CamSep 2

Elżbieta WŁODARCZYK, Paweł K. ZARZYCKI
Zakład Toksykologii i Bioanalityki, Politechnika Koszalińska,
ul. Śniadeckich 2, 75-453 Koszalin
e-mail: ewlod@wbiis.tu.koszalin.pl
ZASTOSOWANIE CHROMATOGRAFII
W ANALIZIE MODULATORÓW HORMONALNYCH
WYSTĘPUJĄCYCH W ŚRODOWISKU
Modulatory hormonalne (Endocrine Disrupting Compounds; EDCs) są to egzogenne
substancje chemiczne, naturalne, jak i syntetyczne, zakłócające aktywność
hormonów, głównie sterydowych, u ludzi i zwierząt. Stanowią one niejednorodną
grupę związków o różnej budowie chemicznej, właściwościach i wywoływanym efekcie
biologicznym. Do substancji tych zalicza się między innym: pestycydy, fenole, ftalany,
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, polichlorowane bifenyle, dioksyny
oraz sterydy, w szczególności naturalne i syntetyczne estrogeny. W pracy
przedstawiono przegląd literatury dotyczący zastosowania chromatografii w oznaczaniu
ilościowym substancji typu EDCs w próbkach środowiskowych, ze szczególnym
uwzględnieniem ekosystemów wodnych.
PROBLEM MODULATORÓW HORMONALNYCH W ŚRODOWISKU
Modulatory hormonalne (Endocrine Disrupting Compounds; EDCs) są
to egzogenne substancje chemiczne, naturalne, jak i syntetyczne, zakłócające
aktywność hormonów, głównie sterydowych, u ludzi i zwierząt. Stanowią
one niejednorodną grupę związków o różnej budowie chemicznej, właściwościach
i wywoływanym efekcie biologicznym. Do substancji tych zalicza
się między innym:
1. pestycydy [1-14],
2. fenole [3, 10],
3. alkilofenole [1, 2, 7, 8, 15, 16, 17, 18],
4. nonylfenole [19, 20, 21, 22, 23, 24],
5. polietoksynonylofenole [18],
6. ftalany [2, 3, 4, 7, 9, 10, 17],
7. estry ftalowe [19, 20, 23, 25],
8. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne [1, 8],
9. plastyfikatory ftalanowe [1, 8],
10. polichlorowane bifenyle (PCB) [1-5, 8, 13, 15, 19, 20, 23],
11. dioksyny [1-4, 6, 8, 13, 15, 19, 20, 23],
12. polibromowane etery fenylowe [3],
13. środki powierzchniowoczynne [4, 5, 12, 13, 17],
14. bisfenol A [2, 12, 15, 21, 22, 24, 26],
15. plastyfikatory [6, 13],
16. fitoestrogeny [1, 2, 4, 5, 10, 12, 14, 15, 19, 20, 23],
17. naturalne i syntetyczne estrogeny [1, 2, 5, 7, 8, 12, 13, 15, 16, 18, 19,
21, 23, 26].
109