CamSep 3 S

SILILOWANIE JAKO UNIWERSALNA TECHNIKA DERYWATYZACJI
FARMACEUTYKÓW W ANALIZIE GC I GC-MS
Jolanta KUMIRSKA * , Natalia MIGOWSKA, Magda CABAN,
Paulina ŁUKASZEWICZ, Anna BIAŁK-BIELIŃSKA,
Małgorzata CZERWICKA, Piotr STEPNOWSKI
/chromatografia gazowa z detekcją FID i MS/
Katedra Analizy Środowiska, Wydział Chemii, Uniwersytet Gdański, ul. Sobieskiego 18/19,
80-952 Gdańsk, * e-mail: kumirska@chem.univ.gda.pl
Leki tworzą różnorodną grupę analitów o odmiennej i często skomplikowanej budowie
chemicznej. Ich analiza techniką GC jest możliwa najczęściej dopiero po przeprowadzaniu ich
w lotne i termicznie stabilne pochodne. Derywatyzację stosuję się ponadto by poprawić
selektywność, czułość i sprawność układu chromatograficznego. Obecność w ich strukturze wielu
grup funkcyjnych sprawia, iż poszukuje się uniwersalnych i stosunkowo tanich odczynników
derywatyzujących umożliwiających równoczesną analizę jak największej liczby substancji
pochodzących z różnych klas leków. Do takich reagentów zaliczane są odczynniki sililujące,
których działanie polega na zastąpieniu aktywnego atomu wodoru w grupach funkcyjnych: -OH, -
NH 2 , -NHR, -SH, -COOH, -POH, -SOH, -NOH, -BOH, -CONH 2 , grupą trimetylosililową (TMS)
lub rzadziej grupą tert-butylodimetylosililową (t-BDMS). W ramach niniejszej pracy sprawdzano
użyteczność następujących odczynników sililujących jako potencjalnych odczynników
derywatyzujących: N,O-bis(trimetylosililo)trifluoroacetamidu (MSTFA), mieszaniny 99% N,Obis(trimetylosililo)trifluoroacetamidu
(BSTFA) i 1% trimetylochlorosilanu (TMCS) i N-
trimetylosililoimidazolu (TMSI) do derywatyzacji leków pochodzących sześciu klas
farmaceutyków: niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), hormonów estrogennych,
antydepresantów, antyepileptyków, β-blokerów i β-aderenomimetyków. Proces optymalizowano
pod kątem temperatury i czasu reakcji. Sprawdzano wpływ obecności rozpuszczalników
organicznych (pirydyny i octanu etylu) na wydajność derywatyzacji. Analizę chromatograficzną
przeprowadzono przy użyciu chromatografu gazowego wyposażonego w kolumnę DB5 stosując
detekcję FID oraz MS. Rodzaj tworzących się pochodnych oceniano na podstawie czasu retencji
i analizy widm mas, natomiast wydajność reakcji poprzez wyznaczenie współczynnika odpowiedzi
analitu względem wzorca wewnętrznego nieulegającego procesowi spochadniania. Za optymalne
warunki sililowania uznano stosowanie mieszaniny 99% BSTFA + 1% TMCS, użycie jako
rozpuszczalnika mieszaniny pirydyna/octan etylu (1:1, v/v) oraz przeprowadzenie reakcji
w temperaturze 60°C w ciągu 30 minut.
Praca finansowana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach projektu badawczego numer N N204
260237 (2009-2012).
43