide-amiloride drug combination. J. Chromatogr. B, 693, 383-391, 1997. 

86. P. K. Zarzycki, M. Wierzbowska, H. Lamparczyk; The influence of temperature on the multiple 

separation of estrogenic steroids using mobile phases modified with beta-cyclodextrin in highperformance 

liquid chromatography. J. Pharm. Biomed. Anal. 15, 1281-1287, 1997. 

87. P. K. Zarzycki, J. Nowakowska, A. Chmielewska, M. Wierzbowska H. Lamparczyk Thermodynamic 

study of the retention behaviour of selected macrocycles using reversed-phase high-performance thin- 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


layer chromatography plates and methanol-water mobile phases. J. Chromatogr. A, 787, 227-233, 

1997. 

88. A. Jankowski, H. Lamparczyk, K. Pawlik Ocena biorównoważności preparatu Hepatil-saszetki w 

porównaniu z OLB. Terapia i leki, Rok 1997/XXIV/XLVII/6. 

89. P.K. Zarzycki, H. Lamparczyk; Evidences for Temperature-Dependent Mechanism of Host-Guest 

Complexation. Chromatographia 48, 377-382, 1998 

90. P.K. Zarzycki, H. Lamparczyk; The equilibrium constant of -cyclodextrin- phenolphtalein complex; 

influence of temperature and tetrahydrofuran addition; J. Pharm. Biomed. Anal. 18, 165-170, 1998. 

91. A. Jankowski, A.L. Jankowska, H. Lamparczyk; Determination and pharmacokinetics of acyclovir after 

ingestion of suspension form. J. Pharm. Biomed. Anal. 18, 249-254, 1998. 

92. P. K. Zarzycki, M. Wierzbowska, J. Nowakowska, A. Chmielewska, H. Lamparczyk; Interactions 

between native cyclodextrins and n-alcohols studied using thermostated thin-layer chromatography. J. 

Chromatogr. A, 839 ,149-156, 1999. 

93. P. Kowalski, I. Olędzka, P. Okoniewski, M. Switała, H. Lamparczyk; Determination of streptomycin in 

eggs yolk by capillary electrophoresis. Chromatographia, 50, 101-104, 1999. 

94. P.K. Zarzycki, M. Wierzbowska, H. Lamparczyk; Retention and separation studies of cholesterol and 

bile acids using thermostated thin-layer chromatography; J.Chromatogr.A, 857, 255-262, 1999. 

95. A. Jankowski, H. Lamparczyk, B. Szefler, E. Nartowicz, M. Woźnicki, E. Sikorska.Ocena 

równoważności biologicznej preparatu Flutamid tabl. 250 mg w porównaniu z odpowiednikiem leku 

badanego. Terapia i leki,1-2, 37-39, 1999. 

96. H. Lamparczyk, P. Kowalski. Zastosowanie elektroforezy kapilarnej w analizie leków. Biuletyn Instytutu 

Leków, 44, (1), 126-127, 2000. 

97. H. Lamparczyk, A. Jankowski, E. Nartowicz, M. Woźnicki; Ocena równoważności biologicznej preparatu 

Cipronex w porównaniu z preparatem Ciprobay. Medycyna po Dyplomie. Wydanie specjalne, 12-14, 

Maj 2000. 

98. P.K. Zarzycki, H. Lamparczyk; Temperature Controlled Thin-Layer Chromatography. Chem. Anal. 

(Warsaw), 46, 469-475, 2001. 

99. H. Lamparczyk, A. Chmielewska, L. Konieczna, A. Plenis, P. K. Zarzycki; RP-HPLC method with 

electrochemical detection for the determination of metoclopramide in serum and its use in 

pharmacokinetic studies. Biomed. Chromatogr. 15, 513-517, 2001. 

100. P. Kowalski, I. Olędzka, H. Lamparczyk; Capillary electrophoresis in analysis of veterinary drugs. J. 

Pharm. Biomed. Anal., 32, 937-947, 2003 

101. P. Kowalski, M. Bieniecki, I. Olędzka, H. Lamparczyk; Validated capillary electrophoretic method for the 

analysis of ivermectin in plasma after intragastric administration in pigs and horses. Biomed. 

Chromatogr., 18, 302-310, 2004 

102. P. Kowalski, A. Chmielewska, L. Konieczna, I. Olędzka, P.K. Zarzycki, H. Lamparczyk, The 

bioequivalence study of baclofen and lioresal tablets using capillary electrophoresis. Biomed. 

Chromatogr., 18, 310-317, 2004 

103. P.K. Zarzycki, K.M. Kulhanek, R. Smith, M.A. Bartoszuk, H. Lamparczyk. Planar Chromatography 

Versus Column Chromatography: A Performance Comparison. LCGC North America, 23, (3), 286-300, 

2005. 

104. P. Kowalski, L. Konieczna, A. Chmielewska, I. Olędzka, A. Plenis, M. Bieniecki, H. Lamparczyk 

Comparative evaluation between capillary electrophoresis and high-performance liquid chromatography 

for the analysis of florfenicol. J. Pharm. Biomed. Anal., 39, 983-989, 2005. 

105. L. Konieczna, H. Lamparczyk. Wpływ płci na farmakokinetykę wybranych leków. Statystyka i data 

mining w badaniach naukowych, Wyd. Stat-Soft, Warszawa-Kraków 2005, 33-52. 

106. A. Chmielewska, L. Konieczna, A. Plenis, M. Bieniecki, H. Lamparczyk. Determination of diclofenac in 

plasma by high-performance liquid chromatography with electrochemical detection. Biomed. 

Chromatogr., 20, 119-124, 2006. 

107. P. Kowalski, M. Bieniecki, I. Olędzka, H. Lamparczyk. Validated method for L-ornithine-L-aspartate 

analysis in human plasma by capillary electrophoresis. Biomed. Chromatogr., 20, 185-194, 2006. 

108. A. Chmielewska, L. Konieczna, A. Plenis, H. Lamparczyk. Quantitative determination of pentoxifylline in 

human plasma. Acta Chromatogr., 16, 70-79, 2006. 

109. A. Chmielewska, L. Konieczna, H. Lamparczyk. Development of a reversed-phase HPLC-method for 

analysis of fluocinolone acetonide in gel and ointment. Acta Chromatogr., 16, 80-91, 2006 

110. L. Konieczna, A. Chmielewska, H. Lamparczyk. Influence of sex on the pharmacokinetics of 

ciprofloxacin and ofloxacin. Chemotherapy, 52, 111-121, 2006 

111. A. Chmielewska, L. Konieczna, A. Plenis, H. Lamparczyk. Sensitive quantification of chosen drugs by 

reversed-phase chromatography with electrochemical detection at a glassy carbon electrode. J. 

Chromatogr. B, 839, 102-111, 2006 

112. A. Plenis, A. Chmielewska, L. Konieczna, H. Lamparczyk. A validated high-performance liquid 

chromatographic method for the determination of moclobemide and its two metabolites in human 

plasma and application to pharmacokinetic studies. Biomed. Chromatogr. 21, 958-966, 2007. 



41 

113. A. Chmielewska, H. Lamparczyk; Mass versus mole doses, similarities and differences. Pharmazie 63, 

843-847, 2008. 

114. A. Chmielewska, L. Konieczna, A. Plenis, T. Bączek, H. Lamparczyk. Rapid and sensitive RP-LC 

method with amperometric detection for pharmacokinetic assessment of propafenone in human serum 

of healthy volunteers. J. Anal. Chem.2010; vol. 65, nr 11, s. 1164-1169 

115. Aleksandra Chmielewska, Lucyna Konieczna, Henryk Lamparczyk. Oznaczanie enrofloksacyny w 

osoczu krwi zwierzęcej metodą RP-HPLC z detekcją fluorymetryczną. Bromat. Chem. Toksykol. – XLIV, 

2011, 3, str. 742–747. 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria


INSTRUKCJE DLA AUTORÓW 

W Camera Separatoria wydawane są artykuły oryginalne (nie publikowane wcześniej) oraz 

przeglądowe poświęcone różnym działom nauki, techniki i technologii rozdzielania. Dodatkowo publikowane 

będą listy do redakcji, informacje na temat aparatury naukowej, recenzje książek, reklamy, materiały 

firmowe, sprawozdania redakcji jak również informacje o konferencjach. 

Artykuł do CamSep przygotowany w edytorze Microsoft Word 2003 lub nowszym (w formacie .doc lub 

.docx) zgodnie z przedstawionym poniżej opisem należy przesłać wraz z listem motywacyjnym na adres e- 

mail: psc1@onet.eu. Nie ma ograniczenia co do długości artykułu. 

* * * 

Jan KOWALSKI 1 , Anna KOWALSKA 2* (Arial 10 pkt., bold) 

1 

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny, Wydział Nauk Ścisłych, Instytut Chemii, 

Zakład Chemii Analitycznej, ul. 3 Maja 54, 08-110 Siedlce, 

e-mail: psc1@onet.eu 

2 

Uniwersytet … (Afiliacja – Arial 8 pkt., normal bez boldu) 

Tytuł artykułu w języku polskim – 12 pkt. Arial bold 

Streszczenie: (Arial 8 pkt. normal bold). Treść streszczenia – Arial 8 pkt. kursywa bez boldu. Streszczenie polskojęzyczne powinno 

zawierać około 500 – 700 znaków (ze spacjami). Należy w nim krótko wskazać czego dotyczy artykuł, co jest w nim nowego oraz 

podsumowanie wniosków. 

Słowa kluczowe: Arial 8 pkt., bez boldu, kursywą 

Tytuł artykułu w języku angielskim – 12 pkt. Arial bold - kursywa 

Abstract: (Arial 8 pkt. normal bold). Streszczenie anglojęzyczne – Arial 8 pkt. kursywa bez boldu, powinno być rozszerzone, o 

objętości około 1000 – 1200 znaków (ze spacjami). Powinno 

zawierać: wskazanie czego dotyczy artykuł, co jest w nim nowego oraz podsumowanie wniosków. 

Key words: Arial 8 pkt., bez boldu, kursywą 

* autor do korespondencji 

Podtytuły – Arial 11 pkt., bold (Wstęp, Część eksperymentalna, Wyniki i dyskusja, 

Podsumowanie lub Wnioski, Literatura itp.) – wersja polska - normal i (angielska - kursywą), 

śródtytuły – Arial 10 pkt., bold, wersja polska - normal i (angielska - kursywą) 

Wcięcia akapitowe na 1,0 cm, tekst podstawowy wyjustowany – Arial 10 pkt., odstępy między 

wierszami pojedyncze. Nie wymuszać w żaden sposób podziałów wierszy. Marginesy dostosować tak, aby 

wysokość kolumny tekstowej miała 19 cm (bez nr stron), a szerokość 12 cm - zgodnie z wymogami 

zamieszczonymi na stronie: 

http://www.uph.edu.pl/index.php/druki-firmowe/dokumenty-wydawnictwa-ap.html 

http://dach.ich.uph.edu.pl/pl/_cs.html 

http://dach.ich.uph.edu.pl/download/cam_sep/CamSep_ww.pdf

Instrukcje dla autorów 

43 

Wzory i rysunki należy sformatować jako obiekty wyśrodkowane przenoszone z tekstem. Wzory 

napisane w edytorze równań należy traktować jako element zdania np.: 

V 

t 

F 

R 

 

R 

(1) 

gdzie: 

V R – objętość retencji, 

t R – czas retencji [min.], 

F – przepływ gazu nośnego [cm 3 /s]. 

Symbole użyte we wzorach powinny mieć rozmiar zgodny z rozmiarem czcionki tekstu rozdziału. 

Wzory należy numerować kolejno w całym tekście artykułu. Numery wzorów powinny być wyrównane do 

prawej. Oznaczenia stosowane na rysunkach i w tabelach muszą być czytelne i zgodne z oznaczeniami 

używanymi we wzorach i w tekście artykułu. Nazwy związków chemicznych stosować zgodnie z 

nomenklaturą IUPAC, jednostki z układu SI. 

W odpowiednie miejsca w tekście należy wstawić rysunki i tabele wraz z tytułami. Powinny one 

znajdować się w miejscach, w których po raz pierwszy są do nich odwołania w tekście artykułu. Rysunki i 

zdjęcia zamieszczone w artykule muszą być czytelne i kontrastowe oraz zapisane jako czarno-białe lub w 

skali odcieni szarości. 

Rysunki i tabele należy numerować kolejno w całym tekście artykułu (Rys. i Tab. nr arabskie). 

Tytuły rysunków i tabel należy podać w języku polskim i angielskim (kursywą) jak na przykładzie 

przedstawionym poniżej: 

Tabela 1. Całkowita emisja metali z obszaru Polski według rodzajów działalności. Arial 10 pkt. 

Table 1. Total emission of heavy metals in the area of Poland kinds of activities. Arial 10 pkt. 

Ogółem 

(Total) 

Elektrociepłownie, elektrownie, 

ciepłownie 

(Heat and power plants, power 

stations) 

Cd Pb Cu Zn Ni 

tony 

66,1 555,0 390,9 2345,1 295,8 

1,9 19,9 12,8 59,2 72,2 

Tabele w pionie nie mogą przekraczać szerokości 12 cm, a w poziomie – 18 cm. Czcionka wewnątrz tabeli – 

Arial 8 pkt. 

Rysunek, wykres, czy inna forma materiału ilustracyjnego nie może przekraczać w pionie – szerokości 

12 cm, wysokości 18 cm; w poziomie – szer. – 18 cm, wysokości – 9÷10 cm (na stronie musi zmieścić się 

jeszcze podpis do rysunku). Materiał ilustracyjny powinien być zapisany z rozszerzeniem JPG i przesłany 

dodatkowo w oddzielnych plikach podpisanych, jako Rys.1., Rys. 2. itd. 

Rys. 1. Tytuł rysunku w języku polskim, Arial 8 pkt. 

Fig. 1. Tytuł rysunku w języku angielskim, Arial 8 pkt. 

Literatura 

(w tekście numerujemy w kolejności cytowania [1], [2, 3], [4-8] itd., - Arial 10 pkt.): 

1. L.E. Green, J.C. Worman, Research of separation…, Anal. Chem., 37(1965)1620. 

Oprócz danych bibliograficznych należy zamieścić tytuł, w tym także publikacji, materiału z internetu, 

opisu patentowego itp. Tytuł w j. polskim, lub innym, niż język polskim jest pisany zwykłym drukiem w 

cudzysłowie, tytuł w języku angielskim – kursywą. 

2. T. Paryjczak, „Chromatografia gazowa…”, tłumaczenie tytułu na j. angielski kursywą, PWN, Warszawa 

1986. 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria

44 Instrukcje dla autorów 

(w przypadku, gdy tytuł pracy jest w innym języku, niż po angielsku, należy tytuł oryginalny napisać w języku 

oryginału, a następnie jego tłumaczenie na język angielski - kursywą) 

Wszystkie materiały: 

artykuł (w formacie .doc lub .rtf), 

dodatkowo zdjęcia i rysunki (w formacie JPG), 

prosimy przesyłać w formie plików, w jednej wiadomości na adres e-mail: psc1@onet.eu 

* * * 

Przesłany artykuł do CamSep podlega wstępnej ocenie przez Edytora, następnie przekazywany jest 

dwóm recenzentom do oceny. Recenzenci pozostają anonimowi. 

O przyjęciu artykułu do druku decyduje redakcja, w oparciu o przygotowaną recenzję. Jeśli w jej 

wyniku zachodzi konieczność poprawienia artykułu przez autora, to powinno to nastąpić w okresie nie 

dłuższym niż trzy tygodnie. Po tym terminie uważa się, że autor rezygnuje z publikacji lub gdy artykuł 

zostanie przesłany do redakcji podlegać on będzie ponownej ocenie. 

Po opublikowaniu autorzy bezpłatnie otrzymują elektroniczna wersję artykułu i właściwy nr CamSep 

jako egzemplarz autorski. 

Ogłoszenia/reklamy mogą być publikowane za odpowiednią, wcześniej ustaloną, opłatą. 

Przepisy etyczne 

Ważne jest, aby uzgodnić standardy etycznych zachowań dla wszystkich zaangażowanych w 

działania publikacji: autora, redaktora czasopisma, recenzenta, wydawcy i społeczeństwa czasopism. 

Redaktorzy i recenzent są zobowiązani do zapewnienia, że reklama, przedruk lub inny przychód komercyjny, 

nie ma wpływu na decyzje redakcyjne. Nie mogą oni ujawniać żadnych informacji na temat przedstawionego 

rękopisu do kogokolwiek innego niż autora artykułu. Niepublikowane materiały, ujawnione w przedstawionej 

pracy, nie mogą być używane przez redaktorów/recenzentów, jako część własnych badań bez pisemnej 

zgody autora. Powielanie lub adaptacja opublikowany wcześniej tabel, rycin, ilustracji lub obszernych 

cytatów z innych źródeł, akceptowana jest tylko za posiadaniem odpowiedniej pisemnej zgody autora. 



45 

Zapory ghostwriting i guest-autorship 

Zgodnie z wytycznymi MNiSzW (https://pbn.nauka.gov.pl/static- 

/doc/wyjasnienie_dotyczace_ghostwriting.pdf [dostęp 19.01. 2012 r.]). oraz dbając o rzetelność naukową 

publikacji Redakcja Camera Separatoria wdraża procedury wykluczające nieetyczne działania przy 

publikowaniu wyników badań. Warunkiem publikacji artykułu jest ich zachowanie przez Autorów. Przejawy 

braku rzetelności i działań nieetycznych będą dokumentowane przez redakcję. Po zakwalifikowaniu 

publikacji do druku Autor korespondujący zobowiązany jest do przesłania oświadczenia, że wszyscy 

współautorzy brali czynny udział w jej przygotowaniu i są współposiadaczami praw autorskich. Aby 

autorstwo było uzasadnione musi opierać się na istotnym wkładzie do (i) opracowania idei (koncepcji) pracy, 

(ii) wykonania eksperymentu, (iii) analizy i/lub interpretacji danych, (iv) opracowaniu artykułu i jego krytycznej 

oceny. Nie zalicza się do tego udziału działania polegającego jedynie na zbieraniu funduszy lub zbieraniu 

danych oraz nadzorowanie pracy. W oświadczeniu musi się także znajdować zapis o niepominięciu w 

składzie zespołu autorskiego nikogo, kto wniósł istotny wkład badawczy w powstanie pracy. Redakcja może 

dodatkowo zwrócić się Autorów o wskazanie tego z nich, który ma największy udział w publikacji i 

procentowego udziału pozostałych autorów, a także podania który z autorów jest twórcą koncepcji 

badawczej, metodyki badań, analizy wyników itd. 

.………………….… 

miejscowość, data 

………………..………………. 

imię i nazwisko (nr dow. os.) 

…………………………………………………..…….. 

afiliacja 

…………………………………………………..…….. 

adres do korespondencji, e-mail, nr telefonu 

Oświadczam, że zostałem poinformowany o zasadach związanych z zaporą ghostwriting i gues-tauthorship. 

W związku z tym wraz z manuskryptem publikacji poniżej załączam informacje o podmiotach 

przyczyniających się do jej powstania (wkład merytoryczny, rzeczowy, finansowy etc.), z podaniem ich 

afiliacji oraz udziału, tj. informacji kto jest autorem koncepcji, wykonawstwa eksperymentu, obliczeń i/lub 

wyprowadzenia wzorów, protokołu itp. oraz dane o źródłach finansowania publikacji (financialdisclosure). 

Jako osoba zgłaszająca manuskrypt do druku ponoszę odpowiedzialność za podanie danych zgodnych z 

prawdą. Zgłoszenie artykułu jest jednoznaczne z przekazaniem Redakcji praw do opublikowania artykułu w 

wersji papierowej i elektronicznej. 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria

46 Instrukcje dla autorów 

Instructions for Authors and Editorial Policy 

Camera Separatoria is a scholarly and peer-reviewed journal (print and online) published 2 times per 

year which was founded in 2009. It is a continuation of the journal Postępy Chromatografii (Progress in 

Chromatography) devoted to the science, technique and technology of separation. It provides a medium for 

the publication of theoretical and experimental studies and reviews related to separation science: 

chromatography, electrophoresis, mass spectrometry, exctraction, electroseparation etc. 

Camera Separatoria publishes original (not published previously and are not currently under 

consideration by another journal except in the form of an abstract or as part of a published lecture, review, or 

thesis) and review papers from all branches of separation science, technique and technology. Additionally 

letters to the editor; expert opinions; information on instrumentation, book reviews and information about 

conferences as well as advertisements are also published. The journal welcomes contributions which 

promote the exchange of ideas and rational discourse between practicing educators and material 

researchers all over the world. 

The manuscript can be submitted to any editor, together with the cover letter, using e-mail. No 

limitation of the articles lengths are provided. The manuscript should be original, has not been published 

previously and should not be currently being considered by another journal. 

The manuscript can be submitted to any editor, together with the cover letter, using e-mail. No 

limitation of the articles lengths are provided. 

Manuscript should be prepared using MS-Word editor in the .doc/.docx format. Detailed rules are 

presented on http://www.uph.edu.pl/index.php/druki-firmowe/dokumenty-wydawnictwa-ap.html. It should be 

typed in single-spaced lines using Arial 10p. font with the overall page numbering (at the center of bottom 

margins). Tables (Arabic numeration, title in Polish and English, Arial 10p.), figures and figure captions 

(Arabic numeration, in Polish and English, Arial 8p.) and references can be placed directly to the text. The 

main heading appears in the following order: 

- list of Authors by first, middle names, surname (capital letters); the Corresponding Author’s name should be 

accompanied by an asterisk (*); if Authors are from more than one affiliation, use superscript numbers to 

link the Authors’ names and their affiliations, 

- list of affiliations and complete mailing addresses of the authors (including zip code, city, street, and 

number; for universities, the faculty or department should be given), 

- the title (should not exceed 20 words) of the article in Polish as well as English, (in all capital letters, Arial 

12p.), 

- if there is more than one affiliation, use asterisks to indicate the institute with which each author is affiliated, 

as it is presented below: 

Jan K. KOWALSKI, Karol ROBERT* 

Department of Separation Science, Institute of Chemistry 

ul. 1 Maja 3, 00-000 Warszawa 

*e-mail: camera@separatoria.eu 

I Podlaskie Spotkanie Chromatograficzne 

1 st Podlasie’s Chromatographic Meeting 

Body text… 

In the subsequent text, the following parts are is desirable: abstract (in Polish and English, Arial 8p.), 

keywords (about five, in Polish and English, Arial 8p.), introduction (review of literature and formulation the 

aim of the paper), experimental (reagents, apparatus, protocols, data analysis), results and discussion, 

conclusions, acknowledgments and literature. The SI units and nomenclature recommended by IUPAC 

should be used. References should be typed in the forms: 

1. J.K. Kowalski, K. Robert, Research of separation…, J. Sep. Sci., 44(2000)666. 

2. A. Adzik, in Fundamentals of Separation Science, K. Karol, ed., PTNoR, Reymontówka 2000. 

3. Polish standard PN – EN ISO 17993, text… 

4. S. Separator, Proceedings of 2 nd Podlachia’s Chromatographic Meeting, Kotuń-Chlewiska, Sep. 12-18, 

1987. 

in a list at the end of article and numbered in the order of appearance. Citation in the text should be denoted 

by number in square brackets. 

One of the Editor first evaluates the manuscript. Exceptionally it can be accepted at this stage. Those 

rejected at this stage are passed on to 2 experts for review. Acceptance for publication is subject to positive 

recommendation from the referees. The referees remains anonymous throughout the process. Reviewers 

are not supposed to contact the authors or to otherwise make their identity known. The referees are asked to 

evaluate the manuscript according to the below rules within 3 weeks. Authors have three months to correct 



47 

the article after the reviewing process. After this time, the returned article is considered as newly received. 

The authors receive the electronic version of their paper and the proper volume of Camera Separatoria free 

of charge. 

Advertisements may be published according to the prescribed rates. 

* * * 

Ethical guidelines 

It is crucial to agree upon standards of expected ethical behavior for all involved in the act of 

publishing: author, editor, reviewer, publisher and society. Editors and reviewer are committed to ensuring 

that advertising, reprint or other commercial revenue has no impact or influence on editorial decisions. They 

must not disclose any information about a submitted manuscript to anyone other than the corresponding 

author. The unpublished materials disclosed in a submitted manuscript must not be used in an 

editor's/referee’s own research without the express written consent of the author. The reproduction or 

adaptation of previously published tables, figures, illustrations, or extensive quotations from other sources 

must obtain appropriate written permission. 

Vol. 5, No 1/2013 

Camera Separatoria

CamSep 5 1

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?