CamSep 4 S

CAMERA SEPARATORIA 

wydanie specjalne 4S(2012): 

IV Podlaskie 

Spotkanie Chromatograficzne

IV Podlaskie 

Spotkanie Chromatograficzne 

Reymontówka – Kotuń/Chlewiska 

POD HONOROWYM PATRONATEM PREZYDENTA MIASTA SIEDLCE 

I REKTORA UNIWERSYTETU PRZYRODNICZO-HUMANISTYCZNEGO 

23 – 26 września 2012 

Materiały konferencyjne

KOMITET NAUKOWY 

Przewodniczący Komitetu Naukowego 

Bronisław K. Głód 

– Siedlce 

Członkowie 

Tadeusz Dzido 

– Lublin 

Marian Kamiński 

– Gdańsk 

Piotr Słomkiewicz 

– Kielce 

Andrzej Stołyhwo 

– Warszawa 

Monika E. Waksmundzka-Hajnos – Lublin 

Paweł K. Zarzycki 

– Koszalin 

Piotr Stepnowski 

– Gdańsk 

KOMITET ORGANIZACYJNY 

Przewodnicząca Komitetu Organizacyjnego 

Iwona Kiersztyn 

Członkowie 

Bronisław K. Głód 

Paweł Piszcz 

Paweł M. Wantusiak 

Monika Skwarek 

Anna Lamert 

2

P R O GRAM 

NIEDZIELA (23.09.2012) 

16:00 – 19:00 Rejestracja uczestników 

19:00 – … Bankiet powitalny 

3

PONIEDZIAŁEK (24.09.2012) 

8:00 – 9:00 Śniadanie 

9:20 – 9:30 Otwarcie konferencji 

SESJA WYKŁADOWA I 

Prowadzący obrady – prof. dr hab. Paweł K. Zarzycki 

9:30 – 10:10 

1. CHROMATOGRAFIA CIENKOWARSTWOWA W BADANIACH FARMACEUTYCZNYCH 

I BIOCHEMICZNYCH 

Monika E. WAKSMUNDZKA-HAJNOS, Łukasz CIEŚLA 

10:10 – 10:40 

2. APPLICATION OF N-ACETYLASPARTIC ACID ASSAY IN ZINC EXPOSED 

IN CHOLINERGIC SN56 NEUROBLASTOMA CELLS 

Marlena ZYŚK, Anna RONOWSKA, Hanna BIELARCZYK, Andrzej SZUTOWICZ 

10:40 – 11:30 przerwa na kawę 

SESJA WYKŁADOWA II 

Prowadzący obrady – prof. dr hab. Piotr Słomkiewicz 

11:30 – 12:10 

3. RECENT ADVANCES IN MICRO-TLC – FOCUSING ON FRACTIONATION OF HIGHLY 

ORGANIC COMPOUNDS LOADED ENVIRONMENTAL SAMPLES 

Paweł K. ZARZYCKI 

12:10 – 12:40 

4. CHROMATOGRAFIA GAZOWA JAKO SPEKTROSKOPIA? 

Piotr WOSZCZYŃSKI 

13:00 – 14:00 Obiad 

4

SESJA WYKŁADOWA III 

Prowadząca obrady – prof. dr hab. Monika E. Waksmundzka-Hajnos 

14:00 – 14:30 

5. ROZDZIELANIE ENANCJOMERÓW ALKALOIDÓW TROPANOWYCH METODĄ 

ELEKTROFOREZY KAPILARNEJ Z WYKORZYSTANIEM CYKLODEKSTRYN 

Monika ASZTEMBORSKA 

14:30 – 15:00 

6. PREZENTACJA APARATURY NAUKOWEJ ZAKŁADU 

Piotr SŁOMKIEWICZ 

15:00 – 15:30 przerwa na kawę 

SESJA POSTEROWA I 

15:30 – 16:30 Moderator – Prof. dr hab. Paweł K. Zarzycki, dr Iwona Kiersztyn 

PREZENTACJE FIRM (SHIMADZU, KNAUER) 

17:00 – 17:45 

SESJA POSTEROWA II 

18:00 – 19:00 Moderator – Prof. dr hab. Piotr Słomkiewicz, dr Monika Asztemborska 

19.00 Kolacja 

5

WTOREK (25.09.2012) 


7:15 – … Wycieczka do PUSZCZY BIAŁOWIESKIEJ ze zwiedzaniem z przewodnikiem, 

zwykle nieudostępnianej dla turystów, najbardziej dziewiczej jej części oraz 

cerkwi w HAJNÓWCE 

Niespodzianka i obiad w trakcie wycieczki 

20:00 – … Dyskusje przy OGNISKU / DYSKOTEKA 

ŚRODA (25.09.2012) 


9:30 – PODSUMOWANIE 4 PSC 

WRĘCZENIE NAGRODY ZA NAJLEPSZY POSTER 

6

SESJA POSTEROWA I 

Poniedziałek 24.09.2012 

15:30 – 16:30 Moderator – Prof. dr hab. Paweł K. Zarzycki, dr Iwona Kiersztyn 

P 1 

BADANIE WŁAŚCIWOŚCI TECHNOLOGICZNYCH I FARMAKOTERAPEUTYCZNYCH 

WYBRANYCH SUPLEMENTÓW DIETY ZAWIERAJĄCYCH JONY CYNKU 

Eliza BLICHARSKA, Ryszard KOCJAN, Wojciech SZWERC, Łukasz KOMSTA, 

Miłosz HUBER, Barbara SZCZĘSNA 

P 2 

ZASTOSOWANIE CHROMATOGRAFII GAZOWEJ DO OKREŚLENIA DROGI 

ELEKTROCHEMICZNEGO ROZKŁADU 

CIECZY JONOWEJ IM14Cl 

Aleksandra FABIAŃSKA, Marta KOŁODZIEJSKA, Joanna MASZKOWSKA, 

Magda CABAN, Piotr STEPNOWSKI, Ewa Maria SIEDLECKA 

P 3 

OPTYMALIZACJA UKŁADÓW CHROMATOGRAFICZNYCH TYPU HILIC DO ANALIZY 

ALKALOIDÓW 

Anna PETRUCZYNIK, Katarzyna ŻUKROWSKA, Monika WAKSMUNDZKA-HAJNOS 

P 4 

ZMIENNOŚĆ SEZONOWA KWASÓW TŁUSZCZOWYCH WYIZOLOWANYCH Z MIĘŚNIA 

ODWŁOKOWEGO GARNELI BAŁTYCKIEJ C. CRANGON 

Adriana MIKA, Magdalena CERKOWNIAK, Marek GOŁĘBIOWSKI, 

Edward SKORKOWSKI, Piotr STEPNOWSKI 

P 5 

WPŁYW CIECZY JONOWYCH JAKO DODATKÓW DO CYKLODEKSTRYN NA CHIRALNE 

ROZDZIELENIE W ELEKTROFOREZIE KAPILARNEJ 

Agata PAPIERZ, Monika ASZTEMBORSKA 

7

P 6 

ANALIZA JAKOŚCIOWA I ILOŚCIOWA GLIKOALKALOIDÓW W LIŚCIACH BAKŁAŻANA 

SOLANUM MACROCARPON L 

Alan PUCKOWSKI, Magdalena CERKOWNIAK, Aleksandra FABIAŃSKA, 

Łukasz HALIŃSKI, Piotr STEPNOWSKI 

P 7 

WYKORZYSTANIE TECHNIKI HPLC-DAD DO ROZDZIELANIA WITAMIN 

ROZPUSZCZALNYCH W WODZIE 

Dorota WIRKUS, Katarzyna JABŁONOWSKA, Aleksandra KOLASA, 

Monika PASZKIEWICZ, Marek GOŁĘBIOWSKI, Radosław OWCZUK, 

Piotr STEPNOWSKI 

P 8 

WPŁYW MATRYCY PRÓBEK ŚRODOWISKOWYCH NA DERYWATYZACJĘ Β-BLOKERÓW 

I Β-AGONISTÓW 

Magda CABAN, Katarzyna MIODUSZEWSKA, Paulina ŁUKASZEWICZ, 

Natalia MIGOWSKA, Anna BIAŁK-BIELIŃSKA, Kinga MARSZEWSKA, 

Piotr STEPNOWSKI, Jolanta KUMIRSKA 

P 9 

IDENTYFIKACJA NIETYPOWYCH ZWIĄZKÓW KUTIKULARNYCH I WEWNĘTRZNYCH 

WYBRANYCH GATUNKÓW MUCH 

Magdalena CERKOWNIAK, Alan PUCKOWSKI, Monika PASZKIEWICZ, 

Marek KWIATKOWSKI, Piotr STEPNOWSKI, Marek GOŁĘBIOWSKI 

P 10 

CYKLODEKSTRYNY ROZPUSZCZONE W CIECZACH JONOWYCH JAKO FAZY 

STACJONARNE W CHROMATOGRAFII GAZOWEJ 

Monika SOBÓTKA, Monika ASZTEMBORSKA 

P 11 

WSTĘPNE BADANIA O-POLISACHARYDU BAKTERII CRONOBACTER MALONATICUS 

NTU 681 Z WYKORZYSTANIEM TECHNIK CHROMATOGRAFICZNYCH 

Kinga MARSZEWSKA, Małgorzata CZERWICKA, Piotr STEPNOWSKI, 

Zbigniew KACZYŃSKI 

8

P 12 

OCENA WPŁYWU pH I SIŁY JONOWEJ NA SORPCJĘ SULFONAMIDÓW DO GLEB 

RÓŻNEGO TYPU PRZY ZASTOSOWANIU HPLC-UV JAKO TECHNIKI OZNACZEŃ 

KOŃCOWYCH 

Joanna MASZKOWSKA, Aleksandra FABIAŃSKA, Marta KOŁODZIEJSKA, 

Anna BIAŁK-BIELIŃSKA, Wojciech MROZIK, Piotr STEPNOWSKI, Jolanta KUMIRSKA 

P 13 

OPRACOWANIE METODY OZNACZANIA POZOSTAŁOŚCI FARMACEUTYKÓW 

Z WYKORZYSTANIEM CHROMATOGRAFII GAZOWEJ POŁĄCZONEJ Z DETEKTOREM 

WYCHWYTU ELEKTRONÓW (GC-ECD) 

Natalia MIGOWSKA, Aleksandra FABIAŃSKA, Marta DOLIŃSKA, Magda CABAN, 


P 14 

MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA HPLC-LLSD W ANALIZIE ZWIĄZKÓW 

KUTIKULARNYCH GRAPHOSOMA LINEATUM 

Magdalena CERKOWNIAK, Róża MACYRA, Alan PUCKOWSKI, 

Monika PASZKIEWICZ, Marek KWIATKOWSKI, Piotr STEPNOWSKI, 

Marek GOŁĘBIOWSKI 

P 15 

O TYM JAK ROZDZIELIĆ DITIOKARBAMINIANY ZA POMOCĄ HPLC 

Justyna PIJANOWSKA, Ewa SZAFRANIUK, Paweł M. WANTUSIAK, Paweł PISZCZ, 

Bronisław K. GŁÓD 

9

Poniedziałek 24.09.2012 

SESJA POSTEROWA II 

18:00 – 19:00 Moderator – Prof. dr hab. Piotr Słomkiewicz, dr Monika Asztemborska 

P 1 

ANALIZA WYBRANYCH β-BLOKERÓW I β-AGONISTÓW W WODZIE MORSKIEJ 

ZA POMOCĄ TECHNIKI GC-MS 

Katarzyna MIODUSZEWSKA, Magda CABAN, Paulina ŁUKASZEWICZ, 

Kinga MARSZEWSKA, Piotr STEPNOWSKI, Piotr SKURSKI, Jolanta KUMIRSKA 

P 2 

PROBLEMY ZWIĄZANE Z ANALITYKĄ POZOSTAŁOŚCI LEKÓW W PRÓBKACH 

ŚRODOWISKOWYCH 

Marta BORECKA, Grzegorz SIEDLEWICZ, Dorota WIRKUS, Anna BIAŁK-BIELIŃSKA, 

Ksenia PAZDRO, Piotr STEPNOWSKI 

P 3 

OPTYMALIZACJA METODY OZNACZEŃ KOŃCOWYCH BENZIMIDAZOLI TECHNIKĄ 

HPLC-UV 

Marta KOŁODZIEJSKA, Joanna MASZKOWSKA, Aleksandra FABIAŃSKA, 

Dorota WIRKUS, Anna BIAŁK-BIELIŃSKA, Jolanta KUMIRSKA, Piotr STEPNOWSKI 

P 4 

ZASTOSOWANIE WYSOKOSPRAWNEJ CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ DO BADANIA 

PROCESÓW SORPCJI SULFONAMIDÓW DO MINERAŁU ILASTEGO 

Joanna MASZKOWSKA, Aleksandra FABIAŃSKA, Marta KOŁODZIEJSKA, 

Anna BIAŁK-BIELIŃSKA, Wojciech MROZIK, Piotr STEPNOWSKI, 

Jolanta KUMIRSKA 

P 5 

CHROMATOGRAFICZNE WYZNACZANIE LIPOFILOWOŚCI POCHODNYCH 

HYDRAZYDU KWASU 4-FENYLO-5-METYLO-1,2,4-TRIAZOL-3-YLO- 

SULFANYLOOCTOWEGO METODĄ HPLC I TLC 

Anna HAWRYŁ, Mirosław HAWRYŁ, Milena NIEJEDLI, Łukasz POPIOŁEK, 

Monika WAKSMUNDZKA-HAJNOS 

10

P 6 

WYKORZYSTANIE TECHNIKI HPLC-MS/MS DO OZNACZANIA GLUTATIONU 

W TKANKACH ORGANIZMÓW MORSKICH 

Adriana MIKA, Dorota WIRKUS, Edward SKORKOWSKI, Piotr STEPNOWSKI 

P 7 

OZNACZENIE POZOSTAŁOŚCI NIESTEROIDOWYCH LEKÓW PRZECIWZAPALNYCH 

ORAZ HORMONÓW ESTROGENNYCH W PRÓBKACH GLEBY Z WYKORZYSTANIEM 

CHROMATOGRAFII GAZOWEJ 

Natalia MIGOWSKA, Aleksandra FABIAŃSKA, Magda CABAN, Piotr STEPNOWSKI, 

Jolanta KUMIRSKA 

P 8 

ROZDZIAŁ ENANCJOMERÓW SUBSTANCJI O DZIAŁANIU FARMAKOLOGICZNYM 

W UKŁADZIE PODWÓJNYM CYKLODEKSTRYNY – ODCZYNNIKI PAR JONOWYCH 

Kamila SZWED, Maciej DAWIDOWSKI, Monika ASZTEMBORSKA 

P 9 

IZOLACJA I ZATĘŻENIE FARMACEUTYKÓW ZE STAŁYCH PRÓBEK 

ŚRODOWISKOWYCH - OPRACOWANIE METODY 

Paulina ŁUKASZEWICZ, Natalia MIGOWSKA, Magda CABAN, 

Katarzyna MIODUSZEWSKA, Anna BIAŁK-BIELIŃSKA, Kinga MARSZEWSKA, 


P 10 

WYZNACZANIE IZOTERM ADSORPCJI CHLOROPOCHODNYCHWĘGLOWODORÓW 

ALIFATYCZNYCH NA MODYFIKOWANYM ADSORBENCIE HALOIZYTOWYM METODĄ 

INWERSYJNEJ CHROMATOGRAFIIGAZOWEJ 

Kamil CZECH, Piotr M. SŁOMKIEWICZ 

P 11 

O ILE MOŻNA UDOSKONALIĆ BADANIA WŁAŚCIWOŚCI ANTYOKSYDACYJNYCH ZA 

POMOCĄ DPPH STOSUJĄC CHROMATOGRAFICZNE ROZDZIELANIE 

RÓŻNYCH JEGO FORM 

Joanna M. OBRYCKA, Paweł PISZCZ, Paweł M. WANTUSIAK, Ewa SZAFRANIUK, 

Bronisław K. GŁÓD 

11

P 12 

O MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA CHROMATOGRAFII CIENKOWARSTWOWEJ 

DO BADANIA CAŁKOWITEGO POTENCJAŁU ANTYOKSYDACYJNEGO 

Magdalena TOMASZEWSKA, Ewa SZAFRANIUK, Paweł M. WANTUSIAK, 

Paweł PISZCZ, Bronisław K. GŁÓD, Paweł K. ZARZYCKI 

P 13 

ANALIZA NOWYCH, POTENCJALNYCH PRZECIWPADACZKOWYCH ZWIĄZKÓW 

W TKANCE MÓZGOWEJ MYSZY METODĄ HPLC-DAD I SPE 

Magdalena PIZOŃ, Jolanta FLIEGER, Tomasz PLECH, Jarogniew ŁUSZCZKI 

P 14 

ADSORPCJA Z FAZY WODNEJ POCHODNYCH NITROWYCH ANILINY 

NA MODYFIKOWANYM ZŁOŻU HALOIZYTOWYM 

Magdalena GARNUSZEK, Beata SZCZEPANIK, Marta RACZYŃSKA-ŻAK, 

Piotr SŁOMKIEWICZ 

P 15 

PREPARATYWNA CHROMATOGRAFIA CIENKOWARSTWOWA EKSTRAKTÓW ROŚLIN 

Z RODZAJU POTENTILLAE 

Grzegorz JÓŹWIAK, Paulina WILK, Agnieszka JÓŹWIAK, 


12

SESJA WYKŁADOWA 

13

CHROMATOGRAFIA CIENKOWARSTWOWA W BADANIACH 

FARMACEUTYCZNYCH I BIOCHEMICZNYCH 

Monika WAKSMUNDZKA-HAJNOS, Łukasz CIEŚLA 

/CHROMATOGRAFIA CIENKOWARSTWOWA/ 

Zakład Chemii Nieorganicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, 

ul. Chodźki 4a, 20-093 Lublin, 

Chromatografia cienkowarstwowa odgrywa ważną rolę w badaniu złożonych próbek 

naturalnego pochodzenia na obecność związków o określonej aktywności farmakologicznej. Jest 

stosowana do wykrywania substancji o aktywności antybakteryjnej, przeciwgrzybiczej, 

o właściwościach przeciwutleniających jak również substancji będących inhibitorami różnych 

enzymów. Wyniki ostatnich badań pokazują, że testy te mogą być stosowane nie tylko w celu badań 

wstępnych ale także dla uzyskania danych ilościowych w badaniach zależności struktura-aktywność 

(QSAR). 

TLC w układach odwróconych jest także stosowana do określenia lipofilowości związków 

syntetycznych lub pochodzenia naturalnego. Testy te są ważną częścią badań przedklinicznych 

w celu wyłowienia związków o najbardziej obiecujących właściwościach leczniczych. 

W obecnej prezentacji dyskutujemy najnowsze osiągnięcia w powyższych obszarach analizy 

oraz trendy na przyszłość chromatografii cienkowarstwowej z biodetekcją. 

14

APPLICATION OF N-ACETYLASPARTIC ACID ASSAY IN ZINC EXPOSED 

IN CHOLINERGIC SN56 NEUROBLASTOMA CELLS 

Marlena ZYŚK*, Anna RONOWSKA, Hanna BIELARCZYK, 

Andrzej SZUTOWICZ 

/HIGH-PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY/ 

Chair of Clinical Biochemistry, Department of Laboratory Medicine, 

Medical University of Gdansk, Debinki 7, 80-211, Gdansk, Poland, 

*e-mail address: marzysk@gumed.edu.pl 

Cholinergic neurons of brain septum were found to be highly susceptible 

to neurodegenerative conditions. The sources of this particular sensitivity remain unclear. There 

is suggestion that their low resistance to cytotoxic conditions might be due to comprehensive 

consumption of acetyl-CoA. In cholinergic neurons the acetyl-CoA, except of intramitochondrial 

utilization for energy and NAA synthesis, serves as a precursor of acetycholine in their cytoplasmic 

compartment. The later pathway, present only in cholinergic neuronal cells, can cause temporary 

shortages of acetyl-CoA under cytotoxic conditions. The aim of our study was to investigate how 

these conditions affect N-acetylaspartate (NAA) synthesis as another acetyl-CoA consuming 

pathway in cholinergic SN56 neuroblastoma cells. These cells are recognized in vitro model 

of brain cholinergic neurons. Neurodegenerative conditions were induced by chronic exposition 

SN56 cells to zinc, a known excitotoxic agent. NAA in cholinergic neuroblastoma cells was assayed 

by HPLC preceded by one-dimension solid phase/ion exchange extraction. Levels of NAA 

in nondifferentiated (NC) and differentiated (DC) cells were equal to 70 and 55 nmol/mg protein, 

whereas rates of its release were 21.6 and 20.5 nmol/h/mg protein. Levels of acetyl-CoA and 

activities of choline acetyltransferase in NC and DC were equal to 29.3 and 23.8 pmol/mg 

of protein and to 0.106 and 0.232 nmol/min/mg of protein, respectively. It indicates that 20% 

decrease of acetyl-CoA level in DC was caused by its increased utilization for acetylcholine 

synthesis. Zinc inhibited TCA cycle enzymes and pyruvate dehydrogenase activities at [IC 50 ] values 

well below 0.10 mmol/L. Despite of that zinc concentrations up to 125 µM increased levels 

of acetyl-CoA and NAA both in DC and NC by 100 and 60% and by 20% and 14%, respectively. 

However, 0,175mmol/L Zn resulted in impairment of 16 and 27% of DC, as measured by lactate 

dehydrogenase release, respectively. No changes of acetyl-CoA but 26 and 35% decreases of NAA 

levels were observed in NC and DC respectively. These data indicate the existence of significant 

although differential interrelationships between rates of acetyl-CoA synthesis in mitochondria 

of cholinergic neurons and its utilization for NAA and acetylcholine synthesis. Increased 

acetylcholine synthesis seems to contribute to greater susceptibility of cholinergic neurons 

to cytotoxic conditions. On the other hand, NAA synthesis may not be a factor decreasing 

availability of acetyl-CoA in neurons of high expression of cholinergic phenotype since 

its metabolism is suppressed in these conditions. 

Supported by project IP2010035370 Ministry of Science and Higher Education. 

15

RECENT ADVANCES IN MICRO-TLC – FOCUSING ON FRACTIONATION 

OF HIGHLY ORGANIC COMPOUNDS LOADED 

ENVIRONMENTAL SAMPLES 

Paweł K. ZARZYCKI 

/MICRO-TLC, HPLC/ 

Section of Toxicology and Bioanalytics, Department of Civil and Environmental Engineering, 

Koszalin University of Technology, Śniadeckich 2,75-453 Koszalin, Poland 

In this research communication the analytical problems concerning micro-TLC validation 

and application of quantitative protocol involving optimized solid-phase extraction (SPE) 

for fingerprinting of highly organic compounds loaded materials will be discussed from practical 

point of view. Results of planar separation of complex matrices originated from surface water 

ecosystems, treated sewage water samples during technological processes 

(nitrification/denitrification chambers) as well as discharged by the municipal wastewater treatment 

plant will be presented. Outcomes of such analytical approach, especially using detection involving 

direct fluorescence (UV366/254/Vis) and/or phosphomolybdic acid (PMA) derivatization, will be 

compared with UV-DAD HPLC generated data, which were reported previously by our research 

group [1-3]. Chemometric investigation based on principal components analysis (PCA) revealed 

that SPE acetonitrile/water (35% v/v) extracts can be used for robust samples fingerprinting after 

long-term storage (up to 4 years) at subambient temperature (-20 o C). 

References 

[1] P.K. Zarzycki, M.M Ślączka, M.B. Zarzycka, M.A. Bartoszuk E. Włodarczyk, M.J. Baran; 

“Temperature-controlled micro-TLC: a versatile green chemistry and fast analytical tool 

for separation and preliminary screening of steroids fraction from biological and environmental 

samples”, Journal of Steroids Biochemistry and Molecular Biology; 127 (2011) 418-427. 

[2] P.K. Zarzycki, M.M. Ślączka, M.B. Zarzycka, E. Włodarczyk, M.J. Baran; “Application 

of micro-thin-layer chromatography as a simple fractionation tool for fast screening of raw 

extracts derived from complex biological, pharmaceutical and environmental samples” Anal. 

Chim. Acta, 688 (2011) 168-174. 

[3] P.K. Zarzycki, E. Włodarczyk, M.J. Baran; „Determination of endocrine disrupting compounds 

using temperature-dependent inclusion chromatography II. Fast screening of free steroids and 

related low-molecular-mass compounds fraction in the environmental samples derived from 

surface waters, treated and untreated sewage waters as well as activated sludge material”; J. 

Chromatogr. A. 1216 (2009) 7612-7622. 

16

CHROMATOGRAFIA GAZOWA JAKO SPEKTROSKOPIA? 

Piotr WOSZCZYŃSKI 

/INWERSYJNA (ODWRÓCONA) CHROMATOGRAFIA GAZOWA/ 

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia”, ul. Energetyków 9, 47-225 Kędzierzyn – Koźle 

e-mail: woszczynski.p@icso.com.pl 

Chromatografia gazowa może być używana w badaniach fizykochemicznych jako tak zwana 

Odwrócona chromatografia gazowa (IGC – Inverse Gas Chromatography). Odwrócona 

chromatografia różni się od „zwykłej” tym, że przedmiotem badań jest wypełnienie kolumny, 

natomiast substancją próbkującą jest czysty (lotny w warunkach pomiaru) związek chemiczny, 

o znanych właściwościach. Technika ta świetnie się nadaje do uzyskiwania parametrów izoterm 

adsorpcji, czyli zależności funkcyjnych stopnia pokrycia adsorbenta adsorbatem od ciśnienia 

równowagowego w warunkach izotermicznych. Technika odwróconej chromatografii gazowej 

może być także narzędziem do wyznaczania niejednorodności energetycznej powierzchni 

adsorbentów. Jednym z ciekawszych modeli matematycznych izotermy adsorpcji jest uogólnione 

równanie Fredholma 

 

l ( 

) d 

, w którym oznacza całkowitą izotermę adsorpcji, 

l izotermę lokalną, będącą pewnym założonym modelem matematycznym adsorpcji 

na pojedynczym, wydzielonym energetycznym płacie powierzchni. Poszukiwanym parametrem 

tego równania jest funkcja gęstości energii (). Funkcja ta opisuje rozkład energii na powierzchni, 

dając swoiste widmo energetyczne pozwalające na obserwowanie centrów aktywnych 

adsorbenta/katalizatora. 

Rozwiązanie tego równania polega na założeniu pewnych przybliżeń matematycznych, 

np. przybliżenia kondensacyjnego w którym zakłada się że adsorpcja zachodzi wtedy gdy ciśnienie 

par adsorbatu nad powierzchnią adsorbenta jest większe od pewnej granicznej wartości 

(tzw. ciśnienia kondensacji). Olbrzymią rolę w rozwiązywaniu równania Fredholma mają 

zaawansowane techniki numeryczne. Stosowane są z reguły przy wyznaczaniu izoterm adsorpcji 

technikami statycznymi (wagowymi, objętościowymi). Inne techniki m.in. chromatograficzne 

wykorzystując własną specyfikę pomiaru pozwalają znacznie uprościć obliczenia. 

Przedmiotem wystąpienia jest zaprezentowanie metody wyznaczania widm energetycznych 

układów adsorbat/adsorbent metodą odwróconej chromatografii gazowej, wraz z przykładowymi 

wynikami i ich interpretacją. 

17

ROZDZIELANIE ENANCJOMERÓW ALKALOIDÓW TROPANOWYCH 

METODĄ ELEKTROFOREZY KAPILARNEJ Z WYKORZYSTANIEM 

CYKLODEKSTRYN 

Monika ASZTEMBORSKA 

/ELEKTROFOREZA KAPILARNA/ 

Instytut Chemii Fizycznej PAN, Kasprzaka 44/52, 01-224 Warszawa; 

e-mail: masztemborska@ichf.edu.pl 

Enancjomery chiralnych leków często wykazują odmienne właściwości farmakologiczne. 

Dobrze znanym przykładem jest L-hioscyjamina – enancjomer atropiny posiadający właściwości 

antyspazmolityczne podczas gdy enancjomer D jest farmakologicznie nieaktywny. W naturze 

atropina jest syntezowana w postaci aktywnego enancjomeru L, jednak podczas izolacji 

i oczyszczania występuje proces racemizacji produktu. 

C 

N 

H 3 

O O 

HO 

l-hioscyjamina 

Elektroforeza kapilarna w porównaniu z HPLC charakteryzuje się wyższymi możliwościami 

rozdzielczymi włączając rozdzielanie enancjomerów. Cyklodekstryny i ich pochodne są szeroko 

stosowane w elektroforezie kapilarnej głównie do rozdzielania enancjomerów. 

W obecnej prezentacji przedstawiono zastosowanie α, β i γ-cyklodekstryn, oraz ich 

pochodnych jako dodatków do buforu wiodącego w elektroforezie kapilarnej do enancjoseparacji 

alkaloidów tropanowych. Spośród badanych cyklodekstryn najbardziej uniwersalna w rozdzielaniu 

enancjomerów alkaloidów tropanowych okazała się dimetylowa pochodna β-cyklodekstryny, 

natomiast najtrwalsze kompleksy z badanymi alkaloidami tworzy β-cyklodekstryna. Wyznaczone 

zostały stałe trwałości alkaloidów z β-cyklodekstryną 

Publikacja współfinansowana przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju 

Regionalnego dzięki dotacji Innowacyjna Gospodarka (POIG.01.01.02-14-102/09). 

18

SESJA POSTEROWA 

19

BADANIE WŁAŚCIWOŚCI TECHNOLOGICZNYCH 

I FARMAKOTERAPEUTYCZNYCH WYBRANYCH SUPLEMENTÓW 

DIETY ZAWIERAJĄCYCH JONY CYNKU 

Eliza BLICHARSKA 1 *, Ryszard KOCJAN 1 , Wojciech SZWERC 1 , 

Łukasz KOMSTA 2 , Miłosz HUBER 3 , Barbara SZCZĘSNA 1 

/CHROMATOGRAFIA JONOWA/ 

1 Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Katedra Chemii Zakład Chemii Analitycznej 

ul. Chodźki A4, 20-093 Lublin, *e-mail: bayrena@tlen.pl 

2 Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Katedra i Zakład Chemii Leków 

ul. Jaczewskiego 4, 20-090 Lublin, 

3 Uniwersytet Marii Curie -Skłodowskiej w Lublinie, Pracownia Mikroskopii 

Optycznej i Elektronowej, 

Zakład Geologii i Ochrony Litosfery Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej, 

al. Kraśnicka 2cd/107, 20-718 Lublin, 

Dostępne na rynku, bogate w reklamę oferty suplementów diety przyciągają klienta swym 

atrakcyjnym opakowaniem. Dla pacjenta istotne jest jednak to, na ile dany produkt spełnia swoje 

zadanie farmakologiczne. Aktualnie oczywistym jest fakt, że sprostanie wymogom odpowiedniej 

jakości, to warunek decydujący o skuteczności i bezpieczeństwie działania leku. Jednym z częściej 

suplementowanych mikroelementów jest cynk i dlatego właśnie w niniejszej pracy poddano 

analizie technologicznej preparaty określane jako suplementy diety, zawierające w swym składzie 

jony tego pierwiastka. 

Celem przeprowadzonych badań była ocena dostępności farmaceutycznej jonów Zn +2 

z wybranych suplementów diety zawierających składniki mineralne. Przeprowadzono analizę 

postaci leku, zbadano czas rozpadu stałych doustnych postaci tych preparatów oraz wykonano 

profile uwalniania badanych jonów, stosując płyn akceptorowy zgodnie z wymogami 

farmakopealnymi. Komplet danych eksperymentalnych wzbogacono analizą statystyczną. 

Ilość uwolnionych jonów oznaczano metodą chromatografii jonowej po uprzedniej mineralizacji 

w tzw. bombie teflonowej z użyciem energii mikrofalowej. Kolejnym etapem pracy było 

porównanie ilości uwolnionych jonów w próbkach po mineralizacji oraz w próbkach 

przesączonych, nie poddanych temu procesowi. 

Wygląd wszystkich tabletek nie budził zastrzeżeń. Również odchylenia od średniej grubości 

tabletki i średnicy mieściły się w wyznaczonych granicach. Odpowiadały także normom 

dotyczącym odchylenia od średniej masy i czasu rozpadu. Tabletki nie spełniały jedynie wymagań 

co do twardości (badanie to nie jest jednak ujęte w FP VIII). Szybkość uwalniania jonów cynku 

zależała od analizowanego preparatu i wykazywała nieznaczne różnice w przesączach i ich 

mineralizatach. 

20

ZASTOSOWANIE CHROMATOGRAFII GAZOWEJ DO OKREŚLENIA 

DROGI ELEKTROCHEMICZNEGO ROZKŁADU 

CIECZY JONOWEJ IM14Cl 

Aleksandra FABIAŃSKA*, Marta KOŁODZIEJSKA, Joanna MASZKOWSKA, 

Magda CABAN, Piotr STEPNOWSKI, Ewa Maria SIEDLECKA 

/CHROMATOGRAFIA GAZOWA/ 

Zakład Analizy Środowiska, Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, Wydział Chemii, 

Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18/19, 80-952 Gdańsk 

*e-mail: a.fabianska@chem.univ.gda.pl 

Najbardziej skuteczne metody usuwania toksycznych i trudno biodegradowalnych 

zanieczyszczeń należą do Pogłębionych Procesów Utleniania (ang. Advanced OxidationProcess, 

AOP). Jedną z nich jest utlenianie z wykorzystaniem elektrody BDD. Mechanizm 

elektrochemicznej degradacji polega na anodowym rozkładzie wody do rodników hydroksylowych, 

które reagują ze związkami organicznymi. Określenie drogi rozkłady danych zanieczyszczeń jest 

istotnym elementem w określaniu jego skuteczności oraz pozwala ocenić potencjalną toksyczność 

i biodegradowalność mieszaniny podegradacyjnej. Metodą pozwalającą na wstępne rozpoznanie 

produktów rozpadu jest technika GC-MS. Mieszanina produktów zostaje rozdzielona na kolumnie 

chromatograficznej, a detektor, jakim jest spektrometr mas pozwala na identyfikację 

poszczególnych związków. Szczególnie ważne są badania nad drogą rozkładu cieczy jonowych, 

których właściwości dają możliwość szerokiego zastosowania w przemyśle. W związku z tym, 

przypuszcza się, że w najbliższych latach będą one obecne jako zanieczyszczenia w ściekach 

i odpadach. 

W prezentowanej pracy wykorzystano technikę GC-MS do wstępnego rozpoznania 

produktów elektrochemicznego rozkładu na elektrodzie BDD chlorku 

1-butylo-3-metyloimidazolowego (IM14Cl). Identyfikacja produktów pozwoliła 

na zaproponowanie prawdopodobnej drogi elektrochemicznej degradacji tego związku. 

21

OPTYMALIZACJA UKŁADÓW CHROMATOGRAFICZNYCH TYPU 

HILIC DO ANALIZY ALKALOIDÓW 

Anna PETRUCZYNIK*, Katarzyna ŻUKROWSKA, 


/CHROMATOGRAFIA CIECZOWA/ 

Zakład Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, ul. Chodźki 4a, 20-093 Lublin 

*e-mail: annapetruczynik@poczta.onet.pl 

Chromatografia oddziaływań hydrofilowych (HILIC) jest techniką chromatograficzną 

w której wykorzystuje się polarne fazy stacjonarne – żel krzemionkowy, chemicznie związane fazy 

polarne w połączeniu z fazami ruchomymi zawierającymi wodę oraz mniej polarne rozpuszczalniki 

(np. acetonitryl) w dużych stężeniach. HILIC jest szczególnie przydatną metodą rozdzielania 

substancji o dużej polarności takich jak np. cukry, aminokwasy, niektóre leki, nukleozydy, proteiny, 

neurotransmitery. Do związków o stosunkowo dużej polarności, które mogą być analizowane przy 

zastosowaniu tej metody należą niektóre alkaloidy z różnych grup chemicznych. 

Metoda HILIC może stanowić, zwłaszcza w przypadku analizowania złożonych mieszanin 

związków o różnej polarności, uzupełnienie lub alternatywę dla najczęściej stosowanej 

chromatografii w odwróconym układzie faz (RP-LC). Dobre wyniki uzyskuje się stosując techniki 

łączone RP-LC i HILIC. 

Retencja i selektywność rozdzielenia w chromatografii oddziaływań hydrofilowych zależy 

w dużym stopniu od rodzaju fazy stacjonarnej, rodzaju i stężenia eluentu, rodzaju i stężenia 

zastosowanych buforów lub soli, oraz wartości pH fazy ruchomej. 

Celem pracy było zoptymalizowanie układów chromatograficznych do analizy wybranych 

alkaloidów należących do różnych grup chemicznych pod względem ich retencji, kształtu 

uzyskiwanych na chromatogramach pików, sprawności układów i selektywności rozdzielenia 

analitów. Zbadano wpływ stężenia acetonitrylu, rodzaju i stężenia dodawanych do eluentu soli, 

rodzaju i stężenia zastosowanego buforu oraz pH fazy ruchomej na uzyskiwane wyniki. 

Sporządzono zależności log k od stężenia różnych składników fazy ruchomej oraz porównano 

współczynniki asymetrii i ilości półek teoretycznych na metr otrzymanych przy zastosowaniu 

różnych eluentów. Najbardziej optymalne do rozdzielania badanych alkaloidów okazały się układy 

zawierające dodatek octanu lub mrówczanu amonu, zwłaszcza przy większych stężeniach tych soli 

następowała poprawa kształtu pików uzyskanych na chromatogramach. 

W najbardziej optymalnych układach HILIC rozdzielono mieszaninę wzorców alkaloidów. 

22

ZMIENNOŚĆ SEZONOWA KWASÓW TŁUSZCZOWYCH 

WYIZOLOWANYCH Z MIĘŚNIA ODWŁOKOWEGO GARNELI 

BAŁTYCKIEJ C. CRANGON 

Adriana MIKA 1,2 , Magdalena CERKOWNIAK 2 , Marek GOŁĘBIOWSKI 3 , 

Edward SKORKOWSKI 1 , Piotr STEPNOWSKI 2 

/HPLC-LLSD, GC-MS/ 

1 Wydział Biologii, Uniwersytet Gdański, Katedra Ewolucji Molekularnej, Wita Stwosza 59, 80-308 Gdańsk, 

skorkows@biotech.univ.gda.pl 

2 Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, Zakład Analizy Środowiska, Sobieskiego 18/19, 80-952 Gdańsk, 

kas@chem.univ.gda.pl 

3 Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, Pracownia Chemometrii Środowiska, Sobieskiego 18/19, 80-952 Gdańsk, 

goleb@chem.univ.gda.pl 

Rozwój badań nad niezbędnymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi (NNKT) rozpoczął 

się w latach 40 XX wieku, kiedy to wykazano związek pomiędzy wymienionymikwasami 

pochodzącymi z organizmów morskich, a małą umieralnością z przyczyn sercowo - naczyniowych 

w populacji Eskimosów [1]. Pomimo upływu dziesięcioleci, badania nad możliwością zmniejszenia 

śmiertelności i równoczesnym wykorzystaniem do tego celu produktów pochodzenia naturalnego, 

ciągle trwają. NNKT odpowiedzialne są między innymi za przeciwdziałanie chorobom serca 

i układu naczyniowego zmniejszając poziom cholesterolu, triacylogliceroli, chylomikronów i LDL 

w osoczu krwi [2], czy też zapobiegają chorobom zwyrodnieniowym układu nerwowego [3]. Oleje 

krewetkowe są bogatym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Ich zawartość 

porównywalna jest z zawartością NNKT w tkance mięśniowej dorsza [4]. Jednakże skład 

i zawartość NNKT zależy od wielu czynników biochemii wewnętrznej organizmu, jak i elementów 

środowiskowych. [5,6] które ścisłe są skorelowane z cyklem sezonowym. Crangoncrangon jest 

szeroko występującym euryhalinowym taksonem, nie tylko w Morzu Bałtyckim, ale również 

bardzo rozpowszechnionym we wschodnim Atlantyku, na atlantyckim wybrzeżu Maroka, w Morzu 

Śródziemnym, Morzu Czarnym oraz w Morzu Północnym, gdzie poławiany jest na masową skalę 

z powodu bogactwa swoich składników odżywczych [7]. 

Wykorzystując technikę separacji HPLC z detektorem LLSD rozdzielono wyekstrahowane 

z mięśnia odwłokowego garneli bałtyckiej C. crangonlipidy,pobrane z każdego sezonu roku, 

na cztery grupy: triacyloglicerole, wolne kwasy tłuszczowe, sterole i fosfolipidy. Frakcje 

zawierające kwasy tłuszczowe poddano hydrolizie i metylowaniu, a następnie analizowano 

je techniką GLC-MS. Uzyskano przekrój sezonowy kwasów tłuszczowych, który znacznie różnił 

się składem i zawartością w poszczególnej grupie. Ogółem zidentyfikowano 25 kwasów 

tłuszczowych i niezależnie od sezonu dominował podstawowy zestaw kwasów jak 14:0, 16:0, 16:1, 

18:0, 18:1. W największych ilościach pośród NNKT notowano kwasy należące do rodziny kwasów 

ω-3: kwas eikozapentaenowy 20:5n-3 i dokozaheksaenowy 22:6n-3 oraz z rodziny ω-6 kwas 

linolowy 18:2n-6 i arachidonowy 20:4n-6. Istotne jest to, iż kwasy te należą do dwóch 

konkurujących rodzin o te same enzymy metaboliczne, więc nadmiar kwasu linolowego, prowadzi 

do obniżonych zawartości kwasów tłuszczowych ω-3 [4]. Największe wahania ilości NNKT 

obserwowano w okresie zimowym i wiosennym, gdzie masa lipidów była dwukrotnie wyższa niż 

zimą, co pokrywało się z cyklem rozwojowym, dostępem pokarmu i miejscem bytowania garneli 

bałtyckiej. 

[1] Sinclair HM Lancet (1956) 1, 381-383 

[2] Harris WS (1997) AJCN 65, l645S-1654S 

[3] Logan AL (2004) Lipids Health Dis 3, 1-8 

[4] Holub BJ (2002) CMAJ 166: 608-615 

[5] Dutra BK (2008) Iheringia,SérZoolPortoAlegre98:355-361 

[6] Campos J (2009) J Sea Res 62, 229-237 

[7] Luttikhuizen PC (2008) MolPhylogenEvol46, 1015–1030 

23

WPŁYW CIECZY JONOWYCH JAKO DODATKÓW DO 

CYKLODEKSTRYN NA CHIRALNE ROZDZIELENIE 

W ELEKTROFOREZIE KAPILARNEJ 

Agata PAPIERZ*, Monika ASZTEMBORSKA 

/ELEKTROFOREZA KAPILARNA/ 

Instytut Chemii Fizycznej PAN, 01-224 Warszawa, ul. Kasprzaka 44/52, *apapierz@ichf.edu.pl 

Cyklodekstryny (CDs) są naturalnie chiralnymi substancjami, o 100%-owej czystości 

enancjomerycznej i jako takie są doskonałym molekularnym sorbentem o wysokiej 

enancjoselektywności. Specyficzna budowa cyklodekstryn umożliwia im tworzenie kompleksów 

inkluzyjnych z molekułami o odpowiednim kształcie, pasującymi do hydrofobowego wnętrza 

cyklodekstryny. 

W literaturze można spotkać się z doniesieniami potwierdzającymi tworzenie się kompleksów 

inkluzyjnych między cyklodekstrynami a cieczami jonowymi (ILs) [1]. Powszechnie mówi 

się także o zastosowaniach cieczy jonowych w technikach rozdzielczych, np. jako dodatków do faz 

ruchomych w wysokosprawnej chromatografii cieczowej [2]. Zostało udowodnione, że ich 

obecność w eluencie poprawia jakość rozdzielenia, prowadząc do zmian w czasach retencji 

i kształcie pików [3]. Można też znaleźć pojedyncze doniesienia dotyczące wykorzystania 

chiralnych i niechiralnych cieczy jonowych jako dodatków do cyklodekstryn w celu separacji 

enancjomerów w elektroforezie kapilarnej [4, 5]. 

W niniejszej pracy zbadano oddziaływania α- β- ϒ-cyklodekstryn z czterema cieczami 

jonowymi: chlorkiem 1-butylo-3-metyloimidazoliowym, chlorkiem 1-heksylo-3- 

metyloimidazoliowym, chlorkiem 1-oktylo-3-metyloimidazoliowym, chlorkiem 1-decylo-3- 

metyloimidazoliowym za pomocą elektroforezy kapilarnej. Wyznaczono stałe trwałości 

kompleksów CD/IL a także zbadano wpływ cieczy jonowych na enancjoselektywnośćβcyklodekstryny 

w stosunku do grupy jedenastu związków o charakterze anionowym: profenów 

(ibuprofenu, ketoprofenu, flurbiprofenu, fenoprofenu, carprofenu i indoprofenu) oraz kwasów 

2-fenoksypropionowego, 3-fenylomasłowego, tropowego, migdałowego i 4-bromomigdałowego. 

Badania stałych trwałości kompleksów wskazują na tworzenie się stabilnych kompleksów 

pomiędzy niektórymi cyklodekstrynami i cieczami jonowymi. Uzyskane wyniki wpływu cieczy 

jonowych na enancjoselektywność β-cyklodekstryny wskazują z kolei na możliwość tworzenia się 

potrójnych kompleksów IL/CD/analit. W niektórych przypadkach zaobserwowano pozytywny 

wpływ cieczy jonowych na enancjoseparację badanych związków. 

Badania częściowo wspierane przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju 

Regionalnego, dzięki dotacji Innowacyjna Gospodarka (POIG.01.01.02-14-102/09). 

Literatura: 

[1] J.Phys.Chem. B, 110 (2006) 8576-8581 

[2] J. Chromatogr. A, 1125 (2006) 182-188 

[3] J. Sep. Sci., 32 (2009) 4126-4132 

[4] J. Chromatogr. A, 1155 (2007) 134-141 

[5] J. Chromatogr. A, 1217 (2010) 7949-7955 

24

ANALIZA JAKOŚCIOWA I ILOŚCIOWA GLIKOALKALOIDÓW 

W LIŚCIACH BAKŁAŻANA SOLANUM MACROCARPON L 

Alan PUCKOWSKI, Magdalena CERKOWNIAK*, Aleksandra FABIAŃSKA, 

Łukasz HALIŃSKI, Piotr STEPNOWSKI 


Zakład Analizy Środowiska, Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka Wydziału Chemii, 

Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18/19 80-952 Gdańsk 

*e-mail:jestzly@o2.pl 

Rodzina psiankowatych (Solanaceae) składa się z ponad 3000 gatunków, z których wiele 

stanowi stały element diety ludzi. Rośliny należące do powyższej grupy, takie jak bakłażan, 

ziemniak czy pomidor, znane są z syntezowania glikoalkaloidów (GA). Substancje te mają na celu 

ochronę organizmów przed zagrożeniami ze strony szkodników (takich jak wirusy, bakterie, grzyby 

i owady) i mogą być szkodliwe dla zdrowia człowieka, jeśli występują w znacznym stężeniu. 

Poddany badaniom bakłażan gboma (SolanummacrocarponL.) należy do grupy roślin, mających 

duże znaczenie gospodarcze w krajach afrykańskich. Spożywane są zarówno owoce, jak i liście 

roślin. Niniejsza praca obejmuje analizę zawartości glikoalkaloidów w liściach S. macrocarpon. 

Do analiz użyto dwóch odmian S. macrocarpon: URAFIKI oraz UVPP. Wykorzystano różne 

procedury, umożliwiające oznaczenie zarówno całych cząsteczek glikoalkaloidów, jaki samych 

aglikonów. Metodyka badań obejmowała ekstrakcję i hydrolizę glikoalkaloidów, oraz 

derywatyzację aglikonów. Wstępna identyfikacja związków została wykonana przy zastosowaniu 

spektrometrii mas z jonizacją wiązką laserową w obecności matrycy (MALDI) oraz na podstawie 

eksperymentów ESI-MS/MS. Analizę jakościowa aglikonów wykonano przy użyciu chromatografii 

gazowej połączonej ze spektrometrią mas (GC-MS), zaś jego analizy ilościowe – przy zastosowaniu 

chromatografii gazowej z detektorem płomieniowo-jonizacyjnym (GC-FID). Wyniki analiz 

jakościowych wykazały, że glikoalkaloidy obecne w liściach badanych roślin zawierają w swej 

budowie nietypową pochodną solanidyny, której dokładna struktura zostanie określona 

w przyszłości. Analiza ilościowa aglikonu udowodniła z kolei, że stosowana powszechnie metoda 

przyrządzania liści badanej rośliny pozwala na obniżenie zawartości glikoalkaloidów do poziomu, 

powszechnie uznawanego za bezpieczny dla zdrowia człowieka. 

25

WYKORZYSTANIE TECHNIKI HPLC-DAD DO ROZDZIELANIA 

WITAMIN ROZPUSZCZALNYCH W WODZIE 

Dorota WIRKUS*, Katarzyna JABŁONOWSKA, Aleksandra KOLASA, 

Monika PASZKIEWICZ, Marek GOŁĘBIOWSKI, 

Radosław OWCZUK 1 , Piotr STEPNOWSKI 

/HPLC-DAD/ 


Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18/19, Gdańsk 80-952, 

*e-mail: dorotawirkus@wp.pl 

1 Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii, 

Gdański Uniwersytet Medyczny, ul. M. Skłodowskiej-Curie 3a, 80-210 Gdańsk 

Witaminy są dobrze znaną grupą związków, bardzo istotną dla ludzkiego zdrowia. Związki 

te dzielą się na dwie główne grupy: witaminy rozpuszczalne w wodzie i witaminy rozpuszczalne 

w tłuszczach. Do witamin rozpuszczalnych w wodzie należą witaminy z grupy B (B 1 , B 2 , B 3 , B 5 , 

B 6 , B 9 i B 12 ) oraz kwas askorbinowy (witamina C). Ponadto niektóre z witamin występują w więcej 

niż jednej formie; witamina B 3 : kwas nikotynowy, amid kwasu nikotynowego oraz 

B6: pirydoksyna, pirydoksal i pirydoksamina. 

Witaminy te odgrywają różne specyficzne i ważne funkcje w metabolizmie. Zarówno 

niedobór jak i nadmiar witamin w organizmie jest niekorzystny i może być przyczyną różnego 

rodzaju problemów zdrowotnych. Ilość dostarczonych witamin do organizmu zależy od diety. 

Jednak nawet pokarmy, które zawierają niezbędne witaminy, mogą mieć obniżoną ich zawartość, 

w wyniku nieodpowiedniego przechowywania, przetwarzania lub gotowania. 

Wiele osób zażywa preparaty multiwitaminowe w celu uzupełnienia diety. 

Witaminy należą do różnych grup związków organicznych, a tym samym różnią się pod 

względem właściwości chemicznych, co stanowi główny problem analityczny. Mimo istnienia 

wielu metod rozdzielania witamin z grupy rozpuszczalnych w wodzie, zaledwie trzy dotychczas 

opublikowane umożliwiają analizę wszystkich witamin z tej grupy, a tylko jedna z nich analizę 

wszystkich wraz z dwoma formami witaminy B 3 i trzema formami witaminy B 6 . 

W związku z powyższym celem pracy było opracowanie i optymalizacja metody rozdzielenia 

mieszaniny witamin rozpuszczalnych w wodzie, w toku jednej analizy chromatograficznej, 

z zastosowaniem techniki HPLC-DAD. 

Do analizy zastosowano trzy rodzaje kolumn: Gemini C18 (Phenomenex, 150 x 4,60 mm; 

5 µm), Kinetex C18 (Phenomenex, 150 x 4,60 mm; 2,6 µm) oraz Hypersil GOLD aQ 

(ThermoScientific, 150 x 4,6 mm; 5 µm). Przetestowano przydatność mieszanin zawierających 

bufor KH 2 PO 4 /H 3 PO 4 (pH 3,3) i metanol oraz 0,01 % wodny roztwór kwasu trifluorooctowego 

(pH 2,83) i metanol jako eluentów. Rozdzielenie witamin prowadzono z zastosowaniem elucji 

gradientowej. 

Najlepsze rezultaty – rozdzielenie wszystkich witamin, a także wszystkich odmian witaminy 

B 3 oraz B 6 otrzymano z zastosowaniem kolumny Hypersil GOLD aQ oraz mieszaniny buforu 

KH 2 PO 4 /H 3 PO 4 i metanolu jako fazy ruchomej. 

Projekt finansowany z grantu Uniwersytetu Gdańskiego, służącego rozwojowi młodych naukowców 

oraz uczestników studiów doktoranckich numer 538-8110-1061-12. 

26

WPŁYW MATRYCY PRÓBEK ŚRODOWISKOWYCH 

NA DERYWATYZACJĘ Β-BLOKERÓW I Β-AGONISTÓW 

Magda CABAN*, Katarzyna MIODUSZEWSKA, Paulina ŁUKASZEWICZ, 

Natalia MIGOWSKA, Anna BIAŁK-BIELIŃSKA, Kinga MARSZEWSKA, 


Zakład Analizy Środowiska, Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka Wydziału Chemii, 

Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18/19 80-952 Gdańsk 

*e-mail: magdac@chem.univ.gda.pl 

Analiza pozostałości farmaceutyków w próbkach środowiskowych jest utrudniona ze względu 

na wysoki stopień skomplikowania matrycy i niski poziom stężeń oznaczanych związków 

chemicznych. Obecność interferentów podczas analiz metodami chromatograficznymi sprężonymi 

ze spektrometrią mas skutkuje zmniejszeniem odpowiedzi detektora. Mechanizmy tego 

negatywnego procesu są inne dla LC/MS i GC/MS. Dla pierwszej techniki jest to głównie supresja 

jonów w źródle jonów spektrometru mas, dla drugiej to wpływ na reakcję derywatyzacji i / lub 

na procesy zachodzące w chromatografie gazowym. 

W przedstawionej pracy porównano efekt matrycowy ME (ang. MatrixEffect) próbek ścieków 

na reakcję derywatyzacji β-blokerów i β-agonistów (leki, których obecność w środowisku jest 

częsta). Zastosowaniu dwa odczynniki derywatyzacyjne: 

- popularny i komercyjnie dostępny BSTFA (N,O-Bis(trimetylosililo)trifluoroacetamid) 

z dodatkiem 1 % TMCS (trimetrylochlorosilan), 

- zsyntetyzowany w naszym laboratorium DIMETRIS 

(dimetylo(3,3,3trifluoropropylo)sililodimetyloamina). 

Jako, że efekt matrycowy ma wpływ również na odzysk absolutny AR 

(ang. AbsoluteRecovery) ekstrakcji (w tym przypadku techniką SPE, ang. Solid PhaseExtraction), 

podano korelację tych współczynników. 

Celem pracy było również przedstawienie użyteczności nowego rodzaju odczynnika 

derywatyzacyjnego na potrzeby analiz próbek środowiskowych. Efekty matrycowe okazały się być 

porównywalne dla BSTFA oraz DIMETRIS. Stwierdzono również, że technika GC/MS może 

z powodzeniem zastępować LC-MS podczas analiz polarnych analitów jakimi są β-blokery 

i β-agoniści, gdyż wykazuje porównywalne lub mniejsze efekty matrycowe. 

Praca finansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, projekt badawczy numer 

UMO-2011/01/N/ST4/02478. 

27

IDENTYFIKACJA NIETYPOWYCH ZWIĄZKÓW KUTIKULARNYCH 

I WEWNĘTRZNYCH WYBRANYCH GATUNKÓW MUCH 

Magdalena CERKOWNIAK, Alan PUCKOWSKI, Monika PASZKIEWICZ, 

Marek KWIATKOWSKI, Piotr STEPNOWSKI, Marek GOŁĘBIOWSKI* 

Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18, 80-952 Gdańsk 

*e-mail: goleb@chem.univ.gda.pl 

W lipidach kutikularnych owadów występuje wiele związków chemicznych należących 

do różnych grup. Najczęściej występującymi związkami w lipidach kutikularnych i wewnętrznych 

są: n-alkany, kwasy karboksylowe, estry kwasów karboksylowych, ketony, alkohole i aldehydy. 

Celem badań była identyfikacja związków znajdujących się na powierzchni wybranych 

gatunków much. W poniższej pracy skupiono się szczególnie na tych związkach, które dotychczas 

nie były zidentyfikowane. Oprócz obecnych węglowodorów, czy kwasów tłuszczowych, można 

stwierdzić obecność glicerolu, cholesterolu i zapewne jeszcze wielu innych związków. Ich obecność 

może być także odmienna dla danego gatunku i wpływać na funkcje kutikuli owadów (np. działać 

antygrzybowo). Otwarta pozostaje więc dyskusja nad ich specyfiką i pełnionymi przez 

nie funkcjami. 

Do analizy grupowej lipidów zastosowana została wysokosprawna chromatografia cieczowa 

z laserowym detektorem promieniowania rozproszonego (HPLC-LLSD). Analizy jakościowej 

i ilościowej dokonano z wykorzystaniem chromatografii gazowej połączonej ze spektrometrią mas 

(GC-MS). W celu potwierdzenia identyfikacji przeprowadzono koiniekcję roztworów wzorcowych 

z odpowiednimi ekstraktami z powierzchni owadów. Zidentyfikowano m.in. takie związki jak: 

kwas azelainowy, kwas fenylopropionowy, kwas fenylooctowy, trikozen i monooleinian glicerolu. 

Różnorodne właściwości tych związków (działanie bakteriostatyczne i bakteriobójcze, udział 

w chemicznej komunikacji owadów, funkcje allomonu lub feromonu, współtworzenie naturalnych 

barier itd.) mogą być w przyszłości wykorzystane w walce ze szkodliwymi owadami. 

Badania zostały sfinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, grant nr N N303 

504238 

28

CYKLODEKSTRYNY ROZPUSZCZONE W CIECZACH JONOWYCH 

JAKO FAZY STACJONARNE W CHROMATOGRAFII GAZOWEJ 

Monika SOBÓTKA*, Monika ASZTEMBORSKA 

Instytut Chemii Fizycznej PAN, ul. Kasprzaka 44/52, 01-224 Warszawa, Polska 

*e-mail: mwisniewska@ichf.edu.pl 

Niskotemperaturowe ciecze jonowe są to stopione sole o temperaturze topnienia poniżej 

temperatury pokojowej. Posiadają wiele unikalnych właściwości fizykochemicznym min.: bardzo 

mała prężność par, niepalność, duża stabilność termiczna i elektrochemiczna, zdolność 

rozpuszczania szerokiej gamy związków organicznych i nieorganicznych. W ostatnich latach 

niskotemperaturowe ciecze jonowe są bardzo często wykorzystywane w chemii analitycznej. 

Ważnym zastosowaniem cieczy jonowych jest wykorzystywanie ich jako rozpuszczalników 

cyklodekstryn (CD), do otrzymywania nowego rodzaju stabilnych termicznie, chiralnych faz 

stacjonarnych w chromatografii gazowej [1, 2]. 

Cyklodekstryny, są to naturalne, chiralne oligosacharydy. Głównymi ich przedstawicielami 

są α-, β-i γ-cyklodekstryny zbudowane odpowiednio z 6, 7 i 8 jednostek α-D-glukozy. 

Cyklodekstryny są wykorzystywane w różnych technikach chromatograficznych głównie 

do rozdzielania enancjomerów. W literaturze opisano enancjoselektywne właściwości 

modyfikowanych cyklodekstryn rozpuszczonych się w różnych cieczach jonowych, stosowanych 

jako fazy stacjonarne w kapilarnej chromatografii gazowej [1, 2]. Natomiast nigdzie nie zostało 

opisane zastosowanie naturalnych cyklodekstryn (α-, β- i γ-CD) rozpuszczonych w cieczach 

jonowych jako faz stacjonarnych w chromatografii gazowej. 

Prezentowane wyniki są kontynuacją badań tworzenia się kompleksów i enancjoselektywnych 

właściwości -, - i -CD rozpuszczonych w cieczach jonowych. Cyklodekstryny rozpuszczono 

w bromku 1-heksylopirydyniowym, bromku tetraoktylofosfoniowym oraz w imidazoliowych 

cieczach jonowych i zastosowano jako fazy stacjonarne w chromatografii gazowej. Badanymi 

związkami były chiralne terpeny oraz inne chiralne cząsteczki. 



[1] Huang K.; Zhang X.; Armstrong D. W., J. Chromatogr. A, 1217 (2010) 5261. 

[2] Berthod A.; He L.; Armstrong D. W., Chromatographia, 53 (2001) 63. 

29

WSTĘPNE BADANIA O-POLISACHARYDU BAKTERII CRONOBACTER 

MALONATICUS NTU 681 Z WYKORZYSTANIEM TECHNIK 

CHROMATOGRAFICZNYCH 

Kinga MARSZEWSKA*, Małgorzata CZERWICKA, 

Piotr STEPNOWSKI, Zbigniew KACZYŃSKI 


Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, Uniwersytet Gdański, Sobieskiego 18/19, 

80-952 Gdańsk 

*e-mail: kingamarszewska@gmail.com 

Rodzaj Cronobacterzawiera pięć gatunków: C. sakazakii, C. turicensis, C. muytjensii, 

C. dublinensis, C. malonaticus [1]. Są one Gram-ujemnymi, względnie beztlenowymi pałeczkami, 

niewytwarzającymi przetrwalników. Nazwa wywodzi się z mitologii od greckiego Tytana Cronosa, 

który połykał swoje dzieci zaraz po urodzeniu. Porównanie to zostało zaadoptowane do określenia 

bakterii, ze względu na choroby wywoływane u noworodków. Pomimo rzadko występujących 

przypadków zakażenia tymi bakteriami są one bardzo niebezpieczne. Cechuje je duża śmiertelność 

i ciężkie powikłania po chorobie, takie jak wodogłowie, ropień mózgu, bądź tworzenie się cyst, 

a w konsekwencji opóźnienie w rozwoju [2]. 

W ramach wstępnych badan nad O-polisacharydem (OPS-em) bakterii Cronobactermalanaticus 

NTU681 wykonano następujące procedury: 

wyizolowanie lipopolisacharydu (LPS-u) z bakterii; 

uzyskanie O-polisacharydu dzięki przeprowadzeniu hydrolizy lipopolisacharydu 

i oczyszczenie go poprzez wykorzystanie metody sączenia molekularnego; 

ustalenie rodzaju i ilości jednostek cukrowych przez wykonanie analizy cukrowej 

i identyfikację uzyskanych produktów technikami GC i GC-MS; 

ustalenie sekwencji i sposobu powiązania ze sobą reszt cukrowych przez wykonanie analizy 

metylacyjnej i identyfikację uzyskanych produktów technikami GC i GC-MS. 

[1] Iversen C, Lehner A, Mullane N, et al.. BMC EvolBiol 7: 64. (2007). 

[2] Farber J.M., Forsythe S.J., Emerging issues in food safety Enterobactersakazakii, ASM PRESS, 

Washington, D.C., (2008). 

30

OCENA WPŁYWU pH I SIŁY JONOWEJ NA SORPCJĘ SULFONAMIDÓW 

DO GLEB RÓŻNEGO TYPU PRZY ZASTOSOWANIU HPLC-UV JAKO 

TECHNIKI OZNACZEŃ KOŃCOWYCH 

Joanna MASZKOWSKA 1 , Aleksandra FABIAŃSKA 1 , Marta KOŁODZIEJSKA 1 , 

Anna BIAŁK-BIELIŃSKA 1 , Wojciech MROZIK 2 , 

Piotr STEPNOWSKI 1 , Jolanta KUMIRSKA 1 

/HPLC-UV/ 

1 Wydział Chemii, Zakład Analizy Środowiska, Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, 

Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18, 80-952 Gdańsk, joanna.maszkowska@chem.univ.gda.pl 

2 Wydział Farmaceutyczny, Katedra Chemii Nieorganicznej, Gdański Uniwersytet Medyczny, 

Al. Gen. J. Hallera 107, 80-416 Gdańsk 

Syntetyczne antybiotyki, będące pochodnymi sulfanilamidu, od wielu lat znajdują 

zastosowanie w medycynie i weterynarii. Nie ogranicza się ono jednak do celów terapeutycznych. 

Niejednokrotnie farmaceutyki te są, bowiem, wykorzystywane jako promotory wzrostu czy środki 

profilaktyczne, w celu zapobiegania infekcjom w hodowlach na dużą skalę. Wydalanie 

sulfonamidów w znaczącym stopniu w formie macierzystej oraz stwierdzone nieefektywne 

usuwanie ich w oczyszczalniach ścieków, stwarzają zagrożenie przedostawania się ich do różnych 

komponentów środowiska, w relatywnie dużych ilościach. Badanie procesów sorpcji do gleb jest 

jednym z narzędzi służących do oceny mobilności tych związków w środowisku. Wszystkie 

sulfonamidy za wyjątkiem sulfaguanidyny (SG) posiadają w swojej strukturze dwie grupy 

zasadowe i jedną kwasową. Posiadając taką strukturę, związki te mogą być opisane trzema stałymi 

dysocjacji: pKa1, pKa2 i pKa3, odpowiadającymi podwójnie protonowanej, pojedynczo 

protonowanej oraz obojętnej formie sulfonamidu. Z tego powodu niezmiernie istotna jest ocena 

wpływu zmiennych warunków środowiskowych, takich jak pH czy siła jonowa roztworu, na stopień 

zatrzymywania tych związków w glebie. W tym celu, w ramach niniejszej pracy, badano proces 

sorpcji trzech sulfonamidów do gleb o różnych właściwościach fizykochemicznych w roztworach 

o zakresie pH 3-12 oraz zmiennym stężeniu chlorku wapnia (0-0,1 mol·L -1 ). W celu określenia 

stopnia sorpcji, na podstawie ilości badanych związków pozostających w fazie wodnej po tym 

procesie, zastosowano technikę HPLC z detekcją UV. Fazą ruchomą był acetonitryl i woda 

dejonizowana (SG) lub woda dejonizowana z dodatkiem TFA w przypadku sulfisoksazolu (SX) 

i sulfadimetoksyny (SDM). Stosowano elucję izokratyczną przy przepływie fazy ruchomej 

0,5 mL/min (SG) oraz 0,7 mL/min (SX i SDM). Jako fazę stacjonarną wykorzystano kolumnę 

PhenomenexGemini C 18 NX o średnicy ziaren 5 µm i wymiarach 150 x 4,60 mm. 

31

OPRACOWANIE METODY OZNACZANIA POZOSTAŁOŚCI 

FARMACEUTYKÓW Z WYKORZYSTANIEM CHROMATOGRAFII 

GAZOWEJ POŁĄCZONEJ Z DETEKTOREM 

WYCHWYTU ELEKTRONÓW (GC-ECD) 

Natalia MIGOWSKA*, Aleksandra FABIAŃSKA, Marta DOLIŃSKA, 

Magda CABAN, Piotr STEPNOWSKI, Jolanta KUMIRSKA 

/chromatografia gazowa połączona z detektorem wychwytu elektronów (GC-ECD) 

chromatografia gazowa sprzężona ze spektometrią mas (GC-MS)/ 


Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18/19, 80-952 Gdańsk, *natalia@chem.univ.gda.pl 

Ogromny rozwój medycyny, jak również farmacji, spowodował rosnącą produkcję oraz ilość 

leków dostępnych na rynku. Czynniki, które wpływają na wzrost produkcji farmaceutycznej 

to między innymi starzenie się społeczeństwa, bogacenie się ludności, postęp w diagnozowaniu 

i leczeniu chorób, dostępność leków bez recepty i ich promowanie w reklamach. Duże zużycie 

leków, potwierdza ryzyko występowania substancji pochodzenia farmaceutycznego w środowisku. 

Niezbędnym warunkiem wiarygodnego oszacowania ryzyka, wynikającego z obecności 

pozostałości farmaceutyków w przyrodzie, jest wiedza o poziomie ich stężeń w próbkach 

środowiskowych. Dlatego też istnieje konieczność opracowania procedur oznaczania owych 

związków w próbkach środowiskowych. 

W niniejszej pracy przedstawiono procedurę oznaczenia końcowego niesteroidowych leków 

przeciwzapalnych (diflunisal, ketoprofen) oraz hormonów estrogennych (estronu, estriolu, 

estradiolu, dietylostilbestriolu) z wykorzystaniem chromatografii gazowej połączonej z detektorem 

wychwytu elektronów (GC-ECD). W tym celu badane związki przeprowadzono w pochodne 

pentafluoropropionowe z wykorzystaniem bezwodnika kwasu pentafluoropropionowego (PFPA) 

oraz pentafluoropropanolu (PFPOH). Potwierdzenia syntezy uzyskanych pochodnych dokonano 

za pomocą układu GC-MS. Warunki oznaczenia końcowego zoptymalizowano poprzez dobór 

temperatury pracy pieca chromatograficznego oraz temperatury pracy detektora wychwytu 

elektronów. W celu potwierdzenia wiarygodności metodę oznaczenia pentafluoropropionowych 

pochodnych wybranych farmaceutyków z wykorzystaniem GC-ECD poddano walidacji. Zgodnie 

z Decyzją Komisji 2002/657/WE wykonującej dyrektywę Rady 96/23/WE dotyczącą wyników 

metod analitycznych i ich interpretacji w przypadku stosowania układu GC-ECD metodą 

potwierdzającą identyfikację zanieczyszczeń organicznych w próbce, jest ich analiza z 

wykorzystaniem dwóch kolumn o różnej polarności. Dlatego też analizy mieszaniny wybranych 

NLPZ i hormonów estrogennych dokonano stosując kolumnę RTX-5 oraz DB-1. Użyteczność 

opracowanej metody sprawdzono poprzez zbadanie odzysku farmaceutyków z próbek wodnych, 

a następnie poprzez analizę próbek rzeczywistych. 

32

MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA HPLC-LLSD W ANALIZIE ZWIĄZKÓW 

KUTIKULARNYCH GRAPHOSOMA LINEATUM 

Magdalena CERKOWNIAK, Róża MACYRA, Alan PUCKOWSKI, 

Monika PASZKIEWICZ, Marek KWIATKOWSKI, 

Piotr STEPNOWSKI, Marek GOŁĘBIOWSKI* 

Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18, 80-952 Gdańsk 

*e-mail: goleb@chem.univ.gda.pl 

Graphosomalineatum jest dobrym przykładem nieustannie zmieniającej się przyrody 

i napływu gatunków obcych. Liczne gatunki tarczówkowatych zaliczamy do szkodników upraw, 

roznoszących też wiele chorób roślin. Mogą one być pasożytami zwierząt, ptaków, ssaków, a nawet 

ludzi. Jednak ich drapieżny tryb życia pełni często pożyteczną rolę. Mianowicie mogą one zwalczać 

inne owady będące szkodnikami np. mszyce, przędziorki, czy nawet stonkę. 

Układ obronny owadów opiera się przede wszystkim na morfologicznej barierze, jaką jest 

kutikula, a także wytworzonej na niej florze bakteryjnej. Bardzo istotną rolę w obronie organizmu 

owada odgrywają również substancje chemiczne znajdujące się na kutikuli. Takimi składnikami 

są przede wszystkim wolne lub związane długołańcuchowe kwasy tłuszczowe, węglowodory, woski 

i alkohole. Główną funkcją tych związków jest minimalizowanie transpiracji. Mogą one pełnić 

również funkcję feromonów. Stwierdzono także, że ekstrakty lipidów owadów posiadają 

właściwości antymikrobowe[1, 2, 3, 4]. Do ekstrakcji lipidów powierzchniowych i wewnętrznych 

stosuje się często eter naftowy i dichlorometan. Do rozdzielania wyekstrahowanych związków 

wykorzystuje się zazwyczaj chromatografię cienkowarstwową (TLC), wysokosprawną 

chromatografię cienkowarstwową (HPTLC) oraz chromatografię kolumnową (LC). Do analizy 

grupowej lipidów wykorzystywana jest również wysokosprawna chromatografia cieczowa 

z laserowym detektorem promieniowania rozproszonego (HPLC-LLSD). 

Do analizy grupowej lipidów Graphosomalineatum zastosowano technikę HPLC-LLSD 

w normalnym układzie faz. W wyniku tej analizy rozdzielono następujące grupy związków: 

węglowodory, triacyloglicerole, nienasycone i nasycone kwasy karboksylowe oraz alkohole. 

Głównymi składnikami lipidów były: triacyloglicerole (85,6 %) i kwasy tłuszczowe (13,6 %), 

natomiast najmniejszą zawartość odnotowano dla węglowodorów (0,2 %) i alkoholi (0,3 %). 

Zidentyfikowane w lipidach owadów związki mogą wykazywać aktywność biologiczną, 

a co za tym idzie mogą mieć istotne znaczenie w reakcjach obronnych owadów. Poznanie profili 

lipidowych i określenie aktywności biologicznej poszczególnych związków występujących 

na powierzchni owadów może przyczynić się do poznania mechanizmów obronnych owadów. 

[1] Insect Biochemistry and Molecular Biology 38 (2008) 619-627. 

[2] Journal of Insect Physiology58 (2012) 1265–1276. 

[3] Physiological and Molecular Plant Pathology 62 (2002) 151-161. 

[4] ExperimentalParasitology 125(2010) 400-408. 

33

O TYM JAK ROZDZIELIĆ DITIOKARBAMINIANY 

ZA POMOCĄ HPLC 

Justyna PIJANOWSKA, Ewa SZAFRANIUK, 

Paweł M. WANTUSIAK, Paweł PISZCZ, Bronisław K. GŁÓD 

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny, Wydział Nauk Ścisłych, Zakład Chemii Analitycznej, 

ul. 3 Maja 54, 08-110 Siedlce 

URL: dach.ich.uph.edu.pl, e-mail: psc1@onet.eu 

Grupy tiolowe (–SH) zaliczają się do reaktywnych wśród tych, występujących w organizmach 

żywych, np. w mięsie. Charakteryzują się właściwościami antyoksydacyjnymi. Ich redukcja 

prowadzi do powstawania rodników tiolowych i/lub disiarczków. Są słabymi kwasami. 

Kompleksują jony metali. Ditiokarbaminiany (DTC), należą do najważniejszych fungicydów 

o niskiej toksyczności dla człowieka. Ponadto znajdują zastosowanie w przemyśle gumowym, 

rolnictwie, medycynie i kosmetologii. 

Celem pracy było opracowanie warunków chromatograficznego rozdzielenia mieszaniny 

DTC disiarczków bis(dimetylotiokarbamoilu) i bis(dietylotiokarbamoilu), dimetyloditiokarbaminianu 

sodu oraz dietyloditiokarbaminianu sodu. Przebadano różne fazy ruchome, do monitorowania 

związków zastosowano detektor amperometryczny oraz spektrofotometryczny. 

Okazało się, że sole DTC łatwo utleniają się do disiarczków. Natomiast disiarczki 

są nietrwałe, dlatego w mieszaninie dochodzi do wymiany ich ligandów. Otrzymane wyniki 

wskazują na przydatność wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją 

spektrofotometryczną oraz elektrochemiczną w badaniach analitycznych i fizykochemicznych 

DTC. 

34

ANALIZA WYBRANYCH β-BLOKERÓW I β-AGONISTÓW W WODZIE 

MORSKIEJ ZA POMOCĄ TECHNIKI GC-MS 

Katarzyna MIODUSZEWSKA*, Magda CABAN, Paulina ŁUKASZEWICZ, 

Kinga MARSZEWSKA, Piotr STEPNOWSKI, 

Piotr SKURSKI, Jolanta KUMIRSKA 

Zakład Analizy Środowiska, Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka Wydział Chemii, 

Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18/19 80-952 Gdańsk, 

*e-mail: kat.mioduszewska@gmail.com 

Leki z grupy β-blokerów β-agonistów są jednymi z nowych polarnych zanieczyszczeń 

środowiska. Występują w śladowych ilościach (ng/l - μg/l) co powoduje, że wykorzystywane 

metody analityczne muszą być czułe i selektywne. Coraz częściej wykorzystuje się chromatografię 

gazową sprzężoną ze spektrometrią mas. Wiąże się to z wprowadzeniem dodatkowego etapu 

przygotowania próbki, jakim jest derywatyzacja. 

W niniejszej pracy zastosowano w tym celu nowy odczynnik sililujący – DIMETRIS – 

zsyntetyzowany w laboratorium Zakładu Analizy Środowiska Uniwersytetu Gdańskiego. 

Oznaczenia wykonano techniką SPE-GC/MS(SIM).Zastosowano także ekstrakcję do fazy stałej 

SPE przy użyciu kolumienki Strata-X. 

Dotychczas brak jest danych literaturowych na temat wpływu składników wody morskiej na 

proces derywatyzacji, a w konsekwencji na analizy GC/MS.W celu oszacowania tego wpływu oraz 

wyznaczenia optymalnej procedury ekstrakcji obliczono następujące parametry: 

- odzysk absolutny (AR ang. AbsolutlyRecovery), 

- efektywność ekstrakcji (EE ang. EfectiveExtraction) oraz 

- efekt matrycowy (ME ang. MatrixEffect). 

Stwierdzono, że odzysk analizowanych leków z wody morskiej mieścił się w zakresie 46,68 – 

122,93 %. Efekt matrycowy natomiast wynosił od –35.14 do -3.94 % (wartość ujemna wskazuje 

na efekt negatywny obecności matrycy w analizowanej próbce). 

Analizowane próbki wodne pochodzą z Zatoki Gdańskiej – plaża Brzeźno. Stwierdzono w niej 

obecność pięciu analitów na poziomie kilkudziesięciu ng/l. 

Praca finansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, projekt badawczy numer 

UMO-2011/01/N/ST4/02478. 

35

PROBLEMY ZWIĄZANE Z ANALITYKĄ POZOSTAŁOŚCI LEKÓW 

W PRÓBKACH ŚRODOWISKOWYCH 

Marta BORECKA 1 *, Grzegorz SIEDLEWICZ 2 , Dorota WIRKUS 1 , 

Anna BIAŁK-BIELIŃSKA 1 , Ksenia PAZDRO 2 , Piotr STEPNOWSKI 1 

/chromatografia cieczowa sprzężona z tandemową spektrometrią mas/ 

1 

Uniwersytet Gdański, Wydział Chemii, Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, 

Zakład Analizy Środowiska, ul. Sobieskiego 18, 80-952 Gdańsk, *mar.borecka@chem.univ.gda.pl, 

2 

Instytut Oceanologii PAN, ul. Powstańców Warszawy 55, 81-712 Sopot 

Opracowaną metodę izolacji i wzbogacania sulfonamidów postanowiono przetestować pod 

kątem ekstrakcji tych związków z różnorodnych matryc tj. wody wodociągowej, wód 

powierzchniowych (rzecznej, jeziornej i stawowej), wody morskiej oraz ścieków (oczyszczonych 

i nieoczyszczonych). W procesie analitycznym tych związków, główny problem stanowi ich 

występowanie na bardzo niskich, śladowych poziomach stężeń, a także złożoność matrycy. 

Matryca, w jakiej obecne są anality, może mieć znaczący wpływ nie tylko na wydajność procesu 

ekstrakcji, ale także na wyniki oznaczeń końcowych, przyczyniając się do tłumienia lub 

wzmocnienia jonizacji analitu. Z tych względów, w celu zapewnienia odpowiedniej wiarygodności 

uzyskiwanych wyników, konieczne jest dokładne oszacowanie tzw. efektów matrycowych. Dlatego 

też celem badań było określenie wpływu matrycy na wyniki oznaczeń końcowych wybranych 

sulfonamidów. Dokonano tego korzystając z poniższych zależności: 

% ME = (R 2 – R 1 ) / R 1·100 

gdzie: ME – wpływ matrycy (ang. matrixeffects) [%]; 

R 1 – pole powierzchni sygnału analitu wyznaczone dla stężenia 1 μg/ml w fazie ruchomej; 

R 2 – pole powierzchni sygnału analitu wyznaczone dla stężenia 1 μg/ml w ekstrakcie uzyskanym 

z badanej próbki. 

Przy czym wyniki o wartości ujemnej wskazywały na tłumienie, zaś te o wartości dodatniej 

na wzbogacanie sygnałów jonów badanych analitów. 

Na podstawie uzyskanych wyników zaobserwowano silną zależność między złożonością 

składu matrycy a jej wpływem na wyniki oznaczeń końcowych techniką LC-MS/MS. 

Przeprowadzone eksperymenty wykazały także, iż składniki matrycy najczęściej przyczyniają się 

do tłumienia jonizacji badanych leków. Te obserwacje są zgodne z danymi literaturowymi, według 

których spośród efektów matrycowych w technice LC-MS/MS z jonizacją na drodze 

elektrorozpraszania najczęściej spotykana jest supresja. 

Zgodnie z danymi literaturowymi, dopuszczalne jest stosowanie metod, w których składniki 

matrycy nie wpływają na jonizację analitów w stopniu większym niż 40 %. Z tego punktu widzenia 

opracowana metoda izolacji i wzbogacania wybranych sulfonamidów może być zastosowana do ich 

oznaczania w próbkach wód wodociągowych, powierzchniowych i morskich. Jednak silne 

tłumienie jonizacji analitów przez składniki próbek ścieków znacznie ogranicza jej zastosowanie. 

Konieczne jest zatem dopracowanie tej metody, poprzez np. dobranie odpowiedniej objętości 

próbki czy też zastosowanie wypełnienia kolumienki ekstrakcyjnej o większej masie. W niniejszej 

pracy postanowiono przetestować jeszcze jedną z opcji. Wybrano dwie procedury, w których 

wykorzystano możliwość połączenia kolumienek wypełnionych różnymi rodzajami sorbentu. Taka 

ekstrakcja pozwoliła na znaczne obniżenie stopnia supresji. Uzyskane wyniki mieszczą 

się w przyjętych założeniach. Tak więc tzw. „tandemowe SPE” jest skutecznym sposobem 

na zmniejszenie wpływu matrycy. 

36

OPTYMALIZACJA METODY OZNACZEŃ KOŃCOWYCH 

BENZIMIDAZOLI TECHNIKĄ HPLC-UV 

Marta KOŁODZIEJSKA*, Joanna MASZKOWSKA, Aleksandra FABIAŃSKA, 

Dorota WIRKUS, Anna BIAŁK-BIELIŃSKA, 

Jolanta KUMIRSKA, Piotr STEPNOWSKI 

/HPLC-UV/ 

Zakład Analizy Środowiska, Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, 

ul. Sobieskiego 18/19, Gdańsk 80-952, 

*e-mail: mkol@chem.univ.gda.pl 

Flubendazol i fenbendazol to leki z grupy benzimidazoli wykorzystywane w weterynarii 

do leczenia chorób wywoływanych przez nicienie. Mechanizm działania tych związków polega 

na blokowaniu procesów zachodzących w komórkach ciała i przewodu pokarmowego pasożyta, 

co powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu błon i wychwytywaniu glukozy. Ekologiczne 

konsekwencje wprowadzania benzimidazoli do środowiska wodnego jak dotąd nie zostały dobrze 

scharakteryzowane. Stwierdzono jednak, że leki te mogą wykazywać działanie teratogenne oraz 

embriotoksyczne. Dlatego też, istotnym zadaniem współczesnej chemii analitycznej jest 

opracowanie wiarygodnej metody analizy tych leków w próbkach środowiskowych. 

Celem pracy było dobranie jak najlepszych wielkości charakteryzujących analizę tych 

związków (dobór odpowiedniej długości fali, składu fazy ruchomej, natężenia przepływu fazy 

ruchomej, rodzaju kolumny chromatograficznej, programu elucji gradientowej oraz czasu analizy), 

aby uzyskać bardzo dobre parametry walidacyjne. Ustalono, że najlepsze wyniki analizy HPLC-UV 

zaobserwowano, gdy analityczna długość fali wynosiła 300 nm, a do analizy użyto kolumny firmy 

Phenomenex model Gemini C 18 o średnicy ziaren równej 5 µm, 150 x 4,60 mm, zaś fazę ruchomą 

stanowiła mieszanina acetonitrylu i wody o początkowym i końcowym składzie 50 % acetonitrylu, 

a prędkość przepływu tej fazy wynosiła 1 ml/min. Osiągnięto wówczas następujące parametry 

walidacyjne oznaczeń końcowych: instrumentalna granica oznaczalności 0,05 μg/ml, 

instrumentalna granica wykrywalności: 0,017 μg/ml, liniowość metody od 0,05 μg/ml do 10 μg/ml, 

współczynnik korelacji R 2 = 1. 

37

ZASTOSOWANIE WYSOKOSPRAWNEJ CHROMATOGRAFII 

CIECZOWEJ DO BADANIA PROCESÓW SORPCJI SULFONAMIDÓW 

DO MINERAŁU ILASTEGO 

Joanna MASZKOWSKA 1 *, Aleksandra FABIAŃSKA 1 , 

Marta KOŁODZIEJSKA 1 , Anna BIAŁK-BIELIŃSKA 1 , Wojciech MROZIK 2 , 

Piotr STEPNOWSKI 1 , Jolanta KUMIRSKA 1 

/HPLC-UV/ 

1 Wydział Chemii, Zakład Analizy Środowiska, Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, 

Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18, 80-952 Gdańsk,*joanna.maszkowska@chem.univ.gda.pl 

2 Wydział Farmaceutyczny, Katedra Chemii Nieorganicznej, Gdański Uniwersytet Medyczny, 

Al. Gen. J. Hallera 107, 80-416 Gdańsk 

Jedną z najpopularniejszych grup chemioterapeutyków stosowanych w hodowli 

są sulfonamidy. Usuwane z organizmów w formie macierzystej lub metabolitów, trafiają na łąki 

w czasie wypasu, bądź na pola uprawne w postaci nawozu naturalnego. W takich okolicznościach 

mogą przenikać do wód gruntowych, które niejednokrotnie zasilają źródła wody pitnej. W związku 

z tym, poznanie procesów sorpcji tych farmaceutyków w glebie, stanowiącej naturalny filtr dla wód 

podpowierzchniowych, jest niezmiernie istotne. Dzięki temu można oszacować, bowiem, 

środowiskowe losy farmaceutyków oraz określić, w których komponentach układu przyrodniczego 

ryzyko ich występowania będzie najwyższe. Przeprowadzone dotychczas badania nad procesami 

sorpcji sulfaguanidyny, sulfadimetoksyny i sulfisoksazolu do gleb różniących się właściwościami 

fizykochemicznymi, dowiodły znaczącej zależności pomiędzy ilością materii organicznej, 

a intensywnością sorpcji. Niemniej jednak, z uwagi na złożoność matrycy glebowej i możliwość 

występowania wielu, różnego rodzaju oddziaływań tych leków z koloidami glebowymi, 

postanowiono zastosować prostszy układ, niezawierający materii organicznej. Dlatego też wybrano 

montmorylonit, będący przedstawicielem minerałów ilastych, które są jednymi z głównych 

składowych gleby. W toku przeprowadzonych eksperymentów wyznaczono równowagowe 

współczynniki sorpcji K , izotermy sorpcji a otrzymane wyniki opisano za pomocą modelu 

d 

Langmuira i Freundlicha. W celu określenia stopnia sorpcji, na podstawie ilości badanych 

związków pozostających w fazie wodnej po tym procesie, wykorzystano wysokosprawną 

chromatografię cieczową z detekcją spektrofotometryczną. 

38

CHROMATOGRAFICZNE WYZNACZANIE LIPOFILOWOŚCI 

POCHODNYCH HYDRAZYDU KWASU 4-FENYLO-5-METYLO-1,2,4- 

TRIAZOL-3-YLO-SULFANYLOOCTOWEGO METODĄ HPLC I TLC 

Anna HAWRYŁ 1 , Mirosław HAWRYŁ 1 , Milena NIEJEDLI 1 , 

Łukasz POPIOŁEK 2 , Monika WAKSMUNDZKA-HAJNOS 1 

/CHROMATOGRAFIA CIECZOWA/ 

1 Zakład Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, ul. Chodźki 4A, 

20-093 Lublin 

2 Zakład Chemii Organicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, ul. Chodźki 4A, 20-093 Lublin 

Lipofilowość to jedna z najważniejszych właściwości fizyko-chemicznych substancji 

i jest powszechnie stosowana w analizie QSAR. Jest to podstawowy parametr wyznaczany 

dla nowozsyntetyzowanych substancji o znaczeniu biologicznym, który wywiera najistotniejszy 

wpływ na fazę farmakokinetyczną losu leków, czyli transport substancji leczniczych 

w organizmie, ich metabolizm i eliminację. Dlatego też przeprowadzono analizę chromatograficzną 

pochodnych hydrazydu kwasu 4-fenylo-5-metylo-1,2,4-triazol-3-ylo-sulfanylooctowego w celu 

wyznaczenia ich lipofilowości. Została ona wyznaczona eksperymentalnie metodą wysokosprawnej 

chromatografii cieczowej (parametr ) oraz metodą chromatografii cienkowarstwowej 

(parametr 

). Wartości parametru logk w oraz R Mw otrzymane dla analizowanych substancji 

otrzymano w wyniku ekstrapolacji do czystej wody (0% modyfikatora w fazie ruchomej) przy 

użyciu równań: oraz . 

Wyznaczono parametry lipofilowości logP HyperChem , milogP, clogP, AlogPs, korzystając 

z odpowiednich programów. Wykreowano wykresy zależności pomiędzy parametrami 

lipofilowości wyznaczonymi metodami obliczeniowymi czyli a chromatograficznymi parametrami 

lipofilowości analizowanych związków (logk w oraz R Mw ). 

Porównano metodę HPLC i TLC jako metody wyznaczania lipofilowości dla analizowanych 

pochodnych kwasu sulfanylooctowego. Na podstawie korelacji analizowano charakter 

molekularnych oddziaływań tych dwóch metod chromatograficznych. 

Analizowane związki zostały poddane regule „pięciu” Lipińskiego, która pozwala wstępnie 

zakwalifikować substancję do grupy o możliwej aktywności biologicznej. Wyznaczono również 

wartość polarnej powierzchnia cząsteczek analizowanych związków (parametr TPSA - Topological 

Polar SurfaceArea), której wartość również wpływa na określenie biodostępności substancji 

„lekopodobnej”. 

39

WYKORZYSTANIE TECHNIKI HPLC-MS/MS DO OZNACZANIA 

GLUTATIONU W TKANKACH ORGANIZMÓW MORSKICH 

Adriana MIKA 1,2 , Dorota WIRKUS 2 , 

Edward SKORKOWSKI 1 , Piotr STEPNOWSKI 2 

/HPLC-MS/MS/ 

1 Wydział Biologii, Uniwersytet Gdański, Katedra Ewolucji Molekularnej, Wita Stwosza 59, 80-308 Gdańsk, 

skorkows@biotech.univ.gda.pl 

2 Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, Zakład Analizy Środowiska, Sobieskiego 18/19, 80-952 Gdańsk, 

kas@chem.univ.gda.pl 

γ-glutamylocysteinyloglicyna jest ważnym wewnątrzkomórkowym trójpeptydem, którego 

zawartość w organizmie zależy od typu tkanki i kształtuje się w ilościach 1-10 mM[1].Glutation 

zredukowany (GSH) jest głównym antyoksydantem w komórkowej ochronie, detoksykantem, 

utrzymującym homeostazę reakcji redox dla poprawnego funkcjonowania organizmu [2]. GSH jest 

magazynem grup tiolowych w organizmie [1]. Innymi funkcjami jest synteza białek i prostaglantyn, 

transport aminokwasów, aktywacja enzymów oraz naprawa i synteza DNA [3]. Formą utlenioną 

jest glutation utleniony (GSSG), który stanowi u zdrowych organizmów 1% GSH [4]. Jego 

detoksykacyjna rola polega na łączeniu się z ksenobiotykami i ich metabolitami oraz tworzeniu 

kwasów merkapturowych[5]. Duży wpływ na koncentrację GSH i stosunek GSH/GSSG 

ma obecność metali ciężkich w środowisku bytowania organizmu. Wykazano, iż stężenie kadmu 

w Zatoce Gdańskiej jest 10-krotnie wyższe niż w Zatoce Concarneau (Atlantyk, wybrzeże Francji) 

[6]. Czynnik ten wpływa na zwiększenie stresu oksydacyjnego, oraz aktywne formy tlenu (ROS) 

sprzyjające peroksydacji lipidów i utlenieniu GSH do formy GSSG, przyczyniając się 

do zmniejszenia stosunku GSH/GSSG z 100:1 do 10:1 a nawet 1:1 [7]. 

Po opracowaniu metody oznaczania glutationu analizie HPLC-MS/MS poddano trzy taksony 

z Morza Bałtyckiego: garnelę bałtycką (krewetka), śledzia bałtyckiego i turbota. Najwyższe ilości 

GSH notowano u garneli bałtyckiej, zaś rozpatrując tkankę, była to wątroba, gdzie wartości 

wynosiły od 7,16±0,01 μmol g −1 w wątrobotrzustce garneli bałtyckiej, 1,85±0,06 μmol g −1 

w wątrobie turbota i 2,84±0,03μmol g −1 w wątrobie śledzia bałtyckiego. Niewiele mniejsze 

zawartości GSH były notowane w tkankach mięśniowych, zaś o połowę mniejsze wykryto 

w gonadach. Oznaczono także zawartość całkowitego glutationu (tGSH) oraz utlenionego (GSSG). 

Duże zawartości glutationu zredukowanego w wątrobie badanego taksonu świadczą o roli tkanki 

w metabolizmie i detoksykacji ksenobiotyków, jako głównego rezerwuaru GSH - toksyczne 

substancje początkowo zwiększają stężenie GSH jako odpowiedź immunologiczną organizmu [4]. 

Największe ilości GSSG oznaczono w tkance mięśniowej i gonadach, co mogło być skutkiem 

nagromadzenia metali ciężkich w Bałtyku i co z pewnością wpływa na biologiczną aktywność 

nasienia [6]. Z kolei organizm garneli bałtyckiej jest niewielki porównaniu do ciała ryb i różnica 

w zawartości GSSG może być wyższa. Ponadto, skorupiaki ze względu na wrażliwość 

na ksenobiotyki, ich dostępność oraz zdolność do akumulacji, są stosowane jako markery 

środowiskowe [8]. Siedlisko życia jest także istotnym czynnikiem. Tkanki turbota zasiedlającego 

dno Bałtyku, gdzie stężenie ksenobiotyków jest wyższe niż w kolumnie wody, charakteryzują się 

podwyższonym poziomem GSSG. 

[1] Ji LL (1995) Pharmacology in exercise and sports, CRC, Boca Raton, 97–124 

[2] Circu ML (2008)Free Radic Res 42, 689–706 

[3] Lomaestro MB (1995) Ann Pharmacother 29, 1263–1273 

[4] Camera E (2002) J Chromatogr B 781, 181–206 

[5] Iwasaki Y (2009) J Chromatogr B 877, 3309–3317 

[6] Napierska D (1997) Oceanologia 39, 137–146 

[7] Pastore A (2003) ClinChimActa 333, 19–39 

[8] Schilderman PA (1999) Ecotoxicol Environ Saf 44:241–252 

40

OZNACZENIE POZOSTAŁOŚCI NIESTEROIDOWYCH LEKÓW 

PRZECIWZAPALNYCH ORAZ HORMONÓW ESTROGENNYCH 

W PRÓBKACH GLEBY Z WYKORZYSTANIEM 

CHROMATOGRAFII GAZOWEJ 

Natalia MIGOWSKA*, Aleksandra FABIAŃSKA, Magda CABAN, 


/CHROMATOGRAFIA GAZOWA (GC), EKSTRAKCJA DO FAZY STAŁEJ (SPE)/ 


Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18/19, 80-952 Gdańsk, *natalia@chem.univ.gda.pl 

Oznaczanie pozostałości farmaceutyków w próbkach gleby jest zadaniem trudnym, 

ze względu na fakt, iż często stężenie interferentów w próbce znacznie przewyższa stężenie 

szukanych związków. Postęp w dziedzinie technik oznaczenia końcowego oraz technik izolacji 

i wzbogacania analitów, który nastąpił w przeciągu kilkunastu lat, sprawił, iż obecnie analityka 

dysponuje szeregiem technik, które mogą być wykorzystane do ekstrakcji i oznaczania związków 

występujących nawet na bardzo niskim poziomie stężeń. 

W niniejszej pracy przedstawiono procedurę oznaczenia pozostałości wybranych 

farmaceutyków w próbkach gleby za pomocą chromatografii gazowej. Do badań wybrano 

farmaceutyki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (ibuprofen, ketoprofen, naproksen, 

diklofenak, diflunisal i flurbiprofen) oraz hormony estrogenne (17 α-etynyloestradiol, 

17 β-estradiol, estriol, estron oraz dietylostilbestrol). Proces ekstrakcji analitów z próbek stałych 

wykonano poprzez zastosowanie etapów procedury QUECHERS, natomiast oczyszczanie ekstraktu 

odbyło się przy wykorzystaniu techniki ekstrakcji do fazy stałej (SPE). Przetestowano różne 

rozpuszczalniki takie jak acetonitryl, aceton i octan etylu oraz sprawdzono wpływ pH w celu 

dobrania odpowiednich warunków ekstrakcji. Ponieważ wybrane do analizy związki posiadają 

ugrupowania polarne, przed wykonaniem analiz GC przeprowadzono je w trimetylosililowe 

pochodne za pomocą odczynnika BSTFA + 1% TMCS w obecności pirydyny. 

41

ROZDZIAŁ ENANCJOMERÓW SUBSTANCJI O DZIAŁANIU 

FARMAKOLOGICZNYM W UKŁADZIE PODWÓJNYM 

CYKLODEKSTRYNY – ODCZYNNIKI PAR JONOWYCH 

Kamila SZWED 1 *,Maciej DAWIDOWSKI 2 , Monika ASZTEMBORSKA 1 

1 Instytut Chemii Fizycznej PAN, Kasprzaka 44/52, 02-224 Warszawa, Polska 

2 Uniwersytet Medyczny, Banacha 1, 02-097 Warszawa, Polska 

*e-mail: kszwed@ichf.edu.pl 

Rozdział enancjomerów jest tematem o istotnym znaczeniu w wielu gałęziach nauki [1-3]. 

Fakt, że enancjomery chiralnych leków zazwyczaj posiadają różne właściwości fizyczne 

i farmakologiczne ma silny wpływ na rozwój nowych, bardziej efektywnych chiralnych metod 

chromatograficznych. 

Cyklodekstryny (CD) są szeroko stosowane, jako dodatki do fazy ruchomej 

w wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC).Właściwości CDs, które promują ich 

szerokie zastosowanie i znaczenie w chromatografii są to: wysoka stereoselektywność, brak 

absorpcji w zakresie UV i brak toksyczności [4-6]. 

Chromatografia par jonowych znalazła szerokie zastosowanie przy analizie leków ze względu 

na jonowa ich naturę [7-9]. Jej głównym założeniem jest stosowanie dodatku do eluentu w postaci 

substancji jonowej złożonej z łańcucha alkilowego oraz części jonowej (OPI). 

W niniejszej pracy stwierdzono, że połączenie tych dwóch typów selektorów (OPI i CD) 

w chromatografi cieczowej doprowadziło do poprawy rozdziału enancjomerów cyklopentolate, 

chlortalidone, prominal, pochodne 2,6-diketopiperazyne. Badano wpływ temperatury, pH, stężenia 

i rodzaju przeciw jonu na rozdział enancjomerów w chromatografii cieczowej. 



Literatura 

1. N.M.Maier, P. Franco and W. Lindner, J. Chromatogr. A 906 (2001) 3-33. 

2. C. A. M. Afonso and J. G. Crespo, Int. Ed. 43 (2004) 5293. 

3. M. Breuer, K. Ditrich, T. Habicher, B. Hauer, M. Kesseler, R. Sturmer and T. Zelinski, 

Angew. Chem. Int. Ed. 43 (2004) 788. 

4. D. W. Armstrong, H.L. Jin, Anal. Chem. 59 (1987) 2237. 

5. F.P. Jiao, K.L. Huang and F.R. Ning, Sep. Sci. Technol. 41 (2006) 1893. 

6. Q. Ferreira, I.M. Coelhoso and N. Ramalhete, Sep. Sci. Technol. 41 (2006) 3553. 

7. Pettersson, C.; Schill, G. J. Chromatogr. 204 (1981) 179. 

8. Pettersson, C.; Schill, G. J. Chromatogr. 16 (1992) 192. 

9. Szepesi, G.; Gazdag, M.; Ivancsics, R. J. Chromatogr. 241 (1992) 153. 

42

IZOLACJA I ZATĘŻENIE FARMACEUTYKÓW ZE STAŁYCH PRÓBEK 

ŚRODOWISKOWYCH - OPRACOWANIE METODY 

Paulina ŁUKASZEWICZ, Natalia MIGOWSKA, Magda CABAN, 

Katarzyna MIODUSZEWSKA, Anna BIAŁK-BIELIŃSKA, 

Kinga MARSZEWSKA, Piotr STEPNOWSKI, Jolanta KUMIRSKA* 

/GC-MS/ 

Zakład Analizy Środowiska, Instytut Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, 

Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18/19 80-952 Gdańsk, 

pauli.lukaszewicz@gmail.com, *e-mail: kumirska@chem.univ.gda.pl 

Dynamiczny wzrost sprzedaży oraz konsumpcji środków farmaceutycznych skutkuje 

pojawianiem się tych związków w niemal każdym komponencie środowiska. Liczba danych 

dotyczących występowanialeków w glebach czy osadach jest bardzo ograniczona. Wiadomo 

jedynie, iż ich właściwości fizykochemiczne, m in. współczynnik podziału n-oktanol-woda 

(Log K ow ), stała dysocjacji czy polarność mogą wpływać na retencję tych związków w stałych 

komponentach. Złożony skład próbek stałych utrudnia precyzyjne wydzielenie, zatężenie 

i oznaczenie śladowych ilości farmaceutyków. Dlatego też wykorzystanie odpowiedniej techniki 

ekstrakcji lekówjest priorytetem do stworzenia pełnej procedury analitycznej. 

W celu opracowania odpowiedniej metody wydzielania i wzbogacania mieszaniny 

25 farmaceutyków (w tym niesteroidowych leków przeciwzapalnych, antyepileptyków, 

antydepresantów, hormonów estrogennych, β-blokerów oraz β-agonistów) z próbek stałych 

przetestowano dwie techniki: ekstrakcję QuEChERS (ang.Quick, Easy, Cheap, Effective, Rugged 

and Safe) oraz UAE (ang.Ultrasound - AssistedExtraction) różniące się m.in. sposobem 

wydzielania (wytrząsanie i wirowanie w pierwszej oraz ultardźwięki w drugiej metodzie), składem 

mieszaniny ekstrakcyjnej oraz oczyszczaniem ekstraktów(w pierwszym przypadku odbywało się 

to na kolumience ekstrakcyjnej Oasis HLB, w drugim na kolumnie wypełnionej żelem 

krzemionkowym). Oceny skuteczności testowanych procedur dokonano na podstawie odzysków 

absolutnych. Dodatkowo dla wybranej metody wyznaczono efektywność ekstrakcji na trzech 

poziomach stężeń farmaceutyków w próbce gleby. 

Ostatecznie zastosowanie ekstrakcji wspomaganej ultradźwiękami oraz żelu krzemionkowego 

do oczyszczania ekstraktu pozwoliło na izolację 21 farmaceutyków z próbek gleby. Przedstawioną 

metodę wykorzystano do analiz próbek rzeczywistych. 

Praca finansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu 

badawczego numer N N204 260237 (2009-2012). 

43

WYZNACZANIE IZOTERM ADSORPCJI 

CHLOROPOCHODNYCHWĘGLOWODORÓW ALIFATYCZNYCH NA 

MODYFIKOWANYM ADSORBENCIE HALOIZYTOWYM METODĄ 

INWERSYJNEJ CHROMATOGRAFIIGAZOWEJ 

Kamil CZECH 1 , Piotr M. SŁOMKIEWICZ 2 

/INWERSYJNA CHROMATOGRAFIA GAZOWA/ 

Zakład Fizyki Chemicznej, Instytut Chemii, Uniwersytet Jana Kochanowskiego, 

ul. Świętokrzyska 15G, 25-406 Kielce 

1 kamilczech@ujk.edu.pl, 2 piotres@ujk. edu.pl 

Haloizyt jest krzemianem warstwowym, stosowanym do otrzymywania sorbentów 

mineralnych. Zbudowany jest z nanorurek o średnicy kilkudziesięciu nanometrów i długości kilku 

mikrometrów. 

W niniejszej pracy otrzymano adsorbent metodą aktywacji kwasowej haloizytu ze złoża 

Dunino [1]. Jako adsorbaty zastosowano chlorowane węglowodory alifatyczne: dichlorometan, 

trichlorometan, dichloroetan, dichloroetylen, trichloroetylen, tetrachloroetylen. 

Izotermy adsorpcji wyznaczono metodą profilu piku wykorzystując inwersyjną 

chromatografię gazową. Obliczenia ciśnienia parcjalnego oraz ilości zaadsorbowane chloro 

pochodnej węglowodoru wykonywano na podstawie metody podziału profilu piku [2]. Do obliczeń 

powierzchni adsorpcyjnej, powierzchni poszczególnych segmentów piku adsorpcyjnego i czasu 

retencji zastosowano Pakiet Programów Komputerowych [3]. Na podstawie wyznaczonych izoterm 

adsorpcji obliczono i zestawiono wartości stałych równowagi i entalpii adsorpcji. 

Literatura: 

[1] M. Garnuszek, K. Czech, B. Szczepanik, P. M. Słomkiewicz, Adsorpcja 4-chloroaniliny z roztworów wodnych na 

adsorbencie haloizytowym, Aparatura Badawcza i Dydaktyczna, t.16/4, (2011) 23- 27 

[2] K. Czech, P. M. Słomkiewicz, Wyznaczanie izoterm adsorpcji węglowodorów aromatycznych na sorbentach 

haloizytowych metodą inwersyjnej chromatografii gazowej CHROMATOGRAFIA W PRAKTYCE praca zbiorowa 

pod red. A.Voelkela i W. Wasiaka, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej 2011 str. 287-293 

[3] K. Czech, P. M. Słomkiewicz, Zastosowanie pakietów oprogramowania komputerowego do wyznaczania izoterm 

adsorpcji metodą inwersyjnej chromatografii gazowej, CAMERA SEPARATORIA previously Postępy Chromatografii 

Volume 3, Number 2 / December 2011, 329-342 

Praca finansowana z projektu nr 6/1/821/POKL 2009 ,, Stypendia naukowe dla doktorantów kierunków istotnych dla 

rozwoju regionu " 

Projekt pn.„Stypendia naukowe dla doktorantów kierunków istotnych dla rozwoju regionu” współfinansowany 

przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach 

Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 

STYPENDIA NAUKOWE 

DLA DOKTORANTÓW 

44

O ILE MOŻNA UDOSKONALIĆ BADANIA WŁAŚCIWOŚCI 

ANTYOKSYDACYJNYCH ZA POMOCĄ DPPH STOSUJĄC 

CHROMATOGRAFICZNE ROZDZIELANIE 

RÓŻNYCH JEGO FORM 

Joanna M. OBRYCKA, Paweł PISZCZ, Paweł M. WANTUSIAK, 

Ewa SZAFRANIUK, Bronisław K. GŁÓD 

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny, Wydział Nauk Ścisłych, Zakład Chemii Analitycznej, 

ul. 3 Maja 54, 08-110 Siedlce 

URL: dach.ich.uph.edu.pl, e-mail: psc1@onet.eu 

DPPH (2,2–difenylo–1–pikrylohydrazyl) jest trwałym rodnikiem, dobrze rozpuszczalnym 

w alkoholach. Stosowany jest do oznaczania całkowitego potencjału antyoksydacyjnego (CPA). 

W TLC używany jest jako wizualizator. 

W pracy opisano rozdzielanie DPPH od DPPH-H za pomocą RP-HPLC, z detekcją 

spektrofotometryczną. Wykorzystane ono zostało do opracowania udoskonalonej metody 

chromatograficznego oznaczania CPA. Miarą CPA była zmiana pola powierzchni piku rodnika 

DPPH przed i po reakcji z badaną próbką. Jej zaletą, w stosunku do opisanych w literaturze metod 

fotometrycznych jest brak wpływu matrycy próbki oraz zredukowanych postaci DPPH na wynik 

pomiaru. Opracowana technika została praktycznie wykorzystana do wyznaczania CPA 

flawonoidów i ziół. Okazało się, że DPPH reagowało tylko z flawonoidami posiadającymi grupy 

hydroksylowe w pierścieniu C. Otrzymane wyniki zostały skorelowane z CPA wyznaczony metodą 

fotometryczną. Wyniki otrzymane dla naparów ziół obu technikami były porównywalne w tylko 

przypadku słabo zabarwionych ekstraktów. 

Za pomocą HPLC z detekcją elektrochemiczną (amperometryczną) wyznaczono hydrodynamiczny 

woltamogram DPPH . Okazało się, że zarówno jego utlenianie, jak i redukcja, zachodzą 

w dodatnim zakresie potencjałów w stosunku do elektrody Ag/AgCl. Właściwości antyoksydacyjne 

DPPH wyznaczono w odniesieniu do rodnika hydroksylowego, wygenerowanego w reakcji 

Fentona. Zgodnie z oczekiwania DPPH okazał się słabym antyoksydantem. 

45

O MOŻLIWOŚCI ZASTOSOWANIA CHROMATOGRAFII 

CIENKOWARSTWOWEJ DO BADANIA 

CAŁKOWITEGO POTENCJAŁU ANTYOKSYDACYJNEGO 

Magdalena TOMASZEWSKA 1 , Ewa SZAFRANIUK 1 , Paweł M. WANTUSIAK 1 , 

Paweł PISZCZ 1 , Bronisław K. GŁÓD 1 , Paweł K. ZARZYCKI 2 

1 Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny, Wydział Nauk Ścisłych, Zakład Chemii Analitycznej, 

ul. 3 Maja 54, 08-110 Siedlce, URL: dach.ich.uph.edu.pl, e-mail: psc1@onet.eu 

2 Politechnika Koszalińska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska, 

Zakład Toksykologii i Bioanalityki, ul. Śniadeckich 2, 75-453 Koszalin, e-mail: pkzarz@wp.pl 

Rodnik DPPH • stosowany jest do oznaczania właściwości antyoksydacyjnych próbek 

biologicznych. Miarą całkowitego potencjału antyoksydacyjnego, CPA, (oznaczanego metodą 

fotometryczną) jest zmniejszenie absorpcji, przy długości fali 517 nm, jego roztworu 

po określonym czasie reakcji z próbką. 

Mimo, że rodnik DPPH występuje w kilku formach (na różnych stopniach utlenienia) 

nie opisano do tej pory metody ich rozdzielania. Celem pracy było: (i) opracowanie metody 

rozdzielania różnych form DPPH za pomocą TLC, (ii) opracowanie nowej metody oznaczania 

CPA, wykorzystującej analizę DPPH za pomocą TLC, (iii) zastosowanie opracowanej metody 

do oznaczania CPA wyrobów mięsnych oraz (iv) fingerprint (odcisk palca) właściwości 

antyoksydacyjnych mięs. 

Przebadano różne możliwości rozdzielania chromatograficznego (komora wysycona 

i niewysycona, układ faz normalnych i odwróconych, wpływ temperatury, składu fazy ruchomej 

oraz wielokrotnego rozwijania). Do pomiarów wybrano następujące warunki chromatograficzne: 

próbkę nanoszono na płytkę Silica gel 60 F 254S i modyfikowaną grupami oktadecylowymi RP-18 

WF 254S, rozwijano w komorze wysyconej, w układzie heksan/aceton (1:0,254 v/v). Po wysuszeniu 

płytkę skanowano przy użyciu skanera biurowego o 8 bitowej rozdzielczości skali szarości, 

a następnie zamieniano plamki na piki (chromatogramy) przy użyciu programu komputerowego 

ScionImage. 

Praktycznie opracowaną technikę zastosowano do wyznaczania CPA różnych wyrobów 

mięsnych. Jest ona dokładniejsza od fotometrycznej, gdyż pozwala na rozdzielanie ewentualnych 

barwników obecnych w próbce mogących fałszować wyniki fotometryczne. Zaletą jej jest również 

badanie kilku próbek jednocześnie. Wartość CPA mięsa zależy od czasu ekstrakcji próbek 

i zastosowanego rozpuszczalnika. Najsilniejsze właściwości antyoksydacyjne wykazuje łosoś 

wędzony i mięso wołowe, zaś najsłabsze - mięso wieprzowe. 

46

ANALIZA NOWYCH, POTENCJALNYCH PRZECIWPADACZKOWYCH 

ZWIĄZKÓW W TKANCE MÓZGOWEJ MYSZY 

METODĄ HPLC-DAD I SPE 

Magdalena PIZOŃ 1 , Jolanta FLIEGER 1 , Tomasz PLECH 2 , 

Jarogniew ŁUSZCZKI 3 

1 

Zakład Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Chodźki 4A, 20-093 Lublin, 

2 

Zakład Chemii Organicznej, Uniwersytet Madyczny w Lublinie, Chodźki 4A, 20-093 Lublin, 

3 

Zakład Patofizjologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Jaczewskiego 8, 20-090 Lublin, 

Celem badań było chromatograficzne określenie właściwości nowych związków 

przeciwpadaczkowych pochodnych 4-alkilo-5-(3-chlorofenylo)-2,4-dihydro-3H-1,2,4-triazolo-3- 

tionu (TP-315, TP-321, TP-323) do opracowania procedury określania ich ilości w próbkach tkanki 

mózgowej myszy. Stwierdzono, że badane związki różnią się swoją aktywnością. Podczas 

gdy pochodna 5-(3-chlorofenylo)-4-hexyl-2,4-dihydro-3H-1,2,4-triazolo-3-tion (TP-315) wykazała 

najsilniejsze działanie przeciwpadaczkowe, nawet kilka razy wyższe niż walproinian sodu, dwie 

pozostałe pochodne ( te z dłuższymi łańcuchami alkilowymi ) były prawie nieaktywne. Powstaje 

pytanie, czy brak aktywności tych dwóch pochodnych wynikał z braku interakcji z receptorami 

centralnego układu nerwowego (substancja przenika do mózgu ale nie wykazuje powinowactwa 

do receptora) czy ich niezdolność do przenikania przez barierę krew- mózg. Do oznaczania 

poziomów tych związków w tkance mózgowej myszy opracowano czuły i selektywny sposób 

metodą HPLC z detekcja DAD. Analizy przeprowadzano stosując kolumnę z odwróconymi fazami 

(C18, 150 mm × 4.6 mm, 5 μm) przy użyciu fazy ruchomej składającej się z metanolu, acetonitrylu, 

2-propanoluprzy przepływie1.0 mL min −1 . Badane związki podawano myszom w tych samych 

dawkach300 mg kg -1 ekstrahowano z homogenizatu tkanki metodą SPE na oktadecylowych 

kolumienkach. Metoda zapewnia wysoką wydajność ekstrakcji badanych związków 

w homogenizacie tkanki mózgowej z bezwzględnymi wartościami odzysku powyżej 90,0 %. 

Odpowiedź detektora była liniowa w zakresie stężeń 0.2–100.0 μg mL −1 . Limit oznaczeń 

ilościowych (LOQ) wynosi 10 i 13 ng mL −1 dla obu aktywnych związków. Pomiary precyzji 

określane dzień po dniu były na zadowalającym poziomie – wartości względnego odchylenia 

standardowego były lepsze niż 5%. Dokładność także była zadowalająca.Metoda ta okazała się być 

odpowiednia do analizy badanych związków w tkankach mózgu myszy oraz do badania dystrybucji 

i farmakokinetyki ich w mózgu myszy. 

47

ADSORPCJA Z FAZY WODNEJ POCHODNYCH NITROWYCH ANILINY 

NA MODYFIKOWANYM ZŁOŻU HALOIZYTOWYM 

Magdalena GARNUSZEK 1,2 , Beata SZCZEPANIK 1,2 , 

Marta RACZYŃSKA-ŻAK 1,2 , Piotr SŁOMKIEWICZ 1,2 

1 Instytut Chemii, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego, ul. Świętokrzyska 15G, 25-406 Kielce, 

2 Laboratorium Badań Strukturalnych, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego, ul. Świętokrzyska 15G, 

25-406 Kielce, 

Piotr.Slomkiewicz@ujk.edu.pl, mgarnuszek@ujk.edu.pl 

Nitroaniliny są powszechnie stosowane, jako związki przejściowe w syntezie herbicydów, 

barwników oraz leków [1]. Nitrowe pochodne aniliny, m. in. 4–nitroanilina i 2,6–dinitroanilina, 

są silnie trujące, kontakt ze skórą lub wdychanie może doprowadzić do śmierci lub uszkodzenia 

narządów. Związki te powodują mdłości, senność, hemolizę, a także zmianę klinicznego obrazu 

krwi. Wykazują również toksyczne działanie na organizmy wodne, powodując długo utrzymujące 

się niekorzystne zmiany w środowisku wodnym [2]. Jedną z metod usuwania aniliny i jej 

pochodnych ze środowiska naturalnego jest adsorpcja przy wykorzystaniu różnych adsorbentów. 

Haloizyt jest adsorbentem pochodzenia naturalnego zaliczanym do minerałów ilastych. 

Charakteryzuje się dużą jonowymiennością, powierzchnią właściwą oraz wysoką odpornością 

chemiczną w dużym zakresie pH. Znalazł zastosowanie w oczyszczaniu ścieków i wód, kosmetyce, 

w elektrowniach w postaci biomasy, jako składnik biofiltrów, pasz, używa się go przy rekultywacji 

terenów poprzemysłowych [3]. Ze względu na dostępność i stosunkowo niski koszt produkcji, 

modyfikowany haloizyt może być wykorzystany do usuwania takich związków jak nitroaniliny 

ze środowiska naturalnego, jako konkurencyjny adsorbent w stosunku do innych dostępnych 

na rynku. 

Przeprowadzono badania adsorpcji z fazy wodnej 4-nitroaniliny oraz 2,6-dinitroaniliny 

na haloizycie modyfikowanym kwasem siarkowym(VI) o różnych stężeniach w układzie 

stacjonarnym. Stężenia roztworów badanych amin przed i po adsorpcji na złożu haloizytowym 

oznaczano metodą spektrofotometryczną oraz chromatograficzną, wykorzystując chromatograf 

cieczowy Dionex UltiMate 3000. Stwierdzono, że haloizyt aktywowany kwasem jest dobrym 

adsorbentem nitroanilin z roztworów wodnych, zwłaszcza pochodnej dwupodstawionej. 

Największymi właściwościami adsorpcyjnymi w stosunku do pochodnych nitrowych aniliny 

odznaczał się haloizyt aktywowany 50% kwasem siarkowym(VI). 

[1] Ding Ch., Li Z., Yan J., Bull Environ Contam Toxicol 86, 2011, 454 – 459 

[2] R.Eisert, K.Levsen , Fresenius J Anal Chem (1995) 351: 555 -562 

[3] Kuczyńska H., Kamińska – Tarnawska E., Sołtys J., Przemysł chemiczny 90/1 (2011) 

48

PREPARATYWNA CHROMATOGRAFIA CIENKOWARSTWOWA 

EKSTRAKTÓW ROŚLIN Z RODZAJU POTENTILLAE 

Grzegorz JÓŹWIAK*, Paulina WILK, Agnieszka JÓŹWIAK, 


/PREPARATYWNA CHROMATOGRAFIA CIENKOWARSTWOWA/ 

Zakład Chemii Nieorganicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, ul. Chodźki 4a, 

20-093 Lublin, *e-mail: g.jozwiak@umlub.pl 

Rośliny z rodzaju pięciorników ze względu na prostotę pozyskania, która wynika 

z ich wszechobecnego występowania oraz bogactwo zawartości mogą być cennym źródłem 

kwasów triterpenowych. Kwasy takie jak: ursolowy, tormentiolowy, oleanolowy i inne budzą 

zainteresowanie z powodu wielu cennych właściwości biologicznych. Działanie antybakteryjne, 

antywirusowe jak również grzybobójcze czy przeciwpierwotniakowe zostało wielokrotnie opisane 

w literaturze. Opisano także ich właściwości przeciwnowotworowe oraz przeciwbólowe 

jak również działanie modulujące na układ immunologiczny oraz krwionośny. Dzięki 

tak wszechstronnemu działaniu biologicznemu izolacja kwasów triterpenowych z materiału 

roślinnego w czystej postaci lub ich zespołów wydaje się być istotnym przedmiotem badań. 

Celem badań było opracowanie chromatograficznej metody izolacji kwasów triterpenowych 

zawartych w Pięciorniku kurze ziele oraz innych gatunkach tego rodzaju. Do ekstrakcji substancji 

czynnych ze sproszkowanego ziela oraz kłącza Pięciornika wykorzystano chlorek metylenu i taki 

właśnie ekstrakt stosowano do dalszych badań chromatograficznych. Ze względu na pracę 

z surowym ekstraktem wykorzystano technikę preparatywnej chromatografii cienkowarstwowej. 

Próbki ekstraktu nanoszono automatycznym aplikatorem z odparowaniem fazy ruchomej w postaci 

cienkiego pasma. Do izolacji frakcji/substancji zastosowano układy chromatograficzne w których 

fazę stacjonarną stanowił żel krzemionkowy a fazę ruchomą mieszanina niewodnych 

rozpuszczalników. Detekcja poszukiwanych związków prowadzona była w świetle widzialnym 

po spryskaniu rozwiniętego chromatogramu odczynnikiem Liebermann'a-Burchard'a i wygrzewaniu 

w temperaturze 105 o C. Ze względu na destrukcyjny charakter detekcji, płytki z których izolowano 

pasma zawierające odpowiednie frakcje porównywano z derywatyzowaną już płytką. 

Z izolowanych pasm złoża eluowano rozdzieloną zawartość, odparowywano rozpuszczalnik 

i ponownie rozpuszczano w chlorku metylenu. Otrzymane próbki analizowano jakościowo 

za pomocą układów RP-HPLC aby następnie wykorzystać je do izolacji kwasów triterpenowych 

metodą rechromatografii TLC w układach o innej selektywności. 

Część prezentowanych wyników stanowi fragment prac nad analizą jakościową (fingerprint) 

i ilościową kwasów triterpenowych zawartych w różnych roślinach z rodzaju Potentilla. 

49

50

51

CamSep 4 S

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?