CamSep 2

Przyjmuje się, że do substancji o najsilniejszym działaniu modulującym
systemy hormonalne należą związki pochodzące z przemysłu chemicznego
(bisfenol A, alkilofenole, polichlorowane bifenyle, estry ftalowe, pestycydy
m.in. DDT, metoksychlor, chlordekon) [7, 27] oraz z przemysłu farmaceutycznego.
Te ostatnie wchodzą w skład środków antykoncepcyjnych [2, 4, 7,
28, 29], jak również preparatów leczniczych stosowanych w zmniejszaniu
niekorzystnych efektów występujących w menopauzie [1, 2, 4, 10, 28, 29]
oraz postmenopauzie [1, 10, 29]. Preparaty o silnym działaniu hormonalnym
stosowane są powszechnie przy leczeniu bezpłodności [10, 28, 29], raka
prostaty [1, 2, 4, 10, 29], raka piersi [1, 2, 4, 10, 28, 29], trzonu macicy [28],
śluzówki macicy, endometriozie [1, 10, 29], zaburzeń menstruacyjnych
[1, 28, 29] oraz w fizjologicznej terapii zastępczej [1, 10, 29] i w stanach awitaminozy
[10, 29].
Związki typu EDCs dostają się do organizmów żywych wraz ze środkami
farmakologicznymi, pokarmem i wodą pitną [6, 19]. Większość z nich
jest rozpuszczalna w tkankach i strukturach niepolarnych (tłuszcze, tkanka
nerwowa) i w minimalnym stopniu ulega rozkładowi, przez co ma skłonność
do kumulowania się w organizmach [6]. Główne drogi ekspozycji środowiskowej
na estrogeny i progestageny zostały przedstawione na rysunku 1.
Rysunek 1. Drogi ekspozycji środowiskowej estrogenów i progestagenów [10]
Podstawowymi źródłami, z których związki te przenikają do środowiska i zasilają
systemy wodne oraz łańcuchy pokarmowe, są wypływy z oczyszczalni
w postaci wycieków nieoczyszczonych oraz ścieków oczyszczonych, jak
również spływów nawozu (obornika, gnoju) oraz osadów ściekowych wykorzystywanych
w rolnictwie [2, 10, 29, 30]. Istotnym źródłem estrogenów
110